Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ઞનાતેિિત-વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જાતિવાચક નામને છોડીને જ અન્ય નામમાત્રથી પરમાં રહેલા શાર્થવ્ડ ધાતુને નિર્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી શાનીનું મોôા અહીં જાતિવાચક શક્તિ નામથી પરમાં રહેલા મુન્ ધાતુને આ સૂત્રથી નૢિ પ્રત્યય ન થવાથી ‘તૃન્ શીલ૦ ૬-૨-૨૭' થી તૃત્ન (7) પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી મોત આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અનાજ ખાવાના સ્વભાવવાળો. શીત કૃતિ ઝિમ્?= = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અજાતિવાચક નામથી પરમાં રહેલા શીલ - સ્વભાવાર્થક જ ધાતુને નૢિ પ્રત્યય થાય છે. તેથી સ્વભાવ અર્થ ન હોય ત્યારે ૩ળ + મુગ્ ધાતુને આ સૂત્રથી નૢિ પ્રત્યય ન થવાથી ‘ર્મો૦ ૬-૧-૭૨' થી લઘુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી કમોનો મન્વ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઉષ્ણ ખાનાર મૂર્ખ. ||૧૬૪||
સાધી |9|
નામથી પરમાં રહેલા સાધ્વર્થક ધાતુને (કર્તામાં) પિન્ પ્રત્યય થાય છે. સાધુ હોતિ આ અર્થમાં સાધુ + ઃ ધાતુને આ સૂત્રથી ન્િ પ્રત્યય. ‘નાભિનૌ૦ ૪-રૂ-૧૪ થી ના TM નેં વૃદ્ધિ ર્ આદેશ. ‘કમ્પ્યુń ૦ ૩-૧-૪૨' થી સમાસ વગેરે કાર્ય થવાથી સાધુવારી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- સારું કરનાર. બહુલાધિકાર ચાલુ હોવાથી સાધુ वादयति साधु गायति ઈદિ સ્થળે આ સૂત્રથી નૢિ પ્રત્યય થતો નથી. એ યાદ રાખવું. ૧૫૫॥
ܟ
...
ब्रह्मणो वद: ५।१।१५६॥
બ્રહ્મન્ નામથી પરમાં રહેલા વવું ધાતુને ર્િ પ્રત્યય (કર્તામાં) થાય છે. બ્રહ્મ બ્રહ્માનું વા વતિ આ અર્થમાં વ્રહ્મન્ + વવું ધાતુને આ સૂત્રથી નૢિ પ્રત્યય. ‘િિત ૪-૩-૬૦' થી વવુ ના ૬ ને વૃદ્ધિ બા
૮૧
