Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
મુજબ કુષ્કાઢિ ગણપાઠમાંના નામથી ભિન્ન જ આયુધાદિવાચક એવા કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા ધાતુને વધુ પ્રત્યય થાય છે. તેથી ૩૬+થુ અને ૬ + ધૃ ધાતુને આ સૂત્રથી વુિં પ્રત્યય ન થવાથી “ોડ પ--૭૨ થી ૩ પ્રત્યય. “નાનિનો ૪-૩-૧૭ થી ઋને વૃદ્ધિ પામ્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી ધાર: અને ધાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - દણ્ડ ધારણ કરનાર. કુંડને ધારણ કરનાર.I૧૪માં
हगो वयोऽनुयमे ५।१।९५॥
કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા ટૂ ધાતુને પ્રાણીની કલકૃત અવસ્થા (ઉંમર) સ્વરૂપ વય અર્થ ગમ્યમાન હોય અથવા અનુઘમ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો આવું પ્રત્યય થાય છે. સ્થિ+ ૮ ધાતુને આ સૂત્રથી કર્યું પ્રત્યય. “નામનો૦ ૪-રૂ-9' થી ના ઝને ગુણ આ આદેશ. ડયૂછું રૂ-૧-૪૨” થી સમાસાદિ કાર્ય થવાથી સ્થિર: શ્વશિશુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - હાડકા લઈ જનાર કુતરાનું બચ્ચું. અહીં બાલ્યાવસ્થા ગમ્યમાન છે. ઉપર ફેંકવું અથવા આકાશમાં કોઈ પણ વસ્તુને ધારણ કરવી - તેને ઉઘમ કહેવાય છે. એનાથી ભિન અર્થને સુધમ કહેવાય છે. સંશ+ઠું ધાતુને તેમજ મનસ્ + ટૂ ધાતુને આ સૂત્રથી પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ % ને ગુણ ? આદેશ..... વગેરે કાર્ય થવાથી વર્ષાશદરો વાયા અને મનોદરા મા આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉદ્યમ અર્થથી ભિન્ન અર્થ ગમ્યમાન છે. અર્થક્રમશઃભાગીદાર. મનોહર માલા. વયોગનુઈમ રૂતિ વિમુ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વય અને અનુઘમ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા ટૂ ધાતુને ઉર્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી ઉદ્યમ અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી માર+ધાતુને આ સૂત્રથી વુિં પ્રત્યય ન થવાથી વળો: -9-૭ર થી સન્ પ્રત્યય. * ને “નામિનો ૪--૧૬ થી
- ૫૧
