Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રયોગ થાય છે. ૩૫ + સત્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ અધતનીનો તિ પ્રત્યય. ધાતુની પૂર્વે , “સૃ૦િ રૂ-૪-૬૪ થી હિ ની પૂર્વે ૩ પ્રત્યય.... વગેરે કાર્ય થવાથી ૩પાસવતું આવો પ્રયોગ થાય છે. ૩૫ + સત્ ધાતુને સ્તની નો વિવું પ્રત્યય. ધાતુની પૂર્વે જ ‘ઝર્વ રૂ-૪9 થી ધાતુની પરમાં શવું પ્રત્યય. “શ્રીતિવું ૪-૨-૧૦૮' થી સને સી આદેશ વગરે કાર્ય થવાથી ઉપાસવતું આવો પ્રયોગ થાય છે. આનું + વત્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ અઘતનીનો રિ પ્રત્યય. ધાતુની પૂર્વે
. ટિ ની પૂર્વે સિવું. તેની પરમાં તુ (૬). “વ્યગ્નનાના ૪-૨-૪૬' થી વસ્ ના સ ને વૃદ્ધિ મા આદેશ. “સસ્ત: સિ ૪-રૂ-૨૨’ થી વેસ્ ના હું ને તું આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સર્વવત્નીતું આવો પ્રયોગ થાય છે.
- + વત્ ધાતુને સ્તની નો વિવુ પ્રત્યય. ધાતુની પૂર્વે ૩. ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિવું ની પૂર્વે શવું પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સર્વે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ તેણે સાંભળ્યું. તે દુઃખી થયો. તે પાછળથી રહ્યો.
અહીં એ યાદ રાખવું જોઈએ કે “કસરૂપ૦ -૧-૧૬ થી અપવાદભૂત પરીક્ષાના સ્થાને વિકલ્પપક્ષમાં અદ્યતની થઈ શકે છે. તેમજ અપવાદભૂત શ્યસ્તનીના સ્થાને વિકલ્પપક્ષમાં ઉત્સર્ગભૂત પરીક્ષા થઈ શકે છે. તેથી આ સૂત્રમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત્રણે રૂપોની સિદ્ધિ માટે યદ્યપિ વા નું ઉપાદાન નિરર્થક છે. પરન્તુ વા ના ઉપાદાનથી એ સૂચિત થાય છે કેવિભકતિ તરીકે પ્રસિદ્ધ વર્તમાનાદિના વિધાનમાં “વસ0 --૧-૧૬’ થી વિકલ્પપક્ષમાં ઔત્સર્ગિક વિધિની (વિભતિવિધિની) પ્રાપ્તિ નથી. આથી જમરસિ સાથો! સ્વ થાય અહીં ‘વિ -૨-૨' થી વિહિત અપવાદભૂત ભવિષ્યન્તીના વિષયમાં વિકલ્પપવામાં ‘શન તને--ર-૭” થી ઔત્સર્ગિક દ્યરૂનીનો પ્રયોગ થતો નથી. શ્રવચ્ચ: આ પ્રમાણે સૂત્રમાં બહુવચનનો નિર્દેશ હોવાથી “પરોક્ષે ૨-૧૨’ ના અપવાદભૂત આ સૂત્રનો મનઘ૦ ૧-ર-૭’ આ સૂત્રથી બાધ નહિ થાય. If
-
૯૪
