Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 106

સિદ્ધરાજની અવન્તીને ઘેરવાની ક્રિયા જોવાનું શક્ય હોવાથી તાદૃશ ક્રિયાર્થક ૦ધુ ઘાતુને આ સૂત્રથી સ્તિી નો વિવું પ્રત્યય. ‘પદ્ વાતો ૪-૪-ર૬ થી ધાતુની પૂર્વે , “થાં સ્વર૦ રૂ-૪-૮૨’ થી ૦ધુ ના થું ની પૂર્વે જ વિકરણ પ્રત્યય. “વૈષ્ણનાડુ, ૪-૩-૭૮' થી વિવું પ્રત્યાયનો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી સસ્તુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થસિદ્ધરાજે અવંતીને ઘેરી.
ધ્યાત તિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રયોફતાથી દૃશ્ય પણ પ્રસિદ્ધ જે એવી પરોક્ષભૂતકાલીન ક્રિયાના વાચક ધાતુને
સ્તની વિભતિનો પ્રત્યય થાય છે. તેથી વાર ટમ્ અહીં ટકરણક્રિયા લોકમાં પ્રસિદ્ધ ન હોવાથી તદર્થક 5 ધાતુને આ સૂત્રથી શ્યસ્તની વિભક્તિનો પ્રત્યય ન થવાથી “રોક્ષે -ર-૨' થી પરીક્ષા નો વુિં પ્રત્યય. “કિર્ધાતુ.૦ ૪--' થી શ્રુ ને દ્વિત. “તોડતુ ૪-૭-૩૮' થી અભ્યાસમાં ઝને ૩ આદેશ. “શ્ચમ્ ૪-૭-૪૬ થી અભ્યાસમાં શું ને ૬ આદેશ. વ + અ આ અવસ્થામાં “નામિનો ૪-રૂ-૨૦” થી 5 ના *ને વૃદ્ધિ ના આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વવાર આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- તેણે ચટઈ કરી. દૃશ્ય રૂતિ Yિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ લોકમાં પ્રસિદ્ધ પણ પ્રયોક્તાથી દૃશ્ય જ ભૂતકાલીન ક્રિયાર્થક ધાતુને હ્યસ્તનીનો પ્રત્યય થાય છે. તેથી “નપાન હિર વાસુદ્દેવ:” અહીં વાસુદેવકૃત કંસકર્મક હનનક્રિયા લોકમાં પ્રસિદ્ધ હોવા છતાં પ્રયોફતાથી તે દૃશ્ય ન હોવાથી તદર્થક રજૂ ધાતુને આ સૂત્રથી યસ્તની ન થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પરીક્ષાનો વુિં પ્રત્યય. હનું ધાતુને દ્વિત્વ. વ્યm૦ ૪-૧-૪૪' થી અભ્યાસમાં હજુ ના 7 નો લોપ. “હોર્ન: ૪--૪૦” થી અભ્યાસમાં ૬ ને શું આદેશ. “ગિવ નું ૪-રૂ૧૦૦” થી હજુ ધાતુને ધન આદેશ. “Mિતિ ૪-૩-૧૦” થી ઘન ના 1 ને વૃદ્ધિ મા આદેશ.. વગેરે કાર્ય થવાથી નથાન આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વાસુદેવે કંસને માર્યો. દા.
૧૦૧