________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
સમાધિતંત્ર
[२१
टीका- नरस्य देहो नरदेहः तत्र तिष्ठतीति नरदेहस्थस्तमात्मानं नरं मन्यते। कोऽसौ ? अविद्वान् बहिरात्मा। तिर्यंचमात्मानं मन्यते। कथंभूतं ? तिर्यगङ्गस्थं तिरश्चामङ्गं तिर्यगङ्गं तत्र तिष्ठतीति तियङ्गस्थस्तं। सुराङ्गस्थं आत्मानं सुरं तथा मन्यते।।८।। नारकमात्मानं मन्यते। किं विशिष्टं ? नारकाङ्गस्थं। न स्वयं तथा नरादिरूप आत्मा स्वयं कर्मोपाधिमंतरेण न भवति। कथं ? तत्त्वतः परमार्थतो न भवति। व्यवहारेण तु यदा भवति तदा भवतु। कर्मोपाधिकृता हि जीवस्य मनुष्यादिपर्यायास्तन्निवृतौ निवर्तमानत्वात् न पुनः वास्तवा इत्यर्थः। परमार्थतस्तर्हिकीदृशोऽसावित्याहअनंतानन्तधीशक्तिः धीश्च शक्तिश्च धीशक्ति अनंतानन्ते धीशक्ति यस्य। तथाभूतोऽसौकुतः परिच्छेद्य इत्याह-स्वसंवेद्यो निरूपाधिकं हि रूपं वस्तुन: स्वभावोऽभिधीयते। कर्माद्यपाये चानन्तानन्तधीशक्तिपरिणत आत्मा स्वसंवेदनेनैव वेद्यः। तद्विपरीतपरिणत्यनुभवस्य संसारावस्थायां कर्मोपाधिनिर्मित-त्वात्। अस्तु नाम तथा स्वसंवेद्यः कियत्कालमसौ न तु सर्वदा। पश्चात् तद्रूपविनाशादित्याह- अचलस्थिति: अनंतानंतधीशक्तिस्वभावेनाचलास्थितिर्यस्य सः। यैः पुनर्योगसांख्येमुक्तौ तत्प्रच्युतिरात्मनोऽभ्युपगता ते प्रमेयकमलमार्तण्डे न्यायकुमुदचन्द्रे च मोक्षविचारे विस्तरतः प्रत्याख्याताः।।९।।
Rels ८-८
सन्वयार्थ : ( अविद्वान् ) भूढ पहिरात्म। ( नरदेहस्थं ) मनुष्यमा २९८॥ (आत्मानं) मात्माने ( नरम् ) मनुष्य, (तिर्यङ्गस्थं) तिर्थयन। शरीरमा २४८॥ मात्माने ( तिर्यंचम् ) तिर्थय, ( सुरांङ्गस्थं ) हेवन। शरीरमा २६॥ मात्माने ( सुरं) ३५ ( तथा ) भने......
अन्वयार्थ : (नारकांङ्गस्थं ) ॥२.डीन। शरीरमा २४०॥ मामाने (नारकं) ॥२४ ( मन्यते) माने जे. ( तत्त्वतः) पास्तविध रीते ( स्वयं) स्वयं मात्मा ( तथा न) तेवो नथीઅર્થાત્ તે મનુષ્ય, તિર્યંચ, દેવ અને નારકીરૂપ નથી; પરંતુ વાસ્તવિક રીતે આ આત્મા (अनंतानंतधीशक्ति) अनंतानंत शान भने अनंतानंत शडित (वीर्य) ३५ छ, ( स्वसंवेद्यः) स्वानुभवाम्य छे-पोताना अनुभवगोय२. जे अने. ( अचलस्थितिः) पोताना स्व३५म सहा निश्चत-स्थि२. २४ावाणो छ.....
ટીકા : નરનો દેહ તે નરદેહ. તેમાં રહે છે તેથી નરદેહી. તે (નરના દેહમાં રહેનાર) मात्माने न२ भाने छ. ९ ते (मायुं माने छ) ? मविद्वान-पहिरात्म। (मे माने छ); તિર્યંચને આત્મા માને છે, કેવા (તિર્યંચ) ને? તિર્યંચોના શરીરમાં રહેનારને-તિર્યંચોનું શરીર તે તિર્યચશરીર-તેમાં રહે છે તેથી તિર્યંગસ્થ – તેને (આત્મા માને છે). તેવી રીતે દેવોના શરીરમાં २९॥२ (मामा) ने देव माने छे.
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com