Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વૃદ્ધિ ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મહાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- ભારને વહન કરનાર. વય અવસ્થા ગમ્યમાન હોય ત્યારે તે તે અવસ્થોચિત ક્રિયા વખતે ઉદ્યમ અર્થ પણ જણાતો હોવાથી વય નું પૃથક્ ઉપાદાન છે.... ઈત્યાદિ સ્વયં સમજી લેવું. IIRI
આકઃ શીત્તે ।9।૧૬।।
કર્મવાચક નામથી ૫રમાં રહેલા બાર્ ઉપસર્ગપૂર્વક હૈં ધાતુને; શીલસ્વભાવ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ઝપ્ પ્રત્યય થાય છે. પુષ્પાવ્યાહતીત્વવં શીહઃ આ અર્થમાં પુષ્પ + +TM ધાતુને આ સૂત્રથી પૂ (5) પ્રત્યય. ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧’ થી હૂઁ ના ને ગુણર્ આદેશ. ‘હ્યુŕ૦ રૂ-9૪૧' થી તત્પુરુષસમાસ.. વગેરે કાર્ય થવાથી પુષ્પાહર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પુષ્પો લઈ જવાનો સ્વભાવ છે જેનો તે માળી. શરુ રૂતિ વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ શરુ સ્વભાવ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ; કર્મવાચક નામથી પરમાં રહેલા બા+હૈં ધાતુને લઘુ પ્રત્યય થાય છે. તેથી શીલ અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી પુષ્પ+ગ+હૈં ધાતુને આ સૂત્રથી ઞ ્ પ્રત્યય ન થવાથી ‘વર્મોડ[ ૧-૧-૭૨' થી અદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી (જુઓ પૂ. નં. ૧-૧-૧) પુષ્પાહાર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- પુષ્પ લઈ જનાર. ‘નિહારિમ્સ: -9-૬૦’ થી વિહિત વ્ પ્રત્યયનો અહીં વિસ્તાર છે... ઈત્યાદિ યાદ રાખવું.।।૧૬।।
दृति - नामात् पशाबि: ५।१।९७ ॥
કર્મવાચક વૃત્તિ અને નાથ નામથી પરમાં રહેલા હૂઁ ધાતુને પશુકત્તિમાં રૂ પ્રત્યય થાય છે. કૃતિ+ટ્ટ અને નાથ+હૈં ધાતુને આ સૂત્રથી રૂ પ્રત્યય. ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧’ થી દૂ ધાતુના ને ગુણ ગ્ર્ આદેશ. ‘ફ્યુŕ૦ ૩૧-૪૬' થી સમાસાદિ કાર્ય થવાથી કૃતિઃિ શ્વા અને નાથહરિઃ સિંહ:
પર
-
