Book Title: Samadhi Tantra
Author(s): Devnandi Maharaj
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008301/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates (bhagavAna zrI kundakunda-kahAna jaina zAstramALA puSpa-100) zrI paramAtmane namaH zrImadevanadI apa2nAma pUjyapAdasvAmI viracita samAdhitaMtra mULa zloko gujarAtI anvayArtha, bhAvAryAdi tathA zrI prabhAcandra vinirmita saMskRta TIkA gujarAtI anuvAda sahita : anuvAdaka: choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI (sonAsaNa) bI. e. (onarsa); esa. TI. sI. : prakAzaka : zrI digambara jaina svAdhyAya maMdira TrasTa sonagaDha (saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates phf prathama AvRttiH prataH 1500 bIjI AvRttiH prata: 2000 ( vItarAga sat-sAhitya TrasTa, bhAvanagara) trIjI AvRtti: vI. saM. 2515 prataH 1000 cothI AvRtti: vI. saM. 2523 prata: 2OOO * * * * prakAzaka: sAhitya prakAzana samiti, zrI di. jaina svAdhyAya maMdira TrasTa, sonagaDha. (saurASTra) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Thanks & Our Request This shastra has been kindly donated by Mohanbhai & Motiben Shah, Hounslow, UK (in Loving memory of late Ladhu Pancha and Jethiben Ladhu Malde) who have paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of Samadhitantra is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on rajesh@ AtmaDharma.com so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates Version History Version Date Changes Number 001 23-May-2004 First electronic version. Please inform us of any errors on rajesh@ AtmaDharma.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhiprAsa sarve saMtone namaskAra prathama AvRttinuM prakAzakIya nivedana zarIrAdi parapadArthomAM tathA parabhAvomAM ekatvabuddhi choDIne, saMsArathI mukta thavAnA divya saMdezA bhagavAna zrI pUjyapAda AcArye A "samAdhitaMtra" yA "samAdhizataka" mAM ApyA che. te zAstra upara saMskRta TIkA zrI prabhAcaMdra AcAryo karI che, teno akSarazaH gujarAtI anuvAda prathama vAra ja prakAzita karatAM atyAnaMda thAya che. samAdhinI prApti sarva kALe durlabha che, temAM paNa A vartamAna yugamAM to atyaMta durlabha che. chatAM samAdhiprApta AtmajJa saMta pUjyazrI kAnajIsvAmInAM bhavatApanAzaka amRtamaya pravacanothI mumukSuone tevI samAdhinI prApti sulabha thaI rahI che e mahAna sadbhAgya che. teozrInA sAnnidhyamAM rahIne tathA temanA pravacanothI preraNA pAmIne saddharmapremI bhAIzrI choTAlAla gulAbacaMda gAMdhI (sonAsaNavALA) e A anuvAda taiyAra karI Apyo che. zrIyuta choTAlAlabhAI bI. e. (onarsa); esa. TI. sI. che. teo sarakArI hAIskUlanA nivRtta AcArya che. vaLI teo sAbarakAMThA betAlIsa da. hu. di. jaina keLavaNI maMDaLanA pramukha tathA zeTha jI. u. di. jaina chAtrAlaya, iDaranA TrasTI ane mAnada maMtrI che. hAlamAM teo mukhyatayA jaina tattvajJAnano abhyAsa, AdhyAtmika zAstronuM vAMcana-manana, jaina sAhityanI sevA ane satsamAgamAdi dhArmika pravRttimAM potAnuM jIvana vyatIta karI rahyA che. chellA bAra varSathI dara varSe sonagaDha AvI, lAMbo samaya pUjya gurudevazrInA pravacano tathA tattvacarcAno alabhya lAbha teo laI rahyA che. teo zAMta, saraLa svabhAvI, vairAgyabhAvanAvata, adhyAtmarasika sajjana che, temaNe A adhyAtmazAstrano gujarAtI anuvAda atyaMta khaMta ane cIvaTapUrvaka taddana nispRhabhAve karI Apyo che. te mATe A saMsthA temanI atyaMta RNI che ane AbhAra pradarzita karavA sAthe AvAM satkAryo temanA dvArA sadA thatAM rahe ema aMtarathI icchIe che. A graMthanA prakAzanakAryamAM zrIyuta navanItabhAI sI. jhaverIe sAruM protsAhana ApyuM che ane zrIyuta hiMmatalAla choTAlAla zAhe graMtha chapAvavAnA kAryamAM sahAya karI che, tethI te baMneno AbhAra mAnIe chIe. A graMthanA prakAzanArthe kalolanA udAracitta saddharmapremI sva. zrIyuta vADIlAlabhAI jagajIvanadAsa taraphathI rUA. 2001) nI sahAyatA maLI che te badala temane tathA temanA kuTuMbIjanone :: 1 :: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates dhanyavAda. vaLI mumukSuo A graMthano vizeSa lAbha laI zake e hetune lakSamAM rAkhIne A graMthanI kiMmata ghaTADavA mATe zrI bacubhAI hemANI, kalakattAvALA taraphathI rUA. 1OOO) maLyA che te mATe temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. vasaMta prinTIMga presa-amadAvAdanA vyavasthApaka zrI jayaMtilAla dalAle kuzaLatApUrvaka A graMthanuM suMdara chapAI Adi kArya karI ApyuM che te mATe temano paNa AbhAra mAnIe chIe. paramapadanI prAptino mArga darzAvanAra A zAstranAM sArI rIte adhyayana tathA anubhava karIne jagatanA sarva jIvo Adhi-vyAdhi-upAdhi rahita parama jJAnAtmaka samAdhinI prApti karo evI bhAvanA bhAvIe chIe. sonagaDha. sAhityaprakAzanasamiti tA. 1-4- '66 zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha. caturtha AvRttinuM prakAzakIya nivedana mahAnasamartha AcArya zrI pUjyapAdasvAmI racita "samAdhitaMtra"nI trIjI AvRtti khapI javAthI A cothI AvRttinuM prakAzana karavAmAM AvI rahyuM che. paramapUjya parama kRpALu sadagurudeva zrI kAnajIsvAmInA svAnubhUtipradhAna sadupadezathI tathA prazamamUrti bhagavatI mAtA pUjya bahenazrI caMpAbenanAM AtmArthapoSaka aMtara sAdhanAmaya pavitra jIvana ane devaguruupakArabhInA adhyAtma upadezathI jIvone bhavAMta karavAnI rucinA je bIja ropAI /pAMgarI rahyAM che, tenA pratApe ja TrasTa taraphathI dinodina prakAzana vRddhigata banI rahyuM che. A badhoya pratApa banne dharmAtmAono ja che. jIvo A prakAzanathI vairAgya vadhArI Atmahitano puruSArtha kare, e ja bhAvanA sAthe vi. saM. 2053 tA. 1-7-97 sAhityaprakAzana samiti zrI di. jaina svAdhyAyamaMdira TrasTa, sonagaDha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates paramopakArI pUjya gurudeva zrI kAnajIsvAmI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates prastAvanA : 1. grantha-samAdhitaMtra amaranAma samAdhizataka zrI pUjyapAda AcArya A granthamAM jIvanI traNa avasthAo-bahirAtmA, antarAtmA ane paramAtmAnuM suMdara rIte nirUpaNa karyuM che ane bahirAbhAvasthA choDI antarAbhAvasthAdvArA paramAtmapadanI prApti kevI rIte thAya teno upAya sUcavyo che. sva-paranA bhedavijJAna vinA antarAtmapaNuM pragaTa thaI zake nahi, tethI AcAryadeve A graMthamAM bheda-vijJAnanuM mahatva vizeSapaNe samajAvyuM che. AcAryadave AdhyAtmika rasasAgarane A nAnI grantha-gAgaramAM ati kalApUrNa kauzalyathI bharI dIdho che. temAM bhedajJAnano dhvani pratyeka zlokamAM guMjI rahyo che. bhedajJAnanI bhAvanA ane tenA abhyAsa mATe te pUratI sAmagrI pUrI pADe che ane abhyAsIne AgaLa vadhavA mATe sArI preraNA Ape che. AdhyAtmika bhAvanAno A eka atyuttama grantha che. paramAtmapadanI prAti bhedavijJAnadvArA ja thaI zake, bIjI koI rIte thaI zake nahi-e bAbata upara granthakAre Agama, yukti ane jAta anubhavadvArA potAnI anokhI, rocaka, hRdayagrAhI, saraLa zailImAM suMdara rIte prakAza pADayo che. A granthanA abhyAsathI citta ati praphullita bane che ane anAdikALathI ajJAnavaza thatI bhUlonI paraMparAno pade pade bodha thAya che. bhedavijJAna dvArA te bhUlo TALI paramapadanI prApti kema karavI tenI mArgadarzanapUrvaka preraNA, AcArya sacoTa bhAvavAhI zabdomAM karI che. A granthanA bhAvapUrvaka vAMcana, vicAra ane mananathI bhavaduHkhathI saMtapta thaelA jIvone AtmazAnti thayA vagara raheze nahi. granthanI e eka adbhuta khUbI che. AcAryadeve A granthanI racanA mokSamArganA abhilASI jIvone lakSamAM rAkhIne karI chee vAta zloka (3) uparathI jaNAI Ave che. aMtima zloka (105) mAM granthano upasaMhAra karatAM AcArya deve granthanA nAma"samAdhitaMtra"-no nirdeza karI tenI upayogitA darzAvatAM kahyuM che ke A mokSamArgabhUta granthano sArI rIte abhyAsa karI tathA tene anubhavamAM utArI, paramAtmAmAM niSThAvAna jIva paramapadanI -parama sukhanI prApti karI zake che. A granthamAM Atma-viSayane spaSTa karavA mATe ekAryavAcaka bhinna bhinna zabdono suMdara zailImAM je prayoga karavAmAM Avyo che te jotAM, sAhityadaSTie paNa granthanI mahattA vizeSa pratibhAse Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates che. racanAcAturya ane zabdaprayoganuM kauzalyAdi kartAnuM saMskRtabhASAnuM agAdha jJAna pragaTa kare che. prastuta grantha bhASA-sauSThava, padya-racanA ane sAhityaguNonI daSTie jaina sAhityamAM eka viziSTa-anokhuM sthAna prApta kare che. A granthanA saMskRta-TIkAkAra zrI prabhAcandra potAnI TIkA-prazastimAM, granthanA apara nAma "samAdhizataka' no ullekha karyo che. AthI prastuta grantha, "samAdhitaMtra' ane samAdhizataka"--e baMne nAmothI jaina samAjamAM prasiddha che. 2. granthakartA zrI pUjyapAdAcArya zrI pUjyapAdAcArya mUlasaMgha-antargata nandisaMghanA pradhAna AcArya hatA. teo suprasiddha, bahu pratibhAzAlI, prakhara tArkika vidvAnuM ane mahAna tapasvI hatA. samaya zravaNa belgolanA zilAlekha naM. 40 (18) mAM ullekha che ke teo zrI samaMtabhadrAcAryanI pachI thayA ane teo temanA matAnuyAyI hatA. temaNe potAnA "jainendra vyAkaraNa' mAM-"caturtha samantamadrazya' (5-4-168)-evo ullekha karyo che. te paNa batAve che ke zrI samantabhadrAcArya temanA pUrvagAmI hatA. vidvAnonA mata pramANe zrI samantabhadrAcArya i. sa. 2OO mAM bIjI zatAbdimAM thaI gayA. zrI bhaTTAkalaMkadeve (samaya i. sa. 620 thI 680) potAnI "tatvArtharAjavArtika" mAM ane zrI vidhAnada (samaya i. sa. 775 thI 800) potAnI "tatvArthaslokavArtika" TIkAmAM, zrI pUjyapAdaracita "sarvArthasiddhi" nAM vAkyono upayoga ane anusaraNa karyuM che. AthI anumAna thAya che ke zrI pUjyapAda svAmI zrI bhaTTAkalaMkadevanI pahelAM arthAt i. sa. 620 pahelAM thaI gayA hovA joIe. A baMne AdhArothI sAbita thAya che ke teo i. sa. 200 ane i. sa. 620nI vaccenA kALamAM thaI gayA. zilAlekho ane upalabdha jaina sAhitya uparathI vidvAnoe nakkI karyuM che ke A suprasiddha AcArya i. sa. pAMcamI zatAbdimAM ane vikramanI chaThThI zatAbdimAM thaI gayA. nivAsasthAna ane mAtA-pitAdi teo karNATaka dezanA nivAsI hatA. kannaDa bhASAmAM lekhalA "pUjyapAdacarite" tathA "rAjAvalIkathe" nAmanA granthomAM temanA pitAnuM nAma "mAdhavabhaTTa' ane mAtAnuM nAma zrIdevI ' ApyuM che ane lakhyuM che ke teo brAhmaNakulamAM utpanna thayA hatA. zrI devasenAcArya kRta "darzanasAramAM lakhyuM che ke temanA eka vajanandI nAmanA ziSya vi. saM. para6mAM drAviDa saMghanI sthApanA karI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates temanuM nAma temanuM dIkSAnAma devanandI hatuM; ane pAchaLathI teo pUjyapAda, jinendrabuddhi Adi apara nAmothI lokamAM prasiddha thayA. zravaNa belgolAnA zilAlekhamAM ullekha che ke yo devanandiprathamAbhidhAno buddhyA mahatyA sa jinendrabuddhiH / zrI pUjyapAdo'jani devatAbhiryatpUjitaM pAdayugaM yadIyam / / (-zravaNa belgola zi. le. naM. 40 (64), zaka saM. 1885) prAgabhyadhAyi guruNA kila devanandI, buddhyA punarviMpulayA sa jinendrabuddhiH / zrI pUjyapAda iti caiva budhaiH pracakhye, yatpUjitaH padayuge vanadevatAbhiH / / (zra. zi. le. naM. 105 (254), zaka saM. 1120) uparokta lekhothI jaNAya che ke teo traNa nAma-devanandI, jinendrabuddhi ane pUjyapAda-thI prasiddha hatA. devanandIe temanA gurue ApeluM dIkSAnAma che, buddhinI prakarSatA-vipulatAnA kAraNe teoe pAchaLathI "jinendrabuddhi'-e nAma prApta karyuM ane temanA caraNayugalanI devatAoe pUjA karI tethI budhajanoe temane "pUjyapAda' nAmathI vibhUSita karyA. temanI abhuta jIvana-ghaTanAo nIcenA zilAlekho temanA jIvana upara sAro prakAza pADe che : zrIpUjyapAdoddhRtadharmarAjyastataH surAdhIzvarapUjyapAdaH / yadIyavaiduSyaguNAnidAnIM vadanti zAstrANi taduddhRtAni / / dhRtavizvabuddhirayamatra yogibhiH kRtakRtyabhAvamanubibhraduccakaiH / jinavad babhUva yadanagacApahRtsa jinendrabuddhiriti sAdhuvarNittaH / / (zra. zi. le. naM. 108 (258), zaka saM. 1355) zrIpUjyapAdamunirapratimaurSArddha rmayAdvidehajinadarzanapUtagAtraH / yatpAddhautajalasaMsparzaprabhAvAt kAlAyasaM kila tadA kanakIyakAra / / [8. zi. le. naM. 108 (258)] uparokta zilAlekhomAM darzAvyuM che ke zrI pUjyapAde dharmarAjyano uddhAra karyo, devonA adhipatioe temanuM pAdapUjana karyuM tethI teo pUjyapAda kahevAyA, temanA dvArA uddhAra pAmelAM zAstro Aje paNa temanA vidyAvizArada guNonuM kIrtigAna kare che. teo jinava vizvabuddhinA dhAraka hatA arthAt samasta zAstra viSayomAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates pAraMgata hatA. temaNe kAmadevane jItyo hato tethI kRtakRtyabhAvadhArI ucca koTinA yogIoe temane "jinendrabuddhi" nAme varNavyA che. vaLI A zilAlekhamAM evo paNa ullekha che ke(1) teo advitIya auSadha-RddhinA dhAraka hatA, (2) videhakSetresthita jinendra bhagavAnanA darzanathI temanuM gAtra pavitra thaI gayuM hatuM, (3) temanA pAdodaka (caraNa-jala) nA sparzathI eka vakhata loDhuM paNa sonuM thaI gayuM hatuM. A uparAMta ghora tapazcaryAdithI temanI AMkhanuM teja naSTa thayuM hatuM, paraMtu zAnyaSTakam nA ekAgratApUrvaka pAThathI netra-teja punaH prApta thayuM hatuM. mahA yogIone mATe AvI ghaTanAo asaMbhavita nathI. grantharacanA zrI pUjyapAda svAmIe je grantho racyA che temAM "jainendra vyAkaraNa' , zabdAvatAra; sarvArthasiddhi, samAdhitaMtra, iskopadezAdi grantho pramukha sthAne che. nIcenA zilAlekhathI temanA carita granthono khyAla Ave che jainendra nijazabdabhAgamatulaM sarvArthasiddhiH parA, siddhAMte nipuNatvamuddhakavitAM jainAbhiSeka: svaka: / chanda sUkSmadhiyaM samAdhizatakaM svAsthyaM yadIyaM vidAmAkhyAtIha sa pUjyapAdamuniSaH pUjyo muninAM gaNaiH / / 4 / / (-. zi. le. naM. 40) jemanuM "jainendra vyAkaraNa' zabdazAstromAM potAnA anupama sthAnane, "sarvArthasiddhi" siddhAMtamAM parama nipuNatAne, "jainAbhiSeka" ucca kakSAnI kavitAne, "chandazAstra" buddhinI sUkSmatA (racanAcAturya) ne ane "samAdhizataka" svAbhasthiti (sthitaprajJatA) ne saMsAramAM vidvAno prati jAhera kare che, te pUjyapAda munindra munigaNothI pUjanIya che. jainendra vyAkaraNa A saMskRta vyAkaraNano grantha che. tenAM sUtronA lAghavAdinA kAraNe tenuM mahatva ghaNuM che, ane tethI teNe lokamAM sArI pratiSThA prApta karI che. bhAratamAM ATha pramukha zAbdikomAM A vyAkaraNanA kartA zrI pUjyapAda svAmInI sArI gaNanA che. 'sarvavyAkaraNe vipazcidadhipaH zrIpUjyapAda: svym|' ( zrI zi. le. naM. 47, 50) nainendra pUSA :' (zra. zi. le. naM. 55) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates sarva vyAkaraNomAM, zrI pUjyapAda svayaM vidvAnonA adhipati hatA; arthAt sarva vyAkaraNapaMDitomAM ziromaNi hatA. zabdAvatAra A paNa vyAkaraNano grantha che. te prakhyAta vaiyAkaraNa pANinInA vyAkaraNa upara lakhelo zabdAvatAra' nAmano nyAsa che. "nagara" tAlukAnA zilAlekhamAM teno ullekha che. sarvArthasiddhi zrI umAsvAmI racita "tattvArthasUtra" nI saMskRta TIkArUpe A grantha che. "tattvArthasUtra" nI A sauthI prathama TIkA che. tenI pachI zrI akalaMkadeve "tattvArtha rAjavArtika" ane zrI vidyAnaMda tatvArthasloka' nAmanI TIkAo lakhI. A TIkAomAM "sarvArthasiddhi" no sAro upayoga karavAmAM Avyo che ane tenuM ThIka pramANamAM anusaraNa karavAmAM AvyuM che. siddhAMta granthomAM A grantha bahu ja pramANabhUta gaNAya che ane jaina samAjamAM tenuM sAruM mahattva aMkAya che. samAdhitaMtra ane iSTopadeza A baMne AdhyAtmika grantho che. samAdhitaMtranuM aparanAma samAdhizataka che. tenI saM. TIkA zrI prabhAcandra karI che ane iSTopadezanI saM. TIkA paM. AzAdharajIe karI che. baMne grantho jainasamAjamAM suprasiddha che. zrI pUjyapAdAcArya "samAdhitaMtra' mAM zrI kundakundAcArya jevA prAcIna AcAryonAM AgamavAkyonuM saphaLatApUrvaka anusaraNa karyuM che. mokSa pAhuDa, samayasArAdi AdhyAtmika zAstrono AMzika pratidhvani, A granthamAM tulanAtmaka daSTivALAne jarUra jaNAyA vagara raheze nahi. upasaMhAra zilAlekho, upalabdha grantho ane aitihAsika gaveSaNAthI jJAta thAya che ke pUjyapAda svAmI eka supratiSThita jaina AcArya, advitIya vaiyAkaraNa, mahAna dArzanika, dhuraMdharakavi, mahAna tapasvI ane yugapradhAna yogIndra hatA. mahattvanA viSayo upara temaNe je grantho racyA che te temanI apAra vidvattAnI sAkSI pUre che. temanA digaMtavyApI yaza ane vidvattAthI AkarSAI karNATakanA i. sa. 8mI, 9mI, 10mI zatAbdinA prAyaH sarva prAcIna vidvAna kavioe potapotAnA granthomAM bahu bhakti-bhAvabharI zraddhAMjali arpe temanI muktakaMThe khUba khUba prazaMsA karI che. 3. saMskRta TIkAkAra zrI prabhAcandra prastuta granthanI saMskRta TIkAne aMte ApelI prazasti uparathI jaNAya che ke zrI prabhAcandra (prabhendu) A graMthanA saMskRta TIkAkAra che. keTalAka vidvAnonA mata pramANe teo "zrI samantabhadrAcArya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates racita "ratnakaraMDa-zrAvakAcAra" nA paNa saMskRta TIkAkAra che. temaNe samAdhitaMtranA (samAdhizatakanA) pratyeka zlokamAM garbhita rahelA bhAvane (hArTane) saraLa saMskRta bhASAmAM sArI rIte vyakta karyo che. temano samaya, sthAna, guru, mAtA-pitAdinA saMbaMdhamAM yogya saMzodhana thavAnI jarUra che. A granthamAM temanI saMskRta TIkAno zabdaza: gujarAtI anuvAda karavAmAM Avyo che. 4. AbhAradarzana keTalAka varSa upara parama pUjya AtmajJa saMta zrI kAnajI svAmInAM, A AdhyAtmika grantha upara sonagaDhamAM, pravacano thayelAM. mane te pUrepUrA sAMbhaLavAnI alabhya taka maLelI. huM teozrInAM pravacanothI prabhAvita thayo ane vicAra spharyo ke AvA granthano gujarAtI anuvAda pragaTa karavAmAM Ave to, vidvAna granthakartAnA AdhyAtmika jJAnathI jainasamAja vaMcita rahe nahi. A vicAra keTalAMka varSo sudhI ghoLAyA karyo. Akhare mitro ane snehIonI salAhu ane sahAnubhUtithI e vicAra be varSa upara anuvAdarUpe pariNamyo. kharuM kahuM, to A anuvAdanA mULa prerakarUpa zrI svAmIjInAM pravacano ja che. tethI atyaMta AbhArapUrvaka huM teozrI pratye sAdara bhaktibhAva pragaTa karuM chuM. meM mAro vicAra mAnyavara murabbI zrIyuta rAmajIbhAI mANekacaMda dozI vakIla AgaLa rajU karyo ane karelA anuvAdane tapAsI javAne teozrIne vinaMtI karI. temaNe ghaNI ja kALajIpUrvaka te anuvAdane AdithI aMta sudhI-pratyeka zlokano anvayArtha, saMskRta TIkAno anuvAda, bhAvArtha, vagerebarAbara tapAsyo ane amUlya sUcanAo karI. sUcavelA sudhArA-vadhArA sAthe meM teozrInI dekharekha nIce pharIthI anuvAda lakhyo. A anuvAda paNa teozrI pharIthI tapAsI gayA. A rIte anuvAda pAchaLa temaNe lagabhaga traNa mahinA jeTalA potAnA amUlya samayano bhoga ApI zrama lIdho. te mATe huM teozrI prati kRtajJatAbharI lAgaNIe pUjyabhAva pragaTa karuM chuM. A anuvAdanA prakAzana mATe zrI jaina svAdhyAya maMdira TrasTa-sonagaDhanA pramukhazrI navanItalAla sI. jhaverI (muMbaI) ne vinaMtI karI. temane paNa A granthanA anuvAdanI AzyakatA jaNAI eTaluM ja nahi, paNa te eka suMdara granthasvarUpe pragaTa thAya tevI icchA vyakta karI ane badho anuvAda zrIyuta khImacaMdabhAI je. zeTha dvArA tapAsAvI levA salAha ApI. te pramANe meM temane vinaMtI karI. temaNe mArI vinaMtIne mAna ApI badho anuvAda bArIka daSTie tapAsI lIdho ane koI koI sthaLe yogya sudhAro sUcavyo. mukhyatayA zrIyuta rAmajIbhAI ane zrIyuta khImacaMdabhAInA suprayatnanA phalasvarUpa A anuvAda che. te mATe namrabhAve huM temano jeTalo AbhAra mAnuM teTalo ocho che. temanI sahAya ane protsAhanathI ja A anuvAda prakAzamAM AvavA pAmyo che, ema kahevAmAM bilakula atizayokti nathI. A granthano hindI anuvAda bra. zrI zItalaprasAdajI tathA zrIyuta jugalakizora mukharajIe Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates karelo che, paraMtu teoe saMskRta TIkAno zabdaza: anuvAda nahi karatAM phakta bhAva ja Apyo che. teno gujarAtI anuvAda, sva. maNilAla nabhubhAI dvivedIkRta, sastu sAhitya vardhaka kAryAlayaamadAvAda taraphathI prasiddha thayo che. temaNe pATaNa-jaina bhaMDAranI hastalikhita pratanA AdhAre saMskRta TIkAno anuvAda karyo che, paraMtu upalabdha bIjI digambara jaina hastalikhita prato sAthe tenI keTalIka jagyAe meLa besato nathI. jayapura tathA dilhI di. jaina bhaMDAronI hastalikhita prato uparathI zrI mukharajIe je saMskRta TIkA pragaTa karI che, teno A granthamAM upayoga karavAmAM Avyo che. A TIkAne ghaNe aMze maLatI eka vadhu zuddha hastalikhita prata mane iDara-di. jaina sarasvatI bhaMDAramAMthI tenA prabaMdhakartAnA saujanyathI prApta thaI che. A badhI pratono AdhAra laI zabdazaH A gujarAtI anuvAda karavAmAM Avyo che ane granthakartA tathA TIkAkAranA bhAvane vadhu spaSTa karavA, te sAthe bhAvArtha " tathA "vizeSArtha paNa umeravAmAM AvyA che. A kAryamAM pratyakSa yA parokSa sahAya karanAra vyaktiono tathA di. jaina saMsthAono huM AbhAra mAnuM chuM. bra. zrI gulAbacaMdabhAI tathA bra. zrI caMdubhAIe paNa A anuvAda-kAryamAM protsAhana ane sahAnubhUti darzAvI che tathA mArgadarzana karyuM che. te mATe huM temano paNa AbhArI chuM. A sivAya je je bhAIoe mane sahAya karI che, te sarveno huM samagrapaNe AbhAra mAnuM A anuvAda uparokta be vidvAno dvArA parizodhita hovA chatAM temAM je kAMI skUlanA daSTigocara paDe te anuvAdakanI ja che, ema samajavA vidvAna vargane vinaMtI che. gacchataH skhalanaM kvApi bhavatyeva pramAdataH / hasanti durjanAstatra samAdadhati sajjanAH / / mu. sonagaDha (saurASTra ) tA. 3-4-1966 zrI mahAvIra jayaMti. anuvAdaka, choTAlAla gu. gAMdhI (sonAsaNa) bI. e. (onarsa) esa. TI. sI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates adhyAtma yugapravartaka, AtmajJasaMta paramapUjya sadgurudevazrI kAnajIsvAmInA teja: puMja AtmAne bhAva namaskAra ajJAnatimirAndhAnAm jnyaanaanyjnshlaakyaa| cakSurunmIlitaM yena, tasmai zrIgurave namaH / / amArA jevA aneka mumukSuone jeozrIe ajJAnarUpI aMdhakAramAMthI bahAra kADhI bhavATavImAM rakhaDatAM cakSu ke je baMdha hatA, tene jJAnarUpI aMjana AMjI kholI nAkhyA che ane mokSano mArga spaSTa karI batAvyo che. tevA parama kRpALu anaMta upakArI pUjya sadgurudevazrI kAnajIsvAmInAM pavitra caraNomAM amArA koTi koTi vaMdana. AvA mahAna upakArI guruno pArthivadeha ApaNI samakSa nathI ane pujya gurudevazrIno viyoga ApaNane atizaya sAle che. have ApaNane bhagavAna kahI koNa bolAvaze? pAmarane prabhutA koNa arpaze? vahAlabharyA AtmIya saMbodhana koNa karaze? AvA vicArothI haiyuM bharAI jAya che. bhale Aje ApaNI samakSa pUjya gurudeva nathI. paraMtu teozrIe darzAvela mokSano mArga teozrInI vANImAM sacavAyelo che. ApaNA jevA bhakto mATe pUjyazrInI maMgaLa vANIrUpa adhyAtmatIrtha vidhamAna che. pUjyazrInI anupasthitimAM paNa A vANImAM ApaNane tAravAnI zakti paDI che. ApaNI AvI pAtratA paNa pUjya gurudevazrInI kRpAne kAraNe thaI zakI che. te anusAra AtmabhAvanA bhAvavI e ja kartavya che. pUjyazrIno A yugamAM janma thavo e ja mAnavajAta mATe AzIrvAdarUpa hato. jainadharma ke je kriyAkAMDanI kedamAM phasAyelo hato tenuM sAcuM svarUpa samajAvI jainadharmane kriyAkAMDamAMthI mukta karyo ane jainadharma e vizvadharma che-ema samajAvyuM. dareka jIva potAnI aMdara rahelA caitanyatattvarUpa AtmasattAnI anubhUti karI mokSamArga prApta karI zake che. Ama bhaktone bhagavAna banavAno upAya batAvyo. AvA pUjya gurudevazrInA samayamAM ApaNo janma thayo e paNa ApaNA bhavano kinAro nikaTa che ema sUcave che. aneka janmonA saMcita puNyodaye AvA mahAna gurunAM darzana thAya che. ane ApaNe to pUjyazrI sAthe rahyAM, temanI vANI sAMbhaLI ane bhavapAra thavAnI dezanAno lAbha maLyo. A badhuM ApaNane muktipurInA paMthe javA mATe preraNAnA pIyuSa thAze. Aje jyAre samagra mAnavajAti bhautika sukha mATe doDI rahI che ane suvidhAvALI jiMdagI pratye abhimukha che te samaye he gurudeva! Ape caitanyatattvano mahimA samajAvyo, aMtarmukha puruSArtha :: 10 :: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates karavA amane jAgRta karyA ane amane cAra gatimAMthI ugArI lIdhA. A Apano mahad upakAra amArA banne upara tathA amArA parivAra para varte che. pUjya gurudevanAM kRpA bhAjana banavA badala ame dhanyatA anubhavIe chIe. saM. 2015mAM ApanI sAthe dakSiNayAtrA karI hatI. siddhakSetra zrI giranArajInI vaMdanA karavA uparAMta aneka kuTuMbIjana sAthe zrI sammadazikharajI tathA anya jaina kSetronI yAtrA paNa anekavAra karI che. te gurudevazrI ! ApanA pratApe che. ame vatana choDI paradezagamana karyuM te badhuM vyApAra-Arthika upArjana ane laukika sukha arthe hatuM. chatAM kalyANa mArganI aMdarathI jhaMkhanA to hatI ja te samaye celAnA vatanI sva. dharamazIbhAI devazIbhAI pUrva AphrikAmAM AvelA ane vAMcana dvArA lokone pUjya gurudevanI vAta samajAvatA. temaNe A mahAn gurune oLakhAvyA, darzana karAvyA, ane te dvArA amane pUjya gurudevanA nirUpita tattvamAM rasa tathA rUci utpanna thayAM ame teozrInAM paNa AbhArI chIe. prazamamUrti pUjya bhagavatImAtA bahenazrI caMpAbenanAM zrImukhethI caitanyatattvanAM rasabharapUra amRta vacano sAMbhaLavAno lAbha paNa amone maLyo che. pUjya bhagavatImAtA pratye paNa utakRta bhAvathI vaMdana karIe chIe. samAdhitaMtra' nA prakAzanamAM sahabhAgI thavAnuM maLatA ame kRtArthatAnI lAgaNI anubhavIe chIe. he gurudeva! aneka rIte Apano amArA upara upakAra varte che. "aho! aho! zrI saddaguru, kaNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho ! aho ! upakAra." he nispRha karuNAsAgara gurudeva! ApanA upakArano badalo vALavA amo asamartha chIe. bhava paryata ApazrI pratye akhaMDapaNe bhakti raho ane bhAvi tIrthAdhinAtha zrI sUryakIrtinAthanI dharmasabhAmAM zrotA banavAnuM ahobhAgya prApta thAya evI bhAvanA bhAvIe chIe. -ame chIe ApanA dAsAnudAsa bhagavAnajI kacarAbhAI zAha zrImati DAhIbena bhagavAnajI zAha mombAsA (kenyA) :: 11 :: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka 1 2 3 4 5 da 3 8-9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21-22 23 24 25-26 27 28 29 30-31-32 33 34 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra viSayAnukramaNikA viSaya maMgalAcaraNa (siddhAtmAne namaskAra) maMgalAcaraNa ( sakala 52mAtmA-zrIa2haMtane namaskA2) granthakAranI grantharacanA mATe pratijJA AtmAnA traNa bheda bahirAtmAdinAM lakSaNa paramAtmA vAcaka nAma bahirAtmAnI za2I2AdimAM Atmabuddhi caturgati saMbaMdhI za2I2bhedathI jIvabhedanI mAnyatA bahirAtmAnI anya zarI2mAM mAnyatA zarIramAM AtmabuddhinuM pariNAma avighAnA saMskA2nuM pariNAma bahirAtmA ane antarAtmAmAM kartavya-bheda zarIramAM Atmabuddhi mATe kheda saMsA2duHkhanuM mULa antarAtmAno pUrva avasthA saMbaMdhI kheda AtmajJAnano upAya antaraMga-bahiraMga vacana-pravRttinA tyAgano upAya annarvikalponA tyAgano upAya AtmAnuM nirvikalpaka svarUpa antarAtmAnI AtmajJAna pahelAM ane pachI ceSTA liMga-saMkhyAdi viSe bhrama-nivA2Na AtmasvarUpano anubhava AtmAnubhavIno zatru-mitra vicAra 5ramAtmapadanI prAptino upAya 52mAtmapadanI bhAvanAnuM phaLa bhaya ane abhayanuM sthAna 5ramAtmasvarUpanI prAptino upAya AtmajJAna vinA ta5zca2Na vyartha AtmajJAnIne tapazcaraNano kheda hoto nathI :: 12 :: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com pRSTha 1 5 8 11 14 17 18 20 23 24 25 26 28 29 31 32 34 35 37 39-40 41 43 44-45 46 47 48 50-51-53 54 55 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. 58 SE che V 3 V Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates rAga-dveSa rahita manavALo ja AtmadarzI che Atmatattva ane AtmabhrAnti vikSita ane avikSita mananuM kAraNa vikSisa-avikSita mananuM phaLa rAga-dveSAdi dUra karavAno upAya zarIrAdino prema kevI rIte dUra thAya? Atmavizvamaja duHkha dUra karavAno upAya tapathI bahirAtmA ane antarAtmA zuM cAhe che? karmabaMdhana koNa kare che? bahirAbhA ke aMtarAtmA ? bahirAtmA ane aMtarAtmAnA vicAro aMtarAtmAne dehAdimAM abheda-bhrAnti kema? antarAtmA thaelI bhrAntine kevI rIte choDe? bahirAtmA ane antarAtmAno tyAga-grahaNa viSaya antarAtmAno aMtaraMga tyAga-grahaNa bahirAtmA ane attarAtmAne jagat kevuM bhAse che? antarAtmAnI bhojanAdikamAM kevI pravRtti hoya che? anAsakta antarAmAM AtmajJAnane ja buddhimAM dhAraNa kare che. AtmAnubhava karanArane duHkha-sukha kevI rIte hoya? AtmasvarUpanI bhAvanA kevI rIte karavI ? zarIrAdimAM bhrAnta-abhrAnta manuSyano vyavahAra bahirAtmAnI bAhya viSayamAM Asakti bahirAtmAnI dazA sva zarIra ane para zarIrane kevI rIte avalokavuM? antarAtmA bahirAtmAne Atmatattva kema batAvatA nathI bahirAtmAne AtmatatvamAM ruci nathI bahirAtmAne Atmabodha kema thato nathI? aMtarAtmAnI zarIrAdikane zaNagAravAmAM udAsInatA saMsAra zAthI Take che? aMtarAtmA zarIranI avasthAthI AtmAnI avasthA mAnato nathI. antarAtmAne muktinI yogyatA bahirAtmAnuM saMsAra-bhramaNanuM kAraNa bahirAtmA kone AtmA mAne che? zarIrathI bhinna Atma-bhAvanA karavAno upadeza AtmAnI ekAgra bhAvanAnuM phaLa cittanI sthiratA mATe lokasaMsargano tyAga :: 13 :: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com V V 55 56 57 S 6 S 2 59 ja che ? hara 63-64 65-66 96 98-99 100-101 102 103 105 . 9 gm @ 0 107 0. 108 109 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 110 111 112 114 115 116 118 119 121 122 124 125 126 8 K N N ka N . 127 130 . N. Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates zuM manuSyone saMsarga choDI jaMgalamAM vasavuM? AtmabhAvanA ane anAtmabhAvanAnuM phaLa AtmA ja AtmAno guru che. bahirAtmA maraNathI zAthI Dare che? attarAtmAnI maraNa samaye nirbhayatA je vyavahAramAM suto te AtmaviSayamAM jAgRta je AtmaviSayamAM jAgRta hoya che te mukti pAme che antarAtmAne jagat yoga-avasthAomAM kevuM lAge che? AtmAne zarIrAdithI bhinna bhALyA vinA mukti nathI antarAtmAe bhedavijJAnanI bhAvanA kevI rIte karavI? avratonI jema vratonA vikalpa paNa tyAjya che. vratonA vikalpone choDavAno krama vikalpajAlanA nAzathI paramapadanI prApti unmelA-jAlanA nAzano dama liMga-vikalpa mokSanuM kAraNa nathI. jAtino Agraha paNa muktinuM kAraNa nathI. jAti saMbaMdhI Agama-huMThavALA paramapadane pAmatA nathI. mohI jIvono zarIramAM anurAga mohI jIvono zarIramAM darzana-vyApArano viparyAsa saMyogI avasthAmAM attarAtmA zuM kare che? bahirAtmA ane antarAtmAnI kaI dazA bhramarUpa ane kaI bhramarahita hoya che. bahirAtmAnuM sakala zAstrajJAna niSphaLa che. jJAtAtmAnuM susAdi avasthAomAM paNa svarUpa-saMvedana citta kayAM anAsakta hoya che? bhijJAtmAnI upAsanAnuM phaLa abhinnAmAnI upAsanAnuM phaLa bhinnabhinnAtmabhAvanAno upasaMhAra cArvAka-sAMkhya matanuM nirasana zarIrano nAza thavA chatAM AtmAno avinAza mukti mATe bhedavijJAna sAthe tapazcaraNAdino abhyAsa AtmAnI gati-sthitithI zarIranI gati-sthiti zarIra-yaMtronuM AtmAmAM AropaNa granthano upasaMhAra TIkA prazasti :: 14 :: 131 132 133 134 135 La 136 138 140 141 142 143 145 6. 146 101 102 103 104 105 149 150 151 154 155 157. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra zrImad devanandI aparanAma pUjyapAdasvAmIviracita zrIprabhAcandravinirmitasaMskRtaTIkA [maMtIvara] siddhaM jinendramalamapratimaprabodham nirvANamArgamamalaM vibudhendravandham / saMsArasAgarasamuttaraNaprapotaM vakSye samAdhizatakaM praNipatya vIram / / zrI pUjyapAdasvAmI mumukSUNAM mokSopAyaM mokSasvarUpaM copadarzayitukAmo nirvighnataH zAstraparisamAptyAdikaM phalamabhilaSanniSTadevatAvizeSaM namaskurvannAha yenAtmA'buddhayatAtmaiva paratvenaiva cAparam / akSayAnantabodhAya tasmai siddhAtmane namaH / / 1 / / mULa zloka ane saMskRta TIkAno gujarAtI anuvAda maMgalAcaraNa artha : siddha, anupamajJAnavAr (anaMtajJAnI), nirvANamArgarUpa, nirmaLa ( vItarAga), devendrothI vaMdanIya tathA saMsAra-sAgarane pAra karavA mATe utkRSTa nAvarUpa-evA vIra jinendra bhagavAnane praNipAta karIne, huM (zrIprabhAcaMdra) samAdhizataka kahIza. zrI pUjyapAdasvAmI (A samAdhitaMtranA racayitA) mumukSuone mokSano upAya ane mokSanuM svarUpa batAvavAnI kAmanAthI tathA nirvighe zAstranI parisamAhi-AdirUpa phalanI abhilASAthI ISTadevatAvizeSane namaskAra karIne kahe che: zloka 1 anvayArtha : (mena) jenAthI (mAtmA mAtmA prava) AtmA AtmA rUpe ja (magdhyata) jaNAyo (2) ane (paraM paratvena va) para pararUpe ja jaNAyuM (tasne) te (akSayAttavodhAya ) avinAzI anaMta jJAnasvarUpa (siddhAtmane) siddhAtmAne (nama:) namaskAra ho ! Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 2] samAdhitaMtra TIkA- atra pUrvArddhena mokSopAya uttarArddhena ca moksssvruupmupdrshitm| siddhAtmane siddhaparameSThine siddhaH sakalakarmavipramuktaH sa cAsAvAtmA ca tasmai namaH yena kiM kRtaM ? abuddhayata jJAta:| josau? AtmA thaM? AtmavA ayamarca: cena siddhAtmanAtrAtmavAdhyAtmavAdhyaatmtvenaabuddhyt na zarIrAdikaM karmApAditasuranaranArakatiryagAdijIvaparyAyAdikaM vaa| tathA paratvenaiva cAparam / aparaM ca zarIrAdikaM karmajanitamanuSyAdijIvaparyAyAdikaM vA paratvenaivAtmanobhedenaivAbuddhyata / tasmai kathaMbhUtAya ? akSayAnantabodhAya akSayo'vinazvaro'nantodezakAlAnavacchinnassamastArthaparicchedako vA bodho yasya tasmai / evaMvidhabodhasya cAnantadarzanasukhavIryairavinAbhAvitvasAmarthyAdanaMtacatuSTayarUpAyeti gmyte| nanu ceSTadevatAvizeSasya paJjaparameSThirUpatvAttadatra siddhAtmana eva kasmAd granthakRtA namaskAraH kRta iti cet, granthasya karturvyAkhyAtuH zroturanuSThAtuzca siddhasvarUpaprAptyarthatvAt / yo hi yatprAptyarthI sa taM namaskaroti yathA dhanurvedaprAptyarthI dhanurvedavidaM namaskaroti / siddhasvarUpaprAptyarthI ca samAdhizatakazAstrasyakartA vyAkhyAtA zrotA tadarthAnuSThAtA cAtmavizeSastasmAtsiddhAtmAnaM nmskrotiiti| siddhazabdenaiva cArhadAdInAmapi grahaNam / teSAmapi dezataH siddhasvarUpopetattvAt / / 1 / / TIkA : ahIM pUrvArdhathI mokSano upAya ane uttarArdhathI mokSanuM svarUpa darzAvyuM che. siddhAtmAne eTale siddhaparameSThIne-siddha eTale sarva karmathI saMpUrNapaNe ( atyaMta ) mukta evA AtmAne-namaskAra ho! jeNe zuM karyuM ? jANyo. kone ? AtmAne. kevI rIte (jANyo ) ? AtmArUpe ja artha e che ke siddhAtmAe ahIM AtmAne AtmArUpe ja arthAt adhyAtmarUpe ja jANyo, tene zarIrAdika ke karmopAdita sura-nara-nAka-tiryaMcAdi jIvaparyAyAdikarUpe na jANyo tathA (jeNe ) anyane eTale zarIrAdika vA karmajanita manuSyAdi jIvaparyAyAdine 52rUpe arthAt AtmAthI bhinnarUpe ja jANyA. kevA temane (namaskAra ) ? akSaya anaMta bodhavALA-akSaya eTale avinazvara ane anaMtara eTale dezakAlathI anavacchinna evA samasta padArthonA paricchedaka arthAt jJAnavALAtemane (namaskAra ). AvA prakAranA jJAna anaMta darzana-sukha-vIrya sAthenA avinAbhAvIpaNAnA sAmarthyane lIdhe teo anaMtacatuSTayarUpa che ema bodha thAya che. zaMkA : iSTadevatA vizeSa paMcaparameSThI hovA chatAM ahIM granthakartAe siddhAtmane ja kema namaskAra karyA ? samAdhAna : granthakartA, vyAkhyAtA, zrotA ane anuSThAtAne siddhasvarUpanI prAptinuM prayojana hovAthI (temaNe tema karyuM che) je jenI prAptino arthI hoya te tene namaskAra kare che; jema dhanurvidhA 1. anaMta-kSetranI aMtarahita ane kAlathI aMtarahita (juo- paMcAstikAya gAthA 1 nI saM. TIkA ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra prAptino arthI dhanurvedIne namaskAra kare che tema. tethI siddhasvarUpanI prAptinA arthI-samAdhizataka zAstranA kartA, vyAkhyAtA, zrotA ane tenA arthanA anuSThAtA AtmavizeSa-( e sarve) siddhAtmAne namaskAra kare che. siddha' zabdathI atAdinuM paNa grahaNa samajavuM kAraNa ke temaNe paNa dezataH (aMze). siddhasvarUpa prApta karyuM che. (1) bhAvArtha : granthakAre zlokanA pUrvArdhamAM sva-paranuM bhedavijJAna te ja mokSaprAptino upAya che ema sUcavyuM che ane tenA uttarArdhamAM phaLasvarUpa paripUrNa jJAna AnaMdarUpa evI siddhadazA te mokSasvarUpa che ema darzAvyuM che; arthAt prastuta zlokamAM mokSano upAya ane mokSanuM svarUpa batAvyuM che. jemaNe AtmAne AtmArUpe ja yathArtha jAmyo che zarIrAdi ane sura nara-nArakAdi paryAyarUpe jANyo nathI ane parane pararUpe jANyA che-arthAt zarIrAdi ane nara-nArakAdi paryAyane AtmAthI para jANyA che, tevA avinAzI anaMtajJAnasvarUpa siddhAtmAne ahIM namaskAra karyA che. vizeSa AtmA AtmArUpe che ane zarIrAdi para padArthorUpa nathI tathA zarIrAdi para padArtho pararUpe che ane AtmArUpe nathI-evuM nirNayapUrvaka sva-paranuM bheda vijJAna siddhapada pAmavAno mokSaprAptino upAya che. zrI samayasAra gAthA ranI TIkAmAM paNa lakhyuM che ke "....sarva padArthonA svabhAvane prakAzavAmAM samartha evA kevaLajJAnane utpanna karanArI bhedajJAnajyoti udaya pAme che...........' e pramANe bhedajJAnajyoti ja kevaLajJAna pragaTa karavAnuM sAdhana (upAya) che. sva-paranuM-jIva-ajIvanuM bhedajJAna prathama to duHkha dUra karavA mATe sva-paranuM jJAna avazya joIe kAraNa ke sva-paranuM jJAna jo na hoya to potAne oLakhyA vinA potAnuM duHkha kevI rIte dUra kare ? athavA sva-parane ekarUpa jANI potAnuM duHkha dUra karavA arthe parano upacAra kare to tethI potAnuM duHkha kevI rIte dUra thAya? athavA potAthI bhinna evA paramAM A jIva ahaMkAra-mamakAra kare to tethI du:kha ja thAya. mATe sva-paranuM jJAna thatAM duHkha dUra thAya che. have sva-paranuM jJAna jIva-ajIvanuM jJAna thatAM ja thAya che kAraNa ke pote jIva che tathA zarIrAdika ajIva che. jo lakSaNAdi vaDe jIva-ajIvanI oLakhANa thAya to ja sva-paranuM bhinnapaNuM bhAse; mATe jIva-ajIva jANavA joIe......... bhedajJAnanI AvazyakatA ".... sarve duHkhonuM mULa kAraNa mithyAdarzanajJAnacAritra che. e sarve duHkhono abhAva karavA mATe tene be prakAranuM bhedajJAna karAvavAmAM Ave che. 2. mokSamArga prakAzaka-gu. AvRtti-pR. 82 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra pahelA prakAranuM bhedajJAna jIva potAnA guNo ane paryAyothI eka che-abhinna che tathA para dravyo, tenA guNo ane paryAyothI atyaMta judo che. arthAt jIva svadravya kSetre svakALe ane svabhAve, para dravyanAM dravyakSetrakALabhAvathI atyaMta judo che. tethI te apekSAe para dravyo, tenA guNo ane tenA paryAyo sAtheno saMbaMdha mAtra vyavahAranaye saMyogarUpa ke nimittarUpa che evuM jJAna karAvavAmAM Ave che. A daSTie para dravyo sAtheno saMbaMdha asadabhUta-asatya hovAthI te saMbaMdhInuM jJAna karAvanArA nayane "vyavahAranaya' kahevAmAM Ave che ane jIvanA dravya-guNa-paryAya potAnA hovAthI te sadbhUta-satya hovAthI te saMbaMdhInuM jJAna karAvanArA nayane "nizcayanaya" kahevAmAM Ave che. bIjA prakAranuM bhedajJAna paNa pahelAM prakAranuM bhedajJAna karavA mAtrathI ja samyagadarzanazAna thatuM nathI. anAdithI jIvano paryAya azuddha che. tene potAmAM thato hovAnI apekSAe "nizcayanaya" no viSaya kahe che, to paNa te paranA Azraye thato hovAthI tene vyavahAranayano paNa viSaya kahevAya che. vaLI zuddha paryAyo paNa jIvanuM trikAlI svarUpa nathI, temaja tenA Azraye tathA guNabhedanA Azraye vikalpa utpanna thAya che tethI teno Azraya choDAvavA mATe tene paNa vyavahAra kahevAmAM Ave che ane jIva dravyanuM trikAlI zuddhasvarUpa ke je dhruva che tene "nizcaya' kahevAmAM Ave che kemake tene Azraye ja dharmanI zarUAta-tenuM TakavuM-tenI vRddhi ane pUrNatA thAya che. ' siddhAtmAne namaskAra zA mATe? ".......siddha bhagavaMto siddhapaNAne lIdhe, sAdhya je AtmA tenA pratichaMdanA (pratibiMbanA) sthAne che-jemanA svarUpanuM saMsArI bhavya jIvo ciMtavana karIne, te samAna potAnA svarUpane dhyAvIne, temanA jevA thaI jAya che........" "saMsArIne zuddha AtmA sAdhya che ane siddha sAkSAt zuddhAtmA che tethI temane namaskAra karavA ucita che.........." vaLI zrI mokSamArgaprakAzaka-gu. AvRtti pR. 3 mAM siddha bhagavAnanuM svarUpa batAvatAM kahyuM ...jenA dhyAna vaDe bhavya jIvone svadravya-padravyanuM upAdhika bhAva tathA svAbhAvika bhAvanuM vijJAna thAya che, je vaDe potAne siddha samAna thavAnuM sAdhana thAya che. tethI sAdhavA yogya potAnuM zuddha svarUpa, tene darzAvavA mATe je pratibiMba samAna che tathA je kRtakRtya thayA che tethI e ja pramANe anaMtakALa paryata rahe che evI niSpannatAne pAmelA zrI siddha bhagavAnane amArA namaskAra ho..." 3. juoH zrI samayasAra - zrI rAmacaMdra granthamALA- zrI jayasenAcArya TIkA-gAthA pa7; pR. 101; gAthA 102, pR. 167; gAthA 111 thI 115, pR. 179; gAthA 137-138, pR. 198 (gu. dravyasaMgraha pR. 8, 9). 4. zrI samayasAra- navI gu. AvRtti pR. 6, 7. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra athoktaprakArasiddhasvarUpasya tatprAptyupAyasya copadeSTAraM sakalAtmAnamiSTadevatA vizeSaM stotumAha jayanti yasyAvadato'pi bhAratIvibhUtayastIrthakRtopyanIhituH / zivAya dhAtre sugatAya viSNave jinAya tasmai sakalAtmane namaH / / 2 / / TIkA- yasya bhagavato jayanti sarvotkarSeNa vartante / kA: ? bhAratIvibhUtayaH [pa prazna : paMcaparameSThImAM pahelAM arihaMta deva che; to temanA badale ahIM siddha bhagavAnane prathama namaskAra kema karyA ? uttara : siddha dazA te AtmAnuM parama dhyeya che. te ja AtmAne iSTa che. granthakartA vyAkhyAtA, zrotA ane anuSThAtAne siddhasvarUpa prApta karavAnI bhAvanA che, tethI siddha bhagavAnane namaskAra karI kartAe granthanI zarUAta karI che. jene je guNanI prAptinI bhAvanA hoya te te guNadhArInuM bahumAna karI tene namaskAra kare e svAbhAvika che. jema dhanurvidyAnI prAptino abhilASI puruSa dhanurvidhA jANanAranuM bahumAna kare che, tema siddhapadanI prAptinI bhAvanAvALo siddhapadane pAmelA siddha bhagavAnane namaskAra karIne zuddhAtmAno Adara kare che. jIva, vaLI A adhyAtma zAstra che tethI temAM prathamA siddha bhagavAnane namaskAra karavA te ucita che." zrI kundakuntAcArye paNa zrI samayasAranI zarUAta karatAM prathama ' vaMvittu sasiddh...' kahIne sarva siddhone namaskAra karyA che. arahaMtAdine ekadeza siddhapaNuM pragaTa thayuM che, mATe siddha bhagavAnone namaskAra karatAM paMcaparameSThI bhagavaMtone paNa temAM namaskAra AvI jAya che. A kAraNathI zAstrakartAe maMgalAcaraNamAM prathama siddha bhagavAnane namaskAra karyA che. have ukta prakAranA siddhasvarUpanA tathA tenI prAptinA upAyanA upadezadAtA iSTadevatA vizeSa 'sakalAtmanI ' (arahaMta bhagavAnanI ) stuti karatAM kahe cheH zloka 2 anvayArtha : (yasya anaudditu: api) jemane icchA paNa nathI, (savavata: api) jemane tAlu, oSThAdidvArA zabdoccAraNa paNa nathI, (tIrthata:) jeo tIrthanA karanAra che ane jemanI (bhAratIvibhUtaya:) vANInI (sarva prANIone hita upadezavArUpa) vibhUtie (nayanti) jayavaMta varte che, (tasmai) te (zivAya) zivane (dhAtre) vidhAtAne-brahmAne, (su|tAya ) sugatane, (viSNave) viSNune, (binAya) jinane ane (sattAtmane) sazarI2 zuddhAtmAne ( arahaMta 5ramAtmAne ) ( nama: ) namaskAra ho. 5. juo : bR. dravyasaMgraha-gAthA 1 nI TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra bhAratyAH vANyAH vibhUtayo bodhitsrvaatmhitttvaadismpdH| kathaMbhUtasyApi jayanti ? avadato'pi tAlvoSThapuTavyApAreNa vcnmnuccaaryto'pi| uktaM ca "yatsarvAtmahitaM na varNasahitaM na spaMditoSThadvayaM, no vAMchAkalitaM na doSamalinaM na zvAsaruddhakramaM / zAntAmarSaviSaiH samaM pazugaNairAkarNitaM karNibhiH, tana: sarvavidra: pragavipa6: pAyAdapUrva vava:"gA ? athavA bhAratI ca vibhUtayazca chtrtryaadyH| punarapi kathambhUtasya ? TIkA : je bhagavAnanI jayavaMta varte che arthAt sarvotkarSarUpe varte che-zuM (jayavaMta varte che)? bhAratInI vibhUtio-bhAratInI eTale vANInI ane vibhUtio eTale sarva AtmAone hitano upadeza devo ityAdirUpa saMpadAo-(jayavaMta varte che ). kevA hovA chatAM (temanI vANInI vibhUtio) jayavaMta varte che? nahi bolatA hovA chatAM arthAt tAlu-oSThanA saMpuTarUpa (saMyogasama) vyApAradhArA vacanoccAra karyA vinA paNa ( temanI vANI pravarte che). vaLI kahyuM che ke je sarva AtmAone hitarUpa che, varNarahita nirakSarI che, baMne hoThanA parispaMdana ( halana-calanarUpa vyApArathI) rahita che, vAMcchArahita che, koI doSathI malina nathI, tenA (uccAraNamAM ) zvAsanuM rUMdhana nahi hovAthI akrama (eka sAthe) che ane jene zAnta tathA krodharUpI viSathI rahita (munigaNa ) sAthe pazugaNe paNa karNadvArA (potAnI bhASAmAM) sAMbhaLI che te duHkhavinAzaka sarvajJanI apUrva vANI amArI rakSA karo." athavA "bhAratIvimUtaya:' no artha "bhAratI eTale vANI ane vibhUtio eTale traNa chatrAdi' ema paNa thAya. vaLI kevA bhagavAnanI ? tIrthanA kartA hovA chatAM icchA rahitanI-ihA eTale vAMcchA je mohanIyakarmanuM kArya che, te karmano bhagavAnane kSaya hovAthI temanAmAM teno (vAMcchAno) asaddabhAva (abhAva) che; tethI teo icchArahita hovA chatAM te karavAnI icchA rahita hovA chatAM "tIrthakRta' che arthAt saMsArathI tAravAnA (pAra karAvavAnA) kAraNabhUtapaNAne lIdhe tIrtha samAna arthAt tIrtha eTale Agama-tenA karanAra che temanI (vANI jayavaMta varte che ). kevA nAmavALA temane (namaskAra)? sakalAtmAne, "ziva' ne ziva eTale parama sukha, parama kalyANa ane je nirvANa kahevAya che ke jemaNe prApta karyuM tevAne, "dhAtAne" - asi-masikRSi AdidvArA sanmArganA upadezaka hovAnA kAraNe jeo sakala lokanA abhyaddhAraka (tAraNahAra) zivaM paramakalyANaM nirvANaM zAntamakSayaM / prAptaM muktipadaM yena sa zivaH parikIrtitaH / / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tIrthakRto'pyanIhituH IhA vAJchA mohanIyakarmakAryaM, bhagavati ca tatkarmaNaH prakSayAttasyAH sadbhAvAnupapattirato'nIhiturapi tatkaraNecchArahitasyApi, tIrthakRtaH saMsArorattaNahetubhUtattvAttIrthamiva tIrthamAgamaH ttkRtvtH| kiM nAmne tasmai sakalAtmane ? zivAya zivaM paramasaukhyaM paramakalyANaM nirvANaM cocyate ttpraaptaay| dhAtre asimaSikRSyAdibhiH sanmArgopadezakatvena ca skllokaabhyuddhaarkaay| sugatAya zobhanaM gataM jJAnaM yasyAsau sugataH, suSThu vA apunarAvartyagatiM gataM sampUrNaM vA anaMtacatuSTayaM gataH prAptaH sugtstsmai| viSNave kevljnyaanenaashessvstuvyaapkaay| jinAya anekabhavagahanaprApaNahetUna karmArAtIn jayatIti jinstsmai| sakalAtmane saha kalayA zarIreNa vartata iti sakalaH sacAsAvAtmA ca tasmai nmH||2|| che temane, "sugatane'-sAruM che gata eTale jJAna jemanuM athavA je sArI rIte apunarAvaryagatine (mokSane) pAmyA che temane, athavA saMpUrNa ke anaMta catuSTayane jemaNe prApta karyuM che tevA sugatane, viSNune-jeo kevaLajJAna dvArA azeSa (samasta) vastuomAM vyApaka che evAne, "jineaneka bhavarUpI araNyane (vanane) prApta karAvavAnA kAraNabhUta karmazatruone jemaNe jItyA che te jinane-evA sakalAtmAne-kala eTale zarIra sahita je varte che te sakala ane sakala arthAta sazarIra AtmA te "sakalAtmA-temane namaskAra ho ! (2) bhAvArtha : jeo tIrthaMkara che, ziva che, vidhAtA che, sugata che, viSNu che tathA samavasaraNAdi vaibhava sahita che ane bhavya jIvone kalyANarUpa jemanI divya vANI ( divya dhvani) mukhethI nahi paNa sarvAgethI icchA vagara chUTe che ane jayavaMta varte che te sazarIra zuddhAtmAne arthAt jIvanamukta arahaMta paramAtmAne ahIM namaskAra karyA che. A paNa mAMgalika zloka che. temAM granthakAra zrI arahaMta bhagavAnane ane temanI divya dhvanine namaskAra karyA che. zrI arahaMta deva kevA che? tALu-opTa vagerenI kriyArahita ane icchArahita temanI vANI jayavaMta varte che, teo tIrthanA kartA che arthAt jIvone mokSano mArga batAvanArA che-"hitopadezI che, temane mohanA abhAvane lIdhe koIpaNa prakAranI icchA zeSa rahI nathI arthAt teo vItarAga che ane jJAnAvaraNAdi cAra ghAtiyAM karmono nAza thavAthI temane anaMtajJAnAdi guNo pragaTa thayA che arthAt teo "sarvajJa" che. 2. vizvaM hi dravyaparyAye vizvaM trailokyagocaram / vyAptaM jJAnatviSA yena sa viSNurvyApako jagat / / [ AptasvarUpaH ] rAgadveSAdayo yena jitAH karma-mahAbhaTAH / tadranirmu: sa nina: parivartita: aa ran[mAmasvarupa:] Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra nanu niSkaletararUpamAtmAnaM natvA bhavAn kiM kariSyatItyAhazrutena liMgena yathAtmazakti samAhitAntaH karaNena samyak / samIkSya kaivalyasukhaspRhANAM viviktamAtmAnamathAbhidhAsye / / 3 / / TIkA- atha issttdevtaanmskaarkrnnaanntrN| abhidhAsye kthyissye| kaM? viviktamAtmAnaM karmamalarahitaM jiivsvruupN| kathamabhidhAsye? yathAtmazakti aatmshkterntikrmenn| kiM kRtvA ? samIkSya tathAbhUtamAtmAnaM smygjnyaatvaa| kena ? zrutena vaLI teo ziva che, dhAtA che, sugata che, viSNu che, jina che ane sakalAtmA che. A badhAM temanAM guNavAcaka nAmo che. bhagavAnanI vANI kevI che? te divya vANI che. te bhagavAnanA sarvAgethI icchA vinA chUTe che, sarva prANIone hitarUpa che ane nirakSarI che. vaLI bhagavAnanA divyadhvanine deva, manuSya, tiryaMcAdi sarva jIvo potapotAnI bhASAmAM potAnA jJAnanI yogyatAnusAra samaje che. te nirakSara dhvanine "kAra dhvani' kahe che. zrotAonA karNapradeza sudhI te dhvani na pahoMce tyAM sudhI te anakSara ja che ane jyAre te zrotAonA karmo viSe prApta thAya che tyAre te akSararUpa thAya che.' jema sUryane evI icchA nathI ke huM mArga prakAzuM paraMtu svAbhAvika ja tenAM kiraNo phelAya che, jethI mArganuM prakAzana thAya che, te ja pramANe zrI vItarAga kevalI bhagavAnane evI icchA nathI ke ame mokSamArgane prakAzita karIe, paraMtu svAbhAvikapaNe ja aghAtikarmanA udayathI temanAM zarIrarUpa pugalo divyadhvanirUpa pariName che, jenAthI mokSamArganuM sahaja prakAzana thAya che. 5 bhagavAnanI divya dhvani dravyazruta vacanarUpa che. te sarasvatInI mUrti che, kAraNa ke vacano dvArA aneka dharmavALA AtmAne te parokSa batAve che. kevaLajJAna anaMta dharmasahita Atmatattvane pratyakSa dekhe che, tethI te paNa sarasvatInI mUrti che. A rIte sarva padArthonA tattvane jaNAvanArI jJAnarUpa ane vacanarUpa anekAntamayI sarasvatInI mUrti che. sarasvatInAM vANI, bhAratI, zAradA, vAjhevI, ityAdi ghaNAM nAma che. niSkalathI anyarUpa AtmAne (niSkala nahi evA sakala AtmAne) namaskAra karIne Apa zuM karazo? te kahe che | 4. 5. juo : gomaTasAra-jIvakAMDa gAthA 227nI TIkA. juo : mokSamArgaprakAzaka - gu. AvRtti pR. 20-21. juo : zrI samayasAra- gu. AvRtti 5.4. % Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra "ego me sAsao AdA nnaanndNsnnlkkhnno|| sesI ne vadi bhAva saLe saMno navA ityaadyaagmen| tathA liMgena hetunaa| tathA hi-shriiraadiraatmbhinnobhinnlkssnnlkssitttvaat| yayobhinnalakSaNalakSitattvaM tayorbhedo ythaajlaanlyoH| bhinnalakSaNalakSitattvaM caatmshriiryoriti| na caanyobhinnlkssnnlkssittvmprsiddhm| AtmanaH upyogsvruupoplkssitttvaatshriiraadestdvipriitttvaat| samAhitAntaHkaraNena samAhitamekAgrIbhUtaM tacca tadantaHkaraNaM ca mnsten| samyaka-samIkSya samyagjJAtvA zloka 3 anvayArtha : (tha) have paramAtmAne namaskAra karyA bAda (gadaM) huM-pUjyapAda AcArya (vivi mAtmAnaM) parathI bhinna evA AtmAnA zuddhasvarUpane (zrutena) zratadhArA (nimena) anumAna ane hetudvArA, (samANitAnta:raNena) ekAgra manadvArA (sabhyasamIkSya) samyak prakAre jANIne-anubhavIne (vevanyasuraupRETri) kevalyapada-viSayaka athavA nirmala atIndriyasukhanI bhAvanAvALAone (yathAza%i) zakti anusAra (midhArca) kahIza. TIkA : have iSTadevatAne namaskAra karyA pachI huM kahIza. zuM kahIza) ? vivikta AtmAne arthAt karmamalarahita jIvasvarUpane (kahIza). kevI rIte kahIza? yathAzakti-AtmazaktinuM ullaMghana karyA vagara-kahIza. zuM karIne (kahIza ) ? samIkSA karIne arthAt tevA AtmAne ( vivikta AtmAne) samyaka prakAre jANIne (kahIza). zA vaDa (kayA sAdhana vaDa)? zratadhArA jJAnadarzanalakSaNavALo zAthata eka AtmA mAro che; bAkInA badhA saMyogalakSaNavALA bhAvo mArAthI bAhya che." ityAdi AgamArA tathA liMga arthAt hetu dvArA (kahIza). te A pramANe : zarIrAdi AtmAthI bhinna che, kAraNa ke teo bhinna lakSaNothI lakSita che. jeo bhinna lakSaNothI lakSita che, teo baMne (eka bIjAthI) bhinna che; jema jala ane agni (eka bIjAthI) bhinna che tema. AtmA ane zarIra (baMne) bhinna lakSaNothI lakSita che ane te baMnenuM bhinna lakSaNothI lakSitapaNuM aprasiddha nathI (arthAt prasiddha che). kAraNa ke AtmA upayogasvarUpathI upalakSita che ane zarIrAdika tenAthI viparIta lakSaNavALA che. samAhita anta:karaNathI-samAhita eTale ekAgra thaelA ane aMtaHkaraNa eTale manaekAgra thaelA mana vaDe, samyaphaprakAre samIkSA karIne-( vivikta AtmAne) jANIne-anubhavIne (kahIza) evo artha che. huM kone tevA prakAranA AtmAne kahIza? kaivalya sukhanI pRAvALAone-kevalya arthAta sakala karmothI rahita thatAM je sukha ( Upaje che tenI spRhIM (abhilASA) karanArAone-(kahIza). kevalya arthAt viSayothI utpanna nahi thaelA evA sukhanI-athavA kaivalya ane sukhanI-spRhAvALAone (kahIza). (3) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 10] samAdhitaMtra anubhuuyetyrthH| keSAM tathA bhUtamAtmAnamabhidhAsye? kaivalyasukhaspRhANAM kaivalye sakalakarmarahitattve sati sukhaM tatra spRhA abhilASo yeSAM, kaivalye viSayAprabhave vA sukhe; kaivalyasukhayo spRhA yeSAm / / 3 / / bhAvArtha : zrI pUjyapAda svAmI pratijJArUpe kahe che ke, "huM zruta vaDe, yuktianumAna vaDe ane cittanI ekAgratA vaDe zuddhAtmAne yathArtha jANIne tathA teno anubhava karIne, nirmaLa atIndriya sukhanI bhAvanAvALA bhavya jIvone mArI zakti anusAra zuddha AtmAnuM svarUpa kahIza. vizeSa AgamamAM AtmAnuM svarUpa kahyuM che ke : huM eka, zuddha, sadA arUpI, jJAna darzanamaya khare, kaMI anya te mAruM jarI paramANumAtra nathI are ! darzana-jJAna-cAritrarUpa pariNamelo AtmA jANe che ke "nizcayathI huM eka chuM, zuddha chuM, darzana jJAnamaya chuM, sadA arUpI chuM; kAMI paNa anya para dravya-paramANumAtra paNa mAruM nathI. e nizcaya che. yukti (anumAna) zarIra ane AtmA ekabIjAthI bhinna che kAraNa ke te baMnenA lakSaNa bhinna bhinna che. AtmA jJAna-darzana lakSaNavALo che ane zarIrAdi tenAthI viruddha lakSaNavALAM che arthAt acetana jaDa che. jemanAM lakSaNa bhinna bhinna hoya che te badhAM ekabIjAthI bhinna hoya che; jemake jalanuM lakSaNa zItalapaNuM ane agninuM lakSaNa uSNapaNuM che. ema baMnenA lakSaNa bhinna che, tethI jalathI agni bhinna che. jema sonA ane cAMdIno eka piMDa hovA chatAM temAM sonuM tenAM pILAzAdi lakSaNavaDe ane cAMdI tenA zuklAdi lakSaNavaDa-baMne judAM che-ema jANI zakAya che, tema jIva ane karma-nokarma (zarIra) ekakSetre hovA chatAM temanAM lakSaNovaDe teo ekabIjAthI bhinna jANI zakAya che.? vaLI aMtaraMga rAga-dveSAdi pariNAmo paNa vAstavamAM AtmAnA jJAna lakSaNathI bhinna che, kAraNa ke rAga-dveSAdi-bhAvo kSaNika ane AkuLatA lakSaNavALA che; te sva-parane jANatA nathI; jyAre jJAnasvabhAva to nitya ne zAnta-anAkuLa che, sva-parane jANavAno teno svabhAva che. A rIte bhinna lakSaNadvArA jJAnamaya AtmA rAgAdikathI bhinna che-ema nakkI thAya che.' zrI samayasAra-gu. AvRtti - gAthA 38 2. ghaNA maLelA padArthomAMthI koI padArthane judo karanAra hetune lakSaNa kahe che. (jaina siddhAMta pravezikA) 3. juoH samayasAra gAthA- 27-28. jIva baMdha baMne, niyata nija nija lakSaNe chedAya che; prajJA-chINIthakI chedatAM, baMne judA paDI jAya che. (zrI samayasAra-gu. AvRtti gA. 294) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com | na Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra katibheda: punarAtmA bhavati? yena viviktamAtmAnamiti vizeSa ucyte| tatra kutaH kasyopAdAnaM kasya vA tyAgaH kartavya ityAzaMkyAha * varinta: parati trighAtmA sarvadipu ! upeyAttatra paramaM madhyopAyAbahistyajet / / 4 / / TIkA- bahirbahirAtmA, antaH antarAtmA, parazca paramAtmA iti tridhA AtmA triprakAra aatmaa| kvA ? sarvadehiSu sklpraannissu| nanu abhavyeSu bahirAtmana eva sambhavAt kathaM sarvadehiSu tridhAtmA syAt ? ityapyanupapannaM, tatrApi dravyarUpatayA tridhAtmasadbhAvopapatteH kathaM punastatra paMcajJAnAvaraNAnyupapadyante ? kevalajJAnAdyAvirbhAvasAmagrI mATe AtmA paramArthe para-bhAvothI arthAt zarIrAdika bAhya padArthothI tathA rAga-dveSAdi aMtaraMga pariNAmothI vivikta che-bhinna che. anubhava Agama ane yukti dvArA AtmAnuM zuddha svarUpa jANI potAnA trikALa zuddhAtmAnI sanmukha thatAM AcAryane je zuddhAtmAno anubhava thayo te anubhavathI teo vivikta AtmAnuM svarUpa batAvavA mAge che. AcArya AtmAnuM svarUpa kone batAvavA mAge che? AtmAnA atIndriya sukhanI ja jene spRhA che-indriya-viSayasukhanI jene spRhA nathI, tevA ( jijJAsu ) bhavya jIvone ja AcArya vivikta AtmAnuM (zuddhAtmAnuM ) svarUpa kahevA mAge A rIte zrI pUjyapAda AcArya Agama, yukti ane anubhavathI AtmAnuM zuddhasvarUpa kahevAnI pratijJA karI che. AtmAnA vaLI keTalA bheda che. jethI "vivikta AtmA'-ema vizeSa kahyuM che? ane e AtmAnA bhedomAM zA vaDe konuM grahaNa ane kono tyAga karavA yogya che? evI AzaMkA karI kahe che zloka 4 anvayArtha : (sarvadipu) sarva prANIomAM (vada) bahirAbhA, (kanta) antarAtmA ( para:) ane paramAtmA (rUti) ema (tridhA) traNa prakAre (mAtmA masti) AtmA che. (tatra) temAM (madhyopAyAt ) aMtarAtmAnA upAya dvArA (parame) paramAtmAne (upeyA) aMgIkAra tipayAro so appA paramaMtarabAhiro hu dehiinnN| tattha paro jhAijjai aMtovAeNa cayahi bhirppaa|| - mokSaprAmRta, kvendro Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 12] samAdhitaMtra hi tatra kadApi na bhaviSyatityabhavyatvaM, na punaH tdyogydrvysyaabhaavaaditi| bhavyarAzyapekSayA vA srvdehigrhnnN| AsannadUradUratarabhavyeSu bhavyasamAnaabhavyeSu ca sarveSu tridhA''tmA vidyata iti| tarhi sarvajJe paramAtmana eva sadbhAvAbahirantarAtmanorabhAvAttridhAtmano virodha itypyyuktm| bhUtapUrvaprajJApananayApekSayA tatra tadvirodhAsiddheH dhRtghttvt| yo hi sarvajJAvasthAyAM paramAtmA karavo joIe ane (vahiM) bahirAtmAne (tyane ) choDavo joIe. TIkA : bahiH eTale bahirAtmA, aMtaH eTale aMtarAtmA ane para: eTale paramAtmA-ema tridhA eTale traNa prakAre AtmA che. te ( prakAro) zAmAM che? sarva dehIomAM sakala prANIomAM. abhavyomAM bahirAtmAno ja saMbhava hovAthI sarva dehIomAM traNa prakArano AtmA che ema kevI rIte hoI zake ? ema kahevuM paNa yogya nathI kAraNa ke tyAM paNa (abhavyamAM paNa) dravyarUpapaNAthI traNa prakAranA AtmAno saddabhAva ghaTe che. vaLI tyAM pAMca jJAnAvaraNa (karmo) nI upapatti kevI rIte ghaTI zake ? kevalajJAnAdinA pragaTa thavArUpa sAmagrI ja temane kadApi thavAnI nathI tethI temanAmAM abhavyapaNuM che, paNa nahi ke tadyogya dravyanA abhAvathI (abhavyapaNuM che); athavA bhavyarAzinI apekSAe sarva dehIonuM grahaNa samajavuM. Asanna bhavya, dUra bhavya, dUratara bhavyamAM tathA abhavya jevA bhavyomAM-sarvemAM traNa prakArano AtmA che. to sarvajJamAM paramAtmAno ja saddabhAva hovAthI ane (temAM) bahirAtmAno ane aMtarAtmAno abhAva hovAthI temAM (siddhamAM) traNa prakAranA AtmAno virodha Avaze? ema kahevuM paNa yogya nathI, kAraNa ke bhUtapUrva prajJApana-nayanI apekSAe temAM vRtaghaTava te virodhanI asiddhi che (temAM virodha Avato nathI). je sarvajJa avasthAmAM paramAtmA thayA, te pUrve bahirAtmA tathA aMtarAtmA hatA. vRtaghaTanI jema bhUta-bhAvi prajJApana-nayanI apekSAe aMtarAtmAne paNa bahirAbhapaNuM ane paramAtmapaNuM samajavuM. e traNemAMthI konuM zA vaDe grahaNa karavuM ke kono tyAga karavo te kahe che. grahaNa karavuM eTale temAM te traNa prakAranA AtmAone viSe paramAtmAno svIkAra (grahaNa) karavo. kevI rIte? madhya upAyathI-madhya eTale antarAtmA te ja upAya che te dvArA (paramAtmAnuM grahaNa karavuM) tathA madhya (aMtarAtmArUpa) upAyathI ja bahirAtmAno tyAga karavo (4) bhAvArtha: sarve jIvomAM bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA-ema traNa prakAranI avasthAo 1. je bhUtakALanA paryAyane vartamAnava kahe te jJAnane (athavA vacanane) bhUtanaigamanaya (athavA bhUtapUrvaprajJApana-naya kahe) che. je bhaviSyakALanA paryAyane vartamAnavatta kahe te jJAnane (athavA vacanane ) bhAvinaigamana (athavA bhAviprajJApana-naya) kahe che. (juo: gu.mokSazAstra-a. 1/sUtra 33) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [13 sampannaH sa pUrvabahirAtmA antarAtmA caasiiditi| ghRtaghaTavadantarAtmano'pi bahirAtmatvaM paramAtmatvaM ca bhUtabhAviprajJApana-nayApekSayA dRssttvym| tatra kutaH kasyopAdAnaM kasya vAtyAga: kartavya ityaah-upeyaaditi| tatra teSu tridhAtmasu madhye upeyAt sviikuryaat| paramaM prmaatmaanN| kasmAt ? madhyopAyAt madhyo'ntarAtmA sa evopaaystsmaat| tathA bahi: bahirAtmAnaM madhyopAyAdeva tyamtA. 4 hoya che. temAM bahirAtmAvasthA choDavA yogya che; aMtarAtmAvasthA, paramAtmapadanI prAptinuM sAdhana che, mATe te pragaTa karavA yogya che ane paramAtmAvasthA je AtmAnI svAbhAvika para vItarAgI avasthA che te sAdhya che mATe te parama upAdeya (pragaTa karavA yogya) che. prazna : sarva prANIomAM AtmAnI traNa avasthAo che ema zlokamAM kahyuM che paNa abhavyane to eka bahirAbhAvasthA ja saMbhavita che, to sarva prANIone AtmAnI traNa avasthAo kema banI zake ? uttara : je jIva ajJAnI bahirAtmA che temAM paNa aMtarAtmA ane paramAtmA thavAnI zakti che. bhavya ane abhavya jIvomAM paNa kevalajJAnAdirUpa paramAtmazakti che. jo te zakti temanAmAM na hoya, to tene pragaTa na thavAmAM nimittarUpa kevaLajJAnAvaraNAdi karma paNa na hovA joIe, paNa bahirAtmAne (abhavyane paNa) kevalajJAnAvaraNAdi karma to che; tethI spaSTa che ke bahirAtmAmAM (bhavya ke abhavyamAM) kevalajJAnAdi zaktipaNe che. abhavyane te zakti pragaTa karavA jeTalI yogyatA nathI. anAdithI badhA jIvomAM kevalajJAnAdirUpa paramasvabhAva zaktirUpe che. te svabhAvanA zraddhA-jJAna karI temAM lIna thAya to te kevalajJAnAdi zaktio pragaTa thaI jAya ane kevalajJAnAvaraNAdi karmo svayaM chUTI jAya. zrImad rAjacaMdra kahyuM che ke sarva jIva che siddhasama, je samaje te thAya." badhAya jIvo zaktipaNe paripUrNa siddha bhagavAna jevA che, paNa je potAnI trikAla zuddha caitanyasvarUpa svabhAvazaktine samyaka prakAre samaje, tenI pratIta kare ane temAM sthiratA kare, te paramAtmadazA pragaTa karI zake. vartamAnamAM je dharmI aMtarAtmA che tene pUrve ajJAna dazAmAM bahirAbhapaNuM hatuM ne have alpa kALamAM paramAtmapaNuM pragaTa thaze. paramAtmapadane prApta thaelA zrI arihaMta ane siddha bhagavAnane paNa pUrve bahirAbhadazA hatI. teo potAnI svAbhAvika zaktinI pratIti karI je samaye svabhAvasammukha thayA te samaye temanuM bahirAtmapaNuM TaLI gayuM ane aMtarAtmadazA pragaTa thaI ane pachI ugra puruSArtha karI svabhAvamAM lIna thaI paramAtmA thayA. e rIte, apekSAe dareka jIvamAM traNa prakAro lAgu paDe ema samajavuM. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tatra bahirantaH paramAtmanAM pratyekaM lakSaNamAha * 'bahirAtmA zarIrAdau jAtAtmabhrAntirAntaraH / cittadoSAtmavibhrAntiH paramAtmA'tinirmalaH / / 5 / / TIkA- zarIrAdau zarIre AdizabdAdvAGmanasoreva grahaNaM tatra jAtA AtmetibhrAntiryasya sa bahirAtmA bhavati / AntaraH antrbhvH| tatra bhava ityaNaSTerbhamAtre Ti lopamityasyA'nityatvaM yeSAM ca virodhaH zAzvatika iti nirdezAt antare vA bhava aantro'ntraatmaa| sa kathaM bhUto bhavati ? cittadoSAtmavibhrAntiH cittaM ca vikalpo, doSAzca rAgAdayaH, AtmA ca zuddhaM cetanAdravyaM teSu vigatA vinaSTA bhrAntiryasya / citaM cittatvena budhyate doSAzca doSatvena AtmA aatmtvenetyrthH| cittadoSeSu vA vigatA Atmeti bhraantirysy| paramAtmA bhavati kiM viziSTa: ? atinirmalaH prakSINAzeSakarmamalaH / / 5 / / vizeSa * bahirAtmA bAhya zarIrAdi, vibhAva bhAva tathA apUrNa dAdimAM je Atmabuddhi kare che arthAt tenI sAthe ekatAnI buddhi kare che te bahirAtmA che. te AtmAnuM vAstavika svarUpa bhUlI bahAramAM kAyA ane kaSAyomAM mArApaNuM mAne che, tene bhAvakarma ane dravyakarma sAthe ekatAbuddhi che; tenAthI ja potAne lAbha-hAni mAne che. te mithyAdaSTi jIva anAdikAlathI saMsAraparibhramaNanAM duHkhothI piDAya che. aMtarAtmA jene zarIrAdithI bhinna jJAnAnaMdasvarUpa AtmAnuM bhAna che te aMtarAtmA che. tene sva52nuM bhedajJAna che. tene evo viveka varte che ke 'huM jJAna-darzanarUpa chuM; eka zAzvata AtmA ja mAro che, bAkInA saMyogalakSaNarUpa arthAt vyavahArarUpa je bhAvo che te badhA mArAthI bhinna chemArAthI bAhya che.' Avo samyagdaSTi AtmA mokSamArgamAM sthita che. paramAtmA jeNe anaMtajJAna-darzanAdirUpa caitanya-zaktione pUrNapaNe vikAsa karI sarvajJapada prApta karyuM che te paramAtmA che. tyAM bahirAtmA, antarAtmA ane paramAtmA-pratyekanuM lakSaNa kahe che akkhANi bAhirappA aMtarappA hu appasaMkappo / kammakalaMkavimukkA paramappA bhaNNae devo // 5 // - mokSaprAkRte, nyachunda: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [15 zloka 5 anvayArtha : (zarIranAtAtmabhrAnti: varitmA) zarIrAdimAM jene Atma-bhrAnti utpanna thaI che te "bahirAtmA" che; (cittoSAtmavizvAti: kanvara:) citta (vikalpo), rAgAdi doSo ane AtmA (zuddha cetanAdravya) nA viSayamAM jene bhrAnti nathI (arthAta je cittane cittarUpe, doSone doSarUpe ane AtmAne AtmArUpa jANe che ) te "attarAtmA" che; (tinirmata: paramAtmA ) je sarva karmamalathI rahita atyaMta nirmaLa che te "paramAtmA che. TIkA : zarIra AdimAM zarIramAM ane "Adi' zabdathI vANI ane mananuM ja grahaNa samajavuM, temAM jene "AtmA" evI bhrAnti utpanna thaI che te bahirAtmA che. antarbhava athavA aMtare bhava te Antara arthAt antarAtmA. te (antarAtmA) kevo che? te citta, doSa ane AtmA saMbaMdhI bhrAnti vinAno che-citta eTale vikalpa, doSa eTale rAgAdi ane AtmA eTale zuddha cetanA dravya-temAM jenI bhrAnti nAza pAmI che te-arthAta je cittane cittarUpe, doSane doSarUpe ane AtmAne AtmArUpe jANe che te antarAtmA che, athavA citta ane doSomAM "AtmA' mAnavArUpa brAnti jene jatI rahI che te ( antarAtmA) che. paramAtmA kevA hoya che? ati nirmaLa che arthAta jeno azeSa (samasta) karmamala nAza pAmyo che te (paramAtmA) che. (5). bhAvArtha : je zarIrAdi bAhya padArthomAM AtmAnI bhrAnti kare che tene ja AtmA mAne che-te "bahirAtmA" che; vikalpo, rAgAdi doSo ane caitanyasvarUpa AtmAnA viSayamAM jene brAnti nathI, arthAt je vikArane vikArarUpe ane AtmAne AtmArUpe-ekabIjAthI bhinna samaje che "aMtarAtmA" che; je rAgAdi doSothI sarvathA rahita che-atyaMta nirmaLa che ane sarvajJa che te paramAtmA' che. vizeSa bahirAtmA je zarIrAdi (zarIra, vANI, mana, vagere) ajIva che temAM jIvanI kalpanA kare che tathA jIvamAM ajIvanI kalpanA kare che, duHkhadAyI rAgadveSAdika vibhAva bhAvone sukhadAyI samaje che, jJAna-vairAgyAdi je AtmAne hitakArI che tene ahitakArI jANI temAM aruci yA dveSa kare che, zubha karmalane sArA ane azubha karmaphalane bUrAM mAnI te pratye rAga-dveSa kare che, zarIrano janma thatAM potAno janma ane teno nAza thatAM potAno nAza mAne che te mithyAdaSTi "bahirAtmA' che. vaLI A zarIrAdi jaDa padArtho pragaTapaNe AtmAthI judA che, te koI padArtho AtmAnA nathI-AtmAthI para (bhinna ) ja che, chatAM tene potAnA mAnavA, temaja zarIranI bolavA-cAlavA vagerenI kriyA huM karuM chuM, mane tenAthI lAbha-alAbha thAya che; A zarIra mAruM, huM puruSa, huM strI, huM rAjA, huM raMka, huM rAgI, huM pI, huM dhoLo, huM kALo-ema bAhya padArthothI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 16] samAdhitaMtra potAnA AtmAne bhinna nahi jANato te para padArthone ja AtmA mAne che ane mokSamArgamAM prayojanabhUta jIva ajIvAdi tattvonA svarUpamAM bhrAntithI pravarte che te jIva "bahirAtmA" che. para padArthomAM AtmabhrAntine lIdhe A ajJAnI jIva viSayonI cAharUpa dAvAnalamAM rAtadina jalato rahe che, AtmazAnti khoI bese che, atIndriya caitanya AtmAne bhUlI bAhya indriyaviSayomAM mUchaI jAya che ane AkulitA rahita mokSa-sukhanI prApti mATe koI prayatna karato nathI. aMtarAtmA caitanya lakSaNavALo jIva che ane tenAthI viparIta lakSaNavALo ajIva che; AtmAno svabhAva jJAtA-daSTA che, amUrtika che ane zarIrAdika para dravya che, pudgalapiMDarUpa che, jaDa che, vinAzaka che. te mArA nathI ane huM teno nathI-evuM bhedajJAna karanAra samyagraSTi "aMtarAtmA" che. vaLI te jANe che ke, "huM dehathI bhinna chuM, dehAdika mArA nathI. mAro to eka jJAna-darzana lakSaNarUpa zAzvata AtmA ja che, bAkInA saMyoga lakSaNavALA (vyAvahArika bhAvo) je koI bhAvo che te badhAya mArAthI bhinna che; AtmAnA Azraye je jJAna-vairAgyarUpa bhAva pragaTe che te saMvara-nirjarA-mokSanuM kAraNa hoI mane hitarUpa che ane bAhya padArthone Azraye je rAgAdi bhAvo thAya che te Asrava-baMdharUpa hoI saMsAranuM kAraNa che, ane te ahitarUpa che.' A rIte jIvAdi tattvone jema che tema jANIne tenI sAcI pratIti karIne je potAnA jJAnAnaMda-svarUpa AtmAmAM ja aMtarmukha thaIne varte che te "aMtarAtmA" che. aMtarAtmAnA traNa bheda che- uttama aMtarAtmA, madhyama aMtarAtmA ane jaghanya aMtarAtmA. aMtaraMga-bahiraMga parigrahothI rahita zuddhopayogI AtmadhyAnI digambara muni "uttama aMtarAtmA" che. "A mahAtmA soLa kaSAyonA abhAva dvArA kSINamoha padavIne prApta karIne sthita che." cothA guNasthAnavartI vratarahita samyagraSTi AtmA "jaghanya aMtarAtmA' kahevAya che. A benI (jaghanya aMtarAtmA ane uttama aMtarAtmAnI) madhyamAM rahelA sarve madhyama aMtarAtmA" che, arthAt pAMcamAthI agiyAramA guNasthAnavartI jIvo madhyama aMtarAtmA che. ' paramAtmA jemaNe anaMtajJAna-darzanAdirUpa caitanya zaktiono pUrNapaNe vikAsa karI sarvajJapada prApta karyuM che te "paramAtmA che. paramAtmAnA be prakAra che-sakala paramAtmA ane nikala paramAtmA. arahaMta paramAtmA te sakala paramAtmA che ane siddha paramAtmA te nikala paramAtmA che, teo kevalajJAnAdi anaMta catuSTayathI sahita che. arahaMta paramAtmAne cAra aghAti karmo bAkI che. teno kSaNe kSaNe kSaya thato jAya che. temane bahAramAM samavasaraNAdi divya vaibhava hoya che. temane icchA vinA bhavya jIvone kalyANarUpa divya dhvani chUTe che. teo parama hitopadezaka che. parama audArika zarIranA saMyoga sahita 1. juo-niyamasAra, gu. AvRtti-pR. 301 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [17 tadvAcikAM nAmamAlAM darzayannAha - nirmalaH kevalaH zuddho viviktaH prabhuravyayaH / parameSThI parAtmeti paramAtmezvaro jinaH / / 6 / / TIkA- nirmalaH krmmlrhitH| kevalaH zarIrAdInAM smbndhrhitH| zuddhaH dravyabhAvakarmaNAmabhAvAt prmvishuddhismnvitH| viviktaH shriirkrmaadibhirsNspRssttH| prabhurindrAdInAM svaamii| avyayo lbdhaanNtctussttysvruupaadprcyutH| parameSThI parame indrAdivaMdye pade tiSThatIti parameSThI sthaanshiilH| parAtmA saMsArijIvebhya utkRSTa aatmaa| iti zabda: prkaaraarthe| evaMprakArA ye zabdAste paramAtmano vaackaaH| paramAtmetyAdinA tAneva drshyti| paramAtmA sakalaprANibhya uttama aatmaa| Izvara indrAdyasambhavinA antaraGgabahiraGgeNa paramaizvaryeNa sadaiva smpnnH| jinaH sklkrmonmuulkH||6|| hovAthI teo sakala (kala-zarIra sahita) paramAtmA kahevAya che. je jJAnAvaraNAdi dravyakarma, rAgAdi bhAvakarma ane zarIrAdi nokarmathI rahita che, zuddhajJAnamaya che, audArika zarIra (kala) rahita che, te nirdoSa ane parama pUjya siddha parameSThI 'nikala paramAtmA' kahevAya che. teo anaMta kALa sudhI anaMta sukha bhogave che. AtmAmAM paramAnaMdanI zakti bharI paDI che. bAhya indriya-viSayomAM vAstavika sukha nathI. ema aMtara pratIti karIne dharmI jIva aMtarmukha thaIne AtmAnA atIndriya sukhano svAda le che. jema lIMDIpIparanA dANe dANe cosaTha pahorI tIkhAzanI tAkAta bharI che tema pratyeka AtmAno svabhAva paripUrNa jJAna-AnaMdathI bharelo che, paNa teno vizvAsa karI aMtarmukha thaIne temAM ekAgra thAya to te jJAna-AnaMdano svAda anubhavavAmAM Ave. AtmAthI bhinna bAhya viSayomAM kayAMya AtmAno AnaMda nathI. dharmAtmA potAnA AtmA sivAya bahAramAM kayAMyasvapnamAM ya AnaMda mAnato nathI. Avo aMtarAtmA potAnA AMtarasvarUpamAM ekAgra thaIne paripUrNa jJAna AnaMda pragaTa karIne pote ja paramAtmA thAya che...." ("Atmadharma' mAMthI) paramAtmAnAM nAma-vAcaka nAmAvali darzAvatAM kahe che : zloka 6 anvayArtha : (nirmana:) nirmaLa-mala rahita, (vana:) kevaLa-zarIrAdi para dravyanA saMbaMdhathI rahita, (zuddha:) zuddha-rAgAdithI atyaMta bhinna thaI gayA hovAthI parama vizuddhivALA, (vivivA:) vivikta-zarIra ane karmAdikanA sparzathI rahita, (pramu:) prabhu-indrAdikanA svAmI, (avyaya:) avyaya-potAnA anaMta catuSTayarUpa svabhAvathI zruta nahi thavAvALA, (parameSTI) parameSThI-indrAdithI vandha parama padamAM sthita, (ArAtmA ) parAtmA-saMsArI jIvothI utkRSTa Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18]. Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra idAnIM bahirAtmano dehasyAtmatvenAdhyavasAye kAraNamupadarzayannAha * bahirAtmendriyadvArairAtmajJAnaparADmukhaH / sphuritaH svAtmano dehamAtmatvenAdhyavasyati / / 7 / / TIkA- indriyadvArairindriyamukhaiH kRtvA sphurito bahirarthagrahaNe vyApRtaH san AtmA, (2:) Izvara-anya jIvomAM asaMbhava evI vibhUtinA dhAraka-arthAt aMtaraMga anaMtacatuSTaya ane bAhya samavasaraNAdi vibhUtithI yukta, (nina:) jina-jJAnAvaraNAdi saMpUrNa karmazatruone jItanAra (ti paramAtmA )-e paramAtmAnAM nAma che. TIkA : nirmala eTale karmamalarahita, kevala eTale zarIrAdinA saMbaMdharahita, zuddha eTale dravyakarma-bhAvakarmanA abhAvanA kAraNe parama vizuddhivALA, vivikta eTale zarIra-karmAdithI nahi sparzAelA, prabhu eTale indrAdinA svAmI, avyaya eTale prApta thayela anaMta catuSTayamaya svarUpathI cuta (bhraSTa) nahi thaelA, parameSThI eTale parama arthAt indrAdithI vandha-evuM moTuM pada-temAM je rahe che te sthAnazIla parameSThI, parAtmA eTale saMsArI jIvothI utkRSTa AtmA-evA prakAranA je zabdo che te paramAtmAnA vAcaka che, "paramAtmA' ityAdithI temane ja darzAvAya che. paramAtmA eTale sarva prANIomAM uttama AtmA, Izvara eTale indrAdine asaMbhavita evA aMtaraMga-bahiraMga parama aizvaryathI sadAya saMpanna jina-sarvakarmono mUlamAMthI nAza karanAra-(ityAdi paramAtmAnAM anaMta nAma che ). bhAvArtha : nirmaLa, kevaLa, zuddha, vivikta prabhu, avyaya, parameSThI, paramAtmA, Izvara, jina vagere nAmo paramAtmA-vAcaka che. A nAmo paramAtmAnA svarUpane batAve che. te svarUpane oLakhIne potAnA AtmAne paNa tevA svarUpe ciMtavavo te paramAtmA thavAno upAya che. AtmAmAM zaktirUpe rahelA guNonuM jIvane bhAna thAya teTalA mATe bhinna bhinna guNavAcaka nAmothI paramAtmAnI oLakhANa karAvI che. AtmA caitanyAdi anaMta guNono piMDa che. A guNo bhagavAnamAM pUrNapaNe vikasita thaI gayA che, tethI te guNonI apekSAe teo aneka nAmothI oLakhAya che. paramAtmAne guNa apekSAe jeTalA nAma lAgu paDe che te badhAMya nAmo A AtmAne paNa svabhAva apekSAe lAgu paDe che, kAraNa ke zakti apekSAe baMne AtmAo samAna che; temAM kAMI phera nathI. je paramAtmAnA guNone barAbara oLakhe che te potAnA AtmAnA svarUpane bahitthe phuriyamaNo iMdriyadAreNa nniysruvco| NiyadehaM appANaM ajjhavasadi muuddhditttthio||8|| - moksspraabhRte-kundkundaacaaryH| 1. je jANato ahaMtane guNa, dravya ne paryayapaNe, te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. ( zrI pravacanasAra, gu. AvRtti-gAthA-80) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com * | Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember fo check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 19 bahirAtmA muuddhaatmaa| AtmajJAnaparAGmukho jIvasvarUpajJAnAdvahirbhUto bhavati / tathAbhUtazca sannasau kiM karoti ? svAtmano dehamAtmatvenAdhyavasyati AtmIyazarIramevAhamiti prtipdyte||7|| jANyA vagara rahe nahi. jeTalA guNo paramAtmAmAM che teTalA ja guNo dareka AtmAmAM che. potAnA trikAlI AtmAnI sanmukha thaIne temano pUrNapaNe vikAsa karIne A AtmA paNa paramAtmA thaI zake che. 6. have bahirAtmAne dehamAM AtmabuddhirUpa mithyA mAnyatA kayA kAraNe thAya che te batAvatAM kahe che zloka 7 : anvayArtha : (vahirAtmA) bahirAtmA (ndriyadvAre: ) indriya hArothI (rita) bAhya padArthone ja grahaNa karavAmAM pravRtta hovAthI (AtmajJAnaparAmundva:) AtmajJAnathI parAbhukhavaMcita hoya che; tethI te (Atmana: veo) potAnA zarIrane (Atmatvana adhyavatti) mithyA abhiprAyapUrvaka AtmArUpa samaje che. TIkA : indriyorUpa hArothI arthAt indriyorUpa mukhathI bahAranA padArthonA grahaNamAM rokAelo hovAthI te bahirAtmA-mUDhAtmA che. te AtmajJAnathI parAsmukha arthAt jIvasvarUpanA jJAnathI bahirmUta che. tevo thaelo te (bahirAtmA) zuM kare che? potAnA dehane AtmArUpe mAne che arthAt potAnuM zarIra je 'huM chuM' evI mithyA mAnyatA kare che. bhAvArtha : bahirAtmA indriyodvArA je bAhya mUrtika padArtho grahaNa kare che tene mohavazAt potAnA mAne che. tene aMdaranA AtmatattvanuM kaMI paNa jJAna nathI; tethI te potAnA zarIrane ja AtmA samaje che arthAt zarIra, mana ane vANInI kriyA je jaDanI kriyA che tene pote karI zake che ane teno pote svAmI che ema mAne che. jIva trikAlI jJAnasvarUpa che. tene bahirAtmA ajJAnavaza jANato nathI ane bAhya indriyagocara padArtho je mAtra zeyarUpa che temAM iSTa-aniSTanI kalpanA karI potAne sukhI-duHkhI, dhanavAna-nirdhana, balavAna-nirbala, surUpa-kurUpa, rAjA-raMka, vagere hovAnuM mAne che. vizeSa mithyA abhiprAyavaza ajJAnI mAne che ke, 'zarIra utpanna thavAthI mAro janma thayo, zarIrano nAza thavAthI huM marI jaIza, zarIranI uSNa avasthA thatAM mane tAva Avyo, zarIranI bhUkha, tarasa, AdirUpa avasthA thatAM mane bhUkha-tarasa lAgI, zarIra kapAI jatAM huM kapAI gayo, vagere.' e rIte ajIvanI avasthAne te potAnA AtmAnI avasthA mAne che. ".....Apane AparUpa jANI temAM 52no aMza paNa na meLavavo tathA potAno aMza paNa 52mAM na meLavavo-evuM sAcuM zraddhAna karato nathI. jema anya mithyAdaSTi nirdhAra vinA paryAyabuddhithI jANapaNAmAM vA varNAdimAM ahaMbuddhi dhAre che, tema A paNa AtmAzrita jJAnAdimAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tacca pratipadyamAno manuSyAdicaturgatisambandhizarIrAbhedena pratipadyate tatra * naradehasthamAtmAnamavidvAn manyate naram / tiryaMcaM tiryagaGgasthaM surAGgasthaM suraM tathA / / 8 / / nArakaM nArakAGgasthaM na svayaM tattvatastathA / anaMtAnaMtadhIzakti: svasaMvedyo'calasthitaH / / 9 / / tathA zarIrAzrita upadeza-upavAsAdi kriyAomAM potApaNuM mAne che...vaLI paryAyamAM jIvapudgalanA paraspara nimittathI aneka kriyAo thAya che te sarvane be dravyonA meLApathI nIpajI mAne che, paNa A jIvanI kriyA che temAM pudgala nimitta che tathA A pudgalanI kriyA che temAM jIva nimitta che-ema bhinna bhinna bhAva bhAsato nathI.... "jenI mati ajJAnathI mohita che ane je moha, rAga, dveSa Adi ghaNA bhAvothI sahita che evA jIva ema kahe che ke A zarIrAdi baddha temaja dhana-dhAnyAdi abaddha pudgala dravya mAruM che." vaLI zarIrAdi bAhya padArthomAM ekatAbuddhi karavAthI ajJAnIne bhrama thAya che ke rasa, rUpa, gaMdha, sparza ane zabdanuM je jJAna thAya che te indriyothI thAya che tathA ghaTapaTAdinuM je jJAna thAya che te bAhya padArthothI thAya che, paNa tene khabara nathI ke jIvane je jJAna thAya che te potAnA jJAnaguNarUpa upAdAna zaktithI thAya che. indriyo ane ghaTa-paTAdi padArtho to jaDa che. tenAthI jJAna thAya nahi. te to jJAna thavAmAM nimittamAtra che. e rIte bahirAtmA potAnA jJAnAtmaka svabhAvane bhUlI zarIrAdi para padArthothI potAnuM astitva mAne che arthAt zarIrAdi padArthomAM te Atmabuddhi kare che. 7. ane tenuM pratipAdana karI manuSyAdi caturgati saMbaMdhI zarIrabhadathI jIvabhedanuM temAM pratipAdana kare che. 1. mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pR. 229. ajJAnathI mohitamati, bahu bhAvasaMyuta jIva je, "A baddha tema abaddha pudgala dravya mAruM" te kahe. (zrI samayasAra, gu. AvRtti-gAthA 23) suraM tridazaparyAyaistathAnaram / tiryaMJca ca tadaGge svaM nArakAGge ca nArakam / / 32-13 / / vettyavidyAparizrAnto mUDhastanna punastathA / kintvamUrtaM svasaMvedya tadrUpaM parikIrtitam / / 14 / / - jJAnAve-mannAvArtha: Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [21 TIkA- narasya deho naradehaH tatra tiSThatIti naradehasthastamAtmAnaM naraM mnyte| ko'sau ? avidvAn bhiraatmaa| tiryaMcamAtmAnaM mnyte| kathaMbhUtaM ? tiryagaGgasthaM tirazcAmaGgaM tiryagaGgaM tatra tiSThatIti tiynggsthstN| surAGgasthaM AtmAnaM suraM tathA mnyte||8|| nArakamAtmAnaM mnyte| kiM viziSTaM ? naarkaanggsthN| na svayaM tathA narAdirUpa AtmA svayaM karmopAdhimaMtareNa na bhvti| kathaM ? tattvataH paramArthato na bhvti| vyavahAreNa tu yadA bhavati tadA bhvtu| karmopAdhikRtA hi jIvasya manuSyAdiparyAyAstannivRtau nivartamAnatvAt na punaH vAstavA ityrthH| paramArthatastarhikIdRzo'sAvityAhaanaMtAnantadhIzaktiH dhIzca zaktizca dhIzakti anaMtAnante dhIzakti ysy| tathAbhUto'saukutaH paricchedya ityAha-svasaMvedyo nirUpAdhikaM hi rUpaM vastuna: svbhaavo'bhidhiiyte| karmAdyapAye cAnantAnantadhIzaktipariNata AtmA svasaMvedanenaiva vedyH| tadviparItapariNatyanubhavasya saMsArAvasthAyAM krmopaadhinirmit-tvaat| astu nAma tathA svasaMvedyaH kiyatkAlamasau na tu srvdaa| pazcAt tadrUpavinAzAdityAha- acalasthiti: anaMtAnaMtadhIzaktisvabhAvenAcalAsthitiryasya sH| yaiH punaryogasAMkhyemuktau tatpracyutirAtmano'bhyupagatA te prameyakamalamArtaNDe nyAyakumudacandre ca mokSavicAre vistarataH prtyaakhyaataaH||9|| Rels 8-8 sanvayArtha : ( avidvAn ) bhUDha phiraatm| ( naradehasthaM ) manuSyamA 298 // (AtmAnaM) mAtmAne ( naram ) manuSya, (tiryaGgasthaM) tirthyn| zarIramA 248 // mAtmAne ( tiryaMcam ) tirthaya, ( surAMGgasthaM ) hevn| zarIramA 26 // mAtmAne ( suraM) 35 ( tathA ) bhane...... anvayArtha : (nArakAMGgasthaM ) ||2.ddiin| zarIramA 240 // mAmAne (nArakaM) // 24 ( manyate) mAne je. ( tattvataH) pAstavidha rIte ( svayaM) svayaM mAtmA ( tathA na) tevo nthiiarthAt te manuSya, tiryaMca, deva ane nArakIrUpa nathI; paraMtu vAstavika rIte A AtmA (anaMtAnaMtadhIzakti) anaMtAnaMta zAna bhane anaMtAnaMta zaDita (vIrya) 35 cha, ( svasaMvedyaH) svAnubhavAmya che-potAnA anubhavagoya2. je ane. ( acalasthitiH) potAnA sva35ma sahA nizcata-sthi2. 24AvANo cha..... TIkA : narano deha te naradeha. temAM rahe che tethI naradehI. te (naranA dehamAM rahenAra) mAtmAne na2 bhAne cha. 9 te (mAyuM mAne cha) ? mvidvaan-phiraatm| (me mAne cha); tiryaMcane AtmA mAne che, kevA (tiryaMca) ne? tiryaMconA zarIramAM rahenArane-tiryaMconuM zarIra te tiryacazarIra-temAM rahe che tethI tiryaMgastha - tene (AtmA mAne che). tevI rIte devonA zarIramAM 29 // 2 (mAmA) ne deva mAne che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 22] samAdhitaMtra nArakane AtmA mAne che. kevA (nArakane) ? nArakInA zarIramAM rahenArane. AtmA svayaM narAdirUpa nathI; karmopAdhi vinA te svaya thato nathI. kevI rIte? tattvataH eTale paramArthe te (tevo) nathI, paNa vyavahAre te hoya to bhale hoya. jIvanI manuSyAdi paryAyo karmopAdhithI thaelI che. te (karmopAdhi) nivRtta thatAM (maTatAM) te (paryAya) nivRtta thatI hovAthI vAstavamAM (te paryAyo jIvanI) nathI-ema artha che. tyAre paramArthe te (AtmA) kevo che? te kahe che. te anaMtAnaMta ghIzakti-arthAta anaMtAnaMta jJAna ane zakti-vALo che. tevo te kevI rIte jANI zakAya (anubhavI zakAya ) ? te kahe che. te svasaMvedha che. nirupAdhika rUpa ja vastuno svabhAva kahevAya che. karmAdino vinAza thatAM, anaMtAnaMta jJAna-zaktirUpe pariNata AtmA svasaMvedanathI ja vedI zakAya che. saMsAra-avasthAmAM te karmopAdhithI nirmita (nirmAyelo) hovAthI tenAthI viparIta pariNatino anubhava thAya che. tevo svasaMvedya (AtmA) bhale ho, paNa te keTalo kAla? sarvadA to nahi hoya, kAraNa ke pAchaLathI tenA rUpano nAza thAya che. (AvI zaMkAno parihAra karatAM) kahe che ke tenI (AtmAnI) acaLa sthiti che, kAraNa ke anaMtAnaMta dhIzaktinA svabhAvanA kAraNe te acala sthitivALo che. je yoga ane sAMkhyamatavALAoe, muktinA viSayamAM AtmAnI tenAthI (muktithI) prazrutino (patanano) saMbhava mAnyo che, temanA saMbaMdhI (khaMDanarUpe ) prameyakamalamArtaDa ane nyAyakumudacandramAM mokSavicAra-prasaMga vistArathI kahevAmAM AvyuM che. - bhAvArtha :- naranArakAdi je paryAyone jIva dhAraNa kare che te paryAyarUpa ajJAnI potAne mAne che. vAstavamAM jIva te paryAyorUpa nathI, paNa te svAnubhavagamya, zAzvata ane anaMtAnaMtajJAna-vIryamaya che. mukta-avasthAmAM (mokSamAM) tenI sthiti acala che; tyAMthI (muktithI) tenuM kadI paNa patana thatuM nathI-arthAt jIva mukta thayA pachI kadI pharIthI saMsAramAM Avato nathI. yoga ane sAMkhyamatavALAnI mAnyatA tenAthI viparIta che. vizeSa bahirAbhA naranArakAdi paryAyone ja potAnI sAcI avasthA mAne che. AtmAnuM vAstavika svarUpa tenAthI bhinna karmopAdhirahita, zuddha, caitanyamaya, TaMkotkIrNa eka jJAtA-daSTA che, abhedya che, anaMtajJAna tathA anaMtavIryathI yukta che ane acala sthitirUpa che-AvuM bhedajJAna (vivekajJAna ) tene hotuM nathI, tethI te saMsAranA para padArthomAM tathA manuSyAdi paryAyomAM Atmabuddhi kare chetene AtmA mAne che. jIva je je gatimAM jAya che te te gatine anurUpa judo judo svAMga (veSa) dhAraNa kare che. A svAMga acetana che, jaDa che ane kSaNika che. te veSane dhAraNa karanAra jIva, tenAthI bhinna, zAzvata, jJAnasvarUpa cetana dravya che. ajJAnIne potAnA vAstavika svarUpanuM bhAna nathI, tethI te bAhya veSane ja jIva mAnI te pramANe vartAva kare che. ....amUrtika pradezono puMja prasiddha jJAnAdi guNono dhAraka anAdinidhana vastu pote (AtmA) che, tathA mUrtika pudgala dravyono piMDa prasiddha jJAnAdirahita navIna ja jeno saMyoga Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [23 svadehe evamadhyavasAyaM kurvANo bahirAtmA paradehe kathaMbhUtaM karotItyAha * svadehasadRzaM dRSTvA paradehamacetanam / parAtmAdhiSThitaM mUDhaH paratvenAdhyavasyati / / 10 / / TIkA- vyApAra-vyAhArAkArAdInA svadehasadRzaM paradehaM dRssttvaa| kathambhUtaM ? parAtmanAdhiSThitaM karmavazAtsvIkRtaM acetanaM cetanena sNgtN| mUDho bahirAtmA paratvena parAtmatvena adhyavasthatA 20aaaa. thayo che evAM zarIrAdi pudgala ke je potAnAthI para che-e bannenA saMyogarUpa nAnA prakAranA manuSya-tiryaMcAdi paryAyo hoya che te paryAyomAM A mUDha jIva ahaMbuddhi dhArI rahyo che, sva-parano bheda karI zakato nathI. je paryAya pAmyo hoya tene ja potApaNe mAne che; tathA e paryAyamAM paNa je jJAnAdi guNo che te to potAnA guNa che ane rAgAdika che te potAne karmanimittathI aupAdhika bhAva che; vaLI varNAdika che te potAnA guNo nathI paNa zarIrAdi pudagalanA guNo che; zarIrAdimAM paNa varNAdinuM vA paramANuonuM palaTAvuM nAnA prakArarUpa thayA kare che. e sarva pugalanI avasthAo che, paraMtu te sarvane A jIva potAnuM svarUpa jANe che. tene svabhAvaparabhAvano viveka thaI zakato nathI" 8-9 svadehamAM Avo adhyavasAya karanAra bahirAtmA paradehamAM kevo adhyavasAya kare che, te kahe che zloka 10. anvayArtha : (mUDha:) ajJAnI bahirAbhA, (paramAtmAdhikita) bIjAnA AtmA sAthe rahelA (matai) acetana-cetanArahita (56) bIjAnA zarIrane, (svavedasaMdazaM) potAnA zarIra samAna (davA) joIne (paratvena) bIjAnA AtmArUpe (madhyavaracati) mAne che. TIkA : vyApAra, vyAhAra (vANI, vacana) AkArAdivaDa paradehane potAnA deha samAna joIne-kevo (joIne)? karmavazAt bIjAnA AtmAthI adhiSThita-svIkRta acetana (paranA dehane) cetanAyukta joIne bahirAtmA tene (dehane) parapaNArUpa-arthAta paranA AtmArUpe mAne che. mokSamArga prakAzaka gu. AvRtti-pU. 42. NiyadehasaritthaM picchiUNa paraviggahaM pyttenn| acceyaNaM pi gahiyaM sAijja prmbhaaenn||9|| mokSaprAbhRte , kundkundaacaaryH| svazarIramivAnvidhya praanggcyutcetnm| paramAtmAnamajJAnI prbudhdhyaa'dhyvsyti||32-15 / / jJAnArthave, zundrA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 24] samAdhitaMtra evaMvidyAdhyavasAyAtkiM bhavatItyAha - svaparAdhyavasAyena deheSvaviditAtmanAm / vartate vibhrama: puMsAM putrabhAryAdigocaraH / / 11 / / TIkA- vibhramo viparyAsaH puMsAM vrtte| kiM viziSTAnAM ? aviditAtmanAM aprijnyaataatmsvruupaannaaN| kena kRtvA'sau vartate ? svpraadhyvsaayen| kva ? deheSu kathambhUto vibhramaH ? putrabhAryAdigocaraH paramArthato'nAtmIyamanupakArakamapi putrabhAryA-dhanadhAnyAdikamAtmIyamupakArakaM ca mnyte| tatsampattau saMtoSaM tadviyoge ca mahAsantApamAtmavadhAdikaM ca varAtiA. 21 bhAvArtha : ajJAnI bahirAmA, jevI rIte potAnA zarIrane potAno AtmA mAne che tevI rIte bIjAnA (strI-putra-mitrAdikanA) acetana zarIrane temano (strI-putra-mitrAdikano AtmA) mAne che. vizeSa jema potAnA zarIrano nAza thatAM, bahirAtmA potAno nAza samaje che, tema strI-putramitrAdinA zarIrano nAza thatAM te temanA AtmAno nAza samaje che. ema te potAnA zarIramAM Atmabuddhi-AtmakalpanA-karI duHkhI thAya che, ane bIjAo paNa zarIranI pratikULatAnA kAraNe duHkhI thAya che ema mAne che. 10. evA prakAranA adhyavasAyathI zuM thAya che te kahe che zloka 11 anvayArtha : (vivitAtmanAM pusa) AtmAnA svarUpathI ajJAta puruSone, (depu) zarIromAM (svAdhyavasAyena ) potAnI ane paranI AtmabuddhinA kAraNe (putramAryAviyovara:) putra-strI-AdikanA viSayamAM (vizvama: vartata) vibhrama varte che. TIkA : puruSone vibhrama arthAta viparyAsa (mithyAjJAna) varte che. kevA puruSone? AtmAthI ajANa-AtmasvarUpane nahi jANanArA-puruSone. zAthI karIne te ( vibhrama) varte che? sva-paranA adhyavasAyathI. (vibhrama) kyAM thAya che? zarIro viSe. kevo vibhrama thAya che? putra bhAryAdi viSayaka ( vibhrama thAya che.)-paramArtha (vAstavamAM, putra, strI, dhana, dhAnyAdi AtmIya (potAnAM ) temaja upakAraka nahi hovA chatAM, te (vibhramita puruSo temane AtmIya tathA upakAraka mAne che, temanI saMpattimAM (AbAdImAM) te saMtoSa tathA tenA viyogamAM mahAsaMtApa ane saparajjhavasAeNaM dehesu ya avididatthamappANaM / suyadArAIvisae maNuyANaM vaDDhae moho / / 10 / / mokSaprAbhRte , kundakundAcAryaH / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra evaMvidhavibhrAmAcca kiM bhavatItyAha - * avidyAsaMjJitastasmAtsaMskAroM jAyate dRDhaH / yena loko'Ggameva svaM punarapyabhimanyate / / 12 / / AtmavadhAdika kare che. bhAvArtha : je puruSone AtmasvarUpanuM yathArtha jJAna nathI, teo potAnA zarIramAM potAnA AtmAnI ane paranA zarIramAM paranA AtmAnI kalpanA karI, strI-putrAdikanA viSayamAM vibhrAnta rahe che-arthAt potAnA zarIranI sAthe strI-putrAdikanA zarIra-saMbaMdhane ja potAnA AtmAno saMbaMdha mAne che. bahirAtmA strI-putra-mitrAdi anAtmIya arthAt para hovA chatAM temane AtmIya mAne che ane potAne anupakAraka hovA chatAM temane upakAraka mAnI temanI rakSAno prayatna kare che, temanA saMyogAdimAM sukhI thAya che ane temanA viyogAdimAM mahAsaMtApa mAne che ane Atmavadha paNa kare che. vizeSa ...........zarIrano saMyoga thavA ane chUTavAnI apekSAe janma-maraNa hoya che tene potAnAM janma-maraNa mAnI "huM upajyo, huM marIza" ema mAne che. vaLI zarIranI ja apekSAe anya jIvothI saMbaMdha mAne che, jemake jenAthI zarIra nIpajyuM tene potAnAM mAtA-pitA mAne che, zarIrane ramADe tene potAnI ramaNI mAne che, zarIravaDa nIpajyAM tene potAnA dIkarA-dIkarI mAne che, zarIrane je upakAraka che tene potAno mitra mAne che tathA zarIranuM bUruM kare tene potAno zatru mAne che, ItyAdirUpa tenI mAnyatA hoya che. ghaNuM zuM kahIe? harakoI prakAravaDe potAne ane zarIrane te ekarUpa ja mAne che..." .......vaLI jema koI bahAvaro beTho hato tyAM koI anya ThekANethI mANasa, ghoDA ane dhanAdika AvI UtaryA; te sarvane A bahAvaro potAnAM jANavA lAgyo, paNa e badhAM potapotAne AdhIna hovAthI temAM koI Ave, koI jAya ane koI aneka avasthArUpa pariName -ema e sarvanI parAdhIna kriyA thavA chatAM A bahAvaro tene potAne AdhIna jANI mahA khedakhinna thAya che. e pramANe A jIva jyAM paryAya (zarIra) dhAraNa kare che tyAM koI anya ThekANethI putra, ghoDA ane dhanAdika AvIne svayaM prApta thAya che tene A jIva potAnAM jANe che, paNa e to potapotAne AdhIna koI Ave, koI jAya tathA koI aneka avasthArUpa pariNameema tenI parAdhIna kriyA hoya che, micchANANe surao micchAbhAveNa bhAvio sNto| mohodayeNa puNaravi aMgaM sammaNNae mnnuo||11|| - mokSAmRta, kundarundAvAlA 1. mokSamArga prakAzaka gu. AvRtti - mR. 85. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- tasmAdvibhramAvahirAtmani saMskAro vAsanA dRDho'vicalo jaayte| kinnAmA ? avidyAsaMjJitaH avidyA saMjJA'sya saMjAteti "tArakAdibhya itac" yena saMskAreNa kRtvaaloko'vivekijnH| aMgameva ca shriirmev| svaM aatmaanN| punarapi jnmaantre'pi| bhimanyate | 22aaaa evamabhimanyamAnazcAsau kiM karotItyAha dehe svabuddhirAtmAnaM yunaktyetena nizcayAt / svAtmanyevAtmadhIstasmAdviyojayati dehinaM / / 13 / / tene potAne AdhIna mAnI A jIva khedakhinna thAya che." 11. evA prakAranA vibhramathI zuM thAya che? te kahe che: zloka 12 avayArtha : (tasmAt ) e vibhramathI (vidyAsaMjJita:) avidhA nAmano (saMgara:) saMskAra (daDha:) daDha-majabUta (nIyate) thAya che, (pena) je kAraNathI (loka) ajJAnI jIva (puna: 9i ) janmAntaramAM paNa (gaMm va ) zarIrane ja (tve mimanya ) AtmA mAne che. TIkA : te vibhramathI bahirAbhAmAM saMskAra eTale vAsanA daDha-avicala thAya che. kayA nAmano (saMskAra) ? avidyA nAmano (saMskAra)-avidyA saMjJA jevI che te je saMskArane lIdhe avivekI (ajJAnI) jana aMgane ja eTale zarIrane ja pharIthI paNa, arthAt anya janmamAM paNa potAno AtmA mAne che. bhAvArtha : A jIvane ajJAnajanita avidhA saMskAra anAdikAlathI che, strI-putrAdi para padArthomAM Atmabuddhi karavAthI A saMskAra Dha thAya che ane tene lIdhe anya janmamAM paNa jIva zarIrane ja AtmA mAne che. anAdi ajJAnatAnA kAraNe A jIvane je paryAya (zarIra) prApta thAya che tene te potAno AtmA samajI le che ane teno Avo ajJAnAtmaka saMskAra janma-janmAntaromAM paNa banyo rahevAthI te daDha thato jAya che. jema rassInA ghasArAthI kUvAnA pattharamAM kApo vadhu ne vadhu UMDo paDato jAya che, tema avidyAnA saMskAro paNa ajJAnI jIvamAM vadhu ne vadhu UMDA UtaratA jAya che. avidhAnA saMskArothI prerAI A jIva zarIrAdi para padArtho viSe Atmabuddhi kare che. potAne parano kartA-bhoktA mAne che, para pratye ahaMkAra-mamakAra buddhi ne ekatAbuddhi kare che. A kAraNathI tene rAga-dveSa thAya che ane rAga-dveSathI tenuM saMsAra-cakra cAlu ja rahe che. 12. 2. mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti-pR. 54. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [27 TIkA- dehe svabuddhitmabuddhirArbahirAtmA kiM karoti ? AtmAnaM yunakti sambaddhaM karoti dIrghasaMsAriNaM krotiityrthH| kena ? etena dehen| nizcayAt paramArthena svAtmanyeva jIvasvarUpe eva aatmdhiirntraatmaa| nizcayAdviyojayati asambaddhaM karoti dehinN||13|| evI rIte mAnIne te zuM kare che? te kahe che : zloka 13 anvayArtha : (vede svavuddhi:) zarIramAM Atmabuddhi karanAra bahirAmAM (nizcayA ) nizcayathI (mAtmAnaM) potAnA AtmAne (tena) tenI sAthe-zarIranI sAthe (yuna9i) joDe chesaMbaMdha kare che, arthAt baMnene ekarUpa mAne che, paraMtu (svAtmani jIva zAtmavI. ) potAnA AtmAmAM ja Atmabuddhi karanAra aMtarAtmA (hi) potAnA AtmAne (tasnAt) tenAthIzarIrathI (viyonayati) pRthaka-alaga kare che. TIkA : zarIramAM svabuddhi-Atmabuddhi karanAra bahirAtmA zuM kare che? te (potAnA) AtmAne (zarIra sAthe) joDe che-(tenI sAthe) saMbaMdha kare che; tene dIrgha saMsArI kare che-evo artha che. konI sAthe (joDe che)? nizcayathI eTale nakkI te zarIra sAthe (joDe che); paNa AtmAmAM ja eTale jIvasvarUpamAM ja AtmabuddhivALo aMtarAtmA nizcayathI tene (AtmAne) tenAthI (zarIrathI) pRthaka (alaga) kare che-(zarIra sAthe ) asaMbaMdha kare che. bhAvArtha : ajJAnI bahirAtmA potAnA zarIramAM sva-buddhi-Atmabuddhi kare che arthAta zarIra ane AtmAne ekarUpa mAne che, jyAre jJAnI aMtarAtmA potAnA AtmAne zarIrathI bhinna samaje che. ...A jIva e zarIrane potAnuM aMga jANI potAne ane zarIrane ekarUpa mAne che, paNa zarIra to karmodaya AdhIna koI veLA kRza thAya, koI veLA sthUla thAya, koI veLA naSTa thAya ane koI veLA navIna Upaje, ityAdi caritra thAya che. e pramANe tenI parAdhIna kriyA thavA chatAM A jIva tene potAne AdhIna jANI mahA khedakhinna thAya che..." 2 dehAdhyAsathI mithyAdaSTi bahirAmAM zarIrane ja AtmA mAnato hovAthI tene navAM navAM zarIrono saMbaMdha thato rahe che ane tethI te anaMtakAla sudhI A gahana saMsAravanamAM bhaTakato phare che tathA saMsAranA tIvra tApathI sadA baLato rahe che. pATaNa-jaina bhaMDAranI prata AdhAre "samAdhizataka' nI TIkAnA anuvAdamAM zrIyuta maNilAla nabhubhAI trivedIe nIce pramANe lakhyuM che :"bahirAtmAne dehane viSe ja Atmabuddhi che, ne te AtmAne paramAnaMda na pAmavA detAM, dehamAM ja bAMdhI rAkhe che, arthAt dIrgha saMsAratA5mAM pADe che.." mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti-pR. 24 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 2. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 28] samAdhitaMtra deheSvAtmAnaM yojayatazca bahirAtmano durvilasitopadarzanapUrvakamAcAryo'nuzayaM kurvannAha - deheSvAtmadhiyA jAtAH putrabhAryAdikalpanAH / sampattimAtmanastAbhi manyate hA hataM jagat / / 14 / / TIvaI- nAtA: pravRtti: 1:? putramAryArivAjyanA vA? udepuA vayA ? mAtmadhiyA kva AtmadhI: ? dehessvev| ayamarthaH-putrAdidehaM jIvatvena pratipadyamAnasya matputro bhAryetikalpanA vikalpA jaaynte| tAbhizcAnAtmanIyAbhiranupakAriNIbhizca sampattiM putrabhAryAdivibhUtyatizayaM AtmAno manyate jagatkartR hA hataM naSTaM svasvarUpa-parijJAnAd bahirbhUtaM jagat bahirAtmA prAIiT: 24tA antarAtmAne zarIrAdimAM Atmabuddhi (mamatvabuddhi) hotI nathI, paNa tene potAnA jJAnadarzanasvarUpa AtmAmAM ja Atmabuddhi hoya che, tethI te zarIrane, potAnA caitanyasvarUpathI bhinna, pudagalano piMDa samaje che. bheda-jJAnanA baLe te dhyAnadhArA-svarUpalInatA dvArA potAnA AtmAne zarIrAdinA baMdhanathI sarvathA pRthaka kare che ane sadAne mATe mukta thaI jAya che. AvI rIte daSTipherane lIdhe bahirAbhA para sAthe ekatAbuddhi karI saMsAramAM rakhaDe che, jyAre aMtarAtmA para sAtheno saMbaMdha toDI tathA sva sAthe saMbaMdha joDI aMte saMsAranA duHkhothI sarvathA mukta thAya che. anAdi kAlathI zarIrane AtmA mAnavAnI bhUla jIve pote ja potAnI ajJAnatAthI karI che ane AtmajJAna vaDe te ja potAnI bhUla sudhArI zake che. zarIrAdimAM AtmabuddhirUpa vibhramathI utpanna thayeluM duHkha AtmajJAnathI ja zAnta thAya che 13. zarIromAM AtmAno saMbaMdha joDanAra bahirAtmAnA nindanIya vyApArane batAvIne AcArya kheda pragaTa karatAM kahe che : zloka 14 anvayArtha : (udepu) zarIromAM (bAtmadhiyA) AtmabuddhinA kAraNe (putramAryAdripUnAnAtA:) mAro putra, mArI strI, ityAdi kalpanAo utpanna thAya che. (1) kheda che ke (1) bahirAtma-svarUpa prANigaNa (tAmi:) e kalpanAonA kAraNe (sampattima) strIputrAdinI samRddhine (tmi:) potAnI samRddhi (manyate) mAne che. evI rIte A jagat (d) haNAI rahyuM che. TIkA : utpanna thaI-pravarte. zuM (pravartI)? putra-strI Adi saMbaMdhI kalpanAo. zAne viSe? juo : "samAdhitaMtra"-zloka 41. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 29 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra idAnImuktamarthamupasaMhRtyAtmanyantarAtmano'nupravezaM darzayannAha mUlaM saMsAraduHkhasya deha evAtmadhIstataH / tyaktvainAM pravizedantarbahiravyApRtendriyaH / / 15 / / zarIro viSe. kayA kAraNe? AtmabuddhinA kAraNe. zAmAM Atmabuddhi ? zarIromAM ja. artha e che ke -putra vagerenA dehane jIvarUpe mAnanArane, "mAro putra, strI,-evI kalpanAo-vikalpo thAya che. anAtmarUpa ane anupakAraka evI te kalpanAothI putra-bhAryAdirUpa vibhUtinA atizaya svarUpa saMpattine jagat potAnI mAne che. are ! svasvarUpanA parijJAnathI bahirbhata (rahita) bahirAtmArUpa jaga-prANigaNa-haNAI rahyuM che. bhAvArtha : dehamAM AtmabuddhinA kAraNe AtmasvarUpanA jJAnathI rahita bahirAtmAo strIputrAdi saMbaMdhomAM mArApaNAnI kalpanAo kare che ane temanI samRddhine potAnI samRddhi mAne che. Ama A jagat haNAI rahyuM che-e khedanI vAta che. jyAM sudhI jIvane zarIramAM Atmabuddhi rahe che tyAM sudhI tene potAnA nirAkula nijAnandarasano svAda Avato nathI ane potAnI anaMta caturUpa sampattithI ajJAta rahe che. te strI-putra-dhana-dhAnyAdi bAhya sampattione potAnI mAnI tenA saMyoga-viyogamAM harSa-viSAda kare che. tenA phalasvarUpa tenuM saMsAra-paribhramaNa cAlu rahe che. tethI AcArya kheda darzAvatAM kahe che ke, "hAya! A jagat mAryuM gayuM! ThagAI gayuM! tene potAnuM kAMI paNa bhAna rahyuM nahi!" vizeSa ....vaLI koI vakhate koI prakAre potAnI icchAnusAra pariNamatA joI A jIva e zarIra-putrAdikamAM ahaMkAra-mamakAra kare che ane e ja buddhithI tene upajAvavAnI, vadhAravAnI tathA rakSA karavAnI ciMtAvaDa niraMtara vyAkuLa rahe che, nAnA prakAranA duHkha veThIne paNa temanuM bhaluM icche che..." "..mithyAdarzana vaDe A jIva koI veLA bAhya sAmagrIno saMyoga thatAM tene paNa potAnI mAne che. putra, strI, dhana, dhAnya, hAthI, ghoDA, maMdira (makAna) ane nokara-cAkarAdi je potAnAthI pratyakSa bhinna che, sadAkALa potAne AdhIna nathI-ema potAne jaNAya to paNa temAM mamakAra kare che, putrAdikamAM "A che te huM ja chuM"--evI paNa koI veLA bhramabuddhi thAya che, mithyAdarzanathI zarIrAdikanuM svarUpa paNa anyathA ja bhAse che....." 14. have kahelA arthano upasAra karIne AtmAmAM attarAtmAno anupraveza darzAvatAM kahe che - mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti-pR. 55. vapu gRhaM dhanaM dArAH putrA mitrANi shtrvH| sarvAcasvamAvAna mUDha: svani pradyATA(ibdopadeza) 3. mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti-pR. 85. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 1. tm Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 30] samAdhitaMtra TIkA- mUlaM kaarnnN| kasya ? sNsaarduHkhsy| kA'sau ? dehevaatmdhiiH| deha: kAyaH sa evAtma iti dhiiH| yata evaM ttstsmaatkaarnnaat| enAM dehaevAtmabuddhiM tyaktvA antaH pravizet Atmani AtmabuddhiM kuryAt antarAtmA bhvedityrthH| kathaM bhUtaH san ? bahiravyApRtendriyaH bahirbAhyaviSayeSu avyApRtAnyapravRttAnIndriyANi yasya / / 15 / / zloka 15 anvayArtha: (ve) zarIramAM (gAtmathI: 9q) Atmabuddhi hovI te ja (saMsArapu: ) saMsAranA du:khanuM (mUnaM ) kAraNa che (tata:) tethI (InAM) tene-zarIramAM Atmabuddhine(tyavakvA ) choDIne tathA (vadi: vyAkRtandriya:) bAhya viSayomAM indriyonI pravRttine rokIne (:) aMtaraMgamAM-AtmAmAM (pravizet ) praveza karavo. TIkA : mUla eTale kAraNa, konuM? saMsAradu:khanuM te (kAraNa ) kayuM? dehamAM ja Atmabuddhi arthAt dehu-kAya te ja AtmA evI buddhi (mAnyatA) che. te kAraNane lIdhe teno, eTale dehamAM ja Atmabuddhino, tyAga karIne aMtaramAM praveza karavo-AtmAmAM Atmabuddhi karavI-aMtarAtmA thavuM-evo artha che. kevo thaIne? bAhyamAM avyAmRta indriyovALo thaIne-arthAt bAhya viSayomAM jenI indriyo avyAkRta eTale apravRtta thaI che (rokAI gaI che-aTakI gaI che ) tevo thaIne. bhAvArtha : zarIramAM Atmabuddhi thavI e ja saMsAranuM mULa (eka ja sAcuM) kAraNa che, mATe tene choDIne tathA IndriyonI bAhya viSayomAM thatI pravRttine rokIne AtmAmAM praveza karavo, arthAt para taraphathI haThIne svasammukha thavuM. saMsAramAM jeTalA duHkha che te badhA zarIramAM ekatAbuddhinA kAraNe ja hoya che. jyAM sudhI jIvane bAhya padArthomAM Atmabuddhi rahe che tyAM sudhI AtmAnI sAthe zarIrano saMbaMdha rahyA kare che ane tethI tene saMsAramAM ghora duHkha bhogavavAM paDe che. jyAre jIvane zarIrAdi para padArtho taraphano mamatvabhAva chUTI jAya che tyAre tene bAhya padArthomAM ahaMkAra-mamakArabuddhi hotI nathI. te parathI mukha moDI svasammukha DhaLe che ane Atmika AnaMda anubhave che; tethI granthakAre samasta du:khonuM mULa kAraNa je zarIramAM Atmabuddhi che teno tyAga karI, antarAtmA thavAnI jIvane preraNA karI che, jethI te ghora sAMsArika duHkhothI chUTakAro pAmI sAcA nirAkula sukhanI prApti kare. vizeSa ....A jIvane paryAyamAM ahaMbuddhi thAya che, tethI te potAne ane zarIrane ekarUpa jANI pravarte che. A zarIramAM potAne ruce evI ISTa avasthA thAya che temAM rAga kare che tathA potAne aNacatI evI aniSTa avasthAmAM DhaSa kare che. zarIranI ISTa avasthAnA kAraNabhUta bAhya padArthomAM rAga kare che tathA tenA ghAtaka padArthomAM dveSa kare che......koI bAhya padArtha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 31 antarAtmA AtmanyAtmabuddhi kurvANo'labdhalAbhAtsaMtuSTa AtmIyAM bahirAtmAvasthAmanusmRtya viSAdaM kurvannAha - mattazcyutvendriyadvAraiH patito viSayeSvaham / tAn prapadyA'hamiti mAM purA veda na tattvataH / / 16 / / TIkA- matta aatmsvruupaat| cyutvA vyaavRty| ahaM patitaH atyAsaktyA prvRttH| kva ? vissyessu| kaiH kRtvA ? indriyadvAraiH indriymukhaiH| tatastAn viSayAn prapadya mamopakArakA ete itytigRhyaanusRty| mAM aatmaanN| na veda na jJAtavAn kathaM ? ahamityullekhena ahamevAhaM na zarIrAdikamityevaM tattvato na jnyaatvaanityrthH| kadA ? purA pUrvaM anaadikaale||16|| zarIranI avasthAnA kAraNarUpa nathI, chatAM temAM paNa te rAgadveSa kare che. " potAno svabhAva to daSTA-jJAtA che. have pote kevaLa dekhavAvALo jANavAvALo to raheto nathI, paNa je je padArthone te dekhuM-jANe che temAM iSTa-aniSTapaNe mAne che ane tethI rAgI-dveSI thAya che. koInA saddabhAvane tathA koInA abhAvane icche che, paNa teno sadbhAva ke abhAva A jIvano karyo thato ja nathI, kAraNa ke koI dravya koI anya dravyano kartA che ja nahi, paNa sarva dravyo potapotAnA svabhAvarUpa pariName che; mAtra A jIva vyartha kaSAyabhAva karI vyAkuLa thAya che. vaLI kadAcit pote icche tema ja padArtha pariName to paNa te potAno pariNamAvyo to pariNamyo nathI, paNa jema cAlatA gADAne dhakelI bALaka ema mAne ke, " A gADAne huM calAvuM chuM"--e pramANe te asatya mAne che...... mATe zarIrAdi mArAM che ane tenI kriyA huM karI zakuM chuM evI zarIramAM Atmabuddhi te ajJAnacetanA che. teno tyAga karI "AtmA e ja mAro che -evI AtmAmAM AtmabuddhirUpa jJAyakasvabhAvanuM avalaMbana karI aMtarAtmA thavA, AcArya ajJAnI jIvane upadeza karyo che. 15. aMtarAtmA AtmAmAM Atmabuddhi karato, alabdha (pUrve nahi prApta thayelA evA) lAbhathI saMtoSa pAmI, potAnI bahirAbhAvasthAnuM smaraNa karIne viSAda (kheda) kare che. te kahe che : zloka 16 anvayArtha : (gadaM) huM (pura) anAdikAlathI (matta ) AtmasvarUpathI (bhutvA) Tyuta thaIne 2. mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti - pR. 94-95 koI dravya bIjA dravyane utpAda nahi guNano kare, tethI badhAMye dravya nija svabhAvathI Upaje khare. (zrI samayasAra - gu. AvRtti, gAthA 372) mokSamArga prakAzaka, gu. AvRtti-pR. 92 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 3. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 32] samAdhitaMtra athAtmano jJaptAvupAyaM darzayannAha evaM tyaktvA bahirvAcaM tyajedantarazeSataH / eSa yoga: samAsena pradIpaH paramAtmanaH / / 17 / / TIkA- evaM vkssymaannnyaayen| bahirvAcaM putrbhaaryaadhndhaanyaadilkssnnaanbhirrthvaackshbdaan| tyktvaa| azeSataH saaklyen| pazcAt antarvAcaM ahaM pratipAdakaH, pratipAdyaH, sukhI, duHkhI, cetano vetyAdilakSaNamantarjalpaM tyjedshesstH| eSa bahirantarjalpatyAgalakSaNa: yoga: svarUpe cittanirodhalakSaNa: smaadhiH| pradIpa: svruupprkaashkH| kasya ? prmaatmnH| kathaM ? samAsena saMkSepeNa jhaTiti paramAtmasvarUpaprakAzaka ityrthH||17|| (ndriyare ) indriyoddhArA (viSayey) viSayomAM (patita:) patita thayo, (tata:) tethI (tAna ) te viSayone (prapadya) prApta karI (tattvata:) vAstavamAM (mAM) mane-potAne (madaM ti na ve) huM te ja chuM AtmA chuM ema meM oLakhyo nahi. TIkA : mArAthI arthAt AtmasvarUpathI zruta thaI-pAcho huThI, huM patita thayo arthAt ati AsaktithI pravaryo. kayAM (pravaryo)? viSayomAM. konA dvArA? indriyorUpa dvArothIindriya-mukhethI. pachI te viSayone prApta karIne, te mArA upakAraka che ema samajI tene atipaNe grahI-anusarI meM potAne AtmAne oLakhyo nahi- jANo nahi. kevA prakAre 'na jANyo ? "huM" evA ullekhathI huM ja pote (AtmA) chuM, zarIrAdirUpa nathI. ema tattvataH (vAstavamAM ) meM jANuM nahi-evo artha che. kayAre? pUrve-anAdikAle. bhAvArtha : aMtarAtmA vicAra kare che ke, "huM anAdikAlathI AtmasvarUpane cUkI indriyonA viSayomAM Asakta rahyo temAM Atmabuddhi karI meM mArA AtmAnuM vAstavika svarUpa jANuM nahi." jyAM sudhI jIvane potAnA asalI caitanyasvarUpanuM yathArtha parijJAna hotuM nathI, tyAMsudhI te potAnA svarUpathI zruta thaI bAhya indriyonA viSayone potAne sukhadAyaka-upakAraka samajI temAM ati Asakta rahe che temAM Atmabuddhi kare che, paNa jyAre tene caitanya ane para jaDa padArthonuM indriyonA viSayonuM bhedavijJAna thAya che ane potAnA nirAkula cidAnaMda-sudhArasano svAda Ave che tyAre tene bAhya indriyonA viSayo vagere padArtho bhalA-bUrA lAgatA nathI, phakta teo tene zeyarUpa bhAse che. A kAraNathI aMtarAtmA pahelAM bahirAbhAvasthAmAM viSaya-bhogone sukharUpa mAnI sevato hato te have bhogavelA viSayonI bAbatamAM vicAra karavA lAge che ke, "are! ajJAnatAthI indriyonA viSayamAM phasAI meM mAruM caitanyasvarUpa oLakhuM nahi! '16. zloka 17 anvayArtha: (vaM) AgaLanA zlokamAM kahevAmAM AvatI vidhi anusAra (varvivaM) bAhya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra arthavAcaka vacana-pravRttino (tyavA) tyAga karIne (kanta:) aMtaraMga vacana-pravRttine paNa (1zeSata:) saMpUrNapaNe (tyane) tajavI. (US:) A (yo :) yoga arthAt samAdhi (samasena ) TUMkAmAM (paramAtmana:) paramAtmasvarUpano (pravIpa:) prakAzaka dIvo che. TIkA : evI rIte arthAt AgaLa kahevAmAM AvatA nyAyathI, bAhya vacana-arthAt putrastrI-dhana-dhAnyAdirUpa bAhyartha vAcaka zabdone, azeSapaNe eTale saMpUrNapaNe tajIne, pachI aMtaraMga vacanane-arthAt huM pratipAdaka (guru), huM pratipAdya ( ziSya), sukhI, duHkhI, cetana, ityAdirUpa aMtarjalpano pUrNapaNe tyAga karavo. e bahirzalpa-aMtarjalpanA tyAga-svarUpa yoga-arthAt svarUpamAM cittanirodhalakSaNa samAdhi-pradIpa arthAt svarUpa prakAzaka che. kono? paramAtmAno. kevI rIte? samAsathI eTale saMkSepathI zIdhrapaNe te paramAtmasvarUpano prakAzaka che evo artha che. bhAvArtha : bAhya vacana-pravRttinA vikalpo tema ja aMtaraMga vikalpono sarvathA tyAga karIne caitanyasvarUpamAM ekAgra thavuM te yoga che samAdhi che. A yoga ja paramAtmAno prakAzaka pradIpa che. strI, putra, dhana, dhAnyAdi mArAM che' evo mithyA pralApa te bAhya vacana-vyApArabahirSalpa che ane "huM sukhI, huM duHkhI, huM raMka, huM rAya, huM guru, huM ziSya' ityAdi aMttaraMga vacanapravRtti te aMtarjalpa che. te baMne bahiraMga ane aMtaraMga vacana-pravRttine choDI AtmasvarUpamAM ekAgratA prApta karavI te yoga athavA samAdhi che. A yoga ja paramAtmasvarUpane prakAzavA mATe dIpaka samAna che. AcArya yogane pradIpa kahyo che, kAraNa ke jema dIvo nizcayathI potAnA svarUpane prakAze che, te yoga aMdara birAjelA nija AtmAnA svarUpane prakAze che. je samaye AtmA A bAhya-abhyantara saMkalpa-vikalpono parityAga kare che te samaye te indriyonI pravRttithI huThI nija svarUpamAM lIna thaI jAya che ane potAnA zuddha AtmasvarUpano anubhava kare che. vizeSa "huM siddha samAna chuM, huM kevalajJAnamaya chuM, vagere"--evA vikalpo manamAM karyA kare ane upayogane zuddhAtmasvarUpamAM na joDe to te kalpanA-jALa che. temAM ja phasAI rahe to zuddha svAtmAno anubhava thAya nahi, kAraNa ke AvuM ataMrjalpana AtmAnubhavamAM bAdhaka che. jyAM sudhI aMtarjalpanarUpa aMtaraMga pravRtti che, tyAM sudhI savikalpa dazA che. atIndriya jJAna-svarUpamAM upayogane joDavA mATe jJAnI savikalpa dazAno tyAga kare che. nirvikalpa dazAmAM ja-samAdhimAM ja zuddhAtmAno anubhava thAya che. tethI granthakAre aMtarkalparUpa savikalpa dazAno paNa pUrNapaNe tyAga karavAnuM sUcavyuM che. aMtaraMgamAM je vacana-vyApAravALI aneka prakAranI kalpanA-jALa che te AtmAne du:khanuM mUla kAraNa che. teno nAza thatAM hitakArI parama padanI prApti thAya che.' 1. juo - prastuta granthano zloka 85. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra kutaH punarbahirantarvAcastyAgaH kartavya ityAha yanmayA dRzyate rUpaM tanna jAnAti sarvathA / jAnanna dRzyate rUpaM tata: kena bravImyaham / / 18 / / TIkA- rUpaM zarIrAdirUpaM yada dRzyate indriyaiH paricchidyate mayA tadacetanatvAt uktamapi vacanaM sarvathA na jaanaati| jAnatA ca samaM vacanavyavahAro yukto naanyenaatiprsnggaat| yacca jAnad rUpaM cetanamAsvarUpaM tanna dRzyate indriyairna pricchidyte| yata evaM tataH kena saha vravacadamA 28aaaa vaLI aMtaraMga ane bahiraMga vacana-pravRttino tyAga kevI rIte karavo? te kahe che - zloka 18 anvayArtha : (mayA) mArAvarDa (ya chai) je rUpa-zarIrAdirUpI padArtha (dazyate) dekhAya che (tat ) te-acetana padArtha (sarvathA) sarvathA (na nAnAti) koIne jANato nathI ane (nAnat paM) je jANavAvALo caitanyarUpa AtmA che te (na dazyate) dekhAto nathI. (tatA ) to ( 6 ) huM (na) konI sAthe (bravIti) boluM-vAtacIta karuM? TIkA : rUpa eTale zarIrAdirUpa je dekhAya che arthAt indriyo dvArA mArAthI jaNAya che, te acetana (jaDa) hovAthI (mArA) bolelA vacanane paNa sarvathA jANatuM nathI; je jANato hoya (samajato hoya) tenI sAthe vacana-vyavahAra yogya che; bIjAnI sAthe (vacana-vyavahAra) yogya nathI kAraNa ke ati prasaMga Ave che, ane je rUpa arthAt cetana-AtmasvarUpa jANe che te to indriyodvArA dekhAtuM nathI jaNAtuM nathI; jo ema che to huM konI sAthe boluM? bhAvArtha : je zarIrAdirUpI padArtho indriyothI dekhAya che te acetana hovAthI boleluM vacana sarvathA jANatA nathI-samajatA nathI ane jenAmAM jANavAnI zakti che te caitanyasvarUpa AtmA arUpI hovAthI indriyodvArA dekhAto nathI; tethI aMtarAtmA vicAre che ke "koInI sAthe bolavuM yA vacana-vyavahAranI pravRtti karavI te nirarthaka che, kAraNa ke paranuM jANavAvALuM caitanyadravya che te to mane dekhAtuM nathI ane indriyodvArA je rUpI zarIrAdika jaDa padArtho dekhAya che te cetanArahita hovAthI kAMI paNa jANatA nathI, to huM konI sAthe vAta karuM? koInI paNa sAthe vAtacIta karavAnuM banatuM nathI, mATe have to mAre mArA svarUpamAM rahevuM e yogya che, paraMtu bolavAno vikalpa (rAga) karavo te yogya nathI." * jaM mayA dissade rUvaM taM Na jANAdi savvahA / jANagaM dissade NaM taM tamhA japemi keNa haM / / 29 / / (mokSaprAbhRte-zrIkundakundAcArya:) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 35 evaM bahirvikalpaM parityajyAntarvikalpaM parityAjayannaha yatparaiH pratipAdyo'haM yatparAn pratipAdaye / unmattaceSTitaM tanme yadahaM nirvikalpaka: / / 19 / / TIkA- parairUpAdhyAyAdibhirahaM yatpratipAdyaH parAn ziSyAdInahaM yatpratipAdaye tatsarvaM me unmattaceSTitaM mohavazAdunmattasyevAkhilaM vikalpajAlAtmakaM vijRmbhitamityarthaH kuta etat ? yadahaM nirvikalpako yadyasmAdahamAtmA nirvikalpaka etairvacanavikalpairagrAhyaH / / 19 / / A zlokamAM AcArya vibhAva-bhAvarUpa bAhya vikalpa-jALathI chUTavA mATe eka uttama upAya darzAvyo che. vizeSa koInI sAthe bolavuM e vyavahAra kathana che. nizcayanayanI daSTie koI jIva bolI zakato ja nathI. je vANI nIkaLe che te bhASAvargaNArUpa pudagalonuM vacanarUpa pariNamana che. te AtmAnuM kArya nathI. te kAryamAM ajJAna dazAmAM jIvano bolavAno vikalpa (icchA) nimittamAtra che. vikalpa ane vANI e baMnemAM nimitta-naimittika saMbaMdha che. vikalpanA kAraNe vANI nIkaLe che ema nathI ane vANI nIkaLI eTale vikalpa thayo ema paNa nathI. ajJAnIne A vAtanI samajaNa nathI, tethI te ema mAne che ke, "meM bolavAnI icchA karI eTale vANI nIkaLI, paraMtu tAttvika daSTie vicAratAM e satya nathI. bhASAvargaNAnuM vANIrUpe pariNamana tenA kAraNe che, svataMtra che; icchAthI te nirapekSa che; chatAM "huM boluM chuM' ema mAnavAmAM te jIva ane ajIva tattvonI ekatA-buddhi kare che. AvI UMdhI mAnyatAne lIdhe tene anaMta saMsAranA kAraNabhUta anaMtAnubaMdhI kaSAya thayA vagara raheto nathI. jJAnIne asthiratAnA kAraNe bolavAno vikalpa Ave, paNa svabhAvanI daSTie tenA abhiprAyamAM te vikalpano tene niSedha varte che, kAraNa ke te jANe che ke vikalpa e rAga che, te AtmAnuM svarUpa nathI, te tenAthI bhinna che. mATe koInI sAthe vAta karavAno vikalpa karavo te doSa che. AvI samajaNapUrvaka je svarUpamAM lInatArUpa mauna seve che tene ja sAcI vacana-guti che. AvI vacana-gutithI aMtarbAhya vacana-pravRttino svayaM nAza thAya che. 18. evI rIte bAhya vikalpono parityAga karIne Avyetara vikalpone choDAvatAM kahe che : zloka 19 anvayArtha : (ga6) huM (pareDa) bIjAothI-adhyApakAdithI (yata pratipAdya:) je kAMI zIkhavavA yogya che tathA (gharana) bIjAone ziSyAdikane (yat pratipAvaye) huM je kAMI zIkhavuM (ta) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 36] samAdhitaMtra te (1) mArI (3nmattaNitaM) unmatta ( pAgala) ceSTA che; (dra sadaM) kAraNa ke (vAstavamAM) huM (nirvivatpa5:) nirvikalpaka arthAt vacana-vikalpothI agrAhya chuM. TIkA : para vaDe arthAta upAdhyAyAdi vaDe mane je zIkhavADavAmAM Ave che ane bIjAone-ziSyo vagerene huM je zIkhavuM chuM te badhI mArI unmatta (pAgala) ceSTA chemohavazAt unmattanA (pAgalanA) jevI ja te badhI vikalpajAlarUpa ceSTA pravarte che, evo artha che. zAthI te (unmatta ceSTA) che? kAraNa ke huM (AtmA) to nirvikalpaka arthAt vacanavikalpothI agrAhya chuM. bhAvArtha : adhyApakAdi mane zIkhave che tathA huM ziSyAdi bIjAone zIkhavuM chuM-evo saMkalpa karuM te mAruM unmattapaNuM-pAgalapaNuM che, kAraNa ke mAruM vAstavika svarUpa to nirvikalpa che arthAt badhA vikalpothI huM agrAhya chuM-para chuM. AtmAno svabhAva to jJAtA-daSTA che. koIne zIkhavavuM yA tenuM bhaluM bUruM karavuM e vAstavamAM AtmAno svabhAva nathI, kAraNa ke "koI dravya anya koI dravyano kartA che ja nahi, paNa sarva dravyo potapotAnA svabhAve pariName che" ema vicArI samyagRSTi aMtarAtmA aMtaranA vikalpone toDI svarUpamAM lIna thavA prayatna kare che. vizeSa vikalpo dUra karI paramAtmatattvamAM lIna thavA mATe upadeza ApatAM zrI amitagati AcArya kahe che ke "saMsArarUpI bhayAnaka jaMgalamAM paTakavAnA hetubhUta sarva vikalpone dUra karIne tArA AtmAne sarvathI (dravyakarma, bhAvakarma ane nokarmathI ) bhinna anubhava karatAM tuM paramAtmatattvamAM lIna thaI jaIza.' unmattatA saMbaMdhI spaSTatA unmattatA be prakAranI che-eka zraddhA apekSAe ane bIjI cAritra apekSAe. (1) zrI tattvArthasUtramAM je unmattatA darzAvI che te zraddhA apekSAe che. mithyASTi sata ane asano bheda jANato nathI. te unmatta puruSanI mAphaka potAnI ruci anusAra vastune samaje che. jema madirA pIne unmatta thaelo puruSa mAtA-patnIno bheda jANato nahi hovAthI kadI mAtAne patnI ane patnIne mAtA kahe che ane koI vakhata te patnIne patnI ane mAtAne mAtA paNa kahe che, chatAM te ThIka samajIne tema kahe che ema nathI. tevI rIte mithyASTine paNa vastusvarUpanuM yathArtha jJAna nahi hovAthI tenA vikalpo mithyA mAnyatAnA kAraNe unmatta puruSanA jevA hoya che. 1. sarva nirAkRtya vikalpajAlaM, sNsaarkaantaarnipaathetum| vivivartamAtmAnamavezcanAo, nitIyase tyaM paramAtmatatve pArA( sAmAyika pATha) 2. juo- tattvArthasUtra-a. 1, sUtra 32. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 37 tadeva vikalpAtItaM svarUpaM nirUpayannAha - yadagrAhyaM na gRhNAti gRhItaM nApi muMcati / jAnAti sarvathA sarvaM tatssaMvedyamasmyaham / / 20 / / TIkA- yat zuddhAtmasvarUpaM / agrAhyaM karmodayanimittaM krodhaadisvruupN| na gRhNAti AtmasvarUpatayA na sviikroti| gRhiitmnntjnyaanaadisvruupN| naiva muJcati kadAcinna prityjti| tena ca svarUpeNa sahitaM zuddhAtmasvarUpaM kiM karoti? jaanaati| kiM viziSTaM tat ? sarvaM cetanamacetanaM vA vstu| kathaM jAnAti? sarvathA drvypryaayaadisrvprkaarenn| taditthambhUtaM svarUpaM svasaMvedyaM svasaMvedanagrAhyam ahamAtmA asmi bhavAmi / / 20 / / (2) prastuta zlokamAM je unmattatA darzAvI che te aMtarAtmAnI cAritra apekSAe che, zraddhA apekSAe nathI; kemake jJAnIne paNa asthiratAnA kAraNe tevA vikalpo UThe che, paNa abhiprAyamAM tene teno Adara nathI. jyAM sudhI vikalpa UThe tyAM sudhI nirvikalpa thaI zakAtuM nathI. tethI AcArya vikalpa toDIne AtmasvarUpamAM lIna thavA mATe nirdeza karyo che, ane aMtarAtmAnI bhUmikAnA vikalpone cAritra apekSAe unmattapaNuM kahyuM che. 19. te ja vikalpAtIta (nirvikalpa) svarUpanuM nirUpaNa karatAM kahe che : zloka 20% anvayArtha : (ya) je eTale zuddha AtmasvarUpa (gAM ) agrAhyane arthAta krodhAdisvarUpane (na mRNAti) grahaNa karatuM nathI ane (gRhIta pi) grahaNa karelAne arthAta anaMtajJAnAdi guNone (mugdhati) choDatuM nathI tathA (sarva) saMpUrNa padArthone (sarvathA) sarva prakAre eTale dravya-guNa-paryAyarUpe (nAnAti) jANe che, ( tat svasaMvedya) te potAnA anubhavamAM AvavA yogya caitanya dravya (ga6 mammi ) huM chuM. TIkA : je eTale zuddhAtmasvarUpa che, te agrAhyane arthAt karmodaya nimitte (thaelA) krodhAdirUpane grahatuM nathI eTale tene AtmasvarUpapaNe svIkAratuM nathI ane grahaNa karelA anaMtajJAnAdi svarUpane choDatuM ja nathI eTale kyAreya paNa teno parityAga karatuM nathI. AvA svarUpavALuM zuddhAtmasvarUpa zuM kare che? jANe che. zuM jANe che? sarva cetana yA acetana vastune (jANe che ). kevI rIte jANe che? te sarvathA arthAt dravya-paryAyAdi sarva prakAre (jANe che). tethI AvuM svasaMvedya svarUpa eTale svasaMvedanathI grAhya svarUpa te huM-AtmA chuM. * jo Niya bhAu Na pariharai jo para-bhAu Na lei / nADu sayag fa foLu para so siva saMtu haveDuM nA 28A(paramAtmaprakAza-a. 1/18) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 38] samAdhitaMtra bhAvArtha : zuddhAtmA e anubhavagamya caitanya dravya che. te nahi grahaNa karavA yogya rAgadviSAdine grahaNa karatuM nathI, ane grahaNa karelA Atmika guNone-anaMtajJAnAdi guNone-choDatuM nathI. te saMpUrNa padArthone sarvathA-dravya-guNa-paryAya sahita-jANe che. "je nija bhAvane choDato nathI, kAMIpaNa parabhAvane grahato nathI, sarvane jANe-dakhe che, te huM chuM-ema jJAnI ciMtave che. vizeSa AtmA para dravyane jarA paNa grahato nathI tathA choDato nathI kAraNa ke para nimittanA Azraye thaelA-prAyogika guNanA sAmarthyathI tema ja svAbhAvika-vaiRsika guNanA sAmarthyathI AtmAvaDa para dravyanuM grahavuM tathA choDavuM azakya che. AtmAne para dravyano grahaNa-tyAga kahevo e to vyavahAranayanuM kathanamAtra che. nizcayanaye to te para dravyano grahaNa-tyAga karI zakato ja nathI. jyAre jIva AtmasvarUpamAM lIna thAya che, tyAre rAgAdi vikAro svayaM chUTI jAya che, tene choDavA paDatA nathI. ane Atmika guNo svayaM pragaTa thAya che. vaLI AtmasvarUpa saMpUrNapaNe pragaTa thAya tyAre AtmAnA jJAnaguNanI paryAya paNa kevaLajJAnarUpe pragaTe che. A kevaLajJAnano evo anaMta mahimA che ke te anaMta dravyonA anaMta guNone ane temanI trikAlavartI vikArI-avikArI anaMta paryAyone saMpUrNapaNe eka ja samayamAM sarvathA pratyakSa jANe che.' jJAna para padArthone jANe che-ema kahevuM te paNa vyavahAranayanuM kathana che. vAstavamAM to AtmA potAne jANatAM samasta para padArtho jaNAI jAya che evI jJAnanI nirmaLatA-svacchatA che. vaLI te AtmasvarUpa svasaMvedha che arthAt potAnA AtmAnA ja anubhavamAM Ave tevuM che. guru, temanI vANI ke tIrthakara bhagavAnanI divya-dhvani paNa teno anubhava karAvI zake tema nathI. jIva anubhava kare to te nimittamAtra kahevAya. te svAnubhava-gocara che. AtmA pote ja tene oLakhI, anubhava karI zake. NiyabhAvaM Navi muccai parabhAvaM Neva geNhae keiN| jANadi passadi savvaM sohaM idi ciMttae nnaannii|| 97 / / (zrI samayasAra, - gAthA 97) 2. je dravya che para tehane na grahI, na choDI zakAya che, evo ja teno guNa ko prAyogI ne vaiRsika che. (zrI samayasAra gu. AvRtti-gAthA 406) juo : zrI pravacanasAra gAthA-3ra ane zrI samayasAra kalaza-236 3. juo : zrI pravacanasAra gAthA-37, 38, 39,41, 47,48,49, 51. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 39 itthaMbhUtAtmaparijJAnAtpUrvaM kIdRzaM mama ceSTitamityAha - utpannapuruSabhrAnteH sthANau yadvadviceSTitam / tadvanme ceSTitaM pUrvaM dehAdiSvAtmavibhramAt / / 21 / / TIkA- utpannapuruSabhrAnte: puruSo'yamityutpannA bhrAntiryasya prtipttustsy| sthANau sthaannuvissye| ydvdytprkaarenn| viceSTitaMvividhamupakArApakArAdirUpaM ceSTitaM viparItaM vA cessttitN| tadvat ttprkaarenn| me cessttitN| kva ? dehaadissu| kasmAt ? AtmavibhramAt aatmvipryaasaat| kadA ? pUrvam uktaprakArAtmasvarUpa-parijJAnAt prAk / / 21 / / e rIte vAstavamAM AtmAne paradravyanAM tathA rAgAdinAM grahaNa-tyAga nathI; te sarvajJa che ane mAtra svAnubhava-gocara che. 20. AvA Atma-parijJAnanI pUrve mArI ceSTA kevI hatI te kahe che : zloka 21 anvayArtha: (thALa ) jhADanA TUMThAmAM (utpannapuruSabrAnta.) jene puruSanI bhrAnti utpanna thaI tevA manuSyane (yahUta) jevI (vidita) viparIta yA vividha ceSTA hoya che (tata) tevI (vedAgi ) zarIrAdimAM (bAtmavizvamAM) Atma-vibhramane lIdhe (pUrva) pahelAM () mArI (veditam) ceSTA hatI. TIkA : puruSanI bhrAnti jene utpanna thaI che tenI arthAt "A puruSa che" evI jene brAnti utpanna thaI che tenI-evuM mAnanAranI-sthANumAM (TUMThAnA viSayamAM) je rIte-je prakAre viceSTA thAya che-vividha prakAranI ceSTA thAya che-arthAt upakAra-apakArAdirUpa ceSTA vA viparIta ceSTA thAya che-te pramANe-te prakAre meM ceSTA karI. konA viSe? dehAdi viSe. zA kAraNathI ? Atmavibhrama-AtmaviparyAsa-nA kAraNe. kayAre ? pUrve arthAt ukta prakAranA AtmasvarUpanA parijJAna pUrve. bhAvArtha : aMtarAtmA vicAre che ke, "jevI rIte koI puruSa bhramathI vRkSanA TUMThAne puruSa samajI tenAthI potAne upakAra-apakArAdinI kalpanA karI sukhI-duHkhI thAya che, tevI rIte huM paNa mithyAtvAvasthAmAM bhramathI zarIrAdine AtmA samajI tenAthI potAne upakAra-apakArAdinI kalpanA karI sukhI-du:khI thayo-e mArI mUrkhAI bharelI ceSTA hatI. koI TUMThAne puruSa mAne ane huM zarIrAdine AtmA mAnuM-ema baMnenA vibhramamAM ane ceSTAmAM kAMI phera nathI.' Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 40]. samAdhitaMtra sAmprataM tu tatparijJAne sati kIdRzaM me ceSTitamityAha - yathA'sau ceSTate sthANau nivRtte puruSAgrahe / tathAceSTo'smi dehAdau vinivRttAtmavibhramaH / / 22 / / TIkA- asau utpannapuruSabhrAntiH puruSAgrahe puruSAbhiniveze nivRtte vinaSTe sati yathA yena purussaabhiniveshjnitopkaaraapkaaraadyudymprityaagprkaarenn| ceSTate prvrtte| tathAceSTo'smi tathA tadudyamaparityAgaprakAreNa ceSTA yasyAsau tathAceSTo'smi bhvaamyhm| kva ? dehaadau| kiM viziSTa: ? vinivRttAtmavibhramaH vizeSeNa nivRtta Atmavibhramo ysy| kva ? dehaadau|| 22 / / vizeSa "jema eka nArIe kASTanI pUtaLI banAvIne tene alaMkAra-vastra paherAvIne potAnA mahelamAM pathArImAM suvADI rAkhI ane lUgaDAMthI DhAMkI dIdhI. tyAM, te nArIno pati Avyo. teNe ema jANyuM ke mArI nArI zayana kare che. te tene halAve, pavana nAkhe, paraMtu te (pUtaLI) to bole nahi. AkhI rAta bahu sevA karI; prabhAta thayuM tyAre teNe jANyuM ke A to kASTanI pUtaLI che, tyAre te pastAyo ke meM jUThI sevA karI. tema anAdithI AtmA para acetananI sevA vRthA kare che. jJAna thatAM te jANe che ke A jaDa che, tyAre teno sneha tyAge che ane svarUpAnaMdI thaI sukha pAme che." 21. vartamAnamAM tenuM (AtmAnuM) parijJAna thatAM mArI kevI ceSTA thaI gaI te kahe che : zloka 22 anvayArtha : (thA) vRkSanA TUMThAmAM (nivRtte puruSa prade) "A puruSa che" evI bhrAnti dUra thatAM, (yathA) jevI rIte (sau) te (-pUrve bhrAntivALo manuSya) (vekhate) ceSTA kare che arthAt tenAthI upakArAdinI kalpanAno tyAga kare che, (vedAvI) zarIrAdimAM (vinivRttAtmavizvama:) jeno Atmavibhrama dUra thayo che tevo huM (tathA veda: garima) tevI rIte ceSTA karuM chuM. TIkA : ( TUMThAmAM) puruSAgraha arthAta puruSAbhiniveza nivRtta thatAM-nAza pAmatAM, jene (TUMThAmAM) puruSanI bhrAnti thaI hatI te (manuSya ). jevI rIte puruSAbhinivezajanita upakAra-apakArAdithI pravRttino parityAga karavArUpa ceSTA kare che-pravarte che tevI rIte meM ceSTA karI che-arthAta te pravRttinA parityAga anurUpa jene jevI rIte ceSTA thAya tevI ceSTAvALo huM banI gayo chuM. 1. "anubhava prakAzaka'- gu. bIjI AvRtti, pR. 22-23. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra athedAnImAtmani stryAdiliGgaikatvAdisaMkhyAvibhramanivRttyarthaMtadviviktAsAdhAraNasvarUpaM darzayannAha yenaatmnaa'nubhuuye'hmaatmnaivaatmnaatmni| so'haM na tanna sA nAsau naikA na dvau na vA bahuH / / 23 / / kyAM (kayA viSayamAM) ? dehAdimAM. kevo (thayo chuM ) ? jeno Atmavizvama vinivRtta thayo che tevo-arthAt jeno Atma-vibhrama vizeSa karI nivRtta thayo che tevo-thayo chuM. kyAM (kyA viSayamAM) ? dehAdimAM bhAvArtha : jyAre mANasa lUMThAne dUThuM samaje che, tyAre pahelAM temAM puruSanI kalpanA karI je upakAra-apakArAdinI kalpanArUpa ceSTA karato hato te baMdha thaI jAya che; tema antarAtmAne bhedavijJAna dvArA zarIra ane AtmAnI ekatAno bhrama dUra thatAM zarIrAdimAM upakAra-apakArarUpa buddhi rahetI nathI ane tethI tenA pratye udAsIna rahe che. vizeSa jJAnI potAnA AtmAne zarIrathI bhinna ane tanna judI jAtano mAne che; kAraNa ke zarIrarUpI, AtmA arUpI; zarIra jaDa, AtmA cetana zarIra saMyogI, AtmA asaMyogI; zarIra vinAzI, AtmA avinAzI; zarIra AMdhaLuM, AtmA dekhato; zarIra indriyagrAhya, AtmA atIndriya-grAhya zarIra bAhya paratattva, AtmA aMtaraMga svatattva, ityAdi prakAre baMne ekabIjAthI bhinna che. AvA atyaMta bhinnapaNAnA vivekathI jIvane jyAre bhedajJAna thAya che tyAre zarIrAdimAM AtmabuddhinI bhramaNA chUTI jAya che, zarIranA sudhAra-bagADathI AtmA sudhare-bagaDe evo bhrama TaLI jAya che. dehAdi para padArtho pratye kartA-buddhinA sthAne jJAtA-buddhi Upaje che ane te Atma sanmukha vaLI caitanya-svarUpamAM ekAgra thavA lAge che. Ama jIvane jyAre bheda-vijJAna dvArA sva-paranuM bhAna thAya che, tyAre te para bhAvathI haTI svasammukha thAya che. 22. have AtmAmAM strI Adi liMgane ekatAdi saMkhyA saMbaMdhI vibhramanI nivRtti mATe tenAthI vivikta (bhinna) asAdhAraNa svarUpa batAvatAM kahe che : zloka 23 anvayArtha : (cena gAtmanA) je AtmAthI caitanyasvarUpathI (dama) huM (mAtmani) potAnA AtmAmAM (mAtmA) AtmAdhArA-svasaMvedanazAnadhArA (nAtmanA va ) potAnA AtmAne pote ja (anusUye ) anubhavuM chuM. (sa. ) -zuddhAtmasvarUpa (6) huM na ta ) na to napuMsaka Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 42 ] samAdhitaMtra TIkA- yenAtmanA caitanyasvarUpeNa itthaMbhAve tRtIyA / ahamanubhUye / kena kartrA ? Atmanaiva annyen| kena karaNabhUtena ? AtmanA svsNvednsvbhaaven| kva ? Atmani svsvruupe| so'haM itthaMbhUtasvarUpo'haM / na tat na napuMsakaM / na sA na strI / nAsau na pumAn ahaM / tathA naiko na dvau na vA bhurhN| strItvAdidharmANAM krmotpaaditdehsvruuptvaat|| 23 / / chuM, (tta sA) na strI chuM, (tta asau) na puruSa chuM; (7 y:) na eka chuM (tta hau) na be chuM, (vA) athavA (na vadu:) na bahu chuM. TIkA : je AtmA vaDe-caitanya svarUpavaDe huM anubhavamAM AvuM chuM-konAthI ? AtmAthI ja-bIjA koIthI nahi, kayA karaNa (sAdhana ) dvArA ? AtmAhArA-svasaMvedana svabhAva dvArA, kyAM ? AtmAmAM-svasvarUpamAM, te huM chuM-evA svarUpavALo chuM. na to huM napuMsaka chuM, na strI chuM, na puruSa chuM; tathA na huM eka chuM, na be chuM ke na huM bahu chuM; kAraNa ke strItvAdi dharmo che te to karmopAdita deha-svarUpavALA che. bhAvArtha : huM svasaMvedanajJAnadvArA pote ja mArA AtmasvarUpane mArA AtmAmAM anubhavuM chuM-arthAt huM caitanyasvarUpa svasaMvedanagamya chuM. temAM strI-puruSAdi liMgano tathA eka, be, vagere saMkhyAnA vikalpono abhAva che. antarAtmA vicAre che ke jIvamAM strI-puruSAdino vyavahAra kevaLa zarIrane lIdhe che. eka, be ane bahuvacanano vyavahAra paNa zarIrAzrita che. jyAre zarIra mAruM rUpa ja nathI ane mAruM zuddhasvarUpa nirvikalpa che, tyAre mArAmAM liMga-bheda ane vacana-bhedanA vikalpo kevI rIte ghaTI zake? A strItvAdi dharmo to karmopAdita dehanuM svarUpa che, mAruM svarUpa nathI, mAruM caitanyasvarUpa to te badhAMthI 52 che. vizeSa AtmA zuddha AnaMdasvabhAvI che, eka che-evo rAgamizrita vicAra paNa svabhAvamAM nathI. guNa-guNI tarIke be che ne jJAna-darzananA upayoge be che-evo bheda svarUpamAM nathI. AtmAnuM zuddha svarUpa abheda, guNa-guNInA bheda vinAnuM che. temAM liMgabheda, vacana bheda, vikalpabhedAdi kaMI nathI. ahIM AcAryanuM lakSa abheda-akhaMDa AtmAnA svarUpa upara che; tethI temaNe kahyuM che ke, vAstavamAM AtmAne strI, puruSa, napuMsakAdi avasthAo nathI, guNonA bhedarUpa ane kArakonA bhedarUpa kalpanA nathI. AvI samajaNathI jJAnI bheda-vijJAna karI AtmasvarUpamAM ekAgra thavAnI niraMtara bhAvanA bhAve che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra yenAtmanA tvamanubhUyase sa kIdRza: ityAha - yadabhAve suSupto'haM yadbhave vyutthitaH punH| atIndriyamanirdezyaM tatsvasaMvedyamasmyaham / / 24 / / TIkA- yasya zuddhasya svasaMvedyasya rUpasya / abhAve anupalambhe / suSupto yathAvatpadArthaparijJAnAbhAvalakSaNanidrayA gADhAkrAntaH / yad bhAve yasya tatsvarUpasya bhAve uplmbhe| punarvyutthitaH vizeSeNotthito jAgarito'haM yathAvatsvarUpaparicchittipariNata ityrthH| kiM viziSTaM tatsvarUpaM ? atIndriyaM indriyairajanyamagrAhyaM ca / anirdezyaM zabdavikalpAgocaratvAdidaMtayA'nidantayA vA nirdessttumshkym| tadevaMvidhaM svarUpaM kutaH siddhamityAha-tatsvasaMvedyaM taduktaprakAraMsvarUpaM svasaMvedya svasaMvedanagrAhyaM ahamasmIti / / 24 / / je AtmAthI tuM anubhavamAM Ave che te kevo che te kahe che :zloka 24 [43 anvayArtha : (yat amAve) jenA-zuddhAtmasvarUpanA-abhAve (anna) huM ( suSupta: ) sUto paDI rahyo hato-ajJAna avasthAmAM hato, (puna:) vaLI (yat bhAve) jenA-zuddhAtmasvarUpanAsadbhAvamAM huM ( vyusthita:) jAgI gayo-yathAvat vastusvarUpane jANavA lAgyo, (tat) tezuddhAtmasvarUpa (atIndriyam) indriyodvArA agrAhya (anirdezyam) vacanothI agocara (vacanothI na kahI zakAya tevuM) ane (svasaMvedyam) svAnubhavagamya che; te (anna azmi) huM chuM. TIkA : je zuddha svasaMvedha rUpanA abhAve eTale tenI anupalabdhimAM-aprAptimAM huM sUto hato-arthAt yathAvat padArtha-parijJAnano abhAva jenuM lakSaNa che evI nidrAmAM huM gADha gherAyelo hato (lapeTAelo hato) ane jenA saddabhAvamAM arthAt jenA tasvarUpanA sadbhAvamAM-prAptimAM (je svarUpano anubhava thatAM) huM jAgyo-vizeSapaNe jAgRta thayo, arthAt yathAvat svarUpanA parijJAnasvarUpe huM pariNamyo-evo artha che. tasvarUpa kevA prakAranuM che? te atIndriya che arthAt indriyajanya nathI, indriyagrAhya nathI ane vacana-agocara arthAt zabda-vikalpothI agocara hovAthI (zabdodvArA kahevAmAM nahi AvatuM hovAthI ) A ke te svarUpAdirUpe kahI zakAya tevuM nathI. to evA prakAranuM svarUpa kayAMthI siddha thAya te kahe che-" te svasaMvedha svarUpa arthAt te ukta prakAranuM svasaMvedanathI grAhya svarUpa te huM chuM. bhAvArtha : je zuddhAtmasvarUpa atIndriya, vacana-agocara ane svAnubhavagamya che te huM chuM-evuM jyAMsudhI jIvane jJAna na hatuM tyAM sudhI te ajJAna-nidrAmAM sUto hato, paraMtu jyAre tene Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 44]. samAdhitaMtra tatsvarUpaM svasaMvedayato rAgAdiprakSayAnna kvavicchatrumitravyavasthA bhavatIti darzayannAha kSIyante'traiva rAgAdyAstattvato mAM prapazyataH / bodhAtmAnaM tataH kazcinna me zatrurna ca priyaH / / 25 / / TIkA- atraiva na kevalamagre kintu atraiva janmani kssiiynte| ke te? rAgAdyAH Adau bhava: AdyaH rAga Adyo yeSAM dveSAdinAM te tthoktaaH| kiM kurvantaste kSIyante ? tattvato mAM prpshytH| kathambhUtaM mAM ? bodhAtmAnaM jnyaansvruupN| tata ityAdi-yato yathAvadAtmAnaM pazyato rAgAdayaH prakSINAstatastasmAt kAraNAt na me kazcicchatruH na ca naiva priyo mitrm||25|| potAnA ukta prakAranA svarUpanuM yathAvat bhAna thayuM tyAre te vAstavamAM jAgRta thayo arthAta tenA parijJAnarUpe pariNamyo. jene zuddhAtmAnI upalabdhi che te ja jAge che ane jene zuddhAtmAnI upalabdhi nathI te UMgha che. jyArathI te cidAnaMda-svarUpane svasaMvedana dvArA anubhave che, tyArathI te sadAya jAgRta ja che ema samajavuM. 24 te svarUpanuM svasaMvedana karanArane rAgAdino vizeSa kSaya thavAthI kavacit paNa zatrumitranI vyavasthA (kalpanA) rahetI nathI te darzAvatAM kahe che: zloka 25 anvayArtha : (yata:) kAraNa ke (vodhAtmAnaM) zuddha jJAnasvarUpa evA (ma) ane-mArA AtmAne (tattvata: prazyata:) vAstavamAM anubhava karanAra jIvane (matra 94) ahIM ja (2+||dyA:) rAgAdi doSo (kSIyanta) nAza pAme che; (tata:) tethI (1) mAro (: vid) na koI (zatru.) zatru che ( : ) ane na koI (priya.) mitra che. TIkA : ahIM ja nahIM ke kevaLa AgaLa (bIjA janmamAM) ja paraMtu A ja janmamAM (teo) kSaya pAme che. koNa che? rAgAdi-arthAt rAga jenI AdimAM che tevA dvaSAdi (doSo). zuM karatAM te kSINa thAya che? tattvataH (paramArthapaNe mane dekhatAM (anubhavatAM). kevA mane? bodhAtmA eTale jJAnasvarUpa (evA mane). yathAvat AtmAno anubhava karatAM rAgAdi kSINa thAya che; te kAraNathI na koI mAro zatru che ane koI mAro priya eTale mitra che. bhAvArtha : jJAnasvarUpa AtmAne yathArthasvarUpe avalokatAM-anubhavatAM rAga-dveSAdi doSono (bhUmikAnusAra) ahIM ja abhAva thAya che; tethI jJAnI kahe che ke, "A jagatamAM mane koI zatru-mitrarUpe bhAsato nathI-arthAta vAstavamAM koI koIno zatru-mitra thaI zakato nathI." Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [45 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra yadi tvamanyasya kasyacinna zatrurmitraM vA tathApi tavAnyaH kazcidbhaviSyatItyAzaMkyAha mAmapazyannayaM loko na me zatrurna ca priyaH / mAM prapazyannayaM loko na me zatrurna ca priyaH / / 26 / / TIkA- AtmasvarUpe pratipannevA'yaMloko mayi zatrumitrabhAvaM pratipadyate ? na tAvada prtipnne| yataH mAmapazyannayaM loko na me zatrurna ca priyH| apratipanne hi vastusvarUpe raagaadyutpttaavtiprsnggH| nApi pratipanne yataH mAM prapazyannayaM loko na me zatrurna ca priyH| AtmasvarUpapratItau rAgAdikaprakSayAt kathaM kva cidapi zatrumitrabhAvaH syaat|| 26 / / jyAre AtmA prabuddha thaI yathArtha vastusthitino anubhava kare che, tyAre tenI rAga-dveSarUpa iSTa-aniSTanI kalpanA maTI jAya che ane bAhya sAmagrInA bAdhaka-sAdhaka manAtA jIvo pratye tene upekSAbuddhi rahe che, tethI te na koIne zatru samaje che ke na to koIne mitra mAne che. e rIte AtmasvarUpanI bhAvanAnA baLe tenA rAga-dveSAdino nAza thatAM tene koI pratye zatrumitrapaNuM rahetuM nathI. vizeSa jJAnabhAvanArUpe pariNamelo jJAnI vicAre che ke : "nizcayathI huM eka chuM, zuddha chuM, mamatArahita chuM, jJAna-darzanathI pUrNa chuM te svabhAvamAM raheto, temAM te caitanya-anubhavamAM lIna thato huM A krodhAdika sarva Agnavone kSaya pamADuM chuM." sArAMza e ke jyAre jJAnI potAnA AtmasvarUpane yathArthapaNe jANI temAM lIna thAya che, tyAre tenA Asrava-bhAvo rAgadveSAdi vikAro svayaM utpanna thatA nathI. AvI sthitimAM tene koI zatru-mitra bhAsato nathI; tene sarva pratye samabhAva pragaTe che. 25. bhale tuM bIjA koIno zatru-mitra na ho, to paNa bIjo koI to tAro zatru-mitra haze ne? AvI AzaMkA karI tenuM samAdhAna kare che : zloka 26 anvayArtha : (mAM) mane-mArA AtmasvarUpane (pazyana) nahi dekhato (mAM to:) A loka-ajJAnI prANigaNa (1 me zatru:) mAro zatru nathI (na ca priya:) ane mitra nathI, tathA (mAM) mane-mArA AtmasvarUpane (prapazyana) yathArthapaNe dekhato (vayaM to va:) huM eka, zuddha, mamatvahIna DuM, jJAna-darzanapUrNa chuM; emAM rahI sthita, lIna emAM, zIdhra A sau kSaya karuM. ( zrI samayasAra-gu. AvRtti, gAthA-73) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 46 ] samAdhitaMtra antarAtmano bahirAtmatvatyAge paramAtmatvaprAptau copAyatvaM darzayannAhatyaktvaivaM bahirAtmAnamantarAtmavyavasthitaH / bhAvayetparamAtmAnaM sarvasaM.vartitam // 27 / / TIkA- evamuktaprakAreNAntarAtmavyavasthitaH san bahirAtmAnaM tyaktvA paramAtmAnaM bhaavyet| kathaMbhUtaM? sarvasaMkalpavarjitaM vikalpajAlarahitaM athavA sarvasaMkalpavarjitaH san bhAvaye||27|| A loka-jJAnI jIvagaNa (7 me zatru:) na mAro zatru che (na = priya:) ane na mitra che. TIkA : AtmasvarUpa samajAya ke na samajAya to paNa A loka mArA pratye zatrumitrabhAva kema kare? prathama to (AtmasvarUpa) na samajAya to paNa te na kare, kAraNa ke A loka mane dekhato nathI tethI te mAro zatru nathI ne mAro mitra nathI; jyAM vastusvarUpa na samajAya tyAM paNa rAgAdinI utpatti thAya to atiprasaMga Ave. (vastusvarUpa ) samajavAmAM AvatAM paNa na (koI mAro zatru-mitra che), kAraNa ke A (jJAnI) loka mane dekhato (jANato ) hovAthI, te nathI mAro zatru ne nathI mAro mitra. AtmasvarUpanI pratIti thatAM, rAgAdino kSaya ( abhAva) thavAthI kacit paNa zatru mitrabhAva kevI rIte hoI zake? bhAvArtha : aMtarAtmA samAdhAna kare che ke, 'ajJAnI jano to mArA AtmAne dekhatAjANatA nathI. mAruM AtmasvarUpa atIndriya hovAthI temanI indriyone agocara che, tethI teo mArA viSayamAM zatru-mitranI kalpanA kevI rIte karI zake? teo mArA jaDa zarIrane ja dekhe che, zarIrathI atyaMta bhinna evo mAro AtmA to dekhAto nathI, to bhale teo mArA zarIrane zatrumitra mAne; mane (mArA AtmAne) tethI zuM? jJAnI jano mA2A zuddhAtmasvarUpane yathAvat jANatA hovAthI temanAmAM rAga-dveSAdino abhAva che, tethI mArA pratye temanAmAM zatru-mitrabhAva kevI rIte hoI zake? A rIte jJAnI ke ajJAnI-koI jIva mAro zatru nathI ke mitra nathI. 26. antarAtmAne bahirAtmapaNAnA tyAgano ane paramAtmapaNAnI prAptino upAya darzAvatAM kahe che : zloka 27 anvayArtha : (i) AvI rIte (vahirAtmAnaM ) bahirAtmAne (tyavatttA) tajI (aMtarAtmavyavasthita:) aMtarAtmAmAM vyavasthita thaI tathA (sarvasaMtvavarNita ) sarva saMkalpothI rahita thaIne ( paramAtmAnuM) 52mAtmAne (bhAvayet) bhAvavo. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 47 tadbhavanAyAH phalaM darzayannAha so'hamityAttasaMskArastasmin bhAvanayA punaH / tatraiva dRr3hasaMskArAllabhate hyAtmani sthitim / / 28 / / TIkA- yo'nantajJAnAdyAtmakaH prasiddhaH paramAtmA so'hamityevamAttasaMskAraH Atto gRhItaH saMskAro vAsanA yen| kayA kasmin ? bhAvanayA tasmin paramAtmani bhAvanayA so'hmitybhedaabhyaasen| punrityntrgrbhitviipsaarthH| punaH punastasmin bhaavnyaa| tatraiva paramAtmanyeva dRr3hasaMskArAt aviclbhaavnaavshaat| labhate prApnoti dhyaataa| hi sphuttm| Atmani sthitiM AtmanyacalatAM anaMtajJAnAdicatuSTayarUpatAM vaa||28|| TIkA : evI rIte eTale ukta prakAre aMtarAtmAmAM vyavasthita thaIne ane bahirAtmAno tyAga karIne paramAtmAnI bhAvanA karavI, kevA thaIne? sarva saMkalpothI rahita thaInevikalpajAlarahita thaIne arthAt sarva saMkalpothI mukta thaIne (paramAtmAnI bhAvanA karavI). (27). bhAvArtha : prathama jIva bahirAtmapaNAne choDI AtmasvarUpanI sanmukha thatAM aMtarAtmA thAya che. tyArabAda krame krame puruSArtha vadhArI sarva vikalpothI rahita thaI jJAnAnaMdasvarUpa paramAtmAnI ArAdhanA kare che, arthAt temAM lIna thaI tadrupa banavAnI bhAvanA bhAve che. e paramAtmapadanI prAptino upAya che. ra7. te bhAvanAnuM phaLa darzAvatAM kahe che : zloka 28 anvayArtha : (tasmina ) temAM paramAtmapadamAM (bhAvanayA) bhAvanA karatA rahevAthI (sa: ) te-anaMtajJAnasvarUpa paramAtmA-"huM chuM" (rUti) evA (mIttarasaMkkAra:) saMskAra pAmelo te-jJAnI-puruSa-(puna:) vAraMvAra (tatra va ) temAM ja-Atma-svarUpamAM ja (daDha saM(r)IRITU ) daDha saMskArane lIdhe (hi) nizcayathI (bAtmani) AtmAmAM (ricatiM namate) sthiratA prApta kare che. TIkA : je anaMtajJAnAdisvarUpa prasiddha paramAtmA che te "huM chuM' evo saMskAra pAmI arthAt evo saMskAra eTale vAsanA grahIne, zA vaDe? zAmAM? tenI bhAvanA vaDe arthAt paramAtmAnI bhAvanA vaDe te "huM chuM' evA abheda abhyAsa vaDe, tenI vAraMvAra bhAvanAthI tenA ja eTale paramAtmAnA ja daDha saMskArane lIdhe avicala bhAvanAne lIdhe dhyAtA kharekhara AtmAmAM sthiti pAme che-prApta kare che arthAt AtmAmAM acalatA vA anaMtajJAnAdicatuSTayarUpatA prApta kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 48] samAdhitaMtra nanvAtmabhAvanAviSaye kaSTaparamparAsadbhAvena bhayotpatteH kathaM kasyacittatra pravRttirityAzaGkA nirAkurvannAha mUDhAtmA yatra vizvastastato nAnyadbhayAspadam / yato bhItastato nAnyadabhayasthAnamAtmanaH / / 29 / / TIkA- mUDhAtmA bhiraatmaa| yatra shriirputrkltraadissu| vizvasto'vaMcakAbhiprAyeNa vizvAsaM pratipannaH -madIyA ete ahameteSAmitiabhedabuddhiM gata ityrthH| tato nAnyadbhayAspadaM tataH zarIrAdernAnyadbhayAspadaM saMsAraduHkhatrAsasyAspadaM sthaanm| yato bhIta: yataH paramAtmasvarUpasaMvedanAdbhIta: trst| tato nAnyadabhayasthAnaM tataH svasaMvedanAt nAnyat abhayasya saMsAraduHkhatrAsAbhAvasya sthaanmaaspdm| sukhAspadaM tato naanydityrthH|| 29 / / bhAvArtha : anaMtajJAnasvarUpa paramAtmA te ja "huM chuM' evI vAraMvAra abheda bhAvanA bhAvavAthI tenA saMskAra daDha thAya che ane tevA saMskArane lIdhe AtmasvarUpamAM sthira thaI jIva anaMta catuSTayarUpa paramapadanI prApti kare che. vizeSa jyAre aMtarAtmA svasammukha thaI potAne siddha samAna zuddha, buddha caitanyaghana, sukha-dhAma ane anaMta catuTyAdirUpa dhyAve che-vAraMvAra bhAve che, tyAre abheda avicala bhAvanAnA baLe te zuddhAtmasvarUpamAM tanmaya thaI jAya che. te vakhate tene anirvacanIya AnaMdano anubhava thAya che. paramAtmasvarUpamAM lIna thatAM te svayaM paramAtmA thaI jAya che. A paramAtmasvarUpanI daDha bhAvanAnuM phala che. "je paramAtmA che te ja huM chuM-evI vAraMvAra bhAvanA bhAvamAM zuddhasvAtmAmAM je lInatA thAya che, te koI vacana-agocara yoga che-samAdhirUpa dhyAna che." * AvI rIte paramAtmabhAvanAnA daDha saMskArathI AtmA paramAtmA thaI jAya che. 28. Atma-bhAvanAnA viSayamAM kaSTaparaMparAnA sadabhAvane lIdhe bhayanI utpattinI saMbhAvanA rahe che, to temAM koInI kevI rIte pravRtti thAya? evI AzaMkAnuM nirAkaraNa karatAM kahe che : zloka 29 anvayArtha : (mUhAtmA) ajJAnI bahirAbhA (yatra) jemAM zarIra-putra-mitrAdi bAhya padArthomAM (vizvasta: ) vizvAsa kare che (tata:) tenAthI-zarIrAdi bAhya padArthothI (anya ) bIjuM koI (bhayasparva no bhayanuM sthAna nathI ane (yata:) jenAthI-paramAtmasvarUpanA anubhavathI (bhIta:) (mAsparva nI bhayanuM sthAna nathI ane (yata:) jenAthI-paramAtmasvarUpanA anubhavathI (mIta:) juo: adhyAtmarahasya' - zloka 57. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra te Dare che (tata: kanya ) tenAthI bIjuM kAMI (AtmanaH) AtmAne (31mayathAnuM na ) nirbhayatAnuM sthAna nathI. TIkA : mUDhAtmA eTale bahirAtmA jyAM eTale zarIra-putra-bhAryAdimAM vizvAsa kare cheavaMcaka abhiprAyathI (teo mane Thagaze nahi evA abhiprAyathI ) vizvAsa pAme che-"te mArAM che ane huM temano chuM' evI abhedabuddhi kare che evo artha che. tenAthI bIjuM koI bhayanuM sthAna nathI-tenAthI eTale zarIrAdithI bIjuM bhayanuM sthAna-arthAt saMsAraduHkhanA trAsanuM sthAna nathI. jenAthI bhaya pAme che-jenAthI eTale paramAtmasvarUpanA saMvedanathI bhaya pAme chetrAse che, tenAthI bIjuM koI abhayasthAna nathI-tenAthI eTale svasaMvedanathI bIjuM abhayanuM-saMsAraduHkhanA trAsanA abhAvanuM sthAna nathI. tenAthI bIjuM sukhanuM sthAna nathI-evo artha che. bhAvArtha : zarIra-putrAdi je bhayanuM sthAna che-duHkhanuM kAraNa che temAM bahirAtmA Atmabuddhi karI vizvAsa kare che ane paramAtmasvarUpa je nirbhaya sthAna che, paramazaraNArUpa che ane sukhanuM kAraNa che, tenA saMvedanane kaSTarUpa mAnI Dare che. ajJAnI bAhya zarIrAdimAM sukha mAnI temAM niHzaMkapaNe pravarte che, paNa vAstavamAM teo mRgajaLa samAna che. temAM kAMI sukha nathI; te koInuM zaraNa nathI ke koInuM vizvAsanuM-abhayanuM sthAna nathI. eka zuddhAtmasvarUpa ja abhayarUpa che, te ja zaraNanuM sthAna che ane te ja jagatanA jIvone bhava-bhayamAMthI rakSA karanAra parama tattva che. vizeSa jema pitta-jvaravALA rogIne mIThUM dUdha paNa kaDavuM lAge che, tema bahirAtmAne parama sukhadAyI paramAtmasvarUpanI bhAvanA paNa kaSTadAyI lAge che, tethI te AtmasvarUpanI bhAvanAne bhAvato nathI paNa viSaya-kaSAyanI ja bhAvanA bhAve che. vaLI, "rAgAdi pragaTa e du:kha daina, tinahIko sevata ginata caina; (2/5). Atmahita-hetu virAga jJAna, te lagai ApakuM kaSTadAna." (2/6). rAgAdi viSaya-kaSAyo AtmAne ahitarUpa che-du:khadAyaka che, chatAM ajJAnI temAM hita mAnI-sukha mAnI-pravarte che ane jJAna-vairAgya je AtmAne hitakara che tene ahitarUpa-kaSTarUpa mAne che. vaLI ajJAnI jIvane uddezIne zrImad rAjacaMdra kahyuM che ke- "are jIva! anaMta sukha nAma duHkha, tyAM rahI na mitratA, anaMta duHkha nAma sukha, prema tyAM vicitratA ! 1. juo : zrI daulatarAmajIkRta chaDhAlA" 2/5; 2/6 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 50] tasyAtmanaH kIdRzaH tat pratipattyupAya ityAha sarvendriyANi saMyamya stimitenAntarAtmanA yatkSaNaM pazyato bhAti tattattvaM prmaatmnH||30|| TIkA- saMyamya svaviSaye gacchanti nirudhy| kAni ? sarvendriyANi pnycaapiindriyaanni| tadanantaraM stimitena sthiriibhuuten| antarAtmanA mnsaa| yatsvarUpaM bhaati| kiM kurvataH ? kSaNaM pazyataH kSaNamAtramanubhavataH bahutarakAlaM manasA sthirIkartumazakyatvAt stokakAlaM manonirodhaM kRtvA pazyato yaccidAnandasvarUpaM pratibhAti tattattvaM tadrUpaM tattvaM svarUpaM prmaatmnH||30|| ughADa nyAya-netrane, nihALa re! nihALa tuM, nivRtti zIghrameva dhArI, te pravRtti bALa tuM." "ahA! je anaMtasukhanuM dhAma che evA caitanya-svabhAvamAM to tane mitratA na rahItemAM utsAha ane prema na Avyo ane anaMta duHkhanuM dhAma evA je bAhya viSayo-temAM tane sukhabuddhi thaIprema Avyo-utsAha Avyo, e kevI vicitratA che! are jIva! have tArA jJAnacakSune ughADIne jo, re jo, ke, "tAro svabhAva duHkharUpa nathI, paNa bAhya viSayo taraphanuM tAruM valaNa ekAMta duHkharUpa che. temAM svapnaya sukha nathI" Ama vivekathI vicArI tArA aMtara svabhAva tarapha vaLa ane bAhya viSayomAM sukha-buddhi choDIne temanAthI nivRtta thA, nitya nirbhaya sthAna ane sukhanuM dhAma to tAro AtmA ja che." tethI zuddhAtmasvarUpanA svasaMvedana sivAya anya koI abhaya sthAna nathI. saMsAra-duHkhanA trAsanA abhAvanuM te eka ja sthAna che, arthAt sukhanuM e eka ja sthAna che, zarIra-putrAdi bAhya padArtho-koI sukhanuM sthAna nathI. 29. te AtmasvarUpanI prAptino upAya kevo che te kahe che: zloka 30. anvayArtha : (sarvendriyAji) sarva indriyone (saMnca) rokIne (tinitena) sthira thaelA (sattarAtmanI) antarAbhAdvArA (kSa prazyata:) kSaNa mAtra janArane-anubhava karanAra jIvane (yat ) je-cidAnaMdasvarUpa (mAti) pratibhAse che (tatva) te (paramAtma: tattvam ) paramAtmAnuM svarUpa che. TIkA : potapotAnA viSayomAM jatI-pravartatI-koNa (pravartatI)? sarva indriyo, eTale pAMca indriyo, tene rokIne-nirodhIne, tyArabAda sthira thaelA antarAtmA vaDe eTale mana vaDe je svarUpa bhAse che, zuM karatAM? kSaNa vAra jotAM-kSaNamAtra anubhavatAM-arthAta bahu Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 51 kasminnArAdhite tatsvarUpa-prAptirbhaviSyatItyAzaGkayAha yaH paramAtmA sa evA'haM yo'haM sa paramastataH / ahameva mayopAsyo nAnyaH kazciditisthiti / / 31 / / TIkA- yaH prasiddhaH para utkRSTa AtmA sa evaah| yo'haM yaH svasaMvedanena prasiddho'lamantarAtmA sa paramaH prmaatmaa| tato yato mayA saha paramAtmano'bhedastato'hameva mayA upAsya aaraadhyH| nAnyaH kazcinmayopAsya iti sthitiH| evaM svarUpa evaaraadhyaaraadhkbhaavvyvsthaa||31|| kAla sudhI manane sthira karavuM azakya hovAthI thoDA kalAka sudhI manano virodha karIne dekhatAM je cidAnaMdasvarUpa pratibhAse che, te paramAtmAnuM tattva-tatUpa tattva-svarUpa che. bhAvArtha :- sarva indriyonA viSayomAM bhamatI-pravartatI cittavRttine rokIne arthAta antarjalpAdi saMkalpa-vikalpothI rahita thaIne, upayogane potAnA cidAnaMda svarUpamAM sthira karavo. te AtmasvarUpamAM sthira thatAM paramAtmasvarUpano pratibhAsa thAya che. pAMca indriyonA viSayo taraphanuM valaNa choDI ane mananA saMkalpa-vikalpo toDI jJAnAnaMda svabhAvamAM ekAgra thavuM-sthira thavuM te paramAtma-prAptino upAya che. vizeSa AtmA atIndriya sukhano bhaMDAra che evI dRSTi thatAM rAganI-vikAranI ruci tathA indriyonA viSayo taraphanI pravRtti aTakI jAya che. para taraphanI vRtti rokAI jatAM, upayoga AtmasvarUpamAM sthira thAya che, ane AtmAnA AnaMdakaMdano anubhava thAya che. A samyagdarzana che ne te ja samAdhi che. te vaDe ja paramAtmapada pamAya che. 3). konI ArAdhanA karavAthI te svarUpanI prApti thAya? evI AzaMkA karI kahe che: zloka 31 anvayArtha: (1) je (parAtma) paramAtmA che (sa: va) te ja (ka6) huM chuM, tathA (5:) je (6) huM chuM ( sa ) te (para:) paramAtmA che; (tata:) tethI ( va) huM ja (mayA ) mArA vaDe (upAca:) upAsavA yogya chuM, (va: cit kanya: 1) bIjo koI (upAsya) nathI, (ti risthati:) evI vastusthiti che. TIkA : je prasiddha para eTale utkRSTa AtmA che te ja huM chuM. je huM arthAt je svasaMvedanathI prasiddha huM aMtarAtmA-te parama eTale paramAtmA che. mArI sAthe paramAtmAno abheda che, tethI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 52] samAdhitaMtra huM ja mArA vaDe upAsanA karavA yogya-ArAdhavA yogya chuM, bIjo koI mArA vaDe upAsavA yogya nathI. evI sthiti che-arthAt evuM svarUpa ja che-evI ArAdhya-ArAdhakanI vyavasthA che. 66 bhAvArtha : aMtarAtmA vicAre che ke, "mAro aMtarAtmA svasaMvedanathI prasiddha che. vAstavamAM te arihaMta ane siddha samAna che arthAt paramAtmA che. tenI abhedapaNe upAsanA karavAthI huM pote ja 5ramAtmA thaI zakuM tema chuM. mATe huM ja (mAro zuddhAtmA ja) mAre potAne upAsya chuM; bIjo koI upAsanA karavA yogya nathI. huM pote ja upAsya ane upAsaka chuM.' vizeSa "kharekhara advaitane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che te kharekhara AtmAne jANe che, kAraNa ke bannemAM nizcayathI taphAvata nathI. 1 jyAre aMtarAtmA potAne siddha samAna zuddha, buddha ane jJAtA-daSTArUpa anubhave che ane abheda bhAvanAnA baLe zuddhAtmasvarUpamAM tanmaya thaI jAya che tyAre te sarva karma-baMdhanathI mukta thaI 5ramAtmA banI jAya che teTalA mATe pote upAsaka ane potAnuM zuddhAtmasvarUpa upAsya che, ema samajI ane nirNaya karI aMtarmukha thaIne potAnA svasaMvedana jJAna vaDe nija zuddhAtmAnI upAsanA karavI te paramAtmapadanI prAptino upAya che. 'siddha samAna sadA pada mero '-siddhanA jevuM ja paripUrNa mAruM svarUpa zaktirUpe che. paramAtmapada bahAramAM nathI. te to mArAmAM ja che, evI niraMtara bhAvanAnA baLathI AtmA paramAtmA banI zake che. tevI tenI zakti che. je A zaktinuM zraddhA-jJAna kare che te ja potAnA zuddhAtmAmAM ramaNatA karI paramAtmapadane prApta kare che. 1. A ja ArAdhya-ArAdhaka bhAvanI vyavasthAnuM svarUpa che. 31. te ja batAvIne kahe che : zloka 32 anvayArtha : (mAM) mane-mArA AtmAne (viSayamsa: ) paMcendriyonA viSayothI (praghyAvya ) haThAvIne (mA ttva) mArA ja varDa-potAnA ja AtmA vaDe (arda) huM (mayi sthita) mArAmAM sthita (paramAnaMvanivRttam) parama AnaMdathI nivRtta ( racAyelA ) ( vodhAtmAnaM ) jJAnasvarUpa AtmAne (prapanno'smi) prApta thayo chuM. je jANato advaitane guNa, dravya ne paryayapaNe, te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare.(80) (juo : TIkA-zrI pravacanasAra, gu. AvRtti-gA. 80 ) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 53 etadeva darzayannAha pracyAvya viSayebhyo'haM mAM mayaiva mayi sthitam / bodhAtmAnaM prapanno'smi paramAnandanirvRtam / / 32 / / TIkA- mAmAtmAnamahaM prapanno'smi bhavAmi kiM kRtvA ? pracyAvya vyAvRtya kebhyaH ? vissyebhyH| kena kRtvA ? mayaivAtmasvarUpeNaiva krnnaatmnaa| kva sthitaM mAm prapanno'haM ? mayi sthitaM AtmasvarUpa eva sthitm| kathambhUtaM mAM? bodhAtmAnaM jJAnasvarUpam / punarapi kathambhUtam ? paramAnandanirvRtaM paramazcAsAvAnandazca sukhaM tena nivRtaM sukhIbhUtam athavA prmaanndnirvRto'hm||32|| TIkA : huM mane eTale mArA AtmAne prApta thayo chuM. zuM karIne? (mArA AtmAne ) choDAvIne-pAcho vALIne, zAnAthI? viSayothI. zA vaDe karIne ? mArA ja vaDa eTale karaNa (sAdhana) rUpa AtmasvarUpa vaDe ja; kyAM rahelA evA mane huM prApta thayo chuM? mArAmAM rahelAne arthAt AtmasvarUpamAM ja rahelAne. kevA mane? bodhAtmAne eTale jJAnasvarUpane. vaLI kevA mane? parama AnaMdathI nivRtta ( racAyelA) ne-parama AnaMda eTale sukha, tenAthI nivRtta (racAyelA)-sukha thaelAne (evA mane eTale AtmAne prApta thayo chuM ); athavA, huM parama AnaMdathI nivRtta ( paripUrNa ) chuM. | bhAvArtha : bAhya indriyonA viSayothI mArA AtmAne choDAvIne mArAmAM rahelA parama AnaMdathI paripUrNa jJAnasvarUpa AtmAne, huM mArA ja puruSArthathI pAmyo chuM. vizeSa A zlokamAM "nayA chava' ane "mari sthita'--e zabdo bahu arthasUcaka che te batAve che ke paramAtmapada mArAmAM-AtmAmAM che, bIje bahAra koI ThekANe nathI ane te pada huM Atma sanmukha thaIne puruSArtha karuM to ja prApta thAya, bIjA koI bAhya sAdhanathI ke koInI kRpAthI te prApta thAya nahi. paramAtmapadanI prApti mATe te svAvalaMbananuM grahaNa ane parAvalaMbanano tyAga sUcave che. vaLI AcArya darzAvyuM che ke AtmasvarUpanI prApti meM mArA AtmabaLa vaDe ja karI che. ema potAno Atmavaibhava batAvI mumukSu jIvone preraNA karI che ke, "tame paNa svata: eTale potAnA AtmasAmarthyathI ja parama padanI prApti karo.' AtmA ane parapadArthone (indriyonA viSayone) bhinna karavAmAM ane AtmAne grahaNa karavAmAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 54]. samAdhitaMtra evamAtmAnaM zarIrAdbhinnaM yo na jAnAti taM pratyAha yo na vetti paraM dehAdevamAtmAnamavyayam / labhate sa na nirvANaM taptvA'pi paramaM tapaH / / 33 / / TIkA- yaH pratipannAdadehAtparaM bhinnamAtmAnamevamuktaprakAreNa na vetti| kiM vishissttm| avyayaM aprityktaanntctussttysvruupm| sa pratipannAnna nirvANaM lbhte| kiM kRtvA ? tptvaa'pi| kiM tat ? paramaM tpH||33|| karaNa (sAdhana) judAM nathI; prajJA eka ja karaNa che, te vaDe ja AtmAne bhinna karAya che ane te vaDe ja tene grahaNa karAya che.' ahIM sAdhya sAdhana eka ja che. "bhinna bhinna nathI--ema batAvyuM che. 3ra. evI rIte AtmAne zarIrathI bhinna je jANato nathI tenA prati kahe che: zloka 33 anvayArtha : (i) ukta prakAre (:) je (vyayaM) avinAzI (mAtmAnaM) AtmAne (veDA) zarIrathI (paraM na vetti) bhinna jANato nathI (sa:) te (paramaM tA: tattvAgi) ghora tapazcaraNa karavA chatAM (nirvAnaM ) mokSa (na namate) prApta karato nathI. TIkA : je prApta thayelA dehathI AtmAne, e rIte-ukta prakAre bhinna jANato nathI, kevA AtmAne? avyaya arthAt jeNe anaMta catuSTaya svarUpano tyAga karyo nathI tevA (AtmAne), te prApta thayelA dethI nirvANa pAmato nathI. zuM karIne? tapyA chatAM, zuM tapIne? parama tapane. bhAvArtha :- je jIva avinAzI AtmAne dehathI bhinna jANato nathI-anubhavato nathI, te ghora tapa kare to paNa samyakatva ke nirvANane pAmato nathI. AtmA avinAzI caitanyasvarUpa jJAnAnaMdamaya che ane zarIra indriyAdi acetana-jaDa che. bannenAM lakSaNa bhinna bhinna che, tethI teo ekabIjAthI bhinna che. Ama je jIva jANato nathI te ajJAnI che, sva-paranA bheda-vijJAnathI rahita che. zarIrAdi jaDa kriyAne jIva karI zake che ema mAnI te rAga-dveSa kare che ane tethI ghora tapa karavA chatAM te dharma pAmato nathI. 1. juo : zrI samayasAra gu. AvRtti-gAthA 294, 296"prajJA chINI thakI chedatAM, banne judA paDI jAya che."(294) "prajJAthI jema judo karyo, tyama grahaNa paNa prajJA vaDe." (296) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 55 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra nanu paramatapo'nuSThAyinAM mahAduHkhotpattito manaH khedasadbhAvAtkathaM nirvANaprAptiriti vadantaM pratyAha AtmadehAntarajJAnajanitAhAdanirvRtaH / tapasA duSkRtaM ghoraM bhuJjAno'pi na khidyate / / 34 / / TIkA- AtmA ca dehazca tayorantarajJAnaM bhedajJAnaM tena janitazcAsAvAhAdazca vizeSa jJAnasvarUpa AtmAnA bhAna vinA jIva bhale vrata-tapa-niyama-zIlAdi Acare to paNa te karmabaMdhanathI chUTaze nahi-nirvANa pAmaze nahi.' AtmabhAna vinA ajJAnI je tapAdi kare che te badho kAya-kaleza che. tenAthI caitanyanI zAMtinuM vedana nathI. te kharekhara tapa nathI paNa tApa' che-kaleza che. tenAthI muktinI prApti kadI thatI nathI, paraMtu jenAthI caitanyanuM pratapana hoya, caitanyanA AnaMdano anubhava hoya te ja kharuM tapa che. tenAthI ja nirvANanI prApti thAya che. mATe prathama bheda-jJAnadvArA svAtmAnuM ja avalaMbana karI temAM ja lInatA karavI te ja eka nirvANa-prAtino upAya che. bIjA badhA upAya jUThA che, duHkhadAyaka che ane saMsAranuM kAraNa che. 33. parama tapa karanArAone mahAduHkhanI utpatti thavAthI tathA manamAM kheda thavAthI nirvANanI prApti kema saMbhave? evI zaMkA karanAra prati kahe che: zloka 34 anvayArtha : (nAtmavedAntarajJAnenanitAnI nivRtta:) AtmA ane dehanA bhedavijJAnathI utpanna thaelA AhalAdathI je AnaMdita che te (tapasaT) tapadvArA (ghora Tucchai) bhayAnaka duSkarmo (muMnAna: pi) bhogavato hovA chatAM (na vidyate) kheda pAmato nathI. TIkA : AtmA ane deha-te baMnenA aMtarajJAna-bhedajJAnathI je AphlAda arthAt parama prasannatA (prazAnti ) utpanna thAya che tenAthI AnaMdita eTale sukhI thaIne, bAra prakAranA tape karI ghora duSkarmane bhogavato chatAM arthAt bhayAnaka duSkarmanA vipAkane (phalane) anubhavato hovA chatAM, te khinna thato nathI-kheda pAmato nathI. paramArthamAM aNasthita je tapane kare, vratane dhare, saghaLuMya te tapa bALa ne vrata bALa sarvajJo kahe. (15) vrata-niyamane dhAre bhale, tapa-zIlane paNa Acare, paramArthathI je bAhya, te nirvANa-prApti nahi kare. (153) (zrI samayasAra gu. AvRtti-gAthA 152, 153) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra pa6] paramaprasattistena nirvRttaH sukhIbhUtaH sn| tapasA dvAdazavidhena kRtvaa| duSkRtaM ghoraM bhuJjAno'pi duSkarmaNo raudrasya vipaakmnubhvnnpi| na khidyate na khedaM gcchti||34|| bhAvArtha : jene AtmA ane zarIranuM bhedajJAna varte che, te caitanyasvarUpamAM ekAgra thaI atIndriya AnaMdamAM jhUlato hovAthI tene saheje upavAsAdi bAra prakAranAM tapa hoya che. tenAthI tene manamAM kheda thato nathI ane tapazcaraNanA kALe ghora duSkarmanA phalasvarUpa bAhya rogAdi ke upasargAdinAM kAraNo upasthita hovA chatAM, tenA AnaMdamAM bAdhA AvatI nathI, arthAt te khedakhinna thato nathI. vizeSa jema suvarNa, agnithI tasa hovA chatAM, tenA suvarNapaNAne choDatuM nathI, tema jJAnI karmanA udayathI tasa hovA chatAM potAnA jJAnIpaNAne choDato nathI." sAdhakanI nIcalI dazAmAM samyagdaSTine roga, upasargAdi AvI paDe to asthiratAnA kAraNe tene thoDI AkulatA thAya che ane tenA pratikAranI paNa te IcchA kare che, paraMtu zraddhAjJAnamAM zarIra pratyenA mamatvabhAvano abhAva hoI tene tenuM svAmItva hotuM nathI. te to phakta teno jJAtA-daSTA rahe che, tethI svabhAvadaSTinA baLe te jema jema AtmasvarUpamAM sthiratA pAme che, tema tema tene vItarAgatA vadhatI jAya che ane rAga-dveSAdino abhAva thato jAya che, eTale jeTale aMze vItarAgatA pragaTe che teTale aMze AkulatAno abhAva thAya che ema samajavuM. svarUpamAM TharavuM ane caitanyanuM nirvikalpapaNe pratapavuM arthAt AtmAnI zuddha paryAyamAM vIryanuM ugra pratapana te tape che. AvI samajaNa ane svarUpAcaraNanA kAraNe jJAnI udayamAM AvelA pratikULa saMyogothI khedakhinna thato nathI. muni mana-vacana-kAyanI nizcala guNidvArA Atma-dhyAnamAM eTalA lIna thaI jAya che ke temanI sthira mudrA dekhI, pazuo temanA zarIrane paththara samajI khUjalI khaMjavALe che, chatAM teo potAnA dhyAnamAM nizcala rahe che.? mATe atIndriya AnaMdamAM jhUlatA jJAnIone tapazcaryAdinuM kaSTa lAgatuM nathI. 34. 1. jyama agni-tasa suvarNa paNa nija svarNabhAva nahIM taje, tyama karma-udaye tasa paNa jJAnI na jJAnIpaNuM tane. (zrI samayasAra, gu. -A. -gAthA 184). sahaja nizcayanayAtmaka pa2masvabhAvasvarUpa paramAtmAmAM pratapana te tapa che; nija svarUpamAM avicala sthitirUpa sahaja nizcaya cAritra A tapathI hoya che.' (zrI samayasAra, gAthA. -51-55 nI TIkA) "samyaka prakAra nirodha mana-vaca-kAya-Atama dhyAvata, tina suthira mudrA dekhi, mRga-gaNa upala khAja khujAvate " (chahaDhAlA-6/5) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 57 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra khedaM gacchatAmAtmasvarUpopalambhAbhAvaM darzayannAha rAgadveSAdikallolairalolaM yanmanojalam / sa pazyatyAtmanastattvaM sa tattvaM netaro janaH / / 35 / / TIkA- rAgadveSAdaya eva kallolAstairalolamacaJjalamakaluSaM vaa| yanmanojalaM mana eva jalaM manojalaM yasya manojalam ynmnojlm| sa aatmaa| pshyti| AtmanastattvamAtmanaH svruupm| sa tttvm| sa AtmadarzI tattvaM prmaatmsvruupm| netaro janaH ( rAgAdipariNataH bana:) tattva na AvatA rUA kheda pAmanArAone AtmasvarUpanI prAptino abhAva darzAvatAM kahe che ke - zloka 35 anvayArtha : (yansano nanana) jenuM manarUpI jala (rASiAvinorna:) rAga-dveSAdi taraMgothI (nonaM) caMcala thatuM nathI, (sa:) te (jJAtmina: tattva) AtmAnA yathArtha svarUpane (puNyati) dekhe che-anubhave che. (tata tattva) te Atma-tattvane (phata2: :) bIjo mANasarAga-dveSAdithI Akulita cittavALo mANasa (na pazyati) dekhI zakto nathI. TIkA : rAgadveSAdi e ja kallolo (taraMgo) che, tenAthI alola-acaMcala-akaluSa jenuM manarUpI jala che [-mana e ja jala te manojala,-jenuM manojala che-] te AtmA, AtmAnA tattvane eTale paramAtmasvarUpane dekhe che (anubhave che, ) arthAt [te tattvane] te eTale AtmadarzI tattvane eTale paramAtmasvarUpane (anubhave che, ) bIjo koI jana arthAt rAgAdipariNata anya [ sanAtmarzI] jana tattvane anubhavI zakto nathI. bhAvArtha : jenuM mana rAgadveSAdi vikalpothI Akulita-calita thatuM nathI te AtmAnA yathArtha svarUpane-paramAtmasvarUpane anubhave che; bIjo koI rAgadveSAdithI Akulita-anAtmadarzI jana tene anubhavI zakto nathI. jema taraMgothI UchaLatA pANImAM aMdara rahelI vastu dekhAtI nathI, tema rAga-dveSAdirUpa taraMgothI-vikalpothI caMcala banelA manarUpI jalamAM arthAt jJAnajalamAM Atma-tattva dekhAtuM nathI. nirvikalpa dazAmAM ja Atma-darzana thAya che; savikalpa dazAmAM AtmAnubhava thato nathI. vizeSa vastusvarUpa samajI atIndriya AtmasvarUpanI sanmukha thatAM rAgadveSAdi vikalpo svayaM zAnta thaI jAya che. tene zamAvavA mATe Atma-sanmukhatA sivAya bIjo koI upAya nathI. upayoga aMtarmukha thatAM rAgadveSAdino abhAva thAya che, nirvikalpa dazA pragaTa thAya che ane paramAtmatattvano AnaMda anubhavamAM Ave che. te vakhate bahAranI game tevI anukULatA ke pratikULatA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 58] kiM punastattvazabdenocyata ityAha avikSiptaM manastattvaM vikSiptaM bhrAntirAtmanaH / dhArayettadavikSiptaM vikSiptaM nAzrayettataH / / 36 / / TIkA- avikSiptaM rAgAdyapariNataM dehAdinA''tmano'bhedAdhyavasAyaparihAreNa svasvarUpa eva nizcalatAM gtm| ityaM bhUtaM manaH tattvaM vAstavaM ruupmaatmnH| vikSiptaM uktaviparItaM manobhrAntirAtmasvarUpaM na bhvti| yata evaM tasmAt dhaaryet| kiM tat ? mnH| kathambhUtam ? avikssiptm| vikSiptaM punastat nAzrayenna dhaaryet|| 36 / / hoya to paNa citta malina thatuM nathI. Avo jIva svarUpamAM lIna thaI akathya AnaMda-zAnti anubhave che, paraMtu bAhya padArthomAM iSTa-aniSTanI kalpanA karI jenuM citta rAga-dveSAdi kaSAyothI Akulita thAya che tene zuddhAtmAno AnaMda Avato nathI; arthAt tene zuddhAtmasvarUpanI prApti thatI nathI. 35. vaLI tattva zabdathI zuM kahevA mAge che te kahe che : zloka 36 anvayArtha : (viziSa) avikSita (mana:) mana che te (nAtma: tattva) AtmAnuM vAstavika svarUpa che ane (vikSipta) vikSita mana che te (nAtmana: zrAnti) Atma-vibhrama che (tata:) tethI (tam vikSipta) te avikSipta manane (dhIrayet ) dhAraNa karavuM ane (vikSipta) vikSita manano (na gAzraye ) Azraya karavo nahi. TIkA : avikSita eTale rAgAdithI apariNata-dAdi sAthe AtmAnA abheda (ekarUpa) nA adhyavasAya (mithyA abhiprAya) no parihAra karIne sva-svarUpamAM ja nizcala (sthira) thaI gaeluM evuM mana te Atma-tattva eTale AtmAnuM vAstavika svarUpa che. vikSita eTale upara kahyuM tenAthI viparIta (arthAta rAgAdithI pariNata tathA deha ane AtmAnA bhedajJAnathI rahita) mana te (Atma) bhrAnti che, te AtmAnuM svarUpa nathI; mATe (tene-avikSipta manane) dhAraNa karavuM. tene eTale kone? manane; kevA (manane)? avikSipta (manane ); paraMtu te vikSipta (manane) dhAraNa karavuM nahi teno Azraya karavo nahi. bhAvArtha : je mana rAgadveSathI vikSipta thatuM nathI-Akulita thatuM nathI, dehAdimAM Atmabuddhi karatuM nathI ane Atma-svarUpamAM nizcala rahe che te Atma-tattva che-AtmAnuM vAstavika svarUpa che. je mana rAgadveSAdirUpe pariName che-tenAthI vikSipta thAya che; deha ane AtmAnA bheda-zAnathI rahita che ane AtmasvarUpamAM sthira thatuM nathI te Atma-bhrAnti che, AtmAnuM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 59 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [59 kutaH punarmanaso vikSepo bhavati kutazcAvikSepa ityAha avidyAbhyAsasaMskArairavazaM kSipyate manaH / tadeva jJAnasaMskAraiH svatastattve'vatiSThate / / 37 / / nijarUpa nathI. mATe avikSita mana Atma-tattva hovAthI pragaTa karavA yogya che ane vikSita mana Atma-tattva nahi hovAthI heya che-tyAgavA yogya che. jyAre jJAnasvarUpa bhAva mana rAgAdi vibhAva bhAvothI chUTI AtmAne, zarIrAdi bAhya padArthothI bhinna, caitanyamaya, eka TaMkotkIrNa jJAyaka svabhAvarUpa anubhava karavA lAge che tathA temAM tanmaya thaI jAya che tyAre te avikSita arthAt nirvikalpa bhAva manane "Atma-tattvakahe che, paraMtu jyAre temAM vikalpo UThavA lAge tyAre te vikSita arthAt savikalpa manane AtmAnuM tattva kahetA nathI. te Asrava che. mATe AtmArthIe svasammukha thaIne nirvikalpa manane jaavikSita manane ja dhAraNa karavuM joIe. tenAthI ja Atma-lAbha che. vizeSa prathama sva-paranuM bhedajJAna karI para padArthomAM iSTa-aniSTapaNAnI kalpanAno tyAga karavo, rAga-dveSAdinAM kAraNo tarapha upekSA-buddhi karavI ane bhAvazrutajJAnane aMtarmukha karavuM. AthI para padArtho saMbaMdhInA saMkalpa-vikalpo badhA zamI jaze, mana avikSita banaze ane AtmasvarUpamAM sthira thaze. AvA avikSima bhAva manane ja pragaTa karavA AcArya upadeza Apyo che, kAraNa ke te Atma-tattva che ane te mokSanuM kAraNa che. je jJAnano upayoga rAgAdi vikAromAM tathA para padArthomAM rokAya che te jJAna nathI, paNa je jJAna jJAnamAM ja pratiSThita thAya che te ja vAstavika jJAna che-Atmatattva che, mATe te upAdeya che. je upayoga paramAM ja aTakelo rahevAthI Atma-sanmukha vaLato nathI, te paranA valaNavALuM tattva che, AtmAnA valaNavALuM tattva nathI, tenAthI saMsAra che, mATe te haya che. 36. vaLI kyA kAraNathI manano vikSepa thAya che ane kyA kAraNe teno avikSepa thAya che te kahe che : zloka 37 anvayArtha : (vidyAbhyAsasaMwAre:) avidhAnA abhyAsathI utpanna thayelA saMskAro dvArA (ma.) mana (nava) avazapaNe-svAdhIna nahi rahevAthI (fkSaNa) vikSipta thAya che. (tata va) te ja mana (jJAnataMwAre.) bhedajJAnanA saMskArodvArA (svata:) svata: (tattva) AtmasvarUpamAM (gavatigte) sthira thAya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates go] samAdhitaMtra TIkA- zarIrAdau zucisthirAtmIyAdijJAnAnyavidyAstAsAmabhyAsaH punaH punaH pravRttistena janitA: saMskArA vAsanAstaiH kRtvaa| avazaM vissyendriyaadhiinmnaatmaayttmityrthH| kSiSyate vikSiptaM bhavati mnH| tadeva manaH jJAnasaMskArairAtmanaH zarIrAdibhyo bhedjnyaanaabhyaasaiH| svataH svymev| tattve AtmasvarUpe avtisstthte||37|| TIkA : zarIra vagerene pavitra, sthira ane AtmIya (potAnuM) Adi mAnavArUpa je avidhA (ajJAna) teno abhyAsa arthAt tenI vAraMvAra pravRtti tenAthI utpanna thayelA saMskAro eTale vAsanAo-te vaDe karIne avaza-arthAt viSayo ane indriyone AdhIna eTale AtmAne AdhIna te mana vikSepa pAme che; eTale vikSipta thAya che. te ja mana, jJAnasaMskAro vaDa arthAt AtmAne zarIrAdithI bhinna jANavArUpa abhyAsa vaDa, svataH eTale svayaM ja tattvamAM arthAt AtmasvarUpamAM sthira thAya che. bhAvArtha : zarIrAdi para padArthomAM Atmabuddhi karavI te ajJAna che-avidhA che. tenA punaH punaH pravRttirUpa abhyAsathI utpanna thayelA saMskArothI mana paravaza thaIne parAdhIna thaIne rAgI-dveSI banI jAya che-vikSipta thAya che. A ja mana bheda-jJAnanA saMskArothI svataH eTale potAnI meLe AtmasvarUpamAM sthira thAya che. zarIra jaDa che, apavitra che, asthira che ne para che. temAM AtmAnI kalpanA karI tene pavitra, sthira ne potAnuM mAnavuM tathA jJAna ane rAgane eka mAnavA arthAt zubha bhAvathI lAbha mAnavo te avidyA che-ajJAna che. A ajJAnatAne-UMdhI mAnyatA ane UMdhA jJAnane vAraMvAra aMdara ghUMTavAthI ane tadanusAra AcaraNa karavAthI vAsanArUpa saMskAro utpanna thAya che. A saMskArothI mana potAne vaza-svAdhIna vartatuM nathI, paraMtu paravaza bane che-arthAt viSayo ane indriyone AdhIna thaI kSubdha thAya che-vikSita thAya che. AvuM-rAga-dveSa Akulita mane bAhya viSayomAM ja pravarte che, jJAnasvarUpamAM sthira thatuM nathI. huM zarIrAdithI ane rAga-dveSAdi vikArothI bhinna, pavitra, sthira ane jJAyaka-svarUpa chuM- evA svaparanA bhedavijJAnadvArA utpanna thayelA jJAna-saMskArothI te ja mana svayaM-svAdhInapaNepotAnI ja meLe rAga-dveSAdithI rahita thAya che-avikSipta thAya che ane AtmasvarUpamAM sthira thAya che. vizeSa zuddhAtmAnI vAraMvAra bhAvanAthI jJAnanA saMskAro utpanna thAya che. tenAthI mana rAga-dveSa rahita thaI samAdhimAM Thare che. huM zuddhajJAnasvarUpa paramAtmA chuM; zarIra-mana-vANIrUpa huM nathI. huM tenAthI bhinna chuM - evI vAraMvAra bhAvanA bhAvavAthI tenA saMskAro daDha thAya che ane tevA saMskArothI caitanyasvarUpamAM sthiratA prApta thAya che.' jAo-samAdhitaMtra zloka 28 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 61 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra cittasya vikSepe'vikSepe ca phalaM darzayannAha apamAnAdayastasya vikSepo yasya cetasaH / nApamAnAdayastasya na kSepo yasya cetasaH / / 38 / / mATe jJAna-saMskAra samAdhinuM kAraNa che ane avidhAnA saMskAra asamAdhinuM kAraNa che. jJAna-saMskAro dvArA jema jema svarUpamAM sthiratA vadhatI jAya che, tema tema rAga-dveSAdi bhAvo chUTatA jAya che ane vItarAgatA vadhatI jAya che. mATe jyAM sudhI mana ( jJAnano upayoga ) bAhya viSayothI chUTI AtmasvarUpamAM sthira na thAya tyAM sudhI Atma-tattvanI bhAvanA karyA ja karavI. zrI samayasAra kalaza-130mAM kahyuM che ke : bhAvayenedavijJAnamidamachinnadhArayA / tAvadyAvat parAccyutvA jJAnaM jJAne prtisstthte|| 130 / / "A bhedavijJAna achinna dhArAthI-arthAt jemAM viccheda na paDe evA akhaMDa pravAharUpa-tyAM sudhI bhAvavuM, ke jyAM sudhI parabhAvothI chUTI jJAna jJAnamAM ja (potAnA svarUpamAM ja) TharI jAya." ahIM jJAnanuM jJAnamAM TharavuM be prakAre jANavuM. eka to, mithyAtvano abhAva thaI samyajJAna thAya ane pharI mithyAtva na Ave, tyAre jJAna jJAnamAM kahyuM kahevAya; bIjAM, jyAre jJAna zuddhopayogarUpe sthira thaI jAya ane pharI anya vikArarUpe na pariName tyAre te jJAnamAM TharI gayuM kahevAya. jyAM sudhI banne prakAre jJAna jJAnamAM na TharI jAya tyAM sudhI bhedavijJAna bhAvyA karavuM. A zlokamAM "svata:' zabda e sUcave che ke jIva svayaM potAnA samyaka puruSArthathI potAnA svarUpamAM sthira thAya che, bIjA koI kAraNe nahi. 37. mananA vikSepanuM ane avikSepanuM phala batAvI kahe che : zloka 38 anvayArtha : (vetara:) jenA manamAM (vikSepa:) vikSepa-rAgAdi pariNAma thAya che, (tasya) tene (apamAnaviya:) apamAnAdika hoya che, paNa (yarca vetara:) jenA manamAM (kSepa: na ) kSepa-rAgAdirUpa pariNAma thatAM nathI (taca) tene (mAmAnAvaya: 1) apamAnatiraskArAdi hotAM nathI. 1. juo : zrI samayasAra kalaza-130 gu. AvRttimAM-artha ane bhAvArtha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 ] samAdhitaMtra TIkA- apamAno mahattvakhaMDanaM avajJA ca sa AdiryeSAM maderSyAmAtsaryAdinAM te apamAnAdayo bhvnti| yasya cetaso vikSepo rAgAdipariNatirbhavati / yasya punazcetaso na kSepo vikSepa nAsti / tasya nApamAnAdayo bhavanti / / 38 / / TIkA : jenuM mana vikSepa pAme che arthAt rAgAdirUpe pariName che, tene apamAnAdi-arthAt apamAna eTale potAnA mahatvanuM khaMDana-avajJA, mada, IrSyA, mAtsarya, vagere thAya che, paraMtu jenA manamAM vikSepa thato nathI, tene apamAnAdi thatAM nathI. Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates bhAvArtha : jenuM mana rAga-dveSAdi vikArothI vikSisa thAya che, tene ja mAna-apamAnAdinI lAgaNI thAya che, paraMtu jenuM mana rAgadveSarUpe pariNamatuM nathI tene apamAnAdinI lAgaNI uddabhavatI nathI. te mAna-apamAnamAM samabhAve varte che. moharAga-dveSAdi vibhAvomAM vartato jIva ja mAna-apamAnanI kalpanAthI duHkhI thAya che, paraMtu jenuM citta rAga-dveSa-mohAdi vibhAvothI rahita thaI potAnA jJAnasvarUpamAM sthira thAya che tene mAna-apamAnanI kalpanAo utpanna thatI nathI, kAraNa ke jJAnAnaMdamAM lIna thatAM koNa bahumAna kare che koNa apamAna kare che-evo vikalpa ja UThato nathI. te jJAtA-daSTApaNe rahe che. vizeSa jJAnIne zatru-mitra-pratye, mAna-apamAnanA prasaMge, jIvana ke maraNanA viSayamAM ane saMsAra ke mokSamAM samabhAva-samadarzitA varte che. jJAnabhAvanA choDIne ajJAnathI je jIva 52 saMyogamAM mAna-apamAnanI buddhi kare che te ajJAnI che. jene jJAnasvabhAvanI bhAvanA nathI evA ajJAnIne ja bAhyadaSTithI ekAMta mAnaapamAnarUpa pariNamana thAya che. jJAnasvabhAvanI bhAvanAmAM jJAnIne jJAnanuM ja pariNamana thAya che, mAna-apamAnarUpa pariNamana thatuM nathI; jarAka rAga-dveSanI vRtti thAya, tyAM te vRttine paNa jJAnathI bhinnarUpa ja jANe che ne jJAnasvabhAvanI ja bhAvanA vaDe jJAnanI adhikatArUpe ja pariName che." 38. 2 1. 2. k 66 'zatru mitra pratye varte samadarzitA, mAna-amAne varte te ja svabhAva jo; jIvita ke ma2Ne nahi nyUnAdhikatA, bhava-mokSe paNa zuddha varte samabhAva jo....apUrva " .... 10 ( zrImad rAjacaMdra- * apUrva avasara') : juo- ' Atmadharma '. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 63 apamAnAdinAM cApagama upAyamAha yadA mohAtprajAyete rAgadveSau tapasvinaH / tadaiva bhAvayetsvasthamAtmAnaM zAmyataH kSaNAt / / 39 / / TIkA- mohaanmohniiykrmodyaat| yadA prajAyete utpdyte| kau ? raagdvessau| kasya ? tpsvinH| tadaiva rAgadveSodayakAla ev| AtmAnaM svasthaM bAhyaviSayAvyAvRttasvarUpasthaM bhaavyet| zAmyata upazamaM gcchtH| raagdvessau| kSaNAt kssnnmaatrenn||39|| apamAnAdine dUra karavAno upAya : zloka 39 anvayArtha: (thavA) je samaye (tapasvina:) tapasvI antarAtmAne (modAt ) mohavazAt (RTISa) rAga ane dveSa (prAyate) utpanna thAya (tI va) te ja samaye te tapasvIe (svarazuM mAtmAna) zuddhasvarUpanI (bhAvayeta ) bhAvanA karavI. ema karavAthI rAga-dveSAdi (kSati ) kSaNavAramAM (zIkhyata:) zAnta thaI jAya che. TIkA : mohathI eTale mohanIya karmanA udaya nimitte, jyAre pedA thAya-utpanna thAya, koNa (be)? rAga ane dveSa. kone (utpanna thAya)? tapasvIne, tyAre ja arthAt rAga-dveSanA udayakAle ja svastha AtmAnI arthAt bAhya viSayothI vyAvRtta thaI (pAcho haThI) svarUpamAM sthita thayelA AtmAnI-bhAvanA karavI. tema karavAthI rAga-dveSa kSaNamAM-kSaNamAtramAM-upazame che. eTale zAMta thaI jAya che. bhAvArtha : asthiratAnA kAraNe mohavaza jyAre aMtarAtmAne rAga-dveSAdi utpanna thAya tyAre cittane para padArthothI huThAvI svasammukha vALI zuddhAtmAne bhAvavo. tema karavAthI kSaNavAramAM rAga-dveSAdi zAnta thaI jAya che. bhedavijJAna dvArA AtmA ane zarIrAdine bhinna bhinna jANIne zuddhAtmAnI bhAvanA karavI te ja rAga-dveSAdi vikArone nAza karavAno upAya che. vizeSa samyagdaSTi jIvane bhUmikAnusAra rAga-dveSa thAya che. paNa tene te vakhate aMtaramAM AtmAnuM bhedajJAna che. te bAhya nimitto ane vikArane potAnA AtmasvarUpathI bhinna mAne che. te mATe tene Adara nathI. avazapaNe-asthiratAne lIdhe je rAga-dveSa thAya che tene te potAnuM svarUpa mAnato nathI. tene to potAnA svarUpa tarapha ja daSTi che. te asthiratAnA rAga-dveSane TALavA mATe caitanyasvabhAvanI ja bhAvanA bhAve che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 64] tatra rAgadveSayorviSayaM vipakSaM ca darzayannAha yatra kAye muneH prema tataH pracyAvya dehinam / buddhayA taduttame kAye yojayetprema nazyati / / 40 / / TIkA- yatrAtmIye parakIye vA kaaye| zarIre indriyvipysngghaate| muneH prema snehH| tataH kAyAtpracyAvya vyaavrty| dehinaM aatmaanm| kayA ? buddhayA vivekjnyaanen| pazcAttaduttame kAye tasmAd prAguktakAyAduttame cidaanndmye| kAye aatmsvruupe| yojyet| kayA kRtvA ? buddhayA antrdRssttyaa| tataH kiM bhavati ? prema nazyati kAyasneho na bhvti|| 40 / / mATe AcArya samyagdaSTione uddezI kahe che ke jyAre cAritranI nabaLAIthI rAga-dveSAdi vikArI vRttionuM utthAna thAya, tyAre AtmasvarUpanI bhAvanA karavI. tenAthI vRttio zAnta thaI jaze. rAga-dveSAdinA zamana mATe zuddhAtmAnI bhAvanA-e ja eka rAmabANa upAya che. 39 have rAga-dveSanA viSayane tathA vipakSane darzAvatAM kahe che: zloka 40. anvayArthI : (patra vAye) je zarIramAM (mu) munine-antarAtmAne (prema) prema hoya (tata:) tenAthI eTale zarIrAdithI (vRddhayA) bheda-vijJAnadhArA (dina) AtmAne (prIvya) vyAvRtta karIne-pAcho haThAvIne (taDuttame chAye) tenAthI uttama cidAnaMda kAyamAM-AtmasvarUpamAM (yo naye) lagAvavo. ema karavAthI (prema nazyati) bAhya zarIra ane indriya-viSayo taraphano prema (rAgano vikalpa ) nAza pAme che. TIkA : jyAM potAnI vA pArakI kAyamAM eTale zarIramAM-arthAt indriya-viSayanA samUhamAM munino prema-sneha hoya, tyAMthI eTale zarIrathI dehIne eTale AtmAne vyAvRtta karInepAcho vALIne,-zA vaDe ? buddhi vaDe-vivekajJAna vaDa, pachI uttama kAyamAM-arthAt agAu kahelI kAya karatAM utama kAyamAM-cidAnandamaya kAyamAM eTale Atma-svarUpamAM tene (premane) joDavo. zA vaDe karIne? buddhi vaDe-antadaSTivaDe. pachI zuM thAya che? prema nAza pAme che eTale zarIra pratyeno prema raheto nathI. bhAvArtha : antarAtmAne cAritra mohavaza bAhya zarIrAdi tathA indriyonA viSayomAM rAga thAya to bhedavijJAnadvArA upayogane tyAMthI huThAvI zuddhAtmasvarUpamAM joDavo. tema karavAthI zarIrAdi pratyeno prema nAza pAme che. jeno upayoga caitanyanA AnaMdamAM lAge che tene jagatanA badhAya padArtho nIrasa lAge che, zarIrAdi bAhya padArtho pratyeno utsAha UDI jAya che ane te tarapha te udAsIna rahe che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 65 tasminnaSTe kiM bhavatItyAha AtmavibhramajaM duHkhamAtmajJAnAtprazAmyati / nAyatAstatra nirvAnti kRtvApi paramaM tapaH / / 41 / / vizeSa "caitanyasvarUpamAM upayogane joDavo te ja rAga-dveSane TALavAno upAya che. A sivAya bAhya padArtho tarapha valaNa rAkhIne rAga-dveSa TALavA mAge to te kadI TaLI zake nahi. pahelAM to dehAdithI bhinna ne rAgAdithI paNa paramArthe bhinna-evA cidAnaMdasvarUpanuM bhAna karyuM hoya tene ja temAM upayoganI lInatA thAya, paraMtu je jIva dehAdinI kriyAne potAnI mAnato hoya ke rAgathI lAbha mAnato hoya, teno upayoga te dehathI ne rAgathI pAcho khasIne caitanyamAM vaLe ja kyAMthI? jyAM lAbha mAne tyAMthI potAnA upayogane kema khaseDe ? na ja khaseDe. mATe upayogane potAnA cidAnaMdasvarUpamAM ekAgra karavA IcchanAre prathama to potAnA svarUpane dehAdithI ne rAgAdithI atyaMta bhinna jANavuM joIe. jagatanA koI paNa bAhya viSayomAM ke te taraphanA rAgamAM kyAMya svapnaya mAruM sukha ke zAnti nathI, anaMtakAla bahAranA bhAvo karyA paNa mane kiMcit sukha na maLyuM. jagatamAM kyAMya mAruM sukha hoya to te mArA nija svarUpamAM ja che, bIje kyAMya nathI. mATe have huM bahArano upayoga choDIne mArA svarUpamAM ja upayogane jADuM chuM. AvA daDha nirNayapUrvaka, dharmI jIva vAraMvAra potAnA upayogane aMtara svarUpamAM joDe che. caitanya-svabhAvanI mahattA ane bAhya indriya-viSayonI tucchatA jANIne potAnA upayogane vAraMvAra caitanya-bhAvanAmAM joDavAthI para pratyeno prema nAza pAme che ne vItarAgI AnaMdano anubhava thAya che....... 40. te (prema) nAza pAmatAM zuM thAya che te kahe che : zloka 41 anvayArtha : (mAtmavizvamai) AtmAnA vizvamathI utpanna thaeluM (3:3) duHkha (mAtmajJAnAta) AtmajJAnathI (prazAgRti) zAnta thAya che. (tatra) temAM eTale bhedajJAna dvArA AtmasvarUpanI prApti karavAmAM (kayatA.) je prayatna karatA nathI te (parame) utkRSTa duddhara (tapa:) tapa (vRtva ) karavA chatAM (na nirvAnti) nirvANane prApta karatA nathI. TIkA : AtmavibhUmathI utpanna thaeluM-arthAta anAtmarUpa zarIra vageremAM Atmabuddhi te Atmavibhrama, tenAthI utpanna thaeluM je du:kha te zAnta thAya che. zAnAthI? AtmajJAnathI-eTale 1. Atmadharma. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- AtmavibhramajaM Atmano vibhramo'nAtmazarIrAdAvAtmeti jnyaanN| tasmAjjAtaM yat du:khaM ttprshaamyti| kasmAt ? AtmajJAnAt zarIrAdibhyo bhedenaatmsvruupvednaat| nanu durdharatapo'nuSThAnAnmuktisiddharatastaduHkhopazamo na bhaviSyatIti vadantaM prtyaah-netyaadi| tatra AtmasvarUpe ayatAH aytnpraaH| na nirvAnti na nirvANaM gacchaMti sukhino vA na bhvnti| kiM kRtvApi tptvaa'pi| kiM tt| paramaM tapaH durddhraanusstthaanm|| 41 / / zarIrAdithI bheda karIne AtmasvarUpanuM vedana karavAthI. durbara tapanA anuSThAna (AcaraNa) thI to muktinI siddhi thavAthI te du:khano upazama thaze nahi-evI AzaMkA karanArane kahe che-na ityAdi. temAM eTale AtmasvarUpane viSe yatna nahi karanArA nirvANa pAmatA nathI arthAt sukhI thatA nathI. zuM karIne paNa?-tapIne paNa. zuM tapIne? parama tapa eTale durbara anuSThAna. (arthAt durbara tapa tapIne paNa teo mokSa pAmatA nathI.) bhAvArtha : AtmabrAntithI eTale zarIrAdimAM Atmabuddhi karavAthI je duHkha utpanna thAya che te bhedajJAnathI nAza pAme che. bhedavijJAnadvArA AtmasvarUpanI prApti mATe je prayatna karatA nathI, te ghora tapa karavA chatAM mokSamArganI ke nirvANanI prApti karI zaktA nathI. vizeSa zarIrAdi ane rAgAdimAM Atmabuddhi karavI te vibhrama che-AtmabhrAnti che. te du:khanuM kAraNa che. zarIrAdithI bhinna AtmasvarUpano anubhava karavAthI-svaparanuM bhedajJAna karavAthI arthAt dehAdithI ane zubhabhAvathI paNa bhinna jJAna-darzana svarUpa ja huM chuM, bIjAM kAMI mAruM nathI-evA AtmajJAnathI A duHkharUpa brAnti dUra thAya che. AvA bhedavijJAnanA prayatna vagara ghora tapa kare to paNa jIva sAco dharma pAmato nathI. | mukti-prApti mATe AtmajJAnapUrvaka kareluM IcchAnirodharUpa tapa ja kAryakArI che. AtmajJAnathI zUnya tapa te tapa nathI. te to saMsAra-paribhramaNanuM ja kAraNa che. tenAthI AtmA kadI paNa svarUpamAM sthira thaI zakto nathI ane karmabaMdhanathI chUTI zakto nathI. tenI duHkhaparaMparA cAlu ja rahe che. paM. zrI ToDaramalajIe kahyuM che ke : jinamatamAM evI paripATI che ke pahelAM samyakatva hoya pachI vrata hoya. have samyakatva to svaparanuM zraddhAna thatAM thAya che tathA te zraddhAna dravyAnuyogano abhyAsa karavAthI thAya che; mATe prathama dravyAnuyoga anusAra zraddhAnavaDe samyagdaSTi thAya ane tyAra pachI caraNAnuyoga anusAra vratAdika dhAraNa karI vratI thAya.. 1. mokSamArga prakAzaka-gu. AvRtti pR. 295. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 67 tacca kurvANo bahirAtmA antarAtmA ca kiM karotityAha zubhaM zarIraM divyAMzca viSayAnabhivAMchati / utpannAtmamatidehe tattvajJAnI tatazcayutim / / 42 / / mithyAdaSTi jIva AtmajJAna vinA karoDo janma sudhI tapa karIne jeTalAM karmono abhAva kare teTalAM karmono nAza, jJAnI potAnA mana-vacana-kAyano nirodha karI kSaNavAramAM sahaja karI de che. AtmajJAna vinA paMca mahAvrata pALIne-muni thaIne te navamI raiveyaka sudhI devalokamAM anaMta vAra gayo paNa jarAya sukha na pAmyo. ' ajJAnI jIvanI kriyA saMsArane mATe saphaLa che ne mokSane mATe niSphaLa che ane jJAnanI je dharmakriyA che te saMsArane mATe niSphaLa che ane mokSane mATe saphaLa che. * 41. te (tapazcaryA) karanAra bahirAtmA ane antarAtmA zuM kare che te kahe che: zloka 42 anvayArtha : (phere utpanAtmamati:) dehamAM jene Atmabuddhi utpanna thaI che evo bahirAtmA (tapadvArA) (zuma zarIra) sundara zarIra (vivyAna viSayAna ve) ane svarganA viSayabhogonI (miti ) vAMchA kare che ane (tattvajJAnI) jJAnI aMtarAtmA (tata:) tenAthI eTale zarIrAdi ane viSaya-bhogothI (vyatim ) chUTavAnI bhAvanA kare che. TIkA : dehamAM jene Atmabuddhi utpanna thaI che te bahirAtmA vAMchA kare che-abhilASA kare che. konI (vAMchA kare che ? zubha (suMdara) zarIra ane divya eTale uttama svargasaMbaMdhI viSayonI ( divya viSaya-bhogonI) abhilASA kare che. aMtarAtmA zuM kare che te kahe che-tattvajJAnI tenAthI smRti vAMche che arthAt tattvajJAnI eTale vivekI antarAtmA, tenAthI eTale zarIrAdithI muktirUpa (chUTakArArUpa ) myutinI eTale vyAvRttinI vAMchA kare che. bhAvArtha : zarIrAdimAM Atmabuddhi karanAra bahirAbhA tapAdidvArA suMdara zarIra ane svargIya viSaya-bhogonI vAMchA kare che ane bhedajJAnI aMtarAtmA to bAhya zarIra-viSayAdinI vAMchAthI Tyuta thaI, eTale tenAthI vyAvRtta thaI, AtmasvarUpamAM TharavA mAge che. paM. zrI daulatarAmajI kRta "chAhaDhAlA" - 4/4 koTi janma tapa tape, jJAna vina karma jhareM je, jJAnI ke chinamAMhiM, tripti sahaja TarTe te; munivrata dhAra anaMtavA2 grIvaka upajAya, pai nija AtamajJAna vinA, sukha leza na pAya....(4/4) jAo. zrI pravacanasAra-gAthA 116 nI TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 2. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 68] samAdhitaMtra TIkA- dehe utpnnaatmmtirbhiraatmaa| abhivAMchati abhilssti| kiM tat ? zubhaM shriirN| divyAMzca uttamAn svargasambaMdhino vA vissyaan| antarAtmA kiM karotItyAha-tattvajJAnI ttshcyutim| tattvajJAnI vivekI antraatmaa| tata: shriiraadeH| cyutiM vyAvRttiM muktirUpAM vichatA karatA vizeSa je ajJAnI indriyonA viSayonI ane svarganAM sukhanI IcchAthI vrata-tapAdi Acare che, te to mithyAdaSTi ja che, kAraNa ke tenA abhiprAyamAM zubha rAganA phalasvarUpa viSayonI ja vAMchanA che. tenAM vrata-tapAdi bhogahetue ja che. te bhoganA nimittarUpa dharmane ja zraddhA che, tenI ja pratIta kare che, tenI ja ruci kare che ane tene ja sparze che, paraMtu karmakSayanA nimittarUpa dharmane nahi. te karmathI chUTavAnA nimittarUpa, jJAnamAtra, bhUtArtha (satyArtha) dharmane nathI zraddhAMto bhoganA nimittarUpa, zubhakarmamAtra, abhUtArtha dharmane ja zraddha che; tethI ja te abhUtArtha dharmamAM zraddhAna, pratIta, ruci ane sparzanathI uparanA raiveyaka sudhInA bhoga-mAtrane pAme che, paraMtu kadApi karmathI chUTato nathI..." jJAnI to zuddhAtmasvarUpanI ja bhAvanA kare che. te viSaya-sukhonI svapna paNa bhAvanA karato nathI. tene vrata-tapAdino zubha rAga bhUmikAnusAra Ave, paNa tene tenI vAMchanA nathI, abhiprAyamAM teno niSedha varte che. jene rAganI bhAvanA ja na hoya tene rAganA phalarUpa viSayonI paNa IcchA kema hoya? na ja hoya. jema koIne ghaNo daMDa thato hato te have thoDo daMDa ApavAno upAya rAkhe che tathA thoDo daMDa ApIne harSa paNa mAne che, paraMtu zraddhAnamAM to daMDa Apavo aniSTa mAne che, tema samyagdaSTine pAparUpa ghaNo kaSAya thato hato, te have puNyarUpa thoDo kaSAya karavAno upAya rAkhe che tathA thoDo kaSAya thatAM harSa paNa mAne che, paraMtu zraddhAnamAM to kaSAyane huMya ja mAne che. vaLI jema koI kamANInuM kAraNa jANI vyApArAdikano upAya rAkhe che, upAya banI AvatAM harSa paNa mAne che, tema dravyaliMgI mokSanuM kAraNa jANI prazasta rAgano upAya rAkhe che, upAya banI AvatAM harSa paNa mAne che. e pramANe prazasta rAganA upAyamAM vA tenA harSamAM samAnatA hovA chatAM paNa samyagdaSTine to daMDa samAna tathA mithyAdaSTine vyApAra samAna zraddhAna hoya che. mATe e baMnenA abhiprAyamAM bheda thayo.2 42. 1. te dharmane zraddha, pratIta ruci ane sparzana kare, te bhogahetu dharmane, nahi karmakSayanA hetune.............(275) (zrI samayasAra gu. AvRtti-gA. 275 ane TIkA) 2. mokSamArga prakAzaka-gu. AvRtti-pU. 250-251 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tattvajJAnItarayorbandhakatvAbandhakatve darzayannAha paratrAhammatiH svasmAccyuto badhnAtyasaMzayam / svasminnahammaticyutvA parasmAnmucyate budhaH / / 43 / / [ 69 TIkA- paratra zarIrAdau ahmmtiraatmbuddhirbhiraatmaa| svsmaadaatmsvruupaat| cyuto bhraSTaH sn| badhnAti karmabandhanabaddhaM karotyAtmAnaM / asaMzayaM yathA tattvajJAnI (antarAtmA ) ane itara (bahirAtmA ) mAM ( anukrame ) karmanuM abaMdhapaNuM ane karmanuM baMdhapaNuM darzAvI kahe che : zloka 43 anvayArtha : (patra ahammati:) zarIrAdi 52 padArthomAM jene Atmabuddhi che te bahirAtmA (svasmAt) potAnA AtmasvarUpathI ( vyuta: ) bhraSTa thaI (asaMzayam) niHsaMdeha ( vaSrAti ) karma bAMdhe che ane (svasmin aimmati:) jene potAnA AtmasvarUpamAM Atmabuddhi che te ( vudha: ) antarAtmA ( paramAt) zarIradi paranA saMbaMdhathI (vyutpA) cyuta thaI (mucyate) karmabaMdhanathI mukta thAya che. TIkAH 5ramAM eTale zarIrAdimAM ahaMbuddhi Atmabuddhi karanAra bahirAtmA, svathI arthAt AtmasvarUpathI cyuta (bhraSTa) thaIne bAMdhe che-AtmAne karmabaMdhanathI bAMdhe che, niHsaMzayapaNe arthAt niyamathI bAMdhe che-evo artha che. potAnAmAM eTale AtmasvarUpamAM ahaMbuddhivALo budha eTale aMtarAtmA, 52thI eTale zarIrAdithI cyuta thaIne arthAt pRthak thaIne mukta thAya che arthAt sarvakarmabaMdhanathI rahita thAya che bhAvArtha : bahirAtmA potAnuM zuddhAtmasvarUpa bhUlIne zarIrAdi para padArthomAM Atmabuddhi kare che, tethI tene jJAnAvaraNAdi karmano baMdha thAya che ane aMtarAtmA zarIrAdi para padArtho sAtheno saMbaMdha toDI potAnA cidAnaMdasvarUpa sAthe AtmabuddhipUrvaka saMbaMdha joDe che, tethI te karmabaMdhanathI chUTI jAya che. vizeSa ajJAnatAvaza jIva zarIrAdi para padArthomAM ahaMbuddhi, mamakAra buddhi, kartA-bhoktAbuddhi Adi karI, rAga-dveSa kare che ane rAga-dveSanA nimitte tene karmano baMdha thAya che. bAhya padArtho baMdhanuM kAraNa che ja nahi. temAM mithyA-bhrAntijanita mamatvabhAva e ja saMsAra-baMdhanuM kAraNa che. ajJAnIne potAnA caitanyasvarUpanI asAvadhAnI che, tethI tene 52 padArthomAM Atma-bhrAnti cAlu rahe che ane tenA phalarUpe karmabaMdha paNa thayA ja kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 70] samAdhitaMtra bhavati tathA niyamena bdhnaatiityrthH| svasminnAtmasvarUpe ahammatiH buddho'ntraatmaa| prsmaacchriiraadeH| cyutvA pRthgbhutvaa| mucyate sakalakarmabandharahito bhvti||43|| yatrAhammatirbahirAtmano jAtA tattena kathamadhyavasIyate? yatra cAntarAtmanastattena kathamityAzaMkyAha dRzyamAnamidaM mUDhastriliGgamavabudhyate / idamityavabuddhastu niSpannaM zabdavarjitam / / 44 / / TIkA- dRzyamAnaM shriiraadikN| kiM viziSTaM ? triliGgaM trINi strIpuMnapuMsakalakSaNAni liGgAni yasya tat dRzyamAnaM triliGgaM st| mUDho bhiraatmaa| jJAnIne rAga-dveSAdi ane AtmasvabhAvanuM bheda-vijJAna che, tethI tene upayogamAM rAga sAthe ekatA nahi hovAthI te abaMdha che. baMdhonA svabhAvane ane AtmAnA svabhAvane jANIne baMdho pratye je virakta thAya che te karmothI mukAya che." jJAnI potAnA svarUpamAM sthita che eTale svasamaya che ane para padArtho pratyenA rAgAdi bhAvothI mukta che. tethI tene karma-baMdha nathI. ajJAnI AtmasvarUpathI zruta che arthAt para padArthomAM Atmabuddhie sthita che eTale para samaya che ane rAgAdi bhAvothI yukta che, tethI te karmothI baddha che. 43. jyAM (je padArthomAM) bahirAtmAne Atmabuddhi thaI tene te kevA mAne che? ane aMtarAtmA tene (padArthone) kevA mAne che? tevI AzaMkA karI kahe che : zloka 44 anvayArtha : (mUDha) ajJAnI bahirAbhA, (dazyamAnaM) dekhavAmAM AvatA (triniY) strI-puruSa-napuMsakanA bhedathI triliMgarUpa zarIrane (rUvaM navalucyate) Atma tattva (arthAt mArAM ) mAne che ke, jyAre (savaghuddha:) antarAtmA, (rUvaM) "A Atma tattva che te triliMgarUpa nathI, (1) paNa te (niSpanna) anAdi saMsiddha tathA (zavvavarjita rUti) nAmAdi vikalpothI rahita che,' ema samaje che. TIkA : dazyamAna (dekhavAmAM AvatA) zarIrAdikane-kevA (zarIrAdikane) ? triliMgarUpaarthAt strI-puruSa-napuMsaka e traNa liMga jene che tevA triliMgarUpa dekhAtA zarIrAdikane, mUDha baMdha taNo jANI svabhAva, svabhAva jANI Atmano je baMdhamAMhI virakta thAye, karmamokSa kare aho !(293) (zrI samayasAra gu. AvRtti-gA. 293). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 71 idamAtmatattvaM triliGgaM manyate dRshymaanaadbhedaadhyvsaayen| yaH punaravabuddho'ntarAtmA sa idamAtmatattvamityevaM mnyte| na punstrilinggttyaa| tasyAH zarIradharmatayA aatmsvruuptvaabhaavaat| kthmbhuutmidmaatmsvruupN| niSpannamanAdisaMsiddham tathA zabdavarjitaM viklpaabhidhaanaa'gocrm|| 44 / / nanu yadyantarAtmaivAtmAnaM pratipadyate tadA kathaM pumAnahaM gauro'hamityAdirUpA tasya kadAcidabhedabhrAMtiH syAt iti vadantaM pratyAha jAnannapyAtmanastattvaM viviktaM bhAvayannapi / pUrvavibhramasaMskArAd bhrAntiM bhUyopi gacchati / / 45 / / eTale bahirAmAM dazyamAna (zarIrAdika) sAthe abhedarUpa (ekarUpa) nI mAnyatAne lIdhe A Atma-tattvane triliMgarUpa mAne che; paNa je jJAnI antarAtmA che, te "A Atma-tattva che, te triliMgarUpe nathI" evuM mAne che, kAraNa ke zarIradharmapaNAnA kAraNe teno (triliMgANAno) AtmasvarUpapaNAmAM abhAva che. A AtmasvarUpa kevuM che? te niSpanna arthAta anAdi saMsiddha che tathA zabdavarjita eTale nAmAdi vikalpothI agocara che. bhAvArtha : bahirAtmAne zarIrAdi sAthe ekatAbuddhi-abhedabuddhi hovAthI, strI-puruSanapuMsaka e triliMgarUpa zarIra je daSTigocara che tene AtmA mAne che; paraMtu aMtarAtmA mAne che ke, "AtmA to anAdi saMsiddha tathA nAmAdi vikalpothI rahita che. strI-puruSAdi triliMga e zarIranA dharma che, arthAt paulika che. te AtmasvarUpamAM nathI.' ajJAnI jIvane zarIrathI bhinna Atma-tattvanI pratIti nathI; te strI-puruSa-napuMsakarUpa triliMgAtmaka dRzyamAna zarIrane ja AtmA mAne che. samyagdaSTine vastusvarUpanuM jJAna che ane zarIrathI bhinna caitanyarUpa Atma-tattvanI pratIta che, tethI te potAnA AtmAne tadrupa ja anubhave che, paNa tene triliMgarUpa anubhavato nathI, tene to te anAdi siddha tathA nirvikalpa samaje che. e rIte jJAnI ane ajJAnInI zarIra saMbaMdhI mAnyatA ekabIjAthI viparIta che. 44. jo antarAtmA ja AtmAne anubhave che, to pachI "huM puruSa, huM goro' ityAdi abhedarUpa bhrAnti tene kadAcit kema thAya che? evuM bolanAra prati kahe che: zloka 45 anvayArtha : antarAtmA (nAtmanaH tattva) potAnA AtmAnuM zuddha caitanyasvarUpa (nAnana pa) jANato hovA chatAM, (vivi$ bhAvayana pi) ane tene zarIrAdithI bhinna bhAvavA chatAM (pUrvavikhramasaMrakkaIRAt ) pUrve eTale bahirAbhAvasthAmAM utpanna thayelA bhrAntinA saMskArone Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- AtmanastatvaM svarUpaM jaannnpi| tathA viviktaM zarIrAdibhyobhinnaM bhAvayannapi ubhayatrA'pizabdaH prsprsmuccye| bhUyo'pi punrpi| bhrAntiM gcchti| kasmAt ? pUrvavibhramasaMskArAt pUrvavibhramo bahirAtmAvasthAbhAvI zarIrAdau svAtmaviparyAsastena janita: saMskAro vAsanA tsmaat|| 45 / / / lIdhe (mUya: pi) pharIthI te (brAnti ti) bhrAnti pAme che. TIkA : AtmAnuM tattva eTale svarUpa jANavA chatAM tathA tene vivikta eTale zarIrAdithI bhinna bhAvato hovA chatAM (bane ThekANe pi zabda paraspara samuccayanA arthamAM che ) pharIthI paNapunaHapi te (antarAtmA) bhrAnti pAme che. zAthI (bhrAnti pAme che?) pUrvavibhramanA saMskArathIarthAt pUrvavibhrama eTale bahirAtmAvasthAmAM zarIrAdine viSe potAno AtmA mAnavArUpa viparyAsa ( vibhrama), tenAthI thaelo saMskAra-vAsanA, tene lIdhe (te pharIthI bhrAnti pAme che.) bhAvArtha : antarAtmA Atma-tattvane dehathI bhinna jANe che tathA tenI tevI bhAvanA paNa kare che, tema chatAM pUrve eTale bahirAbhAvasthAmAM zarIrAdine AtmA mAnavArUpa bhrAntithI utpanna thaelA saMskArane lIdhe, tene samyaka zraddhA rahevA chatAM, cAritradoSarUpa brAnti thAya che. te cAritradoSa kema TALavo te have pachInA zlokamAM batAvaze. AtmajJAnI potAnA AtmAnuM yathArtha svarUpa jANe che ane tene zarIrAdi para dravyothI bhinna paNa anubhave che, chatAM pUrvanA lAMbA vakhatanA saMskArono sarvathA abhAva nahi hovAthI tene koI koI vakhate bAhya padArthomAM asthiratAnA kAraNe bhrama thaI jAya che. vizeSa dharmIne asthiratAne lIdhe rAga-dveSa thaI jAya, paNa zraddhA-jJAnamAM tene tenuM svAmIpaNuM nathI ekatvabuddhi nathI. zraddhA jJAnanA baLathI ane bheda-jJAnanI bhAvanAthI pUrvanA saMskArone naSTa karavA te sadA prayatnazIla hoya che. je te rAga-dveSane zraddhA jJAnamAM bhalA mAne to te pharIthI bahirAtmA mithyAdaSTi thaI jAya. avirata samyagdaSTine aMdara jJAnacetanAnuM pariNamana che, chatAM asthiratAne lIdhe rAgadveSa thaI jAya che, tethI tene jJAnacetanA sAthe kadAcit karmacetanA ane karmaphala-cetanAno paNa saddabhAva mAnavAmAM Avyo che, paNa te karma-cetanA ane karmaphala-cetanAno jJAtA-daSTA rahe che. vAstavamAM te baMne cetanAo jJAnacetanA ja che.' aMtarAtmAne pUrvanA saMskArone lIdhe nIcenI bhUmikAmAM je bhrAnti thAya che te mithyAtvajanita nathI, paraMtu asthiratAjanita che; tethI tene rAga-dveSa thavA chatAM tenA samyakatvamAM kAMI doSa Avato nathI. 45. 1. juo-zrI paMcAdhyAyI-uttarAddha gu. AvRtti-gAthA 205, 276, 419 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 73 bhUyo bhrAntiM gato' sau kathaM tAM tyajedityAha acetanamidaM dRzyamadRzyaM cetanaM tataH / kva ruSyAmi kva tuSyAmi madhyastho'haM bhavAmyataH / / 46 / / TIkA- idaM zarIrAdikaM dRzyamindriyaiH prtiiymaanN| acetanaM jaDaM roSatoSAdikaM kRtaM na jAnAtItyarthaH / yaccetanamAtmasvarUpaM tadadRzyamindriyagrAhyaM na bhvti| tataH yato roSatoSaviSayaM dRzyaM zarIrAdikamacetanaM cetanaM svAtmasvarUpamadRzyatvAttadviSayameva na bhavatiH tataH kva ruSyAmi kva tussyaamyhN| ataH yato roSatoSayoH kazcidapi viSayo na ghaTate ataH madhyastha udAsIno'haM mavAmAAM 46 pharIthI bhrAnti pAmelo te (antarAtmA) tene (brAntine) kevI rIte choDa kahe che : zloka 46 anvayArtha : (rUTuM dazya) A zarIrAdi dazya padArtha (savetanaM) cetanArahita-jaDa che ane je (cetana) caitanyasvarUpa AtmA che te (adazya ) indriyodvArA dekhAya tevo nathI; (tata:) tethI ( va SyAmi) huM konA upara roSa karuM? ane ( vava tugAna) konA upara rAjI thAuM? (ata: 16 madhyarazu: bhavAni ) eTalA mATe huM madhyastha thAuM chuM-ema antarAtmA vicAre che. TIkA : A eTale zarIrAdika, je dezya eTale indriyodvArA dekhAvA yogya che-pratItimAM AvavA yogya che, te acetana-jaDa che; te karelA roSa-toSAdikane jANatuM nathI-evo artha che. je cetana-svAtmasvarUpa che, te adazya che eTale indriyodvArA grAhya nathI; tethI huM konA upara roSa karuM? ane konA upara toSa karuM? kAraNa ke dazya zarIrAdika acetana che ane cetana-AtmasvarUpa adazya che, mATe huM madhyastha-udAsIna thAuM chuM, kAraNa ke roSa-toSano viSaya koIpaNa ghaTato nathI. bhAvArtha : pUrvanA cAritra saMbaMdhI bhrAntirUpa saMskAro jAgRta thAya che tyAre aMtarAtmA samAdhAnarUpe vicAre che ke, "zarIrAdika padArtho je daSTigocara che te acetana che-jaDa che; tenA upara huM rAga-dveSa karuM to te vyartha che. AtmA je cetana che, rAga-dveSabhAvane jANI zake che, te to adazya che-daSTigocara nathI, tethI te paNa mArA rAga-dveSano viSaya banI zakto nathI; mATe koInA upara rAga-dveSa nahi karatAM, sarva bAhya padArthothI udAsIna thaI madhyastha (vItarAgI) bhAva dhAraNa karavo yogya che, arthAta para pratye udAsInatA sevI, tenA kevaLa jJAtA-daSTA rahI, Atmatattvane ja jJAnano viSaya banAvavo ane temAM ja sthira thavuM te ucita che." jJAnIne alpa rAga-dveSa thAya paNa bheda-jJAnanA baLe te upara pramANe aMdara samAdhAna karI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 74] samAdhitaMtra idAnI mUDhAtmano'ntarAtmanazca tyAgopAdAnaviSayaM pradarzayannAha tyAgAdAne bahirmUDhaH karotyadhyAtmamAtmavit / nAntarbahirUpAdAnaM na tyAgo niSThitAtmanaH / / 47 / / TIkA- mUDho bahirAtmA tyAgopAdAne kroti| kva ? bahirbAhye hi vastuni dveSodayAdabhilASAbhAvAnmUDhAtmA tyAgaM karoti raagodyaatttraabhilaassotptteruupaadaanmiti| Atmavit antarAtmA punaradhyAtmani svAtmarUpa eva tyAgopAdAne kroti| tatra hi tyaagoraagdvessaaderntrjlpviklpaadervaa| svIkArazcidAnandAdeH |ystu niSThitAtmA kRtakRtyAtmA tasya antarbahirvA nopAdAnaM tathA na tyAgo'ntarbahirvA / / 47 / / potAnA jJAnanA viSayane turata palaTI nAkhe che ane jJAnAnaMdasvarUpane ja jJAnano viSaya banAve che. tenI vAraMvAra bhAvanA bhAvatAM rAga-dveSanI vRtti svayaM krame krame TaLI jAya che. 46. have bahirAtmA ane antarAtmAnA tyAgagrahaNanA viSayane spaSTa karatAM kahe che : zloka 47 anvayArtha : (mUDha:) mUrkha bahirAbhA (vadi:) bAhya padArthono (tyAvAne roti) tyAga ane grahaNa kare che, (nAtmavi ) AtmAnA svarUpane jANanAra attarAtmA (adhyAtma tyavAne rAti ) aMtaraMga rAga-dveSano tyAga ane samyakatnatrayarUpa AtmasvarUpanuM grahaNa kare che, paraMtu (nizitAtmana:) zuddhasvarUpamAM sthita AtmAne (kanta: vadi:) aMtaraMga ane bahiraMga koIpaNa padArthano (na tyAreT:) na to tyAga hoya che ane (na upAvAna) na to grahaNa hoya che. TIkA : mUDha bahirAtmA tyAga-grahaNa kare che, zAmAM (kare che)? bahAramAM eTale bAhya vastumAM draSanA udayane lIdhe abhilASAnA abhAvanA kAraNe mUDhAtmA (bahirAbhA) teno (bAhya vastuno) tyAga kare che ane rAgano udaya thatAM tenI abhilASAnI utpattinA kAraNe tenuM (bAhya vastunuM) grahaNa kare che; paraMtu Atmavidda eTale antarAtmA AtmAmAM ja arthAt AtmasvarUpa vize ja tyAga grahaNa kare che. tyAM tyAga to rAga-dveSAdino ke antarjalparUpa vikalpAdino ane svIkAra (grahaNa) cidAnaMdAdino hoya che. je niSThitAtmA arthAt kRtakRtya AtmA che tene antaramAM ke bAhyamAM (kAMI ) grahaNa nathI tathA aMtaramAM ke bAhyamAM (kAMI ) tyAga nathI. bhAvArtha : bahirAtmA, je padArtha iSTa lAge che tene grahaNa karavA Icche che ane je padArtha Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 75 antastyAgopAdAne vA kurvANo'ntarAtmA kathaM kuryAdityAha yuJjIta manasA''tmAnaM vAkkAyAbhyAM viyojayet / manasA vyavahAraM tu tyajedvAkkAyayojitam / / 48 / / aniSTa lAge che teno tyAga karavA Icche che. vAstavamAM koI jJAnI ke ajJAnI bAhya padArthonA grahaNa tyAga karI zakto ja nathI, chatAM bahirAtmA tenA grahaNa-tyAga karavAnuM mAne che, e tenI mUDhatA che. aMtarAtmA AtmasvarUpamAM ja grahaNa-tyAga kare che, arthAt te bAhya padArthothI cittavRtti haThAvI svasammukha thaI potAnA zuddha caitanyasvarUpanuM grahaNa kare che; tema karatAM rAga-dveSAdino ke vikalpAdino svayaM tyAga thaI jAya che. rAgAdinI anutpatti te ja tyAga che. zuddhasvarUpamAM sthita AtmA (niSThitAtmA) kRtakRtya hovAthI tene bAhya yA aMtaraMga koI paNa viSayamAM grahaNa-tyAganI pravRtti hotI nathI. te to potAnA cidAnandasvarUpamAM sadA sthira rahe che. vizeSa bahirAtmAne aMdaranA caitanya-tattvanuM jJAna nathI. tene sva-paranuM bhedajJAna nathI; je bAhya padArtho dekhe che tenI sAthe ekatAbuddhi kare che. temAM iSTa-aniSTanI kalpanA karI rAga-dveSabhAvathI tenAM praNa-tyAga karavA jhaMkhe che, paraMtu bAhya padArthonAM grahaNa-tyAga tene AdhIna nathI. te padArtho to potAnA kAraNe Ave che ane jAya che. UMdhI mAnyatAne lIdhe tenAM bAhya grahaNatyAga rAgadraSagarbhita che. tenA abhiprAyamAM AtmasvabhAvano tyAga ane vibhAva tathA parabhAvonuM grahaNa che. aMtarAtmAne abhiprAyamAM-mAnyatAmAM para padArthonAM grahaNa-tyAga ja nathI. asthiratAne lIdhe thoDI rAga-dveSanI vRtti UThe, paNa tene tenI sAthe ekatA nathI-svAmIpaNuM nathI. A vRtti paNa, AtmasvarUpanuM grahaNa thatAM-temAM sthira thatAM, svayaM zamI jAya che-naSTa thAya che. 47. aMtaramAM tyAga-grahaNa karanAra antarAtmA kevI rIte kare te kahe che : zloka 48 anvayArtha : aMtarAtmA (mAtmAnaM) AtmAne (manasA) bhAvamana sAthe (yusIta) yoje (joDe) ane (vIvAyAbhyAm) vacana ane kAyAthI (viyona) alaga kare (tu) ane (vIyayonitam) vANI ane kAyAthI yojAelA (vyavahAra) vyavahArane (manasA ) bhAvamanathI (tyaneta) taje arthAta temAM mana lagAve nahi. 1. juo- zrI samayasAra, gu. AvRtti gAthA 406 ane "samAdhitaMtra' zloka 20 no "vizeSa'pR. 38 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 76 ] samAdhitaMtra TIkA- AtmAnaM yuJjIta sambaddhaM kuryaat| kena saha ? manasA mAnasajJAnena cittmaatmetybhedonaadhyvsedityrthH| vAkkAyAbhyAM tu pujarviyojayet pRthakkuryAta vAkkAyayorAtmAbhedAdhyavasAyaM na kRryaadityrthH| etacca kurvANo vyavahAraM tu pratipAdyapratipAdakabhAvalakSaNaM pravRttinivRttirUpaM vaa| vAkkAyayojitaM vAkkAyAbhyAM yojitaM smpaaditN| kena saha ? manasA saha manasyAropitaM vyavahAraM manasA tyajet cittena na vintayetA 48aaaa TIkA : (te antarAtmA) AtmAne yoje eTale saMbaMdha kare, konI sAthe? mana sAthe eTale mAnasajJAna (bhAvamana ) sAthe-"mana te AtmA che' evo abhedarUpa adhyavasAya (mAnyatA ) kare, evo artha che-ane vANI tathA kAyathI tene (AtmAne) viyukta kare-pRthaka kare, arthAta vANI ane kAyAmAM AtmAno abhedarUpa adhyavasAya kare nahi-evo artha che; ane tema karanAra, vAka-kAyayojita arthAt vANI-kAyadvArA yojita arthAt sampAdita "pratipAdha" pratipAdakabhAvarUpa (ziSTa-guru-saMbaMdharUpa) pravRtti-nivRttirUpa vyavahArane, konI sAthe (yojita ) ? mana sAthe arthAt manamAM Aropita vyavahArane, manathI taje arthAt manamAM ciMtave nahi. bhAvArtha : aMtarAtmA bhAvamanane vANI ane dehanI kriyA taraphathI (pravRttithI) viyukta karIne-alaga karIne AtmasvarUpamAM lagADe arthAt tenI sAthe abheda kare-tallIna kare ane vANI tathA kAya-dvArA yojita pravRtti-nivRttirUpa vyavahArane manamAMthI je arthAt teno vicAra choDI de. vizeSa vANI-kAyanI pravRtti te jaDanI kriyA che, AtmA te karI zakto nathI. antarAtmAne bhedajJAna che, tethI te potAnA upayogane vANI-kAyanI kriyA taraphathI haThAvI potAnA AtmasvarUpamAM roke che. jyAM sudhI jIva vacana-kAyathI kriyA sAthe ektAbuddhi kare-tene AtmAnI kriyA samaje, tyAM sudhI teno upayoga tyAMthI chUTI svasammukha vaLe nahi ane AtmasvarUpamAM sthira thAya nahi. upayogadvArA svanuM grahaNa karavAmAM ja samasta para dravyono ane para bhAvono svayaM tyAga thaI jAya che. nIcalI bhUmikAmAM jJAnano upayoga kadAcit asthiratAne lIdhe vANI kAyanI kriyAdvArA para sAthenA vyavahAramAM joDAya che, paNa temAM tene kartutvabuddhino abhAva che-abhiprAyamAM teno niSedha che. jema rogIne kaDavI davA pratye aruci hoya che, tema tene te pratye udAsInatA hoya che; tethI jJAnIno upayoga zarIrAdinI kriyAmAM joDAyelo dekhAya, chatAM te nahi joDAyelA samAna che. zarIra-vANInI kriyA viSe ekatA buddhino-Atmabuddhino tyAga ane zuddhAtmasvarUpanuM grahaNa te aMtarAtmAnAM aMtaraMga tyAga grahaNa che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [77 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra nanu putrakalatrAdinA saha vAkkAyavyavahAre tu sukhotpattiH pratIyate kathaM tattyAgo yukta ityAha jagahehAtmadRSTinA vizvAsyaM ramyameva ca / svAtmanyevAtmadRSTinAM kva vizvAsa: kva vA ratiH / / 49 / / TIkA- dehAtmadRSTinA bahirAtmanAM jagat putrakalatrAdiprANigaNo vishvaasymvnyjkN| ramyameva ca ramaNIyameva prtibhaati| svAtmanyeva svasvarUpe evAtmadRSTinAM antarAtmanAM kva vizvAsaH kva vA ratiH ? na kvApi putrakalatrAdau teSAM vizvAso ratirvA prtibhaatiityrthH|| 49 / / ahIM vyavahAranA tyAgano AcArye nirdeza karyo che. te ema sUcave che ke AtmakArya mATe vyavahAra Azraya karavA yogya nathI. 48. putra-strI Adi sAthenA vANI-kAyanA vyavahAramAM to sukhanI utpattinI pratIti thAya che, to teno (vyavahArano) tyAga kevI rIte yogya che? te kahe che : zloka 49 anvayArtha : (vedAtmadadina) dehamAM Atmabuddhi rAkhanAra mithyAdaSTi bahirAbhAone (MIT) strI-putra-mitrAdinA samUhurUpa jagat (vizvAnca) vizvAsa karavA yogya (2) ane (rabdha thava) ramaNIya ja bhAse che. paraMtu (svAtmani vAtmadadinAM) potAnA AtmAmAM ja AtmadaSTi rAkhanAra samyagdaSTi aMtarAtmAne (va vizvAsa:) strI-putrAdirUpa jagamAM kema vizvAsa hoI zake ? (vA) athavA ( ratiH) kema rati hoI zake ? kadI paNa nahi. TIkA dehamAM AtmaSTivALA bahirAtmAone putra-bhAryAdi prANIsamUharUpa jagat vizvAsa karavA yogya arthAt avaMcaka (nahi ThaganAruM) tathA ramya ja eTale ramaNIya ja pratibhAse che. svAtmAmAM ja eTale svasvarUpamAM ja AtmadaSTivALA antarAtmAone vizvAsa kyAM ke rati kyAM? temane putra-strI AdimAM kyAMya paNa vizvAsa ke rati pratibhAsatI nathI-evo artha che. | bhAvArtha : jene dehamAM Atmabuddhi che tene strI-putra-mitrAdirUpa jagata ja vizvAsayogya ane ramya-sukhadAyaka lAge che ane tethI te temanI sAthe vANI kAyano vyavahAra karavAno vikalpa kare che. jJAnIne strI-putrAdi bAhya padArthomAM Atmabuddhi nathI, temAM tene vAstavika sukha bhAsatuM nathI ane te vizvAsayogya tathA ramaNIya lAgatA nathI, tethI tene temanI sAthe vacana-vyavahAra ane zarIra-vyavahArano, abhiprAyamAM, tyAga varte che. AtmA ja tene vizvAsa karavA yogya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 78] samAdhitaMtra nanvevamAhArAdAvapyantarAtmanaH kathaM pravRttiH syAdityAha AtmajJAnAtparaM kAryaM na buddhau dhArayecciram / kuryAdarthavazAtkiMcidvAkkAyAbhyAmatatparaH / / 50 / / TIkA- ciraM bahutaraM kAlaM buddhau na dhaaryet| kiM tat ? kaary| kathambhUtam ? prmnyt| kasmAt ? aatmjnyaanaat| AtmajJAnalakSaNameva kAryaM buddhau ciraM dhaaryedityrthH| paramapikiJcid bhojanavyAkhyAnAdikaM vAkkAyAbhyAM kuryaat| kasmAt ? arthavazAt svaparopakAralakSaNaprayojanavazAt kiM viziSTa: ? attprstdnaasktH|| 50 / / ane ramya jaNAya che ane temAM ja vAstavika sukha bhAse che. tethI te jagatanA padArthomAM sukha hovAno vizvAsa kema kare? na ja kare. vizeSa ajJAnI bAhya padArthonA saMyogamAM sukha mAnI teno vizvAsa kare che, paNa te saMyogo palaTatAM yA teno viyoga thatAM tenA kalpelA sukhano aMta Ave che. te rIte bAhya saMyogonA vizvAse te chetarAya-ThagAya che. vAstavamAM anukULa ke pratikULa lAgatA saMyogomAM kayAMya sukha nathI, chatAM temAM sukha mAnI ThagAI jAya che. jJAnIne potAno AtmA ja iSTa che-vahAlo che. tene jagata-jagatanA padArtho vahAlAsukharUpa lAgatA nathI. samakitI cakravartIne cha khaMDanuM rAjya ane hajAro rANIo vagereno saMyoga hoya che, paNa temAM tene sukha mATe svapneya vizvAsa nathI. tene to potAnA caitanyAtmAno ja vizvAsa che ane temAM ja sukha bhAse che. tene "jagata iSTa nahi AbhathI.' 49. evI rIte hoya to AhArAdimAM paNa antarAtmAnI pravRtti kema thAya? te kahe che: zloka 50 anvayArtha : antarAtmA (lAtmajJAnAta paraM) AtmajJAnathI bhinna (Artha) koI kAryane (vira) lAMbA samaya sudhI (vRddhI) potAnI buddhimAM (1 dhIrayet ) dhAraNa kare nahi. jo (arthavaza) prayojanavazAt (vAyAbhyAm) vacana-kAyathI (vivi ) kaMIpaNa karavAno vikalpa kare to te (tatpara:) anAsakta thaI kare. TIkA : cira kALa sudhI eTale bahu lAMbA kALa sudhI buddhimAM dhAraNa na kare. zuM te? kArya kevuM (kArya) ? para eTale anya. konAthI (anya)? AtmajJAnathI (anya). AtmajJAnarUpa kAryane ja buddhimAM lAMbA vakhata sudhI dhArI rAkhe evo artha che, paraMtu bIjuM kiMcit arthAt bhojana-vyAkhyAnAdikarUpa kAryane vacana-kAyadvArA kare. zAthI? prayojanavaza arthAt sva-paranA upakArarUpa prayojanavaza (kare). kevA thaIne (te kare)? atatpara thaIne arthAt temAM anAsakta Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 79 kutaH punarAtmajJAnameva buddhau dhArayennazarIrAdikamityAha yatpazyAmIndriyaistanme nAsti yanniyatendriyaH / antaH pazyAmi sAnandaM tadastu jyotiruttamam / / 51 / / thaIne kare. bhAvArtha : jJAnI potAnA bhAvamanane (upayogane) Atma-jJAnanA kAryamAM ja roke che; AtmajJAnathI koI anya vyavahArika kAryamAM lAMbA vakhata sudhI rokato nathI. kadAca prayojanavazAt arthAt sva-paranA upakArArthe asthiratAne lIdhe vacana-kAyadvArA AhAra-upadezAdi kArya karavAno vikalpa Ave, to temAM tene atanmayabhAva varte che. vizeSa dharmIne AtmasaMvedana e ja mukhya kArya che. temAM ja te potAnA upayogane lagAve che. kadAca lAMbo samaya svarUpamAM sthira na rahI zake ane prayojanavazAt AhAra-upadezAdino vikalpa Ave, to te kArya anAsakti bhAve (atanmaya bhAve) thAya che. te karavAne tene manamAM utsAha nathI-bhAvanA nathI. kAryane aMge zarIra-vANInI je kriyA thAya che temAM tene ekatAbuddhi ke kartA-buddhi to nathI ja, paNa te kriyA karavAnA vikalpane paNa te bhalo mAnato nathI. vikalpane toDI svarUpamAM sthira thaI huM zuddhAtmAne kyAre anubhavuM, evI tene niraMtara bhAvanA hoya che, A bhAvanAnA baLathI teno upayoga bahAranI kriyAmAM lAMbo vakhata Takato nathI, tyAMthI haThI turata sva tarapha vaLe che. jJAnIne nIcalI bhUmikAmAM asthiratAne lIdhe rAga hoya che ane vacana-kAyanI kriyA pratye lakSa jAya che, paNa potAnA jJAna-svabhAvane bhUle tevI tenAmAM Asakti hotI nathI. jJAnIne bAhya vacana-kAyanI pravRtti hovA chatAM, tene aMtaraMgamAM daDha mAnyatA che ke : huM deha-mana-vANI nathI, huM temano kartA nathI, temano karAvanAra nathI ke anumodanAra nathI.huM karyA vinA paNa teo kharekhara karAya che, mATe temanA kartApaNAno pakSapAta choDI huM A atyaMta madhyastha chuM.' samyagdaSTi gRhasthane jJAnacetanAnuM niraMtara pariNamana hoya che, tethI te khAvA-pIvAmAM, pAMca indriyonA viSayo bhogavavAmAM, vyApAramAM laDAI vagere saMsAranA kAryomAM, bAhyadaSTie rokAyelA lAge, chatAM badhI bAhya pravRttimAM je jala-kamalavat nyAya rahe che. 50. anAsakta (aMtarAtmA) AtmajJAnane ja buddhimAM dhAraNa kare, zarIrAdikane nahi, ema kema bane? te kahe che :1. juo- zrI pravacanasAra-gu. AvRtti - gAthA 160 ane TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 80 ] TIkA- yaccharIrAdikamindriyaiH pazyAmi tanme nAsti madIyaM rUpaM tanna bhavati tarhi kiM tava rUpam ? tadastu jyotirUttamaM jyotirjnyaanmuttmmtiindriym| tathA sAnandaM paramaprasattisamudbhUtasukhasamanvitam / evaM vidhiM jyotirantaH pazyAmi svasaMvedanenAnubhavAmi yattanme svarUpamastu bhavatu / kiM viziSTa: pazyAmi ? niyatendriyo niyntritendriyH|| 51 / / zloka 51 anvayArtha : (yat) je eTale zarIrAdi bAhya padArtha (ndriya:) indriyodvA2A ( pazyAmi ) huM dekhuM chuM (tat) te (me na asti) mArA nathI-mAruM svarUpa nathI, paNa (niyatendriya:) bhAva indriyone bAhya viSayothI rokI (yat) je (uttamaM) utkRSTa atIndriya (sAnanheM jyoti ) AnaMdamaya jJAna-jyotine (anta:) aMtaraMgamAM (pazyAmi) huM dekhuM chuM-teno anubhava karuM chuM, (tat me) te mAruM vAstavika svarUpa (astu) ho ! TIkA : je eTale zarIrAdine huM indriyothI jouM chuM, te mAruM nathI arthAt te mAruM svarUpa nathI. to tAruM rUpa zuM? te uttama jyoti ho-jyoti eTale jJAna ane uttama eTale atIndriya tathA AnaMdamaya eTale parama prasannatA (prazAMti) thI utpanna thayelA sukhathI yukta (che) evA prakAranI je jyotine (jJAna-prakAzane ) aMtaraMgamAM huM jouM chuM-svasaMvedanathI huM anubhavuM chuM, te mAruM svarUpa astu-ho. huM kevo thaIne jouM chuM? indriyone saMyamita karIne (bAhya viSayothI indriyone rokIne ane pote svAdhIna thaIne arthAt indriyone kAbUmAM rAkhIne (huM jouM chuM). bhAvArtha : antarAtmA vicAre che ke : 'indriyodvArA je zarIrAdi bAhya padArtho dekhAya che te huM nathI. te mAruM svarUpa nathI. mAruM svarUpa to parama uttama atIndriya AnaMdamaya jJAna-jyoti che. jyAre huM bhAva-indriyone niyantrita karIne arthAt bAhya viSayothI haThAvIne aMtarmukha thAuM chuM, tyAre huM jJAnasvarUpa AtmAne joI zakuM chuM-svasaMvedanathI anubhavI zakuM chuM'. vizeSa je indriyodvArA dekhAya che te AtmAnuM svarUpa nathI. te to jaDanuM-puddagalanuM svarUpa che. te AtmA nathI, anAtmA che. AtmA-anAtmAnA bheda-vijJAnadvArA jJAnI, zarIrAdika 52 padArtho pratye upekSA karI, upayogane tyAMthI haThAvI svasanmukha kare che ane AtmasvarUpamAM sthira thatAM te atIndriya AnaMdano anubhava kare che. jJAnIne AtmasvarUpanuM bhAna hovAthI te Atma-viSayamAM ja ramavAnI bhAvanA kare che; bAhya viSayomAM vicaravAnuM pasaMda karato nathI. mATe aMtarAtmAne zarIrAdi bAhya padArthomAM anAsakti hoya che. te jJAnasvarUpa AtmAno ja anubhava kare che. 51. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [81 nanu sAnandaM jyotiryadyAtmanorUpaM syAttadendriyanirodhaM kRtvA tadanubhavataH kathaM duHkhaM syAdityAha sukhamArabdhayogasya bahirdu:khamathAtmani / bahirevAsukhaM saukhyamadhyAtmaM bhAvitAtmanaH / / 52 / / TIkA- bahirbAhyaviSaye sukhaM bhvti| kasya ? Arabdhayogasya prthmmaatmsvruupbhaavnodytsy| atha aah| Atmani AtmasvarUpe duHkhaM tasya bhvti| bhAvitAtmano yathAvadviditAtmasvarUpe kRtaabhyaassy| bahireva bAhyaviSayeSvevA'sukhaM bhvti| atha aah| saukhyaM adhyAtmaM tasyAdhyAtmasvarUpa eva bhvti|| 52 / / / jo AnaMdamaya jyoti (jJAna) te AtmAnuM svarUpa hoya, to Indriyono virodha karIne teno anubhava karanArane duHkha kevI rIte hoI zake? te kahe che : zloka para anvayArtha: (bAradhayo zya) yogano abhyAsa zarU karanArane (vadi:) bAhya viSayomAM (suvuM) sukha lAge che, (gatha ) ane (nAtmani) AtmasvarUpane viSe (3:6) du:kha pratIta thAya che, paraMtu (bhAvitAna:) AtmasvarUpane yathArthapaNe jANanArane-sArA abhyAsIne (vadi:04) bAhya padArthomAM ja (suvuM) duHkha thAya che ane (adhyAtma) AtmasvarUpamAM (sauratham) sukhano anubhava thAya che. TIkA : bahAra eTale bAhya viSayamAM sukha lAge che. kone? yogano AraMbha karanArane arthAt prathama vAra AtmasvarUpanI bhAvanAnA abhyAsIne, ane kahe che-AtmAmAM eTale AtmasvarUpamAM (tenI bhAvanAmAM ) duHkha (muzkelI) lAge che, paNa bhAvitAtmAne eTale yathAvat jANelA AtmasvarUpanA (-tenI bhAvanAnA) abhyAsIne, bAhyamAM ja eTale bAhya viSayomAM ja asukha (duHkha ) bhAse che; ane kahe che-AtmAmAM eTale tenA adhyAtmasvarUpamAM ja (-tenI bhAvanAmAM ja ) sukha lAge che. bhAvArtha : yogano eTale AtmasvarUpano prathama vAra anubhava karavAno AraMbha karanArane bAhya viSayomAM sukha jevuM lAge che ane AtmasvarUpanI bhAvanAnA abhyAsamAM duHkha jevuM jaNAya che, paraMtu jyAre tene paripakva abhyAsathI AtmasvarUpanuM yathArthapaNe jJAna thAya che tyAre tene bAhya viSayo asukharUpa pratIta thAya che ane AtmasvarUpamAM ja sukha pratibhAse che. yogano abhyAsa zarU karanArane, pUrvanA saMskArane lIdhe, bAhya viSayo taraphanuM valaNa jaladI chUTatuM nathI ane tethI tene AtmasvarUpamAM ramavuM muzkela lAge che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 82] samAdhitaMtra tadbhAvanA cetthaM kuryAdityAha - tabruyAttatparAnpRcchettadicchettatparo bhavet / yenA'vidyAmayaM rUpaM tyaktvA vidyAmayaM vrajet / / 53 / / TIkA- tat AtmasvarUpaM brUyAt paraM prati prtipaadyet| tadAtmasvarUpaM parAn viditAtmasvarUpAn pRcchet| tathA tadAtmasvarUpaM icchet paramArthataH san mnyet| tatparo bhavet AtmasvarUpabhAvanAdaraparo bhvet| yenAtmasvarUpeNetthaM bhaaviten| avidyAmayaM svarUpaM bahirAtmasvarUpam tyaktvA vidyAmayaM rUpaM vrajet / / 53 / / Atma-bhAvanAno abhyAsa jyAre tene paripakva thAya che ane te svarUpamAM sthira thAya che, tyAre tene atIndriya AnaMdano anubhava thAya che. have tene bAhya viSayo badhA nIrasa lAge che tene te uparathI ruci UThI jAya che ane AtmasvarUpamAM ja viharavuM game che. mATe zrI amRtacaMdrAcArya paNa jijJAsu jIvane uddezIne kahe che : he bhAI ! tuM koIpaNa rIte mahA kaSTa athavA marIne paNa tattvono kautUhalI thA ane zarIrAdika mUrta dravyono eka muhUrta (be ghaDI) pADozI thaI, temanAthI bhinna evA tArA AtmAno anubhava kara; tArA AtmAnA caitanya-vilAsane dekhatAM ja A zarIrAdika mUrtika pudgala dravyo sAthe ekapaNAno tAro moha chUTI jaze." para. te bhAvanA A rIte karavI-te kahe che : zloka pa3 anvayArtha : (tatva ghUyAt ) te eTale AtmasvarUpanI vAta karavI, (tanta parIna pRccha) te saMbaMdhI AtmAnubhavI puruSone pUchavuM, (tat rUche ) tenI icchA karavI-tenI prAptine potAnuM iSTa banAvavuM ane (tatpara: bhavet ) temAM eTale AtmasvarUpanI bhAvanAmAM tatpara-sAvadhAna rahevuM, (pena) jethI (vidyAmAM rupa) ajJAnamaya bahirAtmarUpano (vasvI) tyAga karIne (vidyAmAM vranet ) jJAnamayarUpanI eTale paramAtmasvarUpanI prApti karAya. TIkA : te AtmasvarUpa kahevuM eTale bIjAne samajAvavuM; bIjAone eTale jemaNe AtmasvarUpa jANyuM hoya temane te AtmasvarUpa pUchavuM tathA te AtmasvarUpanI icchA karavI arthAt paramArtha svarUpe tene mAnavuM, temAM tatpara rahevuM arthAt AtmasvarUpanI bhAvanAno Adara karavo; jethI, eTale AvI rIte AtmasvarUpanI bhAvanA karavAthI, avighAmaya svarUpano eTale bahirAtmasvarUpano tyAga karIne vidhAmaya rUpa eTale ke paramAtmasvarUpa prApta karAya. 1. juo : zrI samayasAra - kalaza 23 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 83 bhAvArtha : AtmasvarUpanI bhAvanA kevI rIte karavI? te praznanA uttaramAM AcArya AtmArthIne uddezIne kahe che ke : AtmasvarUpa bIjAone samajAvavuM, jemaNe AtmasvarUpa jANyuM che temane tenA ja viSe pUchI te jANavuM, tenI ja icchA rAkhavI arthAt tene ekane ja paramArtha satya mAnavuM ane AtmasvarUpanI bhAvanAmAM ja niraMtara lAgyA rahevuM. Ama karavAthI bahirAtmasvarUpanoavidyAmaya svarUpano nAza thaze. 52mAtma-svarUpanI eTale jJAnamaya svarUpanI prApti thaze. vizeSa (1) AtmA saMbaMdhI ja vAta kara, saMsAra saMbaMdhI kAMI paNa vAta na kara. tema karavAthI bAramAM bhamato tAro upayoga tattva-nirNaya tarapha vaLaze. (2) AtmA saMbaMdhI vadhu jJAna mATe vizeSa jJAnIone pUcha; tethI AtmA saMbaMdhI tArI zraddhA spaSTa thaIne daDha thaze ane jJAna nirmaLa thaze. (3) Atma-prAptinI ja bhAvanA kara, bIjA koI 52 padArthanI ke indriya-viSayanA sukhanI icchA na kara; ema karavAthI bAhya indriya-sukhanI pAchaLa thatI nirarthaka AkuLatA maTI jaze. (4) AtmasvarUpanI bhAvanAmAM ja niraMtara abhirata bana. AvI rIte tArA jJAnamAM, zraddhAmAM ane AcAramAM eka AtmAne ja viSaya banAva; bIjA koI bAhya padArthane tArA jJAnano viSaya na banAva. zrImadda rAjacandre kahyuM che keHkAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi manaroga. '1 6 AtmA ja eka prayojanabhUta vastu che. tenI prApti ja karavA yogya che. te sivAya anya padArthono vicAra mananA roga samAna che. evI rIte samajIne dhagaza ane utsAhapUrvaka jo tuM Atma-bhAvanA karIza, to avidhAno -ajJAnatAno nAza thaze ane AtmasvarUpanI prApti thaze. "te jJAnasvabhAvarUpa jyoti avidhAno-ajJAnano nAza karanAra che tathA mahAna utkRSTa ane jJAnamaya che; mATe mumukSuoe tenA viSayamAM ja pUchyuM, tenI prAptinI abhilASA karavI tathA teno anubhava karavo. 2 vaLI zrI amitagati AcAryakRta 'yogasAra' mAM kahyuM che ke : "je puruSa vidvAna che tene te Atma-padArthanuM nizcala manathI adhyayana karavuM yogya che; te dhyAna karavA yogya, ArAdhanA karavA yogya, pUchavA yogya, sAMbhaLavA yogya, abhyAsa yogya, 1. 2. . juo - zrImad rAjacaMdrakRta ' Atmasiddhi '. juo - iSTopadeza - zloka 49 avidyAbhidUraM jyotiH paraM jJAnamayaM mahat / tatpraSTavyaM tadeSTavyaM tad dRSTavyaM mumukSubhi: / / 49 / / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 84] . nanu vAkkAyavyatiriktasyAtmano'sambhavAt tadbrUyAdityAdyayuktamiti vadantaM pratyAha zarIre vAci cAtmAnaM sandhatte vAkzarIrayoH / bhrAnto'bhrAntaH punastattvaM pRthageSAMnibudhyate / / 54 / / TIkA- sandhatte aaropyti| kaM aatmaanm| kva ? zarIre vAci c| ko'sau mUDhaH ? vAkzarIrayorbhrAnto vAgAtmA zarIramAtmetyevaM viparyasto bhiraatmaa| tayorabhrAnto yathAvatsvarUparicchedako'ntarAtmA puna: eteSAM vAkzarIrAtmAnaM tattvaM svarUpaM pRthak parasparabhinnaM nibuddhayate nishcinoti||54|| upArjana karavA yogya, jANavA yogya, kahevA yogya, prArthanA yogya, zikSAyogya, dekhavA yogya ane sparzavA yogya che, kAraNa ke tema karavAthI AtmA sadA sthirapaNAne pAme che." pa3 vANI-zarIrathI bhinna AtmAno asaMbhava hovAthI tene viSe bolavuM (pRcchA karavI) ityAdi yogya nathI-ema bolanAra prati kahe che: zloka 54 anvayArtha : (vAzarIrayo: brAnta:) vacana ane zarIramAM jene AtmabhrAnti che tevo bahirAbhA, (vAri zarIre ) vacana ane zarIramAM (gAtmAnuM saMpatta) AtmAnuM AropaNa kare che arthAt vacana ane zarIrane AtmA mAne che; (puna:) paraMtu (samrAnta:) vacana ane kAyamAM AtmabhrAnti nahi karanAra antarAtmA (aaN tattva) temanA (AtmA ane vANI-kAyanA) svarUpane (pRthak ) ekabIjAthI bhinna (nivRdhyate ) jANe che. TIkA : saMdhAna kare che eTale Aropa che. kone ? AtmAne zAmAM? zarIra ane vANImAM. te mUDha koNa che? vANI ane zarIramAM brAntivALo arthAt vANI te AtmA, zarIra te AtmA evI viparIta mAnyatAvALo bahirAtmA che; paraMtu te bannemAM jene bhrAnti nathI arthAt (te baMnenAM) svarUpane yathArthapaNe jANe che te attarAtmA, temanA eTale vANI, zarIra ane AtmAnA tattvane eTale svarUpane pRthak eTale ekabIjAthI bhinna jANe che nakkI kare che. adhyetavyaM stimitamanasA dhyeyamArAdhanIyaM pRcchayaM zravyaM bhavati vidussaabhysymaavrjniiym| vedyaM gadyaM kimapi tadiha prArthanIyaM vineyaM, dRzyaM spRzyaM prabhavati yataH srvdaatmsthirtvm|| 49 / / (zrI amitagati AcAryakRta yogasAra -zloka 49) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [85 evamavabuddhyamAno mUDhAtmA yeSu viSayeSvAsaktacitto na teSu madhye kiJcittasyopakArakamastItyAha na tadastIndriyArtheSu yatkSemaGkaramAtmanaH / tathApi ramate bAlastatraivAjJAnabhAvanAt / / 55 / / bhAvArtha : vAstavamAM zarIra ane vANI e pudgalanI racanA che, te mUrtika-jaDa che ane AtmasvarUpathI viparIta lakSaNavALAM che, chatAM ajJAnI bahirAtmA temAM Atma-buddhi kare che, tene AtmA mAne che. e eno bhrama che. A bhrAntine lIdhe te zarIrAdikanI ja bhAvanA kare che, AtmAnI bhAvanA karato nathI. jJAnI aMtarAtmAne jaDa zarIrAdika ane cetana AtmAnA svarUpanuM yathArtha bheda-jJAna che. te AtmAne zarIrAdikathI bhinna jANe che. tene zarIrAdikamAM AtmapaNAnI bhrAnti nathI. te zarIrane zarIra ane AtmAne AtmA ja samaje che, ekano bIjAmAM melApa karato nathI. tene AtmAnA alaga astitvanuM bhAna che; tethI te niraMtara AtmAnI ja bhAvanA kare che. vizeSa dehAdi para padArtha che te para ja che. tene potAnA mAnavAthI duHkha thAya che, kintu AtmA AtmA ja che arthAt AtmA padArtha potAno che, te kadAcit paNa dehAdirUpa thaI zakaze nahi. tenA Azraye ja sukhanI prApti thAya che. mATe mahApuruSo tene mATe ja udyamazIla hoya che." huM eka chuM, zuddha chuM, arUpI jJAna-darzanamaya chuM, bIjuM kaMI -eka paramANumAtra paNa mAruM nathI, ema jJAnI vicAre che. AvI rIte jJAnI bheda-jJAna karI para padArthothI udAsIna thAya che ane AtmAne tenAthI pRtha samajI AtmasvarUpanI bhAvanA bhAve che. 54. AvI rIte (AtmasvarUpa) nahi jANanAra bahirAbhA, je viSayomAM tenuM citta Asakta hoya che, temAM te viSayomAM) koIpaNa (viSaya) tene upakAraka nathI. te kahe che - zloka 55 anvayArtha : (ndriyArtha6) pAMca indriyonA viSayomAM (tata) evo koI padArtha (na sti) nathI (yat ) je (nAtmana:) AtmAne (kSemaMra) hitakArI-lAbhakArI hoya; (tathApi) tema juo - ibdopadeza - 45. juo - zrI samayasAra gu. AvRtti - gA. 38 "huM eka, zuddha, sadA arUpI, jJAnadarzanamaya khare; kaMI ane te mAruM jarI, paramANumAtra nathI are." (38) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- indriyArtheSu paMcendriyaviSayeSu madhye na tatkiJcidasti yat kssemngkrmupkaarm| kasya ? aatmnH| tathApi yadyapi kSemaGkaraM kinycinnaasti| ramate ratiM karoti ko'sau ? bAlo bahirAtmA tatraiva indriyaarthessvev| kasmAt ? ajJAnabhAvanAt mithyaatvsNskaarvshaat| ajJAnaM bhAvyate janyate yenAsAvajJAnabhAvano mithyaatvsNskaarstsmaat||55|| chatAM (vana:) ajJAnI bahirAbhA (jJAnamAvanA) mithyAtvanA saMskArane lIdhe (tatra iva) temAM ja eTale te indriyonA viSayomAM ja (ramata) rame che-Asakta thAya che. TIkA : IndriyonA padArthomAM eTale pAMca indriyonA viSayo maLe evuM kAMI paNa nathI je kSemakara (sukhakara) arthAt upakAraka hoya. kone? AtmAne, tema chatAM arthAt jo ke kaMI sukhakara nathI chatAM (temAM) rame che-rati kare che. koNa che? bAla (ajJAnI) arthAt bahirAtmA temAM ja eTale indriyonA viSayomAM ja (rame che ), zAthI? (rame che ) ? ajJAnabhAvanAthI arthAta mithyAtvanA saMskAravaza (rame che), jenAthI ajJAna janma-pedA thAya te ajJAnabhAvana eTale mithyAtvanA saMskAra-tenAthI (IndriyonA viSayomAM rame che). bhAvArtha : indriyonA viSayomAM evo koI paNa viSaya nathI ke je AtmAne hitakArI hoya, tema chatAM ajJAnI bahirAtmA, anAdikALanA avidhAnA saMskArane lIdhe, temAM rati kare che -Asakta rahe che. indriya-viSayonuM sukha te sukha nathI. vAstavamAM te du:kha che, kAraNa ke te parAdhIna che, AkuLatAvALuM che, asthira che, kSaNabhaMgura che, vicchinna che, pariNAme duHsahu che ane baMdhanuM kAraNa che, tema chatAM anAdi mithyAtvanA saMskAravaza ajJAnI tenI ruci kare che ane tenI prApti mATe ciMtA karI rAtadina tenI pAchaLa lAgyo rahe che. vizeSa viSayo hitakArI ke sukhadAyI nathI. teo "akiMcikara' che. "saMsAramAM ke mokSamAM AtmA potAnI meLe ja sukharUpa pariName che; temAM viSayo "akiMcikara che arthAt kAMI karatA nathI. ajJAnIo viSayone sukhanAM kAraNa mAnIne nakAmA temane avalaMbe che. "jemane viSayomAM rati che, temane du:kha svAbhAvika jANo; kAraNa ke jo duHkha (temano). 1. juo - zrI pravacanasAra gAthA - 76 ane TIkA - bhAvArtha (gu. AvRtti) parayukta bAdhAsahita, khaMDita, baMdhakAraNa viSama che; je indriyothI labdha te sukha, e rIte duHkha ja khare. (76) zrI pravacanasAra-gA. 67 no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember fo check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tathA anAdimithyAtvasaMskAre satyevambhUtA bahirAtmano bhavantItyAhaciraM suSuptAstamasi mUDhAtmAnaH kuyoniSu / anAtmIyAtmabhUteSu mamAhamiti jAgrati / / 56 / / TIkA- ciramanAdikAlaM mUDhAtmAno bahirAtmAnaH suSuptA atIva jaDatAM gtaaH| keSu ? kuyoniSu nityanigodAdicaturazItilakSayoniSvadhikaraNabhUteSu / kasmin sati te suSuptA: ? tamasi anAdimithyAtvasaMskAre sati / evambhUtAste svabhAva na hoya to viSayArthe vyApAra na hoya. ajJAnI bAhya indriyonA viSayomAM sukha mAne che, tenA grahaNanI niraMtara icchAthI sadA AkulavyAkula rahe che. A AkuLatAnuM du:kha tene keTalIka vakhata eTaluM asahya lAge che ke viSaya grahaNa karavAnA prayatnamAM kadAca mRtyune bheTavuM paDe to paNa tenI darakAra karato nathI. e batAve che ke mRtyunA duHkha karatAM AkuLatAnuM du:kha vadhAre che."ra 1 2. e rIte indriyonA viSayomAM vAstavika sukha nahi hovA chatAM, anAdi avidhAnA saMskArane lIdhe ajJAnI temAM rata rahe che. 55. anAdi mithyAtvanA saMskArane lIdhe AvA (prakAranA ) bahirAtmAo thAya che-te kahe cheHzloka 56 [87 anvayArtha : (mUDhAtmana:) mUrkha ajJAnI jIvo (tamasi) mithyAtvarUpI aMdhakAravaza (vira) anAdi kALathI (yonipu) nitya nigodAdi kuyoniomAM ( suSuptar:) suSupta avasthAmAM eTale mUrchita avasthAmAM paDI rahyA che. jo kadAcit teo paMcendriya saMjJI thAya to (anAtmIyAtmamUteSu ) ' anAtmIyabhUta ' mAM eTale vAstavamAM je potAnAM nathI tevAM strI-putra vageremAM ( mana ) 'e mArAM che', ane 'anAtmabhUta' mAM eTale zarIrAdimAM (F) 'huM chuM huM e rUpa chuM' (rUtinAprati) evo adhyavasAya kare che. TIkA : cirakAlathI-anAdi kALathI mUDhAtmAo eTale bahirAtmAo sUi rahyA che arthAt ati jaDatAne prApta thayA che. kayAM (sUI rahyA che)? kuyoniomAM arthAt nitya nigodAdi corAzI lakSa yonisthAnomAM. zuM thatAM te temAM sUtA che? aMdhakAra arthAt anAdi mithyAtvanA saMskAra (-ne vaza) thatAM (sutA che). evA thayelA (sUtelA ) te (bahirAtmAo ) jo saMjJI ( jIvomAM ) 1. viSayo viSe rati jemane, duHkha che svAbhAvika temane; jo te na hoya svabhAva vyApAra nahi viSayo viSe. (64) ( zrI pravacanasAra gu. AvRtti-gAthA 64) juo : mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pR. 51. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 88] samAdhitaMtra yadi saMjJiSUtpadya kadAcidaivavazAd budhyante tadA mamAhamiti jAgrati ? keSu ? anAtmIyAtmabhUteSu-anAtmIyeSu paramArthato'nAtmIyabhUteSu putrakalatrAdiSu mamaite iti jAgrati adhyvsynti| anAtmabhUteSu zarIrAdiSu ahamevaite iti jAgrati adhyvsynti|| 56 / / utpanna thaI kadAcit eTale devavazAt jAgRta thAya, to teo "mAruM-huM' evo adhyavasAya kare che. zAmAM? anAtmIyabhUtamAM ane anAtmabhUtamAM-arthAt anAtmIyamAM eTale vAstavamAM anAtmIyabhUta arthAt potAnAM nathI tevA putra-strI AdimAM "e mArAM che' evuM mAne che eTale evo adhyavasAya kare che, ane anAtmabhUta je zarIrAdi temAM "te huM ja chuM' evo adhyavasAya kare che-evI UMdhI mAnyatA kare che. bhAvArtha : anAdikALathI A ajJAnI jIva, mithyAtvanA saMskAravaza nitya nigodAdi niMdha paryAyomAM-corAzI lakSa yonisthAnomAM-jJAnanI atyaMta hInadazAmAM arthAt jaDavat mUrzita avasthAmAM paDI rahyo che. kadAcit jo te saMjJI paMcendriya paryAya prApta kare ane thoDI jJAna-zakti jAgRta thAya, to te anAdi avidyAnA saMskArane lIdhe, strI-putra-mitrAdi je potAthI pratyakSa bhinna che arthAt "anAtmIya" che temAM "A mArAM" evI mamakArabuddhi kare che ane zarIrAdi je potAnuM svarUpa nathI, je "anAtma" arthAt jaDa che, temAM "A huM chuM ' evI Atmabuddhi kare che. vizeSa zarIra, zubhAzubha rAgAdi bhAvakarma ane jJAnAvaraNAdi dravyakarmano AtmA sAthe saMyoga saMbaMdha che. vAstavamAM te badhAM AtmAthI bhinna che-AtmasvarUpa nathI, mATe teo "anAtmabhUta" che; chatAM ajJAnI tene potAnAM mAne che. strI-putra-mitrAdino AtmA sAthe pratyakSa bhinna saMyoga saMbaMdha che. vAstavamAM teo jIvanamAM potAnAM nathI; tethI teo "anAtmIyabhUta' che. ajJAnI, A anAtmabhUta ane anAtmIyabhUta padArthomAM mamakArabuddhi ane Atmabuddhi karI potAnA caitanyasvarUpane bhUlI anAdikALathI bhava-bhramaNa karI rahyo che. bhava-bhramaNanuM mUla kAraNa jIvano mithyAtvabhAva ja che. je AtmA e rIte jIva ane pudagalanA (potapotAnA) nizcita cetanatva ane acetanava svabhAva vaDe sva-parano vibhAga dekhato nathI. te ja AtmA "A huM chuM A mAruM che" ema mothI paradravyamAM potApaNAnuM adhyavasAna kare che; bIjo nahi.....1 1. 2. parane svane nahi jANato, e rIta pAmI svabhAvane, te A huM, A muja" ema adhyavasAna moha thakI kare. (183) ( zrI pravacanasAra- gu. AvRtti, gAthA 183nI TIkA juo) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 89 tato bahirAtmasvarUpaM parityajya svaparazarIramitthaM pazyedityAha - pazyenniraMtaraM dehamAtmano'nAtmacetasaH / aparAtmadhiyA'nyeSAmAtmatattve vyavasthitaH / / 57 / / TIkA- Atmano dehamAtmasambandhizarIraM anAtmacetasA idaM mamAtmA na bhavatIti buddhyA antarAtmA pshyet| nirantaraM srvdaa| tathA anyeSAM dehaM pareSAmAtmA na bhavatIti buddhyA pshyet| kiM viziSTa: ? Atmatattve vyavasthitaH aatmsvruupnisstthH|| 57 / / tethI bahirAtmasvarUpano tyAga karI sva-paranA zarIrane AvI rIte jovuM-te kahe che : zloka 57 anvayArtha : jJAnIne (mItmatattva) AtmasvarUpamAM (vyavasthita:) sthita thaI (mItmane daM) potAnA zarIrane (anAtmavetA) "A mAro AtmA nathI" evI buddhithI (niraMtara pazya) niraMtara jovuM-anubhavavuM ane (kanveSAM) bIjA jIvonA zarIrane paNa (kaparAtmaviyA) "A bIjAno AtmA nathI' evI buddhithI (pazya ) sadA avalokavuM. TIkA : potAnA zarIrane eTale AtmA sAthe saMbaMdha rAkhanAra zarIrane, anAtmabuddhie arthAt "A mAro AtmA nathI' evI buddhie antarAtmAe niraMtara-sarvadA dekhavuM (anubhavavuM) tathA bIjAonA dehane, "e parano AtmA nathI' evI buddhie jovuM. kevA thaIne (tema karavuM ? AtmatattvamAM, vyavasthita thaIne eTale AtmasvarUpamAM sthita thaIne (tema karavuM). bhAvArtha : jJAnIe AtmasvarUpamAM sthita thaIne potAnA zarIrane anAtmabuddhie niraMtara jovuM anubhavavuM arthAt "A zarIra te mAro AtmA nathI' evI bhedabuddhithI sadA jANavuM. bIjAnA zarIrane paNa tevI bhedabuddhithI dekhavuM arthAt bIjAnuM zarIra te teno AtmA nathI ema bhedabuddhie sadA dekhavuM. vizeSa AcArya upadezarUpa kahe che : he jIva, tuM anAdithI zarIrAdi bAhya padArthomAM Atmabuddhi karI saMsAramAM rakhaDI du:khI thayo, paNa have sukhI thavuM hoya to dehamAM Atmabuddhino tyAga karI AtmasvarUpamAM sthira thA, arthAt bahirAtmapaNuM choDI daI have antarAtmA bana. tAro AtmA caitanyasvarUpa che ane tAruM zarIra to acetana che. e tAruM svarUpa nathI, chatAM tuM tene tAro AtmA mAne che ane tenI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ] Version 001: remember fo check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra nanvevamAtmatattvaM svayamanubhUya mUDhAtmanAM kimiti na pratipAdyate yena te'pi tajjAnantviti vadantaM pratyAha ajJApitaM na jAnanti yathA mAM jJApitaM tathA / mUDhAtmAnastatasteSAM vRthA me jJApanazramaH / / 58 / / TIkA- mUDhAtmAno mAM AtmasvarUpamajJApitamapratipAditaM yathA muuddhaatmtvaat| tathA jJApitamapi mAM te mUDhAtmatvAdeva na jAnanti / tataH prijnyaanaabhaavaat| teSAM mUDhAtmanAM sambaMdhitvena vRthA me jJApanazramo prtipaadnpryaasH|| 58 / / na jAnanti teSAM sarvathA viphalo me kriyA tuM karI zake che ema mAne che-e tAro bhrama che. e bhrama che. e bhrama have choDI de ane tArA zarIrane sadA anAtmabuddhie jo, eTale ke te 52 che ema jo; te tuM che evI AtmabuddhithI na jo. tArA AtmAne zarIrAdithI niraMtara bhinna anubhava kara, baMnenI ekatAbuddhi choDI de. tuM tArA zarIranA saMbaMdhamAM jevI bhUla kare che tevI ja bhUla bIjA jIvonA zarIranA saMbaMdhamAM paNa kare che. tuM temanA zarIrane paNa temano AtmA mAne che. mATe temanA AtmAne paNa temanA zarIrathI bhinna jANa. zarIrane zarIra jANa ane AtmAne AtmA jANa. sva-svarUpamAM sthira thaI jyAM sudhI tuM sva-paranuM bhedajJAna karIza nahi tyAM sudhI zarIrAdi para padArtho sAthe tArI Atmabuddhi-ekatAbuddhi-mamatvabuddhi-kartAbuddhi thayA vagara raheze nahi ane tArA duHkhano aMta Avaze nahi. mATe bahirAtmapaNuM choDI AtmasvarUpamAM sthira thA. e ja sukhano upAya che. ' 57. evI rIte Atmatattvane svayaM anubhavIne mUDha AtmAone kema samajAvatA nathI, jethI teo paNa te jANe ? evuM bolanAra prati kahe che : zloka 58 : anvayArtha : jJAnIo vicAre che ke-(yathA) jema (mUDhAtmAna:) mUrkha ajJAnI jIvo (ajJApitA) jANa karAvyA vinA (mAM) mane eTale mArA AtmasvarUpane (6 nAnanti) jANatA nathI, (tathA ) tema (jJApitA) jANa karAvyA chatAM paNa (7 jJAnanti) jANatA nathI ( tata: ) tethI (teSamAM) temane-e mUDha jIvone (me jJApanazrama:) bodha karavAno mAro parizrama (vRthA) vyartha che-niSphaLa che. TIkA : jema mUDha AtmAo mane eTale AtmasvarUpane, vagara kahye (vagara samajAvye ) mUDhAtmapaNAne lIdhe jANatA nathI, tema kahyAM chatAM paNa teo mane (AtmasvarUpane ) mUDhAtmapaNAne lIdhe ja jANatA nathI; tethI temane sarvathA parijJAnano abhAva hovAthI te mUDhAtmAonA saMbaMdhamAM Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [91 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra bodha karavAno (temane kahevAno) mAro zrama vRthA (vyartha) che, arthAt temane te svarUpa samajAvavAno mAro prayAsa vila (phogaTa) che. bhAvArtha : AtmAnubhavI jJAnI jIva vicAre che ke-jema mUDha jIvo ajJAnatAne lIdhe vagara samajAvya AtmasvarUpa jANatA nathI, tema temane AtmasvarUpa samajAvavAmAM Ave, topaNa teo mUDhapaNAne lIdhe samajavAnA nathI; tethI temane AtmasvarUpa samajAvavAno prayatna vyartha che; kAraNa ke temanI bAbatamAM samajAvo ke na samajAvo-beu sarakhuM che. vizeSa jJAnIo mUrkha jIvone AtmasvarUpa samajAvavAmAM udAsIna hoya che, kAraNa ke :(1) mUrkha jIvo bahirmukha hoya che. temanI daSTi bAhya viSayo tarapha ja hoya che. temane AtmasvarUpa jANavAnI bilakula jijJAsA ke ruci letI nathI. teo sadA viSayomAM ja rata hoya che. (2) "huM bIjAone samajAvI dauM" evI buddhi jJAnIone hotI nathI, kAraNa ke teo jANe che ke koI koIne samajAvI zake nahi. temane barAbara khyAlamAM che ke dareka padArtha potapotAnI maryAdAmAM svayaM pariName che, koI koIne AdhIna nathI. tema koI padArtha koIno pariNamAvyo pariNamato nathI. eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karI zakatuM nathI evo vizvano aphara niyama che. tethI para saMbaMdhamAM temane bilakula kartA-buddhi nathI. asthiratAne lIdhe jJAnIne bIjAne samajAvavAno kadAca vikalpa UThe, paNa abhiprAyamAM teno niSedha che, kAraNa ke bhASA-vargaNAnuM pariNamana vikalpathI nirapekSa che-svataMtra che. vikalpanA kAraNe upadeza vANI nIkaLe che ema teo kadI mAnatA nathI. (4) mAruM svarUpa to jANavuM-dekhavuM te ja che. te sivAya huM bIjuM kAMI na karI zakuM. jo kAMI karavAno vikalpa UThe to rAga utpanna thAya. vANIno to huM kadI kartA chuM ja nahi ane vAstavamAM vikalpano paNa kartA nathI. (5) caitanyasvarUpa svasaMvedanagamya che; vANI ke vikalpa dvArA te bIjAne samajAvI zakAya tevuM nathI. mATe jJAnI mukhyatayA bIjAone upadeza devAnI pravRttimAM paDatA nathI. teo to sadA potAnuM Atmahita sAdhavAmAM ja tatpara rahe che. kadAca upadezAdinI vRtti UThe to tenI mukhyatA nathI; te vakhate paNa temane caitanyasvarUpanI ja bhAvanA hoya che. paropadezanI pravRttino vikalpa-e zubha rAga che. te AtmasvarUpanI prAptimAM bAdhArUpa che. mATe A rAganA vyAmohamAM paDI jJAnI kadI Atmahita bhUlatA nathI. "jagatamAM jIvo, temanA karma, temanI labdhio, vagere aneka prakAranAM che. tethI sarva jIvo juo - mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pR. 92; 308. zrI samayasAra - gu. AvRtti - gA. 103; 372. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra vi - yadbodhayitumicchAmi tannAhaM yadahaM punaH / grAhyaM tadapi nAnyasya tatkimanyasya bodhaye / / 59 / / TIkA- yad vikalpAdhirUDhamAtmasvarUpaM dehAdikaM vA bodhayituM jnyaapyitumicchaami| tannAhaM tatsvarUpaM nAhamAtmasvarUpa paramArthato bhvaami| yadahaM punaH yatpunarahaM cidAnandAtmakaM svsNvedymaatmsvruupN| tadapi grAhyaM nAnyasya svasaMvedanena tadnubhUyate ityrthH| tatkimanyasya bodhaye tattasmAtkiM kimarthaM anyasyAtmasvarUpaM bodhyehm|| 59 / / samAna vicAranA thAya te banavuM asaMbhavita che. mATe para jIvone samajAvI devAnI AkuLatA karavI yogya nathI. svAtmAvalaMbanarUpa nija hitamAM pramAda na thAya ema rahevuM e ja kartavya che. 58. vaLI : zloka 59 anvayArtha : (1) jene eTale vikalpAdhirUDha AtmasvarUpane athavA dehAdikane (vothiyituM) samajAvavAne (rUchAmi) huM icchuM chuM (tat ) te ( daM) huM nathI arthAt AtmAnuM vAstavika svarUpa nathI. (puna:) vaLI ( ) je eTale jJAnAnaMdamaya svayaM anubhavagamya AtmasvarUpa (mauM) huM chuM (ta9i), te paNa (anyaraca) bIjAne (grAhya ) grAhya nathI; (ta ) tethI (anya) bIjAne (viruM voye) huM zo bodha karuM? TIkA : jeno, arthAt vikalpAdhirUDha AtmasvarUpano athavA dehAdikano huM bodha karAvavA icchuM chuM jene samajAvavA icchuM chuM, te (to) huM nathI, arthAt te (vikalpAdhirUDha svarUpa) huM nathI -paramArthe AtmasvarUpa nathI. vaLI je huM arthAt, vaLI je huM cidAnandamaya svasaMvedya AtmasvarUpa chuM; te paNa bIjAne svayaMgrAhya (samajAya tevuM) nathI (kemake ) te svasaMvedanathI anubhavAya che.evo artha che. to bIjAne huM zo bodha karuM? arthAt tethI bIjAne huM zA mATe AtmasvarUpano bodha karuM? bhAvArtha : mUDhAtmAne AtmasvarUpano bodha Apavo vyartha che; kAraNa ApatAM jJAnI kahe che ke che jIva vidhavidha, karma vividha, labdhi che vidhavidha, are! te kAraNe nija-para-samaya-saha vAda parihartavya che..... (156) (zrI niyamasAra - gu. AvRtti gA. 156) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [93 bodhite'pi cAntastattve bahirAtmano na tatrAnurAgaH sambhavati / mohodayAttasya bahirartha evAnurAgAditi darzayannAha bahistuSyati mUDhAtmA pihitajyotirantare / tuSyatyantaH prabuddhAtmA bahirvyAvRttakautukaH / / 60 / / TIkA- bahi: zarIrAdyarthe tuSyati prItiM karoti / kau'sau ? mUDhAtmA huM bIjAone zabdodvArA AtmasvarUpa samajAvavA icchuM, to vikalpa-rAga utpanna thAya che ane rAga te AtmAnuM zuddha svarUpa nathI; arthAt zabdodvArA AtmAnuM svarUpa samajAvI zakAya nahi. vaLI je AtmAnuM vAstavika zuddha svarUpa che te bIjAne zabdodvArA samajAya tevuM nathI. te to kevaLa svasaMvedanathI ja anubhavamAM Ave tevuM che. tethI bIjAne teno bodha karavo vyartha che. AtmasvarUpa svasaMvedanagocara che. te zabdodvArA ke vikalpadvArA bIjAne samajAvI zakAya tevuM nathI ane bIjAo zabdAdi bAhya sAdhanathI te kadI samajI zake paNa nahi. jema meM svasaMvedanathI AtmAne anubhavyo tema bIjAo paNa te svasaMvedanathI ja anubhavI zake. mATe bIjAone AtmasvarUpano bodha ApavAno vikalpa choDI svarUpamAM sAvadhAna rahevuM te ja yogya che. 59. AtmasvarUpano bodha ApavA chatAM bahirAtmAne temAM anurAga saMbhavato nathI; mohanA udayathI tene bAhya padArthamAM ja anurAga hoya che-ema darzAvatAM kahe che : zloka 60 anvayArtha : (antare vihitakhyoti:) aMtaraMgamAM jenI jJAnajyoti mohathI AcchAdita thaI gaI tevo (mUDhAtmA) bahirAtmA (vRtti:) bAhyamAM eTale zarIrAdi 52 padArthomAM (tuti) saMtuSTa rahe che-anurAga kare che; paraMtu (prabuddhAtmA) jene svarUpa-viveka jAgRta thayo che tevo antarAtmA ( vahivyavRttautu :) bAhya zarIrAdi padArthomAM kautuka (anurAga rahita thaI (anta:) aMtaraMga AtmasvarUpamAM (tuti) saMtoSa kare che. 1. TIkA : bAhyamAM eTale zarIrAdi padArthamAM te saMtoSa kare che-prIti kare che. koNa te? mUDhAtmA (bahirAtmA ). te kevo che? jenI jyoti DhaMkAI gaI che, arthAt mothI jenuM je pada zrI sarvajJe dIThuM jJAnamAM, kahI zakayA nahi paNa te zrI bhagavAna jo; teha svarUpane anyavANI te zuM kahe? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna jo. ( zrImad rAjacaMdrakRta ' apUrva avasara '- 20) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra kathambhUtaH? pihitajyotirmohAbhibhUtajJAnaH kva ? antare antstttvvissye| prabuddhAtmA mohAnabhibhUtajJAna antastuSyati svasvarUpe prItiM karoti / kiM viziSTa: san ? bahirvyAvRttakautukaH zarIrAdau nivRttaanuraagH|| 60 / / jJAna parAbhava pAmyuM che. kyAM? aMtaraMgamAM eTale antara-tattvanA viSayamAM. prabuddhAtmA eTale jenuM jJAna mohathI abhibhUta thayuM nathI (parAbhava pAmyuM nathI ) tevo (AtmasvarUpamAM jAgRta ) AtmA, aMtaraMgamAM saMtoSa kare che-sva-svarUpamAM prIti kare che, kevo thaIne ? bAhyamAM kautukarahita thaIne-zarIrAdimAM anurAgarahita thaIne (AtmasvarUpamAM prIti kare che). bhAvArtha : jJAnIne prazna pUchelo ke, 'tame bahirAtmAne AtmasvarUpano bodha kema karatA nathI ? tenA pratyuttaramAM ema kahyuM keH (1) bahirAtmAo vastusvarUpathI taddana ajJAta che. teo eTalA mUDha che ke temane bodha karo ke na karo, temane mATe badhuM sarakhuM che. (juoH zloka 58) (2) AtmasvarUpa svasaMvedanagamya che. te zabdodvArA bIjAne samajAvI zakAya nahi ane te samaje paNa nahi, eTale temane bodha karavo vyartha che. (juoH zloka 59) (3) A zloka 60 mAM kahyuM che : anAdi mithyAtvane lIdhe bahirAtmAne sva-52nuM bheda-vijJAna nathI, tene AtmasvarUpanuM bhAna nathI; tethI te zarIrAdi bAhya padArthomAM ja AnaMda mAne che, temAM ja anurAga kare che, paNa AtmasvarUpano mahimA lAvI temAM prIti karato nathI. tenuM kAraNa-avidhAnA gADha saMskArathI tenuM jJAna murchAI gayuM che, AcchAdita thaI gayuM che; te che. antarAtmAne viveka-jyoti pragaTa thaI che, tethI tene zarIrAdi bAhya padArthomAM prIti nathI. temAM tene kayAMya sukha bhAsatuM nathI. te tarapha te bahu udAsIna rahe che. te tyAMthI haThI svasanmukha thaI AtmasvarUpamAM sthita thavA mATe sadA prayatnazIla che. jyAM ene AvI jJAnadazA vartatI hoya, tyAM bIjAone bodha devAnuM tene kema game ? na ja game. 60. kayA kAraNe te ( antarAtmA) zarIrAdi viSayamAM bhUSaNa-maMDanAdimAM anurAgarahita (udAsIna ) hoya che ? te kahe che : Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 95 kuto'sau zarIrAdiviSaye nivRttabhUSaNamaNDanAdikautuka ityAha - na jAnanti zarIrANi sukhaduHkhAnyabuddhayaH / nigrahAnugrahadhiyaM tathApyatraiva kurvate / / 61 / / TIkA- sukhaduHkhAni na jaannti| kAni ? zarIrANi jddtvaat| abuddhayo bahirAtmanaH tathApi yadyapi na jAnanti tathApi atraiva zarIrAdAveva kurvte| kAM? nigrahAnugrahadhiyaM dveSavazAdupavAsAdinA zarIrAde: kadarthanAbhiprAyo nigrahabuddhiM rAgavazAtkaTakakaTisUtrAdinA bhUSAmaprAyoDanudavuddhima zA ddazA zloka 61 anvayArtha : antarAtmA vicAre che ke-(zarIrALi) zarIro (sura-6:vAni na nAna7i) sukha tathA du:khane jANatA nathI. (tathApi) tema chatAM (savuddhaya.) mUDha jIvo (maMtra va) emAM ja eTale e zarIromAM ja (nigrahanugrathiya) nigraha ane anugrahanI buddhi (varvata) kare che. TIkA : sukha duHkha jANatAM nathI. koNa (jANatAM nathI)? zarIro jaDapaNAne lIdhe ( jANatAM nathI); buddhi vinAnA bahirAtmAo, tema chatAM arthAt (zarIro ) jANatAM nathI tema chatAM, emAM ja eTale zarIrAdimAM ja kare che. zuM kare che)? nigraha-anugrahanI buddhi (kare che) -arthAt vaiSane AdhIna thaI upavAsAdidvArA zarIrAdine kRza karavAno abhiprAya te nigraha-buddhi ane rAgane AdhIna thaI kaMkaNa, kaTisUtrAdi vaDe (zarIrAdine) bhUSita karavAno (zaNagAravAno) abhiprAya te anugraha-buddhi (kare che). bhAvArtha : zarIro acetana-jaDa che. temane sukha-du:kha nathI, tema ja temane jJAna nathI; tema chatAM buddhi vinAnA bahirAtmAo draSavaza upavAsAdikArA temane (zarIrone) nigraha karavAnI arthAt kRza karavAnI buddhi kare che ane rAgavaza temane kaMkaNa, kaTisUtra (kaMdoro), Adi vaDe vibhUSita karI anugraha (kRpA) karavAnI buddhi kare che. bahirAtmAne dehAdhyAsa che eTale dehamAM tene Atmabuddhi che; tethI tene zarIrAdi viSe nigraha-anugraha buddhi rahe che, paraMtu antarAtmAne bhedajJAna varte che. te AtmAne zarIrAdithI atyaMta bhinna mAne che. tene tenI sAthe ekatA buddhi nathI, tethI tene zarIrAdi viSe rAgadveSa ke anugraha-nigrahabuddhino zraddhAmAM abhAva hoya che. asthiratAne lIdhe zarIrAdi zaNagAravAno rAga Ave, paNa abhiprAyamAM teno svIkAra nathI, tene te doSa mAne che, eTale te zarIrAdi para padArtho pratye udAsIna hoya che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 96] samAdhitaMtra yAvacca zarIrAdAvAtmabuddhyA pravRttistAvatsaMsAraH tadabhAvAnmuktiriti darzayannAha svabuddhayA yAvadgRhNIyAt kAyavAkcetasAM trayam / saMsArastAvaleteSAM bhegAse tu nivRtti: || durA TIkA- svabuddhayA AtmabuddhayA yAvad gRhnniiyaat| kiM ? trym| keSAm ? kAyavAkcetasAM sambandhamiti paatthH| tatra kAyavAkcetasAM trayaM vizeSa ajJAnIo mAne che ke zarIrAzrita upavAsa, vrata, niyamAdithI zarIrane kUza karatAM indriyono nigraha thAya che, viSayomAM temanI pravRtti aTakI jAya che ane tethI rAga-dveSAdi thatAM nathI; paNa A mAnyatA bhUla bharelI che, kAraNa ke zarIrAzrita upavAsa karavA, paMcAgni tapa karavuM, mauna rAkhavuM, tATaka karavuM, aneka yoga-Asano karavAM, vagere paulika jaDa kriyAo che. teno saMbaMdha zarIra sAthe che, AtmA sAthe nathI. zarIra jaDa che. tene sukha-du:kha hotuM nathI. ajJAnIne zarIra sAthe ekatAbuddhi che, tethI te zarIranI je avasthAo thAya che te potAnI (AtmAnI) thaI mAne che, e teno bhrama che. vaLI ajJAnI mohavazAta vastra-AbhUSaNAdi dvArA zarIra upara anugraha (upakAra) karavAnI buddhi kare che, kAraNa ke tene dehAdhyAsa che-zarIramAM tene Atmabuddhi che, eTale tenA pratye rAganA kAraNe tevo anugrahu karavA icche che, paraMtu A paNa teno bhrama che. mATe zarIra viSe nigraha-anugrahabuddhi karavI te ajJAnatA che. 61. jyAM sudhI zarIrAdimAM AtmabuddhithI pravRtti che, tyAM sudhI saMsAra che. tenA abhAve mukti che. te darzAvatAM kahe che : zloka 6ra anvayArtha: (vAva) jyAM sudhI (yavAvetasa trAM) zarIra, vacana ane mana-e traNane jIva (svayuddhayA) AtmabuddhithI (zULIyA) grahaNa kare, (tAva) tyAM sudhI (saMsAra: ) saMsAra che, (tu) paraMtu (teSAM) e mana-vacana-kAyano (mevAkhyAne) AtmAthI bhinnarUpa abhyAsa thatAM (nivRtti) mukti thAya che. TIkA : svabuddhithI eTale AtmabuddhithI jyAM sudhI grahaNa kare, zuM (grahaNa kare)? trayane (traNane). konA (trayane)? kAya, vANI ane mananA trayane-arthAt jyAM sudhI AtmA viSe 1. juo: "zarIrAzrita upavAsAdi mATe "mokSamArga prakAzaka" gu. AvRtti pR. 229 ane 244. ("... jo dehAzrita vrata-saMyamane paNa potAnAM mAne (arthAta potAne teno kartA mAne) to te mithyAdRSTi che...") pR. 344. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [97 krtR| Atmani yAvatsambandhaM gRhnniiyaatsviikuryaadityrthH| taavtsNsaarH| eteSAM kAyavAkcetasAM bhedAbhyAse tu AtmanaH sakAzAt kAyavAkcetAMsi bhinnAnIti bhedAbhyAse bhedabhAvanAyAM tu punarnivRtti: muvADA drArA kAya-vANI-manano saMbaMdha grahaNa kare-svIkAra kare, evo artha che-tyAM sudhI saMsAra che, paNa e kAya-vANI-mananA bhedano abhyAsa thatAM arthAt AtmAthI kAya-vANI-mana bhinna che evo bhedano abhyAsa thatAM eTale bhedabhAvanA thatAM nivRtti eTale mukti thAya che. bhAvArtha: jyAM sudhI jIvane mana-vacana-kAyamAM Atmabuddhi rahe che, tene AtmAnAM aMga samaje che eTale ke tenI sAthe abhedabuddhi-ekatAbuddhi kare che, tyAM sudhI te saMsAramAM paribhramaNa karato rahe che, paraMtu jyAre tene mana-vacana-kAyamAM Atmabuddhino bhrama TaLI jAya che, arthAt te traNe "AtmAthI bhinna che" evo nizcayapUrvaka anubhavano abhyAsa thAya che, tyAre te saMsAranA baMdhanathI mukti pAme che. vizeSa jyAM zarIrAdi para padArthomAM Atmabuddhi che tyAM ekatAbuddhi che. jyAM ekatAbuddhi hoya che, tyAM kartA-bhoktA buddhi avazya hoya che ane jyAM kartA-buddhi che, tyAM saMsAranA kAraNabhUta rAgAdi bhAva anivAryapaNe hoya che. e rIte zarIrAdi para padArthomAM Atma-buddhi te ja saMsAranuM kAraNa che ane AtmA tathA zarIrAdino bheda-vijJAnapUrvaka daDha abhyAsa te muktinuM kAraNa che. mana-vacana-kAyanI pravRtti e saMsAranuM kAraNa nathI, kAraNa ke te jaDanI kriyA che, paraMtu temAM Atmabuddhi-ekatAbuddhi karavI te saMsAranuM kAraNa che. prastuta zlokamAM "svayuddhaya' zabdathI A vAta sUcita thAya che. karmabaMdha karanAruM kAraNa, nathI bahu karmayogya pudgalothI bharelo loka, nathI calana svarUpa karma (arthAt kAya-vacana-mananI kriyArUpa yoga), nathI aneka prakAranAM kAraNo ke nathI cetanaacetanano ghAta. "upayogabhU" arthAt AtmA rAgAdika sAthe je aikya pAme che te ja eka (-mAtra rAgAdika sAthe ekapaNuM pAmavuM te ja) kharekhara puruSone baMdhanuM kAraNa che.' mATe zarIrAdinI kriyAmAM Atmabuddhi arthAta te kriyAo huM karuM chuM evI mAnyatA te saMsAranuM kAraNa che ane te kriyAomAM Atmabuddhi arthAt kartAbuddhino abhAva te mokSanuM kAraNa che. 62. 1. juo - zrI samayasAra kalaza 164 ane gA. 237 thI 241. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 98] samAdhitaMtra zarIrAdAvAtmano bhedAbhyAse ca zarIradRDhatAdau nAtmano dRDhatAdikaM manyate iti darzayan dhanetyAdi zlokacatuSTayamAha ghane vastre yathA''tmAnaM na ghanaM manyate tathA / ghane svadehepyAtmAnaM na ghanaM manyate budha: / / 63 / / TIkA- ghane niviDAvayave vastre prAvRte sati AtmAnaM ghanaM dRDhAvayavaM yathA budho na mnyte| tathA svadehe'pi ghane dRDhe AtmAnaM ghanaM dRDhaM budho na manyate / / 63 / / "zarIrAdimAM AtmAno bhedAbhyAsa thatAM, te (antarAtmA) zarIranI daDhatAdi thatAM AtmAnI daDhatAdika mAnato nathI, ema batAvI "ghana' ityAdi cAra zloka kahe che : zloka 63 anvayArtha : (yathA) jevI rIte (ghane vacce) jADuM vastra paheravAthI (vadha:) buddhimAna puruSa (mAtmAnaM) potAne eTale potAnA zarIrane (ghanaM) jADo-puSTa (na manyatve) mAnato nathI, (tathA ) tevI rIte (svavede kapi ghane) potAnuM zarIra jADuM-puSTa thavA chatAM, ( gdha:) antarAtmA (mAtmAnaM) AtmAne (gha na ma te ) jADo-puSTa mAnato nathI. TIkA : ghana eTale gADhuM (jADuM) vastra paheravAthI, jema budha (DAhyo puruSa) potAne (zarIrane) jADo-puSTa mAnato nathI, tema potAnuM zarIra jADuM-puSTa thavA chattAM budha (antarAtmA) AtmAne jADo-puSTa mAnato nathI. bhAvArtha : jema jADuM vastra paheravAthI, DAhyo mANasa, potAne jADo thaelo mAnato nathI, tema zarIra jADuM thatA, AtmA jADo thayo, ema attarAtmA kadI mAnato nathI. jema zarIra ane vastra bhinna bhinna che, tema zarIra ane AtmA paNa ekabIjAthI bhinna che. Ama chatAM dehamAM Atmabuddhine lIdhe ajJAnI jIva zarIranI puSTithI AtmAnI puSTi mAne che; A bhrAntithI te sArA khorAkAdithI zarIrane puSTa karavAnI buddhi kare che; paraMtu jJAnI te bAbatamAM udAsIna rahe che, kAraNa ke te zarIranI puSTithI AtmAnI puSTi kadI mAnato nathI. tene zarIra ane AtmA-baMnenuM bhedajJAna varte che; tethI te samyagdarzana-jJAna-cAritrathI ja potAnA AtmAnI puSTi mAne che. 63. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 99 * jIrNe vastre yathA''tmAnaM na jIrNaM manyate tathA / jIrNe svadehe'pyAtmAnaM na jIrNaM manyate budhaH / / 64 / / TIkA- jIrNe purANe vastre prAvRte yathA''tmAnaM budho jIrNa na manyate tathA jIrNe vRddha svadehe'pi sthitamAtmAnaM na jIrNa vRddhamAtmAnaM manyate budhH|| 64 / / zloka 64 anvayArtha : (yathA) jevI rIte (vacce pILuM) pahereluM vastra jIrNa thatAM (vutha:) buddhimAna puruSa (mAtmAna) potAne eTale potAnA zarIrane (nI ne mukhyatve) jIrNa mAnato nathI, (tathA) tevI rIte (svatve kapi nI) potAnuM zarIra jIrNa thatAM paNa (puva. ) antarAtmA (mAtmAnaM) AtmAne (nIrtha na manyata) jIrNa mAnato nathI. TIkA : jIrNa arthAt purANuM vastra paheravA chatAM, jema budha (DAhyo mANasa) potAne (potAnA zarIrane) jIrNa mAnato nathI, tema potAno deha jIrNa-vRddha thavA chatAM, te antarAtmA (zarIramAM) rahelA AtmAne jIrNa-vRddha mAnato nathI. bhAvArtha : jema pahereluM vastra jIrNa thavA chatAM, DAhyo mANasa potAnA zarIrane jIrNa thaeluM mAnato nathI, tema antarAtmA zarIra jIrNa thatAM, potAnA AtmAne jIrNa mAnato nathI. jema vastra ane zarIra bhinna bhinna che, ekanA pariNamanathI bIjAnuM pariNamana thatuM nathI, tema zarIra ane AtmA ekabIjAthI bhinna hoI zarIranA jIrNarUpa pariNamanathI AtmAnuM jIrNarUpa pariNamana thatuM nathI. vizeSa zarIra jIrNa hoya; rogagrasta hoya, chatAM jIva Atmahita karI zake che ema jJAnI jANe che ane mAne che, tethI zarIranI pratikULatAmAM paNa tenI Atma-pravRtti cAlu ja hoya che. ajJAnIne zarIra sAthe ekatAbuddhi hovAthI zarIranI pratikULatAmAM te Atmahita mATe potAne asamartha samaje che. te to ema ja mAne che ke zarIra svastha hoya-nIrogI hoya to ja dharma thAya, jIrNa ke rogagrasta zarIre dharma na thAya. e eno bhrama che. 64. * jiNNiM vatthi jema buhu dehu Na maNNai jinnnnu| dehi jiNi NANi ttaha~ appu Na maNNai jinnnnu|| (2-179) -paramAtmapravAze, yogInduvaDA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 100] * naSTe vastre yathA''tmAnaM na naSTaM manyate tathA / naSTe svadehe'pyAtmAnaM na naSTaM manyate budhaH / / 65 / / TIkA- prAvRtte vastre naSTe sati AtmAnaM yathA naSTaM budho na manyate tathA svadehe'pi vinaSTe kutazcitkAraNAdvinAzaM gate AtmAnaM na naSTaM manyate budhH|| 65 / / zloka 65 anvayArtha: (thA) jevI rIte (vacce nare) vastrano nAza thatAM (puva.) buddhimAna puruSa (mAtmAna ) potAne eTale potAnA zarIrane (naI manyate) nAza thayeluM mAnato nathI, (tathA) tevI rIte (vadha:) antarAtmA (svavede nare) potAnA dehano nAza thavA chatAM (mAtmAna) AtmAne (naI na ma te) nAza thaelo mAnato nathI. TIkA : jema pahereluM vastra nAza pAmavA chatAM, DAhyo puruSa potAno (potAnA zarIrano) nAza mAnato nathI, tema potAno deha nAza pAmatAM arthAt koI kAraNe teno vinAza thatAM, antarAtmA AtmAne nAza thayelo mAnato nathI. bhAvArtha : jema pahereluM vastra nAza pAmatAM, DAhyo mANasa potAnA zarIrane nAza thayeluM mAnato nathI, tema zarIra nAza pAmatAM aMtarAtmA potAnA AtmAne nAza pAmelo mAnato nathI. jema vastra ane zarIra bhinna bhinna che, tema zarIra ane AtmA paNa ekabIjAthI bhinna che. zarIra ane AtmAno saMyoga saMbaMdha che, chatAM ajJAnIne te baMnenI ekatAbuddhi hovAthI te zarIranA viyogathI (nAzathI) potAnA AtmAno nAza mAne che ane tenA saMyogathI potAnA AtmAnI utpatti mAne che. kahyuM che ke tana upajata apanI upaja jAna, tana nazata Apako nAza jAna." mithyAdaSTi zarIranI utpattine AtmAno janma mAne che ane zarIranA nAzane AtmAno nAza mAne che." vizeSa zarIramAM Atmabuddhi hovAthI tene AvI UMdhI mAnyatA hoya che. paranA zarIra saMbaMdhI paNa tene Avo ja bhrama hoya che. strI ke putranA zarIrano nAza thatAM, tenA AtmAno nAza mAnI vatthu paNaTThai jema buhu dehu Na maNNai nntttth| NaDhe dehe NANi taha~ appu Na maNNai nntttth|| 2-180 / / -paramAtmapravAzeyogenduva: juo - zrI daulatarAmajI kRta "chaDhAlA' - 2/5. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com *. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [101 samAdhitaMtra * rakte vastre yathA''tmAnaM na raktaM manyate tathA / rakte svadehepyAtmAnaM na raktaM manyate budhaH / / 66 / / TIkA- rakte vastre prAvRte sati AtmAnaM yathA budho na raktaM manyate tathA svadehe'pi kuMkumAdinA rakte AtmAnaM raktaM na manyate budhH|| 66 / / te duHkhI thAya che. jema koI navIna vastra pahere, keTaloka kALa te rahe, te pachI tene choDI koI anya navIna vastra pahere, tema jIva paNa navIna zarIra dhAraNa kare, te keTaloka kALa dhAraNa karI rahe pachI tene paNa choDI anya navIna zarIra dhAraNa kare che. mATe zarIra saMbaMdhanI apekSAe, janmAdika che. jIva pote janmAdika rahita nitya che, to paNa mohI jIvane bhUta-bhaviSyano vicAra na hovAthI paryAyamAtra ja potAnuM astitva mAnI paryAya saMbaMdhI kAryomAM ja tatpara rahyA kare che...1 jJAnIne zarIra ane AtmAnuM bhedajJAna che, tethI zarIranA nAza vakhate vyAkula thato nathI. kadAcit asthiratAne lIdhe alpa vyAkulatA thAya, paNa zraddhA ane jJAnamAM te evo daDha che ke zarIranA nAzathI AtmAno nAza kadI mAnato nathI ane AkulatAno svAmI thato nathI. 65. zloka 66 anvayArtha : (thA) jevI rIte (vanne raste) pahereluM vastra hovA chatAM (gdha:) DAhyo mANasa (mAtmAnaM) potAne-potAnA zarIrane (2vAM na mUnyate) lAla mAnato nathI, (tathA) tevI rIte (svavede kapi raste) potAnuM zarIra lAla hovA chatAM (vRdha:) antarAtmA (AtmA) AtmAne (ravakta na manyate) lAla mAnato nathI. TIkA : jema lAla vastra paheravA chatAM, DAhyo puruSa potAne (potAnA zarIrane) lAla mAnato nathI, tema potAno dehu kuMkumAdithI lAla thavA chatAM antarAtmA AtmAne lAla mAnato nathI. bhAvArtha : jema paherelA lAla vastrathI zarIra lAla thatuM nathI, tema potAnuM zarIra kuMkumAdithI lAla thatAM, AtmA kAMI lAla varNano thato nathI. jema lAla vastra ane zarIra bhinna bhinna che, tema lAla varNavALuM zarIra ane AtmA paNa bhinna bhinna che. * ranne valtha nema luhu du kha ma Na RTI vede ai gif" tardazapu muLaruM rastA(ra-278) - paramAtmaprAza yonInduveva: mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pU.47. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 102] samAdhitaMtra evaM zarIrAdibhinnamAtmAnaM bhAvayato'ntarAtmanaH zarIrAde: kASThAdinA tulyatApratibhAse muktiyogyatA bhavatIti darzayannAha - yasya saspandamAbhAti ni:spandena samaM jagat / aprajJamakriyAbhogaM sa zamaM yAti netaraH / / 67 / / TIkA- yasyAtmanaH saspandaM parispandasamanvitaM zarIrAdirUpaM jagat AbhAti prtibhaaste| kathambhUtaM ? niHspandena samaM niHspandena kASThapASANAdinA samaM AtmA rasa, varNa, gaMdha ane sparza rahita che, chatAM zarIra sAthe ekatAbuddhi hovAne lIdhe, ajJAnI zarIrano jevo varNa hoya tevA varNano AtmAne (potAne) paNa mAnI rAga-dveSa kare che. jJAnIne AtmasvarUpanuM bhAna che, tethI tene zarIranA koI paNa varNathI rAga-dveSa thato nathI-arthAt potAnuM ke paranuM suMdara varNavALuM zarIra joIne te khuza thato nathI ke aNagamatA varNavALuM zarIra joIne nAkhuza thato nathI, te jANe che ke rUpa, rasa, gaMdhAdi pudagalanA dharma che, AtmAnA dharma nathI. AtmA to niraMjana, nirAkAra, arUpI, atIndriya ane svasaMvedana-gamya che. 66. e rIte zarIrAdithI bhinna AtmAnI bhAvanA karanAra aMtarAtmAne, zarIrAdi kASThAdi samAna pratibhAsatAM, muktinI yogyatA thAya che-ema batAvIne kahe che: zloka 67 anvayArtha : (ca) jene eTale je jJAnI puruSane (saspendra ti) kriyAo-ceSTAo karatuM (zarIrAdirUpa) jagata (ni:sparve sanaM) niHzveSTa kASTha-pASANAdi samAna (prajJA) cetanArahita jaDa ane (driyAmo) kriyA ane sukhAdi anubhavarUpa bhogathI rahita (AmAti) mAlUma paDe che, (sa:) te (riyAmo za yAti) mana-vacana-kAyAnI kriyAnI tathA indriyaviSayabhogathI rahita evA parama vItarAgatArUpa zAnti-sukhane pAme che; (phatara: na ) bIjo koI arthAt tenAthI vilakSaNa bahirAtmA jIva uparokta zAnti-sukhane pAmato nathI. TIkA : je AtmAne (jJAnI AtmAne) sarpada eTale parispandayukta (aneka kriyAo karatuM) zarIrAdirUpa jagatuM lAge che-pratibhAse che, kevuM (jagata ) ? niHspanda (nizreSTa) samAna, arthAt kASTha-pASANAdi samAna eTale tulya niHspanda (nizceSTa). zAthI te samAna (bhAse che ? 1. nathI varNa jIvane, gaMdha nahi, nahi sparza, rasa jIvane nahIM, nahi rUpa ke na zarIra, na saMsthAna saMtanane nahIM. (50) zrI samayasAra-gu. AvRtti-gA. 50 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 103 tulyaM / kuta stena tatsamaM ? aprajJaM jaDamacetanaM ytH| tathA akriyAbhoga kriyApadArthaparisthiti: bhogaH sukhAdyanubhavaH tau na vidyate ytr| yasyaivaM tatpratibhAsate sa kiM karoti ? sa zamaM yAti zamaM paramavItarAgatAM saMsArabhogadehopari vA vairAgyaM gcchti| kathambhUtaM zamaM ? akriyAbhogamityetadatrApi smbNdhniiym| kriyA vaakkaaymnovyaapaarH| bhoga indriyapraNAlikayA viSayAnubhavanaM vissyotsvH| tau na vidyate yatra tamitthaMbhUtaM zamaM sa yaati| netaraH tadvilakSaNo vahirAtmAnA 67nA sopyevaM zarIrAdibhinnamAtmAnaM kimiti na pratipadyata ityAha - zarIrakaMcukenAtmA saMvRtajJAnavigrahaH / nAtmAnaM budhyate tasmAdbhamatyaticiraM bhave / / 68 / / kAraNa ke te cetanArahita jaDa-acetana che tathA akriyAbhoga arthAt kriyA eTale padArthonI pariNati ane bhoga eTale sukhAdi anubhava-e baMneno jemAM abhAva che, evuM te (jagat ) jene pratibhAse che te zuM kare che? te zAMti pAme che, arthAt zama eTale parama vItarAgatA athavA saMsAra, bhoga ane deha upara vairAgya-tene pAme che. kevI zAnti? ahIM paNa tenI (zamanI) sAthe akriyAbhAgano saMbaMdha levo. kriyA eTale vANI, kAya ane manano vyApAra ane bhoga eTale indriyonI praNAlikAthI (indriyoddhArA) viSayonuM anubhavana eTale viSayotsava-te baMne jemAM vidyamAna na hoya evI zAntine pAme che. bIjo koI nahi, arthAt tenAthI viparIta lakSaNavALo bahirAbhA ( tevI zAnti pAmI zakato nathI.) bhAvArtha : jene zarIrAdirUpa jagat kASTa-pASANAdi tulya acetana-jaDa ane nizreSTha bhAse che, arthAt pariNamanarUpa kriyAthI ane sukhAdi anubhavarUpa bhogathI rahita pratibhAse che, te evI parama vItarAgatArUpa zAntine pAme che, ke jemAM mana-vacana-kAyanI pravRttino tathA indriyonA viSayabhogano abhAva hoya che. ajJAnI bahirAtmA AvI zAnti pAmato nathI. je samaye antarAmAM AtmasvarUpanI bhAvanA karatAM karatAM svarUpamAM sthira thaI jAya che, te samaye tene A jaDakriyAtmaka pravRttimaya jagat taraphanuM lakSa chUTI jAya che ane te parama vItarAgatAne prApta thaI nirvikalpa nirAkula AnaMda anubhave che. 67. te (bahirAbhA) paNa evI rIte zarIrAdithI bhinna AtmAne kema prApta karato (jANato ) nathI? te kahe che : zloka 68 anvayArtha : (zarIrazcaMguna) zarIrarUpI kAMcaLIthI (saMvRtajJAnavi: mAtmA) jenuM jJAnarUpI zarIra DhaMkAeluM che te bahirAtmA (mAtmAnaM) AtmAnA yathArtha svarUpane (na vadhyate) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- zarIrameva kaMcukaM tena saMvRtaH samyak pracchAdito jJAnameva vigrahaH svarUpaM ysy| zarIrasAmAnyopAdAne'pyatra kArmaNazarIrameva gRhyte| tasyaiva mukhyavRttyA tdaavrktvopptteH| itthaMbhUto bahirAtmA nAtmAnaM budhyte| tasmAdAtmasvarUpAnavabodhAm aticiraM bahutarakAlaM bhave saMsAre pramatA 68 jANato nathI; (tasmAtu) tethI (gativira) bahu lAMbA kALa sudhI (bhave ) saMsAramAM te ( zramati) bhame che. TIkA : zarIra te ja kaMcuka (kAMcaLI)-tenAthI DhaMkAeluM eTale sArI rIte AcchAdita thaeluM jJAnarUpI zarIra arthAt svarUpa jenuM, [ ahIM zarIra sAmAnyanuM grahaNa karavA chatAM kArmANa zarIranuM ja prazna samajavuM, kAraNa ke tenI ja mukhya vRttie tenA AvazyakapaNAnI upapatti che arthAt te AvaraNarUpa che.) evo bahirAtmA AtmAne jANato nathI; tethI AtmasvarUpa nahi jANavAnA kAraNe te ati cirakALa-bahu bahu kALa sudhI bhavamAM eTale saMsAramAM bhame che. bhAvArtha : vAstavamAM AtmA jJAnasvarUpa che. jJAna ja tenuM zarIra che, paraMtu anAdi kALathI saMsArI AtmAne kArmANa zarIra sAthe ekapaNAnA adhyAsathI tenuM svarUpa vikRta thaI gayuM che. tevA bahirAtmAne AtmAnA yathArthasvarUpanuM jJAna nathI, tethI te saMsAramAM cirakALa sudhI bhamyA kare che. ahIM kAMcaLInuM daSTAMta sthUlatAnI apekSAe che, kAraNa ke jevI rIte kAMcaLI sarpanA uparanA bhAgamAM rahe che, tevI rIte kArmANa zarIrano saMbaMdha AtmA sAthe nathI, paraMtu pANImAM nimaka jema maLI jAya che, tema baMneno ekakSetrAvagAharUpa saMbaMdha che. 1 vizeSa AtmA ane karmano saMbaMdha anAdi kALathI che, paNa te pravAharUpe che. jyAre ajJAnavaza jIva karmanA udayamAM joDAya che te ja samaye udayamAM AvelAM karma khare che ane navAM karma svayaM baMdhAya che. ema karma-saMtati pravAharUpe cAlu rahe che. jo jIva karmanA udayamAM na joDAya to navAM karma baMdhAtAM nathI ane jUnAM karma kharI jAya che. jyAM sudhI jIva potAnI viparIta mAnyatA TALato nathI, tyAM sudhI darzanamohanIya karmano pravAha cAlu rahe che ane jIva tenA udayamAM joDAto rahe che, ane tethI saMsAramAM rakhaDayA ja kare che. dravya pratyayono udaya thatAM, zuddhAtmasvarUpanI bhAvanAno tyAga karIne (jIva) jyAre 1. sarpanI kAMcaLI tenA zarIrathI judI thavA yogya na hoya tyAM sudhI te sarpanA zarIra sAthe saMlagna (coMTelI) rahe che, tema ajJAnI jyAM sudhI kArmANa zarIra sAthe ekatA kare che tyAM sudhI karmo sAthe baMdha cAlu rahe che; jema sarpanI kAMcaLI tenA zarIra sAthe cAlu rahe che tema. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra yadyAtmanaH svarUpamAtmatvena bahirAtmAno na buddhayante tadA kimAtmatvena te buddhayante phatyA -- pravizadgalatAM vyUhe dehe'NUnAM samAkRtau / sthitibhrAntyA prapadyante tamAtmAnamabuddhayaH / / 69 / / TIkA- taM dehamAtmAnaM prpdynte| ke te? abuddhayo bhiraatmaanH| kayA kRtvA ? sthitibhraantyaa| kva ? dehe| kathambhUte dehe ? vyUhe smuuhe| keSAM ? aNUnAM prmaannuunaaN| kiM viziSTAnAM ? pravizadgalatAM anupravizatAM nirgacchatAM c| punarapi kathambhUte ? samAkRtau samAnAkAre sdRshpraaprotpaaden| AtmanA sahaikakSetre samAnAvagAhena vaa| itthambhUte dehe yA sthitibhrAntiH sthityA kAlAntarAvasthAyitvena ekakSetrAvasthAnena vA bhraantidehaatmnormevAdhyavasAyajJayAgA rAgAdibhAve pariName che tyAre baMdha thAya che, udayamAtrathI nahi ja. jo udayamAtrathI baMdha thAya to sarvadA saMsAra ja rahe. kevI rIte ? saMsArIone sarvadA ja karmodayanuM vidyamAnapaNuM hoya che mATe. to zuM karmodaya baMdhanuM kAraNa nathI thatuM? nA, nirvikalpa samAdhithI bhraSTa thaelAone mohasahita karmodaya vyavahArathI nimitta thAya che, paNa nizcayathI to potAno rAgAdi ajJAna bhAva ja azuddha upAdAna kAraNa che. 68. jo bahirAtmAo AtmasvarUpane AtmapaNe na jANatA hoya, to teo kone AtmapaNe jANe che? te kahe che : zloka 69 anvayArtha : (avRddhaya:) ajJAnI bahirAmAM jIvo, (vizad gatAM pUnAM bhUde vehe) praveza karatA ane bahAra nIkaLatA evA paramANuonA samUharUpa dehamAM, (samAtI) AtmA ane zarIranI AkRtinA samAnarUpamAM (risthatisrAnca) AtmA sthita hovAthI-arthAt zarIra ane AtmA eka kSetramAM sthita hovAthI-baMnene ekarUpa samajavAnI bhrAntithI (tam ) tene eTale zarIrane (mItmAna) AtmA (pratipadyate) samajI le che. TIkA : teo dehane AtmA samaje che. koNa teo? buddhi vinAnA bahirAtmAo. zAthI (ema samaje che) ? sthitinI bhrAntithI. zAmAM? dehamAM. kevA dehamAM? bharUpa eTale samUhurUpa (dehamAM). konA (samUharUpa)? aNuonA-paramANuonA (samUharUpa ). kevA prakAranA (paramANuonA)? pravezatA-galatA arthAt praveza karatA ane nIkaLatA (paramANuonA). vaLI 1. juo - zrI samayasAra gA. 164-15nI zrI jayasenAcAryakRta saMskRta TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 106] samAdhitaMtra kevA (dehamAM)? samAkRta-ekabIjAnA sadaza utpAdathI samAna AkAravALA (dehamAM)-arthAta AtmAnI sAthe samAna avagAhathI eka kSetravALA (dahamAM). AvA dehamAM je sthiti bhrAntisthitithI eTale kAlAntara-avasthAyipaNAne lIdhe yA eka kSetramAM rahevAnA kAraNe-je bhrAnti arthAt deha ane AtmAnA abhedarUpa adhyavasAya-tenA kAraNe (dehane AtmA mAne che). bhAvArtha : niraMtara praveza karatA ane bahAra nIkaLatA pudgala-paramANuonA samUharUpa dehamAM samAna AkRtie-eka kSetre AtmA sthita hovAthI, deha ane AtmAnI ekapaNAnI brAntine lIdhe bahirAtmA zarIrane ja AtmA mAne che. A zarIra pudgala paramANuonuM baneluM che, A paramANuo tenA te kAyama rahetA nathI. samaye samaye agaNita paramANuo zarIranI bahAra nIkaLe che ane navA navA paramANuo zarIranI aMdara dAkhala thAya che. paramANuonA nIkaLI javAthI tathA bIjAno praveza thavAthI zarIranI bAhya AkRtimAM sthUla daSTie kAMI phera lAgato nathI. vaLI AtmA ane zarIrane ekatrAvagAha saMyoga saMbaMdha che, tethI baMnenI samAna AkRti hovAthI ajJAnI jIvane bhrama thAya che ke "A zarIra ja huM chuM." tene atyaMtara rahelA AtmatattvanuM jJAna ja nathI. zarIra ane AtmAne dUdha-pANInI jema ekatrAvagAha sthiti che. zarIra indriyagamya che ane AtmA atIndriyagamya che. ajJAnIne indriyajJAna hovAthI te zarIrane ja dekhe che, AtmAne dekhato nathI; tethI te zarIrane ja AtmA mAnI ekatAbuddhi kare che ane zarIra saMbaMdhI rAgadveSa kare che. vizeSa "jyAM sudhI A AtmAne jJAnAvaraNAdi dravyakarma, bhAvakarma ane zarIrAdi nokarmamAM "A huM chuM ane huM mAM (AtmAmAM) "A karma-nokarma che'--evI buddhi che, tyAM sudhI A AtmA apratibuddha (ajJAnI) che." zlokamAM karmanA kAraNe jIva bhramamAM paDe che ema kahyuM nathI, paNa potAnA aparAdhathI ja te tevA bhramamAM paDe che. 69. 1. nokarma-karme "huM', huMmAM vaLI "karma ne nokarma che," -e buddhi jyAM lagI jIvanI, ajJAnI tyAM lagI te rahe. (19) (zrI samayasAra-gu. AvRtti-gA. 19.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [100 tato yathAvadAtmasvarUpapratipattimicchannAtmAnaM dehAdbhinnaM bhAvayedityAha - gaura: sthUlaH kRzo vA'hamityaGge nAvizeSayan / AtmAnaM dhArayennityaM kevalajJaptivigraham / / 70 / / TIkA- gauro'haM sthUlo'haM kRzovA'hamityanena prakAreNAGgena vizeSaNena avizeSayan viziSTaM akRrvannAtmAnaM dhArayet citte'vicalaM bhAvayet nityaM srvdaa| kathambhUtaM ? kevalajJaptivigrahaM kevljnyaansvruupN| athavA kevalA rUpAdirahitA jJaptirevopayoga eva vigraha: svarUpaM ysy|| 70 / tethI yathArtharUpe AtmasvarUpane samajavAnI icchA karanAre AtmAne dehathI bhinna bhAvavo. te kahyuM che : zloka 70 anvayArtha : (6) ThuM (nora:) goro chuM, (zUna:) jADo chuM, (vA 5za:) athavA pAtaLo chuM; (ti) evI rIte (baMnena) zarIra sAthe (mAtmAnaM) AtmAne (vizeSayana) ekarUpa nahi karatAM (nitya) sadA (mAtmAna) potAnA AtmAne (vajJaptivigraham ) kevala jJAnarUpa zarIravALo (dhArayet ) dhAravo-mAnavo. TIkA : huM goro chuM, huM skUla (jADo) chuM ke huM kRza (pAtaLo) chuM-evA prakAre zarIra vaDe AtmAne, vizeSarUpe eTale viziSTarUpe nahi mAnI (tene) dhAravo arthAt cittamAM tene nitya-sarvadA avicalapaNe bhAvavo. kevA (AtmAne)? kevala jJAnavigraharUpa eTale kevala jJAna svarUpa arthAt kevala rUpAdirahita jJati ja-upayoga ja jenuM vigrahuM eTale svarUpa che tevA AtmAne (cittamAM dhAravo). bhAvArtha : gorApaNuM, zUlapaNuM, kuzapaNuM vagere avasthAo zarIranI che-pudgalanI che, AtmAnI nathI. A zarIranI avasthAo sAthe AtmAne ekarUpa nahi mAnavo arthAt te avasthAone AtmAnuM svarUpa nahi mAnavuM. tene zarIrathI bhinna, rUpAdirahita ane kevala jJAnasvarUpa ja samajavo ane te svarUpe ja tenuM niraMtara cittamAM dhyAna karavuM. 70. | * hau~ gorau hau~ sAMmalau hau~ jivi bhiNNau vssnnu| hau~ taNuaMgau thUlu hau~ ehau~ muDhau mnnnnu|| 80 / / (zrI paramAtmapravAze-coLIndrava:) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra yazcaivaM vidyamAtmAnamekAgramanasA bhAvayettasyaiva muktirnAnyasyetyAha -- muktirekAntikI tasya citte yasyAcalA dhRtiH / tasya naikAntikI muktiryasya nAstyacalA dhRtiH / / 71 / / TIkA- ekAntikI avazyambhAvinI tasyAntarAtmano muktiH| yasya citte avicalA dhRtiH AtmasvarUpadhAraNaM svarUpaviSayA prsttirvaa| yasya tu citte nAstyacalA dhRtistasya naittirI mutti: je evA prakAranA AtmAnI ekAgra manathI bhAvanA kare tene ja mukti hoya che, bIjA koIne nahi te kahe che: zloka 71 anvayArtha : (carcA) jenA (citta) cittamAM (vanA) AtmasvarUpanI nizcala (dhRti:) dhAraNA che (tasya) tenI (pAntivI muvi7:) ekAnta eTale niyamathI mukti thAya che. (yaca) jene (vinA dhRti: na sti ) AtmasvarUpamAM nizcala dhAraNA nathI (ta) tenI (1ntivI muvijJa: na) avazyapaNe mukti thatI nathI. TIkA : ekAntika eTale avazya thavAvALI mukti te attarAtmAne thAya che ke jenA cittamAM avicala (nizcala) vRti arthAt AtmasvarUpanI dhAraNA hoya ke svarUpamAM prasatti (lInatA) hoya; paraMtu jenA cittamAM acala dhRti (dhAraNA) hotI nathI, tene avazyabhAvI mukti thatI nathI. bhAvArtha : jeno upayoga bIje nahi bhamatAM AtmasvarUpamAM ja sthira thAya che, tenI niyamathI mukti thAya che, paraMtu jeno upayoga ekathI bIje bhame che ane AtmasvarUpamAM sthira thato nathI, tenI kadI mukti thatI nathI. jyAM mohabhAva sahita upayoga para padArthomAM aTake che tyAM savikalpa dazA varte che. A savikalpa dazAmAM upayoga AtmasvarUpamAM sthira thaI zakato nathI. nirvikalpa dazAmAM ja upayoga AtmasvarUpamAM sthira thaI zake che. jeno upayoga AtmasvarUpamAM sthira thAya che tene ja mukti thAya che, bIjA koIne nahi. 71. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [109 citte'calAdhRtiM ca lokasaMsarga parityajyAtmasvarUpasya saMvedanAnubhave sati syAnnAnyatheti darzayannAha - janebhyo vAk tataH spando manasazcittavibhramAH / bhavanti tasmAnsaMsargAM janairyogI tatastyajet / / 72 / / TIkA- janebhyo vAk vcnprvRttirbhvti| pravRtteH spando manasaH vyagratA mAnase bhvti| tasyA''tmana: spandAccittavibhramAH nAnAvikalpapravRttayo bhvnti| yata evaM, tattasmAt yogI tyanetA varuM? saMsa sarUnyamA : sada? bane: cittamAM acala dhRti, lokanA saMsarganA parityAga karIne AtmasvarUpanA saMvedanano anubhava thatAM thAya che. bIjI rIte nahi. te darzAvI kahe che ke zloka 72 anvayArtha : (naregya:) lokonA saMsargathI (vAva) vacananI pravRtti thAya che; (tata:) tenAthI eTale vacanapravRttithI (manasa: spaC:) mananI vyagratA thAya che-citta calAyamAna thAya che, (tasmAta) tenAthI eTale cittanI caMcaLatAthI (cittavibhrama: mavatti) cittamAM vividha prakAranA vikalpo UThavA lAge che arthAta mana vikSipta thaI jAya che (tata:) tethI (goLo) yogIe-yogamAM saMlagna thavAvALA antarAtmAe-(na. saMsarga tyajotu) laukika janonA saMsargano tyAga karavo. TIkA : loko sAthe bolavAthI vacananI pravRtti thAya che, pravRttithI mananuM spaMdana-manamAM vyagratA-thAya che, te AtmAnA (bhAvamananA) spaMdanathI cittavibhramo arthAt vividha prakAranA vikalponI pravRtti thAya che; teTalA mATe yogIe tajavo. zuM (tajavo)? saMsarga-saMbaMdha konI sAtheno? loko sAtheno. bhAvArtha : laukika jano sAthe vArtAlApa karavAthI mana vyagra bane che,-citta calAyamAna thAya che ane vividha prakAranA saMkalpa-vikalpo UThe che. tenAthI AtmasvarUpamAM sthiratA rahetI nathI. mATe AtmasvarUpanA abhyAsIe laukika janonA saMsargathI dUra rahevuM yogya che. vizeSa sAdhakane jema jema bheda-vijJAnanuM baLa vadhatuM jAya che tema tema tene para padArtho pratye upekSAbhAva thAya che ane vItarAgatA vadhatI jAya che. vItarAgatAnA pramANamAM te AtmasthiratA prApta kare che. svarUpa-sthiratAnA kALe laukika jano sAtheno saMsarga svayaM chUTI jAya che. 7ra. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 110] samAdhitaMtra tarhitaiH saMsarga parityajyATavyAM nivAsaH kartavya ityAzaMkAM nirAkurvannAha -- grAmo'raNyamiti dvedhA nivAso'nAtmadarzinAm / dRSTAtmanAM nivAsastu viviktAtmaiva nizcalaH / / 73 / / TIkA- grAmo'raNyamityevaM dvadhA nivAsa: sthAnaM anAtmadarzinAmalabdhAtmasvarUpopalambhAnAM dRSTAtmanAmupalabdhAtmasvarUpANAM nivAsastu viviktAtmaiva rAgAdirahito vizuddhAtmaiva nizcala: cittvyaakultaarhitH|| 73 / / to zuM temano (lokono) saMsarga choDI jaMgalamAM nivAsa karavo? evI AzaMkAnuM nirAkaraNa karatAM kahe che : zloka 73 anvayArtha: (nAtmanAM ) jemane AtmAno anubhava thayo nathI tevA lokone (grAma:jharakhyama) grAma ke araNya (ruti phedhA nivAsa:) evAM be prakAranA nivAsasthAna che; (1) kintu () jemane AtmasvarUpano anubhava thayo che tevA jJAnI puruSone, (nizcana) cittanI vyAkulatA rahita (viviDInma yva) rAgAdirahita zuddha AtmA ja (nivAsa:) nivAsasthAna che. TIkA : grAma ane araNya e be prakAranAM nivAsasthAna, anAtmadardIo mATe arthAta jemane AtmAno anubhava thayo nathI, jemane AtmAnI upalabdhi thaI nathI tevAM loko mATe che, paraMtu jemane AtmAno anubhava thayo che, jemane AtmasvarUpanI upalabdhi thaI che, tevA (jJAnI) lokone mATe to nivAsasthAna vivikta eTale vimukta AtmA ja arthAta rAgAdirahita zuddha AtmA ja che je nizcala, eTale cittanI AkulatArahita che. bhAvArtha : jene AtmAno anubhava nathI, bheda-jJAna nathI te puruSane ja gAma ke jaMgalamAM vasavAno vikalpa Ave che. je AtmadarzI che jemane AtmAno anubhava che-temanuM nivAsasthAna vAstavamAM potAno zuddhAtmA ja che. te rAga-dveSAdi rahita ane nizcala hovAthI, temane grAmanivAsa mATe ke vananivAsa mATe prema hoto nathI ane temanuM citta saMkalpa-vikalpothI Akulita hotuM nathI. teo grAma ke vanane potAnA AtmasvarUpathI bahirbhata samaje che; tethI koImAM paNa Asakti rAkhavI ke tene potAnuM nivAsasthAna mAnavuM e temane ISTa nathI. teo to zuddhAtmasvarUpane ja potAnI vihAra-bhUmi banAve che ane temAM ja sadA ramyA kare che. caTAI, patthara, ghAsa, jamIna, lAkaDAnuM pATiyuM, vagere dhyAna mATe nissAra che, kAraNa ke jeNe rAga-dveSa ane viSaya-kapAyarUpI zatruone dUra karyA che tevA puruSane to teno AtmA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 111 anAtmadarzino dRSTAtmanazca phalaM darzayannAha -- dehAntaragate/jaM dehe'sminnAtmabhAvanA / bIjaM videhaniSpatterAtmanyevAtmabhAvanA / / 74 / / TIkA- dehAntare bhavAntare gatirgamanaM tasya bIjaM kAraNaM kiM ? aatmbhaavnaa| kva ? dehe'smin asminkarmavazAdgRhIte dehe| videhaniSpatte: videhasya sarvathA dehatyAgasya niSpattermuktiprApteH punarbIjaM svaatmnyevaatmbhaavnaa||74|| ja dhyAna mATe sAcuM atyaMta nirmaLa Asana che-evuM jJAnIjanoe mAnyuM che. " AtmasvarUpanA anubhava mATe grAma-araNyanI jema anya para padArtho paNa nissAra che; trikAlI zuddhAtmAnuM avalaMbana ja sArabhUta che. 73. anAtmadarzI ane AtmadarzInA phalane darzAvI kahe che : zloka 74 anvayArtha : (garimana de) A zarIramAM (gAtmabhAvanA) AtmAnI bhAvanA arthAt zarIrane ja AtmA mAnavo te (vedAntarIte.) anya zarIragrahaNarUpa bhavAntaraprAptinuM (vIna) bIja eTale kAraNa che ane (mItmani va) AtmAmAM ja (mAtmabhAvanA) AtmAnI bhAvanA arthAt AtmAne ja AtmA mAnavo te (vivedaniSpattei:) zarIranA sarvathA tyAgarUpa muktinuM (vIna) bIja che. TIkA : anya dehamAM eTale anya bhavamAM gati eTale gamana-tenuM bIja eTale kAraNa. kayuM? AtmabhAvanA. zAmAM? A dehamAM eTale karmavaza grahelA A dehamAM. videhaniSpattinuMvidehanI arthAt sarvathA dehatyAganI niSpattinuM eTale mukti prAptinuM bIja potAnA AtmAmAM ja AtmabhAvanA (karavI te ) che. bhAvArtha : zarIramAM Atmabuddhi karavAthI eTale zarIrane ja AtmA mAnavAthI anya bhavamAM paNa zarIranI ja prApti thAya che ane potAnA AtmAmAM ja-nija svarUpamAM ja Atmabuddhi karavAthI arthAt AtmAne ja AtmA mAnavAthI mukti thAya che- dehano saMbaMdha sarvathA chUTI jAya che. na saMstaro'zmA na tRNaM na medinI, vidhAnato no phalako vinirmitH| yato nirastAkSakaSAyavidviSaH, sudhIbhirAtmaiva sunirmalo mtH|| 22 / / (zrI amitagati AcAryakRta "sAmAyika pATha') Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra tarhi muktiprAptihetuH kazcidgurubhaviSyatIti vadantaM pratyAha - nayatyAtmAnamAtmaiva janma nirvANameva ca / gururAtmAtmanastasmAnnAnyo'sti paramArthataH / / 75 / / TIkA- janma saMsAraM nayati praapyti| kaM ? aatmaanN| ko'sau ? Atmaiva dehAdau dRddhaatmbhaavnaavshaat| nirvANameva ca AtmAnamAtmaiva nayati svaatmnyevaatmbuddhiprkrsssdbhaavaat| yata evaM tasmAt paramArthato gururaatmaatmnH| nAnyo gururasti prmaarthtH| vyavahAreNa tu yadi bhavati savA bhavatA 7phA. mATe pharIthI zarIranI prApti na thAya-punarbhava karavo na paDe te mATe jJAnIe zarIramAM Atmabuddhino tyAga karIne potAnA AtmAmAM ja Atma-bhAvanA karavI e ja yogya che. vizeSa jyAM sudhI dehapradhAna viSayomAM mamatva choDato nathI, tyAM sudhI karmathI malina AtmA pharI pharIne anya anya prANo dhAraNa kare che." je indriyAdino vijayI thaIne upayogamAtra AtmAne dhyAve che te karmo vaDe raMjita thato nathI; tene prANo kaI rIte anusare ? (arthAt tene prANono saMbaMdha thato nathI.) ** je ajJAnI jIva (zarIrAdika ) pudgala dravyane abhinaMde che-arthAt tene potAnuM mAne che-temAM AtmIya bhAva kare che, te jIvanI sAtheno saMyoga-saMbaMdha cAre gatiomAM te pugala dravya choDatuM nathI." * 74. to mukti-prAptino hetu koI guru haze evuM bolanAra prati kahe che - zloka 75 anvayArtha : (mAtmA iva) AtmA ja (mAtmAnaM) AtmAne (bana nirvANam va ca nayati) janma ane nirvANa prati dore che-arthAt prApta karAve che; ( tAt ) mATe (paramArthatA) nizcayathI (mAtma: guru:) AtmAno guru (tmA iva) AtmA ja che; (vanya: na sti ) bIjo koI nahi. 1. karme malina jIva tyAM lagI prANo dhare che pharI pharI, mamatA zarIrapradhAna viSaye jyAM lagI choDe nahi. (150) ( zrI pravacanasAra-gu. AvRtti-gAthA 150) 2. karI indriyAdika-vijaya, dhyAve Amane-upayogane, te karmathI raMjita nahi, kayama prANa tene anusare? (151) (zrI pravacanasAra-gu. AvRtti-gA. 151) 3. "ibdopadeza' - zloka 46. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 113 TIkA : janma eTale saMsAra prati dore che-prApta karAve che. kone ? AtmAne. koNa te ? dehAdimAM daDha AtmabhAvanAvaza AtmA ja (janma prApta karAve che); ane potAnA AtmAmAM ja AtmabuddhinA prakarSa saddabhAvathI AtmA ja AtmAne nirvANa prati laI jAya che, kAraNa ke vAstavamAM AtmA AtmAno guru che; 52mArthe bIjo koI guru nathI. vyavahAre te hoya to bhale ho. bhAvArtha : je AtmA dehAdimAM dRDha Atmabuddhi kare che te janma-maraNarUpa saMsAramAM bhramaNa kare che-arthAt AtmA ja potAnA AtmAne sva-aparAdhathI saMsAramAM rakhaDAve che, ane te ja AtmA jo potAnA AtmAmAM ja dRDha Atmabuddhi kare, to te saMsArabhramaNathI mukta thAya che-nirvANa pAme che-arthAt AtmA ja potAnA AtmAne nirvANa pamADe che; tethI 52mArthe AtmA ja AtmAno guru che, bIjo koI guru nathI. vizeSa ahIM AcArye spaSTa karyuM che ke jIva potAnA zuddha ke azuddha upAdAnathI ja potAnA AtmAnuM hita-ahita kare che. temAM karma ke 52 padArtho ahetuvat che akiMcitkara che. jyAM sudhI jIva potAnA AtmAnA sAmarthyanuM bhAna karI aMtaraMga rAgAdi zatruo arthAt kaSAyapariNati 52 vijaya prApta karI svayaM potAnA AtmAno uddhAra karavAno prayatna karato nathI, tyAM sudhI te saMsArarUpI kIcaDamAM phasyo rahe che ane janmamaraNanAM asahya kaSTo bhogavato rahe che, paraMtu jyAre te AtmasvarUpanuM barAbara jJAna karI svabhAva-sanmukha vizeSa ugra puruSArtha Adare che, tyAre krame krame rAga-dveSAdi kaSAya-bhAvono yA vibhAva pariNatino svayaM tyAga thaI jAya che ane rAgAdi bhAvathI sarvathA mukta thatAM arthAt parama vItarAgatA prApta thatAM te mokSa pAme che. 'AtmA, potAnA AtmAmAM mokSasukhanI sadA abhilASA kare che, abhISTa mokSasukhanuM jJAna karAve che ane svayaM kalyANakArI Atma-sukhanI prAptimAM potAne yoje che, tethI AtmA ja AtmAno guru che. mATe AtmA paranuM-nimittanuM avalaMbana choDI pote potAno guru bane arthAt dharmanI siddhi mATe svAzrayI bane, to te janma-maraNanAM duHkhothI mukta thaI nirvANa pAme. 75. 6. svasmin sadAbhilASitvAdabhISTajJApakatvataH / svayaM hitaprayoktRtvAdAtmaiva gururAtmanaH / / 34 / / ( iSTopadeza - zloka 34) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 114] dehe svabuddhirmaraNopanipAte kiM karotItyAha - dRDhAtmabuddhirdaihAdAvutpazyannAzamAtmanaH / mitrAdibhirviyogaM ca bibheti maraNAbhRzam / / 76 / / TIkA- dehAdau dRddhaatmbuddhirviclaatmdRssttirbhiraatmaa| utpshynnvlokyn| Atmano nAzaM maraNaM mitrAdibhirviyogaM ca mama bhavati iti buddhayamAno maraNAbibheti bhRshmtyrthm|76|| dehamAM Atmabuddhi karanAra (bahirAtmA ) maraNa najIka AvatA zuM kare che? te kahe che : zloka 76 anvayArtha : (veda daDhAtmavRddhi:) dehAdimAM daDha AtmabuddhivALo bahirAbhA (mAtma: nAza) potAnA eTale potAnA zarIranA nAzane (ra) ane (mitrAhimi: viyo ) mitrAdithI thatA viyogane (utpazyana ) dekhIne (maraNAt ) maraNathI (mRNan ) atyaMta (vimeti) Dare che. TIkA : dAdinA daDha AtmabuddhivALo eTale avicala AtmadaSTivALo bahirAbhA, potAno nAza eTale maraNa joIne-avalokIne tathA "mitrAdithI mAro viyoga thaze" ema samajIne maraNathI atyaMta bhaya pAme che; evo artha che. bhAvArtha : ajJAnI jIva zarIrane ja daDhapaNe AtmA mAne che, tethI zarIra chUTavAnA samaye arthAt maraNa samaye potAnA AtmAno nAza ane tethI karIne strI-putra-mitrAdithI viyoga-e be vAta jANI maraNathI ghaNo ja bhaya pAme che. 'saMsArAsaktacitAnAM mRtyuItyai bhvennRnnaam|' je puruSonuM citta saMsAramAM Asakta che, temane mATe mRtyu bhayanuM kAraNa che. kAraNa ke te mAne che ke "mArA zarIrano nAza thatAM, strI-putrAdithI viyoga thaze. have mane temanA saMyoganuM sukha malaze nahi." AvA viyoganA duHkhathI te maraNathI bahu bIe che. 76. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 115 yastu svAtmanyevAtmabuddhiH sa maraNopanipAte kiM karotItyAha -- AtmanyevAtmadhIranyAM zarIragatimAtmanaH / manyate nirbhayaM tyaktvA vastraM vastrAMtaragraham / / 77 / / TIkA- AtmanyevAtmasvarUpa eva AtmadhI: antarAtmA zarIragatiM zarIravinAzaM zarIrapariNatiM vA bAlAdyavasthArUpAM Atmano anyAM bhinnAM nirbhayaM yathA bhavatyevaM mnyte| zarIrotpAdavinAzau Atmano vinAzotpAdau ( utpAdavinAzau iti sAdhu:) na manyata ityrthH| vastraM tyaktvA vastrAntaragrahaNamiva / / 77 / / paraMtu jene potAnA AtmAmAM ja Atmabuddhi che te maraNa najIka AvatAM zuM kare che? te kahe che zloka 77 anvayArtha : (Atmani dhva gAtmathI ) AtmasvarUpamAM AtmabuddhivALo aMtarAtmA (zarIraniM) zarIranI gatine-zarIranA vinAzane (nAtmanaH nya) AtmAthI bhinna (mIte) mAne che ane (vanne tyavattvA vastrAntarapraNam va ) maraNanA avasarane eka vastrane choDI bIjA vastranuM grahaNa karavAnI jema samajI (nirmAM mukhyatve ) potAne nirbhaya mAne che. TIkA : AtmAmAM ja eTale AtmasvarUpamAM ja AtmabuddhivALo-aMtarAtmA, zarIranI gatine eTale zarIranA vinAzane athavA bAlAdi avasthArUpa zarIranI pariNatine nirbhayapaNe (niHzaMkapaNe) AtmAthI anya-bhinna mAne che, zarIranA utpAda-vinAzane AtmAno utpAda-vinAza e mAnato nathI-evo artha che, jema vastrano tyAga karIne anya vastranuM grahaNa karavuM tema. bhAvArtha : aMtarAtmA AtmAne zarIrathI bhinna samaje che, baMnene ekarUpa mAnato nathI, tethI te zarIranI avasthAne AtmAnI avasthA mAnato nathI, arthAt zarIranI utpattithI AtmAnI utpatti ane zarIranA nAzathI AtmAno nAza mAnato nathI. jema eka vastra tajI bIjuM vastra grahaNa karatAM zarIrane kAMI thatuM nathI, tema eka deha tajI bIjo deha dhAraNa karatAM AtmAne kAMI thatuM nathI-ema samajI te maraNa-samaye nirbhaya rahe che, maraNathI Darato nathI. vizeSa jJAnI samaje che ke jema makAnano nAza thatAM temAM vyApelA AkAza dravyano nAza thato nathI, tema zarIrano nAza thatAM temAM rahelA AtmAno kadI nAza thato nathI. AvI samajaNane lIdhe tene koI paNa prakAranI AkulatA rahetI nathI. te maraNa-prasaMge nirbhayatA seve che ane Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 116] samAdhitaMtra evaM ca sa eva budhyate yo vyavahAre'nAdaraparaH yastu tatrAdaraparaH sa na budhyata ityAha vyavahAre suSupto yaH sa jaagaaNtmgocre| jAgarti vyavahAre'smin suSuptazcAtmagocare / / 78 / / TIkA- vyavahAre vikalpAbhidhAnalakSaNepravRttinivRtyAdisvarUpe vA suSupto'prayatnaparo yaH sa jAgartyAtmagocare AtmaviSaye saMvedanodyato bhvti| yastu vyavahAre'sminnuktaprakAre jAgarti sa suSuptaH Atmagocare / / 78 / / AtmasvarUpamAM magna rahe che. jJAnI maraNa samaye vadhu daDhatA mATe potAnA AtmAne uddezIne kahe che ke : "he Atmana, tuM to jJAnarUpI divya zarIrano dhArI che, mATe seMkaDo kIDonA samUhathI bharelA A jIrNa-zIrNa zarIrarUpI pIMjarAnA nAza samaye tane bhaya karavo ucita nathI." "he Atmana, A mRtyurUpa mahotsava prApta thavAthI tuM kema Dare che? kAraNa ke A mRtyudvArA to tuM jJAnAdika svarUpamAM sthita rahIne anya zarIrarUpa navA nagara tarapha gamana kare che.' "garbhathI laI Aja sudhI, deha pIMjarAmAM tuM aneka prakAranAM duHkha bhogavato paDyo rahyo che. mRtyarUpI balavAna rAjA sivAya bIjo koNa tane A deha-pIMjarAmAMthI mukta karI zake tema che?' je puruSa, mRtyarUpI kalpavRkSa prApta thavA chatAM, potAnA AtmAnuM hita sAdhyuM nahi, te saMsArarUpI kAdavamAM pharI phasAI jaI potAnuM zuM kalyANa karaze?" AvA vicArathI jJAnI maraNathI bhaya pAmato nathI, paNa maraNane te mitra samAna gaNe che, tene eka mahotsava tarIke lekhe che, ane tethI te nirAkulatApUrvaka AtmasvarUpamAM sthira thaI samAdhi-maraNa sAdhe che. 77. AvuM jJAna tene ja thAya che ke je vyavahAra vize anAdara rAkhe che, paraMtu jene tyAM (vyavahAramAM) Adara che tene AvuM jJAna thatuM nathI. te kahe che : jo sutto vavahAre so joI jaggae skjjmmi| jo jaggadi vavahAre so sutto appaNe kjje||31|| (mokSaprAmRta, phendrakundAvArya:) "mRtyumotsava'- zloka 9, 10, 12, 14. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 1. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [117 zloka 78 anvayArtha : (1) je (vyavaEAre) vyavahAramAM (suSuH:) sUtelo che, (sa:) te (mAtmA re ) AtmAnA viSayamAM (nIrti) jAge che (va) ane je (rimana vyavahAre ) A vyavahAramAM (nAti) jAge che te (nAtmaNo re ) AtmAnA viSayamAM (suSupta:) sUtelo che. TIkA : vyavahAramAM eTale vikalpa nAma jenuM lakSaNa che temAM ('vikalpanA sthAnarUpa') arthAta pravRtti-nivRtti-AdisvarUpa (vyavahAramAM) je sUto che-prayatnaparAyaNa nathI, te AtmadarzanamAM eTale AtmaviSayamAM jAge che arthAt saMvedanamAM (AtmAnubhavamAM) tatpara hoya che, paNa je A ukta prakAranA vyavahAramAM jAge che te Atma-viSayamAM sUto che. (arthAt Atmadarzana pAmato nathI.) bhAvArtha : jJAnI, pravRtti-nivRttirUpa sAMsArika kAryomAM anAsakta tema ja aprayatnazIla hoya che ane AtmAnubhavanA kAryamAM sajAga rahe che-tatpara rahe che, jyAre ajJAnI pravRttinivRttirUpa saMsAranAM kAryomAM prayatnazIla rahe che-jAgRta rahe che ane AtmAnubhavanA kAryamAM atatpara rahe che. vizeSa ahIM AcArya e batAvyuM che ke pravRtti-nivRttirUpa vyavahAramAM-arthAta, ahiMsA, bhakti, vrata, niyamAdi zubha pravRttirUpa vyavahAramAM ane hiMsA, jUTha, corI, Adi azubha kAryathI nivRttirUpa vyavahAramAM-ema banne vyavahAromAM je atatpara hoya che te ja AtmAnubhava karI zake che, paraMtu bhakti Adi zubha kAryomAM pravRttithI ane azubha kAryamAM nivRttithI AtmasvarUpanI prApti thatI nathI, kAraNa ke te pravRtti vikalparUDha che-rAgayukta che. rAga bhale zubha hoya to paNa tenAthI AtmajJAna thatuM nathI. jJAnI to AtmasvarUpamAM sthiratArUpa pravRtti kare che, tethI tene vyavahAra dharmathI svayaM nivRtti thaI jAya che. tenI te pravRtti vikalpArUDha nathI, paNa nirvikalpa che ane tenAthI dharma thAya che. jJAnIne asthiratAne lIdhe kadAcit pUjA-bhakti Adino zubha rAga Ave, paNa te tene bhalo mAnato nathI, tene tenuM svAmItva ke kartabuddhi nathI. tene te rAga heyabuddhie varte che; tethI temAM tenI pravRtti dekhAvA chatAM te vAstavamAM nivRttimaya ja che. ajJAnI zubharAgamaya pravRttine dharma mAnI tenAthI saMtuSTa thAya che ane AtmasvarUpanI bhAvanA mATe atatpara hoya che. vaLI koI jIva bhaktine mokSanuM kAraNa jANI temAM ati anurAgI thaI pravarte che, paNa te to jema anyamati bhaktithI mukti mAne che tevuM AnuM paNa zraddhAna thayuM; bhakti to rAgarUpa che ane rAgathI baMdha che, mATe te mokSanuM kAraNa nathI. rAgano udaya AvatAM jo bhakti na kare to pApAnurAga thAya, eTalA mATe azubha rAga choDavA arthe jJAnI bhaktimAM pravarte che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 118] samAdhitaMtra yazcAtmagocare jAgarti sa muktiM prApnotItyAha -- AtmAnamantare dRSTvA dRSTvA dehAdikaM bahiH / tayorantaravijJAnAdabhyAsAdacyuto bhavet / / 79 / / TIkA- AtmAnamantare'bhyantare dRSTvA dehAdikaM bahidRSTavA tayorAtmadehayorantaravijJAnAt bhedavijJAnAt acyuto mukto bhvet| tato'cyuto bhavannapyabhyAsAjhedajJAnabhAvanAto bhavati na punrbhedvijnyaanmaatraat||79|| vA mokSamArgamAM bAhya nimittamAtra paNa jANe che, paraMtu tyAM ja upAdeyapaNuM mAnI saMtuSTa thato nathI, paNa zuddhopayogano udyamI rahe che..." ...A bhakti , kevaLa bhakti ja che pradhAna jene evA ajJAnI jIvone ja hoya che tathA tIvra rAgajvara maTADavA arthe vA asthAnano rAga niSedhavA arthe kadAcit jJAnIne paNa hoya che. eTale ke jJAnI jyAre svarUpamAM sthira thaI zakato nathI tyAre tene AvI bhakti heyabuddhie hoya che. 78. je AtmasvarUpamAM jAge che, te mukti pAme che, te kahe che : zloka 79 anvayArtha : (antare) aMtaraMgamAM (mAtmAnaM) AtmAnA vAstavika svarUpane (dA) joIne ane (vadi:) bAhyamAM (vedArji) zarIrAdi para bhAvone (dA) joIne (tayo:) bannenA-AtmA ane zarIrAdikanA-(sattaravijJAna) bhedavijJAnathI tathA (abhyAsAt ) tenA abhyAsathI (kabuta: bhavet ) ayyata eTale mukta thavAya. TIkA : AtmAne aMtaramAM atyaMtaramAM joIne ane dehAdikane bAhya joIne, te bannenA arthAt AtmA ane dehanA aMtaravijJAnathI eTale bhedavijJAnathI (jIva) ayyata eTale mukta thAya. tethI ekalA bhedajJAnathI ja amruta thAya ema nahi, paNa tenA (bhedajJAnanA) abhyAsathI -bhedajJAnanI bhAvanAthI azruta thAya. bhAvArtha : AtmA ane dehanA bhedajJAnathI ane tenA niraMtara abhyAsathI arthAta bhedajJAnanI niraMtara bhAvanAthI e baMnethI ja saMsArathI mukta thavAya, kAraNa ke abhyAsathI bhedajJAnamAM daDhatA Ave che ane daDhatAthI AtmasvarUpamAM sthiratA pAmI mukta thavAya che. vizeSa jyAre jIva aMdaranA AtmAne ane bAhya zarIrAdika para padArthone temanAM lakSaNo dvArA 1. mokSamArgaprakAzaka - gu. AvRtti pR. 226. zrI paMcAstikAya - gAthA 136 nI TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [119 yasya ca dehAtmanoheMdadarzanaM tasya prArabdhayogAvasthAyAM niSpannayogAvasthAyAM ca kIdRzaM jagatpratibhAsata ityAha-- pUrvaM dRSTAtmatattvasya vibhAtyunmattavajjagat / svabhyastAtmadhiyaH pazcAt kASTapASANarUpavat / / 80 / / TIkA- pUrva prathama dRSTAtmatattvasya dehAbhedena pratipannAtmasvarUpasya prArabdha yoginaH vibhAtyunmattavajjagat svarUpaciMtanavikalatvAcchubhetaraceSTAyuktamidaM jagat nAnA-brAhyavikalpairUpetamunmattamiva prtibhaaste| pazcAnniSpannayogAvasthAyAM satyAM svabhyastAtmadhiyaH suSTubhAvitamAtmasvarUpaM yena tasya nizcalAtmasvarUpamanubhavato jagadviSayacintAbhAvAt kaasstthpaassaannvtprtibhaati| tatra prmaudaasiinyaavlmbaat||80|| eka bIjAthI bhinna bhinna samaje che-baMnenuM bhedavijJAna kare che, tyAre tenI pariNatimAM palaTo Ave che. te bAhya viSayothI huThI aMtarmukha thAya che ane potAnA upayogane indriyonA viSayomAM nahi bhamAvatAM tene have svasammukha vALI AtmasvarUpamAM ekAgra thavA abhyAsa kare che. AtmasAdhanano abhyAsa vadhAratAM vadhAratAM ene AtmasvarUpamAM eTalI daDhatA-sthiratA prApta thAya che ke te pharIthI AtmasvarUpathI zruta thato nathI, ane Atmika guNono pUrNa vikAsa thatAM te mokSapada prApta kare che. bheda-vijJAna e muktinuM prathama pagathiyuM che. tenA vinA mukti kadI prApta thAya nahi. mATe bheda-vijJAna karI teno abhyAsa tyAM sudhI jArI rAkhavo ke jyAM sudhI jJAnano upayoga para padArthothI haThI AtmasvarUpamAM sthira thAya." "je koI siddha thayA che te bheda-vijJAnathI siddha thAya che; je koI baMdhAyA che te tenA ja (bheda-vijJAnanA ja) abhAvathI baMdhAyA che." bhedajJAna-jyotine kevalajJAnane utpanna karanArI kahI che. avicaLa AtmAnubhUtinuM mULa kAraNa bhedavijJAna che. 79. jene deha ane AtmAnuM bheda-darzana che, tene prAthamika yogAvasthAmAM ane pUrNa (siddhi) yogAvasthAmAM jagat kevuM pratibhAse che ? te kahe che : 1.- 2. zrI samayasAra kalaza 130, 131. juo - zrI samayasAra gAthA. 2 nI TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 120] samAdhitaMtra zloka 80 anvayArtha : ( pUrva ) prathama arthAt yogAbhyAsanI prAthamika avasthAmAM, (daSTAtmatattvaca) jene Atmadarzana thayuM che evA aMtarAtmAne (nAt) jagata (unmattavat) unmatta jevuM-pAgala jevuM (vimati) jaNAya che, ane (pazcAt) pachIthI arthAt yoganI paripakava avasthAmAM, ( svacattAtmadhiya: ) AtmasvarUpanA abhyAsamAM paripakvabuddhivALA aMtarAtmAne A jagata (vhAipAvALarupavat) kASTha-pASANa jevuM (nizceSTa) bhAse che. TIkA : prathama, jeNe Atma-tattva jANyuM che arthAt dehathI AtmasvarUpa bhinna che evuM jene prathama jJAna thayuM che tevA yogano AraMbha karanAra yogIne jagat unmatta jevuM (pAgala jevuM) lAge che-arthAt svarUpa-ciMtananA vikalapaNAne lIdhe zubha-azubha ceSTAyukta A jagat vividha bAhya vikalpayukta, unmatta jevuM lAge che. pachIthI eTale jyAre yoganI paripakva avasthA thAya, tyAre jene Atmabuddhino sAro abhyAsa thayo che arthAt jeNe AtmasvarUpanI sArI peThe bhAvanA karI che, tevA nizcala AtmasvarUpano anubhava karanArane, jagat saMbaMdhI ciMtAnA abhAvane lIdhe arthAt parama udAsInapaNAnA avalaMbanane lIdhe te (jagat) kASTha- pASANavat pratibhAse che. bhAvArtha : jene sva-paranuM bhedajJAna thayuM che tevA antarAtmAne, AtmAnubhavanI prathama bhUmikAmAM arthAt yoganA AraMbhakAlamAM A saceSTa ane vikalpArUDha jagat unmatta jevuM-pAgala jevuM lAge che, paraMtu bAdamAM jyAre te yoganA paripakva abhyAsahArA AtmasvarUpamAM sthira thaI jAya che, tyAre tene A jagat saMbaMdhI buddhipUrvaka kAMI vikalpa UThato nathI. kAraNa ke tene te samaye nirvikalpa dazA varte che. vizeSa prathama bhUmikAmAM arthAt savikalpa dazAmAM jJAnIno upayoga bAhya padArtho tarapha jAya che ane tethI vividha vikalpo thAya che, paraMtu jema jema te svarUpa-sthiratAno abhyAsa vadhArato jAya che, tema tema upayoganuM 52 taraphanuM valaNa chUTatuM jAya che ane te svarUpamAM sthira thato jAya che. abhyAsanA baLe chevaTe AtmasvarUpamAM upayoganI sthiratA eTalI jAme che ke tene te samaye bAhya jagatno bilakula vicAra paNa Avato nathI. "vaLI je jJAna pAMca indriya ane chaThThA mana dvArA pravartatuM hatuM te jJAna sarva bAjuthI sameTAI nirvikalpa anubhavamAM kevaLa svarUpasanmukha thayuM, kema ke A jJAna kSayopazamarUpa che, te eka kALamAM eka jJeyane ja jANI zake; have te ja jJAna svarUpa jANavAne pravartya tyAre anyane jANavAnuM saheje ja baMdha thayuM. tyAM evI dazA thaI bAhya aneka zabdAdika vikAra hovA chatAM paNa svarUpa-dhyAnIne tenI kAMI khabara nathI. ..." 80. 1 ,, 1. zrI mokSamArga prakAzaka -- zrI ToDa2mallajInI rahasyapUrNa ciThThI - 5 345 (gu. AvRtti ). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 121 nanu svabhyastAtmadhiyaH iti vyrthm| zarIrAbhedenAtmanastatsvarUpavidbhyaH zravaNAtsvayaM vA'nyeSAM tatsvarUpapratipAdanAnmuktirbhaviSyatItyAzaGkayAha - zrRNvannapyanyataH kAmaM vadannapi kalevazat / nAtmAnaM bhAvayedbhinnaM yAvattAvanna mokSabhAk / / 81 / / TIkA- anyata upAdhyAyAdeH kAmaM atyarthaM zrRNvannapi kalevarAginnamAtmAnamAkarNayannapi tato bhinnaM taM svayamanyAn prati vadannapi yAvatkalevarAdbhinnamAtmAnaM na bhaavyet| tAvanna mokSabhAkmokSabhAjanaM tAvanna bhvet|| 81 / / svaccastAtmadhiya:" e pada vyartha che, kAraNa ke "zarIrathI AtmA bhinna che' tevuM tenA svarUpanA jANanArAo pAsethI sAMbhaLavAthI athavA svayaM bIjAone tenuM svarUpa samajAvavAthI mukti thaI zake che-evI AzaMkA karI kahe che : zloka 81 anvayArtha : AtmAnuM svarUpa (kanyata:) bIjA pAsethI (phAma) bahu ja (vana pi) sAMbhaLavA chatAM tathA (chajovarAt ) mukhathI (van pi) bIjAone kahevA chatAM paNa (vAva) jyAM sudhI (mAtmAnaM) AtmAne (fmanaM) zarIrAdithI bhinna (na bhAvaye ) bhAve nahi, (tAva) tyAM sudhI (mokSamA na ) jIva mokSane pAtra thato nathI. TIkA : bIjA pAsethI eTale upAdhyAyAdi pAsethI bahu ja sAMbhaLavA chatAM arthAt zarIrathI AtmA bhinna che evuM zravaNa karavA chatAM, tenAthI (zarIrathI) te (AtmA) bhinna che evuM svayaM bIjAo prati kahevA chatAM, jyAM sudhI zarIrathI AtmA bhinna che evI bhAvanA na kare, tyAM sudhI jIva mokSabhAjana-mokSapAtra thaI zake nahi. bhAvArtha : "zarIrAdithI AtmA bhinna che" e vAta ghaNI vAra gurumukhethI sAMbhaLe tathA bIjAone tevo upadeza paNa vAraMvAra Ape, chatAM jyAM sudhI AtmAne zarIrAdithI daDhapaNe bhinna anubhave nahi arthAt jyAM sudhI svasammukhatApUrvaka tenuM tene bhAva-bhAsana thAya nahi, tyAM sudhI jIva mukti lAyaka banI zake nahi. vizeSa bheda-vijJAnadvArA svasammukhatApUrvaka jIva-ajIvAdi tattvonuM bhAva-bhAsana thavuM-sAcI pratIti thavI-te ja nizcaya samyakatva che, te vinA jIva mokSane pAtra thAya nahi. "vaLI zAstramAM "tattvArthazraddhAnaM sabhyavarzanam' (mokSazAstra a. 1, sUtra 2) evuM vacana kahyuM che, tethI zAstromAM jema jIvAdi tattva lakhyAM che tema pote zIkhI le che, tyAM ja Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 122] tadbhAvanAyAM ca pravRtto'sau kiM kuryAdityAha tathaiva bhAvayedehAvyAvRttyAtmAnamAtmani / yathA na punarAtmAnaM dehe svapne'pi yojayet / / 82 / / upayoga lagAve che tathA anyane upadeza Ape che, paraMtu potAne teno bhAva bhAsato" nathI; ane tyAM to te vastunA bhAvanuM ja nAma tattva kahyuM che, eTale bhAva bhAsyA vinA tattvArthazraddhAna kyAMthI hoya?" vaLI koI vakhata zAstrAnusAra sAcI vAta paNa batAve, paraMtu tyAM aMtaraMga nirdhArarUpa zraddhAna nathI; tethI jema kephI manuSya mAtAne mAtA paNa kahe, to paNa te zANo nathI; tema Ane paNa samyagdaSTi kahetA nathI." vaLI jema koI bIjAnI ja vAto karato hoya tema AtmAnuM kathana kare che, paraMtu e AtmA huM ja chuM' evo bhAva bhAsato nathI. vaLI jema koI bIjAne bIjAthI bhinna batAvato hoya tema A AtmA ane zarIranI bhinnatA prarUpe che, paraMtu huM e zarIrAdithI bhinna chuM.' evo bhAva bhAsato nathI." mATe "AtmA zarIrathI bhinna che' evuM jANavA chatAM, jo tenuM bhAva-bhAsana na thAya arthAta anubhavamAM na Ave to te jANavuM kAryakArI nathI. 81. te bhAvanAmAM pravRtta thaI teNe (aMtarAtmAe ) zuM karavuM? te kahe che : zloka 82 avayArtha: aMtarAtmAe (vedA) dehathI (mAtmAnaM) AtmAne (vyAvRtya) pAcho vALI arthAt bhinna anubhavIne (mAtmani) AtmA viSe (tathA va) evI rIte (mAvata ) tenI (AtmAnI) bhAvanA karavI (AthI puna:) ke jethI pharIthI (svakheDa) svapnamAM paNa (ve) 1. juo - mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pR. 228, 229. zarIrAdbhinnamAtmAnaM zRNvannapi vadannapi / tAvanna mucyate yAvanna bhedAbhyAsaniSThitaH / / (jJAnArNava) zarIrathI AtmA bhinna che' ema sAMbhaLavA tathA bolavA chatAM, jyAM sudhI te (baMnenA) bhedAbhyAsamAM niSThita (paripakva) thato nathI tyAM sudhI te mukti pAmato nathI. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [123 TIkA- dehAvyAvRttya zarIrAtpRthakkRtvA AtmAnaM svasvarUpaM Atmani sthitaM tathaiva bhAvayet zarIrAbhedena dRDhatarabhedabhAvanAprakAreNa bhaavyet| yathA punaH svapne svapnAvasthAyAM dehe upalabdhe'pi tatra AtmAnaM na yojayet dehamAtmatayA naadhyvsyet|| 82 / / dehamAM (mAtmAnaM) AtmAne te (1 yona) yoje nahi, arthAt zarIramAM Atma-buddhi kare nahi. TIkA : dehathI AtmAne vyAvRtta karIne (bhinna anubhavIne)-zarIrathI pRthaka karIne (anubhavIne) AtmA viSe sthita svarUpane evI rIte bhAvavuM (anubhavavuM)-arthAt zarIrathI bheda karIne (bhinna karIne) daDhatara bhedabhAvanAnA prakAre (evI rIte) bhAvavuM ke pharIthI svapnamAM-svapnAvasthAmAM-dehanI upalabdhi (prApti) thAya to paNa temAM (dehamAM) AtmAnuM joDANa thAya nahi arthAt dehane AtmasvarUpa mAnavAmAM Ave nahi. bhAvArtha : zarIrathI AtmAne bhinna jANI arthAt AtmAne AtmArUpe ja jANI, zarIrarUpe nahi jANI, tenI evI daDha bhAvanA karavI ke svapnamAM paNa pharIthI dehane AtmA mAnavAno adhyavasAya thAya nahi. vizeSa sva-parane bhinna jANavAnuM cinha to jJAna-vairAgyazakti che. bheda-vijJAnanI bhAvanAthI e vairAgyabhAva eTale rAgathI viruddha bhAva-para padArthomAM upekSA bhAva jo zraddhA ane jJAnamAM paNa na hoya to te bhAvanA kAryakArI nathI. samyagdaSTine niyamathI jJAna ane vairAgyazakti hoya che, kAraNa ke te (samyagdaSTi jIva) svarUpanuM grahaNa ane parano tyAga karavAnI vidhi vaDe potAnA vastutvano (yathArtha svarUpano) abhyAsa karavA mATe A sva che (arthAt AtmasvarUpa che) ane A para che' evo bheda paramArthe jANIne svamAM rahe che (Take che ) ane parathI rAganA yogathI-sarva prakAre virame che." bheda-vijJAnanI daDha bhAvanAthI antarAtmA zarIrAdi para padArtho pratye upekSAbhAva seve che. 82. zrI samayasAra -- kalaza 136. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 124] samAdhitaMtra yathA paramaudAsInyAvasthAyAM svaparavikalpastyAjyastathA vratavikalpo'pi / yata : apuNyamavrataiH puNyaM vratairmokSastayorvyayaH / avratAnIva mokSArthI vratAnyapi tatastyajet // 83 // TIkA- apuNyamadharma: avratairhiMsAdivikalpaiH pariNatasya bhavati / puNyaM dharmo vrataiH hiMsAdivirativikalpaiH pariNatasya bhvti| mokSaH punastayoH puNyApuNyayorvyayo vinAzo mokssH| yathaiva hi lohazrRGkhalA baMdhahetustathA / suvarNazrRGkhalA'pi / ato yathobhayazrRGkhalAbhAvAdvyavahAre muktistathA paramArthe'pIti / tatastasmAt mokSArthI avratAnIva / iva zabdo yathA'rthaH yathA'vratAni tyajettathA vratAnyapi / / 83 / / jema 52ma udAsIna avasthAmAM sva-52no vikalpa tyAgavA yogya che, tema vratano vikalpa paNa (tyAgavA yogya che) kAraNa ke : zloka 83 anvayArtha : (avratai:) hiMsAdi pAMca avratothI (puNyam) apuNya thAya che ane ( vratai: ) ahiMsAdi vratothI (mukhyam) puNya thAya che. (tAyo:) baMneno-puNya ane pApano(vyaya:) nAza te ( mokSa: ) mokSa che; (tata: ) tethI (mokSArthI) mokSanA abhilASI puruSe (avratAni va) avratonI mAphaka (vratAni api) vratono paNa (tyanet) tyAga karavo. TIkA : avratothI eTale hiMsAdi vikalpothI pariNata (jIva) ne apuNya-adharma thAya che ane vratothI arthAt ahiMsAdi vikalpothI pariNata (jIva) ne puNya-dharma thAya che. mokSa to, te baMneno eTale puNya ane apuNyano vyaya eTale vinAza te mokSa che. jema loDhAnI sAMkaLa (beDI) baMdhanuM kAraNa che (eTale tenAthI baMdha thAya che), tema suvarNanI sAMkaLa (beDI) paNa (baMdhanuM kAraNa che); mATe jema beu sAMkaLanA abhAve, vyavahAramAM mukti (chUTakAro) che, tema 5ramArthamAM paNa (puNya-pApanA abhAve mokSa che). tethI mokSanA arthIe avratonI jema [va zabda yathAnA arthamAM che] vratone paNa choDavAM. bhAvArtha : mokSamArgamAM hiMsAdi pAMca avratabhAvonI jema pAMca ahiMsAdi vratabhAvo paNa bAdhaka che, kAraNa ke avratabhAva te azubha bhAva che, te pApabaMdhanuM kAraNa che ane vratabhAva te zubha bhAva che, te puNyabaMdhanuM kAraNa che; baMne baMdhanA kAraNa che. puNya ane pApa e baMneno nAza thAya tyAre ja mukti thAya che. mATe mokSArthIe loDhA ane sonAnI beDInI jema avratabhAvono tema ja vratabhAvono paNa tyAga karavo joIe. 1. juo - zrI samayasAra -- gAthA 145 thI 150. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [125 kathaM tAni tyajediti teSAM tyAgakramaM darzayannAha -- avratAni parityajya vrateSu pariniSThitaH / tyAjjettAnyapi saMprApya paramaM padamAtmanaH / / 84 / / TIkA- avratAni hiMsAdini prathamataH parityajya vrateSu pariniSThito bhvet| pazcAttAnyapi tyjet| kiM kRtvA ? smpraapy| kiM tat ? paramaM padaM paramavItarAgatAlakSaNaM kssiinnkssaaygunnsthaanN| kasya tatpadaM ? aatmnH|| 84 / / puNya ane pApa-baMne vibhAva pariNatithI upajyA hovAthI baMne baMdhArUpa ja che; baMne saMsAranuM kAraNa hoI ekarUpa ja che. mATe mokSArthIe to e baMneno tyAga karI zuddhopayoganI niraMtara bhAvanA bhAvI AtmasvarUpamAM sthira thavAno prayatna karavo yogya che. 83. te kevI rIte tajavAM teno tyAga krama darzAvI kahe cheH zloka 84 anvayArtha : (avratAni) hiMsAdika pAMca avratone (parityaSya) choDIne (vratevu) ahiMsAdika vratomAM (pariniti: ) niSThAvAna rahevuM-arthAt tenuM daDhatAthI pAlana karavuM pachI (nAtmanaH) AtmAnA (paramaM parva) parama vItarAga padane (prANa) prApta karIne (tAni pi) te vratone paNa (tyane ) tyajavAM. TIkA : prathama hiMsAdi avatono parityAga karIne avratomAM pariniSThita thavuM. pachI teno paNa tyAga karavo. zuM karIne? prApta karIne. zuM (prApta karIne )? parama padane arthAt parama vItarAgatArUpa kSINakaSAyaguNasthAna ( prApta karIne). konA te padane? AtmAnA. bhAvArtha : avrata azubha bhAva che tathA vrata zubha bhAva che, baMne Asravo che. te baMne choDavA yogya che tevI zraddhA to antarAtmAne che, paNa te baMne ekI sAthe choDI zakAtAM nahi hovAthI te prathama azubhabhAvarUpa avratone choDI zubhabhAvarUpa vratomAM atanmaya bhAve varte che. pachI puruSArtha vadhArI vItarAga padanI prApti mATe A zubhabhAvarUpa vratono paNa tyAga kare che. vizeSa jyAM sudhI samyagdaSTi zuddhopayogarUpa na pariName, tyAM sudhI tene azubhathI bacavA mATe pUjA, bhakti, vrata, tapa, saMyama, zIlAdinA zubha bhAva Ave che, paraMtu temAM tene heyabuddhi varte che. tene te dharma mAnato nathI. samyakatva vinA vratAdinA zubha vikalpone vyavahArathI cAritra nAma paNa prApta thatuM nathI, arthAt mithyAdaSTinA zubha vikalpone to vyavahArathI paNa cAritra kahetA nathI, te bAla vratatapAdi kahevAya che. tevA zubha vikalpo saMsAranuM kAraNa che. mokSanuM kAraNa nathI, chatAM koI Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 126] kuto'vrata - vratavikalpaparityAge paramapadaprAptirityAha yadantarjalpasaMpRktamutprekSAjAlamAtmana: / mUlaM duHkhasya tannAze ziSTamiSTaM paraM padam // 85 / / TIkA- yadutprekSAjAlaM ciMtAjAlaM kathambhUtaM ? antarjalpasaMpRktaM antrvcnvyaapaaropetN| Atmano duHkhasya mUlaM kaarnnN| tannAze tasyotprekSAjAlasya vinaashe| iSTamabhilaSitaM yatpadaM tacchiSTaM prtipaaditm|| 85 / / tene mokSanuM paraMparA paNa kAraNa mAne to te tenI mUlamAM bhUla che. 84. avrata-vratanA vikalpano parityAga karatAM paramapadanI prAti zI rIte thAya? te kahe che: zloka 85 anvayArtha : (antargandhasaMpRvatta) aMtaraMga jalpayukta (yata udvekSAnAnaM) je vikalpajAla che te (nAtmana:) AtmAnA (3:vasya) duHkhanuM (mUi) mUla-kAraNa che. (tunAza) teno eTale vikalpajAlano nAza thatAM (rU) hitakArI (paramaM parva ziSTa) parama padanI prApti thAya che-ema pratipAdana karyuM che. TIkA : je uakSAjAla eTale vikalpajAla che, te kevI che? antarjalpathI yukta arthAta aMtaraMga vacana-vyApArathI yukta che, te AtmAnA duHkhanuM mUla eTale kAraNa che. teno nAza thatAM arthAta te u~kSAjAlano (vikalpajAlano) nAza thatAM, je pada iSTa eTale abhilaSita che (je padanI abhilASA karavAmAM AvI che, te ziSTa che arthAt tenuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. bhAvArtha : aMtaraMga jalpa (sUkSma vacana-pravRtti) yukta je aneka prakAranA vikalparUpa kalpanAjAla che te saMsArI AtmAne duHkhanuM mUla che. teno nAza thAya to ja parama vItarAga padanI prApti thAya. A jIva potAnA cidAnandamaya parama atIndriya avinAzI nirvikalpa svarUpane bhUlI, jyAM sudhI bAhya viSayonA lakSe duHkhonA mUla kAraNabhUta antarjalparUpa aneka vikalponI jALamAM phasAyelo rahe che, tyAM sudhI tene sukhamaya parama vItarAga padanI prApti thatI nathI. te padanI prApti to tene hoya je antarjalparUpa vikalponI jAlano sarvathA tyAga karI potAnA caitanya camatkArarUpa vijJAnaghana AtmAmAM lIna thaI jAya. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 127 tasya cotprekSAjAlasya nAzaM kurvANo'nena krameNa kuryAdityAha avratI vratamAdAya vratI jJAnaparAyaNaH / parAtmajJAnasampannaH svayameva paro bhavet / / 86 / / vizeSa hiMsAdi avratarUpa azubha vikalpo ane ahiMsAdi vratarUpa zubha vikalpo baMne prakAranA vikalpo rAga-dveSAdirUpa hovAthI AtmasvarUpanA ghAtaka che. bhagavAnanI pUjA-bhakti, aNuvrata mahAvratAdi tathA tapAdi karavAnA bhAva paNa zubha vikalpa che. A samasta zubha-azubha vikalpothI huThI upayoga jyAre AtmasvarUpamAM sthira thAya che tyAre ja parama vItarAga padanI prApti thAya che. AtmAne AtmA vaDe be puNya-pAparUpa zubhAzubha yogothI rokIne darzana-jJAnamAM sthita thaI ane anya vastunI icchAthI viramI (aTakI) je AtmA (icchArahita thavAthI) sarva saMgathI rahita thaI potAnA AtmAne AtmA vaDe dhyAve che-karma ane nokarmane dhyAto nathI, pote cetayitA (dakhanAra-jANanAra) hovAthI ekatvane ja ciMtave che-cete che-anubhave che, te AtmA AtmAne dhyAto, darzana-jJAnamaya ane ananyamaya thaI alpakALamAM ja karmathI rahita AtmAne pAme che." vasusvarUpane jema che tema jANIne jyAM jJAna temAM ekAgra thAya tyAM rAga ke vikalpanI utpatti ja thatI nathI; enuM nAma ja cittano nirodha. A sivAya "huM cittane rokuM, huM vikalpane rokuM " evI nAstinA lakSe kAMI vikalpa tUTato nathI, paNa vikalpa utpanna thAya che. "huM caitanyamAtra svabhAva chuM" ema astitvabhAva tarapha jJAnanuM jora ApatAM cittano nirodha saheje thaI jAya che, svabhAvanI ekAgratAnA jore rAgano-vikalpano abhAva thaI jAya che mATe pahelAM vastunA svabhAvane badhAM paDakhAthI jema che tema jANavo joIe. jyAM zrutajJAnane sanmukha vALIne aMdara svabhAvamAM ekAgra karyuM tyAM sarva vikalpo svayaM vilaya thAya che ane anaMta dharmono caitanya-piMDalo svasaMvedanamAM AvI jAya che." 85. te uakSAjAlano nAza karanAra A kramathI karavuM-te kahe che : zloka 86 anvayArtha : (avratI) hiMsAdika pAMca avratomAM anurakta mANase (vrata mAvAya) ahiMsAdi vratonuM grahaNa karIne avratAvasthAmAM thatAM vikalpono nAza karavo tathA (vrata) ahiMsAdika 1. zrI samayasAra - gu. AvRtti - gAthA 187, 148, 189. 2. nayaprajJApana - pR. 8, 23. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA-- avratitvAvasthAbhAvi vikalpajAlaM vratamAdAya vinaashyet| vratitvAvasthAbhAvi punarvikalpajAlaM jJAnaparAyaNo jJAnabhAvanAniSTho bhUtvA paramavItarAgatAvasthAyAM vinaashyet| saMyogijinAvasthAyAM parAtmajJAnasampannaH paraM sakalajJAnebhyaH utkRSTaM taccA tadAtmajJAnaM ca kevalajJAnaM tena sampanno yuktaH svayameva gurvAdhupadezAnapekSa: para: siddhasvarUpa: paramAtmA bhavet Tii 8ddo vratonA dhArake (jJAnaparIyaT:) jJAnasvabhAvamAM lIna thaI batAvasthAmAM thatA vikalpono nAza karavo ane pachI arahaMta-avasthAmAM (purAtmajJAnasapuna:) kevaLajJAnathI yukta thaI (vayama va) svayaM ja (para: bhavet ) paramAtmA thavuM-siddhasvarUpane prApta karavuM. TIkA : avratIpaNAnI avasthAmAM thatAM vikalponI jAlano, vrata grahaNa karIne, vinAza karavo, tathA vratIpaNAnI avasthAmAM thatAM vikalponI jAlano, jJAnaparAyaNa thaIne, arthAt jJAnabhAvanAmAM lIna thaIne parama vItarAgatAnI avasthAmAM (teno ) vinAza karavo. saMyogIjina avasthAmAM parAtmajJAnasaMpanna arthAt para eTale sarva jJAnomAM utkRSTa je AtmajJAna-je kevaLajJAna-tenAthI saMpanna eTale yukta thaIne svayaM ja arthAt guru AdinA upadezanI apekSA rAkhyA vinA (nirapekSa thaIne) para eTale siddhasvarUpa paramAtmA thavuM. bhAvArtha : vikalpa-jAlano nAza karI siddhasvarUpanI prApti kevI rIte karavI teno nIce pramANe AcArya krama batAvyo che :1. avrata avasthAmAM hiMsAdi pAponA je vikalpo thAya teno ahiMsAdi vratonuM grahaNa karI nAza karavo. 2. vrata avasthAmAM ahiMsAdi zubhabhAvarUpa je vikalpo thAya teno jJAnaparAyaNa thaI arthAt jJAnabhAvanAmAM lIna thaI vinAza karavo. 3. jJAnabhAvanAmAM lIna thatAM parama vItarAga tathA kevaLajJAnayukta jina dazA (arahaMtaavasthA) pragaTe che; 4. ane svayaM ja siddhapadanI prApti thAya che. | vizeSa vrata-avrata e baMne vikalparahita jyAM para dravyanA grahaNa-tyAganuM kAMI prayojana nathI evo udAsIna vItarAga zuddhopayoga che, te ja mokSamArga che.. pahelAM azubhapayoga chUTI zubhopayoga thAya, pachI zubhapayoga chUTI zuddhopayoga thAya, evI krama paripATI che." dharmanI zarUAta cothA avirata samyakatva guNasthAnathI thAya che. te pahelAM jIvanI mithyAtva 1. mokSamArga prakAzaka - gu. AvRtti pR. 260 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [129 avasthA hoya che. A avasthAmAM je vrata-tapAdi karavAno vikalpa Ave che te badhAM bAla tapa gaNAya che.' avirata samyagdaSTione, dezavirata zrAvakone ane munione bhUmikAnusAra zubha-azubha vikalpo Ave che, paraMtu temane bheda-vijJAna hovAthI te vikalpone teo zraddhAjJAnamAM potAnuM svarUpa mAnatA nathI, zuddha AtmasvarUpanI prAptimAM temane vigharUpa mAne che ane te choDavA mATe potAnI bhUmikAnusAra prayatna kare che. jene (samyagdaSTi zrAvakane) jeTale aMze samyagdarzana hoya che (zuddhi che-zuddha bhAva che, rAgarahita aMza che) teTale aMze tene baMdha nathI; jeTale aMze rAga che teTale aMze tene baMdha thAya che. tene jeTale aMze samyajJAna che teTale aMze baMdha nathI ane jeTale aMze rAga che eTale aMze tene baMdha thAya che; tene jeTale aMze samyaka cAritra che teTale aMze tene baMdha nathI ane jeTale aMze rAga che teTale aMze tene baMdha thAya che." AthI spaSTa che ke samyagdaSTine bhUmikAnusAra je pUjA, bhakti, Adi tathA vrata, mahAvrata, niyamAdino zubhabhAva Ave che te paNa Asrava-baMdhanuM kAraNa che, paNa te saMvara-nirjarAnuM kAraNa nathI. saMvara-nirjarAnuM kAraNa to zubha aMzo sAthe je zuddha aMza che te ja che. je zubha rAga baMdhanuM kAraNa hoya te mokSanuM kAraNa kadI hoI zake nahi. mATe vratAdinA zubha vikalpone paNa avratAdi azubha vikalponI jema mokSamArgamAM heya-choDavA yogya gaNavAmAM AvyA che. jyAM sudhI yathAkhyAta cAritra thatuM nathI, tyAM sudhI samyagdaSTine be dhArA rahe chezubhAzubha karmadhArA ane jJAnadhArA. te baMne sAthe rahevAmAM koI virodha nathI. te sthitimAM karma (azuddhabhAvarUpa karma) potAnuM kArya kare che ane jJAna (zuddhabhAvarUpa jJAnakarma) potAnuM kArya kare che. jeTalA aMze zubhAzubha karmadhArA che teTalA aMze karmabaMdha thAya che ane jeTalA aMze jJAnadhArA che teTalA aMze karmano nAza thato jAya che. viSaya-kaSAyanA vikalpo ke vrata-niyamanA vikalpozuddhasvarUpano juo - zrI samayasAra gAthA -- 152, 153. yenAMzena sudRSTistenAMzenAsya bandhanaM naasti| yenAMzena tu rAgastenAMzenAsya bandhanaM bhvti|| 212 / / yenAMzena jJAnaM tenAMzenAsya bandhanaM naasti| yenAMzena tu rAgastenAMzenAsya bandhanaM bhvti|| 213 / / yenAMzena cAritraM tenAMzenAsya bandhanaM naasti| yenAMzena tu rAgastenAMzenAsya bandhanaM bhvti|| 214 / / (puruSArthasiddhayupAya - gA. 212 thI 214) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 130] samAdhitaMtra yathA ca vratavikalpo muktiheturna bhavati tathA liGgavikalpo'pItyAha - liGgaM dehAzritaM dRSTaM deha evAtmano bhavaH / na mucyate bhAvAttasmAtte ye liGgakRtAgrahAH / / 87 / / TIkA-liGga jaTAdhAraNanagnatvAdidehAzritaM dRSTaM zarIradharmatayA prtipnnN| deha evAtmano bhavaH sNsaarH| yata evaM tasmAdye liMgakRtAgrahAH liMgameva mukterheturitikRtAbhinivezAste na mucyte| kasmAt bhvaat||87|| vicAra suddhAM-karmabaMdhanuM kAraNa che; zuddha pariNatirUpa jJAnadhArA ja mokSanuM kAraNa che. " - sAtamA apramatta guNasthAnathI je nirvikalpa dazA thAya che te dizAmAM AtmasvarUpamAM sthiratA jAmatI jAya che ane aMte zukladhyAnadvArA kevalajJAna prApta karI siddhapadanI prApti thAya che. 86. jema vratano vikalpa muktino hetu nathI, tema liMgano vikalpa paNa muktino hetu nathI, te kahe che : zloka 87 anvayArtha : (tiY) nagnapaNuM Adi (vedAzrita daI) dehane Azrita jovAmAM Ave che. (veDDa: ) deha ja (nAtmana: bhava:) AtmAno bhava (saMsAra) che; (tasmA ) tethI (je sitApra.) je liMganA ja AgrahI che. (te puruSaT:) te puruSo (bhavAn ) saMsArathI (nA muvyatve) mukta thatA nathI. TIkA : liMga eTale jaTAdhAraNa, nagnapaNuM, Adi-te dehAzrita dekhAya che arthAt zarIranA dharmarUpe mAnavAmAM Ave che. deha ja AtmAno bhava eTale saMsAra che; tethI je liMgane viSe Agraha rAkhe che-arthAt liMga e ja muktino hetu che evA abhinivezavALA je che te (loka ) mukta thatA nathI. zAnAthI? bhavathI (saMsArathI). bhAvArtha : je jIva kevaLa liMga athavA bAhya veSane ja mokSanuM kAraNa mAne che te dehAtmadaSTi che arthAt te dehane ja AtmA mAne che, tethI te mukti pAmato nathI. liMga zarIrane Azrita che ane zarIra sAthenA saMbaMdhathI ja AtmAno saMsAra che. zarIranA abhAvamAM saMsAra hoto nathI. mATe je liMgano AgrahI che arthAt je liMgane ja muktinuM kAraNa samaje che te saMsArano ja AgrahI che, te kadI saMsArathI chUTI zakato nathI. 1. zrI samayasAra gu. AvRtti-kalaza 110no bhAvArtha. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [131 ye'pi 'varNAnAM brAhmaNo gururataH sa eva paramapadayogya' iti vadanti te'pi na muktiyogyA ityAha jAtidehAzritA dRSTA deha evAtmano bhavaH / na mucyante bhavAttasmAtte ye jAtikRtAgrahAH / / 88 / / TIkA- jAtirbrAhmaNAdidehAzritetyAdi sugm|| 88 / / vizeSa aMtaraMga vItarAgasvarUpa AtmAnA dharma vinA liMgamAtrathI-bAhya veSamAtrathI dharmanI sampattirUpa samyakatvanI prApti thatI nathI; mATe rAgadveSarahita AtmAno zuddhajJAna-darzanarUpa svabhAva je aMtaraMga bhAvadharma che tene, he bhavya ! tuM jANa. bAhya liMgaveSamAtrathI tane zuM prayojana che? koI paNa nahi." zarIranI nagna avasthA, aThThAvIsa mUla guNonuM pAlanAdi bAhyaliMga e muni avasthAmAM niyama hoya che, tethI viruddha dazA hoya to te bhAvaliMgI muni hoya nahi, paraMtu te bAhyaliMgathI athavA aThThAvIsa mUla guNonA pAlanathI mokSa thAya evI je zraddhA kare te mithyASTi che. liMga saMbaMdhIno vikalpa paNa Atma-sAdhanamAM bAdhaka che. munine bAhya liMga harakoI hoya to cAle ema ahIM kahevAno hetu nathI. zrI kundakundrAcArye je traNa prakAranAM liMga kahyA che te te te guNasthAne niyamo hoya che kharAM, paNa tenA lakSe mokSa thato nathI, paNa tenA lakSe rAga thAya che, tethI te taraphano jhukAva ane vikalpa choDI AtmAmAM lIna thavA mATe A zloka kahyo che. 87. varNomAM brAhmaNa guru che, tethI te ja paramapadane yogya che" evuM je bole che teo paNa mukti yogya nathI, te kahe che: zloka 88 anvayArtha : (nAti:) jAti (vedAzritA daET:) zarIrane Azrita jovAmAM Ave che ane (: ) deha ja (dehamAM Atmabuddhi ja) (mAtma: bhava:) AtmAno bhava (saMsAra) che; (tarA) tethI (2) jemane (nAtitApra.) muktinI prApti mATe jAtino haThAgraha che (te. pa) teo paNa (mavAn na mudyanta) saMsArathI mukta thatA nathI. TIkA : brAhmaNAdi dehAzrita che, ityAdi artha sugama che (arthAt samajavo sahelo che). dharmeNa bhavati liMgaM na liMgamAtreNa dharmasaMprAptiH / jAnIhi bhAvadharma kiM te liMgena kartavyam / / 2 / / (liMga pAhuDa - gA. 2) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 132 ] samAdhitaMtra tarhi brAhmaNAdijAtiviziSTo nirvANAdidIkSayA dIkSito muktiM prApnotIti vadantaM pratyAha jAtiliMgavikalpena yeSAM ca samayAgraha: / te'pi na prApnuvantyeva paramaM padamAtmanaH / / 89 / / TIkA- jAtiliMgarUpaH vikalpo bhedastena yeSAM zaivAdinAM samayAgraha: AgamAnubaMdha: uttamajAtiviziSTaM hi liMgaM muktiheturityAgame pratipAditamatastAvanmAtreNaiva muktirityevaMrUpo yeSAmAgamAbhinivezaH te'pi na prApnuvantyeva paramaM padamAtmanaH / / 89 / / bhAvArtha : liMganI mAphaka jAti paNa dehAzrita che ane dehamAM Atmabuddhi te saMsAra che, tethI jeo mukti mATe jAtino Agraha rAkhe che arthAt jAtine ja muktinuM mULa mAne che teo paNa saMsArathI chUTatA nathI, kAraNa ke teo saMsAranA AgrahI che. jAti paNa muni avasthAmAM, je prakAranI AgamamAM kahI che te pramANe, niyamo hoya che; tenAthI viruddha jAti bhAvaliMgI munine hotI nathI. te jAtithI ke te taraphanA valaNa ke vikalpathI mokSa thato nathI, kintu rAga utpanna thAya che. mATe te taraphanuM valaNa choDI Atmasanmukha thaI temAM lIna thavAthI mokSa thAya che ema A zloka uparathI samajavuM. 88. tyAre to brAhmaNAdi jAtiviziSTa nirvANAdinI dIkSAthI dIkSita thaIne mukti prApta karI zake evuM bolanAra prati kahe che : zloka 89 anvayArtha : (veSai) jemane (nAsinnivikalpena) jAti ane liMganA vikalpathI mukti thAya che evo (samayA:) Agama saMbaMdhI Agraha che (te pa) teo paNa (nAtmanI para pa6) AtmAnA parama padane (na prAnuvanti va ) prApta karI zakatA ja nathI. TIkA : jAti ane liMgarUpa vikalpa eTale bheda tenAthI je zaivAdine samayano Agraha eTale Agamano Agraha che arthAta uttama jAtiviziSTa liMga ja muktinuM kAraNa che evuM AgamamAM pratipAdana karyuM che, tethI te mAtrathI ja mukti che-evo jemane Agamano abhiniveza (Agraha ) che, teo paNa AtmAnA parama padane prApta karI zakatA ja nathI. bhAvArtha : jAti ane liMga baMne dehAzrita che. tenA taraphanA vikalpathI rAga thAya che, ane rAga te saMsAra che. tethI je evuM mAne che ke AgamamAM jAti ane liMgathI mokSa thAya che ema pratipAdana karyuM che, te haThAgrahI che ane AgamanA svarUpathI taddana ajJAta che. vItarAgI Agama to kahe che ke vItarAgatAthI ja mokSanI prApti thAya, ane vItarAgatA thatAM bAhya liMgAdi hoya Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra | [ 133 tatpadaprApyarthaM jAtyAdiviziSTe zarIre nirmamatvasiddhayarthaM bhogebhyo vyAvRttyApi punarmohavazAccharIra evAnubandhaM prakurvantItyAha yattyAgAya nivartante bhogebhyo yadavAprAptaye / prItiM tatraiva kurvanti dveSamanyatra mohina: / / 90 / / TIkA-- yasya zarIrasya tyAgAya nirmamatvAya bhogebhyaH sragvanitAdibhyo nivrtnte| tathA yadavAptaye yasya paramavItarAgatvasyAvAptaye prAptinimittaM bhogebhyo nivrtnte| prItimanubandhaM tatraiva zarIre eva kurvanti dveSaM punaranyatra prmviitraagtve| ke te? mohino mohvntH||9|| kharA, paNa tenA Azraye mokSa na thAya, tenA vikalpathI paNa mokSa na thAya. jAti, liMga ane te saMbaMdhI vikalpathI mokSa thAya ema mAnanArA samayAgrahI che-samayanA jANakAra nathI. vizeSa liMga e mokSanuM sAcuM kAraNa nathI. tenuM pratipAdana karatAM zrI kundakundAcArya zrI samayasAramAM kahyuM che ke bahu prakAranAM muni-liMgone athavA gRhI-liMgone grahaNa karIne mUDha (ajJAnI) jano ema kahe che ke "A (bAhya) liMga mokSamArga che.' paraMtu liMga mokSamArga nathI, kAraNa ke atadevo deha pratye nirmama vartatA thakA liMgane choDIne darzana-jJAna-cAritrane ja seve che. jeo bahu prakAranAM muni-liMgomAM athavA gRhastha-liMgomAM mamatA kare che (arthAta dravyaliMga ja mokSanuM denAra che ema mAne che ke, temaNe samayasArane nathI jANyo. jeo kharekhara "huM zramaNa chuM, huM zramaNopAsaka (zrAvaka) chuM" ema dravya-liMgamAM mamakAra vaDe mithyA ahaMkAra kare che, teo "anAdirUDha' (anAdikALathI cAlyA AvelA) vyavahAramAM mUDha (mohI) vartatA thakA, prauDha vivekavALA nizcaya (nizcayanaya) para anArUDha vartatA thakA, paramArthasatya (je paramArtha satyArtha che evA) bhagavAna samayasArane dekhatA-anubhavatA nathI. 89. te padanI prApti arthe jAti Adi viziSTa zarIramAM nirmamatvanI siddhi mATe bhogothI vyAvRtta thaIne (pAcho huThIne) paNa pharIthI mohavaza zarIramAM ja anubaMdha (anurAga) kare che te kahe che : zloka 90 anvayArtha : (atyATIS) jenA (zarIranA) tyAga mATe arthAta jenAthI mamatva haThAvavA zrI samayasAra - gAthA - 408, 409, 413 ane TIkA. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 134] samAdhitaMtra teSAM dehe darzanavyApAraviparyAsaM darzayannAha - anaMtarajJa: saMdhatte dRSTiM paMgoryathA'ndhake / saMyogAt dRSTimaGge'pi saMdhatte tadvadAtmana: / / 91 / / TIkA- anaMtarajJo bhedAgrAhaka puruSo yathA paGgoISTimandhake sandhatte aaropyti| kasmAt saMyogAt paMgvandhayoH smbndhmaashrity| tadvat tathA dehAtmanoH saMyogAdAtmano dRSTimaMge'pi sate maMf (T:) pUNyatIti[manyate] modAmasUto rAtmAA aaaa. mATe ane (yadra mavAra) jene (parama vItarAga padane) prApta karavA mATe (mogya:) indriyonA bhogothI (nivartanta) nivRtti pAme che, (tatra va) temAM ja eTale zarIra ane indriyonA viSayomAM ja (mohina:) mohI jIvo (prItiM purvatti) prIti kare che ane (anyatra) bIje eTale vItarAga pada upara (rvatti) vaiSa kare che. TIkA : zarIranA tyAga mATe arthAt temAM nirmamatva mATe bhogothI eTale mALAvanitAdithI nivRtta thAya che (pAchA haThe che) tathA jenI prApti mATe arthAt je parama vItarAgatA, tenI prApti mATe eTale prAti nimitte bhogothI nivRtta thAya che, temAM ja eTale A baddha zarIramAM prIti eTale anubaMdha kare che ane bIje arthAt parama vItarAgatA upara dveSa kare che. koNa teo? mohI-mohAlva jIvo. bhAvArtha : zarIrAdi para padArthothI mamatva haThAvavA mATe parama vItarAga padanI prApti mATe keTalAka jIvo viSaya-bhogono tyAga karI saMyamanAM sAdhana aMgIkAra kare che, paraMtu pAchaLathI mohavaza teo te ja zarIra ane viSaya-bhogomAM prIti kare che ane saMyamanAM sAdhano upara dveSa kare che. mohanI AvI vicitra lIlA che; tethI puruSArtha daDha karI jIva mohamAM na phasAya te mATe AcAryano A zlokadvArA upadeza che. 90. temano dehamAM darzana-vyApArano viparyAsa (viparItatA ) batAvIne kahe che : zloka 91 anvayArtha : (anaMtarajJa:) taphAvatane-bhedane nahi jANanAra puruSa (yathA) jema (saMyo IIT) saMyoganA kAraNe bhramamAM paDI (HTo: dafI) laMgaDAnI dRSTine (kalpo) aMdha puruSamAM (saMva7) Arope che, (ta) tema (nAtmanaH dareM) AtmAnI daSTine (gaMje ma9i) zarIramAM paNa (saMpatte) Arope che. TIkA : antarane (bhedane) nahi jANanAra-bhedane grahaNa nahi karanAra puruSa, jema laMgaDAnI daSTine aMdha puruSamAM joDa che-Aropa che, zAthI? saMyogathI arthAt laMgaDA ane aMdha puruSanA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates antarAtmA kiM karotItyAha - samAdhitaMtra dRSTabhedo yathA dRSTiM paGgorandhe na yojayet / tathA na yojayeddehe dRSTAtmA dRSTimAtmanaH / / 92 / / . TIkA- dRSTabhedaH paMgbandhayoH pratipannabhedaH puruSo yathA paMgordRSTimandhe na yojayet / tathA Atmano dRSTiM dehe na yojayet / ko'sau ? dRSTAtmA dehAdbhedena prtipnnaatmaa||92|| saMbaMdhano Azraya karIne, tema deha ane AtmAnA saMyogane lIdhe, AtmAnI daSTine zarIramAM paNa Arope che, arthAt mohAbhibhUta bahirAtmA mAne che ke 'zarIra dekhe che.' bhAvArtha : zarIra ane AtmAnA saMyoga-saMbaMdhane lIdhe ajJAnIne bhrama thAya che ke zarIranI kriyA jIva kare che. AcArya A vAta daSTAMtathI samajAve che. aMdha, laMgaDAne khabhA upara besADI raste jaI rahyo che. ThIka raste javA mATe laMgaDo aMdhAne izAro kare che. laMgaDAAMdhaLAnuM-baMnenuM saMyogarUpa joDuM che. mArge cAlavAmAM laMgaDAnI daSTi ane AMdhaLAnA paga kAma kare che. A baMnenI saMyukta gatino bheda nahi jANanAra koI maMda daSTivALo puruSa ema samaje che ke A aMdho ja sAvadhAnIpUrvaka joIne cAlI rahyo che, paNa teno e bhrama che; tevI rIte AtmA ane zarIranA saMyoga saMbaMdhano bheda nahi jANanAra bahirAtmA zarIranI kriyAne AtmAnI kriyA samaje che arthAt zarIrane ja AtmA mAne che. e teno tevo ja bhrama che. vizeSa [ 135 jema AMdhaLAnI gatimAM laMgaDAnI daSTi nimittamAtra che-arthAt jema e gati ane dRSTi vacce kartAkarma saMbaMdha nathI paNa mAtra nimitta-naimittika saMbaMdha che-tema zarIranI gatino AtmA kartA nathI. baMne vacce koI vakhate mAtra nimitta-naimittika saMbaMdha hoya che, paraMtu kartAkarma saMbaMdha hoto nathI. ajJAnIne saMyoga-saMbaMdhane lIdhe baMnenA ekapaNAno bhrama thaI jAya che ane tethI te zarIra ane AtmAne eka gaNI zarIranI kriyA jIva kare che ema mAne che. nimitta hovA chatAM, nimittathI nirapekSa upAdAnanuM pariNamana hoya che. 91. aMtarAtmA zuM kare che te kahe che : zloka 92 anvayArtha : ( daimeva:) je bheda jANe che te (yathA) jema (paMco: daSTi) laMgaDAnI daSTine vajjha kAraNa nirapekkho vaththu pariNAmo / vastunuM pariNamana bAhya kAraNathI nirapekSa hoya che. (juo-jayadhavala-perA 244, pR. 117, pustaka 7.) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 136 ] samAdhitaMtra bahirantarAtmanoH kA'vasthA bhrAntiH kA vA'bhrAntirityAha suptonmattAdyavasthaiva vibhramo'nAtmadarzinAm / vibhramo'kSINadoSasya sarvAvasthA''tmadarzinaH / / 93 / / TIkA- suptonmattAdyavasthaiva vibhramaH prtibhaaste| keSAm ? anAtmadarzinAM (3) aMdha puruSamAM (1 yona) yojato nathI-Aropato nathI (tathA) tema (daEAtmA) AtmAne zarIrAdithI bhinna anubhavanAra antarAtmA (yatmina: dachiM) AtmAnI dRSTine-tenA jJAna-darzana svabhAvane-(vede) dehamAM (1 yonaye ) Aropato nathI-arthAt deha sAthe ekarUpa karato nathI. TIkA : bheda jANanAra arthAt laMgaDA ane aMdhano bheda (taphAvata) jANanAra puruSa, jema laMgaDAnI daSTine aMdhamAM yojato (Aropato) nathI, tema te AtmAnI daSTine dehamAM Aropato nathI. koNa che? daSTAtmA-arthAta jeNe dehathI bheda karIne AtmA jANyo che te (aMtarAtmA). bhAvArtha : je AMdhaLA ane laMgaDAno bheda barAbara jANe che, te baMnenA saMyoganA kAraNe bhramamAM paDI laMgaDAnI daSTine AMdhaLAmAM Aropato nathI-arthAt AMdhaLAne dRSTihIna ane laMgaDAne daSTivAna samaje che; tevI rIte bhedajJAnI antarAtmA, AtmA ane zarIranA saMyogasaMbaMdhathI bhramamAM paDI kadI paNa zarIramAM AtmAnI kalpanA karato nathI, arthAt te zarIrane cetanArahita jaDa ane AtmAne jJAna-darzanasvarUpa ja samaje che. vizeSa AtmA ane zarIrano ekakSetrAvagAha saMbaMdha hovA chatAM upayogarUpa lakSaNathI AtmA parakhAya che; jema sonA-rUpAno ekapaNArUpa saMbaMdha hovA chatAM, temanA varNAdi dvArA te baMne bhinna bhinna pArakhI zakAya che tema." antarAtmAne zarIra ane AtmAnAM lakSaNonuM barAbara jJAna che, tethI te baMnene ekarUpa athavA ekane bIjArUpa mAnato nathI. 92. bahirAbhA ane attarAtmAnI avasthA bhrAntirUpa che ane kaI abhrAntirUpa che te kahe che: zloka 93 anvayArtha : (nAtmavarzinAr ) jemane AtmasvarUpanuM vAstavika jJAna nathI tevA bahirAtmAone, (suNonmattAvi avarathA va) supta avasthA ane unmattAdi avasthA ja sarvArthasiddhi-a. ra/sUtra 8 nI saM. TIkA. ... tena vandha pratyevatve satyathAtmA nakyo suvarNarajatayo bandhaM pratyekatve satyapi vrnnaadirbhedvt|| Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com 1. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [137 yathA-vadAtmasvarUpaparijJAnarahitAnAM bhiraatmnaam| Atmadarzino'ntarAtmana: punarakSINadoSasya mohAkrAntasya bahirAtmanaH sambaMdhinyaH sarvAvasthAH suptonmattAdyavasthAvat jAgratprabuddhAnunmattAdyavasthA'pi vibhramaH pratibhAsate ythaavdvstuprtibhaasaabhaavaat| athavAsuptonmattAdyavasthaiva evakAro'pizabdArthe tena suptonmattAdyavasthA'pi na vibhrmH| keSAm ? AtmadarzinAM dRDhatarAbhyAsAttadavasthAyAmapi Atmani tessaamvipryaasaat| svruupsNvittivaiklyaasmbhvaacc| yadi suptAdyavasthAyAmapyAtmadarzanaM syAttadA jAgradavasthAvattatrApyAtmanaH kathaM suptAdibyapadeza itypyuktm| yatastatrendriyANAM (vikrama:) vibhramarUpa lAge che, paraMtu (katmirzina:) AtmAnubhavI antarAtmAne, (bakSIboSaraca) mithyAtvAdi doSo jenA kSINa thayA nathI tevA bahirAtmAnI (sarvAvasthA:) badhIya avasthAo (vikrama:) vibhramarUpa lAge che. TIkA : supta ane unmattAdi avasthA ja vibhramarUpa pratibhAse che. kone? AtmasvarUpa nahi jANanArAone-arthAt AtmasvarUpanA yathArtha parijJAnathI rahita bahirAtmAone. AtmadarzIne eTale aMtarAtmAne, akSINa doSavALA eTale jenA doSa kSINa thayA nathI tevA mohathI gherAelA bahirAbhA saMbaMdhInI sarva avasthAo-jAgrata, prabaddha, anunmattAdi avasthA paNa, sukha, unmattAdi avasthAnI jema, vibhramarUpa pratibhAse che; kAraNa ke tene (bahirAtmAne) yathArthapaNe vastunA pratibhAsano abhAva che; athavA susa unmattAdi avasthA paNa (ahIM va zabda kapi nA arthamAM che) vibhramarUpa (bhAsatI nathI). konI? AtmadarzIonI, kAraNa ke daDhatara abhyAsane lIdhe te avasthAmAM paNa temane AtmA viSe aviparyAsa (aviparItatA) hoya che ane svarUpa-saMvedanamAM vaikalyano (Tyutino ) abhAva hoya che. jo susAdi avasthAmAM paNa Atmadarzana hoya to jAgrata avasthAnI jema, temAM paNa AtmAne susAdino vyapadeza (kathana ) kevI rIte ghaTe? mATe te paNa ayogya che. (samAdhAna)-tyAM indriyone svaviSayamAM nidrAne lIdhe pratibaMdha che, paraMtu tyAM Atmadarzanano pratibaMdha nathI, mATe teno vyapadeza ghaTe che. tyAre konI te vibhramarUpa lAge che? akSINa doSavALA bahirAtmAnI. kevA (bahirAtmAnI)? sarva avasthAomAM AtmA mAnanAranI-arthAt bAlakumArAdirUpa ane susaunmattAdirUpa sarva avasthAne je AtmA mAne che tevA svabhAvavALAnI (bahirAtmAnI). bhAvArtha : saMskRta TIkAkAre prastuta zlokane nIcenA rUpamAM samajI bIjo artha paNa karyo che : suptonmattAdyavasthApi vibhramo nAtmadarzinAm / vibhramo'kSINadoSasya sarvAvasthAtmadarzinaH / / 93 / / Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 138] samAdhitaMtra svaviSaye nidrayA pratibandhAttavyapadezo na punraatmdrshnprtibndhaaditi| tarhi kasyA'sau vibhramo bhavati ? akSINadoSasya bhiraatmnH| kathambhUtasya ? sarvAvasthAtmadarzinaH sarvAvasthAM bAlakumArAdilakSaNAM suptonmattAdirUpAM cAtmeti pazyatyevaM shiilsy|| 93 / / nanu sarvAvasthAtmadarzino'pyazeSazAstraparijJAnAnnidrArahitasya muktirbhaviSyatIti vadantaM pratyAha viditAzeSazAstro'pi na jAgradapi mucyate / dehAtmadRSTiItAtmA suptonmatto'pi mucyate / / 94 / / artha : AtmadarzI puruSonI nidrAvasthA ane unmattAvasthA paNa vibhramarUpa hotI nathI ane sarva avasthAomAM AtmA mAnanAranI (bahirAtmAnI)-jenA mithyAtvAdi doSo kSINa thayA nathI tevAnI-te (nidrAvasthA ane jAgratAvasthAdi sarva avasthAo ) vibhramarUpa che. je AtmadarzI antarAtmA che tene sumAdi avasthA vibhrama nathI, to jAgratAdi avasthAo to vibhramarUpa kema ja hoya? na ja hoya, kAraNa ke AtmasvarUpanA daDhatara abhyAsanA kAraNe tenuM jJAna te avasthAomAM AtmasvarUpathI zruta thatuM nathI. indriyonI zithilatA ane rogAdivasa kadAcit tene unmattatA paNa AvI jAya, to paNa tenA AtmAnubhavarUpa saMskAra chUTatA nathIbarAbara kAyama ja rahe che; paraMtu ajJAnI bahirAtmAne bAla, kumArAdirUpa tathA sura-unmattAdirUpa sarva avasthAomAM dehAdhyAsa-Atmabuddhi hovAthI tenI badhI kriyAo vibhramarUpa-mithyA che. aMtarAtmAne niraMtara jJAnacetanAnuM pariNamana hovAthI badhI avasthAomAM-suta ke jAgrata, unmatta ke anunmatta avasthAmAM tenI kriyAo vibhramarUpa hotI nathI, paraMtu bahirAtmAne sarva avasthAomAM niraMtara ajJAna cetanAnuM pariNamana hovAthI tenI badhI kriyAo vibhramarUpa-mithyA hoya che. A rIte bahirAtmA ane aMtarAtmAnI avasthAmAM moTo phera che. aMtarAtmA AtmasvarUpamAM sadA jAgRta rahe che ane bahirAtmAnI enAthI viparIta dazA hoya che. 93. sarva avasthAomAM AtmA mAnanAranI paNa, azeSa (saMpUrNa) zAstronA parijJAnane lIdhe nidrArahita (jAgRta) thaelAnI mukti thaze? evuM bolanAra prati kahe che : zloka 94 anvayArtha: (vetmadafI ) zarIramAM Atmabuddhi rAkhanAra bahirAtmA (vivitA zeSazAstra: fu) saMpUrNa zAstrono jANakAra hovA chatAM tathA (nAt ) jAgato hovA chatAM (na Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [139 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- na mucyate na karmarahito bhvti| ko'sau? dehaatmdRssttirbhiraatmaa| kathambhUto'pi ? viditAzeSazAstro'pi parijJAtAzeSazAstro'pi dehAtmadRSTiryataH dehAtmanorbhedarucirahito ytH| punarapi kathambhUto'pi ? jAgradapi nidryaa'nbhibhuuto'pi| yastu jJAtAtmA parijJAtAtmasvarUpa: sa suptonmatto'pi mucyate viziSTAM karmanirjarAM karoti dRddhtraabhyaasaatsuptaadyvsthaayaampyaatmsvruupsNvittyvaiklyaat||94 / / mucyate ) karmabaMdhanathI chUTato nathI; kintu (jJAtAtmA) bhedajJAnI-antarAtmA (suNonmatta: lapi) nidrAvasthAmAM yA unmattAvasthAmAM hovA chatAM (mucyate ) karmabaMdhanathI mukta thAya che-viziSTa rUpathI karmonI nirjarA kare che. TIkA : mukta thato nathI-karmarahita thato nathI. koNa che? zarIramAM Atmabuddhi rAkhanArabahirAtmA. kevo hovA chatAM? sarva zAstrono jANakAra hovA chatAM sarva zAstronA parijJAnavALo hovA chatAM, kAraNa ke te dehAtmadaSTi che arthAt deha ane AtmAnA bhedanI ruci vinAno che. vaLI te kevo ( hovA chatAM) che? jAgRta hovA chatAM-nidrAthI abhibhUta (gherAyelo) nahi hovA chatAM. je jJAtAtmA che arthAt jeNe AtmasvarUpa jANyuM che (anubhavyuM che ) te susa ane unmatta hovA chatAM mukta thAya che-viziSTa karma-nirjarA kare che, kAraNa ke tene daDhatara abhyAsane lIdhe sumAdi avasthAmAM paNa AtmasvarUpanA saMvedanamAM vaikalya (Tyuti ) hotuM nathI. bhAvArtha : jene zarIramAM Atmabuddhi che-je zarIrane ja AtmA mAne che eTale ke zarIranI kriyA AtmA kare che evuM mAne che-te bhale sarva zAstrono jANakAra hoya ane jAgRtAvasthAmAM (sabhAna avasthAmAM) hoya, to paNa bhedavijJAnanA abhAve tene muktinI prApti thatI nathI, paraMtu jene zarIra ane AtmAnuM bhedajJAna che ane AtmasvarUpanA anubhavano daDhatara abhyAsa che tevo attarAtmA, nidrAvasthAmAM yA unmattAvasthAmAM hovA chatAM viziSTa prakAre karmonI nirjarA kare che kAraNa ke tene niraMtara jJAna cetanAnuM pariNamana che. A karmanirjarA tenI muktinA kAraNarUpa bane che. vizeSa ajJAnI jIvane agiyAra aMga ane nava pUrvanuM jJAna hoya, potAnA zAstrajJAnathI bIjAone mugdha kare, prazaMsAne pAtra bane, paNa jo te AtmajJAnazUnya hoya to tenuM badhuM jJAna Atmahita mATe kAryakArI nathI-bAdhaka che. gadheDA upara lAdelAM zAstronA bojA samAna te jJAna tene bojArUpa che. 94. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates kutastadA tadavaikalyamityAha - samAdhitaMtra yatraivAhitadhIH puMsaH zraddhA tatraiva jAyate / yatraiva jAyate zraddhA cittaM tatraiva lIyate / / 95 / / TIkA- yatraiva yasminneva viSaye AhitadhIH dattAvadhAnA buddhiH / " yatrAtmahitadhIriti ca pAThaH yatrAtmano hitamupakArastatrAhitadhIrbuddhiriti " sa hitamupakAraka iti buddhiH / kasya ? puNsH| zraddhA rucistasya tatraiva tasminneva viSaye jAyate / yatraiva jAyate zraddhA cittaM tatraiva lIyate AsavAM mavatti|| (sutAdi avasthAomAM paNa ) te avaikalya (acyuti) zA kAraNe hoya che? te kahe cheHzloka 95 : anvayArtha : (yatra ttva) jyAM ja eTale je koI viSayamAM ja (puMsa: ) puruSanI (AditathI: ) dattAvadhAnarUpa buddhi hoya che, (taMtra va) tyAM ja eTale te viSayamAM ja tene (zraddhA nAyate) zraddhA utpanna thAya che ane (yatra va) jyAM ja eTale je viSayamAM ja (zraddhA nAyate) zraddhA utpanna thAya che (taMtra va) tyAM ja eTale te viSayamAM ja (vitA nIyate) tenuM citta lIna (tanmaya) thaI jAya che. TIkA : jyAM ja eTale je viSayamAM ja buddhi lAge che arthAt buddhi dattAvadhAnarUpa (lagna) hoya che-" yatrAtmahitathIiita" evo paNa pATha che, (teno artha e che ke) jyAM AtmahitanI buddhi che arthAt jyAM AtmAnuM hita-upakAra hoya che eTale jyAM 'te hitakaraupakAraka che' evI buddhi hoya che tyAM dhI eTale buddhi (lAge che.) konI ? puruSanI. tenI zraddhAruci tyAM ja eTale te viSayamAM ja utpanna thAya che. jyAM ja zraddhA utpanna thAya che tyAM ja citta lIna thAya che-Asakta thAya che. bhAvArtha : je viSayamAM koI puruSanI buddhi sAvadhAnapUrvaka lAgI rahe che, arthAt je viSaya tene hitakara ke upakAraka lAge che, temAM tene zraddhA utpanna thAya che ane jyAM zraddhA utpanna thAya che tyAM citta lIna thaI jAya che. cittanI A lInatA ja supta-unmatta avasthAmAM paNa puruSane te viSayathI haThAvI zakatI nathI, arthAt te puruSa te viSayathI cyuta thato nathI, temAM lIna rahe che. vizeSa bheda-vijJAnadvArA zraddhApUrvaka AtmasvarUpanA je saMskAro jAmyA che tenuM baLa koI paNa avasthAmAM-jAgRta, supta ke unmatta avasthAmAM cAlu rahyA vinA rahetuM nathI; tethI AtmArthIe bhedavijJAnadvArA AtmasvarUpanA saMvedana mATe AtmarucipUrvaka evo avirata prayatna karavo joIe. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [141 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra kva punaranAsaktaM cittaM bhavatItyAha yatrAnAhitadhIH puMsa: zraddhA tasmAnnivartate / yasmAnnivartate zraddhA kutazcittasya tallayaH / / 96 / / TIkA- yatra yasminviSaye anAhitadhIradattAvadhAnA buddhiH| " yatraivAhitadhIriti ca pATha: yatra ca ahitdhiirnupkaarkbuddhiH|" kasya ? puNsH| tasmAdviSayAtsakAzAt zraddhA nivrtte| yasmAnnivartate zraddhA kutazcittasya tallayaH tasmin viSaye laya AsaktistallayaH kuto naiva hutAzcari | uddA ke jethI AtmazraddhAmAM bAhya koIpaNa paristhiti vidmarUpa thAya nahi ke yuta kare nahi. jema-jema sva-para padArthonA bhedavijJAna dvArA AtmAnuM uttama svarUpa, saMvedanamAM vikasita thatuM jAya che, tema tema sahaja prApta ramaNIya paMcendriyanA viSayo paNa racatA nathI, arthAt temanA prati upekSA ane udAsInatA utpanna thAya che. 95. vaLI citta kayAM anAsakta hoya che te kahe che zloka 96 anvayArtha : (yatra) jyAM eTale je viSayamAM (puna:) puruSanI (anAhita dhI: ) buddhi sAvadhAnarUpa hotI nathI, (tasmAn ) tenAthI (zraddhA) zraddhA, (nivartita) haThI jAya che-UThI jAya che; ane (casmA ) jenAthI (zraddhA) zraddhA (nivartita) huThI jAya che te viSayamAM (cittaca) cittanI (tarjAya: ta.) lInatA kevI rIte hoI zake ? arthAt hoI zake nahi. TIkA : jyAM eTale je viSayamAM buddhi saMlagna hotI nathI arthAt buddhi dattAvadhAnarUpa hotI nathI, "yatravAhitadhIriti" evo paNa pATha che, teno artha e che ke jyAM ahita buddhi eTale anupakAraka buddhi hoya che-konI? puruSanI, te viSayathI zraddhA pAchI phare che. jenAthI zraddhA pAchI phare, te viSayamAM cittanI lInatA kema hoI zake? te viSayamAM cittano laya eTale Asakti kyAMthI thAya? kyAMthIya paNa nahi. bhAvArtha : je vastune puruSa hitakArI samajato nathI te vastumAM tene ruci utpanna thatI nathI ane je vastumAM ruci na hoya te vastumAM tenuM mana kevI rIte lAge? na ja lAge. 1. yathA yathA samAyAti saMvittau tttvmuttmm| tathA tathA na rocante viSayAH sulabhA api||37|| (ibdopadeza - zloka 37) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 142 ] samAdhitaMtra yatra ca cittaM vilIyate taddhyeyaM bhinnamabhinnaM ca bhavati, tatra bhinnAtmani dhyeye phalamupadarzayannAha bhinnAtmAnamupAsyAtmA paro bhavati tAdRzaH / vartirdIpaM yathopAsya bhinnA bhavati tAdRzI / / 97 / / TIkA- bhinnAtmAnamArAdhakAt pRthagbhUtamAtmAnamarhatsiddharUpaM upAsyArAdhya AtmA ArAdhaka: puruSa: paraH paramAtmA bhavati taadRsho'rhtsiddhsvruupsdRshH| atraivArthe dRSTAntamAha vrtirityaadi| dIpAdbhinnA vartiryathA dIpamupAsya prApya tAdRzI bhavati dIparUpA bhvti||97|| ajJAnI jIvone indriyonA viSayo iSTa lAge che-hitakArI lAge che, tethI temanI ruci temAM utpanna thAya che ane mana temAM lAge che; jJAnIne te viSayo aniSTa lAgatA nathI, paNa te pratyeno rAga aniSTa-atikArI lAge che, tethI tenI ruci te taraphathI haThe che ane temAM mana lAgatuM nathI. te viSayo pratye udAsIna rahe che. vizeSa jema jema sahaja prApta indriyonA viSayothI ruci haThatI jAya che-ghaTatI jAya che, tema tema zuddha AtmasvarUpa svAnubhavamAM AvatuM jAya che-svasaMvedanano viSaya banato jAya che.` 96. jemAM citta lIna thAya che, te dhyeya bhinna tathA abhinna (ema be prakAre) hoya che; tyAM bhinnAtmarUpa dhyeyanuM phala darzAvI kahe che : zloka 97 anvayArtha : (AtmA) AtmA (mittAtmAnaM) potAnAthI bhinna AtmAnI (upAsya) upAsanA karIne (tAdaza:) tenA samAna (para: mavRtti) 5ramAtmA thAya che. (yathA) jema (minnA varti:) dIpakathI bhinna battI (vATa) (ddIpa upAsya) dIpakanI upAsanA karIne (tene pAmIne ) (tAdazI) tenA jevI-dIpakasvarUpa (mavRtti) thaI jAya che tema. . TIkA : bhinna AtmAnI eTale ArAdhakathI pRthabhUta arhat siddharUpa AtmAnI upAsanA karI-ArAdhanA karI, AtmA eTale ArAdhaka puruSa, tevo eTale arhat-siddhasvarUpa samAna, 52 eTale paramAtmA thAya che. ahIM te ja arthanuM dRSTAnta kahe che-vATa ityAdi-jema dIpathI bhinna vATa (dIveTa) dIpane upAsI eTale pAmI tAdaza (tenA jevI ) thAya che-arthAt dIparUpa thAya che tema. yathA yathA na rocante viSayA: sulabhA api 1 tathA tathA samAyAti saMvittau tattvamuttamam / / 38 / / (iSTopadeza-zloka 38) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 143 idAnImabhinnAtmanopAsane phalamAha upAsyAtmAnamevAtmA jAyate paramo'thavA / mathitvA''tmAnamAtmaiva jAyate'gniryathA taru: / / 98 / / bhAvArtha : jema vATa dIpakanI upAsanA karI (dIpakano gADha najIka saMbaMdha sAdhI) tadrupa (dIpakarUpa) thaI jAya che, tema A AtmA potAnAthI bhinna AtmAnI (anta-siddharUpa paramAtmAnI) upAsanA karIne svayaM temanA samAna paramAtmA thaI jAya che. vizeSa atAdi bhinna sAdhyanI upAsanAdvArA arthAt temanA dravya-guNa-paryAyanA satya jJAnadvArA jo jIva potAnA dravya-guNa-paryAyane samyakapaNe jANe ane tenI pratIti kare tathA tyArabAda atAdi para taraphanuM paNa valaNa haThAvI svasammukha thaI samyaka zraddhA-jJAnapUrvaka potAnA caitanyasvarUpamAM sthiratA kare to teno moha nAza pAme che ane te paramAtmA thAya che. ' AtmasvarUpamAM sthiratA te nizcaya upAsanA arthAt abhinna sAdhyanI upAsanA che ane ahaMtAdi bhinna sAdhyanI upAsanA te vyavahAra upAsanA che. sAdhaka dazAmAM samyagdaSTi jIvane asthiratAnA kAraNe bhagavAnanI pUjA-bhakti AdirUpa puNyabaMdhanI saMprAptinA hetubhUta zubha rAga bhUmikAnusAra Ave che, paNa te tene Atmahita mATe bhalo mAnato nathI. te rAgane roga samAna gaNe che, tethI tene te heyabuddhie varte che arthAt tene rAgano rAga nathI-tenuM tene svAmItva nathI. teno A zubha rAga savAranI lAla saMdhyA jevo che. jema savAranI lAla saMdhyAno abhAva thatAM turata ja sUryanA tejasvI prakAzano AvirbhAva thAya che, tema samyagdaSTinA heyabuddhie vartatA zubha rAgano abhAva thatAM-teno atikrama thatAM AtmAnA nirmaLa pracaMDa prakAzano AvirbhAva thAya che. rAgarUpa savikalpa dazAno (vyavahArano ) abhAva thatAM vItarAgarUpa nirvikalpa dazA pragaTa thAya che. A dazAmAM jIvane vacanAtIta apUrva AnaMdano anubhava thAya che. e rIte samyagdaSTinA bhinAtmAnI upAsanArUpa zubha rAgano abhAva te mokSanuM-paramAtmapadanuM sAkSAt kAraNa che. 97. have abhinna AtmAnI upAsanAnuM phala kahe che : zloka 98 anvayArtha : (athavA) athavA (AtmA) AbhA (mAtmAnuM va) potAnA AtmAnI ja (upAca) upAsanA karI (parama: ) paramAtmA (nAyate) thaI jAya che; (thA) jema ( : ) vAMsanuM jhADa (tmAnaM) potAne (mAtmA 94) pote ja (matha-I) mathIne-ragaDIne (zi.) agnirUpa (nIyate) thaI jAya che tema. 1. juo-zrI pravacanasAra gAthA-80. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 144] samAdhitaMtra TIkA- athavA AtmAnameva citsvarUpameva cidAnandamayamupAsya AtmA paramaH paramAtmA jaayte| amumevArthaM dRSTAntadvAreNa samarthayamAnaH praah-mthitvetyaadi| yathA''tmAnameva mathitvA ghayitvI tarAtmAM ( ? ) taruSa: svabhAva: svata vAzirvAyatA 18 TIkA : athavA AtmAnI ja eTale cidAnandamaya cisvarUpanI ja upAsanA karIne AtmA parama eTale paramAtmA thAya che. A ja arthanuM daSTAMta dvArA samarthana karI kahe che-mathIne ityAdijema pote potAne ja mathIne (ragaDIne)-ghasIne, vRkSa arthAt vRkSarUpa svabhAva svataH ja agnirUpa thAya che, tema (AtmA AtmAne ja mathIne-upAsIne-paramAtmArUpa thAya che ). bhAvArtha : jema vAMsanuM vRkSa vAMsa sAthe ragaDI (mathI) svayaM agnirUpa thaI jAya che, tema AtmA paNa potAnA cidAnandamaya cisvarUpanI upAsanA karIne svayaM paramAtmArUpa thaI jAya che. jema vAMsanA vRkSamAM agni zaktirUpe vidhamAna che ane te gharSaNathI pragaTa thAya che, tema AtmAmAM paNa pUrNa jJAnAdi guNo zaktirUpe vidhamAna che ane te AtmAnI AtmA sAthe ekarUpatA thatAM pragaTa thAya che arthAt AtmA anya bAhyAbhyatara saMkalpa-vikalparUpa vyApArothI potAnA upayogane haThAvI svarUpamAM ekAgra karI de che tyAre tenA te guNa (zuddha paryAyo) pragaTa thAya che. AtmAnA AtmA sAthenA saMgharSathI dhyAnarUpI agni pragaTa thAya che. tenA nimitte jyAre karmarUpI indhana sarvathA baLI jAya che. tyAre te AtmA paramAtmA thaI jAya che. vizeSa samyagdaSTi jyAre AtmadhyAnamAM magna thaI jAya che, tyAre dhyAna, dhyAtA ane dhyeya-evo bheda raheto nathI, vacana ke anya vikalpa hotA nathI. tyAM (AtmadhyAnamAM) to AtmA ja karma, AtmA ja kartA ane AtmAno bhAva te kriyA hoya che-arthAt kartA, karma ane kriyA te-traNe taddana akhaMDa abhinna thaI jAya che; zuddhopayoganI nizcala dazA pragaTa thAya che ane samyagdarzanajJAna-cAritra paNa ekasAthe ekarUpa thaIne prakAze che. A zlokamAM AcAryadeve e batAvyuM che ke potAnA AtmAnuM zuddha caitanyasvarUpa samajI, arvatAdinI upAsanAnA rAgathI parAbhukha thaI, svasammukha thaI jIva jo potAnA zuddhAtmAnIparama pAriNAmika kAraNa paramAtmAnI-ja upAsanA kare to te svayaM paramAtmA thaI zake che. dareka jIvamAM dravyadRSTie paramAtmA thavAnI zakti che. je te jinopadezAnusAra puruSArthapUrvaka jahA~ dhyAna dhyAtA dhyeya ko na vikalpa vaca bheda na jahA~, cibhAva karma, cideza kartA, cetanA kiriyA tahAM; tIno abhinna akhinna sudha upayoga kI nizcala dasA, pragaTI jahAM daga-jJAna-vrata ye tInavA ekai lasA. (paM. zrI daulatarAmajI kRta chaDhAlA - 6/9). Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [ 145 uktamarthamupasaMhRtya phalamupadarzayannAha itIdaM bhAvayennityamavAcAM gocaraM padam / svata va tavAnoti to nAvartate puna: I 337 iti evamuktaprakAreNa idaM bhinnamabhinnaM cAtmasvarUpaM bhAvayet nityaM srvdaa| tataH kiM bhavati ? aapnoti| kiM ? tatpadaM mokSasthAnaM kathambhUtaM ? udyama kare, to te zaktine saMpUrNapaNe vyakta karI paramAtmA thaI zake. 98. ukta arthano upasaMhAra karIne phala darzAvI kahe che : zloka 99 anvayArtha : (tti) ukta prakAre (rUdra) bheda-abhedarUpa AtmasvarUpanI (nitya) nirantara (bhAva) bhAvanA bhAvavI. ema karavAthI (ta ) te (kAvAva rovara parva) anirvacanIya paramAtmapadane (svata: ) svataH ja-potAnI meLe ja A jIva (manoti) prApta kare che, (yata:) je padathI (puna:) pharIthI te (na bAvartate) pAcho Avato nathI. TIkA : A pramANe eTale ukta prakAre A bhinna ne abhinna AtmasvarUpanI, nitya eTale sarvadA, bhAvanA karavI. tethI zuM thAya che? te pada-mokSasthAna (prApta thAya che). te (pada) kevuM che? vANIne agocara eTale vacano dvArA kahI zakAya nahi tevuM (anirvacanIya) che. te kevI rIte prApta kare che? paramArthe svataH ja (potAnI meLe ja)-AtmAthI ja (prApta kare che, paNa guru Adi bAhya nimitta vaDe nahi; jyAMthI eTale prApta thaelA te padathI (mokSasthAnethI) te pAcho Avato nathI-arthAt pharIthI saMsAramAM bhamato nathI. bhAvArtha : sAdhakane nirvikalpa dazAmAM potAnA AtmAno Azraya ane savikalpa dazAmAM ahaMtAdinI upAsanAdi hoya che. krame krame AtmAno Azraya vadhato jAya che ane bhagavAnanI upAsanAdirUpa vyavahAra ghaTato jAya che. potAnA AtmAnI upAsanA pUrNa thatAM bhagavAnanI upAsanArUpa vikalpano paNa abhAva thAya che. tenuM nAma bhinna ne abhinna AtmasvarUpanI nitya bhAvanA karavI ema kahevAmAM Ave che. te pramANe vItarAgatA pUrNa thatAM kevaLajJAna pAmI jIva mokSa prApta kare che ane mokSasthAna pAmyA pachI jIva kadI saMsAramAM pAcho Avato nathI; kemake tene rAgano sarvathA abhAva varte che. rAga vinA saMsAra arthAt bhavabhramaNa-janma-maraNa hoya nahi. vizeSa AtmasvarUpanI prApti mATe jemaNe AtmAno pUrNa vikAsa sAdhyo che tevA arkansa ane siddha paramAtmAnA svarUpane yathArthapaNe jANI tarUpa thavAnI bhAvanAmAM magna rahevuM, ane pachI potAnA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 146 ] samAdhitaMtra avAcAM gocaraM vacanairanirdezyaM / kathaM tatprApnoti ? svataH eva Atmanaiva paramArthato na punargurvAdibAhyanimittAt / yataH prAptAt tatpadAnnAvartate saMsAre punarna bhrmti|| 99 / / nanu Atmani siddhe tasya tatpadaprAptiH syAt na cAsau tattvacatuSTayAtmakAccharIrAttattvAntarabhUtaH siddha iti caarvaakaaH| sadaivAtmA muttaH sarvadA svarUpopalambhasambhavAditi sAMkhyAstAn pratyAha ayatnasAdhyaM nirvANaM cittattvaM bhUtajaM yadi / anyathA yogatastasmAnna duHkhaM yoginAM kvacit / / 100 / / AtmasvarUpamAM sthira thavAno sadA dRDha abhyAsa karavo. ema karavAthI vacanAtIta atIndriya paramAtmapadanI prApti thAya che. te pada prApta karyA pachI saMsAramAM pharIthI janma levo paDato nathI. sadAne mATe saMsAranAM sarva prakAranAM du:khothI jIvano chUTakAro thAya che ane te sadA jJAnAnandamAM magna rahe che. prastuta zlokamAM ' svata: va' zabdo ghaNA arthasUcaka che. te batAve che ke 52mAtmapadanI prApti potAnAmAMthI ja potAnA puruSArthathI ja thAya che. temAM tIrthaMkara bhagavAna AdinI upAsanA, divya-dhvani, gurunA upadezAdi bAhya nimitto hovA chatAM nimittothI nirapekSapaNe paramapadanI prApti thAya che. nimittathI kadI thatI nathI, kemake jyAM sudhI nimitta tarapha lakSa hoya tyAM sudhI AtmA tarapha lakSa vaLatuM nathI. 52mAtmA thavAnI zakti potAnAmAM mojUda che. te zaktinuM samyak prakAre zraddhAna-jJAna karI, Atmasanmukha thaI tene pragaTa karavAno avirata prayatna karavAmAM Ave to paramapadanI prApti avazya thAya. 99. AtmA che evuM siddha hoya, to tene te padanI prApti saMbhave, paNa te (AtmA) cAra tattvonA samUharUpa zarIrathI bhinna anya tattvarUpa siddha thato nathI evuM cArvAko mAne che; ane sarvadA svarUpanI upalabdhino saMbhava hovAthI AtmA sadAya mukta che-evo sAMkhyamata che. temanA prati kahe che: zloka 100 anvayArtha : (vittattva) cetanA lakSaNavALo A jIva (vi bhUtanam) jo bhUtacatuSTayathI utpanna thayelA hoya, to (nirvAnaM) mokSa (ayatnasAdhyuM) yatna sAdhavA yogya rahe nahi, ( anyathA ) athavA (yogata:) yogathI eTale zArIrika yogakriyAthI (nirvAnaM) nirvANanI prApti thAya, to (tasmAt) tenAthI (yozinAM) yogIone (vit) koI paNa avasthAmAM (du:vuM na) du:kha hoya nahi. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [147 TIkA- cittattvaM cetanAlakSaNaM tattvaM yadi bhUtajaM pRthivyaptejovAyulakSaNabhUtebhyo jAtaM yadyabhyupagamyate tadA'yatnasAdhyaM nirvANaM yatnena tAtparyeNa sAdhyaM nirvANaM na bhavati / etaccharIraparityAgena viziSTAvasthAprAptiyogyasyAtmana eva tanmate abhAvAdityAtmano maraNarUpavinAzAduttarakAlamabhAvaH / sAMkhyamate tu bhUtajaM sahajaM bhavanaM bhUtaM zuddhAtmatattvaM tatra jAtaM tatsvarUpasaMvedakatvena labdhAtmalAbhaM evaMvidhaM cittattvaM yadi tadA'yatnasAdhyaM nirvANaM yatnena dhyAnAnuSThAnAdinA sAdhyaM na bhavati nirvANaM / sadA zuddhAtmasvarUpAnubhave sarvadaivAtmano nirUpAyamuktiprasiddheH / athavA TIkA : cittattva eTale cetanAsvarUpa tattva jo bhUtaja hoya arthAt pRthvI, pANI, teja ane vAyurUpa bhUtomAMthI utpanna thayeluM mAnavAmAM Ave, to nirvANa ayatnasAdhya rahe athavA yatnathI nirvANa sAdhavA yogya na rahe. A zarIranA parityAgathI viziSTa avasthAnI prApti yogya AtmAno tenA matamAM (cArvAkanA matamAM) abhAva che, kema ke (teo ) maraNarUpa (zarIranA ) vinAzathI uttarakAle AtmAno abhAva (mAne che). 'sAMkhyamata ' mAM bhUtaja eTale sahaja bhavana te bhUta arthAt zuddhAtmatattva-temAM utpanna thayeluM te. tenA svarUpanA saMvedakapaNAthI jeno AtmalAbha prApta thayo che evA prakAranuM cittattva jo hoya, to nirvANa ayatnasAdhya thAya arthAt yatnathI eTale dhyAnanA anuSThAnAdithI nirvANa sAdhavA yogya raheto nathI, kAraNa ke nitya zuddhAtmasvarUpanA anubhavamAM sarvadA ja AtmAnI nirUpAya ( ayatnasAdhya ) mukti prasiddha che. athavA ( A zlokamAM) ayatna ityAdi vacana che te niSpanna itara yogInI apekSAe che. tyAM niSpanna yogInI apekSAe cittatva jo bhUta ja eTale svabhAva ja hoya, [ bhUta zabdane ahIM svabhAvanA arthamAM samajavo ] arthAt mana, vANI, kAyA, indriyo, AdithI avikSisa AtmasvarUpa bhUta eTale temAM utpanna thayeluM hoya arthAt tenA svarUpanA saMvedakapaNAthI jeno AtmalAbha prApta thayo che evA prakAranuM cittatva jo hoya, to nirvANa ayatnasAdhya che, kAraNa ke tevA prakAranA AtmasvarUpano anubhava karanArane karmabaMdhano abhAva hovAthI nirvANa vagara prayAse siddha che. athavA-anya prakAre prArabdha yogInI apekSAe bhUtaja cittatva na hoya, to yogadvArA svarUpasaMvedanAtmaka cittavRttinA nirodhanA prakarSa abhyAsathI nirvANa thAya, tethI cit paNa avasthAvizeSamAM arthAt durdhara anuSThAnamAM ke chedana-bhedanAdimAM yogIone duHkha na hoya, kAraNa ke AnaMdAtmaka svarUpanA saMvedanamAM temane tenAthI utpanna thatAM duHkhanA vedanano abhAva che. 9 bhAvArtha : 'cArvAkamata ' anusAra jIvatattva bhUtaja che-arthAt pRthvI, jala, agni ane vAyu-e bhUtacatuSTayathI utpanna thAya che. jo bhUtacatuSTayathI utpanna thaelA zarIrane ja AtmA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 148] samAdhitaMtra niSpannetarayogyapekSayA aytnetyaadivcnm| tatra niSpannayogyapekSayA cittattvaM bhUtajaM svbhaavjN| bhUtazabdo'tra svbhaavvaacii| manovAkkAyendriyairavikSiptamAtmasvarUpaM bhUtaM tasmin jAtaM tatsvarUpasaMvedakatvena labdhAtmalAbhaM evaMvidhaM cittattvaM yadi tadA'yatnasAdhyaM nirvANaM tathAvidyamAtmasvarUpamanubhavata: karmabaMdhAbhAvato nirvANasyAprayAsasiddhatvAt athavA anyathA prArabdhayogyapekSayA bhUtajaM cittattvaM na bhvti| tadA yogataH svruupsNvednaatmkcittvRttinirodhaabhyaasprkrssaannirvaannN| yata evaM tasmAtkvacidapyavasthAvizeSe durdharAnuSThAne chedanabhedanAdau vA yoginAM duHkhaM na bhvti| AnandAtmakasvarUpasaMvittau teSAM ttprbhvduHkhsaMvedanAsavAnAA 200 nA mAnavAmAM Ave, to zarIranA nAzane ja mokSa mAnavAno prasaMga Ave ane tethI mokSa ayatnasAdhya rahe nirvANa mATe anya koI puruSArthanI jarUra rahe nahi. mATe zarIrano nAza thatAM AtmAno abhAva mAnavo ane AtmAnA abhAvane mokSa mAnavo-evI cArvAkonI jIvAtmA saMbaMdhI kalpanA bhramamUlaka-mithyA che. "sAMkhyamatAnusAra" AtmA bhUtaja arthAt sarvathA svabhAvasiddha zuddhasvarUpa ja che. tene sarva avasthAomAM zuddha ja mAne che. nirvANa mATe samyajJAna, dhyAna, tapAdirUpa puruSArthanI temane AvazyakatA nahi jaNAtI hovAthI, temanA mate mokSa prayatnasAdhya che. mATe sAMkhyanI kalpanA paNa yuktisaMgata nathI. jainamatAnusAra" svarUpa-saMvedanAtmaka cittavRttinA nirodhanA daDha abhyAsa dvArA sarva vibhAva pariNatine huThAvI zuddhAtmasvarUpamAM sthiratArUpa nirvANa "yatnasAdhya che. ane tevA prakAranA AtmasvarUpano anubhava karanArane karmano abhAva svayaM thavAthI nirvANanI siddhi karma apekSAe prayatna vinA arthAt "ayatnasAdhya" thAya che, kema ke karma pudgala che. tenI avasthA jIva karI zakato nathI; tethI tenA abhAva mATe jIvane koI prayatna karavo paDato nathI. yogIjanone, ati ugra tapa yA dhyAnAdi karatI vakhate koI paNa prakArano kheda ke du:kha thatuM nathI, paraMtu potAnA lakSyanI siddhi thatI joI tapa-dhyAnAdi karavAmAM AnaMda mAne che. teo zarIrane AtmAthI bhinna samaje che, tethI zarIra kRza thatAM teo kheda khinna thatA nathI tathA upasarga samaye potAnA sAmyabhAvanI sthiratAne choDatA nathI. jema suvarNa, agnithI tapAvA chatAM tenA suvarNapaNAne choDatuM nathI, tema jJAnI karmanA udaye tata hovA chatAM te potAnA jJAnIpaNAne choDato nathI 1OO. maraNarUpa vinAzathI uttarakAlamAM (vinAza pachI) AtmAno abhAva siddha hoya to tenuM jyama agnitata suvarNa paNa nija svarNabhAva nahi taje. tyama karma - udaye tasa paNa jJAnI na jJAnIpaNuM taje. (184) (zrI samayasAra gu. gAthA-184) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates [149 nanvAtmanA maraNarUpavinAzAduttarakAlamabhAvasiddheH kathaM sarvadA'stittvaM sidhyediti vadantaM pratyAha samAdhitaMtra svapnedRSTe vinaSTe'pi na nAzo'sti yathAtmanaH / tathA jAgaradRSTe'pi viparyAsAvizeSataH / / 101 / / TIkA - svapne svapnAvasthAyAM dRSTe vinaSTe'pi zarIrAdau Atmano yathA nAzo nAsti tathA jAgaradRSTe'pi jAgare jAgradavasthAyAM dRSTe vinaSTe'pi zarIrAdau Atmano nAzo nAsti / nanu svapnAvasthAyAM bhrAMtivazAdAtmano vinAza: pratibhAtIti cettadetadanyatrApi samAnaM / na khalu zarIravinAze Atmano vinAzamabhrAnti mnyte| tasmAdubhayatrApyAtmano vinAzo'nupapanno vipryaasaavishessaat| yathaiva hi svapnAvasthAyAmavidyamAne'pyAtmano vinAze vinAzaH pratibhAsata iti viparyAsaH tathA jaagrdvsthaayaampi|| 101 / / sarvadA astitva kevI rIte siddha thAya ? evuM bolanAra prati kahe che : zloka 101 anvayArtha : ( svapne) svapna-avasthAmAM (dade vinaTe api) pratyakSa jovAmAM AvelA zIrAdikano nAza thavA chatAM (yathA) jema (Atmana:) AtmAno (nAza: na asti) nAza thato nathI (yathA) tema (nAradae api) jAgrata avasthAmAM paNa dekhelA zarIrAdikano nAza thavA chatAM, AtmAno nAza thato nathI; (viparyAptAvizeSata:) kAraNa ke baMne avasthAomAM viparIta pratibhAsamAM kAMI phera nathI. TIkA : svapnamAM eTale svapna-avasthAmAM dekhavAmAM AvelA zarIrAdino nAza thavA chatAM jema AtmAno nAza thato nathI, tema jAgrata avasthAmAM paNa dekhavAmAM AvelA zarIrAdino nAza thavA chatAM, AtmAno nAza thato nathI. svapna-avasthAmAM bhrAntine lIdhe AtmAno vinAza pratibhAse che ema zaMkA karavAmAM Ave, to anyatra paNa (jAgrata avasthAmAM paNa) te samAna che. bhrAnti vinAno mANasa, zarIrano vinAza thatAM AtmAno vinAza kharekhara mAnato nathI. tethI baMnemAM (svapna avasthAmAM ane jAgrata avasthAmAM) paNa viparyAsamAM (bhrAntimAM) phera nahi hovAthI (bhrAnti samAna hovAthI ) AtmAno vinAza nahi hovA chatAM (teno) vinAza pratibhAse che, tema evI bhrAnti jAgrataavasthAmAM paNa thAya che. bhAvArtha : svapnamAM zarIrano nAza jovA chatAM AtmAno nAza thato nathI to paNa AtmAnA nAzano bhrama (viparIta pratibhAsa ) thAya che; tema jAgrata-avasthAmAM paNa zarIrano nAza jovA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 150] samAdhitaMtra nanveva prasiddhasyApyanAdyanidhanasyAtmano muktyarthaM durddharAnuSThAnaklezo vyartho jJAnabhAvanAmAtraiNaiva muktisiddherityAzaGkayAha aduHkhabhAvitaM jJAnaM kSIyate duHkhasannidhau / tasmAdyathAbalaM duHkhairAtmAnaM bhAvayenmuniH / / 102 / / chatAM AtmAnA vinAzano bhrama thAya che. baMne avasthAomAM je bhrama thAya che te samAna che. temAM kAMI taphAvata nathI. paramArtha dRSTie jovAmAM Ave to svapnamAM manuSyanA zarIrano ane tenA AtmAno nAza thayo nathI; tema jAgrata avasthAmAM paNa maraNathI manuSyanA zarIrano ane temAM rahelA AtmAno nAza thato nathI, kAraNa ke dareka dravya sat che. sano kadI nAza thato nathI, phakta tenI paryAyamAM pheraphAra thAya che. eka paryAyano vyaya, bIjI paryAyano utpAda ane te baMnemAM dravyanuM dhrauvyarUpe kAyama rahevuM-evI vastusthiti che. vizeSa AtmA eka cetana, amUrtika, avinAzI padArtha che. tenA vinAzanI kalpanA karavI e nitAnta bhrama che. saMsAra-avasthAmAM zarIra sAthe AtmAno paraspara ekakSetrAvagAharUpa saMyoga saMbaMdha che, paNa ajJAnIne te baMnenuM bhedavijJAna nahi hovAthI baMnene ekarUpa mAne che; tethI zarIrarUpa pudgala-paryAyano vyaya joI temAM saMyogarUpe rahelA AtmAno paNa bhramathI vinAza mAne che; paraMtu jhUMpaDI baLI jatAM temAM raheluM AkAza baLI jatuM nathI, tema zarIrano nAza thatAM temAM rahelA AtmAno nAza thato nathI. 101. anAdinidhana AtmA prasiddha hovA chatAM tenI mukti mATe durbara tapazcaraNarUpa kaleza karavo vyartha che, kAraNa ke jJAnabhAvanAmAtrathI ja muktinI siddhi che evI AzaMkA karI kahe che : zloka 102 anvayArtha : (du:mAvitaM jJAnaM ) je jJAna duHkha vinA bhAvavAmAM Ave che, te (3:vasanidhI) upasargAdi duHkho AvI paDatAM (kSaya) nAza pAme che, (tasmata) mATe (muni:) munie-antarAtmA yogIe-(yathAvatna) potAnI zarIrAdithI bhinna bhAvanA bhAvavI. * suheNa bhAvidaM NANaM duhe jAde viNassadi / tamhA jahAbala joI kappA dukkhehiM bhAvae / / 62 / / - mokSaprAmRta, kundrakundrA Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [151 Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIkA- aduHkhena kAyaklezAdikaSTaM vinA sukumAropakrameNa bhAvitamekAgratayA cetasi punaH punaH saMcintitaM jJAnaM zarIrAdibhyo bhedenAtmasvarUpaparijJAnaM kSIyate apkRssyte| kasmin ? duHkhasannidhau duHkhopanipAte sti| yata evaM tasmAtkAraNAt yathAbalaM svazaktyanatikrameNa muniryogI AtmAnaM du:khairbhAvayet kAyaklezAdikaSTe: sahA''tmasvarUpaM bhaavyet| kaSTasahobhavansadA''tmasvarUpaM cintyedityrthH|| 102 / / nanu yadyAtmA zarIrAtsarvathAbhinnastadA kathamAtmani calati niyamena taccalam tiSThati niyamena tiSThediti vadantaM pratyAha prayatnAdAtmano vAyuricchAdveSapravartitAt / vAyoH zarIrayaMtrANi vartante sveSu karmasu / / 103 / / TIkA : duHkha vinA eTale kAyakalezAdinA kaSTa vinA sukumAra upakramathI bhAvavAmAM AveluM arthAt ekAgratAthI manamAM vAraMvAra ciMtaveluM jJAna eTale zarIrAdithI bhinna AtmasvarUpanuM parijJAna kSaya pAme che-kSINa thAya che. kyAre ? duHkhanI sannidhimAM ( upasthitimAM ) -duHkho AvI paDatAM. teTalA mATe yathAzakti eTale potAnI zaktinuM ullaMghana karyA sivAya munie yogIe du:khathI AtmAnI bhAvanA bhAvavI arthAt kAyakalezAdirUpa kaSTothI AtmasvarUpanI bhAvanA karavI-kaSTa sahIne sadA AtmasvarUpanuM ciMtavana karavuM-evo artha che. bhAvArtha : jemane zarIrAdinI anukULatAmAM yA sAtAzIlapaNAmAM jJAna-bhAvanA karavAnI Adata paDI che, temane upasargAdi AvatAM jJAna-bhAvanA acala rahI zaktI nathI, kAraNa ke teo bhUkha, tarasa, garamI, ThaMDI, vagerenI thoDI paNa bAdhA sahI zakatA nathI. teo najIvuM saMkaTa AvI paDatAM gabharAI jAya che ane jJAna-bhAvanAthI calita thaI jAya che, tethI AcAryadave A zlokamAM kahyuM che ke jJAna-bhAvanAnA abhyAsIne ucita che ke te aneka kaSTo sahana karavAnI evI Teva pADo ke kaSTo AvI paDe to paNa te jJAna-bhAvanAthI calAyamAna thAya nahi. 102. jo AtmA zarIrathI sarvathA bhinna hoya to tenA cAlavAthI zarIra niyamathI kema cAle ane tenA UbhA rahevAthI te (zarIra) niyamathI kema UbhuM rahe che? ema zaMkA karanAra prati kahe che : zloka 103 anvayArtha : (chASapravartitA) IcchA (rAga)-dveSanI pravRttithI thatAM (mAtma: prayatnAt ) AtmAnA prayatnanA nimitte (vAyu:) vAyu utpanna thAya che-vAyuno saMcAra thAya che. (vAyo:) Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 152] samAdhitaMtra TIkA- AtmanaH sambaMdhinaH prayatnAdvAyuH zarIre samuccalati kathambhUtAt prayatnAt ? icchAdveSapravartitAt rAgadveSAbhyAM jnitaat| tatra samuccalitAcca vAyoH zarIrayaMtrANi zarIrANyeva yaMtrANi shriiryNtraanni| kiM punaH zarIrANAM yaMtraiH sAdharmyayatastAni yantrANItyucyante? iti cet ucyate-yathA yaMtrANi kASThAdivinirmitasiMhavyAghrAdIni svasAdhyavividhakriyAyAM parapreritAni pravartante tathA shriiraannypiityubhyostulytaaN| tAni zarIrayaMtrANi vAyoH skaashaadvrtnte| keSu ? karmasu kriyaasu| kathambhUteSu ? sveSu svasAdhyeSu / / 103 / / vAyunA saMcArathI (zarIra yaMtrALa) zarIra yaMtro (sveSa rma) pota potAnAM kAryomAM (vartanta ) pravarte che. TIkA : AtmAnA prayatnathI vAyuno zarIramAM saMcAra thAya che. kevA prayatnathI ? IcchADhaSathI pravartelA-rAga-dveSathI utpanna thaelA (prayatnathI), temAM (zarIramAM) saMcArita vAyuthI zarIra yaMtro-zarIro e ja yaMtro te zarIrayaMtro-(svakAryamAM pravarte che). zuM zarIrone yaMtro sAthe samAna dharma che ke jethI teo (zarIro) yaMtro kahevAya che? ema pUcho to kahevAnuM ke jema lAkaDA vagerenAM banelAM siMha-vyAdhrAdiyaMtro paraprerita thaIne potapotAne sAdhavA yogya vividha kriyAomAM pravarte che, tema zarIro paNa (pravarte che). ema baMnemAM (zarIra ane yaMtromAM) samAnatA che. te zarIrayaMtro vAyudvArA pravarte che. zAmAM? kAryomAM-kriyAomAM. kevA (kAryomAM) ? potapotAne sAdhavA yogya (kAryomAM). bhAvArtha : jIvane jyAre zarIranI kriyA karavAnI IcchA thAya che, tyAre tenA (IcchAnA) nimitte vAyu potAnI yogyatAthI zarIramAM utpanna thAya che. te vAyunA saMcAra nimitte zarIrayaMtro arthAt zarIranI kriyAo potapotAnI yogyatAthI potAnuM kAma kare che. Ama jIvanI IcchA ane zarIranI kriyAne sIdho nimitta-naimittika saMbaMdha nathI, paraMtu jIvanI IcchA ane vAyune nimitta-naimittika saMbaMdha che ane vAyu tathA zarIranI kriyAne nimitta-naimittika saMbaMdha che. vizeSa sthUladaSTie (vyavahAra naye) jIvanI IcchAthI zarIra cAle che ema kahevAmAM Ave che teno artha e che ke jIvanI IcchAthI ke vAyuthI zarIranI kriyAo kharekhara thatI nathI, paNa nimittanuM jJAna karAvavA mATe upacArathI tema kahevAmAM Ave che.' yoga (arthAta mana-vacana-kAyanA nimitte Atma-pradezonuM calana) ane upayoga (azuddha upayoga-jJAnanuM kapAyo sAthe joDAvuM )-e baMneno kartA, AtmA kadAcit bhale ho, tathApi para 1. jAo-mokSamArga prakAzaka-gu. AvRtti pR. 256. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [153 dravya-svarUpa karmano kartA to te nimittapaNe paNa kadI nathI. ajJAna avasthAmAM ja AtmAne yogaupayogano kartA kahI zakAya, paNa zarIrAdi para dravyono kartA to te nimittapaNe paNa kadI nathI. A uparathI ema samajavuM ke jo jIva, pudgala-karmano kharekhara kartA nathI, to zarIranI koI kriyAno kartA te kema hoI zake? jarA paNa nahi; paraMtu ajJAna dazAmAM jIvano yoga ane upayoga, zarIranI kriyAmAM nimitta thAya che. dravyadRSTithI to "koI dravya koI dravyano kartA nathI, paraMtu paryAyadaSTithI koI dravyano paryAya koI vakhate koI anya dravyanA paryAyane nimitta thAya che, tethI A apekSAe eka dravyanA pariNAma anya dravyanA pariNAmanA nimitta-kartA kahevAya che. paramArthe dravya potAnA ja pariNAmano (zuddha-azuddha pariNAmano) kartA che, te anya dravyanA pariNAmano kartA nathI. ' anya dravyathI anya dravyane guNanI (paryAyanI) utpatti karI zakAtI nathI; tethI (e siddhAMta che ke, "sarva dravyo potapotAnA svabhAvathI ja Upaje che." ...sarva dravyo, nimittabhUta anya dravyonA svabhAvathI UpajatAM nathI, paraMtu potAnA svabhAvathI ja Upaje che, kAraNa ke (dravyanA) potAnA svabhAve dravyanA pariNAmano utpAda jovAmAM Ave che. Ama hovAthI sarva dravyone, nimittabhUta anya dravyo potAnA (arthAt sarva dravyonA) pariNAmanA utpAdaka che ja nahi........ ....vaLI paryAyamAM jIva-pudgalanA paraspara nimittathI aneka kriyAo thAya che; te sarvane be dravyonA meLApathI nIpajI mAne che, paNa A jIvanI kriyA che temAM pudagala nimitta che tathA A pudgalanI kriyA che temAM jIva nimitta che, ema (ajJAnIne) bhinna bhinna bhAva bhAsato nathI.....4 mATe jIvanI kriyAthI zarIranI cAlavAnI tathA UbhA rahevAnI vagere kriyA thatI mAnavI te bhrama che. 10. te zarIrayaMtrono AbhAmAM Aropa ane anAropa karIne jaDa (ajJAnI) ane vivekI puruSo zuM kare che? te kahe che : 1. juo-zrI samayasAra gu. AvRtti-gA. 100 ane teno bhAvArtha. ko dravya bIjA dravyane utpAda nahi guNano kare, tethI badhAMye dravya nija svabhAvathI Upaja khare. (zrI samayasAra gu. AvRtti gA. 372) zrI samayasAra gu. AvRtti-gA. 372 TIkA. mokSamArga prakAzaka-gu. AvRtti pR. 229. 3. 4. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra 154] teSA zarIrayaMtrANAmAtmanyAropA'nAropau kRtvA jaDavivekinau kiM kurvata ityAha tAnyAtmani samAropya sAkSANyAste'sukhaM jaDa: / tyaktvA'ropaM punarvidvAn prApnoti paramaM padam / / 104 / / TIkA- tAni zarIrayaMtrANi sAkSANi indriyasahitAni Atmani samAropya gauro'haM sulocano'haM sthUlo'hamityAdyabhedarUpatayA AtmanyadhyAropya jaDo bahirAtmA asukhaM sukhaM vA yathA bhvtyevmaaste| vidvAnantarAtmA punaH prApnoti kiM ? tatparamaM padaM mokssN| kiM kRtvA ? tyktvaa| kaM ? AropaM shriiraadinaamaatmnydhyvsaaym||104|| zloka 104 anvayArtha : (na:) ajJAnI bahirAbhA (sAkSALi) indriyo sahita (tAni) te zarIrayaMtrone (mAtmAna samArotha) AtmAmAM AropI (kasuravuM zAste) duHkhI thAya che. (puna:) kintu (vidvAna) jJAnI aMtarAtmA (moropaM tyavasvA) zarIrAdikamAM AtmAno Aropa (AtmAnI kalpanA) choDI (paramaM parva) parama padane-mokSane (prApnoti) prApta kare che. TIkA : te akSa sahita eTale indriyo sahita zarIrayaMtrone AtmAmAM AropIne (zarIrAdine AtmA kalpI)-arthAt huM goro, huM suMdara AMkhavALo, huM jADo ityAdi abhedarUpapaNe (ekatAbuddhie) AtmAmAM AropIne, jaDa-bahirAtmA jema asukha-sukha thAya tema varte che, paraMtu vidvAna-antarAtmA prApta kare che. zuM? te paramapadane-mokSane. zuM karIne? tyajIne, zuM ( tyajIne)? zarIrAdino AtmA viSe je Aropa che-adhyavasAya che tene (tyajIne). | bhAvArtha : huM goro, huM suMdara, huM jADo, ityAdirUpa, zarIrAdimAM AtmAnI abheda kalpanA karI (Atmabuddhi karI) ajJAnI bahirAtmA sukha-duHkha mAne che, paraMtu jJAnI aMtarAtmA AtmAmAM zarIrAdino mithyA abheda-adhyavasAyano tyAga karI paramapadane-mokSane prApta kare che. vizeSa anAdithI zarIra ane AtmAne saMyogasaMbaMdha che. A saMbaMdhane lIdhe zarIranA aMgopAMganI kriyA joI ajJAnIne bhrama thAya che ke e badhI kriyAo AtmAnI che, paNa vAstavamAM AtmA ane zarIra lakSaNe ekabIjAthI taddana bhinna che. eka cetana ane arUpI che ane bIjAM acetana-jaDa ane rUpI che. baMne vacce mAtra nimitta-naimittika saMbaMdha che, paNa ajJAnI bhramathI nimitta Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra [155 kathamasau taM tyajatItyAha-athavA svakRtagranthArthamupasaMhatya phalamupadarzayanmuktvetyAha muktvA paratra parabuddhimahaMdhiyaM ca, saMsAraduHkhajananI jananAdvimuktaH / jyotirmayaM sukhamupaiti parAtmaniSTha stanmArgametadadhigamya samAdhitaMtram / / 105 / / TIkA- upaiti praapnoti| kiM tata ? sukhaM / kathambhUtaM ? jyotirmayaM jnyaanaatmkN| kiMviziSTa: sannasau tadupaiti ? jananAdvimuktaH saMsArAdvizeSeNa muktH| tato mukto'pyasau kathambhUtaH sambhavati? paramAtmAtmaniSTha: prmaatmsvruupsNvedkH| kiM kRtvA'sau tanniSTha: syaat| muktvaa| kAM ? parabuddhiM ahaMdhiyaM ca svAtmabuddhiM c| kva ? paratra shriiraadau| kathambhUtAM tAM ? naimittika saMbaMdhane badale kartA-karma saMbaMdha samajI potAne sukhI-duHkhI kahyuM che. jJAnIne zarIra ane AtmAnuM bhedajJAna che. te zarIranI kriyAone AtmAnI kriyA mAnato nathI. tene zarIramAM Atmabuddhi-ekatAbuddhi nathI, tethI zarIranI kriyAmAM tene kartA-buddhi nathI. zarIrAdimAM kartA-buddhi nahi hovAthI tene harSa-zoka ke rAga-dveSa paNa nathI. tenA abhAvamAM jJAnIne karmano navo baMdha thato nathI. bhedavijJAnanA baLe jema jema vItarAgatA vadhatI jAya che, tema tema jAnAM karma paNa udayamAM AvI nirjarI jAya che. aMte karmono saMpUrNapaNe abhAva thatAM parama vItarAgapadanI prApti thAya che. 104. te tene kevI rIte tyaje che te kahe che-athavA potAnA racelA granthanA arthano upasaMhAra karIne phala darzAvatAM. "mutvA" ema kahIne, kahe che : zloka 105 anvayArtha : (tanmA) te paramapadanI prAptino upAya batAvanAra (tat samathitaMtra) A "samAdhitaMtra zAstranuM (dhAnya) adhyayana karIne anubhava karIne (saMsadu:vananana) saMsAranAM duHkhone utpanna karavAvALI, (putra) zarIrAdi padArthomAM (kadaMdhiyuM riddhi 2) ahaMbuddhine tathA parabuddhine (para te huM chuM evI buddhine) (mundhA ) choDIne (parAtmaniI: ) paramAtmAnI bhAvanAmAM sthira cittavALo antarAtmA (nananAr vimutta:) saMsArathI mukta thaIne (Lyotirmaya suvuM) jJAnamaya sukhane (3oNti) prApta kare che. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates 156] samAdhitaMtra saMsAraduHkhajananI caaturgtikdu:khotpttihetubhuutaaN| yatastathAbhUtAM tAM tyjet| kiM kRtvA ? adhigmy| kiM tat ? samAdhitaMtraM samAdheH paramAtmasvarUpasaMvedanaikAgratAyAH paramodAsInatAyA vA tantraM pratipAdakaM shaastrN| kathambhUtaM tat ? tanmArga tasya jyotirmayasukhasya maargmupaaymiti||105|| TIkA : pAme che eTale prApta kare che. zuM te? sukha. kevuM (sukha)? jyotirmaya eTale jJAnAtmaka (sukha). kevA prakArano thaI te te (sukha ) prApta kare che? janmathI mukta eTale khAsa karIne saMsArathI mukta thaIne (sukha prApta kare che). tenAthI ( saMsArathI) mukta thayelo chatAM te kevo saMbhave che? (te) paramAtmaniSTha-paramAtmasvarUpano saMvedaka (thAya che). zuM karIne te taniSTha (eTale paramAtmaniSTha) bane? choDIne. zuM (choDIne) ? parabuddhi ane ahaMbuddhi eTale svAtmabuddhi (choDIne). zAmAM (choDIne)? paramAM-zarIrAdimAM. kevI te (buddhine)? saMsAranAM du:khone utpanna karanArI-caturgatinAM du:khonI utpattinA kAraNabhUta (buddhine). tethI tevA prakAranI te (buddhi) no tyAga karavo. zuM karIne? jANIne. zuM (jANIne ) ? samAdhitaMtranesamAdhinA eTale paramAtmasvarUpanA saMvedanamAM ekAgratAnA athavA parama udAsInatAnA taMtrane eTale pratipAdaka zAstrane. te kevuM che? tenA mArgarUpa che, tenA eTale jyotirmaya sukhanA mArgarUpa eTale upAyarUpa (zAstra) che. bhAvArtha : zrI pUjyapAdAcArya-viracita A "samAdhitaMtra zAstra, paramAtmasvarUpanA saMvedanamAM ekAgratA je samAdhi che-arthAt paramapadanI prAptino upAya che-tenuM pratipAdana kare che. A "samAdhitaMtra' no sArI rIte abhyAsa karIne, zarIrAdi para padArthomAM je aMtarAtmA abuddhi ane parabuddhino tyAga kare che ane paramAtmAnI bhAvanAmAM citta sthira kare che te saMsAranA duHkhothI mukta thaI kevaLajJAnamaya parama sukhane prApta kare che. e rIte AcAryadave prastuta "samAdhitaMtra' nI agatyatA darzAvI parama padanI prAptino upAya batAvyo che. jyAM sudhI sva-paranuM bhedajJAna thAya nahi, tyAM sudhI jIva ajJAnI rahe che ane ajJAnajanita bhramane lIdhe te zarIrAdi parapadArthomAM ahaMbuddhi-Atmabuddhi kare che, arthAt temAM potAnA AtmAnI kalpanA karI kartA-buddhi seve che. te zarIranI kriyA athavA paranAM kAryo DuM karuM chuM-ema mAne che. vaLI tene zarIra ane parapadArtho pratye mamakArabuddhi hoya che, arthAt zarIra mAruM, strI-putra-makAnAdi mArAM-evI bhramajanita mAnyatA te kare che. A ajJAnamUlaka mAnyatAnA kAraNe jIvane rAga-dveSAdi kaSAyabhAva thAya che je caturgatirUpa saMsAra-bhramaNanuM mUla kAraNa che. svasammukha thaI AtmasvarUpamAM sthira thavAnI bhAvanA karavI te ja saMsAranAM duHkhothI muktino ane parama padanI prAptino upAya che. 105. Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra TIna-prazasti: yenAtmA bahirantaruttamabhidA tredhA vivRtyodito, mokSo'nantacatuSTayA'malavapuH saddhyAnataH kIrtitaH / jIyAtso'trajinaH samastaviSayaH zrIpUjyapAdo'malo, bhavyAnandakaraH samAdhizataka zrImatprabhenduH prabhuH / / 1 / / iti zrIpaNDitaprabhAcandraviracitA samAdhizatakaTIkA samAptA / / TIkA - prazasti jemaNe AtmAne bahira, aMtara ne uttama-ema traNa prakAre varNavI batAvyo che, jemaNe saddadhyAnathI anaMta-catuSTayamaya amala zarIrarUpa mokSa che ema prasiddha karyuM che, te pUjyapAda prabhu ahIM jaya pAmo ! te kevA che? te jina che, temanA (indriya ) viSayo badhA asta thaI gayA che, te amala che, bhavya jIvone AnaMdakara che, samAdhizatakarUpa zrIthI yukta che ane prabhAmAM caMdra samAna che. A zlokamAM samAdhitaMtranA (apara nAma samAdhizatakanA ) racayitA zrI pUjyapAdAcArya prati prazastidvArA pUjyabhAva pragaTa karI tenA TIkAkAra zrI prabhAcandre garbhitapaNe 'zrImat prabhundu' zabdo dvArA samAdhizatakanA TIkAkAra tarIke potAnA nAmano paNa ullekha karyo che. iti zrI paMDita prabhAcaMdraviracita samAdhizatakanI TIkA samAsa [157 samApto'yaM granthaH Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158] Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra samAdhitaMtranI padyAnukramasUcI zloka pRSTha zloka pRSTha 63 98 48 a acetanamidaM dRzya ajJApitaM na jAnanti aduHkhabhAvitaM jJAnaM anaMtarajJaH saMdhate apamAnAdayastasya apuNyamavrataiH puNyaM ayatnasAdhyaM nirvANaM avikSiptaM manastattvaM avidyAbhyAsasaMskAraiH avidyAsaMjJitastasmAt avratAni parityajya avratI vratamAdAya 77 109 72. 88 - 131 - 13ra 71 6488 46 73 ghane vastre yathAtmAnaM 58 90 ca 102 150 ciraM suSuptAstamasi / 99 145 38 61 jagadehAtmadRSTInAM 124 janebhyo vAk 100 146 jayanti yasyAvadato 58 jAtidehAzritA 58 jAtiliMgavikalpena 12 25 jAnannapyAtmana __125 jIrNe vastre yathAtmAnaM ( 127 tathaiva bhAvayedehAd 50 78 tabrUyAt tat parAn 55 tAnyAtmani samAropya 115 tyaktaivaM bahirAtmAna 65 tyAgAdAne bahirmUDha ___ 118 dRDhAtmabuddhi 145 dRzyamAnamidaM dRSTibhedo yathA dRSTiM 21 38 dehAntaragate/jaM __ 143 dehe svabuddhirAtmAnaM ___32. dehe svAtmadhiyA A AtmajJAnAt AtmadehAntaraAtmanyevAtmadhIAtmavibhramaAtmAnamantare 82 122 pa3 82 104 154 27 46 74 11ra 75 44 itIdaM bhAvayennitya 70 V0 na 13pa 111 utpannapuruSabhrAnte upAsyAtmAnamevAtmA evaM tyaktvA bahirvAcaM ka kSIyante'caiva 61 ga 85 25 44 na jAnanti zarIrANi na tadastIndriyArtheSu 70 107 nayatyAtmAnamAtmaiva 73 110 naradehasthamA 112 gaura: sthUla: grAmo'raNyamiti 8 20 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [158 zloka pRSTha Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates samAdhitaMtra zloka pRSTha naSTe vastre yathAtmanaM 65 100 yatra kAye muneH nArakaM nArakAMgasthaM 8 20 yadA mohAt prajAyete nirmala: kevalaH zuddha 6 17 yad bodhayitumicchAmi pa yanmayA dRzyate rUpa paratrAhamatiH 43 68 yasya sampandamAbhAti pazyennirataraM 57 88 yuMjIta manasA pUrvasya dRSTAtmatattvasya 80 118 yenAtmanAnubhUye pracAvya viSayebhyo u2. 53 yenAtmA'budhyatAtmava prayatnAdAtmano 103 151 yo na vetti paraM pravizadagalatAM 68 105 yaH paramAtmA sa evAhaM 67 102 6 54 51 63 98 bahiratnaH parazceti bahirAtmA zarIrAdau bahirAtmendriyadvAraiH bahistuSyati mUDhAtmA 8 20 rakte vastre yathAtmAnaM 5 14 rAgadveSAdikallolaiH 7 18 60 83 liMga dehAzritaM 87 130 94 138 bhinnAtmAnamupAsya ma mattazcayutvendriya mAmapazyannayaM muktirekAntikI muktvA paratra parabuddhi mUDhAtmA yatra vizvasta mUlaM saMsAraduHkhatya 87 143 viditAzezazAstro vyavahAre suSupto yaH 16 31 26 45 zarIrakaMcukenAtmA 72 108 zarIre vAci cAtmAnaM 105 155 zubhaM zarIraM divyAMzca 20 37 zuNvannapyanyataH 15 28 zrutena liMgena 67 121 50 46 136 47 7 yattyAgAya nivartante yatparaiH pratipAdyo yatpazyAmIndriyaiyatrAvAhitadhI: yathAsau ceSTate yadagrAhyaM na gRhNAti yadantarjalpasaMpRkta yadabhAve suSupto 80 133 savendriyANi saMyamya 18 u5. sukhamArabdhayogasya 51 78 suptonmattAdha 85 140 so'hamityAtta 22 40 svadehasadRze dRSTvA 20 7 svaparAdhyavasAyena 126 svapne dRSTe vinaSTe 24 47 svabuddhayA yAvad N 2.4 101 149 Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com