Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvijayamahodayasUrigranthamAlA-20 zrImANibhadramahAkAvyam (sAnuvAha) * racanA tapAgacchAdhirAjapUjyapAdAcAryavarya zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarANAM caraNareNuH muniH prazamarativijayaH pravacana prakAzana 488, ravivAra peTha pUnA-2
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvijayamahodayasUrigranthamAlA-20 granthanAma : zrI mANibhadramahAkAvyam racanA : munizrI prazamarativijayajI prakAzaka : pravacana prakAzana-pUnA AvRtti : prathamA mUlya : ru. 175-00 : PRAVACHAN PRAKASHAN, 2008 (prAptisthAna ) pravacana prakAzana 488, ravivAra peTha, pUnA-411002 phona : 020-66208343, mo. 9890055310 www.pravachanprakashan.org E-mail : pravachanprakashan@vsnl.net ahamadAbAda : sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapola, ahamadAbAda-380001 phona : 25356692 azokabhAI ghelAbhAI zAha 201, oesIsa, aMkura skUla sAme, pAlaDI, ahamadAbAda-380007 phona : 079-26633085, mo. 079-9327007579 muMbaI hindI graMtha kAryAlaya hIrAbAga, sI. pI. TeMka, muMbaI-400004 phona : 23826739 Website - www.hindibooks.8m.com Email : manish.modi@bol.net.in akSarAMkana : virati grAphiksa, ahamadAbAda phona : 079-22684032
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAzakIya jaina zAsananI dhurA vahana karI rahelI zramaNasaMsthAmAM graMthasarjananI eka sudIrgha paraMparA cAlI Ave che. dravyAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga ane kathAnuyoga A cAra zreNimAM graMtharacanA vibhAjana pAme che. zrImALamadramahIM vyas dharmakathAnuyoga zreNinI graMtha racanA che. chaMdanAM baMdhAraNamAM custa rahIne saMskRtabhASAmAM navIna racanA karavI e atyaMta kaThina kArya che. pU. munirAjazrI prazamarativijayajI mahArAja sAhebe A graMtha racanA karavA dvArA atyaMta durlabha kakSAnuM gaurava hAMsila karyuM che. vartamAna zrI saMghamAM gujarAtI pustako puSkaLa lakhAya che paraMtu saMskRta bhASAmAM sarjana hajI alpamAtrAmAM jovA maLe che. pU. munirAjazrI saMskRta bhASAmAM A ja rIte hajIpaNa navuM sarjana karatA raheze evo amane vizvAsa che. vartamAna saikAnA saMskRta sAhityano itihAsa lakhAze temAM A graMthanI atyaMta AdarapUrvaka agra kramAMke noMdha levAze te nizcita che. parama zraddhaya gacchAdhipati pUjayapAda AcAryabhagavaMta zrImad vijaya he mabhUSaNa mahArAjAnI preraNAthI A graMthanA prakAzanamAM zrI hasamukhalAla cunIlAla modI ceriTebala TrasTa, muMbaI tathA zrI tapagaccha amara jainazALA saMgha, khaMbhAta dvArA jJAnadravyano sadvyaya karavAmAM Avyo che. ame temanI bhUrI-bhUrI anumodanA karIe chIe. - pravacana prakAzana
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ glaoNrIphAya thoDAka varSo pUrve AbU tIrthe jinAlayanA eka vibhAgamAM zilpoddhAra thayo, te joIne eka vidvAnuM patrakAre lakheluM-Azcarya e vAtanuM che ke vastupAlanA samaya jevuM zilpasarjana Aje paNa thaI zake che !' A mahAkAvya joIne mane paNa kAMIka AvI ja lAgaNI thaI AvI che : kAlidAsanA samaya jevuM kAvyasarjana Aje paNa thaI zake che ! HTTLamadramahAvyam nI hastaprata joI rahyo hato huM ane eka zrAvakajI AvyA, "zuM vAMco cho, sAheba ?" meM kahyuM, "mArA eka gurubhAIe saMskRtabhASAmAM mahAkAvyarUpe yakSAdhirAja mANibhadrajInuM jIvanacaritra racyuM che." mANibhadrajInuM ?" huM samajI gayo emano Tona. meM kahyuM, "A mArA gurubhAI vidvAnuM che, samajadAra che, koIka alaga ja kAraNa hoI zake che AnI racanA pAchaLa." ....... ane hA, AkhuM kAvya joyA pachI A kAraNa samajAI gayuM mane ! mANibhadrajInI aneka vArtAo vacce thI temanI riyala sTorIne glaoN rIphAya karavAnuM mana thayuM haze munizrIne, kadAca ! thoDA divasa pachI pelA bhAIne meM kaheluM, "A eTaluM suMdara kAvya che ke, AnI barobarInuM kAvya racI zake evA vidvAno jainasaMghamAM atyAre mAMDa pAMca-cha maLe to maLe..." ane duHkhe dAjhatAM haiye jaNAvavAnuM ke-A kAvyane samajI zake evA abhyAsIo paNa khUba maryAdita saMkhyAmAM maLe. niyama che ke mAtherAnamahAbaLezvara jAya eTale TurisTa judA judA poiMTa upara jAya ja ! sanaseTa poiMTa upara sAMje TurisTomAM ToLeToLAM umaTyAM hoya....dUra kSitija DhaLatA sUrajanuM raMgomaDhavuM manohara dazya jue badhA, paNa sUryanI vidAyaveLAe "khayAlo ke AMgana meM sapano ke dIpa' to koIka ja jalAvI zake ! sAmAnya mANasane mana je eka nAnakaDI ghaTanA mAtra che, tyAM kavine mahAkAvyano ploTa dekhAto hoya che. juone, eka nAnakaDA kathAvastumAMthI munizrIe keTaluM moTuM ane kevuM suMdara mahAkAvya sarjI batAvyuM che !
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ roja bolAtI saMbhaLAtI mAtRbhASAmAM paNa kavitA racavI jayAM saraLa nathI, tyAM saMskRtabhASAmAM rasamaya kRti racavI-e keTaluM kaThina kArya che, e sAmAnya mANasa to kalpI paNa na zake. zuM zuM joIe kAvyasarjana mATe ? sauthI prathama joIe pratibhA. A eka bhAgyadatta varadAna che. A janmajAta pratibhAne jayAre vyAkaraNazAstra, kAvyazAstra, chaMdazAstra, zabdakoSa, mahAkAvyo ane anekavidha jJAna zAkhAnA granthonA adhyayana dvArA saMskArita karavAmAM Ave....uparAMta vasuMdharAnA vizAla paTa para dezavideza paribhramaNa ane bahuzrato sAthe saMgoSThI dvArA janmajAta pratibhAne jayAre vikasAvavAmAM Ave tyAre avismaraNIya kAvyakRtinuM sarjana thatuM hoya che. paNa kAvya eTale kharekhara zuM? thoDoka tattvavicAra karI laIe. purAtana sAhityakSetramAM varSothI nATyanI bolabAlA hatI. kAvyazAstra vize thoDuMka lakhAyeluM. e pachI keTalAka vidvAnoe A kAvya zAstrIya vivecanane AgaLa vadhAreluM. A tamAma vivecanamAM sarvopari mahattva alaMkAronuM hatuM. alaMkArone kAvyano prANa gaNIne cAlatA A vidvAnomAM bhAmaha, ubhaTa, rudraTa, daMDI ane vAmana-A pAMca AcAryo mukhya hatA. A saue kAvyalakSaNane sthira svarUpa ApavA mATe karelA pralaMba ciMtana pachI eka yugapravartaka racanA thaI--nAme dhvanyAloka'! dhvanyAlokanI mUlakArikAonA racayitA ajJAta che. enA upara racAyelI vRtti mahattvapUrNa che. vRttikAra che-AnaMdavardhana ! kAvyalakSaNane samucita, sughaTita ane sthira svarUpa ApavAno yaza A mahAnuM AcAryane maLyo che !' dhvani'ne kAvyano AtmA gaNAvIne emaNe dhvanisiddhAMta prasthApita karyo. A siddhAMte e samayanA sAhityavizvamAM eTalI badhI halacala macAvI dIdhI hatI ke tatkAlIna tamAma kAvyazAstrIya vicAro A siddhAMtanI AsapAsa ghUmavA lAgyA. A siddhAMtano keTalAka vivecakoe virodha karyo, to keTalAke samarthana karyuM. AnA samarthanakAromAMnA eka samartha vidvAnuM nAma abhinavagupta tamAma virodhono saphala pratikAra potAnI locana' dhvanyAlokanI vRttimAM karyo che. emanA ja A vicArone AdhAre prAya: 10mI sadImAM mammaTa nAmanA AcArya kAzmakAza nAmano grantha racyo. vicAro ane siddhAMto "dhvanyAloka' ane "locana nA ja, paNa enuM saMkalana A kAvyaprakAzamAM eTaluM sudaDha ane susaMbaddha che ke-A pachI racAyelAM lagabhaga tamAma kAvyazAstro para eno prabaLa prabhAva vartAya che. mammaTa pachInA nikaTanA samayamAM thayelA kalikAlasarvajJa pUjayapAda AcAryabhagavaMta zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAje racela "kAvyAnuzA sanamAM kAzmakAzanA siddhAMtonuM ja sugrathitarUpa jovA maLe che, kAvyatattvanA jijJAsuo mATe A traNe grantho prakAzastaMbha jevA che. kAvyaprakAzakAranA mate kAvyasvarUpa A pramANe che : doSarahita, guNasaMpanna ane
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaMkArayukta (kyAreka alaMkArarahita paNa) zabda-artha ! kAvyazAstroe doSo ane guNonuM varNana eTaluM vistArapUrvaka karyuM che ke saMpUrNa doSamukta ane sarvaguNasaMpanna kAvya atizaya duSkara banI jAya ! jeTaluM durlabha che doSamukta ane pUrNaguNI zubhamuhUrta, eTaluM ja durlabha che doSamukta ane pUrNaguNI kAvya !! chatAM eTaluM nakkI ke sarvathA guNarahita zabdArthane to kAvyano darajajo nathI ja apAto. vAste, kavie potAnAM kAvyamAM vadhu ne vadhu guNo pragaTAvavAno tathA vadhu ne vadhu doSa rahitatA lAvavAno prayatna karavo joIe.....alaMkAro to kavipratibhA dvArA sahajatAthI guMthAI jAya, alaMkAro na hoya to paNa cAle. A lakSaNothI sahita kAvya paNa traNa prakAranuM che : dhvanipradhAna, guNIbhUtavyaMgya ane zabdacitra. jayAM vAcya arthathI vyaMgya artha atizAyI hoya te dhvanipradhAna. jayAM vAcya artha vyaMgya artha karatAM vadhu camatkArI hoya te guNIbhUta vyaMgya ane jyAM vyaMgyArtha sarvathA nathI te guNAlaMkAra pradhAna zabdacitro ! kAvyaprakAzakAra mammaTa A traNeyane kramasara uttama, madhyama ane adhama mAne che... dhvanikAra AnaMdavardhane AvA koI bheda pADyA nathI. dhvanikAre yathAsthAna traNeyanuM mahattva svIkAryuM che. dhvani paNa traNa prakAranA : rasa, vastu ane alaMkAra. A traNeyamAM paNa rasadhvani sarvopari. rasa pragaTAvavA kAvyamAM joIe-AlaMbana, uddIpana, vibhAva ane saMcArIbhAva. rasasaMkhyAmAM paNa matabheda che. keTalAka ATha rasa mAne che, keTalAka nava rasa. navamo rasa che- zAnta rasa. svAbhAvika rIte-jaina ane bauddha kavio nava rasa mAne che. anuyo gadvAra'mAM ullekha che, "nava varasA'. prastuta maNibhadramahAvyam zAntarasa-pradhAne mahAkAvya che. ahIM paramAIta mANikyasiMha 'AlaMbana' che, saddagurusaMga, mUrtiviSayaka carcA 'udIpana' che, mUrtipUjA vibhAva che, ane pApajanita pazcAttApa tathA pUjAjanita pramoda saMcArIbhAva che. ane have prastuta che prastuta mahAkAvyanI keTalIka managamatI vAto . + sarvaprathama keTalAMka majedAra padyo-- sargIka | padyAMka 18, 19, 116 , 1/31, 146, 1/ 48, 1pa6, 23, 224, 2/19, 225, 236, 2/39, 2/43, 245, 34, 357, 3pa8, 76, 719, 7, 21, 72 2. + sarga 3 ane sarga 4-zreSThI sAthe patnI ane mAtAno saMvAda-bhAvavAhI ane suMdara ! + sarga 5 Akho prAsAdika ane rasamaya !
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ + + + sarga 5 padya 43-zreSThIne ApelI grAntasiMhanI upamA AkhA kAvyanI sauthI jAnadAra upamA che ! + sarga 7 zreSThInI yAtrA ane yAtrArata zreSThInuM varNana atisuMdara, | sarga 8 zreSThInI aMtima nirdhAmaNA ane pUjayapAda hemavimalAcAryanI maMtrasAdhanA romaharSaka. | sarga 8 ane sarga 9 pratyakSa thatAM ane pratyakSa thayelA yakSAdhirAjanuM varNana atizaya romAMcaka. + sarga 8 padya 22-munizrIe ahIM, za>jjaya sudhI na pahoMcI zakAyAnI zreSThInI hRdayavyathA hRdayavedhI rIte dhvanita karI che. AkhA kAvyamAM dhvanikAvya' tarIke biradAvI zakAya evAM padyomAMnuM zreSTha padya kadAca A che. sarga 8 zreSThInuM mRtyu munizrIe navatara zailImAM varNavyuM che. mRtyunuM zabdazaH varNana na karAya evI kaviparipATInuM emaNe hRdayasparzI rIte pAlana karyuM che. + chelle chelle pUjyapAda zrIhemavimalAcAryajIe yakSAdhirAjane ApelA AzIrvAda to atyaMta AnaMdaprada che. samyagudRSTi mANibhadrajIne khudane mokSamArga sivAya kazAyamAM rasa nathI, mokSamArganA ArAdhakonA teo paramabhakta che, mokSasAdhanAmAM ramamANa zramaNo ane zrAvakonI sevA karavAnI teonI tIvra tatparatA che, vAste, mokSasAdhanAmAM sahAya sivAya bIjuM kazuM temanI pAse maMgAya nahIM-AvI badhI spaSTatAo A aMtima padyamAM munizrIe sarasa rIte dhvanita karI che. A badhAM ja varNana A mahAkAvyane prAcIna mahAkAvyonI zreNImAM birAjamAna karavA sakSama che... munizrIe patramAM lakhyuM che : prastAvanAmAM khAsa lakhajo ke zuM gamyuM ane zuM na gamyuM? sAmAnya rIte ApaNe tyAM vaNalakhyo niyama che ke--aNagamatuM parsanala patramAM lakhavAnuM hoya ane managamatuM prastAvanAmAM...! A baMne niyamonuM pAlana karyuM hovA chatAM have munirAjazrIno sneha bharyo Agraha mane A niyamane toDavA majabUra kare che..... eka munizrInAM pAMDityanI prabala pratIti karAvato yamakAlaMkAra (sarga 6) kathApravAhane khoraMbhe caDAvI de che. mArA namra mate yamakAlaMkAra nisargavarNanamAM ke vanapravAsa-jalakrIDA AdivarNanamAM levo joIe, jethI kathArasa smalita na thAya. be, keTalAMka kalpana ane varNanano camatkAra anuvAdamAM che, mULamAM nathI. udAharaNa tarIke saLaMka | padyAMka 118, 123, 129, 218, 3/11...prasAdaguNano abhAva kadAca kAraNarUpa gaNI zakAya. prasAdaguNano abhAva bhAvakanI prasannatAne khaMDita karI nAkhe che, AvuM ghaNe ThekANe anubhavAya che. have eka bIjI vAta. munizrIe patramAM lakhyuM che, "cauryadoSa na sevAI jAya e mATe pUrI sAvadhAnI rAkhI che. A ja kAraNe chellAM be varSathI ekeya kAvya joyuM nathI. Ama chatAM Dara lAge che ke--koI koI kalpanAmAM
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya kAvyagata kalpanAonI chAyA AvI gaI haze to ?" to DaravAnI jarUra nathI." uttaramAM meM lakhyuM hatuM, "ATalI badhI sAvadhAnI ane prAmANikatA rAkhyA pachI zuM kAma DaravAnuM ? zabdo zabdakoSamAM che. ane eka adezya koSa kalpanAono che... tyAM koI pahelAM pahoMce, to koI pachI. emAM caurya kyAM AvyuM ? Ama paNa kahevAtuM AvyuM che ke-Ideas are never new." varSo pahelAM khaMbhAtamAM paMDitajI bhAlacaMdrabhAI dave sAthe A vize vAta thayelI. temano paNa Avo ja mata hato. koI eka prAcIna kAvyapaMkti (nijharamarzanamokratare nAte yasmAt II) saMbhaLAvIne temaNe kaheluM, "Avo ja ullekha barnArDa zonAM eka nATakamAM paNa Ave che..." tyAre mane paNa yAda AvI gayelI eka paMkti, meM kaheluM, "paMDitajI ! Avo ja ullekha amArA graMthamAM paNa maLe che : suTTa vi TUrInoya, 3 cha ||" AvA sarakhesarakhA ullekho anyatra paNa maLe che, ghaNe ThekANe. pujayapAda paramagurudeva AcAryabhagavaMta zrIvijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM pravacano sAMbhaLIne vairAgya pAmelAM asaMkhya naranArIomAM saMkhyAbaMdha jainetara paNa che. emAMnA eka che munizrInA pitA surezabhAI....! punAnivAsI surezabhAIe 23 varSa pUrve potAnAM be bALako sAthe dIkSA laI pUjayapAda gurudevanA caraNe jIvanasamarpaNa kareluM. pitA munizrI saMvegarativijayajI vihArayogya zarIrabaLane abhAve sthiravAsamAM che. ane yuvAna banelA baMne bAlamunio guru jJApUrvaka prAmAnugrAma vicarI rahyA che, tathA suMdara zAsanaprabhAvanA karI rahyA che. baMne prakhara pravacanakAra che. pharaka eTalo ja ke munizrI vairAgyarativijayajI tarkazAstramAM pAraMgata thayA che ane munizrI prazamarativijayajI kAvyazAstranA marmajJa banyA che ! munizrI prazamarativijayajInuM vyaktitva bahuAyAmI che...saMskRta ane gujarAtI bhASAmAM kAvyasarjana, nibaMdhalekhana, tAttvikAnthonuM saMpAdana, pravacana, hRdayaMgama zailImAM tIrthayAtrIvarNanakharekhara, tIrthayAtrIvarNanamAM emanuM sarjakatva soLe kaLAe khIlI UThe che ! munizrInI be vizeSatAo mane khUba game che. eka, teo suMdara svapno joI zake che.... ane be suMdara svapnone teo sAkAra karI zake che.... A zA che-temanI A baMne vizeSatAo ApaNane umrabhara harSavibhora banAvatI raheze, hamaNAMnI jema. mokSarativijaya vi. saM. 2063 pra.je.va.8, vI.vI. puramu, beMgalora
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhAzaMsanam naratvaM durlabhaM loke, vidyA tatra ca durlabhA / kavitvaM durlabhaM tatra, zaktistatra sudurlabhA // vidyAsu pradhAnA sAhityavidyA viduSAmapi durlabhA / yato hi na sarvo'pi vidvAn kaviH, na ca sarvo'pi kaviH kaviH / kavitvaM na nAma chandobaddha-vyAkaraNAduSTa-zabdaracanAkaraNakauzalam, kiM tarhi ? zravaNasamanantarameva zrotRhRdaye rasavizeSajanakAnAM zabdAvalInAmAracanam / evaM ca rasAbhivyaJjakaM vAkyameva kAvyatvenAmananti tajjJAH / vAkyaM rasAtmakaM kAvyam ityabhiyuktokteH kAvye rasa eva pradhAnaH / kAvyaprakAzakAreNa mammaTena api ayameva bhAvaH sphuTazabdeSu ukta:-'zabdArthayorguNabhAvena rasAGgabhUtavyApArapravaNatayA vilakSaNaM yat kAvyam / ' raso hi kAvyasyAtmA pragIyate, zabdAH zarIram, arthAH karaNAni, alaGkArAzca bhUSaNAni iti rasasya mAhAtmyamapi mammaTaH stauti-yathA-pramAtrA sakalahRdaya saMvAdabhAjA sAdhAraNyena svAkAra ivAbhinno'pi gocarIkRtaH, caLamANataikaprANo vibhAvAdijIvitAvadhiH pAnakarasanyAyena caLamANaH, pura iva parisphuran, hRdayamiva pravizan, sarvAGgINamivAliGgan, anyat sarvamiva tirodadhat, brahmAsvAdamivAnubhAvayan, alaukikacamatkArakArI zRGgArAdiko rasaH' / ... vibhAvAnubhAvavyabhicAribhAvasaMyogAddhi rasaniSpattirbhavati / vibhAvAdayazca manobhUmikA (States of mind) rUpAH / vyakti-vastu-vAtAvaraNeSu vartamAnAnAM tattadbhAvAnAm AkalanArthaM buddhirapekSitA, teSAm AsvAdanArthaM saMvedanazIlatA apekSitA / parabuddhau (pratibimbasyeva) tadbhAvasaMvedanajananArthaM ca viziSTA zaktirapekSitA / tad eva kaveH kavikarma yatparasya bhAvajananam, 'raso vai saH' / kavitvazaktemahimAnamupavarNayatsu subhASiteSu tasyA eva zakterdurlabhatvamAveditaM yA rasajanikA / mammaTo'pyAha-zaktiH kavitvabIjarUpaH saMskAravizeSaH, yAM vinA kAvyaM na prasaret, prasRtaM vA upahasanIyaM syAt // evaM tAvat rasasampannatA kAvyasya pradhAno guNa iti sthitam / tasyAH paripoSakaM hi tattvadvayam, kalpanAnAM maulikatA, prastutau madhuratA ca / maulikatAM vinA kAvyaM purAtanakavikRtakalpanAyAH punaruktimAtravidhAnAd lipyantarasadRzameva AbhAsate / madhuratAM vinA ca ghRtazarkarA'mizritamiSTamiva zuSkaM rasarahitaM ca nAsvAdyaM bhavati / 'mANibhadramahAkAvyAbhidhAnamidaM zAntavIrarasapradhAnaM guNIbhAvenenAnekarasAbhivyaktisaMpannaM ca mahAkAvyam atitarAM zrotRjanamanaHprasAdasampAdanasamarthamiti me matiH / jAgRto'yaM kavibandhuH svakIye prathama eva kAvye maulika tAyAH madhuratAyAzcopabRMhaNArthaM varSamekaM yAvat purAtanakAvyAnAM paryavekSaNAsvAdanAdibhyo virarAma, nirantaram ekAgratAnusandhAnaikAntAnusevanapUrvakaM mana:mastiSkayoH
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAbhAvikI prazAntimupapAditavA~zcetyaho'sya pratibaddhatA / sAkSIbhUya vilokitA mayA sA ityapi mahatsaubhAgyamiti manye / / ikSukSetrakalpasyAsya mahAkAvyasya pratyekaM vRttaM rasasAndraM carvaNAlasAn prati vRtti vinA anAsvAdyaM syAtkadAciditi paryAyavivaraNAdimallinAthImatikramya rasAsvAdamAvirbhAvayantIM svopajJAmeva ikSurasapAtrakalpAM vRttiM vidhAyopakarotu sahRdayAn / rasapradhAnakAvyaparamparAmupajIvya ca sAhityavizve jainakavInAM sthAnaM punaHpratiSThApayatu ceti zubhamAzaMsate vyAkhyAnavAcaspatInAM pUjyatamacaraNAnAmAcAryapravarANAM vijayarAmacandrasUrIzvarANAM vineyo 2063, nijajyeSThazuklatRtIyAtithau ravivAsare vairAgyarativijayaH zrIcandraprabhasvAmivasatau pArlA-mumbApuryAm
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ manogatam sAhityazAstramAM daza prakAranA kavi jaNAvyA che. 1. kavitAnI racanA zIkhavA gurukulanI upAsanA karanAro, kAvyavidyAsnAtaka. 2. manamAM racelI kavitA manamAM ja rAkhe, vyakta na kare te hRdayakavi. 3. pote racelI kavitA, bIjAnAM nAme caDAvIne rajU kare te anyApadezI. purANAM kAvyonI chAyA heThaLa rahIne racanA kare te sevitA. 5. racanA sArI kare paraMtu moTI racanA na kare te ghaTamAna . 6. ekAda prabaMdhanI uttama racanA kare te mahAkavi. aneka bhASA, aneka prabaMdho ane aneka rasanI racanAmAM samartha hoya te kavirAja. 8. maMtrA vagere dvArA siddhi meLavIne kSaNika racanA karI che te Avezika. 9. jayAre icchA thAya tyAre akhaMDa rIte racanA karI zake te avicchedI. 10. sarasvatInI zaktipIThomAM sAdhanA karI sarasvatInA prasAdane meLavI, sarasvatInuM mAdhyama bane te saMkrAmayitA. A daza prakAranA kaviomAM pahelAM pAMca prakAranA kavi nathI ja banavuM te nakkI hatuM. chellAM pAMcamAM kyAMya paNa jagyA maLe to saMtoSa thAya, tevuM manamAM lAgyA karatuM. mahAkAvya racavAnI kalpanA mAtrathI eka thaDakAra anubhavAto, kadAca A laghutAgraMthi ke namratA haze. racanA chUTaka chUTaka karavI te eka vAta che ane sarvAga saMpUrNa mahAkAvya racavuM te taddana alaga vAta che. mahAkAvyanI kathAvastu banI zake tevA plaoNTa joyA karato temAM ujjainanA mANekacaMda zeThanI vArtA vAMcI. zrIlara plaoNTa hato, ekathI vadhu vaLAMka AvatA hatA. thayuM A ja kathAvastu para kAma karavuM. sAro divasa joIne kAma zarU karyuM. jotajotAmAM be sarga banI gayA. saMkoca sAthe pU. bhAI mahArAja zrIvairAgyarativijayajIma ne. batAvyA. temaNe ApelI zAbAzI mAro Teko banI
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaI. pAMca sarga thayA. mokalyA pU. suhRdU munirAja zrImokSarativijayajI ma.ne. temano javAba Avyo : 'uTInI ThaMDImAM kAvyanI sugaMdha AtmAmAM UMDe sudhI UtarI rahI che. A kAvya sAthe tamArI kAvyakalA kharekhara navA zikhara sara karI rahI che. gujarAtI jevuM ja sarjana tame saMskRtamAM paNa karI zako cho. A virala saMjoga che. A zabdothI hiMmata AvI gaI. sapATAbhera nava sarga pUrA thaI gayA. - sAhityadarpaNamAM lakhyuM che te mujaba 'nAtisvalpA nAtitIrdhA: sA magrfdhA rU | AThathI vadhu sarga hoya to, savaLyo mahAvyam sargabaddha racanA mahAkAvya banI zake. A zarata anusAra zarIra to mahAkAvyanuM banyuM ja. mahAkAvyano AtmA, alaMkAra ane rasayojanA che, te bAbate A racanA keTalI saphaLa che te aMge mArAthI kazuM kahI zakAya ema nathI. jayAM pUrvakavionI racanAnAM pagalAM vaMcAya che tyAM vArasadAra hovAnI gauravAnubhUti che ane jayAM maulikatA jaNAya che tyAM sarasvatInI kRpA che. tapAgacchAdhirAja pUjayapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacanadrasUrIzvarajI mahArAjA vinA bIjuM koNa hoya je mAro AtmA banIne mane jIvaMta rAkhI zake ? Aje vicAra Ave che : mahArAjajI hota to keTalA rAjI thAta ? temane yAda karavAnA na hoya, temane navesarathI saMveduM chuM, A racanAnA prANa tarIke, akSare akSare. suvizAla gacchAdhipati pUjayapAda AcAryabhagavaMta zrImavijayamahodayasUrIzvarajI mahA rAjA mane kAyama 'kavirAja' kahIne bolAvatA. emano A 'prazama' emanI bInahayAtImAM A saMbodhana sAMbhaLavA kyAM jaze ? bIjA koInAM moDhe A saMbodhana svIkArya lAgatuM nathI. paramazraddheya gacchAdhipati pUjayapAda AcArya bhagavaMta zrImavijayahemabhUSaNasUrIzvarajI mahA rAjAnI chatrachAyAmAM A racanAne sAkAra thaI zakI che. mArI saMskRta bhASAnA ghaDavaiyA o ghaNA che. pU.A.bha. zrImavijayanaracandrasUrIzvarajI mahArAjA, pU.A.bha. zrImadvijayaguNayazasUrIzvarajI mahArAjA, pU.A.bha. zrImavijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjA, pU.A.bha. zrImavijayanayavardhanasUrIzvarajI mahArAjA, zrI rAjezabhAI zAMtilAla zAha, A saunAM nAma mArI saMskRtabhASA para patharAyelA che. ane ? mArI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAhityayAtrA para eka mAtra nAma che prophesara zrI rajanIkAMtabhAI parIkhanuM. mArAmAM vasatA sAhityanA jIvane pekhanArA ane pokhanArA teo ja. temaNe kahyuM hatuM, 'mahArAja ! pAMtrIsa varasanA thAo pachI kAvyo banAvajo.' emanA kahevA mujaba karyuM to teo ja A kAvya jovA hAjara nathI. emanI gerahAjarInuM du:kha tIvra che, tIvra ja raheze. pU. pitAmunirAjazrI saMvegarativijayajI mahArAjAe mArI dareka zaktine sakriya banAvI che. temanuM upakA2smaraNa zabdomAM thAya tema nathI. pU. bandhumunirAjazrI vairAgyarativijayajIma.nuM premALa sAnnidhya A racanAnuM ananya AlaMbana che. pU. munirAjazrI mokSarativijayajI ma. dvArA A saMpUrNa kAvyanuM saMzodhana thayuM che. emanuM sakhya, saukhyadAyI rahyuM che haMmeza. zrI vizAlabhAI paMDitajI sAthe besIne bhASAkIya zuddhino vimarza karyo che. temane kema bhUlAya ? prAnta thoDA prAcIna zloko : zabdAnAM vivinakti gumphanavidhInAmodate sUktibhiH sAndraM leDhi rasAmRtaM vicinute tAtparyamudrAM ca yaH / puNyaiH saMghaTate vivektRvirahAdantarmukhaM tAmyatAM keSAmeva kadAcideva sudhiyAM kAvyazramajJo janaH // svAmI mitraM ca mantrI ca ziSyazcAcArya eva ca / kaverbhavati hI citraM kiM hi tad yanna bhAvakaH // kAvyena kiM kavestasya tanmanomAtravRttinA / nIyante bhAvakairyasya yasya na nibandhA dizo daza // santi pustakavinyastAH kAvyabandhA gRhe gRhe / dvitrAstu bhAvakamanaHzilApaTTanikuTTitAH // vi.saM. 2063 caitrI amAsa zrIpAlanagara - muMbaI 13 prazamarativijaya
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ maGgala prasthAna zrI tapAgaccha adhiSThAyaka devazrI mANibhadrajInuM jIvanacaritra eTale zraddhA ane bhaktino anupama samanvaya. dharma pratyenI aDaga zraddhA tathA paramatAraka devAdhideva temaja upakArI gurubhagavaMto pratyenI apArabhaktithI sabhara temanuM jIvana hatuM. paramAtmA pratyenI avihaDa zraddhA ane guru pratyenI apAra bhaktine kAraNe temaNe zrAvaka jIvana dIpAvyuM ane mRtyubAda zrI tapAgacchanA adhiSThAyaka deva padane pAmyA. temanI jIvana gAthA rocaka ane preraNAtmaka che. AjathI Azare 550 varSa pUrvanI A eka AzcaryakAraka aitihAsika ghaTanA che. pavitra kSiprAnadIne kAMThe suprasiddha aitihAsika ujajaina nagarI vasela che. temAM atyaMta prabhAvazALI ane mahApuNyavAnuM mANiyasiMha nAmanA zeTha vase che. temanA pitAnuM nAma dharmapriya zeTha tathA mAtAnuM nAma jinapriyA hatuM. samagra parivAra jainadharmano anurAgI hato. vItarAga paramAtmAno pUjaka tathA paMcamahAvratadhArI gurubhagavaMtono pUjaka che. parivAra khUba AnaMda ane sukhapUrvaka samaya vItAvato hato temAM durbhAgye mANikyasiMhe bAlyAvasthAmAM pitAnuM chatra gumAvyuM. paraMtu mAtAe himata hAryA vagara putranuM lAlanapAlana karI saMskArasiMcana karyuM. yuvAvasthA prApta thatAM mANikyasiMhanAM lagna AnaMdamati sAthe karyA. mANikayasiMha svayaM dharmAnurAgI ane gurubhakta hatA. bhAgyathI maLelI lakSmIno dAnAdimAM savyaya karI puNyabaMdha karI rahyA hatA. pratidina pratikramaNa, jinapUjA, sAmAyika karI kalyANapatha para viharI rahyA hatA evAmAM temane padmanAbha yatino paricaya thAya che. temaNe pratimApUjana viruddha vAto karI mANikyasiMhane jinapUjA Adino tyAga karAvyo. mAtAne A vAtanI jANa thatAM temaNe dUdha Adi vigaIono tyAga karyo. tyArabAda patnIe paNa dUdha Adi vigaIno tyAga karyo. A vAtathI mAtA ane patnI atyaMta du:khI hatA. mAtA tathA patnInAM du:khanuM kAraNa jANI temaNe mAtA ane patnIne samajAvavA koziza karI. mAtAe guruzrI AnaMdavimalasUrijI ma. pAse javAnuM kahyuM. gurubhagavaMtanA saMparkamAM AvatA mANikyasiMhane potAnI bhUla samajAI ane temaNe punaH pratimApUjana zarU karyuM. A daramyAna temane potAnI bhUlono pArAvAra pazcAttApa thayo. e ja arasAmAM dhaMdhArthe pAli nagare javAnuM thayuM tyAre gurubhagavaMta zrIAnaMdavimalasUrijI ma. tathA zrIhemavimalasUrijI ma. pAlimAM cAturmAsa bIrAjamAna hatA. temano upadeza sAMbhaLI tIrthAdhirAja zatruMjayanI yAtrAe javAno saMkalpa karyo. cAturmAsa pUrNa thatAM ja teo zatruMjayanI yAtrAe nIkaLI paDyA. adhavacce ja 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ magaravADA gAmamAM lUMTArAoe lUMTI lIdhA. temanA upara tIkSNa zastranA prahAra thayA. zarIra traNa bhAgamAM vibhakta thaI gayuM. zreSThI mRtyu pAmI adholokanA vyaMtara nikAyamAM chaThThA indra banyA. A zreSThIno jIva ja mANibhadra deva. temanAmAM nava hajAra hAthI jeTaluM baLa ane baTukabhairava, gorAbhairava tathA kALAbhairava temanA dAsa. vIsa hajAra devo temanI sevA kare. AvA zaktizALI deve gurubhagavaMtonI upara AvelI Apatti dUra karI ane gurunI kRpA prApta karI jIvana dhanya banAvyuM. ane gurujIne vacana ApyuM ke huM tapAgacchanI rakSA karIza ane jayAre koI Apatti sAthe tyAre mane yAda karazo to huM jaina zAsananI rakSA karavAmAM haMmezA tatpara rahIza. temaNe aneka prasaMgoe jaina zAsananI rakSA karI che. A jIvanane AlekhatI kathA eTale ja zrI mafmadramahAlami | zrI mANibhadradevanA jIvanacaritrAne AlekhatA gujarAtI ane hindI bhASAmAM aneka pustako pragaTa thayAM che paraMtu saMskRtabhASAmAM padyamAM racAyeluM A sarvaprathama jIvanacaritro che. daMDIe kAvyAdarzamAM mahAkAvyanAM lakSaNo varNavyA che. temanA kathanAnusAra sarganibaddha racanA mahAkAvya che. teno AraMbha AzIrvAda, namaskAra athavA vastunirdezathI thAya che. aitihAsika kathAmAMthI udbhaveluM tathA uttamapAtra para AdhArita hoya, dharma, artha, kAma, mokSa rUpI phaLane ApanAra catura ane udAtta nAyakavALuM hoya, nagara AdinA varNanothI zobhatuM, rasa tathA bhAvathI sabhara, chaMdoyukta, haMmezA aMte judA zlokavALuM, sargabaddha, sArA alaMkArovALuM tathA AnaMda ApanAra. nAyakanA guNonuM varNana karanAra tathA zatruono vinAza karanAra, parAkrama ane jJAna dvArA nAyakanA utkarSavALuM kAvya sAMbhaLanArane khuza kare che. A tamAma lakSaNo yukta prastuta mANibhadra mahAkAvya che. A mahAkAvyamAM upara jaNAvyA anusAra mANikyacaMdanA jIvananA utkarSanI kathA varNavavAmAM AvI che. saMskRtabhASA zAstranI bhASA che. A bhASA uttama bhASA che. gIrvANa bhASA-devabhASA tarIke sAhityamAM suprasiddha che. aneka uttama kRtio A bhASAmAM AlekhAI che. paraMtu vartamAna samaye A bhASA kaThIna banI che. A bhASAnA abhyAsa pratye aruci utpanna thaI rahI che tethI A bhASAnA jANakAronI saMkhyA ghaTI rahI che. tyAre saMskRtabhASAmAM padyAtmaka kRtinI racanA karavI atyaMta anumodanIya ane stutya kArya kahevAya. munirAjazrI prazamarativijayajI ma.sA.e navasargomAM Azare 500 jeTalA zlokonI racanA karI A mahAkAvyanI gUMthaNI karI che. A mahAkAvyanI vizeSatA e che ke pratyeka sarga judA judA chaMdomAM racavAmAM Avyo che. teozrIe vaMzastha, rathoddhatA, upendravajA, toTaka, bhujaMgaprayAta, kutavilaMbita, graviNI, vasantatilakA ane mAlinI Adi chaMdomAM zloko racyA che. kavizrIe kathAnAyaka zrI mANikyasiMhanuM jIvanacaritra khUba ja suMdara rIte upasAvyuM che. tenAM rUpanuM varNana karatA zloko vAMcatA ja mANikyasiMhanI suMdara mukhAkRti dRSTi samakSa spaSTa thavA lAge che. tenA guNa ane rUpano samanvaya karatA zloka kavinI kavitvazaktinA ghAtaka che. yathA temanI AMkho ane pavitratAnI ekamekatA darzAvato zloka
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ snigdhadRG natanimeSakomalo, bhrUlatA-vimala-kRSNaromavAn / khemi-nayana-vinote, yad bhavettadatizAyiyauvanam // 2.2 // arthAta--temanI (mANikacasiMhanI) snigdhadaSTi, it namra komala pAMpaNo, vimalakRSNaromavALI bhramara ane karNAvataMsa AMkho je vastune jue che te pavitra banI jAya che. ahIM AMkho, pAMpaNa ane bhramaranuM sauMdarya ane dRSTinI pavitratA eka sAthe vaNI lIdhA che. temaja- zmazrurAjibhirupAvRtaM mukhaM, darzanIyasuSamAmanuttarAm / dhArayatyaNuvirAjanA api, kurvate hi mahatAM parAM dyutim // 6 // arthAt--dADhInI rUMvATIothI temanuM mukha atyaMta darzanIya banyuM che. kharekhara mahAna mANaso thoDAM zaNagArathI paNa khUba suMdara dekhAtA hoya che. AvA aneka zloka dvArA mukha, mastaka, vALa, skaMdha, hAthanI hatheLI, chAtI, nAbhi, kammara, paga AdinuM varNana karI tenA dehanAM sauMdaryane zabdo ane alaMkArothI hUbahU citrita karyuM che. mANikyasiMhanA guNonuM varNana upamAo dvArA suMdara zabdomAM karavAmAM AvyuM che. tenI buddhi, sattva, saundarya ane udAratA anupama che. kemake buddhi bRhaspati pAsethI meLavI che. sattva indra pAsethI prApta karyuM che. saundarya kAmadeva pradatta che ane udAratA samudra pAsethI meLavI che. yathA buddhayaH suragurorupArjitAH, sattvamindraparidattamutkaTam / rAmaNIyakamanaGgazikSitaM, vyApakatvamudadherivoddhRtam // 2- 20 // mANikyasiMha sajjanatA, dayA, saujanya, kRtajJatA nItivAna, dayAvAna, dhArmika ane tattvaciMtaka jevA aneka guNothI zobhAyamAna che. AvA guNonuM varNana dvitIya sargamAM karavAmAM AvyuM che. tRtIyasargamAM kavizrIe mANikacasiMhanAM gRhasthajIvanane maryAdAyukta zabdomAM paNa suMdara rIte varNavyuM che. patnIne duHkhI joI kathAnAyakanA mukhethI nIkaLatA vAkaco madhura dAMpatya jIvananA ghotaka che. mANikyasiMha jyAre ema kahe che ke tuM du:khI che te jANI mane asahya duHkha thayuM che 16
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu tAro pati hovA chatAM tArAM duHkhanuM kAraNa huM jANato nathI tenuM mane duHkha vadhAre che." AvAM vAkyo dvArA samagra ghaTanAne vadhu rocaka banAvI che. mAtAe putranA prabhupUjAtyAgane kAraNe dUdha pIvAnuM choDI dIdhuM che. patnIe paNa e ja mArga apanAvyo che. A ghaTanAne prastuta sargamAM varNavavAmAM AvI che. caturthasargamAM mUrtipUjA viSayaka saMvAda saraLa tarka ane pratitarka dvArA varNavyo che. zAstrIya vivAdane saraLabhASAmAM mAtA-putrAnA saMvAdarUpe mUkI mAtAnI putrI pratyenI lAgaNI, purAnA kalyANanI bhAvanA ane putrane sanmArge laI AvavA mATenI satata ciMtAne varNavatA zloka vAMcatA koI tArkika graMtha vAMcatA hoIe tevo bhAsa thavA lAge che. tyArabAda mANi kayasiMha dvArA zrIAnaMdavimalasUrijI ma. nI parIkSA ane zrIhemavimalasUrijI ma.no samAgamano prasaMga mANikyasiMhanI RjutA, saraLatA ane sajajanatA jevA guNone varNave che. mANikyasiMhanI pazcAttApanI bhAvanAne kavizrIe suMdara zabdAvalI dvArA varNavI che. aMtima sargamAM mANibhadrajIno guru sAtheno samAgama thAya che tyAre devanA manobhAva ane bhaktisabhara haiyuM temanI uttamatA darzAve che. Ama kathAnAyakanA samagra jIvanane suMdara rIte citrita karyuM che. mahAkAvyanA tamAma lakSaNa dharAvato A graMtha aneka vibhinna alaMkArathI vadhu manohara banyo che. upamA, unmekSA, zleSa Adi alaMkArono pracura mAtrAmAM prayoga karavAmAM Avyo che. munizrI prazamarativijayajI ma.sA. saMskRta bhASA ane sAhityanA vidvAnuM munizrI che. temaNe racela prastuta mahAkAvyamAM temanI vidvattAnAM darzana thAya che. temaNe AraMbhela mahAkAvya racanAnuM A prathama sopAna che. bhaviSyamAM ApaNane vadhune vadhu mahAkAvyo prApta thatA raheze tevI AzA che. jitendra. bI. zAha DAyarekTara ela DI. insTiTyUTa oNpha inDolojI amadAvAda,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaH sarga 1 1. mAlavadezavarNanam 2. vanavistAravarNanam 3. vanecaravarNanam 4. parvatavarNanam kSiprAnadIvarNanam ujjainInagarIvarNanam 7. samRddhivarNanam sajjanavarNanam 9. yodhavarNanam 10. taDAgavarNanam 11. mahAmArgavarNanam 12. rAjasabhAvarNanam 13. upasaMhAraH zloka 1-2 3-12 13-22 23-27 28-37 38-42 43-45 46-48 49-51 52-54 55-57 58-60 61-63 8. sarga 2 1. 1-18 zreSThidehavarNanam zreSThisaubhAgyavarNanam zreSThi-patnIvarNanam upasaMhAraH 3. 19-40 41-43 44-46 sarga 3 rAjasabhAgatazreSThivarNanam zreSThiprayANavarNanam zreSThigRhAgamanavarNanam zreSThibhojanavarNanam zreSThipRcchA patnIrudanavarNanam anunayaH 8. patnIvacanam mAtRsamakSapRcchA 10. mAtRvacanam 11. zreSThicintA 3-14 16-22 23-24 26 26-29 30-45 46-55 56-58 59-62 www rm sarga 4 zreSThivacanam zreSThikRtamUrtipUjAkhaNDanam mAtRvedanA madhyAhnamarudvarNanam 5. mAtRvacanam 1-9 10-24 25-27 28-30 31-33
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. mAtRkRtamUrtipUjAmaNDanam 7. mAtRzokaH 8. mAtRpreraNA upasaMhAraH 9. 1. tamovarNanam 2. zreSThaprayANam 3. smazAnavarNanam 4. munidarzanam 5. zreSThimanodveSaH 6. 7. zreSThigRhItAgnivarNanam zreSThikRtopasargavarNanam zreSThapazcAttApaH 9. zreSThivarNanam 10. sUkhiradarzanam 8. 1. sUridezanA 2. 3. 4. gurukathanam zreSThikathanam zreSThikRtamUrtipUjAkhaNDanam 6. gurukRtamUrtipUjAmaNDanam zreSThirudanam 7. zreSThivacanam 8. gurorgRhagamanam 9. upasaMhAraH 1. 2. zreSThivihitA aSTapUjA : pAlInivAsaH 3. 4. 5. ziziraRtuH zaradaRtuH zItaRtuH 6. vasantaRtuH 7. grISmaRtuH 8. varSARtu: 9. gurusamarpaNam 10. zreSThabhAvanA 12. zreNipravAsa: 13. vividhadarzanam 14. gUrjaradeza: 15. vanamArgapravAsa: sarga 5 sarga 6 sarga 7 19 34-45 46-48 49-50 51-52 1-4 5-7 8-10 11-14 15-18 19-23 24-29 30-40 41-43 44-45 1-7 8-9 10-15 16-19 20-24 25-33 34-40 41-44 45 1-10 11 12-14 15-17 18-20 21-23 24-26 27-29 30-31 32-37 38-40 44-45 46-48 49
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. zreSThivarNanam 17. zastraghAtaH 50-62 63 sarga 8 1-3 4-8 9-10 11-16 17-18 19-24 26-27 zreSThino viSamAvasthA zreSThizokaH 3. mAtasmaraNam 4. patnIsmaraNam 5. pazcAttApaH gurusmaraNam zubhabhAvanAH zreSThino mRtyuH gurusamakSamupasargaH 10. matinaSTasAdhuvarNanam 11. gurucintA 12. sarimantrajApaH 13. tIrthadevatAgamanam 14. guruvacanam 15. tIrthadevatAkathanam 16. guruprayANam 17. vane dhyAnam 18. devAgamanam 19. gajarAjavarNanam rom m 29-31 32-33 34 35-36 37-46 47-48 50-51 52-56 57-63 sarga 9 Mosis 7-12 13-16 17-19 20-28 29-30 yakSarAjavarNanam 2. yakSarAjapRcchA yakSarAjavacanam guruvacanam yakSarAjavacanam yakSa-bhairavayuddhavarNanam 7. yakSadattazApa: 8. bhairavakSamAyAcanam 9. gurusamakSaM vacanam 10. yakSarAjavijJaptiH 11. gurudattopadezaH 12. guru-AzIrvAdaH 13. yakSarAjavacanam 14. upasaMhAraH prazastiH zlokAdipadasUciH 33-34 35 41-43 44-45 1-9
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImANibhadramahAkAvyam (sAnuvAda)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULakyA ujajainI nagarI. mANekacaMda zeTha. uttama vyaktimattA. duryogavaza mUrtipUjAvirodhI banyA. patnI ane mAtA e khUba samajAvyA. na samajayA. zrI AnaMdavimala sUrijI ma. smazAnamAM kAyotsarga karatA hatA tyAM jaI rIte emanI dADhIe Aga cAMpI dIdhI. samatA joI pastAyA . bIje divase jAheramAM mAphI mAMgI. mUrtipUjaka banyA. gurumukhe zatruMjayano mahimA sAMbhaLyo . yAtrA na thAya tyAra sudhI AhArapANI tyAga, evA niyama sAthe kArtikI pUname khullA page prayANa karyuM. gujarAtanAM jaMgalamAM koI lUMTAruoe temane mArI nAMkhyA. temanA pratibodhaka zrIhemavimalasUrijI ma.nA daza sAdhuonuM akALamRtyu thayuM. zAsanadevatAnA kahevAthI A divya upasarganuM nivAraNa zodhavA gujarAta nIkaLyA. jaMgalamAM sAdhanA karI. prabhAvazALI yakSa prakaTa thaIne kahe : huM Apano bhakta mANekacaMda zeTha, vyaMtara nikAyano chaThTho indra banyo chuM. mAruM nAma mANibhadra. kAryasevA pharamAvo. sUrijIe daza sAdhuonAM akALamaraNanI vAta jaNAvI. yakSa mANibhadra A upasarga karanAra be bhairava sAthe yuddha karyuM. jItyA bAda teNe sUrijIne kahyuM ke 'upasarga TaLI gayo che.' sUrijIe yakSa mANibhadranI tapAgacchanA adhiSThAyaka pade sthApanA karI. zrImaNibhadramahAvyimAM chamasthatA ane aviratithI baMdhAyelA mANibhadrajIne bhagavAna jevuM mAna-sanmAna ApavAno upakrama nathI. ahIM mANibhadrajInA pUrvabhavanI A kathA ja, mahAkAvyanI bAnImAM rajU thaI che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 1 ( vaMzasthavRttam) svayaMbhuvA sRSTirananyasaMsthitivinirmitA mAlavabhUrnu bhArate / rajo'valepAd vidhurA'tamohatA vikasvarA sattvamayI zivAlikA // 1 // araNyadezairatha parvatairiyaM nadairathodyAnagaNairvilAsinI / dadhAti saundaryarasAkulAM dazAM na paNyanArIti hi kautukaM mahat // 2 // vanIghanazyAmalatA''vilA dharA tRNaiH zvasantI haritaM mRdunmadaiH / subhAgyasaukhyAni vahatyanArataM priyeNa kRSNA parirambhiteva kim // 3 // zucismitA klAntiharA vanaspatiH satIva sAkSAd ramate'tra pAvanI / aneka-bhUnAtha-niSevanodyatA kathaM kathaM sA bahunAmikA'bhavat // 4 // phalotsavairatra ca puSpaparvabhiviracyate dvAdazamAsamuddhavaH / divaGkaSAnAM madayannaharnizaM na mAnavAnAM bhavatIha gocaraH // 5 // mRdAM kaNairatra pavitritakSaNainamenna kAcit kila patravallarI / mRdastathA vRkSakapAtipatrakainaM cAviyante bahupuSpagandhibhiH / / 6 / / zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 1 bhAratamAM mAlavabhUmine vidhAtAe ajoDa banAvI che. vidhAtAe racelI sRSTimAM, satva-raja-tamam A traNa guNo che, sarjana ane visarjana che, jaDa ane cetana A be tattvo che, mokSa dUra che. mAlavabhUminI vAta judI che. A bhUmi para gaMdakIne avakAza nathI mATe rajoguNa A bhUmine naDato nathI. A bhUmi saMpattithI bharapUra che, ahIM, sau saMtuSTa ane prasanna che, mATe ahIM tamoguNane avakAza nathI. A bhUmi 52 sAttvika loko vizeSa rIte rahe che mATe ahIM sattvanI mukhyatA che, jaDatattvane ahIM avakAza nathI. A bhUmi para kalyANamaMgalanI hAramALA UbhI che mATe A bhUmi mokSanI sakhI jevI che. 1. mAlavanI bhUmi vanavistAro, parvato, nadIvaheNo, bagIcAo sAthe vilAsa karI rahI che, A bhUmi saundaryano nazo dharAve che chatAM A bhUmi vArAMganA nathI te Azcarya che kema ke anekagAminI hovuM ane saundaryano mada dhA2Na ka2vo te vArAMganAnuM lakSaNa che. 2. -- vanarAjIne lIdhe mAlavanI dharatI para zyAmaraMgano paDachAyo patharAyelo rahe che. bhInImATImAMthI ugelA ghAsa dvArA A dharatI jANe lIlochama zvAsa letI hoya che. dharatI jANe priyatamanAM AliMganamAM baMdhAIne romAMcita banelI zyAmasuMdarI banI jAya che ane satata saubhAgyanAM sukhano anubhava le che. 3. vanarAjI suMdara rIte khIle che, tApane ThArI de che, ekadama manohara che mATe tenI sarakhAmaNI satI sAthe karavAnuM mana thAya che kema ke satI nirmala smita dharAve che, saMtApone dUra kare che ane pavitratAne dhAraNa kare che. muzkela bAbata e che ke vanarAjIe aneka parvato sAthe joDANa sAdhyuM che ane aneka nAmo dhAraNa karyA che. anekagAminI banIne, aneka nAme oLakhAtI strIne satI zI rIte kahevI ? 4. vanarAjIthI bharapUra jaMgalomAM phaLonI ujANI che ane phUlonI saMdhio che mATe bAramAsI utsava cAlato rahe che. Ano AnaMda devatAo uThAve che paraMtu mAnavo mATe e adazya che kema ke UMDANa khUba che. pa. jhINI rajakaNo samayane suMdara banAve che. pAMdaDAvALI velapara patharAtI rajakaNone lIdhe e pAMdaDAM jhUkI jatAM nathI. ghaNAM phUlonI suvAsa laIne vRkSa parathI paDI rahelAM pAMdaDAo, A rIte pAMdaDe beselI rajakaNane DhAMkI zakatA nathI. AkhI dharatIne DhAMkI denArAM pAMdaDAM rajakaNane DhAMkI na zake te kevuM kahevAya ? 6. zrImANibhadramahAkAvyam 1 3
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarUtvagAliGgitanIrabindavaH sitetarAM kAntimupAzritA navAm / bhavanti tAvacchabarIvadhUjanaratazramasvedajalaissabAndhavAH // 7 // prakampiparNaiH saraghAkalaiH pikaiH svanadbhirakasvaratA vidhIyate / tarau tarau tat-trayasaGgataiH kimu trimUrtirekAdhikatAmupAgataH // 8 // pragADhavRttyA'ntaranAgatAtapAt pratisvarUpA'nupalabdhidarzanAt / bhuvaM spRzanto dyusado bhavantyagA na devatAnAM pratibimbitaM yataH // 9 // zirassu saMvAhitasUryabhAnavaH svamadhyamadhyAsitabhUrijantavaH / talasthalasthApitasamyagauSadhAH tarusvarUpeNa lasanti meravaH // 10 // na saGkhyayA nAvadhinA na saJjayA na copamityA'pi na cAnumAnataH / bhavedupAkhyA'sya tarUtkarasya tat vanaM hi siddhaiH kalitaM na pAdapaiH // 11 // vahatsu vAteSvavirAmazAlisu vitanyate'laM naTarAjanartanam / prakampitAGgaM ghanaghoragarjanaM vanena vRkSarbata vizvatarjanam // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRkSonI chAla para bAjhI paDelAM jhAkaLanA biMduo, mULabhUta rIte sapheda hovA chatAM - zyAmaraMgI tejano alaga dekhAva dhAraNa kare che. e zyAma osabiMduo kevA dekhAya che? prema krIDA karI cUkelI bhIlavadhUnA pasInA jevA. 7. jaMgalanAM vRkSa vRkSa, pAMdaDA kAMpavAno avAja thAya che, madhamAkhIno baNabaNATa thAya che ane koyalanA TahukAra thAya che. pAMdaDA, madhamAkhI ane koyala, ema traNeyanA avAja ekIsAthe - dareka vRkSa parathI uThI rahyA che te joIne evuM lAge che bhagavAn trimUrti, ahIM eka rUpa choDIne aneka rUpamAM pragaTa thayA che. 8. pragADha rIte UgI rahelA vRkSonI vaccethI thaIne taDako aMdara AvI zakato nathI. taDako Avato nathI mATe taDakAne lIdhe judA judA paDachAyA jovA maLe te gAyaba che. evuM lAge che dareka vRkSo eka eka deva che kema ke devatAono ja paDachAyA hotA nathI. 9. A vRkSonI Tocane sUrajanAM kiraNo aDe che, e vRkSonI vacovaca aneka jIvo vase che ane A vRkSanA taLiye auSadhio chUpAyelI che, evuM lAge che ke dareka vRkSamAM eka meru vase che kema ke upara jaNAvelI traNa bAbato merUmAM ja sAkAra thatI hoya che. 10 A vanamAM eTalAM badhAM vRkSo che ke e vRkSonuM varNana karavA mATe saMkhyA, sImA, nAma, tulanA ke anumAnano upayoga thaI zake tema nathI. tethI ema kahevAnuM mana thAya che ke A vana vRkSothI nahI balka siddhabhagavaMtothI bhareluM che. kema ke siddhonuM varNana karavA mATe paNa saMkhyA, sImA, nAma, tulanA ke anumAnano upayoga thaI zakato nathI. 11. dhuvAdAra havAo satata vahetI hoya tyAre jhUmatAM vRkSo dvArA A jaMgala bephAma banIne naTarAjanuM nRtya karatuM hoya che. naTarAjanAM nRtyamAM ane jaMgalanAM kaMpanamAM samAna rIte jovA maLatI bAbato A che : aMgo dhruje, moTo avAja thAya. jagatanI sadaMtara avahelanA thatI hoya tevuM vartAya. 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 1
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaneSvalakSyA api lakSasaGkhyayA vasanti kAmaM pazavo'kutobhayAH / asUryadarzitvavazAt sagotriNaH nizAcarairatra divAcarA api // 13 // bhujaGgamuktaistRNalagnakaJcukaiH kule mRgANAM jaDatopacaryate / amIbhireSveva tathA maruccalairatIvavego nitamAM prapUryate // 14 // udAnanairhisravanecaraissanA mahAnihotkrozaravo vidhIyate / sa karNabAdhiryakaraH kSaNAdaho nizamyate naiva tato bhayaM kutaH // 15 // natAGgavRkSargajatADitaiH kvacit karAvakAzo'tra raverivArNyata / ghane vane tallasadaMzudhoraNissuvarNalekheva kaSopale'GkitA // 16 // sukomalairiSTaravaivihaGgamairdumAntarasthairmadamaJju gIyate / zrutaM na caitat phaNi-vAhasa-druNaistato hi teSAM viSavAhitA'bhavat // 17 // divA mRgendrasya pracaNDakopataH sphuradghaTAM kezabharAdbhutacchaTAm / tathA nizi vyAghradRzaM samulbaNAM vilokya devairvihitA'styadRzyatA // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ gADha vanamAM prANIo dekhAtA nathI, paNa rahe che lAkhonI saMkhyAmAM. pazuo nirbhaya banIne AnaMdapUrvaka rahe che. divase pharanArA janAvaro paNa sUryane joI zakatA nathI mATe teo nizAcara jevA ja jaNAya che. 13. ghAsane vaLagelI sApanI kAMcaLIo joIne haraNo stabdha banI jAya che. ane havAne lIdhe halatI A ja kAMcaLIo joIne haraNo vegapUrvaka nAsI jAya che. 14. A vanamAM hiMsaka pazuo moDhAM pahoLAM karIne moTI moTI garjanAo karatA ja rahe che. kamAlanI vAta e che ke A garjanAno bhayaMkara avAja paLavAramAM kAnane baherA banAvI de che, mATe e avAja satata saMbhaLAto nathI ane Da2 lAgato nathI. 15. hAthIonAM AkramaNathI keTalAka vRkSo ukhaDI paDe che tyAre eTalA gALAmAM sUryanAM kiraNone pravezavAnI jagyA maLI jAya che. gADha chAyAthI bharelAM jaMgalamAM eTalAM sUryakiraNono samUha kevo lAge che ? kasoTInA paththa2 52 aMkAyelI sonAnI rekhA jevo. 16. vRkSomAM chUpAIne rahetA paMkhIo, komaLa ane mIThA avAjamAM madamasta rIte kalabalATa karatA rahe che. nAga, ajagara ane vIMchIo A avAja sAMbhaLI zakyA hota to emanuM jhera naSTa thaI jAta. aphasosa. nAga, ajagara, vIMchIo A avAja sAMbhaLatA nathI ane tene lIdhe ja jherI banelA rahe che. 17. manuSyalokamAM devatAo adazya che. tenuM kAraNa zuM ? khabara che? e devoe, divasanA samaye gussAmAM AvelA siMhanI vIkharAyelI damAmadAra kezavALI joI che ane rAtanA samaye gussAmAM lAlacoLa thaIne vAghanI camakatI AMkho joI che. ATaluM joyA bAda gabharAyelA devo haMmeza mATe adazya banI gayA che. 18. zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ padaidRDhasthairavikhaNDicarmaNA sakopamikSAbhirulandabhairavaH / tathA na nirmAti manassu sAdhvasaM yathaikakhaDgena kilAtra zRGgavAn // 19 // plavadbhiruccaistarugailImukhainipAtitaiH parNagaNaiH sumaiH phalaiH / zazAGganA garbhavatIha puSyata upagrahaH puNyavatAM sapuNyake // 20 // na kArmukotpAtitasAyakadhvanirna vAgurAbAdhitavanyavAzitam / apAzavA''ghrANavikopitiryaMcAM na ghargharArAva ihA'tAvapi // 21 // zRgAlikArUtamulUkacitkRti kareNukA'GkezayatIvrazocanam / tamIsamAzleSagataM hi kAnanaM bhavedakasmAd bahubhallatANDavam // 22 / / vizAlabhUvAhabharairaviskhalacchilAnubaddhairiyamiddhasaMhatiH / akhaNDakAlAyasavasravAhibhiH pracaNDadehairiva sainikaiH zritA // 23 // vahantIbhirucchrayatAM zanaizzanarasaGkhyakAbhirgirikAbhirAvRtAH / bhuvandharA zRGgalagajjalandharA bhavanti lokadvayamadhyasetavaH // 24 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ surdaDha pagalAM, abhedya cAmaDI ane gussAdAra AMkhone lIdhe zaMkara jevo dekhAto geMDo potAnI A zaMka2 jevI vizeSatAne lIdhe eTalo DarAmaNo nathI lAgato, jeTalo eka zIMgaDAne lIdhe lAge che. 19. UMcAM vRkSo 52 ThekaDA mArI rahelA vAMdarAone lIdhe pAMdaDAM, phUlo ane phaLo jamIna 52 kharyA kare che. garbhavatI sasalI e khAIne potAnuM Arogya sAcave che. puNyazALIe karelA upakAra, puNyazALIne ja maLI zake che. 20. A jaMgalomAM bANa uchALanArAM dhanuSyano TaMkArava thato nathI, jALamAM phasAyelA vanyajIvonA vilApa thatA nathI, pazunA deha sivAyanI gaMdhathI uzkerAyelA janAvarono ghUrakavAno avAja to havAmAMya pharakato nathI. arthAt A jaMgalomAM zikArIo pahoMcI zakatA nathI. 21. rAtanA paDachAye A jaMgalamAM vividha avAja uThatA hoya che. kyAMka ziyALavA raDe che. kayAMka ghuvaDa citkAra kare che. kacAMka hAthaNanA baccA tIvratAthI cIso pADe che. to acAnaka, ghaNA badhA rIMcho tophAna macAvavA lAge che. 22. virATa pahADo, pahADe pahADe jAmI paDelI gaMjAvara zilAo, mAlavanI bhUmine navI UMcAI Ape che. evuM lAge che ke pahADo mAlavabhUminuM rakSaNa karanArA sainiko che. kadAvara emanAM zarIra che. akhaMDa lohavastro temaNe dhAraNa karyA che. 23. A pahADo para nAnI nAnI agaNita TekarIo che, tenA dvArA dhIme dhIme A pahADo UMcA thatA jAya che. pahADonAM aMtima zikharo vAdaLAne aDake che. jANe ke manuSyaloka ane svargalokanI vacceno setu banavAnuM sadbhAgya A pahADone maLe che. 24. zrImANibhadramahAkAvyam 1 9
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ guhAgatairauSadhivajjalasravaiH klamasya tUrNaM bhavati pratikriyAH / mRgavyakA''yAsitavanyadehinAM samAgamazrAntibhujAM ca tatstriyAm // 25 // dRzAnadagdhaizca dRSaddalaistvaco dravantyaraM digdhahatA iva drutam / tamIzagobhirbata lepitaizca taistvacAM hi pIyUSavazA dazA bhavet // 26 / / prabhUtasAnuskhaladambusambhavadanantavArANavAhivAyavaH / himasya cUrNairiva nUnasUtritA zubhA javanya kimu nijhAra sitAH // 27 // calattaraGgAvalisaMspRzattaTanibaddha-nau-nRtyakalA'nuraJjitA / nadIha siprA'sti jalairameyayA yayA jitaH kSAramayo'mbhasAnidhiH // 28 / / upAntayugmena dhRtA nirantaraM calantyabAdhaM zibikAsamA sarit / saratpayobimbitayA carAcaravilolasRSTyA paripUritA kimu // 29 / / alabdhamArambhamadRSTamantakamagocaraM madhyamamutra sarvadA / nibhAlya devAn gururabravId yathA navo bhavo'yaM bahujantusaGgataH // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahADonI guphAomAM auSadhimizra jaLanAM jharaNAM vahe che. zikAra karI AvIne thAkelA vanavAsIo ane premakrIDA karIne thAkelI temanI aMganAo A jharaNAmAM nahAIne potapotAno thAka utAre che. 25. A pahADonA paththaro sUrajanA tApamAM eTalA badhA tapI jAya che ke mANasanI cAmaDI A paththarane aDe to jherathI baLI hoya tevI baLatarA pAme che. jo ke, rAte caMdranI cAMdanImAM TADhAboLa banelA A paththarono sparza, mANasanI cAmaDIne amRtanA lepa jevo AnaMda Ape che. 26. UMcA dhodhanAM pANI seMkaDo paththaro vacce TIMcAya che. tene lIdhe pANInAM asaMkhya chAMTA ane phorA uDIne havAmAM bhaLI jAya che. pANInA bhArathI baMdhAIne sthira banI gayelI havA kevI lAge che ? himakhaMDonAM cUrNanI sUtara jevI dora banAvIne e dorathI gUMthelA ujaLA paDadA jevI. 27. mAlava dezamAM kSiprA nAmanI nadI che. kAMThe bAMdhelI nAvone potAnA caMcaLa taraMgo dvArA nacAvIne e rAjI thAya che. khArA dariyAne teNe potAnA agAdha jaLarAzi dvArA harAvI dIdho che. 28. be kAMThA vacce baMdhAyelI A nadI, be cheDAthI UMcakAtI pAlakhInI jema maMdagatie AgaLa sarake che. vahI rahelAM pANImAM pratibiMbita thayelI sacarAcara sRSTi, zibikAmAM beThI hoya e rIte ja halyA kare che. 29. A nadIno, AraMbha jovA maLato nathI, aMta dekhAI zakato nathI, ane agAdha madhyabhAga pUrepUro nihALI zakAto nathI. A joIne bRhaspatie devone jaNAvyuM che ke A nadI paNa saMsAra jevI ja che kema ke saMsAranA AraMbha, aMta ane madhyabhAga paNa jovA maLatA nathI. 30. zrImANibhadramahAkAvyam 1 11
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravAhabaddhAni jalAni pazyatAM bhaved bhuvassaGkramaNasya yad bhramaH / sariddhi sammohanavidyayA'nayA karoti nRn sannihitAnavAcakAn // 31 // samarcanopaskRtasUnasaGkalairamandaDiNDIrarasairvimizritaiH / niSidhyate rUpavatAM pratikriyA 'nayA jalastIragatairanirmalaiH // 32 // anekatIrthopanatAM pavitritAM trisandhyamArAtrikaghoSavAsitAm / asaGkhyayAtrisnapanairivojjvalAM maharSayo mAtaramAmanantyamum // 33 // vibhinnamantrairadhivAsitaM sudhAsamaM samagrauSadhigandhagarbhitam / nidhIyate mUrtiSu devasadmasu jalaM tadIyaM na tato hi zuSyati // 34 // rahassthale'bhyaGgavidhau salajjayA navoDhayA'GgeSu mudA'dhivAhitam / prasannatAmeti dadAti saGgatau jalaM tadIyaM na tato hi zuSyati // 35 // mRtasya jIvasya zarIrabhasmanAM vimocanaissvIyajanassahAzrubhiH / samarthitA zAntimupAharediyaM jalaM tadIyaM na tato hi zuSyati // 36 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ nadInA kAMThe UbhA rahelA lokone, ekasarakhA pravAhamAM vahetAM pANIne joIne evo bhrama thAya che ke jANe jamIna sarakI rahI che. Avo jAdu Ubho karIne A nadI, kAMThe UbhelA lokone stabdha banAvI de che. 31. nadInA kinArAne aDI rahelAM pANImAM kacAMka pUjAnAM phUlo jamA thayelA hoya che. pANI uchaLatA hovAthI kyAMka pANImAM phINa UbharAtuM hoya che. AvA apAradarzI pANImAM lokonA paDachAyA paDI zakatA nathI. 32. A nadI aneka tIrthone maLatI Ave che, A nadInA kAMThe divasamAM traNa vA2 AratInAM ghoSa uThatA hoya che, anekAneka yAtrALuo AmAM snAna kare che tene lIdhe A nadI nirmaLa che. AvI pavitra nadIne maharSio mAtA mAnIne namaskAra kare che. 33. A nadInAM pANIne, judAM judAM maMtro dvArA adhivAsita karIne ane dareka prakAranI auSadhiothI sugandhita banAvIne amRta jevuM banAvyA bAda, tenA dvArA maMdiromAM rahelI bhagavAnanI mUrti para abhiSeka karavAmAM Ave che mATe A nadInAM pANI sUkAtAM nathI. 34. zaramALa navavadhUo ekAMta sthAnamAM hoMzehoMze A nadInAM pANIne zarIra para chAMTe che, tyAre A pANI pote prasannatA pAme che ane navavadhUne paNa prasannatA Ape che. mATe A nadInAM pANI sUkAtAM nathI. 35. mRtyu pAmelI vyaktionA snehIjano, mRtakanI bhasmanI sAthe A nadImAM potAnA AMsuo vahetA mUkIne prArthanA karatA hoya che ane A rIte nadI dvArA zAMti pAmatA hoya che mATe A nadInAM pANI sUkAtAM nathI. 36. zrImANibhadramahAkAvyam 1 13
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ parAjitAnAM pratipanthinAM gajazirassthaleSu pratipAtitAnyaram / suyodhazastrANi vizodhayediyaM jalaM tadIyaM na tato hi zuSyati // 37 // jagadviDambArthamameyavistaraM kSitipramityarthamanantasImakam / yamAvarodhArthamalayadurgavat nabho'valambArthamivoccagopuram // 38 // na pArvatIzAnanivAsabhAjanaM na vA mahAkAlagRheNa varjitam / virodhavaccApyavirodhibAdhitaM na kAvyamukhyArthamivaikasadrasam // 39 / / na mArgabAdhAkRtacittavibhramaM na vibhramodbhAvakRdaGganAviyuga / viyuktibAdhAbhirabaddhadampati patiM kSitericchitasampadarpaNam // 40 // nabhasyasaGkhyaivihagaizzikhidhvajaivanotthitairAzramanirgataistathA / zubhaGkaraiH sparzasukhakaraiH prage vinA'pi meghaissamupAvRtAMzumat // 41 // samRddhibhiH sAdhu-sahasrayodhibhiH sarovaraiH saMsaraNaiH sabhAgRhaiH / suzobhitaM saJjavanaiH sarittaTe puraM samastyujjayinItyabhikhyayA // 42 // paJcabhi:kulakam zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuddhamAM hArI cUkelAM zatruonA hAthInA gaMDasthaLane cIravA dvArA lohiyALa banelAM potAnAM zastrone, vijayI sainiko A nadImAM jhabakoLIne svaccha banAve che. mATe A nadInAM pANI sUkAtAM nathI. 37. ziprA nadInA kAMThe ujajaina nAmanuM nagara che. jagatano upahAsa karavA mATe A nagare potAno vistAra amApa banAvyo che, dharatInuM mApa levA mATe A nagare potAnI sImAne anaMta banAvI che, yamarAjane rokI rAkhavA mATe A nagarIe UMco killo banAvI rAkhyo che, AkAzane Teko ApavA mATe A nagarIe killAnA pravezadvArone ekadama UMcAM banAvyAM che. 38. A nagaramAM himAlaya nathI tema chatAM zaMkaranuM ghara (mahAkAla prAsAda) che. AvI virodhAbhAsI vizeSatA dharAvatI A nagarIne zatruo bAdhA pahoMcADI zakatA nathI. mahAkAvyono mukhya rasa eka hoya jayAre A nagarImAM nave nava rasa vilase che. 39. A nagaramAM rasto bhUlI javAno bhrama thato nathI, vilAsavaMtI nArIono toTo nathI, daMpatIone vijoganuM du:kha nathI, rAjAne saMpatti arpita karavA sau taiyAra che. 40. udyAnomAMthI uDatAM zukanavaMtA paMkhIo ane AzramomAMthI nIkaLatA yajJanA hUMphALA dhumADA AsamAna sudhI pahoMcIne vAdaLA vinA ja surajane DhAMkI de che. 41. A nagaramAM - samRddhi, sajajano, sahasramalla yoddhAo, sarovaro, mahAmArgo, sabhAgRho ane suMdaramajAnAM gharo che. 42. zrI mANibhadramahAkAvyam 1 15
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zriyA'mbusaGghaTTanivAsakhinnayA vinizcitA''nandadhiyA'tra saMsthitiH / nadIpathenA''gatayA tayA gRhe gRhe padanyAsakRtA'tinartitam // 43 // sukhena sakhyena ca sajjasRSTinA balena bodhena ca baddhabuddhinA / dhutA ca dAnena ca divyadarzinA pureNa devasthalamasti nirjitam // 44 // bhavanti yudhyeva janasya mArgaNA mahAtmanAmeva pure'tra bhikSitam / kilA'ntyakAle nidhanatvalakSaNA niraGkazAssanti yato'tra sampadaH // 45 // agheSu doSeSu bhavanti bhItayo dhaneSu vA vyAparaNeSu nItayaH / vacassu caivaM racanAsu rItayastato hi miSTA vanitAsu gItayaH // 46 // parasya duHkhAni vilokya yajjanastato'dhikaM duHkhamanantamAzrayed / idaM vicAryaiva vidhirdayAvazAtpurAddhi duHkhAni nirAkaroditaH // 47 // na doSavanto madhurA prasAditAH sadaujaso'nekarasA alaGkRtAH / sadA sadaucityamayA dhvanIhitA vasanti santo'tra hi kAvyasannibhAH // 48 / / zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dariyAnAM pANImAM rahIne kaMTALI gayelI lakSmIe AnaMda meLavavA mATe A nagaramAM raheThANa pasaMda karyuM : nadInA raste te A nagaramAM AvI ane ghe2 ghe2 pagalAM karIne khUba nAcI. 43. A nagare devalokane jItI lIdhuM che kema ke A nagaranI sRSTimAM sukha ane sauhArda sAthe sAthe rahe che, buddhimAnonI pratibhA baLa ane bodha dvArA samRddha che, teja ane dAna dvArA A nagaramAM divyatAnuM avataraNa thayuM che. 44. ahIM mArgA zabda yuddhanAM tI2 mATe vaparAya che, yAcanA mATe nahIM. ahIM mikSA zabda sAdhumahAtmAonI AhAracaryA mATe vaparAya che, bhIkha mATe nahIM, ahIM nidhana zabda phakta mRtyunA arthamAM vaparAya che, garIbInA arthamAM nahIM, kemake ahIM puSkaLa saMpatti che. 45. pApamAM ane doSa mATe bhItino bhAva che. dhana ane vepAramAM nItinuM mahattva che. vANImAM ane kaLAmAM AkarSaka paddhatio che, mATe strIo madhamIThAM gIto gAtI rahe che. 46. A nagaranA rahevAsIo bIjAnAM duHkhane joIne, dayAne lIdhe e duHkhI karatAM paNa atyaMta vadhAre duHkhI banI jAya tevA che - AvuM vidhAtAe vicAryuM. ane dayAnI lAgaNIthI vidhAtAe A nagaramAMthI du:khone haMmeza mATe kADhI mUkacAM. 47. A nagaranA sajjano pAse doSo nathI, madhuratA ghaNI che, prasannatA che, teja che, vividha kAryonI ruci che, moMghA zaNagAra che, aucitya che ane avAjanuM AkarSaNa che mATe teo kAvyanI upamA pAme che. kAraNa ke kAvyo nirdoSa hoya che, mAdhurya-prasAda-aujasa guNathI yukta hoya che, navarasathI samRddha hoya che, alaMkAro dharAvatA hoya che, aucityanI kaLAthI saMpanna hoya che, vyaMgya arthane lIdhe manohara hoya che. 48. zrImANibhadramahAkAvyam 1 17
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ smaraNa bhedaH samarasya kevalamakArajanyo'sti vicArya tannanu / amutra yodhaissamareSu satsvaho smare niSedhassahasaiva sAdhyate // 49 / / gajendrakumbhAn karavAlapAtanaividArya muktAphaladarzanoddhataiH / tathA'tra vIraH prabalaM vihasyate yathA na siMharapi hanta ! rasyate // 50 // yamAvatArairiva saGgare bhaTaiH parAsyate dRSTita eva zAtravam / ya eva zastrAdiparigraho'naNussa kelimAtraM dRDhadehadhAriNAm // 51 // taDAganIraH pratibimbitAtapai raviH sahastrAnana eva dRzyate / tadAnanaireva ravissa komalaivijIyate krUrakara: dRgAhatiH // 52 // taraGgarekhAvalicitritAmbhasAM mithaH samAsphAlanakArikampanaiH / viracyate'laukikazabda uccakaistamAsvadante taTazAyino'nizam // 53 // taTasthalIsthApitavastrayAmalAstaranti kaupInadharA narA iha / tanuM ca cittaM ca vimucya dUrato yathA'ntarAtmA bhagavatprazastikRt // 54 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ H2 ane samara A be zabdamAM kevaLa prakArano ja pharaka che. AvuM vicArIne A nagaranA sainiko yuddhanA samayamAM sukhane ArAmathI choDI de che. arthAta sainikone bhoga karatAM parAkrama vadhu game che. 49. sainika talavAra mArIne hAthInAM kuMbhasthaLane phADI nAMkhe che. emAMthI nIkaLI paDelA moTA motIo joIne A sainiko pAgala banI jAya che. e vakhate teo siMhanI garjanAne paNa jhAMkhI pADI de tevuM aTTahAsya karatA hoya che. 50. yuddhamAM utarelA sainiko yamarAjanA avatAra jevA hoya che. teo tIkhI daSTithI zatruone harAvI de che. temanA pracaMDa deha para je zastrono moTo bojo rahe che te kevaLa krIDA mATe ja hoya che. 51. A nagaramAM hajAro taLAva che. temAM sUrajano taDako paDe che tene lIdhe sUrajanA hajAra caherA banyA hoya tevuM dRzya sarajAya che. alabata, A taLAva rUpI sUryacaherAo komaLa hoya che tene lIdhe tIkSNa teja dharAvanAro ane AMkhone vAganAro sAco sUrya hArI jAya che. 52. taLAvanA pANImAM taraMganI hAramALAonuM citra dorAyeluM rahe che. pANInA taraMgo arasaparasa ekabIjA sAthe aphaLAya che tene lIdhe koI alaga ja avAja utpanna thAya che. kAMThe sUtelA loko haMmezA e sAMbhaLavAnI majA le che. pa3. bhagavAnanI bhaktimAM DUbelo antarAtmA, zarIra ane manane bhUlI jAya che te rIte, kapaDAnI joDane kAMThe mUkIne, phakta laMgoTa paherIne puruSo A taLAvomAM taratA hoya che. 54. zrI mANibhadramahAkAvyam 1 19
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ samuddhatasyandanavegavepitA mahApathA rAjagajAnuvellitAH / manuSyasaGghAtavimarditA api na yAnti bhaGgaM sujanavratairiva // 55 // satIjanairicchitapUrtaye divA nizAsu jAtAsvabhisArikAjanaiH / samaM samAlambita eSa maunavAn pathasya tat sAkSikatA'sti kA'dbhutA // 56 // samasya yogyasthalamAdizannayaM svakarmanirdezavidhAyakaH khalu / anena jIvAnihagAnna kA'pi dig na ko'pi bhAgo na ca nAsti darzitaH // 57 / / niyogabaddhairnarapairbhRzaM bhRtaM zubhAziSaivijJavarazca satkRtam / mahAjanaitidhanaissamAdRtaM bhuvAmadhIzasya bRhat sabhAgRham // 58 // nayopadezastha tattvacintayA dhanArjanairvyApRticintanaistathA / vilAsinInRtyastaizca vAdanaiH karoti dharmArthamano'nurakSaNam // 59 / / dhiyAmadhivyAptibhirAjijitvaraizcamapradhAnainibhRtArthamantraNA / sabhAgRhasyaiva vizeSakakSake nRpeNa kAle kriyate'bhayapradA // 60 // zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ A nagaranA mahAmArgo, tophAnI ghoDAonI gatithI dhruje che, rAjahAthInA pagataLe ghamaroLAya che ane mANasonA ToLAo dvArA dabAtA hoya che chatAM, sajjanoe svIkArelA vratanI jema e akhaMDa rahe che, tUTatA nathI. 55. divase icchApUrtinI pUjA mATe satI strIo rAjamArge 52thI pasAra thAya che, rAte abhisArikAo rAjamArgathI nIkaLe che, rAjamArga cUpacApa baMnene joyA kare che. kevo adbhuta sAkSibhAva ? 56. dareka lokone potapotAnAM karmanI AjJAnuM pAlana karAvato hoya te rIte A mArga, ucita sthAna darzAvyA kare che. evI koI jagyA nahIM hoya ke je A mArge A nagaranA nivAsIone nahIM batAvI hoya. 57. nagarInA mahArAjAnAM mahAn sabhAgRhamAM, AjJA mAnanArA aneka rAjAo beThA hoya che, AzIrvAda ApanArA paMDito beThA hoya che ane nItinuM dhana dharAvanArA mahAjano beThA hoya che. 58. A sabhAgRhamAM dharma, artha ane kAmanuM rakSaNa ekI sAthe thAya che. nyAyanI vAto ane tattvajJAnanI carcA dvArA dharma, paisAnI prApti ane vepAranAM Ayojano dvArA artha, vArAMganAonA nRtya sAthe guMjatAM vAjIMtro dvArA kAma, A rIte traNa puruSArtha rAjasabhAmAM sacavAya che. 59. rAjA, atyaMta pratibhAzALI ane yuddhanA vijetA evA senApatio sAthe sabhAgRhanA ja vizeSa khaMDamAM yogya samaye bhayane haranArI khAnagI carcA karato hoya che. 60. zrImANibhadramahAkAvyam 1 21
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ virAjate vizvavibhUtivizrutA vasundharAyA avataMsitA varA / avandhyavidyA viratA'rativyathA viyadvitAnA''vasathAvaliH puri // 61 / / na rAvaNodgAragarAnuSaktayA na vA vanevAsavilakSarAmayA / samunnatadvArikayA vikRSNayA puratrayI pezalayA parAkRtA // 62 / / udyAneSviva pATalaH surabhiNA saundaryatazcAsate tArAyAmiva bhArgavaH sitarucividyotate tejasA / rAkAyAmiva candramA nivasati svacchaprabhAmedura etasyAmadhitiSThati praguNito mANikyasiMhaH kRtI // 63 / / zrImANibhadramahAkAvyam 1
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ A nagaramAM gharonI zreNi zobhAyamAna che. e gharo samagra samRddhine lIdhe prakhyAta che, pRthvInA mugaTa jevA bhavya che, prakRSTa vidyAnI bhUmi che, duHkha ane cintAthI para che. AsamAnanI chata temanAM zire zobhe che. 6 1. A nagarImAM raDavAno jherIlo avAja Avato nathI (rAvaNa nathI, mATe A nagarI laMkA karatA suMdara che, A nagarImAM rahenArI rAmAone strIone vanavAsa maLato nathI (rAmane vanavAsa nathI) mATe A nagarIe ayodhyAne jItI lIdhI che, A nagarInA daravAjA bhavya che ane A nagarI ujvaLa che (kRSNa nathI, mATe A nagarIe dvArakAne jItI lIdhI che. Ama A nagarIe traNa mahAnagarane harAvyA che. 6 2. bagIcAmAM sugaMdha ane suMdaratA dharAvatuM gulAba rahe, tArAonI vacce sapheda raMge jhaLahaLato zukra rahe, pUnamanI godamAM svaccha cAMdanI relAvato caMdra rahe te rIte A nagarImAM prabhAvazALI ane puNyavAnuM evA mANikyasiMha nAmanA zreSThI vase che. 63. zrI mANibhadramahAkAvyam 1
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 2 ( rathoddhatAvRttam) rUpavAnatidhanaH kRpAparo dakSiNo guNaratirmatisthiraH / bhogabhAjanamalaM sadA''stiko ratnadIpasatulo'sti gehavAn // 1 // snigdhadRG natanimeSakomalo bhUlatA-vimala-kRSNaromavAn / karNagAmi-nayana-vilokate yad bhavettadatizAyiyauvanam // 2 // vaktrakAntiriva saJcitojjvalA madhyanetramanubhAti nAsikA / zvAsa-vega-mRdu-kampanA'JcitA dIpavatiriva vartate navA // 3 // gaurayoriha kapolayozzubhA padmarAgarucirISadasti sA / kAminI-jana-mano-vijitvarI kAmarAja-vadana-smitiH kimu // 4 / / oSThayoH kamalapatrakAntayoH koNadeza-gata-sUkSma-rekhayoH / zabdavAhikatayA sucAriNodantavRSNibhirudAracitraNA // 5 // zmazrurAjibhirupAvRtaM mukhaM darzanIyasuSamAmanuttarAm / dhArayatyaNuvirAjanA api kurvate hi mahatAM parAM dyutim // 6 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga ra gRhastha evA mANikyasiMha uttama rUpa dharAve che, bharapUra saMpatti dharAve che, dayAvAnuM che, sahAyaka che, guNonA premI che, sthiratApUrvaka vicAranArA che, uttama bhogonuM bhAjana che, Astika che. gharamAM e ratnanA dIvAnI jema sohe che. 1. emanI AMkhomAM snigdhatA vase che, emanI AMkhonAM popacAM thoDo jhUkelA rahe che tethI e krUra dekhAtA nathI, emanI bhUkUTinA vALa svaccha, zyAma, jhINA che, kAnane aDatI lAMbI AMkho dvArA e je vastune jue che te vastu atyaMta suMdara banI jAya che. 2. caherAnAM tejanuM saMcita rUpa hoya tevI nAsikA, be AMkhanI vacce zobhe che. cAlI rahelA zvAsone lIdhe sukSma kaMpana pAmatI nAsikA, dIvAnI jayotanuM bIjuM rUpa hoya tevI jaNAya che. 3. enA gorA gAla para saheja lAlAza patharAyelI che. e kAmadevanuM smita hoya te rIte strIonAM manane jItI le che. 4. kamaLanI pAMdaLI jevA suMdara hoTha, moMphADanI sUkSma rekhAthI suMdara lAge che. zabdonuM mAdhyama bananArA A hoThone dAMtanI kAMti raMgI de che. 5. dADhInI ruMvATIothI enuM mukha AkarSaka zobhAne dhAraNa kare che. mahAna mANaso thoDA zaNagArathI paNa khUba suMdara dekhAtA hoya che. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 2
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 kalpitAH kacakRtArhaNAyujoH karNayoH kapiza-kesarAGkayoH / kuDmalena sukumArakAyayoH kelayaH kanakakarNapUrayoH // 7 // zaGkareNa zirasA saridvarA dhAriteti vijigISayeva saH / zubhra dehalalito'JjanaprabhaiH kuntalairnu yamunAmadhArayat // 8 // nIrajairna raviNA na nendunA divyamAnanamamuSya sundaram / abhyupaiti vimalaM sarUpatAM tanmukhena sadRzaM hi tanmukham // 9 // kandharA subhagamastakandharA hArabhAramatisAramAdarAt / AdadhAti guNadhAraNena hi sArthakAH khalu bhavanti zaktayaH // 10 // aMsadezamavalokya dUrata etadIyatanuzaktibhAvitAH / etanai ravinamaskRtau prage sainikA agaNitA smaranti tam // 11 // abja - mArdava - vilAsipANimAn mAMsalopacitimatpragaNDavAn / dAdarpita-kara- prakoSThabhAgAtanoti madhuraujasoryutim // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA kAna vALathI DhaMkAyelA rahe che, kAna para lAlakesaranAM TapakAM karelAM hoya che, adhakhIlelI kaLI jevA nAjuka kAna para sonAnI buTTI krIDA kare che. 7. zyAmavarNanA zaMkare mAthA para saphedavarNanI gaMgAne dhAraNa karI che tenI sAme A zreSThIe potAnA gaura dehanA mastaka para, zyAmavALanA bahAne yamunAne dhAraNa karI che. 8. AnuM mukha sAthe kamaLanI sarakhAmaNI thaI na zake, kema ke mukha divya che, kamaLa bhautika che. AnAM mukha sAthe sUryanI sarakhAmaNI thaI na zake, kema ke sUraja ugna che, mukha zAMta che, AnAM mukha sAthe candranI sarakhAmaNI thaI na zake, kemake caMdra para kalaMka lAgeluM che, mukha vimala che. enAM mukha sAthe to kevaLa enAM mukhanI ja sarakhAmaNI thaI zake. 9. manohara mastaka dhAraNa karanArI Doka para moMghA moMghA hAro jhUlatA rahe che. zaktio to guNonA saMparkane lIdhe ja suMdara bane che. 10. enA majabUta khabhAne dUrathI jo Ine paNa sainiko prabhAvita thAya che. savAre suryanamaskAramAM zvAsa kheMcatI vakhate agaNita sainiko enA jevA zaktizALI banavAnuM vicAratA hoya che. 11. enA hAthanI hatheLI kamaLa jevI komaLa che, to bAhuo mAMsala che ane kAM majabUta che. A rIte te madhuraguNa ane ojasaguNanI yuti sAdhe che. 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 2
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajabhittisabalena vakSasA dhairya-dhoraNa-dhurAvadhAriNA / vighnakoTimapahAya dUrato vittakoTirupadIkRtA'JjasA // 13 // kukSirAzrutagabhIranAbhinA medatAnavavatA sulakSaNaH / yauvanasya ca sukhasya saMzrayaM svAsthyamasya niravadyamAharat // 14 // madhyamasya hi suvarNarajjunA nityabaddhamiti meruvarNavat / dIpyamAna-parivartibhirgrahaiH svarNino'sya suSamA magadhyati / / 15 / / romalezayutayA'sya jaGghayA nopameyamiha vastu kiJcana / valkavatkadalakANDavArtayA nyUnatA bhavati nivicArayA // 16 // piNDikAbalavazairihA'ddhibhiH nirvikampacalanaM vidhIyate / sattvamarjitasukhaM padAyatAbaddhamunniritakaNTakaM pathi // 17 // pAdayAmalamalaM sadaGgalIpaJcakena sahitaM hitAdhvagam / paJcatAM vrajati bhAsurairnakhairasya zasyagamino daridratA // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajajaranI bhIMta jevI chAtI, dhIraja rUpI vAhananI dhurAne dhAraNa kare che. A chAtIe karoDo vidgone dUra phaMgoLI dIdhA che ane karoDonI saMpattine AtmasAta karI che. 13. medano abhAva ane gaMbhIra nAbhi tenA peTane zobhAve che. enI A suMdara kukSi, sukha ane svAsthane anukULa evA uttama Arogyane darzAve che. 14. sonAnA dorAthI haMmezA vIMTaLAyelI tenI kammara, meruparvatanI jema zobhe che. kemake dedIpyamAna ane goLAkAre dhAraNa karelA A alaMkAra dvArA tenI sonerI kamarane grahonI jevuM teja vIMTaLAyeluM rahe che. 15. enI jAMgha para AchI romarAjI che mATe tenI sarakhAmaNI koInI sAthe thaI zake tema nathI. valkalavALI keLanI sAthe tenI sarakhAmaNI chAjatI nathI kema ke te sarakhAmaNImAM nyUnatA che. 16. enA paga je pAnInA jora para sthiratApUrvaka gati kare che. te piMDInuM baLa, paganI mojaDImAM baMdhAyeluM che. te baLa rastAnA kAMTA ukheDI nAMkhe che ane sukhanuM upArjana kare che. 17. suMdara evI pAMca AMgaLIothI zobhatA be paga kalyANa mArge cAlatA hoya che, manahara gatie cAlanArA A zeThanA paganA camakadAra nakhonA pratApe daridratAno nAza thAya che. 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 2 29
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ adbhutA'sya vimalasmitacchaTA kAntavAkyaracanA manoharA / niHsvane'sti sahajA vazIkRtiH saura vyavahRtAvalaukikam // 19 // buddhayaH suragurorupArjitAH sattvamindraparidattamutkaTam / rAmaNIyakamanazikSitaM vyApakatvamudadherivoddhRtam // 20 // sadguNA na guNabhAvamAgatA doSadRSTirikha doSayA''vRtA / svarNadAnakaraNAturAtmanA varjitA na hi nijA suvarNatA // 21 // vaibhavena sa kuberajetRNA 'dAnnijAya nagarAya dhanyatAm / maGgalAni sakalAni labdhavAn rekhayA karagayA trikoNayA // 22 // bhUSaNaiH parihitaiH svavigraha AkrayaM divijasarvazarmaNAm / kartumastyayamalaM parantu sa divyalokadayayA'karonna tat // 23 // vAsavocitamahArghacIvaraiH puNyadeha-samalaGkRti vyadhAt / vAsasAM bahusuvarNatantavo 'dIpyatA'sya tanukAntibhirvatA // 24 / / 30 zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ enI hasavAnI chaTA, manahara vANI adbhuta che. enA avAjamAM sAhajIka vazIkaraNa che. eno vahevA2 alaukika hade rasALa che. 19. buddhi bRhaspati pAsethI meLavI che. sattva indra dvArA maLyuM che. saundarya kAmadeve ApyuM che. udAratA dariyA pAsethI maLI che. 20. guNone kyAreya gauNa banAvyA nathI. doSadiSTa to jANe aMdhArAmAM cAlI gaI che. sonAnuM dAna ApatA rahIne teNe potAnI khAnadAnI jALavI rAkhI che. 21. kuberane harAvI devA sakSama evA vaibhava dvArA teNe ujjaina nagarane dhanya banAvyuM che. hAthamAM rahelI trikoNa rekhA dvArA te dareka prakArano lAbha pAmyo che. 22. potAnA zarIra para paherelA amUlya dAgInAo dvArA te devalokanA tamAma sukho kharIdI zake tema che, paraMtu devalokavAsIo 52 dayA rAkhIne teNe te sukho 52 kabajo jamAvyo nathI. 23. indra pahere tevA moMghAM vastro e zarI2 52 dhAraNa kare che. e vastro sAcA sonAnI jarInAM banelAM hoya che. tenAM zarIranuM teja pAmIne te vastro jhaLahaLyA kare che. 24. zrImANibhadramahAkAvyam 2 31
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ yodhanAduparatena tena hi cakravartivijayaH sukhaM kRtaH / asti yannavanidhAnasaGgraho mandire'sya maNikuTTimAvate // 25 // nAmitAH suguNasAdhunA'mitA zreSThino'tivibhavA'valepitAH / mAna-matsaravihInacetasA sajjanA na dhanasAdhanA jaye // 26 // ApaNAvaliSu rAjatetarAM paNyadhAma nava-rAjagehavat / mAnavaiH kalakalai-jaitAgataihinairabhinavaissamAkulam // 27 // snehacidghanamanA manAgapi duHkhavatyanugate dRzoH padam / azrubhistadavalokyatAM haran tasya tuSTimatulAmadarzayat // 28 // nAparAdhavati roSadRSTayo nA'dhaneSu parihAsasRSTayaH / tasya santi tata eva sadmani vardhamAna-vibhavAnuvRSTayaH // 29 // preSyavargamapi mAtRvatsalaH pArivArikapadaM mudA''rpayat / tenurasya mahimAnamAdarAdAsagehagatamiSTabhuktayaH // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ enAM gharanI jamIna maNiothI maDhelI che. A gharamAM teNe navInavI saMpattio ekaThI karI rAkhI che. evuM lAge che ke yuddha karyA vinA ja navalA nidhAna meLavI teNe cakravartIne harAvI dIdhA che. 25. te uttama guNo dvArA sajajanatAnAM zikhare birAje che. atyaMta vaibhavane lIdhe abhimAnI banI gayelA anya zreSThIone teNe abhimAna ane irSyA vinAnuM mana rAkhIne harAvI dIdhA che. sajajano, paisAnA jore jItavAnuM pasaMda karatA nathI. 26. nagaranI dukAnomAM tenI dukAna rAjAnAM navAM gharanI jema zobhe che kema ke tenI dukAna mAnavo, ghoMghATa ane alaga alaga vAhano dvArA gherAyelI rahe che. 27. e atyaMta lAgaNIzIla che. duHkhI vyakti najara samakSa dekhAya to potAnI AMkhamAM AMsu bharI daIne e du:khI vyaktine jovAnuM te TALI de che ane te du:khI vyaktine bharapUra saMtoSa ApI de che. 28. gunegAra upara krodha karato nathI, garIbonI majAka mazkarI karato nathI mATe tenAM gharamAM dhananI varSA vadhatI ja jAya che. 29. gharanA nokarone paNa te kuTuMbanA sabhya ja gaNe che. nokarInA ghera rojeroja khavAtI mIThAIomAM A zeThano prabhAva jovA maLe che. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 2
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAcanAkarajanA'nupasthiteH khedito vanavihAracAraNaiH / guptavezaracanairanekazo guhyadAnamalamAdadhAdayam // 31 // neti vAkyamamunA svakozato dUradUramapasAritaM tataH / oSThayoriva tadeti karNayonaiva tat kRtikatA'sya pazyatAm // 32 // vAsudevamukhakRSNatAkara pUritaM nijasuvarNadhAmabhiH / asya gehamamalaiH sudAmabhirakSataissukalitaissuhRjjanaiH // 33 // vyasmaranna samudIrito'rcanainamratAM sakalalokasatkRtaiH / puNyato'pi guNagauravAdasau dhanyatAM samadhikAmivAvahan // 34 // tadguNAnaparimeyakAn hariH pazyatIva jaladhestale sthitaH / velayocchaladanantavIcibhinityameva gaNayan trapAvazaH // 35 // sAyakairiva sudIrghadarzibhilakSyavedhibhiramadhyapAtibhiH / sAhasikyasuhitairanUnakai(balaM jayati tattvacintanaiH // 36 / / 3 4 zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna lenArI vyakti na maLe to te nirAza banI jAya che. guptaveza laIne vanavihA2 kare che ane ghaNuM badhuM guptadAna kare che. 31. potAnA zabdakozamAMthI teNe nA-zabdane dUradUra kADhI mUkayo che, tenA hoThethI nA nIkaLatI nathI ane eTale ja tenA kAnapara nA-zabda paDato nathI, matalaba tene koI nA pADatuM nathI. kamAla kahevAya. 32. enAM gharamAM ghaNAM mitro Ave che. A mitronA gharo sonerI che. A mitro ekadama svaccha che. A mitroe akhaMDa evI moMghI mALAo paherelI che. AvA gha2 dvArA te kRSNane parAjaya Ape che kema ke kRSNanAM ghare Avelo sudAmA nAmano mitra eka ja hato, tenuM ghara sonAnuM nahotuM, tenuM zarIra meluM hatuM ane tenA hAthamAM to cokhA ja hatA. 33. loko AdarasatkAra kare, bahumAna Ape to paNa te namratAne bhUlato nathI. te puNya karatAM guNone vizeSa mahattva ApavAmAM dhanyatA mAne che. 34. enA aparisIma guNone joIne zaramAyelA viSNu dariyAnAM taLiye chUpAIne besI gayA che. bharatImAM uchaLatAM mojAM dvArA haMmezA te zreSThInA guNone gaNyA kare che. 35. tenI pratibhA tIra jevA TaMkazALI tattvacintanathI zobhe che. tIra uDIne dUra sudhI jAya che, tattvacintana dIrghadarzI hoya che. tIra lakSyano vedha kare che. tattvacintana lakSyane spaSTa banAvI rAkhe che, tIra adhavacce paDI jatuM nathI, tattvacintana adhUruM hotuM nathI. tIra ane tattvacintanamAM sAhasano prayoga thayelo hoya che. tIra khUTatAM nathI ane tattvacintana thoDuM hotuM nathI. 36. zrImANibhadramahAkAvyam 2 35
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavAnuguNitAM vicAraNAmAdareNa hRdi dhArayatyasau / kalpanAmapi ca bhAvanAmapi vAstavAdapagatAM na dhArayed // 37 // kAryanirNayamayaM vicAritailakSazo vitanute sunizcitam / tasya cAntamavicAritaiH phalairAnayatyanavadhiM gatavaraH // 38 // kAryakAlamucitaM pratIkSate kAryabAdhakabalaM samIkSate / kAryakAraNavidhiM nirIkSate kAryamudgataphalaM tathekSate // 39 // tarkazuddhapariNAmadhAraNAdutthitA'sya karaNavyavasthitiH / abhyudAyakadazAvazA'bhavat pUrvayaiva ravirunarti zrayet // 40 / / ambuvAha iva nIradhArayA vArirADiva vizAlavelayA / meghakAla iva divyavidyutA kamburujjva latayeva saMyutaH // 41 // bhAryayA'nupamayA virAjate puSpapuJja iva saurabhAJcitaH / bhUmijAnukhi kandarAGkito' sau sudhAyuta iva svadhAdhipaH // 42 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavikatAne anurUpa rahe tevuM ja te vicAre che. kalpanAmAM ke bhAvanAmAM paNa te vAstavikatAnI upekSA karato nathI. 36. kAma karavAnuM nakkI karatI vakhate te lAkhkho vAra vicAra karIne pachI ja cokkasa nirNaya le che. pariNAme tene phaLa maLe che te dhAryA karatAM paNa moTuM hoya che. 38. kAma karavA mATe yogya samayanI pratIkSA kare che. kAryamAM vidana banI zake tevAM paribaLonI sArI rIte oLakhI le che. kAryamAM sahAyaka bane tevA prayogone zodhI kADhe che ane A rIte te kAmane saphaLa banAve che. 39. tarkabaddha rIte pariNAmanI kalpanA karIne te kArya karavAnuM zarU karato hoya che mATe tenI unnati avazya thAya che. sUraja ugavA mATe pUrvadizAno sAtha le te rIte te pariNAmanI kalpanApUrvaka pravRttino sAtha le che. 40. anupama patnInI saMgAthe te zobhe che. kevI rIte ? megha sAthe varSo hoya, dariyA sAthe bharatI hoya, comAsA sAthe vIjaLI hoya, zaMkha sAthe ujajavaLatA hoya, phUla sAthe sugaMdha hoya, pahADa sAthe khINa hoya ane indra pAse sudhA hoya te rIte A zreSThI anupama patnI sAthe zobhe che. 41-42. zrI mANibhadramahAkAvyam 2
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 bhAgadheyamiva sarvasaukhyakRt sAhacaryamanayA'nubhAvayan / vikriyAvirahitairayaM sukhaiH svargalokamatizeta uttamaiH // 43 // nItimAn karuNayA vazaMvada AtmacintanaparassamAdhibhAg / mUrtimAniva ca dharma ArhataH zrAvakeSu mukuTasthatAM gataH // 44 // sUryANAmiva koTibhirviracitaM tejastadIyaM mahat kAruNyairakalaGkamasti yadato dAho na keSAJcana / evaM puSpakaraNDinIjanamukhairekAgramAlokitaH premNAmutsavamAvahan samabhavat sAkSAt sa puNyodayaH // 45 // zrImANibhadramahAkAvyam 2
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ samasta sukhone ApanArAM saubhAgya jevA sahavAsano anubhava te patnI sAthe meLave che. vikAra vinAnA aneka sukho dvArA teo svargalokane parAjIta kare che kema ke devalokamAM vaizryividyA dvArA aneka sukho maLe che ane temaNe to vikriyA vinA ja sukho meLavyA che. 43. te nIti jALave che. dayAvAnu che, AtmAnI ciMtA kare che, samAdhino anubhava kare che. jainadharmanuM te mUrtimaMta svarUpa che. zrAvakomAM te ziramora che. 44. karoDo sUraje ghaDyuM hoya tevuM tenuM teja che. 'tenAM dilamAM aphATa karuNA che, ugratA nathI tethI te koIne dajhADato nathI' AvuM vicAranArA ujajainanagaravAsIo tene haMmezA sadbhAvathI joyA kare che. saunA premane jItavA dvArA te sAkSAt puNyano avatAra banyo che. 45. zrImANibhadramahAkAvyam 2 39
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 3 ( upendravajrAvRttam) athaikadA rAjasabhAnivRttaH zubhassudhIro balavAn pratasthe / narendra-mantrIzvara-vAhinIzaissamaM mahaH svaM vikiran samantAd // 1 // nayAnukUlo dhanakoTizAlI karArjitazrirdutadattasampad / prazasyanItissa babhau sabhAyAM kimarthazAstrasya navA'vatAraH // 2 / / zabhAsane svarNamaye vimukte vivarNatA tatra surAlike'bhUt / agaNyatArAkhacite'pi khe syAt vinendunA darzatithipracAraH // 3 // sabhAmahAstambhavikIrNakanyAzatAnubhAvollasanasmitena / amuSya vaktropahitena bhittiH trapA'bhyasUyAbhirivAcalA'bhUt // 4 // sudhAniSekaM satataM vacobhistathA'karodeSa sabhAjaneSu / yathA vrajantaM tamavekSamANo jano babhUvA''harazUnyanAsaH // 5 / / pade pade dvArasamIpatAyAM yadeva dhairyaM guNavAn sa dadhe / tato'pyapaTyo'sya yazo'vadAtA adhIratAM vAtahatA vijagmuH // 6 // 40 zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 eka vakhata te rAjasabhAmAM kArya patAvIne prayANa karavA nIkaLyo. tenuM saubhAgya rAjA jevuM jaNAtuM hatuM. tenI buddhimattA maMtrI jevI jaNAtI hatI ane tenI tAkAta senApati jevI jaNAtI hatI. 1. rAjasabhAmAM te arthazAstranA navA avatAra jevA dekhAto hato. arthazAstramAM anukULa vyavasthA batAvI hoya che. te nayane anukULa hato. arthazAstramAM alaga alaga kakSAnI saMpattio gaNAvI hoya che, tenI pAse karoDo rUpiyA hatA. arthazAstramAM ka2 levA dvArA paisA meLavavAnuM mArgadarzana che, te potAnA hAthe paisA kamAto hato. arthazAstranI paddhatithI turaMta paisA meLavI zakAya che, te dAna ApavAmAM vilaMba karato nathI. arthazAstra nItino mArga batAve che, te uttama rIte nItinuM pAlana kare che. 2. te sonerI siMhAsana parathI Ubho thayo tene lIdhe te ratnamaTyuM siMhAsana jhAMkhu paDI gayuM. AkAzamAM bhale asaMkhya tArA hoya paNa candra na hoya to amAsanI tithi ja gaNAya che. 3. rAjasabhAnA bhavya staMbho 52 kotarelI kanyAomAM prANa reDI de tevuM smita zreSThInAM caherA 52 patharAyeluM hatuM. te smita joIne bhIMta, zarama ane irSyAnA bhAvathI stabdha banI gaI. 4. sabhAmAM bolavAnA avasare teNe saune vANI dvArA evuM amRta pAyuM hatuM ke tenI vidAyane joIne saunA zvAsa thaMbhI gayA. (amRta pInArA devo zvAsa letA nathI.) 5. dhairyapUrvaka, pagale pagale te daravAjAnI najIka pahoMcyo paraMtu tenA yazathI ujaLA banelA paDadAo havAnI sAthe adhIra banI uchaLavA lAgyA. 6. zrImANibhadramahAkAvyam 3 41
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ praNAmidauvArikakuntanAmakRtaprayANassamavApa bAhyam / surAjyalakSmyA natanetradRSTyA sa sammataH kiM gRhadarzanArtham / / 7 / / sabhAparityAgini pUrvamasmin rave rucassvarNaruco nipetuH / tato galatsvedakaNaissa gaurai zcakAra sarvA api tAssvavarNAH // 8 // pratisvarUpeNa bhuvaM zritena sitetaraNA'nugataH svapIThe / vyatItamAyuSkamiva smaran sa babhau kilA''tmasmRtijAgarUkaH // 9 // gatassa yAvaccaraNaiH purastAd vihaGgikAyAnabhRtastu tAvat / mahAnti puNyAni kilA'sya gAtumupasthitA daNDabhRto'pyadaNDAH // 10 // suyogavAhI zubhadRSTipAto graho yathoccaH janipatrikAyAm / niSattibhAgatra virAjate sma samunnatairbhAgyabharaissamaya'H // 11 // pathe sarantI zibikA janADhye samudranIra vilalAsa nauvat / sthirAsanaH zreSThivarassuvAsA na madhyamastambhapadaM babhAra ? // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArapALoe bhAlA namAvIne temane prayANanI anumati ApI. bhAlA namyA te bahAne rAjalakSmIe AMkhano izAro karIne tene ghare javA anumati ApI hoya tevuM lAgyuM. 7. te sabhAnI bahAra Avyo tyAre pahelAM to sUrajanAM sonerI kiraNo tenI para patharAyA, pachI - zarIranA pasInAnA biMduo dvArA teNe sonerI kiraNo potAnA dehavarNa jevA gaura banAvyA. 8. jamInapara zyAma paDachAyo tenI pAchaLa cAlato hato. jANe ke vIteluM AyuSya yAda karIne te AtmAnI ciMtA karato hato. 9. te thoDAka pagalAM cAlyo eTalAmAM pAlakhI UMcakanArA sevako tenI samakSa AvI gayA. hAthamAM daMDa hovA chatAM teo sajApAtra na hatA. teo jANe zreSThInA mahAnuM puNyanuM gAna karavA AvyA hatA. 10. janmapatrikAmAM rahelo graha, zubhayoga ane zubhadRSTi pAmIne ucca bane che tema sArAM kAryo karanAro ane pavitra najara dhAraNa karanAro zreSThI A pAlakhImAM besIne uttama bhAgya dvArA pUjya banyo hato. 11. dariyAmAM nAva sarakatI hoya te rIte mArga parathI e pAlakhI AgaLa cAlI. sthira ane suMdara vastravALA zreSThI nAvanI madhyamAM rahelA kUvAthaMbha jevA lAgatA hatA. 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 43
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 samuddhataiH pAdagatairbhujiSyAH prakampayanto bahu mArgabhAgAn / acAlitaskandhayugairakampaM tamAvahantaH kusRtiM vyakurvan // 13 // gavAkSikAsthAyivarAGganAnAM manAMsi netrANi vacAMsi jahe / smaranti taM netaradakSibhAge nayanti tA mugdhatayaiva mUkAH // 14 // jayadhvanistomasamarthyamAnaH prayAtavAneSa mahATTamArgam / gRhAGgaNAsannagate ca tasmi - nnamandamuccAvacaghoSaNA'bhUt // 15 // amuSya vardhApanamakSatAnAmajastravRSTyA parivArakanyAH / akurvatA''yAtamivAvalokya dizAstriyazcakradharaM pramodAt // 16 // sa yAvadAkrIDamiyAya tAvatpriyaM jagau pAlitakokilAliH / ghaneSu parNeSu tirohitA'pi pratisvargehamiyaM viveza // 17 // vilAsicUDAcalitaM vitanvan svabarhavistAraNakautukena / vilokayan zreSThinamAtmabhAvaimantrayannRtyavidhau mayUraH // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhoIo majabUta rIte pagalAM mAMDIne rastAone dhrujAvatA AgaLa cAlyA paraMtu khabhA hale nahIM ane pAlakhImAM zreSThI kaMpe nahIM te rIte UcakavAno jAdu to temaNe karyo ja. 13. gavAkSamAM UbhI rahelI strIonAM mananuM, AMkhonuM ane vacananuM teNe apaharaNa karI lIdhuM tethI te strIo tenA sivAya bIjAno vicAra karatI nathI, bIjuM kAMI joI zakatI nathI ane tenI yAdamAM khovAIne cUpa thaI gaI che. 14. mahAmArgaparathI jayajayakArapUrvaka prayANa karIne te gharaAMgaNe pahoMcyo tyAre tenI samakSa svAgata mATeno moTo kolAhala macI gayo. 15. cakravartIne AvelA joIne dizAkumArIo vadhAmaNA kare te rIte tene AMgaNe Avelo joIne parivAranI kanyAoe cokhAthI vadhAmaNAM karyA. 16. gharanA bagIcAmAM teno praveza thayo tyAre pALelI koyaloe mIThA sUro cheDayA tenA paDaghA gharamAM paDyA. pAMdaDAomAM chUpAyelI koyalo A rIte gharamAM pahoMcI gaI. 17. potAnI pAMkho phelAvI rahelo mora, potAnI suMdara kalagI nacAvato zreSThI samakSa Avyo ane zreSThIne AtmIyatApUrvaka nRtya karavA mATe AmaMtraNa ApavA lAgyo. 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 45
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 zukastu caJcvA dhRtadhAtudaNDaH svapakSanistADitapaJjarastam / avekSya rAgAtizayAdudagraM cakAra citkAramanekavAram // 19 // mukhAgrakezA calamAnakarNA karaJjanetrairamumIkSamANA / dharAluThatpucchavatI sumandaM jagAda mArjArakanI kimenam ? // 20 // jahAvathA''lindrapadAnupAtAd vihaGgikAM dAsagaNaM dadan svam / satAM sadA tyaktibhireva dAnai ssamaM samAkhyA bata bhinnazabdaiH // 21 // sa dehalImaiccaraNAnucArairvyadhAdihAmuSya mudA prasUnaiH / sadharmiNI svAgatamAdareNa mahed vasantartukalaiva mAgham // 22 // gatazrame zreSThini dhautapAde paTAntarAdhAyini bhojanArtham / nimantraNAyA'sya vadhUssamAyAt mahAn hi mAnavyasanena baddhaH ||23|| rasAkulaM snehamayaM manojJaM sudarzanaM pAtraniyojitaJca / avApya bhojyaM svajanena tulyaM parAM sa tuSTiM samavApa dhanyaH ||24|| zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharanA popaTe tene joIne cAMcathI pAMjarAnA saLiyA pakaDI lIdhA ane pAMkho pIMjarA para pachADatA pachADatA e premanA AvezamAM ekadama jorathI citkAra karavA lAgyo. 19. moDhA AgaLa vALa ramADatI, kAnane halAvatI, pAlatu bilADI mAMjarI AMkhe tene joIne jamIna para pUMchaDI ghasatA ghasatA dhImethI zuM bolI te samajAyuM nahIM ? 20. sevakone paisA ApIne teNe pAlakhImAMthI osarI para paga mUkyA. sajajano tyAga ane dAna eka sAthe ja kare che. 21 pagalAM mAMDIne te uMbare Avyo. tenI dharmapatnIe phUlo dvArA AnaMdapUrvaka tenuM svAgata karyuM. mahA mahinAne to vasaMtaRtu ja lADa karI zake. 22. zreSThIe thoDo ArAma karyo, paga dhoyA, kapaDAM badalyAM te pachI temanI dharmapatnI temane jamavAnuM AmaMtraNa ApavA AvI. mahAna puruSone mAna vinA cAlatuM nathI. 23. svajano jevuM suMdara bhojana pAmIne te saMtoSa pAmyo. svajano AnaMdita hoya, bhojana svAdiSTa, svajano premALa hoya, bhojana ghIvALuM. svajano managamatA hoya, bhojana bhAvatAM. svajanone jovAnuM game, bhojana paNa game. svajano yogya sthAne ja vyavahAra rAkhe bhojana pAtramAM pIrasAya. 24. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 47
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ svakakSamAsAdya virAmamudrAmupAzrito'pRcchadayaM svapatnIm / na dugdhapAkagrahaNaM kRtaM kim ? tanau na zAtA tava vartate kim ? // 25 // avApya tAM bhAvagabhIrapRcchAM natA mukhenA'bhavadaGganA sA / sravadbhirevAzujalairamuSyA avAptavAnuttaramibhyavaryaH // 26 // atarkitairazrujalairavAkyaH sukomalAliGganabandhanaistAm / adAt samAzvAsanamuttamo'sau haret khalu sparzagirA'pi duHkham // 27 // vizAlavakSodhRtamastakAyAH zirojabhAro bahupuSyagandhI / sakampanaskandhacaratkarasya babhUva tasya zvasanena dhanyaH // 28 // gRhe kadAcinna hi duHkhamitthaM vilokitaM kenacidityakANDam / svakIyadurbhAgyamivoccarantI tadazrupIDA na virAmamApa // 29 // gavAkSapAlyAmupavezayan tAM tadaMsamISat samapIDayat saH / tadAnanAlokanavihvalAkSo nirUcivAn prItirasArdravAcam // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jamyA bAda potAnA oraDAmAM ArAma mATe besIne teNe patnIne prazna pUchuyo : 'kema Aje dUdhapAka na lIdho ? tabiyata sArI nathI ?' 25. gaMbhIratApUrvaka pUchAyelo A prazna sAMbhaLIne patnIe mukha nIce jhUkAvyuM. enI AMkhamAMthI AMsu nIkaLavA lAgyA e ja eno zreSThIne apAyelo javAba hato. 26. acAnaka patnInI AMkhamAM AMsu joIne zreSThI stabdha thaI gayo. patnIne haLavethI bheTIne teNe AzvAsana ApyuM. sparzanI vANI paNa du:khane hare che. 27. zreSThIpatnInuM mastaka zreSThInI chAtI para TekavAyeluM hatuM. zreSThIpatnInA dhrujatA khabhA para zreSThInA be hAtha mUkAyelA hatA. phUlonI suvAsavALA zreSThIpatnInA lAMbAvALane zreSThInA zvAso aDatA hatA. 28. A gharamAM A rIte koIe duHkha joyuM nathI, AvA akasmAta durbhAgyane jAhera karatI hoya te rIte te AMsunI pIDA zAMta na thaI. 29. zreSThIe raDI rahelI patnIne jharUkhAnI pALe besADI. tenA khabhA para dhImethI hAtha dabAvyo. tenA caherA sAme joyuM. nirAza banIne premasabhara vANImAM zreSThIe kahyuM : 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 48
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvadakSikAntiM paripAyino hi prasannatA me sahajA'skhalantI / tvadazrubhidhauMtasukhasya me'tho vidhizzaraNyo'sti kimatra kurve // 31 // tavAdharANAM madhure rase'strainidhIyate kSArajalAni hanta ! / svakIyasaundaryamayi tvamevaM visarjayantI na purA'si dRSTA // 32 / / kapolayorujjvalayoH zubhAGgi ! tavAkSinIrANi nanu vrajanti / zazAGkabimbagrasanAya baddhaiH sagotratAM rAjatatArajAlaiH // 33 // vinA'pyalaGkAramihA''syazobhA tavA'sti nIrarapi vardhate sA / parantu bhAvAstava vedanAnAM vyathAnubaddhaM tanute manaskam // 34 // vimarzanAni hRdayena cetastanoti te devi ! niruddhavAcaH / sakampavakSojanipAtitAni jalAni tasmAdavirAmabhAJji // 35 // vaconibaddhaM na bhaved yadeva tadIkSaNeGgairvadasi priye tvam / kimasti netrairapi nodyate yada abhadare ! kiM kathaya priye ! mAm // 36 / / zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tArI camakatI AMkhonI kAMtine joIne mArI prasannatA akhaMDa rahe che. A AMkhomAMthI nIkaLatAM AMsuoe mArAM sukhone dUra karI nAMkhyA che. huM zuM karuM ? vidhAtA ja mAruM zaraNa banI zakaze. 31, tArA mIThA hoTho para AMsuo khAro rasa lagADI rahyA che. tArAM saundaryane tuM tArA ja hAthe bagADavA beThI hoya tevuM Aje pahelIvAra jovA maLe che. 32. tArA gorA gAla para AMsuo sarakI rahyA che te candramAne bAMdhI levA mATe phelAyelI cAMdInA tAranI jALa jevA lAge che. 33. tArA cahero eTalo suMdara che ke dAgInA vinA paNa suMdara dekhAya che, AMsuo sAthe paNa tAro cahero khUbasUrata lAge che. paraMtu tArA caherA para du:khanA bhAvo aMkAyA che te mArAM manane duHkhI karI de che. 34. tArI lAgaNIone jALavanAruM hRdaya, tArA vicArone sAcavanArA mananI vAta sAMbhaLI rahyuM che tevuM lAge che. kemake tuM cUpa che ane tArA AMsuonI dhArA tArI dhrujatI chAtI para TapakI rahI che. 35. bolI na zakAya tevI vAto tuM AMkhanA izAre jaNAvatI hoya che, AMkhathI paNa na jaNAvI zakAya evuM zuM banI gayuM che ? mane kahIza tuM ? 36. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 51
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavAGgamuSNaM hRdayAnutApairabhASitAmAzritamAsyamasti / mamAGgamAsyaJca tavAnukArarnibadhyatAmitthamivecchasi tvam // 37 // tavAzrubindupratibimbitAni mama svarUpANi nibhAlaya tvam / mamaiva cittasya vikhaNDitasya mayopasevye ! zakalAni santi // 38 // tvadIyaduHkhA''kalanena citte mamA'bhavad duHkhamavarNanIyam / tato'dhikaM saMprati duHkhahetumajAnato me'sti tavaiva bhartuH // 39 // tavArcanIyau pitarau kathaM staH ? kathaM kumAryastava santi sakhyaH ? / avajJayA kena kadA'si dUnA ? kimasti vAJchA tava kAcidUnA ? // 40 // gRhAdamuSmAd bhagavatkRpAbhivinirgataM bhAmini ! duHkhamAtram / priye ! tavotsaGgamupAgatena bhaviSyacintAnihato'smi tena // 41 // bhavanti duHkhAni manaHkRtAni paro nimittIbhavati prabuddhe ! / manaHsthalI mArjaya mArdavena kSamAdhanenA'rjaya zuddhasaukhyam // 42 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdayanI vedanAne lIdhe tAruM zarIra uSNa che, tAruM mukha mauna che. mAruM hRdaya ane mAruM mukha tArA jevI ja avasthA pAme evuM tuM icchI rahI che ? 37. tArAM AMsunA eka eka bindumAM mArA paDachAyA paDe che te tuM jo . mAruM mana bhAMgI gayuM che tenA e TukaDAo che. 38. tuM du:khI che te jANIne mane asahya duHkha thayuM che paraMtu tAro pati hovA chatAM tArAM du:khanuM kAraNa huM jANato nathI tenuM du:kha mane vadhAre che. 39. tArA pUjanIya mAtApitAnI tabiyata sArI che ? tArI kumAravaya dharAvatI sakhIonuM Arogya sAruM che ? koIe tAruM apamAna karyuM ? kyAre ? tArI koI icchA adhUrI che ? 40. bhagavAnanI kRpAthI A gharamAM koI duHkhone sthAna nathI maLyuM. Aje tArA khoLAmAM du:kha AvyuM che. mane A gharanAM bhaviSyanI cintA satAvI rahI che. 41. tuM to samajadAra che. duHkha to manane lIdhe thAya. sAmo mANasa to kevaLa nimitta bane che. tArA manane komaLa banAvI de. tane koIe takalIpha ApI hoya to tene mApha karI de. cala, khuza thaI jA. 42. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 53
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamA'sti gopyaM subhage ! kimu tvad yato'sti mad hanta ! tavApi gUDham / ayaM hi yogo'sti mitho'smadIyo vizuddhimAn darpaNadarpadhArI // 43 // sarmiNI tvaM mama jIvanasya samagravistAramupAvRtA'si / prabhA yathA candramaso'vibhinnA nabhastalAlaGkaraNaM tanoti // 44 / / alaM vacobhirmama maunamastu pratIkSyase tvaM vacanArthamatra / madIyazabdaistava cenna zAtA tvadIyazabdairmama sA'stu devi ! // 45 / / nizamya patyurvacanAni tasyA babhUva vego dviguNo'zrupAte / tathApi bASpatruTadakSarANi vicakSaNovAca vadhUrvacAMsi // 46 // bhavAn mayA'nekabhavAn sahA'bhUbhavatsahAyaH zubhavAn mamA''tmA / tvayA'nusevyAn vibhavAnupAsya bhave bhave yAvadiyAM bhavAntam // 47 / / manosthAnAM zaraNaM tvameva kSaNe kSaNe saMsmaraNaM tvameva / mudAmaraM vistaraNaM tvameva vyathApadAM saMharaNaM tvameva // 48 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tArAthI meM kazuM chUpAyuM nathI. tuM mArAthI zuM chUpADI rahI che ? ApaNo A bhAvanAtmaka saMbaMdha arIsA jevo pAradarzI che. 43. candramAthI abhinna evI cAMdanI samagra AkAzamAM patharAI jAya che tenI jema, patnI tarIke tuM mArAM saMpUrNa jIvana para patharAyelI che. 44. huM vadhAre to zuM kahuM? tuM ja kAMI bole to sAruM che. mArA zabdothI tane zAMti na maLatI hoya to huM cUpa. tArA zabdothI to mane zAMti maLaze. tuM kAMIka bola, 45. patinA A zabdo sAMbhaLIne patnInuM raDavAnuM bamaNuM thaI gayuM. chatAM te buddhizALI patnIe DUsakAM bharatAM bharatAM tUTatA avAje bolavAnuM zarU karyuM. 46. tame aneka bhavothI mArI sAthe cho. mAro AtamAM tamAro sAtha pAmIne puNyazALI banyo che. tamArAM sukhono svIkAra karIne mAre janamojanama tamArI sAthe rahevuM che. ane tamArI sAthe mokSamAM javuM che. 47. mArA manorathamAM tame cho ! kSaNe kSaNe smaraNamAM tame cho. mArA AnaMdano vistAra tame cho. mArI vedanAno aMta tame ja to lAvo cho. 48. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 55
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavAn yathA vetti mano madIyaM tathA sphuradarzana ! vedmi nAham / kathaM nu kuryAM bhavato'pamAnaM tvayA'vabuddhasya nidarzanena // 49 // sati tvayi svargamihaiva me'sti tvayA vinA nArakaduHkhamatra / avehi cittaM bhavadekaniSThaM suyogyahetuprathitavyathArtam // 50 // tvadekacintArcitacetasazcettamo'valepazciraduHkhadAyI / kalaGkametana madIyamasti tadasti kasyeti ca cintaya tvam // 51 // vasanti netreSu madIyabhASAH sumasya patreSu suvAsiteva / tvayA vinA'vaitu paraH kathaM tAM madhuvrateneva sugandhadhArAm // 52 // tvadaGgaNe kuJjararAjakumbhajalaivinidhItarajasyahaM ced / bhaveyameSA kila raGgarekhA tadApi saubhAgyasukhaM mama syAt // 53 // hRdi tvadIye prabhavanti cintA mayA kRtAstAH kRpayA sahasva / vyathAmahaM mAtRpadAravinde sthitA jagAmeti vidAGkuruSva // 54 / / zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tame mArA manane jeTaluM jANo cho teTaluM to huM pote paNa jANatI nathI. tame mArAM manane jANatA ho ane huM tamArI samakSa e vAtanuM punarAvartana karuM to e tamAruM apamAna gaNAya. huM kevI rIte tamAruM apamAna karuM ? 49. tame sAthe cho to ahIM ja svarga che. tame dUra cho to ahIM ja naraka che. mAruM mana tamane ja samarpita che. cokkasa kAraNane lIdhe manamAM vyathA nIpajI che. 50. mAruM mana to tamArA vicAromAM ja ramatuM hoya che. mArAM manamAM jo Avo aMdhakAra patharAyo hoya ane duHkha Apato hoya to e mAro doSa nathI, e doSa kono ? te tame ja vicArI lo. 51. phUlanI pAMdaDImAM sugaMdha vase tema mArI AMkhomAM ja mArI bhASA vase che. bhramara vinA bIjuM koI sugaMdha na mANI zake tema tamArA sivAya bIjuM koI mArI bhASA na samajI zake. pa 2. tamArAM gharanAM AMgaNe moTA hAthIo baMdhAyelA che. emanAM madajaLathI A gharanAM AMgaNanI dhULa dhovAya che. AvAM tamArAM gharanAM AMgaNiye huM raMgoLI banIne paDI rahuM to paNa mAruM saubhAgya gaNAyapa3. tamArA hRdayamAM mArAM kAraNe cintA jAgI che tenI huM mAphI mAMguM chuM. ApaNI AdaraNIya mAtAnAM caraNakamaLanI sevAmAM rahIne mane A duHkhanuM kAraNa jALavA maLyuM che. teTaluM ja huM Apane jaNAvuM chuM. 54. zrI mANibhadramahAkAvyam 3 57
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacobhirAtmAnamivArpayantI nanAma sA yAtavatI virAmam / samarthitatadvacano dhanI saH tayA samaM mAtRsamakSamAyAt // 55 // vinItayormastakayorjanitrI karadvayIM sA vyamucat pavitrAm / sute ca vadhvAM ca samAnacittaM nidarzayantI nijamAtmanInam // 56 // nijAGganAvedanayA'rtizAlI nataH samApRcchadudantamasyAH / vyathAhato mAtRmukhaM dadarza jalAlpatAyAM zazinaM yathA'bdhiH // 57 / / vyalokyatAyaM tanujo jananyA vigopitAntarvyathayA satoSam / nadIva sA nirjharasaGgamena paraM pramodaM samavApa tena // 58 // jagAda sA putra tavA''zrayeNa purANi dezasya vikAsabhAJji / mamA''zraye'si praguNo mahasvin ! anantapuNyaM tadidaM madIyam // 59 // tavaiva pRcchAsu ratirmamA'sti tava prazaMsAsu kRtArthatA'sti / tavonnatI modamahaM vahAmi suteSu sarvasvamivAsti mAtuH // 60 / / zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA zabdo dvArA potAnAM mananuM samarpaNa karIne namaskArapUrvaka zreSThIpatnIe bolavAnuM pUruM karyuM. tethI vAtano svIkAra karIne zreSThI tenI sAthe mAtA samakSa Avyo. 55. vinayapUrvaka namelAM patipatnInAM mastaka upara te mAtAe be pAvana hAtha mUkyA. kalyANa karavAnI dRSTie putra ane vadhUmAM ekasamAna citta che tevuM jaNAvavA teNe baMnenAM mAthe eka eka hAtha mUkavA hatA. 56. potAnI patnInAM du:khe du:khI thayelA zreSThIe vinayapUrvaka mAtAne hakIkatanI pRcchA karI. oTamAM Avelo dariyo candra sAme jue te rIte nirAza banelA zreSThIe javAba mATe mAtA samakSa joyuM. 57. mAtAe potAnAM mananI vyathA chUpAvIne saMtoSapUrvaka potAnA dIkarA samakSa joyuM. jharaNuM maLe tethI nadI ubharAya tema putrane joIne te atyaMta prasanna banI. 58. mAtAe kahyuM : vatsa ! tArA AdhAre mAlavadezanA zahero vikAsa pAmI rahyA che. mAro Azaro laIne vikAsa pAme che te mAruM UMcuM puNya che. 59. tArA vize koI pUchavA Ave to huM rAjI thAuM chuM. tArI prazaMsA sAMbhaLavA maLe to huM kRtArthatA anubhavuM chuM. tArI pragati joIne mane rAjIpo maLe che. mAtAnuM sarvasva dIkarAmAM samAI jAya che. 60. zrImANibhadramahAkAvyam 3 59
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 vihAya devArcanapuNyabhAraM na me rasaH kutracanAstra loke / sa eva rAgo mama bhAvanAyAM vibAdhanAmAtanute madaGga ! // 61 // tvamarhatAmarhaNamatyajo yaddinAttato me viratiH payassu / akhaNDitA'dyAvadhi vartate mAM tavAGganAsaGgatiratra cA'sti // 62 // zrutvA mAtRvacAMsi bhaktahRdayo niHstabdhatAmAgatastandrAyAmiva niSpatanna samabhUt pratyuttaroccArakaH / kiGkartavyavimUDhatAmupagataH zUnyatvamApannavAn cANakyopamadhIbalo'pi nitamAM maunaM samAlambitaH // 63 // zrImANibhadramahAkAvyam 3
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ mane bhagavAnanI pUjAnAM puNyamAM rasa che. bIje kaze mane rasa nathI. mAro pUjAno prema ja mane parezAna karI rahyo che. 6 1. te bhagavAnanI pUjA karavAnuM choDI dIdhuM che. te kAraNe meM dUdha pIvAnuM choDI dIdhuM che. Aja sudhI e tyAga cAlu che. mArI sAthe tArI patnI paNa che. 62. mAtAnI vANI sAMbhaLIne te ekadama stabdha banI gayo. tenA hRdayamAM mAtA mATe khUba bhakti hatI. mAtAnI vAta sAMbhaLIne te behoza thaI gayo hoya te rIte cUpa thaI gayo. zuM karavuM te ene samajAyuM nahIM. tenAM astitva para zUnyAvakAza patharAI gayo. tenI pAse cANakya jevI buddhi hatI chatAM te avAka thaI gayo. 63. zrI mANibhadramahAkAvyam 3
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 62 sargaH 4 (toTakavRttam) karapaGkajapUjitamAtRpade natamastakalakSitamAtRkare / kSaNamaunavati svayamAvirabhUnmadhurA vacanAvaliriSTaguNA // 1 // dharaNItalasaMsthitimAn tanujaH sthiratAmiva dhArayati sma hRdi / caturANi vacAMsi mudA racayan nijamAtaramitthamudAhRtavAn // 2 // mama netrarucistvamaviskhalitA mama vAgracanA tvamasi sphuritA / tanuzaktirasi tvamamAtramiti: tvamihaikatamA sakalA'sukalA // 3 // kRpayA tava mAM prabhavatyanaghA guNasampadupAvRtazarmarasA / tava nAmaninAdanivezitayA ' zitayA sudhayeva sukhaM satatam // 4 // kRtaromavikasvaratA bhavatIpikapaJcamakasvaratArasuvAk / itarazravaNeSvaratAM hi zrutiM vidadhAti tathA sva- ratAM prakRtim // 5 // tava vatsalacittasarojarase makarandamanaskamavehi sutam / muhureva muhurmama te savidhe samavetasukhasya tu khena tulA // 6 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 4 zreSThIe potAnA hAtha mAtAnA paga para mUkyA, mAthuM namAvyuM. mAtAe tenAM mAthe hAtha mUkyo. kSaNabhara te cUpa rahyA. pachI te ApoApa suMdara vANIthI bolavA lAgyA. 1. zreSThI jamIna para beThA. jANe pRthvInI sthiratA temane maLI goThavaNapUrvaka rajUAta karatAM karatAM te A pramANe bolyA. 2. mArI AMkhonuM jIvaMta teja tuM che. mArI vANInI dhArAmAM tuM che. tuM mArA dehanI asIma zakti che. tuM ja mArA jIvanano ekamAtra prANa che. 3. tArI kRpAthI mane nirdoSa guNo ane te dvArA sukho maLyAM che. tArAM nAmanAM uccAraNanuM mane vyasana che kema ke tAruM nAma bolavAmAM mane amRtapAna jevo AnaMda haMmezA maLe che. 4. koyalanA kaMThe uThatA paMcama sUra jevI tArI vANI sAMbhaLIne mArI romarAjI vikasvara bane che. tAro avAja sAMbhaLyA bAda bIjuM kAMI sAMbhaLavAnuM gamatuM nathI. tAro avAja mane mArI bhItaramAM DUbADI de che. 5. tArA premabharelAM manamAM vaselA AnaMdane huM bhamaro banIne pI zakuM chuM kemake huM tAro dIkaro chuM. tArI pAse vAraMvAra AvavA dvArA mane je sukha maLe che te AsamAna jevuM asIma hoya che. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 4
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ mama mAtaritIva nizamya vacastava hAsyamihAsyagataM bhavati / subhagasmitamutsukanetramidaM mukhameva tavA'khilazarmakaram // 7 // mama padmayatervacanAditarana hi kAraNamarcanabAdhanakRt / guravo hyatizAyitamAtRpadA mama bodhakarA iti te'stu ratiH // 8 // gurupArzvagatena mayA'vagataM pratimA'rcanamutkaTapApamayam / ravigaiva tamohatadRkSu mudhApathacAraNavAraNakAraNatA // 9 // zruNu tadvacasAmaNubhAgamahaM kathayAmi yathAmati tarkayutam / zizukhelanakairiva madvacanaistava cetasi mA prabhavantu ruSaH // 10 // pratimAsvavacassu na jIvitatAsahacAritarAgadazA bhavati / tadabhAvamatistadabhAvavati racanIyatayA kathameva bhavet // 11 // atha jIvaviyogavati prabhaveditarAgadazA jaDavastubhare / gRhabhittiSu pAtrakuleSu tathA vasaneSu kathaM hi na pUjyapadam ? // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM 'mA' boluM chuM te sAMbhaLIne tAro cahero hAsyathI chalakAI uThe che. suMdara majAnuM smita ane vizALa AMkho sAthe tAro cahero jouM chuM to mane duniyAnAM tamAma sukho maLI gayA hoya tevuM lAge che. 7 yati padmanAbhasUrijInA zabdoe ja mArI pAse pUjAno tyAga karAvyo che. mAtA karatAM paNa guruno mahimA moTo che. gurunA bodhane huM anusaruM chuM mATe tAre khuza thavuM joIe. 8. pratimAnI pUjA karavAmAM ghaNuM pApa baMdhAya che tevuM guru pAsethI mane jANavA maLyuM che. aMdhArAmAM khoTA raste cAlI rahelAne aTakAvavAnI tAkAta phakta sUrajamAM ja hoya che. 9. temaNe mane kahyuM che teno aMzamAtra huM tane mArI buddhi mujaba samajAvuM chuM. nAnA bALakanI ramata jevI A vAto sAMbhaLIne tuM manamAM kopa lAvIza nahIM. 10. mUrtio bolatI nathI. mUrtimAM jIvaMtatA nathI mATe mUrtimAM jaDatA che. Ama mUrtimAM rAgano abhAva, jaDatA svarUpe che ja. mUrtimAM rAga nathI mATe mUrtimAM rAganA abhAvanI sthApanA karavI te yogya nathI. je na hoya tenI sthApanA karAya. je hoya tenI pharIthI sthApanA karI zakAya nahIM. 11. jIvavihoNI vastumAM vItarAgabhAvanI sthApanA thaI zakatI hoya to gharanI bhIMtomAM, vAsaNomAM ane kapaDAomAM paNa pUjyatA vItarAgabhAvanI sthApanA karavI ghaTe. 12. zrImANibhadramahAkAvyam 4 = 65
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuyogitabhAvamupAsitavAn samayajJatayA'naghatAM labhate / pratiyogitabhAvamapAstaphalaM bata dravyamupAzrayate'jJataraH // 13 / / izitAvavadhAzayamAvahatAmupadezaviruddhamivAcaraNam / kusumAmbuvirAdhanasAdhanayA kathamarhaNayA zubhadharmamatiH // 14 // mRtakena ratikriyayA surataM na budhAnumataM bata doSahatam / pratimAsu jaDAsvapi puSpaphalaighanasArajalairna phalegrahitA // 15 // yadi kalpataru DacitrapaTe racito dadate phalamekamapi / nanu mUrtigato bhagavAnarajAH zamamAtanute mama tarhi param // 16 // hRtakarmatanurbhagavAnitavAn zivamenamatho vapuSaiva punaH / pratimAsu nibaddhatayA''kalayanabhavaM bhavavAsinamAracayed // 17 // kusumA'zanacitranirIkSaNakRt kimu saurabhatRptibhugasti janaH / bhagavacanAmanusevitavAn kimu cidghanamekaraso bhajate // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva-nAM sahacArI AlaMbanano svIkAra karanAra zAstrajJA jALave che ane nirdoSatA pAme che. bhAvavihIna AlaMbana phaLa ApatuM nathI. kevaLa dravyano AdhAra to ajJAnI ja le. 13. ahiMsAnI vAto karanArI vyakti, pUjA kare te upadezathI viparIta AcaraNa karavA jevuM che. je pujAmAM phUlo ane pANI jevA ekendriyanI virAdhanA thAya che tene dharma zI rIte kahevAya ? 14. mRtaka sAthe saMbhoga karavAnI pravRtti, paMDitone mAnya nathI ane doSapAtro paNa che. kema ke tenAthI phaLa maLatuM nathI. to mUrti paNa jaDa che. tenI para phUla, pANI ane caMdananA lepano prayoga karavAthI phaLa na maLe. 15. jaDa evAM citramAM doreluM kalpavRkSa jo eka vAra paNa vAMchita phaLa ApI zake to ja mUrtimAM vaselA bhagavAnuM sukha ApI zake. 16. bhagavAnuM kAmaNa zarIrano tyAga karIne mokSamAM jatA rahyA che. temane mUrti sAthe joDavA dvArA pharIthI zarIramAM bAMdhavAnA na hoya, A to zivavAsIne bhagavAsI banAvavAnI vAta thaI jAya che. 17. citrAmAM phaLa joIne sugaMdha maLe che ? citramAM AhAra joIne peTa bharAya che ? tamAre nA ja kahevI paDaze. to pachI bhagavAnanI sthApanAne pUjavAthI AtmAno AnaMda zI rIte maLI zakavAno ? 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 4
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha mantrapadaiH paramAtmavatI pratimA'pi bhavediti cenna yataH / svayameva na mantranutena bhajan vibhutAmupale na hi dhAtumalam // 19 // paripUrNamatezca samagradRzaH kathanAni tathA racanAni vRthA / vimalAtmadazAmadhiyAtavatAM smaraNena hi nAzamupaiti bhavaH // 20 // na hi vAgghaTanA na hi deharayo na hi cakSuSi kAcana pakSmagatiH / pratibhApratibhAvaviyogavati prabhUtAdhiyamatra vahAmi katham // 21 // mukhavastrasamAvRtavaktramamuM vizadAgamapATharataM tanujam / yadi dharmavihInamavaiSi tadA tava bhAvasamarcanamastu kutaH // 22 // mama pApaparAharaNAhariNI tvamasItyahamarcanajAtamagham / parihatya vizodhitakarmamala: tava du:khakaro'bhavamadya katham // 23 / / ahamahaNayA'pi vinA vidadhe samatAguNasAdhanamAtmakRte / vanitAvalinartanakena vinA svaravAdanamapyatimodakaram // 24 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtranA pado bolavAthI jaDamUrtimAM bhagavAnanI sthApanA thAya che tevuM nA kahezo. kema ke maMtra bolanAra pote ja jo maMtra dvArA potAne bhagavAna nathI banAvI zakato, to e paththarane bhagavAna zuM banAvI zakavAno ? 19. bhagavAna pUrNajJAnI ane sarvadaSTA che. temanI AgaLa besIne bolabola karavI, temanI AMgI karavI A badhuM taddana vyartha che. bhagavAne to atyaMta nirmaLa banI gayA che. temane yAda karo teTalAmAM ja saMsArano nAza thavA mAMDe. 20. mUrtimAM vANI nathI, dehanAM spaMdana nathI, AMkhonA koI palakArA nathI, pratibhA paNa nathI ane pratibhAva paNa nathI. AvI mUrtimAM bhagavAna che tevuM zI rIte mAnuM ? 21. moDhe muhapattI bAMdhIne huM AgamonuM vAMcana karuM chuM. tuM mane adharmI mAnIza to tArI mATe bhAvapUjAno avakAza ja nahIM rahe. 22. mane pApo choDavAno upadeza te ja Apyo che kAyama. to Aje huM pUjAnuM pApa choDIne mArA AtmAne niSpApa banAvI rahyo chuM. AmAM tane duHkha thAya tevuM zuM che ? 23. huM pUjA karyA vinA paNa AtmAnA lAbha mATe samatAno guNa sAdhI rahyo chuM. strIonuM nRtya na hoya to paNa ekaluM saMgIta khasUsa AnaMda Ape che. 24. zrI mANibhadramahAkAvyam 4
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ virateSvaravindasulocanayA nijaputravacassu manaHklamiSu / laghu nizvasitena samuttaritaM vacanottaratAmiva duHkhamagAt // 25 // vimalAkSiyuge sthiramazrujalaM prasasAra na kAntakapolapaTe / pratibimbabhayAdiva putratanoH pratimAparihAraNapApamateH // 26 / / kSaNadhoraNiraidupazAntaravaina hi kiJcidabhUd vacanoccaraNam / kimu zabdadalaiH parivArarasakSayakAraNatA'vagatA svagatA // 27 / / calitoddinakAlamarullaharI dahamAnaraveranujeva gRhe / rajasAmupavAhikayeva tayA racitA'samatA'khilasattvatanau // 28 / / pavanairjavanairbhavanaikavane ghaTitA ghanaghoraghaTAdhvanayaH / vikaTotpatadAvaraNAvalibhimithaAhatijaGgamakAraribhiH // 29 // anilotkaTakampitapatrazikhAtarutANDavanAdaparamparayA / gRhavATata AgatayA bhavane jaladhiplavaghoSaNayopamitam // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ manane duHkhI karanArI vAta dIkarAe pUrNa karI. kamaLa jevI suMdara AMkho dharAvanArI mAtAe haLavo nisAso vyakta karIne javAba Apyo. duHkho zabdomAM bAMdhI zakAyA nahIM. 25. tenI nirmaLa AMkhomAM prakaTa thayelAM AMsu, tenA gAla para utaryA nahIM. pratimAno virodha karavAnuM pApa karanArA dIkarAno paDachAyo levAthI e AMsuo DaratA hatA mATe e AMsu AMkhanI bahAra nIkaLyA ja nahIM. 26. sumasAma rIte kSaNo vItI. kAMI ja vAto thaI nahIM, zabdo samajatA hatA ke amArA AvavAthI parivArano sneha tUTavA lAgaze mATe zabdo uccAramAM AvyA ja nahIM. 27. bharabaporanI garama havA = lu vahevA lAgI. te saLagI rahelA sUrajanI nAnI bahena jevI hatI. te havA gharamAM dhULa laI AvI ane traNeya AtamAne teNe becena banAvI dIdhA. 28. havA jorathI vahevA lAgI. bhavana rUpI vanamAM vAdaLAono gaDagaDATa thato hoya tevo ghora avAja uThyo kema ke paDadAo bephAma phaDaphaDavA lAgyA hatA ane bArIbAraNAM jorathI aphaLAvA lAgyA hatA. 29. gharanI bahAra udyAna hatuM. tenA vRkSonAM asaMkhya pAMdaDAo havAne lIdhe dhrujatAM hatAM. ene lIdhe vRkSonuM tAMDavanRtya cAlatuM hoya tevo ghora dhvani guMjavA lAgyo. e avAja havAnI sAthe gharamAM Avyo te dariyAI bharatI jevo banIne saMbhaLAyo. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 4 71
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtabhISmatamoSmatanUttapane samaye trikasaGgatiruttamavAg / jananIpriyani:svanazItarasairupayAtavatIcchitajoSagatim // 31 // tava vAcamatarkitattvayutAmanupItavatI kathayAmi kim / tava saMskaraNaM mayakaiva kRtaM kSatiratra mamaiva tava kSatisu // 32 // sukRtArjanamAtmani sAkSikatAmanupetya satAM na bhaved balavat / na parAzrayitAM bhajate guNavAn vizadIkRtamAzayamAracayan // 33 // masikAracitairjaDapatragataimaitijAgaraNaM matamakSarakaiH / surasannidhibhirbahumantrapadaiH pratimAsvapi jIvitatAmananam // 34 // pratimA''kRtirasti guNasmaraNAdupayogavatI ratiroSajaye / upamAvadihaikaguNasmaraNAnna jaDatvamukhasmaraNasya bhayam // 35 // mRtakAntyavidhAvapi jIvitatAsmaraNena viSAdamatirbhavati / bhagavatyapi mUrtigate samatA'' kalanena prasAdamatirbhavati // 36 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhayAnaka garamIthI zarIrane tapAvI denArA e samaya sAthe traNa vyaktio joDAI hatI. traNeya suMda2 vAto karavA samartha hatI. mAtAno mITho avAja ThaMDA pANInI jema vaheto thayo ane e beThakane anukULa gati maLI. 31. dIkarA ! kalpanAmAM paNa na Ave evI vicitra vAto tArAM moDhe meM sAMbhaLI. zuM kahuM tane ? tArAmAM saMskAro to mArA ja utaryA hoya eTale tArI bhUla e mArI ja bhUla gaNAya. 32. sajjano AtmAne sAkSI banAvyA vinA sArAM kAma kare to temane baLa maLatuM nathI. vicArapUrvaka nirNaya karavo hoya to bIjAnI doravaNI 52 AdhAra rAkhIne cAlavAnuM choDI devuM paDe. sajjano svayaMprajJAthI nirNaya le che. 33. kALI zAhIthI lakhAyelA ane sUkA pAMdaDA para rahelA evA akSaro dvArA jo bodha thaI zake che to devatAI sAnnidhya dharAvatAM ghaNAbadhAM maMtrAkSaro dvArA pratimAmAM jIvitatAnI buddhi paNa thaI zake che. 34 pratimA e sthApanA che tenA dvArA bhagavAnanA guNonuM smaraNa thAya che. A rIte pratimA e rAgadveSane jItavA mATe upayogI che. upamA jema eka dharmanA smaraNa pUratI sImita che tema mUrtimAM sthApanA paNa bhagavAnanA guNonA smaraNa pUratI sImita rahe che tethI jaDatA vi. doSonA smaraNano prasaMga Avato nathI. 35 mRtakane agnidAha vi. kriyAo thAya tyAre jIvitatAnI yAda AvavAthI ja viSAda thato hoya che. bhagavAnane mUrti rUpe joIne jIvita prabhu sAthenI samAnatAno bodha thavA dvArA prasannatA maLe che. 36 zrImANibhadramahAkAvyam 4 73
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ yata eva zivaM gatavAn bhagavAnata eva hi bimbagato vihitaH / abhavasya bhaved bhajanA bhavahRt kila sUtrapadairiva mUrtinutaiH // 37 // priyayA khalu citrakalAkRtayA pratibodhamupaiti ratirvizadA / jaDabhojyarasairapi jIvamano madameti na kiM vividhaissahasA // 38 // asughAtadurAzayasaMvalitA kRtayo'ghavinirmitayo niyatam / tadasaMvalitAstu zubhAH kRtayo bahupuNyakarA iti bodhyamidam // 39 / / yatanAsahitA karaNirbhavati svakarUpavadho laghudoSayutaH / anubandhavadhastu kilA'yatanAjanito na hi pUjanayA kriyate // 40 // pavanAdikajIvavadhAyiNI kathamAdriyate zramaNaivihRtiH / salilAdivadeva bhavenmarutAmapi jIvavirAdhanamatra na kim // 41 // dhRtasaMyama eSa tanotu tatastanucAlanakarmavisarjanikAm / sthiradeha upoSitamAtratapA gatimetu parAmapi zIghramayam // 42 // 74 zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAnuM mokSamAM gayA che mATe ja bhagavAnane mUrtimAM sthApita karyA che. sUtranA pado jema bhavahArI che tema bhavAtIta banela prabhunI bhakti paNa bhavahArI che. 37 citrAmAM dorAyelI priyatamAne joIne rAganuM jAgaraNa thAya che ja, judAjudA bhojano jaDa hovA chatAM jIvanAM manane AnaMda ApatA ja hoya che. 38 jIvahiMsAnA duSTa bhAvathI sahita honArI kriyAo pApajanaka che. jemAM jIvahiMsAno bhAva na hoya evI kriyAo pavitra hoya che. e puNyanuM kAraNa bane che. 39 jayaNApUrvakanI kriyAmAM doSa ocho lAge che ane e kriyAmAM thanArI hiMsA e svarUpa hiMsA che. jayaNA vinAnI pravRtti e anubaMdha hiMsA che. pUjA dvArA e hiMsA thatI nathI. 40 jIvahiMsA thavA mAtrathI ja jo pravRtti kharAba banI jatI hoya to pavana, bhUmi vi. jIvonI virAdhanA karanArI vihAranI pravRtti sAdhuo zuM kAma Adare che ? pUjAmAM jema jala AdinI virAdhanA che tema vihAramAM vAyu AdinI virAdhanA che. 41 jIvahiMsA thavA mAtra ja jo pravRtti kharAba banI jatI hoya to zramaNoe saMyama lIdhA bAda, daihika halanacalanano tyAga karI devo joIe. dehane sthira rAkhIne, mAro upavAsa ja karatA rahIne sAdhue zIdhruvege paralokamAM prayANa karI devuM joIe. 42 zrI mANibhadramahAkAvyam 4 75
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 tava jIvitadarzanato'pyadhikA prabhumUrtinibhAlanajAtamudaH / hRdaye vilasanti sadA mama tat pramiterucitaM rucitarkabalam // 43 // mama nAmani nAma nirUpayasi divijAtasukhAni sujAta ! katham / abhidhAnamidaM bata zabda iti nahi bhAvamayaM na hi jIvitavad // 44 // atha nAma vibhorupadIkriyate guNagauravasaMsmRtihetutayA / pratimAmapi sadguNadhAraNayA bhagavadbhajanArthamupaiSi na kim // 45 // agamiSya upoDhamahAghabharAM gRhitAM parihAya mumukSupathe / ajaniSya upAzritapaJcayamo mama toSamanantamavarNyatamam // 46 // paramadya tu madyatulAmitayA girayA kugurormama duHkhakaraH / kathamatrabhavAnabhavadbhagavatpratimAlaghutAkaraNagrahilaH // 47 // tava dArasamakSamahaM vyathayA' kathayaM na kilocitametadapi / sthitipAlanamicchati sAdhujano jalarAzisahodaratAM ghaTayan // 48 // zrImANibhadramahAkAvyam 4
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArI ja vAta karuM. tuM jIvato jAgato mArI sAme Ubho che. tane jovAmAM mane AnaMda maLe che. paraMtu bhagavAnanI mUrti joIne mane je AnaMda maLe che te to tArAthI savAyo che. mAro A anubhava ja mArI mATe pramANarUpa tarka che. 43. tane mArAM nAmamAM paNa svargIya sukhano anubhava thAya che ne ? mAruM nAma to zabda che. zabda to jaDa che. jaDamAM bhAva na hoya, jaDamAM jIvaMtatA na hoya. to pachI mArAM nAmamAM tane AnaMda kayAMthI Ave che ? 44. tuM ema kahIza ke : bhagavAnanuM nAma bhagavAnanA guNone yAda karAve che. to mAre paNa e ja kahevuM che : bhagavAnanA guNone yAda karavA mATe ja mUrti che. guNone yAda karavA tuM nAma svIkAre che to mUrtine kema na svIkArI zake ? 45. tuM pApamaya gRhastha avasthA choDIne sAdhu banI gayo hota, pAMca mahAvrato te svIkArI lIdhA hota to tArA dvArA mane avarNanIya AnaMda maLI zakata. 46. paraMtu tuM to khoTA gurunI dAru jevI vAtanA nazAmAM AvIne mane duHkhI banAvI rahyo che. tuM bhagavAnanI mUrtinI laghutA karavAnuM zIkhyo kaMI rIte ? mane A samajAtuM ja nathI. 47. duHkhanA AvezamAM AvIne tArI patnInI hAjarImAM meM vadhAre paDatI vAto tane kahI dIdhI. te mArI bhUla che. dariyA jevA vizALa dilanA sajjano maryAdA jALavavAmAM satarka hoya che. 48. zrImANibhadramahAkAvyam 4 77
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vacanAvalinA'pyalamulbaNayA svayameva vicAraNamarhasi bhoH / vimalAntimahemagurozcaraNe vraja nUnamapekSitatarka iti // 49 // gurumatra parIkSaNayA prathama tapanIyavadeva vilokya bahu / paricArakatAviSayIkurute matimAnanupekSitadoSalavaH // 50 // viratA vacanairjananIti sutaH zirasA praNatairavadhArya vacaH / guruhemasamAgamavAJchanayA samadarzayaduttamavainayikIm // 51 // parivAramabhinnamivAkalayan nijanizcayamAtmasamaM hyamanat / dvayameva samaM gaNayed rajanI nanu tArakavRndamudagratamaH // 52 // payasAmiva cAsti ghRtasya tayoniyamo'niyatA'vadhikaH kaThinaH / avagamya yathAsthitametadapi gahivarya udAsamanA abhavat // 53 // zrAntAnAmatha carcayA samabhavat sAhAyyakArI raviH pAzcAtyaM pathamAgataH samucitasthApatyasauvarNyakRt / AyAtA himatA svabhAvasubhagakSiprAnadIsparzanAd vAyau mandagatau madonmadakare vArtA gatA'staM tayA // 54 // zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM game tema boluM teno paNa artha nathI. tuM ja jAte vicAra. tAre tarka laDAvavA hoya to zrIhemavimalasUrijI pAse jA. 49. sonAnI parIkSA karIne pachI ja kharIdAya te rIte gurunI paNa pahelA parIkSA karavI joIe. koI paNa doSanI upekSA na karavI. ema lAge ke guru uttamatA dharAve che te pachI ja temanI samakSa samarpita thavuM. 50. mAtAe bolavAnuM pUruM karyuM. dIkarAe mastaka jhUkAvIne mAtAnI vAtano svIkAra karyo. zrIhemavimalasUrijI ma.ne maLavAnI icchA vyakta karIne teNe mAtAno saMpUrNa vinaya jALavyo. 51. te potAnAM kuTuMbane potAnAthI abhinna gaNato hato, to potAnA pUjAvirodhI nirNayane paNa AtmA tarIke svIkArato hato. rAtanuM kAma AvuM ja hoya che. rAta tArAne paNa potAnA gaNe ane aMdhakArane paNa potAnuM mAne. 52. mAtAne ane patnIne dUdhanI jema ghI-nI bAdhA che ane e bAdhA kyAre pUrI thaze te nakkI nathI te jANIne A zreSThI udAsa banI gayo. 53. lAMbA vArtAlApane kAraNe te sau thAkI gayA hatA. sUraja pazcima tarapha DhaLyo ane suMda2 majAnI havelIne sonerI raMge raMgavA lAgyo tene kAraNe te sau ArAma jevo anubhava pAmyA. sAhajIka rIte suMdara evI kSiprAnadIne aDIne AvI rahelI dhImI ane mAdaka havA sAthe ThaMDaka gharamAM pravezI ane temanI carcA para paDado paDyo. 54. zrImANibhadramahAkAvyam 5 79
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 5 (bhujaGgaprayAtavRttam) nabhasyastamabhyastavatyaMzuvAhe tamisra babhUvA'kSinirbAdhakAri / pathaM santamAlokituM no zazAka zazAGkAnupeto janaH kazcanApi // 1 // ayAd dhvAntadhArAbhirArambhasaGgha ssamaM ghoSaNAdisvaro vizramatvam / tamobhIrusattvaiH pradIpaprabhAbhiyU~hotsAritaM gahvaratvaM tamo'gAt // 2 // marughRSTakoTidhvajasphUrtazabdaiH svasampadyazogItamAkarNyamAnaH / tamisrA''dyayAmAntakAle pratasthau dhanIzo'TanArthaM purIsImadeze // 3 // dRzAmapravezaM dizAmaprakAza jagajjAtamAghAtamAyAttamobhiH / anAtaGkamastAghanaktaM nagaryA bahistAt sa dadhe bhujaGgaprayAtam // 4 // sarittIracAraiH prayAn nIraniSThAnyanantAnyaho tArakAnyAluloka / ravismAraNairekasargeNa nUnaM dharAdevatAdivyacakSurjalAni // 5 // zanaireSa ghorendhakAreNgragAmI sudUraM dadarzeSadagnisphuliGgAn / sphuratkautuko'bhyAzameti sma teSAM tamAyAH kaSe svarakhAsamAnAm // 6 // zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 5 AkAzanA chevADe sUraja DUbI gayo. aMdhAruM AMkhone naDavA lAgyuM. caMdra ugyo nahoto mATe sAme rahelA mArgane paNa koI joI zakatuM nahotuM. 1. aMdhArAne lIdhe gharanI pravRttionI sAthe sAthe avAjo ochA thavA lAgyA. aMdhArAthI DaranArA lokoe gharamAM dIvA karIne aMdhArAne gharamAMthI kADhI mUkyuM tethI gharabahAra raheluM aMdhAruM ghanaghora banI gayuM. 2. zreSThInAM gharanI upara koTidhvaja havAmAM jhUlato hato. teno phaphaDavAno avAja jANe zreSThInI saMpattinA yazane gAto hato. zreSThI e roja sAMbhaLatA. rAtano pahelo pahora pUro thayo. zreSThI ekalA nagaranI sImA para pharavA nIkaLyA. 3. tinI kalAnA pUrI aMdhakArane lIdhe AkhuM jagata dRSTi mATe agocara banI gayuM hatuM. dizAo paNa sUjhatI na hatI. AvI gADha rAte zreSThI koI paNa jAtanA Dara vinA sApanI jema nagara bahAra sarakyA. 4. nadInA kinAre cAlatA cAlatA temaNe pANImAM paDachAyelA ananta tArAo joyA. sUrajanI yAdamAM khinna banIne roI rahelI pRthvIdevInAM AMsu jevA e dekhAtA hatA. pa. dhIme dhIme e AgaLa cAlyo. dUra dUra temane thoDA AganA bhaDakA dekhAyA. aMdhArI rAtamAM kaSanA paththara para sonAnI rekhA camake tema bhaDakA camakatA hatA. kautukathI te najIka gayA. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 5
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayaM bhasmalInAsthibhAgAnukhaNDadhvanizrAvaNaH pAdayorapyabhItaH / alAtapraticchAyakAkSo'vabudhya sthalImantazayyAbhuvo'sthAdavANiH // 7 / / jhirIkAsamuttAnaniHsvAnamagniparacchandamandajvalatkASTazabdam / zRgAlIdatIpATyamAnAGgabhAgaiH zavairugragandhairupAghRSTadhUlim // 8 // phaNisphAraphUtkAraphelAvilAnAM vaTAnAM jaTAnAM ghaTAnAM phaTAnAm / jaDAnAmadhastAttrizUlAya'vedIsamakSaM kapAlIkriyAkrUraghoSam // 9 // mahIzAnamRtyormahAnRttamaJca bhayAnAM syAnnirdayAnAM zayAnam / zmazAnaM tamonirmitisthAnamekaM babhUvA'sya sAkSAdanetrAnubhAvam // 10 // trikam / samantAt sa sUkSmIkRtAkSo'nupazyan smRtAvApa kiJcinnidadhyau ca kiJcid / athAnveSayan kiJcidAlokya kaJcid akiJcitkaratvena vandhyazcacAla // 11 // padAghAtarAvapratizrAvamAtragrahaireSakaH prAptavAn sthANumekam / tadAkAranirNetukAmaH samIpaM samAgatya mUDhIbhavanmAnaso'bhUt // 12 / / zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAlatA cAlatA emanA paga nIce rAkhamAM dabAyelA hADakA tUTavAno avAja sAMbhaLIne e Azcarya pAmyA. emanI pAse zastra nahotA paNa te gabharAyA nahIM. citAnI Agano paDachAyo temanI AMkhamAM paDyo. emane samajAyuM ke A smazAna che. e cUpacApa UbhA rahyA. 7. tamarAono tIvra avAja saMbhaLAto hato. AgathI lapeTAIne dhIme dhIme saLagI rahelA lAkaDAmAM taDataDa avAja thato hato. vicitra gaMdha mArI rahelA maDadAo dhULa para ghasaDAyA hatA ane ziyALanA dAMtathI e zabanAM aMgo phATI gayA hatA. 8. nAganA bhayAnaka hUMphADA sAthe phINa UDatA hatA. vaDanI vaDavAIono samUha sthira banI gayelA nAganI jema laTakato hato. enI nIce vedikA samakSa, trizUla ane artha mUkIne kApAliko myAnaka avAje kriyA karatA hatA. 9. e smazAna, mRtyu nAmanA samrATanI nATyazALA hatuM. acAnaka AkramaNa karI besanArA upadravonI zayyAbhUmi hatuM, aMdhakAranI janamabhUmi hatuM. zreSThIe najara samakSa AvuM agama smazAna joyuM. 10. jhINI AMkhe e cAre bAju jovA lAgyA. emane kaMIka yAda AvyuM. emaNe kaMIka vicAra karyo. emaNe kaMIka zodhavAnuM zarU karyuM. emane kaMIka maLyuM. e hiMmatabhera AgaLa cAlyA. 11. potAnAM pagalAnA avAjanA paDaghA sAMbhaLatA sAMbhaLatA e eka TUMThA pAse AvyA. e zuM che, te nakkI karavA mATe te ekadama najIka gayA. emanuM mana bhraSTa thaI gayuM. 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 5
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 tamolInatAyAmapi prauDhabhAvAcchavasthairyavattve'pi ca zvAsavattvAt / zilAnizcalatve'pi dehe mRdutvA lalakSaiSa tatkAlamAnandasUrim // 13 // udantaM muneH pUrvamAsAdya so'yaM dviSannAgatastatparIkSArthamatra / tathA cintayAmAsa dRSTvA ca sAdhuM yathA karpUreNeva naSTaM zubhatvam // 14 // aho ! mUrtivajjADyamAlambito'sau smazAne'tra sammohinIsAdhanArtham / sthito'sau prayogairamIbhirhi nUnaM janAnAM manassu prabhAvaM tanoti // 15 // nijaigauravaireva tuSTiM dadhAnaH kathaM sAdhanAsaukhyabhuk sAdhureSaH / aho ! khyAtilAbhArthamAyAn smazAnaM svayaM niHspRhatvAddhi dUraM jagAma // 16 // vibhomUrtimAlambanaM sajjanAnAM vadanneSa mUrti vihAyaiva guptam / ihA''gAdaho durjanAnAM caritram vacasyanyadasti kriyAyAM tathA'nyad // 17 // smazAnasya vaijanyamAzritya kAJcit kriyAmatra sampAdayettAvadenam / karomi cyutasthairyamApannabhItiM mudhA sai mugdhAn yathA nAvRNoti // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ emaNe joyuM ke AnandavimalasUrijI ma. kAyotsarga karI rahyA che. aMdhakAra hovA chatAM temanI bhavyatA tAdRza thatI hatI. e zabanI jema sthira hatA paNa zvAsa cAlu hatA. paththaranI jema e nizcala hatA paNa emano sparza kaThora nahoto. A rIte temane eNe oLakhI lIdhA. 13. A mahAtmA smazAnamAM dhyAna kare che tenI emane pahelethI khabara ja hatI. temanI parIkSA karavA mATe ja te AkrozapUrvaka AvyA hatA. sAdhune joIne temaNe je vicAra karyA tene lIdhe, temanI sajajanatA kapUranI jema uDI gaI. 14. te vicAravA lAgyA : are, A sAdhu paNa emanA paMthanI mUrtinI jema ja jaDatA dhAraNa karIne Ubho che. smazAnamAM e saMmohinIvidyA sAdhato hoya evuM lAge che. A rIte Ubho rahIne citravicitra prayogo dvArA te lokonAM mananuM vazIkaraNa karato lAge che. 15. potAnI moTAImAM ja Ane majA Ave che. A sAdhune sAdhanA sukha to zAnuM maLyuM hoya ? potAnI khyAti vadhAravA e smazAnamAM Avyo che, tenI ni:spRhatAnuM lilAma thaI gayuM che. 16. sArA mANasone A kahe che ke sAdhanA mATe mUrtinuM AlaMbana lo. ane pote mUrtine choDI gupta jagyAe AvI beTho che. durjanonI lIlA kevI hoya che ? emanA manamAM kAMI hoya ane emanI vAtomAM kAMI hoya. 17. smazAnanAM ekAMtamAM rahIne e koI taMtravidyA siddha karI zake te pahelA ja tene calita karIne DarAvI dauM to bhoLA lokone e AMjI nahIM zake. 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 5
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 vicintyaivamatyantamAviSTacetAH kareNa jvalatkASTakhaNDaM gRhItvA / taduddyotavidyotitAsyaM munIndraM bhayAtItamAlokya pArzvasthito'bhUt // 19 // munernAsikAyAH samakSaM kRzAnozizakhAmAnayannantyajeneva pApaH / munerdarzanAnnRtyatAM na hyajAnat smazAnAnalAnAM mudaM roSaNAndhaH // 20 // mukhe bhrUlatAyAM kapole'dhare ca zrutau mIlitAkSau patattIvratejaH / zuciH pAvakazceti zabdadvayAkhyAM dadau sArthakatvaM tadA citrabhAnoH // 21 // munermA jvaladdAhapIDA bhavantu vicAryeti nIrAdhidevena kintu / kRtA svedadhArA munerbhAlapaTTe tadekaikabindUn kimagnirnanAma // 22 // acandrA nizA vahnibhAsvanmukhena sahastrAMzunodyotitevAtha sAdhoH / paraM rAhuvat pArzvavartI sa gehI na tejasvitAMze praNItiM jagAma // 23 // samatvAdhirUDhe mukhe svArtha bhAvaM samAdhispRzornetrayordambhadoSam / prasannasmite cAdhare vAkchalAni sa pazyannabodhAvadhIro babhUva // 24 // zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte AvezapUrNa vicAra karIne zreSThIe hAthamAM saLagatuM kASTa lIdhuM. sAdhunA caherA para tenAthI ujAsa patharAyo. sAdhu nirbhaya hatA. e vadhu najIka AvyA. 19. nIca mANasanI jema, sAdhunA nAkanI samakSa emaNe AganI javALA dharI, muninAM darzanathI e AganI javALAo nRtya karavA lAgI. paraMtu AMkhe roSano aMdhApo hovAthI temane smazAnanI Agano AnaMda dekhAyo nahIM. 20. AganuM teja kyAM kyAM phelAyuM hatuM ? mukha para. bhUlatA para, gAla para, hoTho para. kAnamAM. baMdha AMkho para. muninAM pavitra zarIranI najIka AvIne Aga pavitra banI tethI agninA paryAyavAcI be zabdo vi ane vikra sArthaka banyA. 21. sAdhune AganI pIDA naDavI na joIe tevuM jaladevatAe vicAryuM ane muninA kapALa para jaladevatAe pasInAnI dhArAnuM nirmANa karyuM. agnidevatAe jaladevatAnA eka eka bindune namaskAra karyA. 22. candra vinAnI rAta hatI. AgathI dedIpyamAna banelo muninA caherA sUraja banIne rAtane ajavALavA lAgyo. paraMtu pAse UbhelA zreSThI rAha jevA hatA. temane A teja na gamyuM. 23. temane sAdhunAM samatAbharyA mukha para svArtha dekhAto hato, sAdhunI samAdhibharI AMkhomAM daMbha dekhAto hato, prasanna smitarekhA dharAvatA hoTho para vANInI ramata dekhAtI hatI. ajJAnane kAraNe te adhIra banI gayA. 24. zrI mANibhadramahAkAvyam 5
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ muneH zvAsagatyA calantI havirbhukazikhAmIkSamANo'ndhadRSTiH drutaM saH / nirAtaGkamAsyodgakezAn viviktAn tayA hanta pasparza tasyaiva duSTaH // 25 // cakampe'gniretanmahApAtakena samagrAzitAM nindituM kiM svakIyAm / svabhAvAd yataH kUrcaromaprasArigatairiSTanAzaGkaro'zaGkaro'bhUt // 26 // kSaNAdeva bhasmIbhavatkarcakezo' gnirekhAvinirdahyamAnatvageSaH / smazAnasya sAGgatyato dehajADye sthito'dhyAsayanneva nirjIvatulyaH // 27 // tamobaddharAtrau yathA megharAjo vahan vidyutaM garjanA Atanoti / mukhasparzinI sAdhurulkAM dadhAno ravaM naiva tadvaccakArAtmamagnaH // 28 // samAnakriyAyAM samAnasthale'pi vibhinnasvabhAvAdvibhinno'bhibodhaH / yato jvAlayA karmanAzasya sAdhoH smRtiH zreSThino vismRtiH karmabandhe // 29 // prakopaM bhayAti vyathAbAdhamicchan prazAnti vibhIti samatvaM nirIkSya / munestejasA dagdhapUrvagraho'sau zikhAM nAzayannazrunetro nanAma // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMdhaLA jevI AMkhothI te AganI javALAne jovA lAgyA. e javALA sAdhunA zvAsanI gatithI kAMpatI hatI teNe turaMta ja saMkoca rAkhyA vinA sAdhunI dADhI para e javALA cAMpI dIdhI. 25. Aga badhuM bharakhI jAya. Agano e svabhAva che. Aje Aga potAnA A svabhAvanI niMdA karavA mATe ja dhrujavA lAgI. kema ke sAhajIka rIte ja dADhInA vALamAM prasaravA dvArA e Age puNyano nAza karI nAMkhyo hato. 26. paLavAramAM dADhI baLI gaI. caherAnI cAmaDI dAjhavA lAgI. smazAnanA maDadAnI asara jhIlatA hoya te rIte sAdhu-maDadAnI jema sthira rahIne e Agane veThatA rahyA. 27. aMdhArI rAte vAdaLAo vIjaLInA camakAra sAthe garjanA kare che. paraMtu AjanI aMdhArI rAte potAnAM mukha para Agane dhAraNa karI hovA chatAM sAdhue koI avAja na karyo. e AtmAmAM magna rahyAM. 28. kriyA ane sthAna samAna hovA chatAM vyakti badalAya tema vicAra badalAtA hoya che. kevI rIte ? e ja javALAne lIdhe sAdhune karmanA nAzano vicAra Avyo. e ja javALAne lIdhe zreSThI karmabaMdhane bhUlI gayA. ra9. zreSThIne ema hatuM ke - sAdhu gusso karaze, paraMtu sAdhu to ekadama zAMta rahyA. zreSThIne ema hatuM ke sAdhu DarI jaze ene badale sAdhu nirbhayapaNe UbhA rahyA. zreSThIne ema hatuM ke sAdhu duHkhI banaze tene badale sAdhu to samatAmAM rahyA. sAdhunA AvA tejathI tenA pUrvagraho baLIne khAkha thaI gayA. teNe javALA bujhAvI dIdhI. raDatI AMkhe teNe sAdhune namaskAra karyA. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 5 89
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapaJcAGgalIspRSTakarNo'sthirAsuH svakAryeNa mUDho'dhirUDho vyathAyAm / jagAdA'kSaranyAsavandhyaM kathaJcid mukhazyAmalo dagdhavajjihvayA''rtaH // 31 // buvannibhyarADuttarAbhAvato'yaM vacovyarthatAM jJAtavAn pApataptaH / citAGgAravad vAk zazAma svayaM hi sa tasthau zavaH kiM zvasan cittazUnyaH // 32 // patattArakAnyeva pazyan svanetrasravabindutulyAnyagaNyAni khe'sau / svapuNyAni naSTAni jAnannanAzaH svabaddhAnyaniSTAni garhan pratasthe // 33 // muhussAdhusantApakatvaM smaran svaM valadgrIvayA bhAlayan taM tamasyAm / mune tito vA'ghasaGghAtabhIteH sa dhAvannivAyAtavAnAtmagehe // 34 / / tamane tamaGgeSu vAtena tApo 'bhavattIvacintAsitIbhUtakezam / nijAkSNoH samakSaM jvalantaM yatAsyaM muhuddezyamAnaM na mASTuM zazAka // 35 // zayAnaH karaM tADayan mastakena zirassphAlayan pArzvadaNDe'vicAram / na nidrAmavApApi pApitvapaGka kalaGkAGkitAtmAnameyAt kutaH sA // 36 / / zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA hAthanI pAMca AMgaLIo temaNe potAnA kAna para dabAvI. temanA zvAsa dhrujI uThyA. potAnI pravRttithI te gabharAI uThyA. AgathI dAjhuyA hoya te rIte emanuM moTuM zyAma thaI gayuM. temaNe bhAMgyAtUTyA akSare kAMIka bolavA prayatna karyo. paraMtu temanI jIbha aTakI gaI hatI. 31. te kAMIka bolyA to kharA, paNa temane uttara nA maLyo. potAnuM bolavAnuM nirarthaka che tevuM temane samajAyuM. temane pApano pastAvo thayo. citA paranA aMgArA ApameLe TharI jAya tema temanI vANI TharI gaI. te zvAsa laI rahelA maDadAnI jema jaDa banIne UbhA rahyA. 3 2. potAnA AMkhamAMthI saratA AMsuo jevA kharatA tArAone AsamAnamAM temaNe joyAM. potAnAM puNyano nAza thayo che tevuM emane samajAyuM. pote pApo bAMdhI lIdhA che tevuM paNa emane samajAyuM. te pAchA cAlyA. 33. meM sAdhune saMtApa Apyo che tevuM yAda karIne vAraMvAra potAnI jAtane Thapako ApatA ApatA te cAlyA. Doka vALIne te aMdhArI rAtamAM munine jovA maLyA. pachI munino Dara lAgyo hoya ke pApano Dara lAgyo hoya te rIte bhAgatA bhAgatA ghare AvI gayA. 34. ciMtAne lIdhe temanAM mAthAnA vALa dhoLA thaI gayA. agAsImAM te AvyA to havAne lIdhe paNa temane garamI lAgavA mAMDI. potAnI AMkha sAme satata dekhAtuM sAdhunuM saLagI raheluM sukha te bhUMsI zakatA nahotA. 35. pathArImAM sUtA sUtAM te potAnA kapALa para hAtha kUTatA rahyA. pathArInI isa para mAthuM aphALatA rahyA. temane UMgha paNa na AvI, pApana kAdavathI kharaDAyelAne UMgha Ave ja zI rIte ? 36. zrI mANibhadramahAkAvyam 5
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ punastatra yAtvA smazAne muni taM praNamya kSamAyAcanAmeva kuryAm / iti dhyAtavAn lajjayaivA'vabaddhaH na yAtuM na ca sthAtumapyudyato'bhUt // 37 // dRzossAdhudAhAvalokAghavatyona nidrA'nukUlA'bhavattatra naktam / svakRtyena pIDAM svayaM saMvidAno galacchaktiruddhvastazAntissa AsIt // 38 // nizA nirdizA''sIttamobhiH praNunnairyamInIramagneva pUrnizcalA''sIt / gRhaM bhasmanAcchannamAsInnu kRSNaM tanussarpadaSTeva cAsIjjaDA'sya // 39 / / vidhAyopadhAne'zrudhArAGkarekhAM svadharmodakairAstaraM pUrNamAm / mukhazyAmatAmugranizvAsasagaiMravApyAticakrAma rAtriM kathaJcit // 40 // samutthAya nityAni karmANi tanvannazabdo'tvaro'sAvanutsAhavAhI / apAt kiM kimAdacca kiM paryadhatteti jajJau na so'dhyAtmayogIva bhikSuH // 41 // na dRSTiH papAtA'GganAyAM jananyAM na bhRtyeSu kAcid batA''jJA pravRttA / na kezAdizobhArthamAdarzavIkSA / navaH ko'pi mANikyasiMho virAgI // 42 / / zrImANibhadramahAkAvyam 5
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM jaIne pharIthI sAdhunI mAphI mAMguM ?' tevo vicAra temane Avato rahyo. sAthosAtha - emane tyAM jatAM zarama lAgI. eTale te jaI paNa na zakavA ane rahI paNa na zakyA. 37. saLagI rahelA sAdhune jovAnuM pApa karanArI AMkhane nidrAe sAtha na Apyo. potAnAM ghokRtyane lIdhe te manomana vedanA anubhavatA rahyA. emanI zakti gaLI gaI hatI. emanI zAMti nAza pAmI gaI hatI. 38. ghora aMdhakArane lIdhe dizA sUjhatI na hatI. ujjainI nagarI jANe yamunAnAM pANImAM garaka thaI gaI hatI. temanAM gha2 52 jANe smazAnanI kALI rAkha patharAI gaI hatI. ane sApe jherIlo DaMkha mAryo hoya te rIte temanuM zarIra jaDa banI gayuM hatuM. 39. kiyA para AMsuonI dhArAnI rekhA aMkAI gaI. pasInAnI bhInAzathI pathArI cIkaNI thaI gaI. lAMbA nisAsAne lIdhe moDhuM zyAma thaI gayuM. mahAmahenate temaNe rAta pUrI karI. 40. savAre uThIne temaNe nityakarmo patAvyA. te bolatA nahotA. temanAmAM sphUrti na hatI. temanAmAM utsAha nahoto. adhyAtmanI sAdhanA karanArA sAdhunI jema ja temane bhAna nahotuM ke me zuM khAdhuM, zuM pIdhuM ane zuM paheryuM.' 41. emanI naja2 na patnI para paDI, na mAtA 52. emaNe nokarone koI Adeza na karyo. vALa sajAvavA arIsAmAM moDhuM paNa na joyuM temaNe. jANe ke mANekacaMdajI virAgI banI gayA hatA. 42. zrImANibhadramahAkAvyam 5 93
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa nissRtya gehAdanautsukyabhagno'pi cittAnutApopajAtatvarAbhiH / calanneva koSIviyukpad nagaryA pathena pratasthe yathA zrAntasiMhaH // 43 / / sa haTTAn nivAsAn catuSkAnyatItya samAyAtavAn sAdhanA''vAsapArzvam / nidadhyAvasthAyuko dvArabhAge muni pAtakAnAM male meghatulyam // 44 // dharmagranthasamarthitocitavacovyaktikSama parSadAlokAntaHkaraNArpitotkaTazamaM vairAgyavistAriNam / AcAryapravaraM samAdhinilayaM sArvajyavAcaspati hemAdyaM vimala guruM munikule nakSatranAthopamam // 45 // yugmam / zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ te gharethI nIkaLyA. koI utsukatA nahotI temanAmAM. chatAM manamAM pastAvo hato tethI jhaDapa meLavIne cAlavA lAgyA. temaNe pagamAM caMpala dhAraNa karyA nahotA. mahAnagarInA mukhyamArga parathI te thAkI gayelA siMhanI jema pasAra thayA. 43. dukAno ane gharo ane caurAhAo pasAra karIne te upAzraya pAse pahoMcyA. daravAje UbhA rahIne temaNe zrI hemavimalasUrijI ma.ne joyA. te pAponI malInatA dUra karavA mATe jaLavarSA samAna dekhAtA hatA. 44. dharmazAstrone anusA2nA2I vANInI rajUAta karavAnuM temanAmAM sAmarthya hatuM. sabhAjanone te atyaMta AnaMda ApI rahyA hatA. temanA dvArA vairAgyabhAva jAgrata thato hato. sAdhumaMDalanI vacce te candramAnI jema dIpatA hatA. AcAryomAM te zreSTha hatA. samAdhinuM te dhAma hatA. ane te prabhuzAsananA marmajJa hatA. 45. zrImANibhadramahAkAvyam 6 95
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 6 (drutavilambitavRttam ) vimalaparSadi dharmakathAmRtA'' camanalInajaneSvayamAsata / gurugirA guNagItigabhIrayA rasamayAn samayAn samayAnna saH // 1 // muniruvAca bhavabhramaNoddhate rativaze'rativatyanalaM guruH / madirayA''hatacetanavatsvaho dinakaro na karoti vibodhanam // 2 // anavabuddhabhaviSyadazairjanaiviracitA nitamAM mamatAvazAd / kuzalakarmalavA''ptadhanAdike dhruvamatirvamati vratapAtratAm // 3 // prathamato matimohanamedurAH sapadi sadguNanigrahalAlasAH / anucitA''caraNAcaraNAgrahA sukhalavA khalavAgiva dussahAH // 4 // avirataM parivAraratirmudA sugRhidharmadhiyA yatate janaH / trividhapApamayaM tamupAzritaH na kimadugdhamadugdha gavAJcalam // 5 // niyatapuNyaharI bhayavistarI klamakarI sukhabhuktirihAtmanaH / bahumalAviladehasamAgamarasikatA sikatAsvadanopamA // 6 // zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 6 ujaLI sabhA dharmakathAnuM amRta mANI rahI hatI temAM zreSThI beThA. guNonuM vivecana karanArI gaMbhIra guruvANImAM taraboLa banIne te samayanuM bhAna bhUlI gayA. 1. guru bolyA : rAga ane dveSane vaza thaIne bhavanuM bhramaNa vadhArI rahelA jIvone guru bacAvI zakatA nathI. madirAthI behoza thaIne paDelA mANasone sUraja paNa jagADI zakato nathI. 2. potAnAM bhaviSyane nahIM jANanArA loko, puNyadvArA prApta thayelI dhana vagere sAmagrIne mamatAne lIdhe zAzvata mAnIne jIve che. A mAnyatA temane virati mATe ayogya Therave che. 3. sukho thoDA hoya che je durjananI vANInI jema du:khadAyaka bane che. sukha ane durjananI vANI sauthI pahelAM manane lalacAve che, pachI sArA guNone ghaTADavAmAM ekadama sakriya bane che, tyAra bAda ayogya kAryo karavAno rasa pedA kare che. 4. loko gRhasthadharma tarIke parivAra para prema rAkhIne satata pravRttizIla rahe che. manavacana-kAyA dvArA pApamAM joDAI rahelA parivArane khuza rAkhIne dharma thAya che tevuM mAnanAro, vasUkI gayelI gAyane dohato hoya che. pa. sukhano bhogavaTo avazya puNya ochuM kare che, bhaya vadhAre che, zrama Ape che, aneka maLathI bharelA dehanA samAgama dvArA sukha mATeno prayatna, retIne cAkhavAnI pravRtti jevo niSphaLa che. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 6
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaladoSasamAdaraNodyate niranuviddhamanasyanutApataH / na kila dAtumalaM gururuttamAM kuzalavAgalavAgasi sanmatim // 7 / / iti hRdi sthitazAstrajalodadhiprathitavAkyataraGgasahastravAn / karuNayA'ruNayA'nugato'vahad vyuparamaM paramaGgalavAJchukaH // 8 // atha nizamya mahAmunidezanAM nijakapAtakasaMsmRtivihvalaH / vihitapApasamUhanivAraNe' mitaraso'tarasotthitavAnasau // 9 // praNatamaulirayaM hi karAJjalivihitabhAlatalassavidhe guroH / kimu kimAha na santatavAhinA' dhanamado namadoSThagatAzruNA // 10 // anupalakSitayA vyathayA''kulaM tamavalokya gurussamapraznayat / sukula ! tApabharaH katamo hRdi guNavasanta ! vasan tava bAdhate // 11 // bhavati duHsthitibhiryadi zocanaM bhagavadahaNamAcara tad rayAd / tava sudhArasasodaragItikAzravaNakinnara ! kinna ratiH prabhau ? // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ moTA doSonuM sevana kare, manamAM teno pastAvo na rAkhe, AvA mahApApIone guru paNa sadabuddhi ApI nathI zakatA. 7. uttama karuNAthI saMpanna ane hRdayamAM rahelAM zAstranA samudramAMthI prakaTelAM vacano rUpI hajAro taraMgone dhAraNa karanArA gurubhagavaMte vyAkhyAne pUrNa karyuM. teo saunAM hitanI vAMchanA rAkhatA hatA. 8. munibhagavaMtanI dezanA sAMbhaLIne zreSThIne potAnuM pApa yAda AvyuM. te gabharAI gayA. potAnA tamAma pApone TALavA mATe atyaMta utsuka banIne te dhImethI uThyA. 9. kapALe aMjali rAkhIne te guru pAse UbhA rahyA. temanuM mAthuM jhUkeluM hatuM. temanAmAM dhananuM abhimAna bacyuM nahotuM. bIDAyelA hoTha sudhI pahoMcatAM AMsuonI akhaMDa dhArA dvArA teNe gurune badhuM ja jaNAvI dIdhuM. 10. temanI vedanA zuM che te guru jANatA na hatA. gurue temane kahyuM : tArAmAM guNonI vasaMta khIlelI che. tane kyo saMtApa manamAM naDI rahyo che ? 11. 'jo , duHkhone kAraNe zokano anubhava thato hoya to tuM bhagavAnanI pUjA avazya kara. amRtanA rasa jevuM saMgIta sAMbhaLavAmAM tuM kinnara jevo rasiyo che. tane bhagavAnamAM kema rati nathI ? 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 6 99
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDatayA yadi mUrtirayi ! prabhona manasaH paritoSavidhAyinI / kathaya veNubilAdatha vINayA kathamadIpi madI pikapaJcamaH // 13 // subhagabimbanibhAlanarAgiNo jinagRhocitapUjanakAriNaH / paramayA kRpayA bhagavAnayaM vitanute'tanu te hRdaye zamam // 14 // hRdayahAriNi pApanivAriNi caritacAriNi saMzayavAriNi / iti vadatyavadAtaguNe gurau hRtatamAstatamAsthiSatAdaram // 15 // paramupoDhavicAramudAharan kila bhaveyamapAhRtakaNTakaH / iti vicintya vinamragirA'munA sa jagade jagadekadhurandharaH // 16 // guruvarairatha saGghamahAjanainayanavistRtivAhitayA zrutaH / dhvaniramuSya gabhIrimasambhRta upamitassahasA saha sAgaraiH // 17 / / sahajavatsalamAtRsagotratAM priyakarairvacanaikhi bibhratA / zubhavatA bhavatA mama sahyatAM duraparAdhaparA'dharavaJcanA // 18 // 100 zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrti jo jaDa hovAne lIdhe manane AnaMda ApatI nathI to vAMsaLI ane vINA paNa jaDa che, temAMthI koyalano paMcamasUra kevI rIte nIkaLe che ? 13. tuM suMdaramUrtinAM darzana karavAno AnaMda le. jinAlayamAM pUjA karavAnuM zarU kara. tuM ATaluM karIza to bhagavAnuM anahada kRpA karIne tane aDhaLaka zAMti Apaze. 14. guru bolyA temAM hRdayane AnaMdita karavAnuM sAmarthya hatuM, pApanuM nivAraNa karavAnI zakti hatI, cAritrAnI preraNA hatI, saMzayane dUra karavAnI kSamatA hatI. uttamaguNone dhAraNa karanArA gurubhagavaMtanI vANI dvArA zreSThInuM ajJAna dUra thayuM. teNe gurubhagavaMtamAM akhUTa zraddhA bAMdhI lIdhI. 15. huM jo mArA mananI vAta jaNAvIza to mArA saMzaya dUra thaI jaze Avo vicAra karIne temaNe jagatanA zreSTha mahApuruSane potAnI vAta jaNAvI. 16. gurubhagavaMtoe ane saMghamahAjane AzcaryathI vizALa banelI AMkho sAthe temanA avAjane sAMbhaLyo ane A gaMbhIra dhvani samudranA ghoSa jevo che tenI sarakhAmaNI karI. 17. zreSThIe kahyuM :-Apa madhura vacanone lIdhe sahaja vAtsalyamayI mAtA jevA ja cho. Apa puNyano avatAra cho. Apa mArA aparAdhI hoThonI ramatane sahana karI levA kRpAvaMta thazojI. 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 6 101
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ tava samakSamaNukSamatAbalAd yadapi vacmi tadasti samarpaNam / tvayi kutarkamumukSutayA''zritaH kathamahaMyumahaM yunajAni tam // 19 // guNijano'rhati nArhati pUjanAM jala-vanaspati-puSpavirAdhikAm / avadhamArgamateriha jIvitavrajahatiM jahati zramaNA api // 20 // satatajIvavibAdhanamarcane rasavatIracaneSviva sambhavet / iti sadAgamabodhapuraskRte bhavati tIvratarA vratarAgitA // 21 // mama mano yamapaJcakapAlanairabhayadAnamanuttaramAdhRte / bhagavadarcanato virate'dhunA vigatasaGgara ! saGgarasi tvayi // 22 // mama vaco kalayannakalaM bhavAn dhruvamabhUd viSakaNThasahodaraH / mayi karotu kRpAkamalAlaya ! hRdayadeva ! yadeva tavepsitam // 23 / / iti vadatyamumAha guruH zRNu na kathayA kathayAni yathecchayA / yadapi vacmi tadasti nidezitaM bhagavatA'GgavatA nijaparSadi // 24 // 102 zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM tamArI samakSa je kAMI paNa kahuM chuM te mAruM samarpaNa ja che tevuM Apa mAnajo. huM kutarkothI mukta banavA mATe boluM chuM. huM koI abhimAnane vacce lAvI rahyo nathI. 19. pUjAmAM pANI, vanaspati ane phUlanI virAdhanA thAya che. guNavAna AvI pUjA na karI zake, ahiMsAnuM pAlana karavA mATe ja sAdhubhagavaMto SaTkAyanI virAdhanAno parihAra kare che. 20. rasoI banAvavAmAM jevI virAdhanA che tevI ja virAdhanA pUjA karavAmAM che. virAdhanAthI bacavAno mArga, vratanuM pAlana che tevuM zAstrano bodha pAmyA pachI samajAya che. 21. Ape pAMca mahAvratonuM pAlana karIne abhayadAnano svIkAra karyo che. huM prabhunI pUjAthI dUra thaI gayo chuM paraMtu mAre tamArA saMgamAM rahevuM che. ApanAmAM saMgharSano leza paNa nathI. 22. mArAM A ayogya vacanone Ape sAMbhaLyA. Apa jarU2 viSa gaLI janArA nIlakaMTha zaMkara jevA cho. Apa karuNAnA avatAra che. Apa mArAM hRdayanA ArAdhya banyA cho. have Apa mArI mATe je yogya lAge te karo. 23. AvuM zreSThIe kahyuM te pachI gurue kahyuM : huM mArI icchA mujaba vArtA kahI rahyo nathI. je kahuM chuM te bhagavAne jIvatejIvata, parSadAmAM kahelI vAta che. 24. zrImANibhadramahAkAvyam 6 103
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavati dezanayA'pi ca darzanAd bhagavato bhavinAM kRtakRtyatA / zivagatau gatavatyadhinAyake bhavati tena vinA'tha vinAthatA // 25 / / sakalazAstradalaM paramArthavAga lasati tIrthakRtAmiva dezanA / kimu bhavet khalu tairapi sAdhubhiH viracitairacitaistu gRhasthitaiH // 26 // vizadamAgamasUtramanekazaH zruNu pipAsutayA'sudayAvazaH / drupadajA'rcanaDambarakAriNI nigaditA'gaditA'zubhanAzataH // 27 / / viSayavikriyayA kriyayA bhave dahati dehayugAtmasukhaM kSaNAd / jinapamUrtisamarhaNatuSTayastvaviSayAn viSayAniha tanvate // 28 // prabhusarUpatayA prabhubimbata: prabhusamatvadhiyA prabhudarzanAd / parigalanmamatA-mada-matsaro bhavati kAmamakAmamatirjanaH // 29 // prakaTadarzanamiSTakRdIzituH kuzalapuNyasamAgamakAraNam / tadiva mUrtinibhAlanato nanu guNavizAla ! vizA labhate sukham // 30 // 104 zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAnanA darzana ane bhagavAnanI dezanA dvArA bhavya jIvo kutArthatA meLave che. bhagavAna mokSe jAya te pachI bhagavAna vinA bhavya jIvo anAtha banI jAya che. 25. bhagavAnanI dezanA jevo ja prabhAva mahAnuM zAstrono che. tenI racanA mahApuruSoe karI che paraMtu jo gRhastho A zAstro na sAMbhaLe to lAbha zI rIte thAya ? 26. tane jIvadayAmAM rasa che. tuM ekAgra banIne uttama AgamasUtronuM zravaNa kara. AgamomAM jaNAvyuM che ke ThAThamATha pUrvaka pUjA karanArI draupadIe pUjA dvArA pApano nAza karyo. tene koI doSa lAgyo nathI. 27. viSayanA vikAravALI pravRttiothI saMsArI jIvo AtmAnAM sukhano nAza karI de che. bhagavAnanI pUjAmAM je AnaMda maLe che tenA dvArA viSayonA AkarSaNane avakAza raheto nathI. 28. bhagavAnanI mUrti bhagavAna jevo AkAra dharAve che. AvI mUrtinAM darzana prabhunI upasthiti jevo ja anubhava Ape che. tenA dvArA mamatA abhimAna ane irSAne ghasAro pahoMce che. ane AgaLa vadhatA icchAnA abhAvanuM sukha maLe che. 29. he guNavAnuM ! sAkSAt bhagavAnanuM darzana puNyano baMdha karAve che. te rIte ja , mUrtinAM darzanathI A vizva paNa sukha meLave che. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 6 105
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatanayA'rcanakAriNi hiMstratA na khalu kUpanidarzanato matA / zubharasAd hriyate kRtisambhavo' ghavisaro hariNA hariNAdivat // 31 // jitabRhaspatirasti dhiyA bhavAn mama vacoraha Akalayottamam / pariharonmatamAdRtasanmato jinavaraM navaraM vraja pUjaya // 32 // guruniruktamavetya dhanIzvaraH sakalasaMzayamuktimavAptavAn / prakRtinA kurute'tra jagatyapi nanu vibhAtavibhA tamasAM hatim // 33 / / sa niruvAca nizamya vacastava hRdayamAgrahabandhanamatyajat / vikalabuddhiraho satataM mudhA suguNakArSamakArSamahaM madam // 34 / / sadayamAtRmanaHparitApano gRhavatIzubhavAkyavirodhanaH / samabhavaM bhavamArgavivardhanaH sakalahA kalahAyitamAnasaH // 35 // akaravaM karavaMzakavahninA munimukhajvalanaM pitRkAnane / ahamanantatamassvanulopitaH niyatinA yatinAyaka ! vaJcitaH // 36 // 106 zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjAnI pravRttimAM jayaNAne jALavavA dvArA virAdhanAthI bacI zakAya che. je thoDI ghaNI virAdhanA pUjAmAM che te kUvo khodanArI vyaktine lAgatI tarasa jevI che. kUvo khodanAra pasIne rebajheba thaI jAya che, thAkI jAya che paraMtu UMDI jamInamAMthI pANI nIkaLe eTale e thAka - gAyaba thaI jAya che ane tenI tarasa zAMta thaI jAya che te rIte pUjA karatI vakhate svarUpa hiMsA thAya che paraMtu pUjA dvArA thanArI Atmazuddhine kAraNe te virAdhanAnuM pApa dUra thaI jAya che. siMha, haraNa jevA pazuone bhagADI de che e ja rIte pUjAjanita AnaMda, pravRttijanita pApane bhagAvI de che. 31. tArI buddhi to bRhaspatine paNa harAvI de tevI che. mArA zabdono uttama bhAva tuM samajI le, khoTA mArgano tyAga karIne sAcA mArgano svIkAra karI le, ane have bhagavAna pAse jA ane pUjA kara. 32. gurunI vANI sAMbhaLIne zreSThInA badhA ja saMzayo dUra thaI gayA. paroDhanuM ajavALuM kudaratI rIte ja aMdhakArane dUra karatuM hoya che. 33. zreSThIe kahyuM : tamArI vAta sAMbhaLIne mArA hRdaye pUrvagrahano tyAga karyo che. atyAra sudhI maMdabuddhivALo huM satata abhimAnamAM rahyo ane guNone gumAvato rahyo. 34. me mArI karuNAmayI mAtAne duHkha ApyuM. mArI patnInI uttama vAtono virodha karyo che. lezamaya mana rAkhIne meM badhuM ja gumAvyuM che ane saMsAra vadhAryo che. 35. he gurudeva ! vidhAtAe mArI sAthe kevI chalanA karI ? huM agAdha aMdhakAramAM DUbI gayo ane hAthamAM Aga laIne meM smazAnamAM sAdhanA karI rahelA sAdhunuM mukha paNa bALyuM. 36. zrI mANibhadramahAkAvyam 6 107
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ galatu garhitagranthigaNA gaNin / calatu cArucaritrajacarcarI / jvalatu jitvara ! jAgRtijAgRviH madavanI ca vanI carati prabhau // 37 / / munipa ! gehamalaGka me sakRd manasi dhAraya zabdamamuM laghu / yadapi vAkyamanAdarato'lapaM sahajavismara ! vismara tad rayAd // 38 // tvayi vadatyupagehamahaM prabho ! navatarAmupayAmi sudharmitAm / prakaTamasti ca kAmijaneSvapi jaladagajitamajitamanmatham // 39 // tava caritrapavitrapadAmbujaiH surabhite tvabhitaH sati me gRhe / na vicareyamahaM gRhago'pi san suguNamaNDala ! maNDalavad bhave // 40 // iti dhaniprathitairanuvartanaigururamuSya vilokya sadAgraham / sakalasaGghayuto'gamadatvaraM zubhavane bhavane'sya savAdanam // 41 // guruvarAgamanollasadAtmano dhavalakAntivilAsavRtA babhuH / dhanikamAtRvadhUprabhRtestadA ''nanaghaTA na ghaTA iva rAjatAH // 42 / / 108 zrImANibhadramahAkAvyam 6
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArAM udyAnamAM ane mArA gharamAM Apa padhAro. ApanAM pagalAM thaze eTale mArA adhama pApo dUra thaI jaze, ApanA suMdara cAritranuM pavitra saMgIta comera relAze, mArA gharamAM jAgRtinI pavitra jayoti prakaTaze. 37. huM ApanI samakSa je kAMI geravyAjabI vAto bolI gayo te Apa bhUlI jajo. Ape kAmadevatAne sahasA jItI lIdho che. Apa mArAM ghera padhAro, mArI A vinaMtI avadhAro. 38. mArA ghare AvIne Apa dharmopadeza Apazo to mArA dharmamAM navo jusso Avaze. vAdaLAnI garjanA sAMbhaLIne premIjanonA premamAM gADha umero thato hoya che te sau jANe che. 39. tamArAM cAritrathI pAvana thayelAM caraNakamaLa mArA gharane saMpUrNa pavitra batAvI deze. ane ApanI kRpA maLaze tethI huM zvAnanI jema saMsAramAM paribhramaNa karato hato te baMdha thaI jaze. 40. zreSThIvaranI AvI vinaMtI sAMbhaLIne gurue temanA sAcA bhAvane oLakhyo. ane vAjategAjate sakalasaMgha sAthe temanA udyAna sahita gharamAM padhAryA. 41. gurudevanAM AgamanathI atyaMta ullAsano anubhava karI rahelA zreSThIvara, temanI mAtA ane temanI patnInAM caherA AnaMdanI kAMtithI camakI uThyA tethI jANe caherAo cAMdInA kuMbha jevA dekhAvA lAgyA. 42. zrI mANibhadramahAkAvyam 6 109
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaTasaptanayaistanayaH prabhostamakarodakarodakapUjinam / / vizadabodhanataM dhanatatsadaM visamaraM samaratnarajA: gRhe // 43 // yatanayA bhagavadcanArcanAniyamasaGgrahavAn guruvAkyataH / satatameti dhanI gRhamandire gajagatena gate nagarAd gurau // 44 // mUrtiM maGgalamAlikAmupalavan mA''lokayantu prajA ityAlocya vizAlapuSparacanaiH zreSThI mudA'pUjayat / arcA tadvihitAM vilokya jananI-vadhvoH pramodo'bhavat puNyAnAM parivardhanaM prabhavati pratyakSamevArcanAt // 45 // 110 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAne pharamAvelA hovAthI bhagavAnanA putra samAna evA sAtanaya dvArA gurue upadeza Apyo, zreSThI potAnA hAthamAM pANI laIne pUjA karatA nahotA te badala temane sAcI samajaNa ApI. bodha pAmIne zreSThI namra banyA. ane zreSThInAM gharamAMthI klezanI vidAya thaI gaI. e munivarane ratna ane mATI pratye samAna bhAva hato. 43. gurunI preraNAthI zreSThIe jayaNApUrvaka mUrtipUjA karavAno niyama lIdho. hAthI jevI gatithI guru vihAra karI gayA. have zreSThI roja gharamaMdiramAM pUjA karavA lAgyo. 44. 'mUrti to maMgalano avatAra che. loko tene paththara mAne te ThIka nahIM." AvuM vicArIne zreSThI ghaNAM badhAM phUlonI AMgI karIne mUrtinI pUjA karatA hatA. temane pUjA karatA joIne temanI mAtA ane patnIne anahada AnaMda thayo. pUjA karavAthI puNya vadhe che te sAkSAta siddha bAbata che. 45. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 111
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 7 (sragviNIvRttam ) vaibhavairuttamaiH zreSThino mandira devapUjArasairekatAnA'sti cit / arhatAmahaNAyAM sadA snihyatA candrakAntopamA cittazuddhirbhavet // 1 // nIradhArAmudArAM sa vistArayan majjati smAtmani strastarAgAGghasaH / netrakoNasthitA''nandavAriSvapi bimbabimbacchalAdarhatAM snApayan // 2 // mUrtaye cAndanairlepanairaGgalI mudrikAlaGkRtAM sthApayan sarvataH / vastrakozAvRtArdhAnano cauravat luTyati smaiSa kiM zAntiratnaM vibhoH // 3 // puSpamAlAM vizAlAM gale ropayan paJcavarNAJcitAM prItapaJcendriyaH / sparzanoccAraNaprANanetrazrutiSvarhatAmastitAmekatAro'nvabhUt // 4 // svarNaratnAGkitasthAlikAsthApitadIpakenArhatAM lokayan kevalam / prArthayatyuttamasnehavAgIzvarAd Atmano'varNitAM lokanAmAtmanA // 5 // urdhvagatyoccatAmAptukAmAmiva dhUmarekhAM dadhAnena dhUpena saH / saurabhonmAdinA siddhazilAgatAnAtmanaH preSayatyuddharAM pUjanAm // 6 // 112 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 7 zreSThInuM mana, maMdiramAM uttama vaibhavano viniyoga karavApUrvaka bhagavAnanI pUjA karavAmAM ekatAna che. paramAtmAnI pUjAmAM jene AnaMda Ave che tenuM mana candrakAnta maNi jevI vizuddhine pAme che. 1. paramAtmA para pANInI dhArA varasAvI rahelA zreSThIvarya rAgadazAne bhUlIne AtmAmAM DUbI jAya che. emanI AMkhamAM AnaMdanAM AMsu ubharI Ave che. e AMsumAM mUrtino paDachAyo paDe che tethI jANe AMkhanAM AnaMdAzruthI paNa te prabhuno prakSAla karatA hoya tevuM jaNAya che. 2. vastrakozathI aDadhuM mukha DhAMkeluM rAkhIne te candranapUjA karavA mATe prabhune AMgaLIthI sparza kare che tyAre te bhagavAnanI bhItara rahela zAMtirUpI ratna corI rahyA hoya tevuM dekhAya che. 3. bhagavAnanA gaLe te moTTImajAnI mALAnuM AropaNa kare che. mALAmAM paMcavarNanAM phUlo gUMthelAM hoya che. zreSThIvarya prabhune sparze che, prabhunuM nAma uccare che, zvAsamAM prabhune dhAraNa kare che, AMkhathI prabhune jotA rahe che ane prabhunI stavanA sAMbhaLatA rahe che mATe temanI pAMceya indriyo prasanna bane che. ane teo paramAtmAmAM ekarAga banI jAya che. 4. ratnothI maDhelI sonAnI thALImAM dIvo mUkIne zreSThI bhagavAnanAM kevaLajJAnanAM darzana karatA hoya tevuM lAge che. prabhu pratye atyaMta Adara bhAva dhAraNa karIne teo prArthanA kare che ke "mArA AtmA dvArA mArA AtmAne joI zakuM evI zakti Apo.' 5. jANe uccagati prApta karavA mAMgatI hoya te rIte upara tarapha vahI rahelI dhUmanI rekhA dharAvatA ane suvAsathI maghamaghatA dhUpa te bhagavAn samakSa dhare che ane siddhazilAmAM rahelA bhagavaMtone pUjA pAThave che. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 113
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 svastikAlekhanairakSatairakSatairakSatA dakSatA'darzi tenArhaNe / zubhraputraizca puNyAni devAzraye' sthApayad bhaktibhAvA~zca sarvAnapi // 7 // muktikAGkSI phalAnyarhatAmarpayan nizcalaM satphalatvaM jagAmAtmanaH / svAdubhiH suSThubhiH nirmalaistaiH phalaiH bhadranirghoSaNA svasya caitye'karot // 8 // dravyamadhyarghamAyuktavAnadbhutaM zuddhanaivedyapUjAvidhAne dhanI / devatAsammukhe sthApitA miSTayo lebhurevAmRtAduccakakSasthitim // 9 // nityamevaM vitatyASTapUjA vibho - rudyataH zreSThimANikyasiMhaH kRtI / aSTakarmakSayairaSTasaukhye zive yAtumaSTAbhimAnApahArottamaH // 10 // vyApRtiM pAlikAyAM nagaryAM marau sAdhikAM vindate raivatAM raivataH / viSNusImantinIpremalIlAvazo' vantikAto'pi dUraM vasannArhataH // 11 // AnurUpyaM zaravelayA nirjalA vAyavo vAridA tadbhuvA yantyaram / sAhacaryeNa dIrgheNa no kiM bhaved uttamAnAmapi bhraMza AtmasthiteH // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ akhaMDa cokhA dvArA sAthiyo dorIne te potAnI pUjA karavAnI akhaMDa dakSatAne vyakta kare che. sapheda ujaLA cokhAnA bahAne te potAnuM puNya ane potAnA pavitra bhAvo prabhune samarpita kare che. 7. te mokSanI icchApUrvaka prabhu samakSa phaLa dhare che. te dvArA te pote uttama puNyavAna che tevuM pUravAra thAya che. AsvAdya, suMdara ane svaccha phaLo dvArA te potAnAM maMdiramAM potAnAM kalyANanI udghoSaNA kare che. 8. uttama naivedyapUjAmAM te moMghAM dravyo prabhu samakSa mUke che. prabhu samakSa mukAyelI mIThAI, amRta karatAM paNa vadhAre pavitra banI jAya che. 9. zrI mANekacaMdajI zeTha A rIte roja aSTaprakArI pUjA kare che. A pUjA dvArA te ATha karmono kSaya karI, ATha mahAn sukhonAM nidhAna svarUpa mokSamAM javA taiyAra thAya che. ATha prakAranuM abhimAna TALavA te udyamazIla che. 10. dhanavAnomAM sarvazreSTha evA mANekacaMdajI zeTha vizeSa vyApAra karavA mATe marudezanA pAlI nagaramAM rahe che. jainadharmamAM kuzaLa evA zreSThIvarya, lakSmInAM upArjana mATe avaMtInagarathI dUra rokAyA che. 11. zarada Rtune lIdhe havAmAMthI ane vAdaLAmAMthI bhInAza osarI gaI. havA ane vAdaLA zaradaRtune lIdhe marudezanI bhUminI jema korA thaI gayA. uttama mANaso paNa lAMbA samaya mATe jemanI sAthe rahe temanI asaramAM AvIne potAnA mULa svabhAvane gumAvI bese che. 12. zrImANibhadramahAkAvyam 7 115
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimA rAjate candramA bhrAjate bhAnunA'hAni tApyanta ugrAMzunA / saikate'smin marAvuDDayante kaNA meghaniryANatuSTyA'bhito'pyuccitAH // 13 // rAtrirAsairmarau tIvratauryatrikairutsavastanyate grAmalokai raNad / yAtrivRndAnnavInAn zarajjAgRtAn varNitAzIrvacA: prItibhiH pANDuraH // 14 // uSTrakUTo paTairAvRtAGgo'pi san zItakAlena sambAdhita reNubhiH / pIDito haimamaGgIkRtaM darzayan dhAvaneSuSare jADyamAlambate // 15 / / bhittibhAgAn gavAkSAn mRzantI bhuvaM zItatA zIghramAyAti zayyAsthalIm / kambalacchannadehAnaho mAnavAn nidritAbhAvarogeNa badhnAtyalam // 16 // zItatA sUryamudyAntamAkrAmati dhUmikAvistarassarvadikSu prage / tatparAbhUtinA khinnatAM lambhitaizzAdapuSpaistuSAracchalAd rudyate // 17 // zaizirA vAyavo vRkSapatroccayAn pAtayantastvarante jarAsodarAH / kASThazeSe tarAvaMzumAlI karaivaidyavad datta uSNaM suvarNauSadham // 18 // zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUnamanI rAta sohAmaNI hoya che. cAMdo camakadAra hoya che. divase sUrajano tApa ugra hoya che. comAsuM jatuM rahyuM che tenI khuzAlIne lIdhe, retALa marudezanI girda cArekora uDI rahI che. 13. gIta-saMgIta ane nRtyanA sathavAre rAtanA rAsano utsava jAme che. comAsuM pUruM thayuM hovAthI pravAsa mATe taiyAra thayelA navAnavA yAtrikone premathI AzIrvAda ApavA mATe rAjasthAnanI grAmINa prajA AvA raNakatA ane premALa utsava rAkhe che. 14. ziyALo Ave che. UMTonAM zarIra para vastro DhAMkyA hoya che, to paNa ziyALAnI asarathI TharI gayelI retIne lIdhe temane pIDA thatI hoya che. retInI ThaMDI pagamAM bharAI gaI che tevuM batAvavA mATe ja UMTo, registAnamAM ekadama dhIme dhIme cAle che. 15. ThaMDI, makAnonI bhIMtone ane gokhalAone aDatI aDatI zayyA sudhI AvI pahoMce che. kAMbaLa oDhIne sUtelA mANasone anidrAnA rogamAM bAMdhI rAkhe che, A ThaMDI. 16. savAre cotarapha dhummasa phelAvIne ThaMDI ugatA sUraja para AkramaNa kare che. sUrajanI hAra thAya che te joIne komaLa ghAsa ane komaLa phUlo kheda pAme che ane jhAkaLabiMdunAM bahAne raDavA lAge che. 17. zizira RtunA jarA jevA vAyuo vRkSonAM pAMdaDAne nIce pADIne jhaDapathI vahyA kare che. pAMdaDAM badhAM ja kharI jAya che ane vRkSa kevaLa UbhuM thaDa banI rahe che. sUrya potAno taDako AvAM vRkSone aDADe che. taDako hUMphALo ane sonerI hoya che. evuM lAge che ke sUraja vaida banIne vRkSono upacAra kare che kema ke vaidya vRddha mANasane potAnA hAthe, suvarNamizra evI uSNaprakRtinI davA ApatA hoya che. 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 11 7
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ reNubhUmau hi ko'pi prasAdo'bhavacchItatAlAghavAduSNatAsaMyamAd / dhUlirekhAvalissaGkhyayA'nantakA' bdhestaraGgaissamA caJcalA nRtyati // 19 // kUpavApIsarassvapsu kumbhAn kSipanaJcalairAvRtA''syo'GganAnAM gaNaH / kaGkaNakvANitairmastake tAn vahan komalaizcAlanayati mAdhyandinam // 20 // pakvakharz2arikAmadyapAnopamazced vasanto marau nAbhyupeyAttataH / aGganAnartanairaGganirvarNanaiH puSpavarSA raha: syAtkuto yauvane // 21 / / SaTpadAzliSTapuSpAvalipracchadAH parvatAssanti nIlairvanairaJjitAH / kokilAlApatArasvare nirjharamandragambhIratA pUryate svocitA / / 22 / / sAndhyakAle vasante marunmantharaH dolayA dolayantI vadhU mandate / atratastatrato yAtayA yA tayA kSipratA dhAryate tAM hi manvan madhum // 23 // grISmabhISmeSvahassUddhataiH saikataiH svedanAccikkaNatvakSu zUlAyate / rAtrizAntA tvanauddhatyavadvAlukA kAntakaumalyataH puSpapatrAyate // 24 // 118 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ThaMDI ochI thaI che ane garamI maryAdita che tene lIdhe registAnamAM koI navI ja tAjagI patharAI che. retImAM lAMbI lAMbI agaNita rekhAo aMkAya che. te havAne lIdhe saLavaLatI rahe che, dariyAnAM mojAnI jema. 19. tIvra garamI nathI mATe bharabapore strIo pANI bharavA nIkaLI zake che. kUvA, vAva, sarovaranA kAMThe e strIo UbhI rahe che. emanAM mukha vastrothI DhaMkAyelAM che. e mATalAmAM pANI bharIne, mATalAne mAthAM 52 mUke che tyAre temanA kaMkaNa raNakavA lAge che. 20. pAkelI khajUrInA rasa jevo vasantano samaya jo rAjasthAnamAM Ave nahIM to, bagIcAnAM ekAntamAM bhAnabhUlIne nRtya karI rahelI strIo para phUlo kevI rIte verAya ? 21. parvata 52 phUlo patharAyA che. phUlo 52 bhamarA patharAyA che. lIlAchama vRkSothI parvata DhaMkAI gayo che. koyalanA TahukAranA tIvra svaronI sAthe dhIragaMbhIra avAja joDIne jharaNAo yogya sAtha ApI rahyA che. 22. vasaMtanI sAMje hIMcakA para jhUlI rahelI vahuone joIne dhImI paDI gayelI havA jANe ke temanI prazaMsA kare che. eka taraphathI bIjI tarapha jhUlatI rahIne A vahuo je caMcaLatA dhAraNa kare che tene paNa A havA vasantaRtu mAnIne mANe che. 23. unALAnI bhayAnaka garamI. divase uDatI retIo, parasevAthI rebajheba banelI zarIranI cAmaDI52 kAMTAnI jema vAge che. alabatta ! rAte A retI zAMta hoya che. e uDatI nathI. balke patharAyelI hovAthI ekadama komaLa lAge che. jANe ke phUlono Dhagalo. 24. zrImANibhadramahAkAvyam 7 119
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIrabhasrAbhirAkaNThapItairjalai ravI tRT kathaM zAmyatAM yAtribhiH / aGganAsaGgavattRptito'tRptatA jAyate saMyamassarvatastrasyati // 25 // yo marIcebhraMmastoyanirdezano dUramAlokyate'smin rajomaNDale / mArgavisthApano buddhivibhraMzano jIvavitrAsano bhogatRSNAyate // 26 // meghakAle'mbhasA plAvitA bhUmayo rAjasA sphATikarAvRtA grAvabhiH / tatra bimbIbhavannambudaughaH kimu rAti vidyudbharai raupyarUpaM rayAd // 27 / / ghaTTitairvAridainiSpatadbhirjalaivAtaviddhairdumairyatsaribRMhaNaiH / nAdavaividhyamAracyate tat khalu kekinAM kAkalIkArmaNaiH klavyate // 28 // varSayA nirmite paNyavizrAmaNe' sUryadarzitvato rAtritulyA dinA / ugrasaudAminItvibhirudyotitA vAsaranti triyAmA anidrAvazA // 29 / / varSaNA''vAsamArAdhanArthaM dadhuH tatra sUrIzvarA ziSyasaGghAnvitAH / nityamAcAryasevArthamAyAn dhanI dharmavArtA zrRNotyAtmacintAturaH // 30 // 120 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtrALuo mathakanAM pANI pItA ja rahe che. mAravADanI bhUmi para jAganArI tIvra tRSA zAMta ja thatI nathI. strInA saMgathI jema atRpti vadhe che ane maryAdA rahetI nathI tema A tarasa pANI maLavAthI vadhe che ane keTaluM pANI pIvuM teno niyama raheto nathI. 25. retInA tharonAM tharo patharAyAM che. dUra dUra mRgajaLanI mAyA dekhAya che. hAlatAM pANIno bhrama Ubho thAya che. A mRgajaLa, bhogatRSNA jevA che kema ke mRgajaLa ane bhogatRSNA, yogya mArgathI dUra kheMcI jAya che, buddhine bhraSTa kare che ane aMte bhayaMkara trAsa Ape che. ra6. comAsAmAM pANIthI ubharAtI jamIna, sphaTikathI DhaMkAyelI hoya tevI dekhAya che. A pANImAM paDachAyA banIne laherAtAM vAdaLo, vIjaLI camakAvIne pANIne cAMdInA raMge raMgI de che. 27. comAsAmAM ghaNA avAja thAya che. athaDAtAM vAdaLono avAja, jhIMkAtAM pANIno avAja. vaMToLiye jatAM vRkSonA avAja. nadInAM pUrano avAja . paraMtu A badhA avAjone, moranI kekAono jAduI avAja jhAMkhA pADI de che. 28. varasAdane lIdhe sUraja dekhAto nathI mATe dukAno baMdha rahe che. tethI divasa, rAta jevo lAge che. to rAte vIjaLInA camakArAnuM ajavALuM jhabUkyA kare che ane vIjaLInA dhaDAkAothI UMgha nathI AvatI mATe rAta, divasa jevI lAge che. 29. pAlI gAmamAM zrIhemavimalasUrijI ma. comAsA mATe rokAyA. sAthe moTo ziSya parivAra hato. zrImANekacaMdajI zeTha temanI sevA karavA roja Ave che ane AtmAnI ciMtApUrvaka vyAkhyAna sAMbhaLe che. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 121
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemasUriM tathA'nandasUriM gurusthAnamAropya sarvANi pApAnyayam / varNayatyAtmanA sevitAnyaskhalatpApagardAbhirevAtmazuddhirbhavet // 31 // siddhazailasya mAhAtmyamAkarNya sa sadgurozcintayAmAsa citte yathA / ghAtakaissAdhunirbhartsanApAtakairbAdhito'nantasaMsAravAnasmyaham // 32 // ajJatAyAM kRte syAdapi kSAlanaM svIyamatyA tu nAlocanA kAcana / nUnamarhadguruSvastasadbhAvano' haM mahAkalmaSo nirgamI nArake // 33 // sAMprataM pUjyate devatA stUyate sadgurustena pUrvAparAdhakSayaH / syAnnahi svAditairAmiSairudbhaTairarjitAMhassu kiM kurvatAM laGghanam ? // 34 // karmaNAM marmaNAM chittaye yAmyahaM zatrujitparvate tIrthanAthe yataH / anyabhUmau kRtaM pApamatyutkaTaM tIrthabhUmau kRtaiH satkRtairnazyati // 35 // yAvatA pUrvapApakSayo no bhaved tAvatA''hAracAre virAmo'stu mAm / kArtikIpUrNimAtaH kRtopoSaNo yAmi pAdAta ekAkyahaM yAtrayA // 36 // 122 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIhemavimalasUrijI ma. ane zrI AnaMdavimalasUrijI ma.ne teNe potAnA gurupade sthApyA. jIvananAM tamAma pApo teNe gurune jaNAvI dIdhA. Atmazuddhi karavI hoya to pApanI gaha to karavI ja paDe. 31. temane gurunAM mukhe zatruMjayamAhAbhyanuM zravaNa karavA maLyuM. te vicAravA lAgyA : sAdhunI AzAtanAnuM bhayAnaka pApa meM karyuM che. huM anaMta saMsArI chuM. 32. ajJAnavaza pApa thayuM hoya to zuddhi saMbhave. jANI joIne pApa karyuM hoya tenI to koI AlocanA paNa nA hoI zake. pUrve bhagavAna ane gurumAM mane koI saddabhAva nahoto rahyo. mAruM e pApa mane narakamAM laI jaze. 33. jo ke Aje huM devanI pUjA karuM chuM, gurunI stavanA karuM chuM. paNa tenAthI jUnA pApo dUra thavAnA nathI. bephAma rIte mAMsa khAI lIdhA bAda upavAsa karo to kaMI mAMsAhAranuM pApa bhUMsAI jatuM nathI. 34. karmone mULathI naSTa karavA mATe mAre tIrthAdhirAja zrI zatruMjayanI yAtrA karavI joIe. kema ke bIjA sthAnomAM karelAM ugra pApo tIrthasthAnomAM rahevAthI nAza pAmatAM hoya che. 35. huM kArtikI pUname ekalo yAtrA karavA nIkaLIza. khullA page. cAlatA cAlatA. jyAra sudhI purANA pApo nAza pAmatAM nathI tyAra sudhI huM AhArano tyAga rAkhIza te uttama gaNAze. 36. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 123
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 yAcate'nantakAruNyatAruNyavatsadguroretadAvedya dharmAziSaH / ekalavye'rjune sUtaputre'mitA'' cAryaniSThaiva sAphalyalakSmIprasUH // 37 // nIvRtAnnirvRtAyAmathartAvabhUd bhAnubhAbhAsvaro ghastravargazcirAd / kardamahrAsataH zuddhamArgakramo vegazAntyA''pagAnaupathodghATanA // 38 // gUrjarAtre maroryAti mukhye pathi sa pratasthe padairalpabhArastanau / bhuktipItiviyuk svAdadehA'rataH bhaktiprItisayug devatAsAdhuSu // 39 // hastinA'zvena saukhyAsanenA'ntarA' sau pravAse prayAti praNunnaH prabhau / devadeve yugAdau hitAdezini nAbhijAte'bhave mArudeve zive // 40 // aJjalau yaSTizRGgastha - kUrcAnanAn pAdapIThIH samunnAsikA dhAyinaH / raktapaTTAnubaddhottamAGgAn marAvuSTrasaMrakSakAn mArgato'bhAlayat // 41 // dvIpadantAkRtaiH kaGkaNairbhUribhibahudhAyaiH kvaNantyo'GganAH komalAH / aGgaNe gomayAlepikA darzayantyasya gArhasthyacAturyamardhA''natAH ||42|| zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI bhAvanA teNe gurubhagavaMtane jaNAvI. ane anaMta karuNAnAM yauvanathI samRddha evA gurubhagavaMta pAse AzIrvAdanI yAcanA karI. ekalavya hoya, arjuna hoya ke karNa hoya - guru pratyenA samarpaNa bhAvathI ja te saphaLa banI zakyA hatA. 37. comAsuM pUruM thayuM. divaso sUrajanA tejathI dedIpyamAna banI gayA. kAdava sUkAyo tethI mahAmArgo cAlu thaI gayA ane nadInAM pUra osaryA eTale jaLamArga cAlu thaI gayA. 38. mAravADathI gujarAta tarapha jatA mArge teNe prayANa karyuM. teNe zarIra para khAsa bhAra UMcakyo nahoto. te cAlatA cAlatA nIkaLyo. khAvAnI ke pIvAnI rajA hatI. svAda ane zarIranI upekSA hatI. devamAM bhakti hatI. gurumAM prIti hatI. 39. te hAthI-ghoDA-pAlakhI vinA pagapALe pravAsa karI rahyo hato. kalyANano mArga sthApanArA, nAbhirAjAnA putro, marudevInA saMtAna, saMsArano aMta lAvI mokSamAM birAjamAna thayelA devAdhideva zrI AdIzvara bhagavAnanI bhakti mATe te atyaMta utsAhita hatA. 40. rastAmAM temaNe UMTanA rakhevALone joyA. jamInapara lAMbI DAMga TekavIne tenI Toca para hAtha mUkIne tenI para dADhIvALuM moTuM rAkhIne te loko UbhA hatA. temanA paganI mojaDInI AgaLanuM phaNuM UMcuM hatuM. temaNe mAthe lAla pheMTA vIMTALelA hatA. 41. teNe rAjasthAnanI strIo joI. temaNe hAthamAM paherelA hAthIdAMtanAM kaMkaNo raNakatA hatA. e nAja ka nArIo, ardhI jhakIne ghara AMgaNe chANa lepatI lepatI potAnI saMsArakuzaLatA vyakta karatI hatI. 42. zrI mANibhadramahAkAvyam 7. 125
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatra zuzrAva suzrAvako mandira ghaNTikAdhvAnamadhvAnamadhyAzritaH / tatra sadRSTayo'dRSTayogyetarA azruNo dhArayA''dhArayAcJAparA // 43 // tejasA vardhamAnAM tapasyAM dadhan prAtarudgacchatA bhAskaraNeDyate / sAndhyamazrAntasaJcAraNazzasyate tena naktaMparikSIyamANAMzunA // 44 // kSetramudyAnamAghATamAlimalIgardamazvAmahe:kozamAvezanam / IndrakAnAhavAnutsavAnulmakAn pazyati smaikadRSTyA smRtAdIzvaraH // 45 / / jJAtavAn dodhakollApigopAlakai rgitIrAvatIrNaistRNairgurjaram / vistRtacchAyivRkSaiH phalADambaranimnagA'sthAgavAripravAhairapi // 46 // phullakedAramAkrAmakA pakSiNo maJjulasvAninazcakramutpAtinaH / sthAlikAvAdakAd gopaputrAdapi nirbhayA bADhamatraiva caJcugrahAH // 47 // dhauti kAsAratIraM'zakAnyekakA nAvRtArdhAghriNA vArivinyAsinA / raktagaure kapole'tra gharmodakA zIkarasparzanairyAnti no dRzyatAm // 48 / / 126 zrImANibhadramahAkAvyam 7
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ rastAmAM jayAM jayAM maMdirano ghaMTanAda tene saMbhaLAya tyAM tyAM tenI pavitra najara sthira banI jatI. e AMkhomAM bhInAza lAvIne te prabhune yAtrAmAM sahAyaka banavAnI prArthanA karI leto hato. 43. tejathI vRzriMgata banatI tapasyA te karI rahyo hato. savAre ugato sUraja tenI pUjA karato raheto. sAMje rAtrinA AgamanathI potAnuM teja gumAvI rahelo e ja sUraja, zreSThIne azrAMta rIte cAlI rahelo joIne tenI prazaMsA karato raheto. 44. khetaro, bagIcAo, pALIo, setuo, pANInA sApa, ghoDIo, sApanI kAMcaLIo, zilpIonI zALAo, sabhAgRho, laDAIo, utsavo, aMgArAo AvuM badhuM eka dRSTithI e joto raheto hato. tenAM manamAM AdinAtha prabhu vasyA hatA. 45. have govALiyAo dohA lalakAratA hatA, mArganAM baMne chevADe ghAsa ugeluM hatuM, bharapUra phaLo ane bharAvadAra chAyA dharAvatA vRkSo dekhAvA lAgyA hatA, ane nadImAM vahetAM pANI ekadama UMDAM jaNAtA hatA tethI tene samajAyuM ke gujarAta AvI gayuM che. 46. mITho kalakalATa karI rahelA paMkhIo AkAzamAM goLagoLa pharatA rahI lIlAchama khetaro 52 AkramaNa karavA mAMgatAM hatAM. govALiyAnA dIkarAo thALI vagADatA hatA chatAM gabharAyA vagara teo khetaramAM utarI paDatA hatA ane cAMcathI caNavA lAgatA hatA. 47. taLAvanAM pANImAM eka strI vastro dhoI rahI che. tenA ardhA paga pANImAM DUbelA hatA ane gAla para pasIno Avato hato te pANInAM chAMTA uDIne AvatA hatA tene lIdhe dekhAto nahoto. 48. zrImANibhadramahAkAvyam 7 127
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 sArthavainAyikairaukSakairauSTrakaimargamutpiJjalaM dRbdhakolAhalaM / zAntikAmo vihAyaityaraNyairayamekamarhantameva smaran mAnase // 49 // zukladhautAmbaraM svacchaprAvArakaM zIrSacelANDakaM karNapUrAGkitam / bAhukeyUrakaM cAGgurImudrikaM madhyasauvarNasUtraM vane gAminam // 50 // zIghramabhrAntamazrAntamAnanditaM zAntamutkaNThitaM maunamagredRzam / zrImadAdIzvaradhyAnabaddhAzayaM sadgatiM satiM sanmatiM sannatim // 51 // cintyamAnAgarAdivyasAmIpyato baddharomAJcamautsukyanaddhaM mukhe / pAdanikSepaNaiH karmakoTikSayaGkAriNaM mArgamabhyantaraM gAminam // 52 // sAdhuvat kAyakaSTena ruddhAzravaM yogivad vismRtAzeSasambandhakam / dharmavad gauraveNocitenojjvalaM tIrthavanmaGgaloccAraNaiH pAvanam // 53 // zrIzatruJjayanAmamantrajapanaM nAbheyanidhyAyinaM yAtrAyAmavikalpamAtmanirataM zabdAn daduH kecana / ekAgro'rhati nottarAdaramadhAttAvaddhi zastrairamuM janurniSpratikAriNaM dhanaharAH krUrA akasmAdamI // 54 // (paJcakam ) zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArtho, godhaNa, UMTadhaNa dvArA mArgamAM bhIDa ane kolAhala ghaNo ja thaI rahyo hato. zAMtithI pravAsa thAya mATe te jaMgalanA avAvarU raste nIkaLyo. te manamAM arihaMtanuM smaraNa karI rahyo hato. 49. teNe sapheda dhotiyuM paheryuM hatuM. svaccha aMgarakhuM dhAraNa karyuM hatuM. mAthe pAghaDI hatI. kAne buTTI hatI. hAthe bAjubaMdha hatA. AMgaLImAM vIMTI hatI. kammare sonerI kaMdoro hato. vananA mArge e cAlI rahyo hato. 50. te jhaDapathI cAlato hato. tenAM manamAM koI bhramaNA nahotI. te khuza hato. ugratA nahotI paNa utkaMThA hatI ja, e cUpacApa AgaLa najara rAkhIne cAlato hato. enA manamAM AdIzvara bhagavAnanuM dhyAna cAlI rahyuM hatuM. uttama gati hatI. pavitra lAgaNI hatI. zuddha buddhi hatI. zreSTha namratA hatI. 51. vicAromAM vaselo girirAja, najIka AvI rahyo che tema vicArIne te romAMcita banI jato hato. enA caherA para girirAjane bheTavAnI utsukatA hatI. pagale pagale karoDo karmono te nAza karI rahyo hato. enI aMtaryAtrA paNa cAlu hatI. pa2. zarIrane kaSTa ApIne te Azravane rokI rahyo hato, sAdhunI jema. tamAma saMbaMdhone te bhUlI gayo hato, yogInI jema. uttama kakSAnuM gaurava teNe dhAraNa karyuM hatuM, dharmanI jema, te maMgala uccAraNo dvArA pAvana hato, tIrthanI jema, pa3. e zatruMjayanAM nAmano japa karI rahyo hato. AdIzvarajIne te yAda karato hato, yAtrAmAM te ekatAna hato. te AtmAnI najIka pahoMcI gayo hato. AvI avasthAe pahoMcelA zreSThIne koIke sAda dIdho. zreSThI to bhagavAnamAM khovAyelA hatA. temane javAba ApavAnuM sUjhayuM nahIM. eTalI vAramAM to krUra lUMTArAoe AvIne zastro dvArA acAnaka ja temanI para prahAra karyA. 54. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 129
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 8 (vasantatilakAvRttam) caurA vanIcarasamAnatayA jaDAste vittecchavo nijahitazriyameva jahaH / ghAtaistribhAgahatadehamimaM vilokya nezurvimUDhamanaso vanagahvareSu // 1 // zIrSaM kabandhamahahA padapiNDikAJca tIkSNaprahAraghaTanA vidadhau vibhaktAH / tat pAlikojjayanasiddhagirismRtena cittatrayIM dadhati kA'pyupamAnitA'smin // 2 / / tasminnakANDapatite pracalanti pIDA sRgnissRti-zvasanarodha-vicetanAdyA / nirbhIkatA-niraghatA-nirahaMyutAbhiH pratyAgatAtmamanano vyamazad vivikte // 3 // kvA''tmIyalokasubhagA janibhUmirasti kvA''tmoddhRtAya kuzalA guravo marusthAH / bhUyAnahaM ca vanabhUviluThaccharIraH kvaikAntaraudragahane patito'lpabhAgyaH // 4 // yAntyAM zriyAM na mama santi zucaH kadAcit mRtyau mayi prabhavati dravaNo'smi nA'ham / truTyadbalo na girirAjasamakSametuM zakto'smi hanta mama tena viSAdayogaH // 5 // rAjAdanInikaTacaityavirAjamAnaM devAdhidevamupayAmi na mArudevam / prakSAlayAmi bhagavantamahaM na hastaiH zrIkhaNDapuSparacanairna tanomi pUjAm // 6 // 130 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 8 e lUMTArAo jaMgalanA janAvaro jevA jaDa hatA. temane saMpatti joItI hatI ane temaNe potAnAM kalyANarUpI lakSmIne ja lUMTAvI dIdhI. zreSThIvaranuM zarIra traNa TukaDAmAM vibhakta thaI gayuM che te joIne teo mUDha thaI gayA ane jaMgalanA UMDANamAM sarakI gayA. 1. zreSThI para tIkSNa zastranA prahAra thayA hatA tene lIdhe, mastaka, dhaDa ane piDI A traNa bhAgomAM zarIra vibhakta thaI gayuM. e kSaNe pAlI, ujajaina ane siddhAcalanI smRtine lIdhe temanuM mana paNa traNa TukaDAmAM vaheMcAI gayuM hatuM. kevI ajabanI tulanA ? 2. acAnaka thayelAM AkramaNane lIdhe temanAM zarIramAM pIDA thavA lAgI, lohI nIkaLavA lAgyuM, zvAsa rUMdhAvA lAgyA, bezuddhi jevuM thavA lAgyuM. paraMtu te nirbhaya hato, niSpApa hato ane nirabhimAnI hato, te pharIvAra hoMzamAM Avyo. vicAravA lAgyo. 3. mArA svajanonA vasavATane lIdhe sohAmaNI banelI mArI janmabhUmi kyAM che ? marudezamAM birAjamAna, mArA AtmAnA uddhAra mATe tatpara evA gurubhagavaMta kyAM che ? ane bhayAnaka jaMgalamAM jamInadosta thaIne paDelo kamanasIba huM kyAM chuM ? 4. saMpatti cAlI jAya to mane kyAreya zoka nathI thavAno. mRtyu Ave to DarIne huM bhAgI chUTavAno nathI. atyAre mArI tAkAta tUTI rahI che, huM girirAja samakSa pahoMcI zakuM tevuM lAgatuM nathI. basa. mane AnuM ja du:kha che. 5. rAyaNavRkSanI pAsenAM derAsaramAM birAjamAna zrI AdIzvara bhagavAna pAse huM pahoMcI zakyo nathI. mArA hAthethI huM bhagavAnano prakSAla karI zakyo nathI. caMdana ane kesarathI huM pUjA racI zakyo nathI. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 131
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUpena saurabhavatA zucidIpakena nAthaM karAgranihitena na pUjayAmi / naivedyakaiH phalakulairatha taNDulaizca no tarpayAmi sukhadaM khalanAzitAzaH // 7 // tatyAja duHsthavacanairahamarcanAM yAM sA mAmavadyavazamadya jahAti dUram / mAtA kimu tyajati pAlitamaGkakhelaiH putraM nitAntamavamAninamastaratyA // 8 / / dhanyAM namAmi mama mAtaramuttarANi yasyA avApya bhagavantamahaM jagAma / tyaktvA mamaiva hitadRSTibhiruttamAnnaM mAM rakSati sma bhavavardhakapAtakebhyaH // 9 // yA'suM tanuM mama dadau praNamAmi tasyAH pAdAravindamakalaGkamavarNanIyam / dattaM tayA yadapi tattadimAM hi dadyAM yAnto'savo'tra caraNeSu samarpitA: syuH // 10 // ardhAGginI mama samagramupAdhibhAvaM svIkRtya yA'pyanunayairiha mAmanenek / sarvasvamarpitavatI nirapekSabhAvaistAM dharmazuddhahRdayAmanumodayAmi // 11 // yannAvadaM tadapi sA'nugatA zruNoti yannAsmaraM tadapi sAdhayatIva mahyam / nAkurvi yan mama yazo'pi dadAti tasya matto'dhikA mayi ratirvizadA priyAyAH // 12 / / 132 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAthamAM sugaMdhI dhUpa ane pavitra dIvo laIne huM prabhunI pUjA racI zakato nathI. akSataphaLa-naivedya dharIne huM bhagavAnanuM tarpaNa karI zakato nathI. duzmane mArI AzAono nAza karI nAMkhyo che. 7. ayogya vAtothI prabhAvita thaIne pUrve meM pUjAno parihAra karyo hato. Aje have e ja pUjAe mAro tyAga karI dIdho che. jene khoLAmAM besIne ramADavo hoya te dIkarAne mAtA nArAjagIpUrvaka choDI de tevuM banI zake kharuM ? 8. mArI dhanyabhAga mAtAne huM namaskAra karuM chuM. enA javAbathI ja huM bhagavAna pAse jaI zakyo chuM. mArI mATe ja uttamannano teNe tyAga karyo hato. ane saMsArane vadhAranArA pApothI mane bacAvanAra e ja che. 9. jeNe mane, prANa ane zarIranuM dAna karyuM te mAtAnAM akalaMka ane anupama caraNakamaLane huM vaMdana karuM chuM. mArA zarIramAMthI nIkaLI rahelA prANa mArI mAtAnAM caraNomAM samarpita thAya tevI mArI bhAvanA che. eNe mane je kAMI ApyuM che te mAre ene ja samarpita karavuM che. 10. mArI dharmapatnIe mArA taraphathI apAtI tamAma takalIphone sahana karI lIdhI che. eNe satata vinaya karIne mArI pUjA karI che. vaLataranI apekSA rAkhyA vinA eNe potAnuM sarvasva mane samarpita karI dIdhuM che. tenuM hRdaya dharmane lIdhe pavitra che. tenI huM bhUri bhUri anumodanA karuM chuM. 11. mArI dharmapatnIno svabhAva kevo uttama ? meM kahyuM na hoya te paNa e samajI jAya che. mArAM kAma mane yAda nathI hotA paNa e yAda rAkhIne karI le che. meM je kAma karyuM na hoya teno yaza e mane Ape che. mArI para mane jeTalo prema nathI eTalo mArI patnIne che. 12. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 133.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgyodayena dayitAnayanAtithitvaM patyurbhavejjalanidhAviva candrabimbam / snigdhA ruco nayanayoH patinetravIkSAnirnAmitaiH navatamAM suSamAM vahanti // 13 / / arhatkRpAparivRtA mama cet samIpe sA sambhavedatanupuNyavatI pavitrA / dharmopadezavacanai racayet samAdhi rAgo yataH pariNato bhavati prazasyaH // 14 / / mRtyorakANDaghaTanA kathameva sahyA bhUyAttayoH kamalakomalacittavRttyo / yadvA mitho hyubhayayorjinabhaktivatyorAghAta eSa viSamaH sahavAsasahyaH // 15 // nUnaM smazAnagatasAdhumukhe'nalAnAM sparzAdupajJamaghamadya hi mAmudeti / aGgeSu yajjvalati tIvratayA'gnitApaH pApAni pApini dayAM na hi dhArayanti // 16 // vande niruttaracaritradharaM muniM taM yo'gni viSahya samatApariNAyako'bhUt / dhig mAM hutAzananidagdhasamastapuNyaM syAdeva niSThuramatiH prabalA'dhamAnAm // 17 // sUri smarAmi karuNAnilayaM prabodhAd yenA'rpitA mama navA dRganantapuNyaiH / tenerito'smi girizekharadarzanArthaM hA ! tadvacAMsi patito'tra na pAlayAmi // 18 / / 134 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ patnInI najara sAme rahevAnuM saubhAgya patine puNya hoya to ja maLe che. dariyAmAM cAMdAno paDachAyo paDe tema patnInI AMkhomAM patino paDachAyo patharAto hoya che. patinI najara sAthe najara meLavavAmAM saMkoca anubhavatI patnInI jhukelI AMkhono raMga koI alaga hoya che. 13. arihaMtonI kRpA pAmanArI, atyaMta puNyazALI ane pavitra evI te jo mArI pAse hoya to dharmopadeza ApIne mane e samAdhi Ape. tenA dvArA tIvra rAga paNa prazasta banI jAya che. 14. mA ane priyAnuM mana kamaLa jevuM komaLa che. teo A akALamRtyunI ghaTanA kevI rIte khamI zakaze ? athavA e baMne jinabhata che. arasaparasanA sahacArathI A AghAta sahya banaze. 15. smazAnamAM sAdhanA karI rahelA sAdhunA mukha para Aga cAMpIne meM je pApa bAMdhyuM hatuM te ja Aje udayamAM AvyuM che. kAraNa ke mArA zarIramAM asahya baLatarA thaI rahI che : pApIone pApa paraco batAve ja che. 16. jemaNe Agane sahana karI laIne samatA jALavI rAkhI hatI te munivarane namaskAra karuM chuM. AgamAM potAnuM badhuM ja puNya meM bALI nAMkhyuM che. mane dhikkAra che. adhama mANaso atizaya nirdaya hoya che. 17. mane e karuNAnidhAna gurudevatA yAda Ave che. mArAM puNyo anaMta haze tethI ja A gurue mane jagADIne navI daSTi ApI. temaNe ja mane girirAjanI yAtrA karavAnI preraNA ApI che ane temanI A preraNA huM sAkAra karI zakato nathI kema ke huM ghAyala thaI gayo chuM. mArI kamanasIbI, 18. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 135
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ eko'smi nAsti mama kazcana bAndhavAdissarvaH svakarmavazago bhavatIha jIvaH / yad yasya yatra niyataM racitaM niyatyA rUpAntaraM bhavati naiva kadAcidasmin // 19 // zeSAhizIrSapariNAmisuvarNaharyo devendravarNyavibhavo vanarAjasattvaH / abhyAvRto budhajanairanizaM vinaphrevanyAmananyazaraNo'styadhuneti citram // 20 // yAtavyameva jagato bata jAtajAtaiH zokAturairapi samAdhivarairna bhedaH / zokAdinA vrajati durgatayo bhavanti sAmyena yAtavati sadgatayaH sphuranti // 21 // madghAtapAtakakRtaH sukhino bhavantu tatpAtakaM kSayamupaitvanutApazaktyA / mA bhAvini prakRtasatkaraNeSu pApaiH pUrvairamISu ghaTayantu mayIva bAdhAH // 22 // tIrthaGkareSu bhagavatsu zaraNyabuddhissiddheSu sAdhuSu samasti samastadharme / puNyeSu teSu vihiteSu mama pramodaH pApeSu hanta manasi pracuro viSAdaH // 23 // bhUyAM namaskRtipadeSvanubaddhacetAH zatruJjayasmaraNameva rameta citte / AdIzvaro'vataratu kSaNamekamakSNoH rAjAdanI mama manasyupayAtu puNyA // 24 / / 136 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM ekalo chuM. mArA bhAI vagere koI svajano mArA nathI. dareka jIvo potapotAnAM karmamujabanuM jIvana pAme che. jenAM bhAgyamAM je nakkI thayeluM hoya che temAM kacAreya pheraphAra thato nathI. 19. je mANasanI havelInA bhArathI zeSanAganuM mAthuM dabAya che, jenI saMpattinI prazaMsA indra kare che, jenI tAkAta siMha jevI che, vidvAno jenI AsapAsa namratApUrvaka vIMTaLAyelA rahe che te Aje jaMgalamAM ekalo paDyo che. kevuM Azcarya ? 20. A jagatamAMthI dareka jIvoe javuM ja paDe che. zoka rAkhIne maro ke samAdhi rAkhIne mo, duniyA to choDavI ja paDe che. pharaka eTalo ke du:khI thaIne maro to durgati thAya che ane samAdhipUrvaka mo to sadgati maLe che. 21. mane mAravAnuM pApa jemaNe karyuM che te sau sukhI banajo . potAnAM pApano pastAvo karIne teo nirmaLa banajo. bhaviSyamAM teo sAruM kAma karavAnuM zarU kare tyAre temane purANAM pApone lIdhe sArAM kAmamAM vighna Ave tevuM kyAreya na thajo. mArAmAM banyuM tevuM temanAmAM nA banajo. 22. tIrthaMkaro, siddho, sAdhuo ane dharmano AnaMda che, mArA pApono mane raMja che. 23. zaraNAgata banuM chuM. mArAM puNyono mane mArAM manamAM navakAranA akSaro ghUMTAyA kare. mArAM cittamAM zatruMjayanuM smaraNa cAlyA kare. mArI AMkhomAM ekavAra AdinAtha dAdAnuM avataraNa thAya ane pavitra rAyaNavRkSa manasamakSa upasthita thAya tevI mArI bhAvanA che. 24. zrImANibhadramahAkAvyam 8 137
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 ityAzayAmRtarasAcamanaiH pavitraM prakRSTapIDanamapi klamakAri nAsIt / vistrAvizoNitasarasyapi tasya kAyo mandaM zvasityavacano'nayanAvalokaH // 25 // khaNDayena vijane'sya vidAritasya dehasya vIkSya nitamAM viSamAmavasthAm / prANA yiyAsava ito'pi ca saGgadoSAdicchanti tAvadaparAM tridazAmavasthAm // 26 // ekastarorudapatat sahasA'tha pakSI pakSAt papAta gagane laghu barhamekam / dUraM yayuH kvacana tatkalaguJjitAni tasmin vane vilasite sthiraparNakAle // 27 // atrAntare tu guravo'pi vipattibaddhA jAtA smazAnaghaTitaiH kharamantratantraiH / sUryaM nabhassu zazinaM grasati prabhADhyaM rAhoranugrabalinaH kimu nogradaMSTrA // 28 // AvezacArikatayA'dhamanRtyaktA dhInAzavAtulatayA paridIrNavastrAH / AkranditairazanapAnavinAzanaizca ziSyA gurorvimatayo kramazo babhUvuH // 29 // sAdhuzculumpati rajoharaNasya sUtraM tajjasyati spazati ghUrNati tadvihAya / vyAttekSaNaH padavinAzitakumbhamuJchan khelatyanekazakalairDipati prahAraiH // 30 // zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI suMdara vicAraNAnAM amRta dvArA te pavitra banI gayo. tIvra pIDA paNa tene herAna karI na zakI. tenuM zarIra lohInA khAbociyAmAM paDyuM hatuM. zvAsa dhImA vege cAlatA hatA. bolI zakAtuM nahotuM. AMkhe dekhI zakAtuM nahotuM. 25. tenuM zarIra traNa TukaDAmAM vibhAjIta thaI gayuM hatuM te joIne tenA prANo, zarIrane choDavA utsuka banI gayA. paNa atyAre e prANa traNa TukaDA vALA zarIra sAthe joDAyelA hatA tethI saMganA prabhAve prANone tridaza-avasthA pAmavAno ja vicAra Avyo. 26. acAnaka, vRkSa parathI eka paMkhI uDyuM. enI pAMkhamAMthI eka nAnuM pIchuM havAmAM vahetuM thayuM. e paMkhIno kalabalATa dUra cAlI gayo. e samaye vananAM vRkSo paranAM pAMdaDAM sthira banI gayAM hatAM. 27. A tarapha gurubhagavAna zrI hemavimalasUrijI ma., zrI AnaMdavimala sUrijI ma. ne smazAnamAM karAyelA krUra maMtraprayogane lIdhe vipattio naDavA lAgI. AsamAnamAM rahelA sUrya ane caMdrane nabaLA rAhunI tIkSNa dADha zuM nathI naDatI ? 28. gurunA ziSyo eka pachI eka karatAM mati bhraSTa thaIne gAMDapaNa karavA lAgyA. e AvezamAM AvIne nAcavA lAgatA hatA. buddhino nAza thaI gayo hovAthI potAnAM vastrone teo phADI nAMkhatA hatA. te ja rathI AjhaMda karatA hatA ane AhAra-pANIne DhoLI detA hatA. 29. eka eka sAdhu gAMDapaNanA baMdhanamAM AvIne kevA banI jatA hatA ? hAthamAM ogho laIne tenuM sUtara phADI nAMkhe. ene dUra pheMkI de, pharI hAthamAM laIne gUMthavA lAge. pharI pheMkI de ane Amatema bhamavA lAge. DoLA phADIne joyA kare. lAta mArIne mATaluM phoDI nAMkhe. ThIkarA sAthe ramata kare. A ThIkarA upADIne dUra pheMkI de. 30 zrI mANibhadramahAkAvyam 8 139
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vAtAyanAt pathikalokanimantraNAni dvArAgatAMzca kaTuzabdatiraskRtAni / prazneSvanalparuditairavamAnitAni tanvan munirguruvarAn kurute'sahAyAn // 31 // ekaikamevamanudAravikAravantaM nirmAya rogaraTitA''ravaNena sAkam / sandhyAsu bhAnukiraNairiva kAladeva bhojyaM karoti yamino viSamaH prayogaH ||32|| vikSobhitA guruvarA dazasaGkhyayaivaM kAlAziteSu divasairdazabhiryateSu / kAlasya kopamatiroSaNamIkSamANA Anandahemaguravo'bhyupayAnti khedam ||33|| zrIsUrimantrajapamadhyadhikaM vitenuH nistandramekarasamaSTamabhaktayuktam / mantrAkSareNa zubhabhAvavibhAvitena jAgarti zaM satatasannihitAmareNa // 34 // pratyakSaminduvadanAmaravindanetrAmAbhAbhiraMzupatimAnaharIM nidadhyuH / sUrIzvarA rahasi tIrthasurIM pRthivyAH khaNDe sthitAmamRtapAnavitAnazAlAm // 35 // AcakSate sma bhavatI bhavatIrtharUpairAjJApitA'smi mama bhAgyamidaM punadbhiH / AvedyatA bhagavatA mayi kAryasevA hevA mamaiva yugapat sakalA'stu pUrNA ||36|| zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMDapaNanA AvezamAM AvI gayela sAdhu, bArImAMthI bUmo pADIne raste jatA lokone bolAve. koI daravAje AvI jAya to kaDavA zabdo saMbhaLAvIne temanuM apamAna kare, temane kAMI pUchAya to jo rajorathI raDIne virodha kare. A badhuM joIne guru asahAya banI gayA. 31. A rIte eka eka sAdhu vicArazaktivihoNA banavA lAgyA. emane roga thavA lAgyA ane sAMjano samaya sUrajanAM kiraNone bharakhI jAya tema maMtrano prayoga A sAdhuone mArI nAMkhavA lAgyo. 32. daza divasamAM daza sAdhuo A rIte kALano koLiyo banI gayA. kALano Avo kopa joIne baMne sUribhagavaMto khinna thaI gayA. 33. temaNe aThThamatapa karavA pUrvaka ekatAna ane ekadhyAna banIne zrIsUrimaMtrano vizeSa jApa karyo. maMtrAkSaromAM devonI adhivAsanA hoya che. sArA bhAvathI maMtra japo to zAMti maLe che. 34. ekAMtamAM jApa karI rahelA sUribhagavaMte tIrthadevatAne pratyakSa thayelA joyA. emano cahero candra jevo hato. emanI AMkho kamaLanI pAMdaDI jevI hatI. emanuM teja sUrajane parAjIta karI detuM hatuM. te devatA, pRthvI para avataraNa pAmelI amRtanI paraba jevA dekhAtA hatA. 35. teNe kahyuM : Apa saMsAramAM tIrtha samAna cho. Ape mane yAda karI tethI mAruM bhAgya pavitra thayuM che. Apa kArya sevA pharamAvazo tene lIdhe mane mArI icchApUrti thaI hoya tevo AnaMda maLaze. 36. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 141
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ vINAraNatkRtisamasvaravAcikAyA devyAH samakSamadhunA''nakadhIraghoSam / sUrirjagAda munayo mama kintu mRtyA' bAdhyanta etadatizAyitamasti duHkham // 37 / / cAritramAtmacaraNAdanupAlayantaM gopAyati zramaNamAtmacaritrameva / tasyAsavo nihatakarmabharA: prasannA yuJjanti taM sakalokahitakriyAsu // 38 // pakSAntareSu parimArjitadehabhAgAH svApe'pyamI na yatanAvidhurA bhavanti / sAkSAtkRtAM sahajacidghanazAntidhArAmanyeSu saumyavacanairanuvarSayanti // 39 // zItAMzu-phena-ghRta-dugdhasahodaraNa dhyAnena moha-mada-mAra-nivAraNena / svAdhyAya-sUnRta-samatva-susAdhitena dhanyAn munIn suravarAH praNamanti nityam // 40 // santoSa-zauca-yama-mArdava-zIla-muktiniSkAJcanA''rjava-tapassamatAvatArAn / sAkSAn mamaiva yatidharmanavasvarUpAnastaGgatAniha vilokya kathaM gurussyAm // 41 // naivAticAricaritaM na gurAvanAsthA nAsaktiliptahRdayaM na madAkulatvam / nAjJAviruddhavacanaM na kaSAyavegaH kasmAdaho vinihatA munayastathApi // 42 / / 142 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vINAnA raNakAra jevA avAje devIe potAnI vAta jaNAvI tenA javAbamAM sUribhagavaMta mRdaMga jevA gaMbhIra avAje bolyA : mArA sAdhuo A rIte kema mRtyumAM homAI gayA te praznane lIdhe huM atyaMta du:khI chuM. 37. AtmAnI kALajI laIne cAritrAnuM pAlana karanArA zramaNone potAnuM cAritra ja surakSita rAkhe che. A zramaNonA prANa karmano nAza kare che, prasannatAnuM ghaDatara kare che ane sAdhune saunA kalyANane karanArI pravRttimAM joDI rAkhe che. 38. sAdhuo UMghamAM paNa jayaNA cUkatA nathI. paDakhuM pharatI vakhate paNa teo pramArjanA karatA hoya che. AtmAnI svayaMzuddha zAMtino AsvAda temaNe mANyo hoya che, teo anyajanone paNa saumya vacano dvArA zAMti ApatA hoya che. 39. dhyAna dvArA dhanyatAne prApta karanArA sAdhubhagavaMtone devo sadA name che. sAdhunuM dhyAna, candramAnI jema, phINanI jema, ghInI jema, dUdhanI jema ujajavaLa hoya che. sAdhunuM dhyAna - moha-mAna ane kAmanuM nivAraka hoya che. A dhyAnanA pAyAmAM svAdhyAya, satya ane samatA hoya che. 40. meM je sAdhujIvana svIkAryuM che tenA daza dharma che. saMtoSa, zauca, yama, mRdutA, zIla, mukti, AkiMcanya, Arjava, tapa, samatA. mArA daza ziSyo A dazavidha yatidharmano avatAra hatA. temanI vidAya thaI gaI tethI huM gurupadane pAtra rahyo nathI. 41. A sAdhuonAM caritramAM moTA aticAra nahotA. temane guru mATe anAdara nahoto. rAganI Asakti temanA haiyAmAM hatI nahIM. temanAmAM koI abhimAna paNa nahotuM. teo usUtrabhASI nahotA. temane kaSAyo naDatA nahotA. tema chatAM A sAdhuo akALamRtyu pAmyA. zuM kAma ? 42. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 143
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ snehAnubaddhamanasA na vilApavAkyairasmAkamarhati vipannajaneSu zokaH / AjIvanaM zramaNadharmamupAvRtAnAM mRtyAvakAlaghaTite vayamUnasattvAH // 43 / / AhArapAnaviratA anadhItazAstrA AvazyakeSvapi kimutsukatA'napetAH / sAdhaM paraM mativinAzanibaddhamatra pazyanta eva navamRtyubhayAjjaDAH smaH // 44 // yugmam kiM mAnavetarabalaM vikaTaM kSiNoti jijJAsayeti bhavatImahamAjuhAva / jJAteSu vairiSu jayassukaro jagatyAmajJAtataiva samare paramo'sti zatruH // 45 // rogasya yogyamupacAramapekSate yo yogyaM nidAnamayamicchatu pUrvameva / vaidye nidarzayati cAmayamUlahaitau nArogyalAbhamupayAtu sukhAdayaM kim // 46 // etannizamya vihitAvadhibodhayogA devI jagAda bhagavan tava nAsti doSaH / naivAparAdharacanA bhavatAM munInAM kazcid virodhacaturo vipado vitene // 47 // ced gUrjareSu bhagavAn vihared drutaM tad vanyAM labheta dRDhavAraNamiSTakAri / tyaktvA muni vimatavihvalamatra zIghra niryAtu deva ! marutaH prati gUrjarAtram // 48 // 144 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ ame sAdhu chIe. mRtyu pAmelI vyakti pAchaLa snehaghelA thaIne rovAnuM amane zobhe nahIM. zramaNadharmamAM jIMdagIbhara rahevAno saMkalpa karIne sAdhu banelA pavitra AtmAo, acAnaka mRtyu pAmyA. ame koI ja bacAva na karI zakayA. amAruM sattva ja UbhuM utaryuM. 43. ame AhArapANI laI zakatA nathI. ame zAstrono svAdhyAya karI zakatA nathI. Avazyaka kriyAomAMthI paNa jANe rasa ja uDI gayo che. kemake daza sAdhu pachI have agiyAramA sAdhune gAMDapaNano roga thayo che. vadhu eka mRtyu thaze enI kalpanAthI ame stabdha banI gayA chIe. 44. koI amAnavIya baLa A upadrava karI rahyuM che ke zuM ? tevo amane saMzaya che. e jANavA ja ame tamane bolAvyA che. zatrunI jANa thAya to jItavuM saheluM che. yuddhamAM zatru bAbatanI jANakArI na hoya te bAbata ja sauthI moTo zatru banI jAya che. 45. rogano yogya upacAra jene karavo che te sau prathama roganuM yogya nidAna karI le te jarUrI hoya che. vaidya roganuM mULa pakaDI le pachI to ArAmathI Arogya maLI jAya che. 46. gurunI vAta sAMbhaLIne devIe adhijJAno upayoga mUkyo ane pachI kahyuM : bhagavan AmAM Apano doSa nathI, ApanA ziSyonI paNa koI bhUla nathI. koI virodhIe cAlAkI pUrvaka vipattinuM sarjana karyuM che. 47. Apa gujarAta tarapha vihAra karo. rastAmAM vana Avaze. tyAM Apane A upadravano deDha pratikAra karanArI zakti maLaze. A matividhura munine ahIM mUkIne Apa mAravADa choDI gujarAta tarapha prayANa karo. 48. zrImANibhadramahAkAvyam 8 145
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ uktvA dRzAmaviSaye vijahAra devI sUrizca sAdhvasamanA viSaye bahistAt / kSepe kRte'pi samayasya bhavanti yasmAdApattayaH pratividhAyakadurnivArA: // 49 / / pAdairatItya bahubhUmimavApa sUrinIrandhrakAnanamasaGkhyataruprapaJcam / bhIteragocaratayA zubhazAntigehaM tad vIkSya dhairyavRtayaiSa tapasyayA'sthAt // 50 // nirmIlitAkSamacalAGgamanaGgulIkamipsAvivajitamanAratamiSTamantram / vistIrNaparNavaTavRkSamupAzritena dhyAtaM nirAtapamanAgatacandrikaJca // 51 / / guJjadvihaGgamamudarkanivarNanAya patraizca nRtyadiva bhAvisamAgatAya / AsId vanaM gahanamApadapahnavAya vAtaissamIritamalaM gurugauravAya // 52 // unmAdite'tha karavIrasukhAsikAbhi yAvuvAha calacampakavalligandhaH / sparzI navazca varavaMzikavAsitena saJcAritaH pratipadaM marutAM kaNeSu // 53 // AyAn samIpamiva maGgalaghargharIbhi?So rurAva madhuro gajaghaNTikAyAH / bhUmizzanastha nirAkulapAdapAtai romAJciteva samabhUllaghukampitA ca // 54 / / 146 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATaluM kahIne devI adRzya thaI gaI. cittAvaza banelA sUrijI e paNa turaMta mAravADanI bahAra javA vihAra Adaryo. ghaNI vakhata samaya laMbAvAne lIdhe paNa ApattionuM vAraNa muzkela banI jatuM hoya che. 49. sUrijI padayAtrA dvArA ghaNuM badhuM cAlyA pachI eka gADha jaMgalamAM pahoMcyA. agaNita vRkSo hatA. bhaya lAge tevuM nahotuM ane zAMti puSkaLa hatI. sUrijIe te sthAne ja dhIrajapUrvaka tapasyA AdarI. pI. sUrijI dhyAnamAM beThA. AMkho mIMcAyelI hatI. zarIra sthira hatuM. jApa manamAM cAlato hato, AMgaLInA veDhA para nahIM. jApa akhaMDa rIte cAlato hato. eka ja maMtra para jApa sthira hato. sUrijI vizALa vaTavRkSanI nIce beThA hatA. tyAM sUrajano taDako paNa Avato na hato ane caMdranI cAMdanI paNa AvI zakatI nahotI. 51. vanamAM paMkhIo gAI rahyA hatA te jANe ujaLA bhaviSyanI AgAhI hatI. vRkSanAM pAMdaDAM nAcatAM hatAM te jANe uttama bhaviSyanI svAgatayAtrA hatI. vanamAM ekAMta hatuM te Apattine dharamULathI ukheDI nAMkhavAno saMketa karatuM hatuM ane vanamAM vAyu vaheto hato te jANe gurudevanA abhyadayanuM gIta gAto hato. para. acAnaka havAmAM kareNanI ane camelInI suvAsa AvavA lAgI. havAnA kaNa kaNamAM agarudhUpanI sugaMdha patharAI gaI. pa3. hAthInA gaLe baMdhAtI ghaMTaDIno raNakAra saMbhaLAyo. sAthe ghugharA vAgatA hatA. e avAja dhImedhIme najIka AvI rahyo hato. dhIme dhIme AgaLa vadhI rahelAM pagalAnA AghAtathI romAMcita banIne bhUmi spaMdana anubhavI rahI hatI. 54. zrI mANibhadramahAkAvyam 8 147
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbaddhanetrapuTapAtitatejasA'ntanetraM nibhAlya vitataM zubhazoNavarNam / AkarNya karNayugasambhramaNaM gajasya cakSurvikAsamakarodapanItapApaH // 55 // kiM vidyutA sahagataM zucizAradA_ kiM vA sahasrakiraNena yutaM sumerum / kiMsvit suvarNamukuTena yutaM nRpAsyaM ArUDhayakSamavalokayati sma nAgam // 56 / / mAtaGgamekakaralagnasuvarNakumbha hasteSu SaTsu ca virAjitaraktapatram / hastairnu saptabhirapAkRtasaptabhIti saptordhvarAjabhuvameva samaM spRzantam // 57 / / pIyUSasAgaramahAlaharIkaphena rAjAzmaneva navanItavizAlapiNDaiH / kiMvA supakvakadalIphalasArabhAganirmApitaM dhavalavarNamavarNanIyam // 58 // sauvarNapAdakaTakairiva pItapuSpaisstambheSu raupyaghaTiteSu padeSu baddham / muktAsahodaranakheSvanulagnadurvaM vyAvRttapAdataladhAritabhavyakAyam // 59 // sattvAtirekamadavardhitatuGgakumbhamAkarSitAgaNitaSaTcaraNaM madApsu / susnigdhakAnti-mRdukoNa-varATakAkSaM hArAvalIlalitakaNThakamambujauSTham // 60 // 148 zrImANibhadramahAkAvyam 8
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUrijInI baMdha AMkhonAM popacAM 52 divya teja patharAyuM. popacAnI bhItara rahelI AMkhoe zubha lAla raMga joyo. sUrijIe hAthInA kAna phaphaDavAno avAja sAMbhaLyo. sUrijI niSpApa hatA. temaNe haLavethI AMkha kholI. 55. sUrijIe hAthI joyo ane hAthI 52 beselA yakSane joyo. sapheda hAthI ane yakSarAjane eka sAthe joIne prazno jAgyA : zuM A vIjaLI sAthe ramatA zaradanA vAdaLa che ? zuM A sUrajano saMgama pAmanAra meruparvata che ? zuM A sonerI mugaTa dhAraNa karanArA koI rAjAnuM mukha che ? 56. sAta sUMDha vALo hAthI hato. tenI eka sUMDhamAM sonAno kaLaza hato ane cha sUMDhamAM lAla kamaLa hatAM. sAta sUMDha dvArA te hAthI jANe sAta bhayane TALavAnI zakti batAvato hato. sAta sUMDha dvArA te sAta rAjaloka sAthe jANe ramata karato hato. 57. hAthIno varNa sapheda hato. kevo sapheda ? amRtanA dariyAnAM phINa jevo ujajavaLa. saMgemarama2 jevo tejasvI. mAkhaNanA piMDa jevo dhavala. pAkelA keLAnA mAvA jevo ghaTTa gaura. A saphedIne lIdhe hAthI avarNanIya lAgato hato. 58. cAMdInA thAMbhalA 52 pILA phUlo bAMdhyA hoya te rIte tenA paga pa2 sonAnA dAgInA laTakatA hatA. enA motI jevA nakhane ghAsa aDatuM hatuM. paganAM goLAkAra taLiyA dvArA teNe potAnAM bhavya zarIranuM vajana UMcakI rAkhyuM hatuM. 59. potAnA utkRSTa zaktinAM abhimAnane lIdhe tenAM gaMDa-sthaLo ekadama uttuMga hatAM. madajaLamAM keTalAya bhamarAo kheMcAI AvyA hatA. koDInI jema tenI AMkho snigdha, camakadAra ane dhAravihoNA khUNA dharAvatI hatI. enA gaLAmAM hAro laTakatA hatA. enA hoTho kamaLa jevA hatA. 60. zrImANibhadramahAkAvyam 8 149
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ agre hiraNyarasitena sitena dantazUlena bhUmidharamUlanikAsanena / zobhAyutaM nizitakhaDgatulAdhareNa sarvApaduddharaNadattasamAdareNa // 61 / / svAtantryamAtmabalamanyajayitvamutkaM pucchacchalocchalitamuddharamuccatAlaiH / samyagdadhAnamaparAparapAdabhaktyA pAdatrayeNa katicitsamaye'varAmam // 62 // SaTkam zrItIrthaGkaramAtRnetraviSayAt svapnAcchubhAdAdimAdAyAtaM dharaNItale gajavaraM kalyANasaGkIrtanam / dRSTvA skandhagate sure navaraviprauDhaprabhAbhAsura sUrIndrA guNasampadekanilayaM zrIdharmalAbhaM daduH // 63 / / 150 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ enAM daMtazULanA agrabhAga para sonuM maDheluM hatuM. e daMtazULa vRkSone ane parvatone ukhADI nAMkhavAnuM sAmarthya dharAvatA hatA. daMtazULa lAMbA hovAthI dhAradAra talavAra jevA dekhAtA hatA. A daMtazULa jANe saghaLI Apattione ukheDI nAkhavA utsuka banyA hatA. 61. e pUMchaDIne bephAma uchALato hato. potAnI svataMtratA, potAnuM baLa, potAnI vijayazaktinI jAherAta e pucchanAM nartana dvArA karI rahyo hato. ene cAra paga hatA. kayAreka kevaLa traNa 52 ja Ubho rahIne, te ArAma karato hato. te A rIte potAnA paga badalato raheto hato. 62. tIrthaMkaranI mAtAo je cauda sapanA jue che temAMnuM prathama sapanuM jANe pRthvIpara sAkSAt avataraNa pAmyuM hoya tevo A hastirAja zobhato hato. A hastirAja jANe maMgalaghaTanAnI yazagAthA gAvA Avyo hato. AvA gajarAjane sUrivare joyo. A hAthInA khabhA para sUrya jevA tejasvI devane sUrijIe joyo ane tene 'dharmalAbha' ApyA. 63. zrImANibhadramahAkAvyam 9 151
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ sargaH 9 (mAlinIvRttam) zirasi kanakamuktAratnakoTIrazAlI vapuSi vimaladIptizyAmalo meghamAlI / ciramacapalacaJcatkarNikAkarNapAliH kirivadanaviniryahantake rAjasAlI // 1 // tarutalagatacaityasthAhadAlokinetraH satatataditacittAtkiJcidunnItavakAH / galalagadasamAnAbhUSaNacchannavakSAH madhumadhuraraNadbhi-nUpurarbaddhapAdaH // 2 // maNimukharamayUkhAnAvilAlaGkRtAGgaissurataruvarazAkhAsaudarairhastaSaTkaiH / sRNiphaNipatizUlAndhArayan vAmabhAge lasitaDamarukAjyastraggadAzcetaratra // 3 // vikasitazatapatrI-vIra-raktotpalAnAmatiratimupadeSTaM zoNavarNAJcitAnAm / kara-pada-mukha-jihvA-nAstikauSTheSu tAmraH kimuta vihitalepo'laktakairvA japAbhiH // 4 // aviratamupapRSThaM dRSTibandhuprabhAbhiranaNubhiranuyuktastArakaughaistamIvat / guruvadanasRtena dharmalAbhazrutena sapadi sa surarAjaH prANamat suprasannaH // 5 // paJcakam / atha kRtavati deve pratyabhijJAnapRcchAM tamanavagatamUlo neti sUrirjagAda / prakaTayati yathArthaM nArthayatyanyamarthaM prathayati paramArthaM yad gurussAvadhAnaH // 6 // 152 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 9 gurunAM mukhe dharmalAbha sAMbhaLI te deva prasanna thayo ane teNe gurune namaskAra karyA. e deva kevo hato ? mastaka para sonA-motI-ratnothI zobhato mugaTa, meghamALA jevo dedIpyamAna kajajalazyAma dehavarNa kAna para haMmeza mATe sthira rahetA kuMDaLo. varAha jevuM mukha. mukha para nIkaLatA dAMta. e dAMta para rAyaNavRkSa. e rAyaNavRkSanI nIce caDhyuM. temAM rahelI prabhumUrti. 1. AMkho e prabhu para sthira. mana e mUrtimAM ja ramamANa che mATe e bAju saheja UMcakAyeluM mastaka, gaLe laTakatA benamUna dAgInAone lIdhe DhaMkAyeluM vakSa:sthaLa, pagamAM madhura rIte raNakatAM jhAMjhara. 2. kalpavRkSanI DALa jevA cha hAtha. dareka hAtha para maNi maDhelA alaMkAro. aMkuza, nAga ane trizUla DAbA hAthomAM. Damaru, mALA ane gadA jamaNA hAthamAM. 3. hAtha-paga-mukha-jIbha-nAka ane hoThano varNa lAla. jANe aLatAthI ke jAsudanA rasathI raMgAyelA. lAla raMganA phUlo-gulAba-karavIra-raktakamaLamAM Asakti hovAno e saMketa. 4. rAta jema tArAthI khIco khIca hoya tema pITha para khIcokhIca AgiyAo. agaNita. 5. A deve gurune pUchyuM ke "Apa mane oLakho cho ?' vastusthitithI ajANa guruvare javAbamAM nA pADI. guru sAcuM hoya te kahe. bIjI koI vAta na kare. emane to paramArthamAM rasa hoya. je hoya te chUpADe nahIM. 6. zrI mANibhadramahAkAvyam 9 153
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 jaladaravagabhIrai- rdevarAjo vacobhiranunayahRdayastAn sUrirAjAnuvAca / smaratu bahukRpAbhi-rmAM bhavAnujjayinyA nagarapatimanAryaM deva ! mANikyasiMham // 7 // bhavati sati mayeyaM divyasamRddhirAptA bhavati sati mameyaM zaktiriSTaGkarA'sti / kathayatu mayi nAthaH kAryajAtaM prasanno gurupadakamalAnAM puNyalAbho'rcanena // 8 // giripatizubhayAtrAmArgagAmIha deze guruvara ! nihato'haM kenaciccaurakeNa / tava vacanarasAnAmekacittaH samAdhisukhamamRtamivApya prAptavAn devalokam ||9|| samabhavamahamindro mANibhadrAbhidhAno' dharabhuvi kila SaSTho vyantarANAM nikAye / dvirada-navasahastraistulyazaktirmamAsti baTuka-dhavala- kRSNairbhairavairacito'smi // 10 // vidadhati paricaryAM viMzatInAM sahastraiyi guruvara ! devAstvatprabhAvaH kilA'yam / sati mayi bhavatAM ced vartate kA'pi cintA nanu khalamalatulyA RddhayastanmamemAH // 11 // tava vacanavazo'haM pApamArgaM jaghanyaM hRdaya-tanu- vacobhi-nirjahau sarvathaiva / tadupagatamadRSTaM mAmihA'sthApayattat tava hitakaraNArthaM tvadguNaissyAM sahAyaH // 12 // zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdayamAM vinayanA bhAva bharIne devarAja bolyA. temano avAja vAdaLAnI garjanA jevo hato. temaNe kahyuM H Apa mane oLakhazo to mA2I pa2 moTo upakAra thaze. huM ujjainIno anArya nagarazeTha. mANekacaMda. 7. ApanA prabhAve mane A divya samRddhi maLI che. ApanA prabhAve mane A icchApUraka zaktio maLI che. Apa prasannabhAve mArA yogya kAryasevA pharamAvo. gurunAM caraNakamaLanI pUjA karavAthI puNya maLe che. 8. ApanI preraNAthI girirAjanI yAtrA karavA huM nIkaLelo. A sthAne mane koI lUMTArAoe mArI nAMkhyo. tamArA zabdonAM smaraNamAM ekacitta rahIne meM amRta jevI samAdhi siddha karI tethI huM deva banyo. 9. adholokanA vyaMtaranikAyamAM huM chaThTho indra banyo chuM. mANibhadra mAruM nAma. mArAmAM nava hajAra hAthI jeTaluM baLa che. baTuka bhairava, gaurabhairava ane kAlabhairava mArI sevA kare che. 10. vIsa hajA2 devo mArI sevA kare che. A badho Apano ja prabhAva che. huM hAjara houM ane Apane koI ciMtA rahetI hoya to mArI RddhinI kiMmata khaLAnA kacarA jeTalI ja rahe. 11. tamArA kahevAthI hInakakSAno pApano mArga meM trividhabhAve choDI dIdho. tenA prabhAve ja mane A sthAna maLyuM che. tamane sahAya karavAmAM huM tamArA ja upakAronI sahAya meLavavAno chuM. 12. zrImANibhadramahAkAvyam 9 155
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti kathayati deve saripo harSarakhAparivRtamukhacandro'tandrabodho jagAda / jagati gaticatuSke jIvasaGghassamantAd bhramati mativihIno grAmarathyAsu yadvat // 13 // sarati ratirugandhaH pApakarmaNyanante nayati yatinideza: pApanAzAttadantam / mama na manasi kAzcid dhAraNAssanti yAbhirahamahamikayA'haM tvadgurutvaM labheya // 14 // tava ca vacasi yeyaM namratA vartate sA manasi na sitarAgAd vItarAgAd vinA syAd / samamamamayatairmA bAdhate duSTayogastava na vanavihArin darzanIyo mayA'yam // 15 // vihitahitavidhAno garjanAsannidhAno vinaya nayanakopAdeva devaM suduSTam / patati tativizAle saGkaTe vahnipuJje lasati sati subhAve puNyamAstAM tavaiva // 16 // zrutamidamavadhArya jJAnazaktyA'valokya zramaNapatimuvAca yakSa ApattimUlam / tvayi viracitadoSaH krUramantraprayogo guruvara ! jinapUjAlumpako padmanAbhaH // 17 // dhruvamayamanayanmAmahaNAyA virodhe paramahamupajAto'rcAratastvadvacobhiH / tadiha jayamavAptuM vairayaktiM sa cakre madamathitamanaskA: kurvate hInakRtyam // 18 // 156 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ deve AvuM kahyuM tethI sUrivaranA caherA 52 AnaMdanI lakIro patharAI gaI. temano bodha apUrva hato. temaNe kahyuM : cAra gatirUpa saMsAramAM jIva rakhaDe che. gAMDo mANasa gAmanI galImAM rakhaDe tevI jIvanI hAlata che. 13. rAganA rogathI aMdha banelo jIva anaMta pApomAM kheMcAI jAya che. guruno upadeza pApano nAza karIne bhavanuM bhramaNa aTakAve che. mArAM manamAM evI koI ja kalpanA nathI ke huM tAro guru chuM. 14. tArAM manamAM namratA che, te ujaLA arihaMtonI kRpAnuM pariNAma che. tuM vanamAM prakaTa thayo che. mArA sAdhuone ane mane je duSTa prayoga naDI rahyo che te tane jaNAvavAnI jarUra che ? tane khabara che badhuM. 15. tuM zubha rIte prayatna kara. tArI eka ja garjanA ane tArI lAla AMkho A benAM baLe ja tuM duSTadevatAne dUra bhagADI zake tema che. moTA saMkaTo bhasmabhAt thaI jAya ane badhuM sAruM thaI jAya teno lAbha tane maLaze. 16. gurunAM mukhe A vAta sAMbhaLIne deve avadhijJAna dvArA hakIkata jANI. teNe gurune kahyuM : tamArI para AvelI ApattinuM mULa che padmanAbha nAmanA AcArya. temaNe tamane herAna karavAno saMkalpa karIne krUra maMprayoga karAvyo che. e mUrtimArgano virodhI che. 17. temaNe mane jinapUjAno virodhI banAvyo hato. paraMtu huM tamArAM vacanothI pUjA karato thaI gayo. tethI tamArI sAme jItavA teNe vairano rasto apanAvyo che. abhimAnI mANaso koIpaNa adhama kRtya karI zake che. 18. zrImANibhadramahAkAvyam 9 157
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalayatu kalikeliM sevako mAmakInau tvadupari dhRtakopau bhairavau prAhiNot saH / mama vazamupanItau trAsadAne'samarthoM guruvara ! vitanomi prItibaddho'smi yasmAt // 19 // atha surapatiruccairAjuhAvAtra devau asitasitavibhaktau bhairavau ghorasattvau / viracitavinatI tau tantravidyAbhiyogAd nijakRtamupasargaM tyaktumahI na jAtau // 20 // prakaTavikaTahakkA-tANDavo'kANDakopI vividhanizitahatnuvyAsagharSodgatArcIH / viSamapadanighAtaizzatruvRkSaghnavAtairbhuvamupagatakhAtai-rdArayan skandano'bhUt // 21 // upahitakaravAlau bhairavau muNDamAlau krakacakaThinadaMSTrau lolalolAlilolau / kharanakharakhalUrau lohitAkSivikUNau vayunavalayavaidhavyaktavairau pravRttau // 22 // nabhasi vikRtatejassphoTaniryAtadhUmairaviralamupalagnaizzyAmikAdvaitamAsIt / maruti calati celoccAlane dhUmrarekhAu jagaratanusamAnA''lasyasaJcAlitA'bhUt // 23 // aribalasahamu|vigrahaM zIrNazailaM capalabalamakasmAd dUrato vIkSamANAn / jaladhigatajhaSAnAM vainateyoDDayAnAM calajaladasutAnAM valganairdhAntirAsId // 24 / / 158 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurudeva! kaLikALanI ramata to juo. mArA ja be sevakone, be bhairavIne teNe prayogathI bAMdhIne tamArI para choDI mUkyA che. mane ApanI mATe bhakti che mATe A baMnene huM mArA vazamAM levA prayatna karuM chuM. pachI e Apane trAsa ApI zakaze nahIM. 19. Ama kahIne te deve UMcA avAje AhAna karIne te kAlabhairava-gaura bhairavane bolAvyA. A baMne bhairavo bhayAnaka zakti dharAvatA hatA. temaNe devane namaskAra karyA. paraMtu taMtra vidyAthI baMdhAI cUkelA hovAthI teo upasarga choDavA taiyAra na thayA. 20. yakSarAjane ekadama gusso Avyo. teNe jorathI garjanA karI. judA judA zastro arasaparasa ghasAyA ane temAMthI taNakho kharyA. zatrurUpI vRkSone vaMToLiyAnI jema ukhADI nAMkhe tevI rIte teNe paga pachADyA. jamInamAM khADA paDI gayA. jamIna phATI gaI. yakSarAja yuddha mATe taiyAra banyA. 21. hAthamAM talavAra. gaLAmAM mastakanI mALA, karavata jevA dAMta. ramatiyALa bhamarA jevI capaLatA. yuddhabhUmi jevA kharabacaDA nakhe. AMkhonA lAla khUNA. baMne bhairavo AvA dekhAtA hatA. devarAjanA valaya para zastra mArIne temaNe yuddha jAhera karyuM. 22. AkAzamAM AganA bhaDAkA thavA lAgyA. dhumADAnA goTegoTA uDyA. dhumADAnA thara ghaTTa banyA tene kAraNe kALo raMga comera patharAI gayo. havA evI vahetI hatI ke kapaDAnA cheDA uDavA lAge. A havAnA dhakke dhumADAono jaththo ajagaranI jema haLave haLave sarakavA lAgyo. 23. yuddha sattvathI dhagadhagatuM hatuM. zatrunA baLano nAza thAya tevI mahenata hatI. parvato bhAMgI jAya tevuM AkramaNa hatuM. baLamAM skUti taravaratI hatI. yoddhAo laDavA mATe chalAMga mAratA hatA. dUrathI joIe to A chalAMgomAM, dariyAI mAchalInI capaLatA, garUDa jevI uDAna ane vIjaLI jevI camakanI chaTA vartAtI hatI. 24. zrI mANibhadramahAkAvyam 9 159
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ viyadiva paribhindan vAyuvegAn vibhaJjan pralayamalaghu pRJcan diggajAnAM viviJjan / jagadiva ca nirUndhannaTTahAsaH pracaNDo' sakRdiha hRdayAnAmAvirAsInnu piMSan // 25 // kvacidasinihatena kSuNNamAlyAvalinA kvacidasamakirITa-bhraMzibhiH kuntaghAtaiH / kvacidaviratapAtai-rdAritAGgaizca tIraiH kvacidavicalazIrSa-dvaidhakRdbhirgadAbhiH // 26 / / kvacidaripadabhaGgI-sAdhakaiH pANighAtaiH kvacidudaradhRtAbhizchadmanA muSTikAbhiH / kvacidadhigalabaddhai-raGgalairdhAritAnaiH samaramupagatAste kuntalAkarSikAbhiH // 27 // atha vilasitasattvaH sattvaraM jetumicchan guruvinayasakAmaH kAmamAdhAya vegam / parihatanijanAgo nAgapAzena tUrNaM yugalamapi nibaddhaM baddhapuNyo jigAya // 28 // munidazakazarArU ! durgatau sto nitAntaM kathamiva yuvayosyAn muktiratyantapApAt / bahulakaluSakITai-dehayorAsamantAd viSarasaghanapIDAssantu saMvatsahasram // 29 / / racayati yamarAjo mRtyumekakSaNena na hi na hi yuvayormAM rocate'lpaiva bAdhA / prathayatu mama zaktyA nArakAdvA nigodAdadhikataramudagrA yAtanA''jIvanIyA // 30 // 160 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTTahAsa evA bhayAnaka thavA lAgyA ke - AsamAna phATI jAya, havA cIrAI jAya, mahApralaya thAya, digajo nAsI jAya, jagata AkhuM dabAI jAya. ane chAtI bhIMsAI jAya. 25. yakSarAja ane bai bhairava vaccenuM yuddha A rIte thayuM. kyAreka talavAranA prahArathI mALA tUTI jatI hatI. jyAre bhAlo vAgavAthI muguTa gabaDI jato hato. kayAreka satata varasatAM tIrone lIdhe vastro phATI jatAM hatAM, kyAreka gadAnA prahArathI mAthuM bhAMgI jatuM hatuM, kyAreka zatrunA paga vAMkA vaLI jAya tevI lAto mAravAmAM AvI, kyAreka cAlAkIpUrvaka peTamAM mukI mAravAmAM AvI, kyAreka zvAsa rUMdhAI jAya te rIte gaLA para AMgaLIo bhIMsavAmAM AvI, kayAreka vALa jorathI kheMcAyA. 26 -27. yakSa rAja have ekadama jussAmAM AvI gayA. emane have moDuM karavuM nahotuM. temane guru pAse pahoMcavuM hatuM. emaNe jorathI AkramaNa karyuM. e hAthI parathI nIce utaryA. nAgapAzathI eka jhATake baMnene bAMdhI lIdhA ane puNyazALI yakSarAja vijetA banyA. 28. gussAmAM AvIne temaNe be bhairavIne kahyuM :- tame daza sAdhuonI hatyA karI che. tame nIca ane adhama cho. AvA bhayAnaka pApamAMthI tame mukta thaI nahIM zako. tamArA zarIramAM gaMdA kIDA paDaze. ane hajAro varasa sudhI tamane e jherIlI baLatarAnI pIDA Apaze. 29. yamarAja to eka ja kSaNamAM mRtyu ApI de. tamAro chUTakAro ATalA sastAmAM thAya te mane nahIM game. tamArA zarIramAM naraka ane nigoda karatAM paNa vadhu tIvra pIDA utpanna thAo ane jIMdagIbhara tame rIbAyA karajo. 30. zrI mANibhadramahAkAvyam 9 161
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti tamabhizapantaM jeta-yakSAdhirAja caraNanihitazIrSoM bhairavau ninditasvau / aviratapadasevA-marthayAmAsaturyad / prabhuranavadhizaktirvandanaireva tuSyed // 31 // gurupadakamalinyAM bhRGgabhAvaM gatena munikulahananAnA-mantabhAvo nidiSTaH / punarapi madhurAbhi-ribharAkhyAt guruM sa na hi rativizadAsu syAdvirAmaH kathAsu // 32 / / tava guruvara ! vAJchAM mAmakInAM vadAmi mama madavacanAnAM tvaM kSamAdAyakassyAH / mama tava caraNAnAM sevayA'yaM jayo'bhUt satatamatha jayo'yaM ziSyasaGghasya te syAd // 32 // yadi yatirabhidhAne yojayecchabdamekaM vijaya iti tadA taM naiva bAdhA bhaveyuH / prakRtavijayazAkhaH zrItapAgaccha eSa guruvara ! mayakaiva stAdadhiSThAnazAlI // 33 // ahamapi laghupiNDasthApito'vagraheSu munibhiravirataM ced dharmalAbhaM zruNomi / tadiha tava guro ! me tArako'yaM prasAdaH bhavati nihatapUrvotpannapApAvasAdaH // 34 // gururavadadathainaM dhanyabhAgyo'si deva ! guruvacanasarAgo vartase ziSyatulyaH / tvayi virativiyukte sAdhavassarvadaiva praNamati hitalAbhaM maGgalaM pUrayantu // 35 / / 162 zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ yakSarAje Avo zApa Apyo tenAthI gabharAI gayelA baMne bhairavo temanAM pagamAM paDyA. potAnI nindA karavApUrvaka temaNe yakSarAjane kahyuM ke "amane ApanI sevAmAM ja rAkho.' mahAzaktizALI svAmIne vandana karo to ja te khuza thAya. 31. yakSa rAja gurunAM caraNakamaLa samakSa bhaMga banIne beThA. ane bhairavonA hArI javAthI, munione upadrava thaze nahIM tevI khAtarI ApI. pachI teNe guru sAthe vArtAlApa zarU karyo. lAgaNIpUrvakanI vAto kyAreya pUrI thatI nathI. 32. yakSarAje kahyuM : ApanI samakSa huM mArI bhAvanA vyakta karuM chuM. Apane mArI vAtamAM abhimAna dekhAya ke mArI tucchatA dekhAya to mApha karI dejo. ApanI kRpAthI Aje huM jItI gayo chuM. mArI icchA che ke ApanA ziSyo paNa jaya pAmatA rahe. sAdhuo jo potAnAM nAmanI pAchaLa vinaya zabda joDI de to temane upasargo naDaze nahIM. vijaya zAkhA tapAgacchane maLe. ane saMpUrNa tapAgacchanuM adhiSThAna karavAno lAbha mane ja maLe evI mArI icchA che. 33. jo upAzrayamAM mArAM piMDanI sthApanA thAya, sAdhubhagavaMto mane dharmalAbha saMbhaLAve, to tamArI mArI para moTI kRpA thaze kemake pUrvajanmanAM pAponI smRti mane satata zokAtura rAkhe che temAM A dharmalAbhane lIdhe rAhatano anubhava thato raheze. 34. gurubhagavaMte kahyuM : "he deva ! tuM kharekhara dhanyavAdane pAtra che. tane gurunA zabdomAM eTalo badho rAga che ke tuM ziSyanI jevuM ja vartana kare che. tuM aviratithI baMdhAyelo che. tuM namaskAra karato raheze ane sAdhuo tane dharmalAbha kahIne maMgalAcaraNa saMbhaLAvatA raheze. 35. zrI mANibhadramahAkAvyam 9 163
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zruNu bata sukhasaktA mA tvayA mugdhalokAH parihRtabhagavanto lobhabaddhA bhavantu / bhagavati gatarAge rAgabandhena dhanyAH sakalasukhaviraktAssantu te te sahAyAt // 36 // munibhiriva namasyAH zrAvakA dvAdazAdivratina iti tava syAduttamo'yaM vivekaH / avirativinibaddhaH tvaM hi vandadhvametAn viratirativiziSTAM bhAvapUjAM bhajadhvam // 37 // tvayi na virativandhyA homapAThA bhavantu tvayi sukharasasaktA yAcanA mA bhavantu / tvayi na bhavatu loke mAnyatAdipracAraH tvayi na bhavatu kiJcid deva ! saMsArabaddham // 38 // tvayi bhavatu munInAM dharmalAbhAssadaiva tvayi bhavatu munInA - meva mAGgalyapAThAH / bhavatu bhagavadarcAkArisAdharmikANAM tvayi guNavati yakSa ! prItirevAdarazca // 39 // saralahRdayazAlI zIghrasAhAyyakArI vikaTavikRtivArI saGkaTeSu prahArI / prathaya satatarakSAM tvaM tapAgacchasaGke bhavatu bhavatulA te zaGkaratvena nityam // 40 // malayajarasabindUn kuGkumArdhyAn sugandhAn valayitabhuvi varSa - nnAziSassvIcakAra / akathayadanuvAkyaM paJcavandyAnuyuktastadupahitabalo'haM nAmamantreNa siddhaH // 41 // zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArI eka bhalAmaNa che tuM yAda rAkhaje. mugdha loko bhagavAnane choDIne, lobhalAlacathI tArI ja pAse AvyA kare tevuM banavA daIza nahIM. tArI sahAya pAmIne teo vItarAga bhagavAnanA rAgI banIne sukhanA virAgI bane tevI tuM kALajI rAkhaje. 36. sAdhu bhagavaMtonI jema bAvrato ke ochAvrato dhAraNa karanArA zrAvakone paNa namaskAra karaje. ATalo viveka avazya rAkhaje. tuM aviratimAM che mATe dezivaratidharone paNa tuM vandana kare te ucita che. viratino rAga bAMdhIne tuM bhAvapUjA sudhI pahoMcaje. 37. tArI samakSa virativihoNA homapATho na thAya tenuM dhyAna rAkhaje. tArI samakSa bhautika sukhonI mAMgaNI thayA kare tevuM banavA daIza mA. tArI mAnatAo manAya evuM badhuM na thavuM joIe. saMsAranI AzaMsA poSe tevuM kAMI ja tArI sAthe joDato nahIM. 38. tane sAdhubhagavaMtonA dharmalAbha sadA maLatA raheze. tane sAdhubhagavaMto maMgalAcaraNa paNa saMbhaLAvatA raheze. bhagavAnanI pUjA karanArA zrAvakone tArI mATe sadbhAva ane Adara raheze. 39. tAruM hRdaya saraLa che. tuM tarata sahAya kare che. vividha vipadAone tuM vAre che. saMkaTono tuM nAza kare che. AthI tArI tulanA zaMkara sAthe thaI zake che. tuM tapAgacchanuM adhiSThAna karaje. 40. kumakuma bheLavelAM candananAM sugaMdhI chAMTaNA karIne yakSarAje gurunA AzIrvAda svIkAryA. teNe chellI vAta kahI : huM paMca parameSThInuM adhiSThAna pAmyo chuM. mArAM baLanAM mULamAM paMca parameSThI che. mArA maMtramAM paMcaparameSThI avazya raheze. ane paMcaparameSThIne lIdhe ja mArAM nAmano maMtra siddha banI zakaze. 41. zrImANibhadramahAkAvyam 9 165
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyatamiha kariSye zrItapAgacchasevAM mama gatabhavapApA-locanaiSaiva bhUyAt / jagadidamupazAnti yAtu dharmAzrayeNa vikasatu zubhadharmassAdhUnAM sAdhanAbhiH // 42 // pracaratu munisaGke sAdhanA vighnanAzAd prabhavatu balasAdhyo vighnanAzo mayaiva / iti surabhavamuccairdharmavantaM viracya narabhavamupajAto mokSagAmI bhaveyam // 43 // tribhirvizeSakam iti vacanavinItaM pAdayosspRSTamauliM padayugadhRtahastaM cAGgurasthApyabhAlam / surapatimanagArA aMsabhAge spRzantaH punarapi madhuraM taM dharmalAbhaM nirUcuH // 44 // ityAnanditasadgurukramagato'bhyutthAya baddhAJjalinatvA''jJAmupalabhya sArvazaraNa: zrImANibhadraH suraH / sarvAn sAdhujanAn naman guNavataH sArmikAn saMstuvan puNyAvarjitamAnasa: prazamavAn svarlokamadhyAzritaH // 45 // zrImANibhadramahAkAvyam 9
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM avazya tapAgacchanI sevA karIza, mArA gayA janamanAM pAponI AlocanA A sevA ja banI raheze. dharmano Azaro pAmIne jagata zAMtine pAmo. sAdhuonI sAdhanAnA prabhAve dharmanuM baLa vadhatuM raho. vipnano nAza thato rahyo ane sAdhunI sAdhanA AgaLa vadhyA karo. ane duSkara evo vipnanAza mArA dvArA ja sAdhya bano. A rIte huM mArA devabhavane dharmavAnuM banAvI zakuM to AgalA janamamAM manuSya banIne mokSe pahoMcuM. mArI A bhAvanA che. 42-43. AvA namra vacano bolIne yakSarAje gurunA paganI vacce mAthuM mUkavuM. be hAthe be pagano sparza karyo. paganI AMgaLI para kapALa mUkyuM. Avo vinaya karI rahelA devanA khabhA para hAtha mUkIne gurubhagavaMte pharI eka vAra tene mITho "dharmalAbha' pharamAvyo. 44. saMtuSTa banelA gurunAM caraNone namaskAra karIne yakSarAja uThyA. hAtha joDIne gurune namaskAra karyA. javAnI anujJA meLavI. tyArabAda zrImANibhadra yakSa, dareka sAdhu bhagavaMtone namaskAra karatA hatA, dareka guNavAnuM sAdharmikonI stavanA karatA hatA. emanuM mana puNyathI samRddha baneluM hatuM. A rIte atyaMta zAMtino anubhava pAmelA yakSarAje svargaloka tarapha prayANa karyuM. 45. zrI mANibhadramahAkAvyam 9
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazastiH haridAso guNavAsa: patnI caitasya zrIsuzIleti / vaiSNavavaryo pUrNAmAyAto dvArikAnagarAt // 1 // jAtAvanayoH putrau surezo'nila iti kramAd dhanyau / jAyA''dyasya jayA''sId itarasya ca kokilA patnI // 2 // bhUpezazcAmitazceti prakAzazcAdyayossutAH / nayanazcAnyayoH putraH putrI cA''zA priyaMvadA // 3 // mokSamArga mahAsArthamekacchatreNa pAlayan / satyasUryaH mahAsUrI rAmacandro mahAprabhuH // 4 // bodhaM datvA surezasya putrasyAntyadvayasya ca / ArhatImanaghAM dIkSAM dadAvadhyAtmavAsitAm // 5 // nirIho nirahaGkAraH zrIsaMvegaratiH pitA / gItArtho prItimAn bandhuH zrIvairAgyaratirmama // 6 // prazamarativijayo'haM gurutAtA'grajakRpAvazo'racayam / maNibhadramahAkAvyaM zubhaM tapAgacchabhaktirasAt // 7 // dIkSAyA katame varSe kRtaM tanna viziSyate / yat kRtaM tat kRtaM kIdRga etadeva viziSyate // 8 // vipuladarzitayA'tra sarasvatIkaruNayA racite suhRdAvaliH / sarasadarzanato'mRtavarSayA vasatu kAntamaNAviva candramAH // 9 // 168 prazastiH
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti zrI haridAsa nAme guNavAnuM zreSThI hatA. temanI patnInuM nAma suzIlA hatuM. teo vaiSNavadharmI hatA. dvArakAthI teo pUnA AvyA. 1 emane be putra thayA. sureza ane anila. surezanuM lagna jayA sAthe thayuM. anilanuM lagna kokilA sAthe thayuM. 2. prathama putrane traNa dIkarA thayA. bhUpeza, amita, prakAza, bIjA putrane eka dIkaro nayana, eka dIkarI AzA. 3. mokSamArganA mahAsArthane ekacakrI varcasva dvArA anuzAsita karanArA mahAprabhAvI zrI rAmacandra sUrIzvarajI mahArAjA, satyamAM sUrya samAna thayA. 4. temaNe surezabhAI, amita, prakAzane dharma pamADIne AhatI dIkSA ApI, 5. niHspRha ane nirabhimAnI evA zrIsaMvegarativijayajI mahArAjA mArA pitA che. gItArtha ane premALa evA zrI vairAgyarativijayajI ma. mArA vaDIla banyu che. 6. mArA guru, pitA ane vaDIla badhunI kRpAthI zrI tapAgacchanI bhakti mATe meM zrImaNibhadramahAkAvyanI racanA karI che. 7. dIkSAnA keTalA varasa bAda A racanA thaI te mahattvanuM nathI. je racanA thaI te kevI thaI che te mahattvanuM che. 8. sarasvatIjI e bharapUra arpelI kRpA dvArA A racanA thaI che. candra suMdara darzana ApIne candrakAnta maNimAMthI amRtanI varSA karAve che te rIte sajajano A graMthane sArI dRSTithI joIne tenA rasanI dhArAne akSaya banAve tevI icchA che. 9. prazasti 169
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zlokAdipadasUciH akaravaM karavaMzakavahninA // 6-36 / / agamiSya upoDhamahAghabharAM // 4-37 / / agre hiraNyarasitena sitena dnt-||8-61|| agheSu doSeSu bhavanti bhItayo / / 1-46 / / acandrA nizA vahnibhAsvanmukhena / / 5-23 / / ajJatAyAM kRte syAdapi kSAlanaM / / 7-33 / / aJjalau yaSTizRGgastha-kUrcAnanAn / / 7-41 / / atrAntare tu guravo'pi vipattibaddhA // 8-28 / / atha kRtavati deve pratyabhijJAnapRcchAM // 9-6 / / atha jIvaviyogavati prbhve-||4-12|| atha nAma vibhorupadIkriyate // 4-36 / / atha nizamya mahAmunidezanAM // 6-9 / / atha mantrapadaiH paramAtmavatI / / 4-19 / / atha surapatiruccairAjuhAvAtra devau // 9-20 / / atha vilasitasattvaHsattvaraM jetumicchan / / 9-28 / / athaikadA rAjasabhAnivRttaH // 3-1 / / adbhutA'sya vimalasmitacchaTA / / 2-19 / / anavabuddhabhaviSyadazaijanai- // 6-3 / / anilotkaTakampitapatrazikhA- // 4-30 // anupalakSitayA vyathayA''kulaM // 6-11 / / anuyogita bhAvamupAsitavAn // 4-13 / / anekatIrthopanatAM pavitritAM // 1-33 // 170 zrImANibhadramahAkAvyam
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ abja-mArdava-vilAsipANimA / / 2-12 / / amuSya vrdhaapnmksstaanaa-||3-16|| ambuvAha iva nIradhArayA // 2-41 / / ayaM bhsmliinaasthibhaagaanukhnndd-||5-7|| ayAd dhyaantdhaaraabhiraarmbhsnggh-||5-2|| araNyadezairatha parvatairiyaM / / 1-2 // akitairazrRjalairavAkyaH // 3-27|| aribalasahamu|vigrahaM zIrNazailaM // 9-24 / / ardhAGginI mama samagramupAdhibhAvaM // 8-11 / / arhatkRpAparivRtA // 8-14 // alaM vacobhirmama maunamastu / / 3-45 / / albdhmaarmbhmdRssttmntk-||1-30|| avApya tAM bhAvagabhIrapRcchAM // 3-26 / / avirataM parivAraratirmudA / / 6-5 / / aviratamupapRSThaM dRssttibndhuprbhaabhi-||9-5|| asughAtadurAzaya / / 4-39 / / ahamapi laghupiNDasthApito'vagraheSu / / 9-34 / / ahamahaNayA'pi vinA vidadhe / / 4-24 / / aho ! mUrtivajjADyamAlambito'sau / / 5-15 / / aMsadezamavalokya dUrataH / / 2-11 / / AcakSate sma bhavatI bhvtiirthruupai-||8-36|| AnurUpyaM zaradvelayA nirjalA // 7-12 / / ApaNAvaliSu rAjatetarAM / / 2-27 / / aabddhnetrputtpaatittejsaa'nt-||8-55|| AyAn samIpamiva mngglghrghriibhi-8-54|| ArAdito'smi tamasA paTalIva netre / / 8-15 / / AvezacArikatayA'dhamanRtyasaktA / / 8-29 / / AhArapAnaviratA anadhItazAstrA / / 8-44 / / iti kathayati deve sUripo hssrekhaa-||9-13|| iti tamabhizapantaM jetR-yakSAdhirAjaM // 9-31 / / zlokAdipadasUciH 171
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 iti dhaniprathitairanuvartanai // 6-41 // iti vacanavinItaM pAdayosspRSTamauliM // 9-44 // iti vadatyamumAha guruH zRNu // 6- 24|| iti hRdi sthitazAstrajalodadhi // 6-8 // ityAnanditasadgurukramagato'bhyutthAya baddhAJjali - / 9 - 45 / / ityAzayAmRtarasAcamanaiH pavitraM // 8- 25 // izitA vavadhAzayamAvahatA - // 4-14 // uktvA dRzAmaviSaye vijahAra devI // 8- 49 / / udantaM muneH pUrvamAsAdya so'yaM // 5- 14 || udAnanairhisravanecaraissanA // 1-15 // udyAneSviva pATalaH surabhiNA saundaryatazcAsate // 1-63 // unmAdite'tha karavIrasukhAsikAbhi // 8- 53 // upahitakaravAlau bhairavau muNDamAlau // 9-22 // upAntayugmena dhRtA nirantaraM // 1-29 // urdhvagatyoccatAmAptukAmAmiva // 7-6 || uSTrakUTo paTairAvRtAGgo'pi san / / 7 - 15 / / ekastarorudapatat sahasA'tha pakSI // 8-27 / / ekaikamevamanudAravikAravantaM // 8-32|| eko'smi nAsti mama kazcana bAndhavAdi // 8-19 // etannizamya vihitAvadhibodhayogA // 8-47 // oSThayoH kamalapatrakAntayoH // 2-5 // kandharA subhagamastakandharA // 2- 10 // kapolayorujjvalayoH zubhAGgi ! ||3-33 // karapaGkajapUjitamAtRpade ||4-1|| karmaNAM marmaNAM chittaye yAmyahaM // 7-35|| kalayatu kalikeli sevakau mAmakInau / / 9 - 19 / / kalpitAH kacakRtArhaNAyujAH ||27|| kAryakAlamucitaM pratIkSate // 2 - 39 // kAryanirNayamayaM vicAritai // 2-38 / / kiM mAnavetarabalaM vikaTaM kSiNoti // 8- 45 // zrImANibhadramahAkAvyam
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiM vidyutA sahagataM zucizAradAbhraM // 8-56 / / kukSirAzrutagabhIranAbhinA / / 2-14 / / kusumA'zanacitranirIkSaNakRt // 4-18 / / kUpavApIsarassvapsu kumbhAn kssipn-7-20|| kRta bhISmatamoSmatanUttapane // 4-31 / / kRtaromavikasvaratA bhvtii-||4-5|| kRpayA tava mAM prabhavatyanaghA // 4-4 / / kvacidaripadabhaGgI-sAdhakaiH pANighAtaiH / / 9-27 / / kvadisinihatena kSuNNamAlyAvalinA // 9-26 / / kvA''tmIyalokasubhagA janibhUmirasti / / 8-4 / / kssnndhornniraidupshaantrvai-||4-27|| kSaNAdeva bhsmiibhvtkuurckesho'-||5-27|| kssetrmudyaanmaaghaattmaalimlii-7-45|| khaNDatrayena vijane'sya vidAritasya / / 8-26 / / gajendrakumbhAn krvaalpaatnai-||1-50|| gatazrame zreSThini dhautapAde // 3-23 / / gatassa yAvaccaraNaiH purastAt / / 3-10 / / galatu garhitagranthigaNA guNin ! / / 6-37 / / gavAkSapAlyAmupavezayan tAM / / 3-30 / / gavAkSikAsthAyivarAGganAnAM / / 3-14 / / giripatizubhayAtrAmArgagAmIha deze / / 9-9 / / guJjadvihaGgamamudarkanivarNanAya // 8-52 / / guNijano'rhati nArhati pUjanAM / / 6-20 / / guruniruktamavetya dhanIzvaraH / / 6-33 / / gurupadakamalinyAM bhRGgabhAvaM gatena // 9-32 / / gurupArzvagatena mayA'vagataM // 4-9 / / gurumatra parIkSaNayA prathamaM / / 4-41 / / gururavadadathainaM dhanyabhAgyo'si deva ! // 9-35 / / guruvarAgamanollasadAtmano // 6-42 / / guruvarairatha sngghmhaajnai-6-17|| zlokAdipadasaciH 173
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 guhAgatairauSadhivajjalasravaiH // 1-25 // gUrjarAtre maroryAti mukhye pathi // 7-39 // gRhAdamuSmAd bhagavatkRpAbhi - // 3-41 // gRhe kadAcinna hi duHkhamitthaM // 3-29 // gaurayoriha kapolayozzubhA // 2-4 // grISma bhISmeSvahassUddhatai saikataiH // 7-24 // ghaTTitairvAridairniSpatadbhirjalai // 7-28|| cakampe'gniretanmahApAtakena // 5- 26 // calattaraGgAvalisaMspRzattaTa / / 1-28 / / calitoddinakAlamarullaharI // 4-28 // cAritramAtmacaraNAdanupAlayantaM // 8- 38 / / cintyamAnAgarAdivyasAmIpyato // 7-52 // ced gUrjareSu bhagavAn vihared drutaM tad // 8- 48 // caurA vanIcarasamAnatayA jaDAste // 8- 1 || jagadviDambArthamameyavistaraM // 1-38 // jagAda sA putra tavA'' zrayeNa // 359 // jaDatayA yadi mUrtirayi ! prabhoH // 6- 13|| jayadhvanistomasamarthyamAnaH // 3 - 15 || jaladaravagabhIrairdevarAjo vacobhi / 9-7 / / jahAvathA''lindrapadAnupAtAd // 3-21|| jita bRhaspatirasti dhiyA bhavAn // 6- 32 || jJAtavAn dodhakollApigopAlakai - // 7-46 / / jhirIkAsamuttAnaniHsvAnamagni - // 5-8 // taTasthalI sthApitavastrayAmalA // 1-54 // taDAganIraiH pratibimbitAtapai // 1-52 // tatyAja duHsthavacanairahamarcanAM yAM // 8-8 // tadguNAnaparimeyakAn hariH // 2- 35|| tamaGge tamaGgeSu vAtena tApo // 5-35 / / tamobaddharAtrau yathA megharAjo // 5- 28 / / tamolInatAyAmapi prauDhabhAvA // 5- 13 // zrImANibhadramahAkAvyam
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraGgarekhAvalicitritAmbhasAM / / 1-53 / / tarutalagatacaityasthAhadAlokinetraH / / 9-2 / / tarUtvagAliGgitanIrabindavaH / / 1-7 // trkshuddhprinnaamdhaarnnaa-||2-40|| tava guruvara ! vAJchAM mAmakInAM vadAmi // 9-32 / / tava ca vacasi yeyaM namratA vartate sA // 9-15 / / tava jIvitadarzanato'pyadhikA / / 4-34 / / tava dArasamakSamahaM vyathayA' / / 4-39 / / tava vacanavazo'haM pApamArga jaghanyaM / / 9-12 / / tava vatsalacittasarojarase // 4-6 / / tava vaacmtrkitttvyutaa-||4-32|| tava samakSamaNukSamatAbalAd / / 6-19 / / tava caritrapavitrapadAmbujaiH / / 6-40 // tavAGgamuSNaM hRdyaanutaapai-||3-37|| tavAdharANAM madhure rse'trai-||3-32|| tavArcanIyau pitarau kathaM staH ? / / 3-40 // tavAzrubindupratibimbitAni // 3-38 / / tavaiva pRcchAsu ratirmamA'sti / / 3-60 / / tasminnakANDapatite pracalanti piiddaa-8-3|| tIrthaGkareSu bhagavatsu shrnnybuddhi-8-23|| tejasA vardhamAnAM tapasyAM dadhan // 7-44 / / tvadakSikAnti paripAyino hi // 3-31 / / tvadaGgaNe kunyjrraajkumbh-||3-53|| tvadIyaduHkhA''kalanena citte // 3-39 / / tvadekacintArcitacetasazcet // 3-51 / / tvamarhatAmahaNamatyajo yd-||3-62|| tvayi na virativandhyA homapAThA bhavantu / / 9-38 / / tvayi bhavatu munInAM dharmalAbhAssadaiva / / 9-39 / / tvayi vadatyupagehamahaM prabho ! // 6-39 / / divA mRgendrasya pracaNDakopataH / / 1-18 / / zlokAdipadasUciH 175
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 dRzAnadagdhaizca dRSaddalaistvaco // 1-26 // dRzAmapraveza dizAmaprakAzaM // 54 // dRzossAdhudAhAvalokAghavatyo / / 5-38 / / dravyamadhyardhamAyuktavAnadbhutaM // 79 // dvIpadantAkRtaiH kaGkaNairbhUribhi - // 7-42 / / dhanyAM namAmi mama mAtaramuttarANi // 8-9 // dharaNItalasaMsthitimAn tanujaH ||4-2 // dharmagranthasamarthitocitavacovyaktikSamaM parSadA // 5-45 // dhiyAmadhivyAptibhirAjijitvarai / / 1-60 / / dhUpena saurabhavatA zucidIpakena // 8- 7 // dhRtasaMyama eSa tanotu // 4-42 // dhauti kAsAratIreM'zukAnyekakA // 7-48 // dhruvamayamanayanmAmarhaNAyA virodhe // 9-18 // na kArmukotpAtitasAyakadhvaniH // 1-21 // na dRSTi papAtA'GganAyAM jananyAM // 5-42 // na doSavanto madhurA prasAditAH // 1-48 // na pArvatIzAnanivAsa bhAjanaM // 1-39 // na mArga bAdhAkRtacittavibhramaM // 140 // na rAvaNodgAragarAnuSaktayA // 1-62 // na saGkhyayA nAvadhinA na saJjJayA // 1- 11 || na hi vAgghaTanA na hi deharayo ||4-21|| natAGgavRkSairgajatADitaiH kvacit // 1- 16 // nabhasi vikRtatejassphoTaniryAtadhUmai // 9-23 // nbhsysngkhyairvihgaishshikhidhvjai-||1-41 // nabhasyastamabhyastavatyaMzuvAhe // 5- 1 || nayAnukUlo dhanakoTizAlI ||3 - 2 // nayopadezairatha tattvacintayA // 1-59 // nAparAdhavati roSadRSTayo // 2- 29 // nAmitAH suguNasAdhunA'mitA // 2- 26 // nijAGganAvedanayA'rtizAlI // 3-57|| zrImANibhadramahAkAvyam
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ nijairgauravaireva tuSTiM dadhAnaH / / 5-16 / / nityamevaM vitatyASTapUjA vibho-||7-10|| niyatapuNyaharI bhayavistarI // 6-6 / / niyatamiha kariSye zrItapAgacchasevAM / / 9-42 / / niyogababainarapaibhRzaM bhRtaM // 1-58 / / nirmiilitaakssmclaanggmnnggliik-8-51|| nizamya patyurvacanAni tasyA // 3-46 / / nizA nirdizA''sIttamobhiH praNunnaiH / / 5-39 / / nItimAn karuNayA vazaMvada // 2-44 / / nIrajairna raviNA na nendunA / / 2-9 // nIradhArAmudArAM sa vistArayan / / 7-2 / / nIrabhasrAbhirAkaNThapItairjalaiH // 7-25 / / niivRtaanivRtaayaamthrtaavbhuud-7-38|| nUnaM smazAnagatasAdhumukhe'nalAnAM // 8-16 / / netivAkyamamunA svakozato // 2-32 / / naivAticAricaritaM na gurAvanAsthA // 8-42 / / pkvkhrjuurikaamdypaanopm-||7-21|| pakSAntareSu parimArjitadehabhAgAH // 8-39 // patattArakAnyeva pazyan svnetr-||5-33|| pathe sarantI zibikA janADhya // 3-12 / / pdaaghaatraavprtishraavmaatr-||5-12|| pade pade dvArasamIpatAyAM // 3-6 / / padaidRDhasthairavikhaNDicarmaNA / / 1-19 / / payasAmiva cAsti ghRtasya tyo-||4-44|| paramadya tu madyatulAmitayA / / 4-38 / / paramupoDhavicAramudAharan / / 6-16 / / parasya duHkhAni vilokya yajjana // 1-47 / / parAjitAnAM pratipanthinAM gj-||1-37|| paripUrNamatezca samagradRzaH // 4-20 // parivAramabhinnamivAkalayan / / 4-43 / / lokAdipadasUciH 177
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 pavanAdikajIvavadhA // 4-41 // pavanairjavanairbhavanaikavane // 5- 29 // pAdayAmalamalaM sdnggulii-||2-18|| pAdairatItya bahubhUmimavApa sUri // 8- 50|| piNDikAbalavazairihA'GghribhiH // 2- 17 // pIyUSasAgaramahAlaharIkaphena // 8-58 / / punastatra yAtvA smazAne muni taM // 5-37 // puSpamAlAM vizAlAM gale ropayan // 74 // pUrNimA rAjate candramA bhrAjate // 7-13 || prakaTadarzanamiSTakR dIzituH // 6- 30|| prakaTavikaTahakkA-tANDavo'kANDakopI // 9-21 / / prakaTasaptanayaistanayaiH prabho // 6-43 // prakampiparNaiH saraghAkulaiH pikaiH // 1-8 // prakopaM bhayAtiM vyathAbAdhamicchan ||5-30 / / pragADhavRttyA'ntaranAgatAtapAt // 1-9 // pracaratu munisaGgha sAdhanA vighnanAzAd / / 9 - 43 / / praNatamaulirayaM hi karAJjali ||6-10 // praNAmidauvArikakuntanAma ||37|| pratimA''kRtirasti // 4-36 // pratimAsvavacassu na jIvitatA // 4-11 // pratisvarUpeNa bhuvaM zritena // 39 // pratyakSaminduvadanAmaravindanetrA - // 8- 35 / / prathamato matimohanamedurAH // 6-4 // prabaladoSasamAdaraNodyate // 6-7|| prabhusarUpatayA prabhubimbataH // 6- 29 // prabhUtasAnuskhaladambusambhava - // 1-27 // pravAhabaddhAni jalAni pazyatAM // 1-31 // priyayA khalu citra // 4-38 // preSyavargamapi mAtRvatsalaH // 2-30 // plavadbhiruccaistarugairvalImukhai - // 1-20 // zrImANibhadramahAkAvyam
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaNisphAraphUtkAraphelAvilAnAM // 5-9 / / phalotsavairatra ca pusspprvbhi-||1-5|| phullakedAramAkrAmakA pakSiNo // 7-47 / / buddhayaH suragurorupArjitAH / / 2-20 // bruvannibhyarADuttarAbhAvato'yaM // 5-32 / / bhavati duHsthitibhiryadi zocanaM // 6-12 / / bhavati dezanayA'pi ca darzanAd // 6-25 / / bhavati sati mayeyaM divyasamRddhirAptA // 9-8 / / bhavanti duHkhAni manaHkRtAni // 3-42 / / bhavanti yudhyeva janasya mArgaNA / / 1-45 / / bhavAn mayA'nekabhavAn shaa'bhuu-||3-47|| bhavAn yathA vetti mano madIyaM / / 3-49 / / bhAgadheyamiva sarvasaukhyakRt // 2-43 / / bhAgyodayena dayitAnayanAtithitvaM / / 8-13 / / bhAryayA'nupamayA virAjate // 2-42 / / bhittibhAgAn gavAkSAn mRzantI bhuvaM // 7-16 / / bhujaGgamuktaistRNalagnakaJcukaiH / / 1-14 / / bhUyAM namaskRtipadeSvanubaddhacetAH / / 8-24 / / bhUSaNaiH parihitaiH svavigraha // 2-23 / / mnnimukhrmyuukhaanaavilaalkRtaanggai-||9-3|| madghAtapAtakakRtaH sukhino bhavantu / / 8-22 / / madhyamasya hi suvarNarajjunA / / 2-15 / / manorathAnAM zaraNaM tvameva // 3-48 // mama nAmani nAma nirUpayasi / / 4-35 / / mama netrarucistvamaviskhalitA // 4-3 // mama pdmytervcnaaditr-||4-8|| mama pApaparAharaNAhariNI / / 4-23 / / mama mano ympnyckpaaln-||6-22|| mama mAtaritIva nizamya vc-||4-7|| mama vaco kalayannakalaM bhavAn // 6-23 / / zlokAdipadasaciH 179
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamA'sti gopyaM subhage ! kimu tvad // 3-43 / / maruddhRSTakoTidhvajasphUrtazabdai // 5-3 / / malayajarasabindUn kuGkamAyA'n sugandhAn // 9-41 / / masikAracitairjaDapatra // 4-34 // mahIzAnamRtyormahAnRttamaJcaM / / 5-10 / / mAtaGgamekakaralagnasuvarNakumbhaM // 8-57 / / muktikAGkSI phalAnyarhatAmarpayan // 7-8 / / mukhavastrasamAvRtavaktramamuM // 4-22 / / mukhAgrakezA calamAnakarNA // 3-20 // mukhe bhrUlatAyAM kapole'dhare ca / / 5-21 / / munidazakazarArU ! durgatau sto nitAntaM / / 9-29 / / munipa ! gehamalaGkaru me sakRd // 6-38 / / munibhiriva namasyA zrAvakA dvaadshaadi-9-37|| muniruvAca bhavabhramaNoddhate / / 6-2 / / muneH zvAsagatyA calantI hvirbhuk-||5-25|| mune sikAyAH samakSaM kRshaano-||5-20|| munermA jvaladdAhapIDA bhavantu / / 5-22 / / muhussAdhusantApakatvaM smaran svaM / / 5-34 / / mUrtaye cAndanairlepanairaGgalI / / 7-3 // mUrti maGgalamAlikAmupalavan mA''lokayantu prajA // 6-45 / / mRtakAntyavidhAvapi / / 4-36 / / mRtakena ratikriyayA surataM // 4-15 / / mRtasya jIvasya zarIrabhasmanAM / / 1-36 / / mRtyorakANDaghaTanA // 8-15 / / mRdAM kaNairatra pavitritakSaNaiH / / 1-6 // meghakAle'mbhasA plAvitA bhUmayo // 7-27 / / yata eva zivaM / / 4-37 / / yatanayA bhgvdrcnaarcnaa-||6-44|| yatanayA'rcanakAriNi hiMsratA // 6-31 / / yatanAsahitA karaNi / / 4-40 // 180 zrImANibhadramahAkAvyam
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ yatra zuzrAva suzrAvako mndir-||7-43|| yadi kalpatarurjaDacitrapaTe // 4-16 / / yadi yatirabhidhAne yojayecchabdamekaM / / 9-33 / / yannAvadaM tadapi sA'nugatA zruNoti / / 8-12 / / yamAvatArairiva saGgare bhaTaiH / / 1-51 / / yaacte'nntkaarunnytaarunnyvt-7-37|| yAcanAkarajanA'nupasthiteH // 2-31 / / yAtavyameva jagato bata jAtajAtaiH / / 8-21 / / yAntyAM zriyAM na mama santi zucaH kadAcit / / 8-5 / / yAvatA pUrvapApakSayo no bhaved / / 7-36 / / yA'suM tanuM mama dadau praNamAmi tasyA / / 8-10 // yo marIcebhramastoyanirdezano / / 7-26 / / yodhanAduparatena tena hi / / 2-25 / / racayati yamarAjo mRtyumekakSaNena // 9-30 / / rasAkulaM snehamayaM manojJaM // 3-24 / / rahassthale'bhyaGgavidhau salajjayA / / 1-35 / / rAjAdanInikaTacaityavirAjamAnaM / / 8-6 / / rAtrirAsaimarau tiivrtaurytrikai-7-14|| rUpavAnatidhanaH kRpAparaH / / 2-1 // reNubhUmau hi ko'pi prasAdo'bhavat / / 7-19 / / rogasya yogyamupacAramapekSate yo / / 8-46 / / romalezayutayA'sya jaGghayA / / 2-16 / / vaktrakAntiriva saJcitojjvalA / / 2-3 / / vacanAvalinA'pyalamulbaNayA // 4-40 // vaconibaddhaM na bhaved yadeva // 3-36 / / vacobhirAtmAnamivArpayantI // 3-55 / / vajrabhittisabalena vakSasA / / 2-13 / / vanIghanazyAmalatA''vilA dharA / / 1-3 / / vaneSvalakSyA api lakSasaGkhyayA // 1-13 / / vande niruttaracaritradharaM muniM taM / / 8-17 / / lokAdipadasUciH 181
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 varSaNA''vAsamArAdhanArthaM dadhuH // 7-30 // vasanti netreSu madIyabhASAH ||3-52 || vahatsu vAteSvavirAmazAli // 1-12 // vahantIbhirucchrayatAM zanaizzanai- // 1-24 // vAtAyanAt pathikalokanimantraNAni // 8- 31 // vAsavocitamahArghacIvaraiH // 2- 24 // vAsudevamukhakRSNatAkaraM ||2-33|| vAstavAnuguNitAM vicAraNA / 2-37 / / vikasitazatapatrI - vIra - raktotpalAnA - // 9-4 / / vikSobhitA guruvarA dazasaGkhyayaivaM // 8-33 // vicintyaivamatyantamAviSTacetAH / / 5-19 / / vidadhati paricaryAM viMzatInAM sahasrai - // 9-11 / / vidhAyopadhAne'zrudhArAGkarekhAM / / 5-40 / / vinA'pyalaGkAramihA''syazobhA // 3-34 // vinItayormastakayorjanitrI // 3-56 // vibhinnamantrairadhivAsitaM sudhA // 1-34 // vibhomUrtimAlambanaM sajjanAnAM // 5- 17 // vimarzanAni hRdayena ceta // 3-35 // vimalaparSadi dharmakathAmRtA'' // 6- 1 | vimalAkSiyuge sthiramazrujalaM ||4-26 || viyadiva paribhindan vAyuvegAn vibhaJjan // 9-25 / / viratA vacanairjananIti sutaH // 4-42 // virateSvaravindasulocanayA // 4-25 // virAjate vizvavibhUtivizrutA // 1-62 // vilAsicUDAcalitaM vitanvan // 3 - 18 // vizadamAgamasUtramanekazaH / / 6-27 / / vizAlabhUruha bharairaviskhalac // 1-23 / / vizAlavakSodhRtamastakAyAH ||3 - 28|| viSayavikriyayA kriyayA bhave // 6- 28 // vihAya devArcanapuNya bhAraM // 3-61|| zrImANibhadramahAkAvyam
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihitahitavidhAno garjanAsannidhAno / / 9-16 / / vINAraNatkRtisamasvaravAcikAyA / / 8-37 / / vaibhavena sa kuberajetRNA / / 2-22 // vaibhavairuttamaiH zreSThino mandire / / 7-1 // vyalokyatAyaM tanujo jananyA / / 3-58 / / vyasmaranna smudiirito'rcnai-||2-34|| vyApRti pAlikAyAM nagaryAM marau / / 7-11 / / varSayA nirmite paNyavizrAmaNe' / / 7-29 // zaGkareNa zirasA saridvarA / / 2-8 // zanaireSa ghore'ndhakAre'gragAmI / / 5-6 / / zayAnaH karaM tADayan mastakena // 5-36 / / zirasi kanakamuktAratnakoTIrazAlI / / 9-1 / / zirassu saMvAhitasUryabhAnavaH // 1-10 / / zIghramabhrAntamazrAntamAnanditaM / / 7-51 / / zItatA sUryamudyAntamAkrAmati // 7-17 / / zItAMzu-phena-ghRta-dugdhasahodareNa / / 8-40 / / zIrSa kabandhamahahA padapiNDikAJca // 8-2 / / zukastu caJcvA dhRtadhAtudaNDaH // 3-19 // zukladhautAmbaraM svacchaprAvArakaM / / 7-50 / / zucismitA klAntiharA vanaspatiH / / 1-4 / / zubhAsane svarNamaye vimukte // 3-3 // zRgAlikArUtamulUkacitkRti / / 1-22 / / zeSAhizIrSapariNAmisuvarNaho / / 8-20 / / zaizirA vAyavo vRkSapatroccayAn / / 7-18 / / zmazrurAjibhirupAvRtaM mukhaM // 2-6 // zrAntAnAmatha carcayA samabhavat sAhAyyakArI raviH // 4-45 / / zriyA'mbusaGghaTTanivAsakhinnayA / / 1-43 / / zrItIrthaGkaramAtRnetraviSayAt svpnaacchubhaadaadimaa-||8-63|| zrIzatruJjayanAmamantrajapanaM nAbheyanidhyAyinaM / / 7-54 / / zrIsUrimantrajapamadhyadhikaM vitenuH // 8-34 // zlokAdipadasUciH 183
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruNu tadvacasAmaNubhAgamahaM // 4-10 / / zruNu bata sukhasaktA mA tvayA mugdhalokAH // 9-36 / / zrutamidamavadhArya jJAnazaktyA'valokya / / 9-17 / / zrutvA mAtRvacAMsi bhaktahRdayo ni:stbdhtaamaagt-||3-63|| SaTpadAzliSTapuSpAvalipracchadAH // 7-22 / / sa dehalImaiccaraNAnucArai // 3-22 / / sa niruvAca nizamya vacastava // 6-34 / / sa nissRtya gehAdanautsukya bhgno'-||5-43|| sa yAvadAkrIDamiyAya taav-||3-17|| sa haTTAna nivAsAn catuSkAnyatItya // 5-44 / / sakalazAstradalaM paramArthavAg / / 6-26 / / satatajIvavibAdhanamarcane / / 6-21 / / sati tvayi svargamihaiva me'sti / / 3-50 / / satIjanairicchitapUrtaye divA // 5-56 / / sttvaatirekmdvrdhittunggkumbh-||8-60|| sadayamAtRmanaH paritApanaH // 6-35 / / sadguNA na guNabhAvamAgatAH // 2-21 / / sadharmiNI tvaM mama jIvanasya // 3-44 / / sntoss-shauc-ym-maardv-shiil-mukti-1|8-41|| sabhAparityAgini pUrvamasmin // 3-8 / / sbhaamhaastmbhvikiirnnknyaa-||3-4|| samatvAdhirUDhe mukhe svArthabhAva / / 5-24 / / samantAt sa sUkSmIkRtAkSo'nupazyan / / 5-11 / / samabhavamahamindro mANibhadrAbhidhAno' / / 9-10 / / smrcnopskRtsuunsngklai-||1-32|| samasya yogyasthalamAdizannAyaM / / 1-57|| samAnakriyAyAM samAnasthale'pi / / 5-29 / / samutthAya nityAni karmANi tnvn-||5-41|| samuddhatasyandanavegavepitA / / 1-55 / / samuddhataiH pAdagatairbhujiSyA // 3-13 / / 184 zrImANibhadramahAkAvyam
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ samRddhibhiH sAdhu-sahasrayodhibhiH / / 1-42 / / sarati ratirugandhaH pApakarmaNyanante / / 9-14 / / saralahRdayazAlI zIghrasAhAyyakArI / / 9-40 / / sarittIracAraiH prayAn niirnisstthaa-||5-5|| sahajavatsalamAtRsagotratAM // 6-18 / / sAMprataM pUjyate devatA stUyate / / 7-34 / / sAdhuvat kAyakaSTena ruddhAzravaM / / 7-53 / / sAdhuzculumpati rajoharaNasya sUtraM // 8-30 / / sAndhyakAle vasante marunmantharaH / / 7-23 / / sAyakairiva sudiirghdrshibhi-||2-36|| saarthvainaayikairauksskairaussttrkai-||7-49|| siddhazailasya mAhAtmyamAkarNya saH / / 7-32 / / sukRtArjanamAtmani saakssiktaa-||4-33|| sukomlairissttrvaivihnggmai-||1-17|| sukhena sakhyena ca sajjasRSTinA / / 1-44 / / sudhAniSekaM satataM vcobhi-||3-5|| subhagabimbanibhAlanarAgiNaH / / 6-14 / / suyogavAhI zubhadRSTipAto // 3-11 / / sUriM smarAmi karuNAnilayaM prabodhAd // 8-18 / / sUryANAmiva koTibhiviracitaM tejastadIyaM mahat // 2-45 / / sauvarNapAdakaTakairiva piitpusspai-||8-59|| snigdhadRG natanimeSakomalo / / 2-2 / / snehacidghanamanA manAgapi // 2-28 / / snehAnubaddhamanasA na vilaapvaakyai-||8-43|| smareNa bhedaH samarasya kevl-||1-49|| smazAnasya vaijanyamAzritya kAJcit // 5-18 / / svakakSamAsAdya viraammudraa-3-25|| svapaJcAGgalIspRSTakarNo'sthirAsuH // 5-31 / / svayaMbhuvA sRssttinnysNsthiti-||1-1|| svrnnrtnaangkitsthaalikaasthaapit-7-5|| zlokAdipadasaciH 185
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ svastikAlekhanairakSatairakSate / / 7-7 / / svAtantryamAtmabalamanyajayitvamutkaM // 8-62 / / hastinA'zvena saukhyAsanenA'ntarA' // 7-40 / / hRtakarmatanurbhagavAnitavAn // 4-17 / / hRdayahAriNi pApanivAriNi / / 6-15 / / hRdi tvadIye prabhavanti cintA // 3-54 / / hemasUriM tathA'nandasUriM guru-||7-31|| zrImANibhadramahAkAvyam
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zlokAdipadasUciH 187