Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
* કુમાર - શીર્ષાળનું પાકીટર
કુમાર અને શીર્ષ - આ કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા હેલ્ ધાતુને (કત્તમાં) – (૬) પ્રત્યય થાય છે. કુમાર હન્તિ અને શીર્ષ ન્તિ આ અર્થમાં અનુક્રમે રૂમા{ + નું અને શિર્ષ + હ ધાતુને આ સૂત્રથી ળિનું (રૂન) પ્રત્યય. ળિતિ પતિ ૪-૩-૧૦૦ થી ધાતુને પાત્, આદેશ. “સ્થછતા રૂ-૧-૪' થી તપુરુષસમાસાદિ કાર્ય થવાથી કુમારપાતી અને શીર્ષપાતી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- છોકરાને મારનાર. માથું કુટનાર. અહીં સૂત્રમાંના નિર્દેશથી જ રિ{ નામને શીર્ષ આદેશ થાય છે. અથવા તો અકારાન્ત શીર્ષ નામ છે - એ યાદ રાખવું.૮૨ા.
अचित्ते टक ५।११८३॥
'કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા હનું ધાતુને અચિત્તવત્ કત્તમાં ટ (1) પ્રત્યય થાય છે. વાર્તા દત્ત આ અર્થમાં વાત + ૨૬ ધાતુને આ સૂત્રથી ટ6 પ્રત્યય. “T-ઢનવ ૪-૨-૪૪ થી હેનું ના 1 નો લોપ. હું ને ‘નો નો નઃ ૨-૧-૧ર’ થી બૂ આદેશ. ‘કુયુત્તે રૂ-૧-૪' થી તપુરુષસમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી વાતનં તૈનમુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- વાયુને શાન્ત કરનારું તેલ. વિત્ત તિ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા નૂ ધાતુને અચિત્તવત જ કત્તમાં ટછ પ્રત્યય થાય છે. તેથી પાપયાનો યતઃ અહીં ચિત્તવ યતિ કત્તી હોવાથી પાપ + નું ધાતુને આ સૂત્રથી ટ પ્રત્યય ન થવાથી “મોળુ -9-૭૨’ થી ૩[ પ્રત્યય. દનું ધાતુને “ાિતિ ધાતુ ૪-રૂ૧૦૦” થી ઇતિ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પાપાતો વતિ આવો પ્રયોગ : થાય છે. અર્થ - પાપનો નાશ કરનાર સાધુ. ૮૩
૪૫
