Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
‘હિત્યન્ય૦ ૨-૧-૧૧૪’ થી લોપ. ‘કહ્યુ॰ રૂ-૧-૪૧’ થી સમાસ. વર્ અને રૂ પ્રત્યયની પૂર્વેના મ્ ધાતુની પૂર્વે મેં નો આગમ વગેરે કાર્ય થવાથી તુર। તુરાઃ અને તુર।મઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થઘોડો. વિહાયતા પઘ્ધતિ આ અર્થમાં વિહાયસ્+ગમ્ ધાતુને આ સૂત્રથી વર્ ૩ અને રૂ પ્રત્યય તેમજ વિહાયસ્ નામને વિદ્ઘ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિજ્ઞા: વિહાઃ અને વિજ્ઞામ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પક્ષી. આવીજ રીતે સુતેન સુતં વા તિ આ અર્થમાં સુત+TMમ્ ધાતુને આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી સુતામો મુત્તિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- તે નામના મુનિ. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે - આ સૂત્રથી વિહિત વપ્ ૐ અને વ પ્રત્યય દરેક ધાતુને થાય છે- એવું નહી. પ્રયોગાનુસાર જ તે તે ધાતુને તે તે પ્રત્યયો વિહિત છે. ઈત્યાદિ બૃહવૃત્તિથી જાણી લેવું જોઈએ. ૧૩૧॥
સુતુર્તમાઘારે 1919૩૨॥
सु અને दुर् થી પરમાં રહેલા મ્ ધાતુને આધાર અર્થમાં ૩ પ્રત્યય થાય છે. સુ+ામ્ (પુલેન વર્તઽભિન) અને ટુ+ગમ્ (દુ:ઘેન ગમ્યતેઽસ્મિન્) ધાતુને આ સૂત્રથી ૩ (૪) પ્રત્યેય. “હિત્યન્ય ૨-૧-૧૧૪' થી ગમ્ ધાતુના અન્ય પ્ નો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી પુનઃ અને વુર્ત્ત: પા: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- સારી રીતે જવાય એવો માર્ગ. દુઃખે જવાય એવો માર્ગ. સુનઃ અને દુર્વા: અહીં ‘તિત્વન૦ રૂ૧-૪૨' થી સમાસ વિહિત છે. 1193211
निर्गो देशे ५|१|१३३॥
નિસ્ શબ્દથી પરમાં રહેલા મ્ ધાતુને દેશ-સ્વરૂપ આધાર અર્થમાં ૩ પ્રત્યય થાય છે. નિન્વિતઽસ્મિન્ વેશે આ અર્થમાં નિપુ+ગમ્ ધાતુને આ
७०
