Book Title: Jain Tattvadarsha
Author(s): Vijayanandsuri, Mulchand Nathubhai Vakil
Publisher: Atmaram Jain Gyanshala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010519/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0000000000000000000000000000000000000000.866666666688000.3 RASTAsaseaseasesasaram zrImadvijayAnaMdasUriviracita zrI jainatattvAdarza. SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS65668VASSSSSSSSSSSS556762555316553Skisxsssssssssssssssasia nASAntara karanAra, vakIla mulacaMda nathubhAI nAvanagara chapAvI prasiddha karanAra, zrIvAtmArAmajI jainajJAnazAlA tathA pustakAlayanI kAryadada sanA. nAvanagara 00000000000 saMvata 1956. kArataka suda 15 sane 1899. mulya cAra rupIA. A graMtha muMbaI nirNayasAgara presamA chApyo. graMthasvAmitvanA sarva hakka prasiddha karanArAe potAne svAdhina rAkhelA . RS Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI haMsarAja baccharAja nAhaTA saradArazahara nivAsI dvArA jaina vizva bhAratI, lADanUM ko saprema bheMTa - A graMtha malavAnA ThekANAM. 1 amAre tyAMthI. dozI gulAbacaMda zrANaMdajI. lAzbrerIyana mAraphata. 5 muMbaz zA. jImazI mANaka jainapustaka vecanAra mAMDavIbaMdara. 3 jAvanagara jainadharma prasAraka sanA zrAphIsa. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa patrikA. - aneka guNagaNAlaMkRta sujJa murabI zeTha __ ANaMdajI parazotamanI sevAmA muNa nAvanagara. bAlyAvasthAthI svazaktibale sAMsArika vyApAramA anyudaya prApta thavAthI zrApe khopArjita avyano,anya anya prasaMge, tIrthayAtrA, udyApana (ujamaNu) ahA mahotsava, zatrujaya mahAtIrtha / upara jInabiMbonuM sthApana, zradayanIdhiyAdi dharmakAryomAM aMtaHkaraNanA dhArmika utsAhathI vyaya karI potAnA AtmAne nimala karelo De, ane tevI nirmalatA prApta thavAthI vRddhAvasthAmA zAMtarasano ApanA aMtaHkaraNamAM jamAva thayo, teno pratyakSa anujava jAvanagaranA jainasamudAyamAM prasaMge prasaMge yatA uMcA manane zAMti pamADavAmAM ApanuM aMtaHkaraNa sAdhanacUta thAyaDe, evAM aneka kAraNone lIdhe, temaja mArA upara Apa atyaMta prIti na rAkho Do; tethI thA jApAntararUpa graMtha Apane savinaya arpaNa karaMDaM te svikArazo. ra nAvanagara, tA0 17 noveMbara lI. AjhAMkita, bhASAMtara kartA. HEs Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. name jAtA mahAvIro, nadveSo kapilAdiSu // yuktimad vacanaMyasya tasya kAryaH parigrahaH // 1 // ityAcArya zrI harijana sUriH // jainadarzana sarva darzanomAM zreSTha be, ema pUrvAcArya zrImad harinadra sUrie SaTdarzana samuccaya nAmanA graMthamAM va e darzanonA devatA tatvapramukhanA yathArtha vicAra pradarzita karI siddha karI batAvyaM be. mokSA jilASI zrAtmAne mokSapada prApta karavAmAM jainadarzananuM zrArAdhana eja satya sA dhAna be. sAdhana ratnatrayInuM zrArAdhana karavuM teja be. jJAna, darzana, cAritra ratnatraya be. zrI tatvArthamAM " samyag jJAna darzana cAritrANi mokSamArgaH ema yathArtha siddha karI batAvyuM be. 35 vedAMta yAdi darzanamA mAtra jJAnaneja muktinuM sAdhana mAneluM be. darzana, cAritra to temanI gaNanAmAMja nathI. jurja zaMkarAcAryakRta aparokSAnu bhUti, tathA vidyAraNya khAmikRta paMcadazI. zrI zaMkarAcAryakRta AtmabodhamAM cAritra arthAt kriyAnI jarurIyAta batAvI be, paraMtu darzana arthAt samyagdarzananI mokSaprAptimAM keTalI AvazyakatA be te saMbaMdhI vicAra jainadarzana zivAya bIjA koipaNa darzanamAM bilakula batAvyA nathI. samyagdarzananuM yathArtha svarUpa to mAtra jainadarzananA pUrvAcArya praNIta gahana graMyonuM avalokana karavAthIja jANI zakAya be, temAM paNa gurugama jJAnanI AvazyakatA be. jainadarzanamAM samyagdarzananI mukhyatA be, kAraNa ke te zivAya jJAna chane cAritra mokSa prApta karAvavAmAM zrasamartha be; zrapramANe betAM samyagdarzana ane samyag cAritranu mUla kAraNa samyag jJAna De. jo samyag jJAna prApta thAya to samyag darzana ane samyag cAritra se - je prApta thAya be, paraMtu samyak jJAna prApta dhanuM te ati durlana . judA judA darzananA zrAcAryAMnI vidvattA teja'nA graMthonuM avalokana kara vAthI spaSTa rIte mAlama paDe De. judA judA darzananA graMtho avalokana ka razo to Apane siddha thaze ke samyag jJAna mAtra jainadarzananA graMthomAMja be. avalokana karatI vakhate niSpakSapAta matinI purI jarUra be. bI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. jAu~ vAste to jhuMja bolavU, paraMtu vedAMtamatanA dhuraMdhara zrI mAdhavAcArye potAnA sarvadarzana saMgraha nAmanA graMthamAM judA judA zola darzananA vicAro batAvelA, ekanuM bIjAmAM ema uttarottara khaMDana kareluM be, temAM AIta (jaina) darzana saMbaMdhI vicAro batAvatAM jeje bAbatornu jeje rUpe khaM. Dana kareluM te evaM to vicitra De ke, A prasaMge huM hiMmatathI lakhI zakuM tuM ke, tevA mahAn AcAryane paNa jainadarzana- yathArthajJAna na hotuM. sarva darzanasaMgrahamA AIta darzananuM svarUpa batAvavAmAM ba avyasaMbaMdhI tathA saptanaMgIsaMbaMdhI vicAro batAvyA . u avyamA . " dharma ane adharma" je prathamanA be avyo be, tenuM svarUpa tadana asatya te sthale batAveluM be; jainadarzana- satyajJAna jo temane hota to te bane padArthono jevo temaNe artha koM ne tevo karataja nahi; khoTo artha karI asatya khaMDana karyu je. khera ! mAtra teTaluMja nahi paraMtu saptanaMgInI gahana zailI paNa tevA vichAn AcAryane samajavAmAM AvI nathI, batA "naikasminnasaMcavAt" ema sUtra lakhI asatya kalpanA batAvI . saptanaMgInA asatya khaMDana- khaMDana zrImadvijayAnaMdasUrijIe bahuja vistArathI karelu je je thoDAvakhata par3I pAvavAmAM Avaze, te avalokana karavAthI vAcakavargane sika zaze ke jainadarzana ati gahana darzana be, ane tenuMja yathArtha jJAna te sa. myag jJAna . zrI mAdhavAcArya jevA mahAn AcAryapaNa jainadarzananA parama rahasyathI ajJAta hatA, to sAmAnya vijJAno mATe to jhuMja bolavU? AmArA lakhANanI sAbitI mATe jIjJAsue jainadarzananA pravINa puruSa pAse jainadarzana- yathArtha jJAna navatatva pramukhanuM prApta karI sarva darzanasaMgrahamAM varNavelA AIta darzanasaMbaMdhI vicAro tathA tenuM khaMDana avalokana karavaM, AryAvartamAM vasanArA temaja bahAranA vichAno madhyeno moTo nAga vedAMtadarzanane sarvottama darzana mAne be, paraMtu dilagIrI mAtra e be ke vedAMtanuM jJAna dharAvanArA mahAvidvAno paNa jainadarzana- yathArtha jJAna prApta karavA sAru tenA gahana graMthono lezamAtra anyAsa karatA nathI. jainadarzana- yathArtha jJAna pUrvAcArya zrImaharijamasUri tathA zrImad hemacaMdAcArya pramukhanA racelA avyAnuyoga saMbaMdhI graMthonuM sadaguru samada adhyayana karavAyI thAya be. saMskRta nASAnA vettAu~, tarkanA niyamo ladamAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ es prastAvanA. la, pUrvAcAryapraNIta jainadarzananA gahana graMthonuM adhyana kare , tyAreja tene sarva darzano karatAM jainadarzananI mahatvatA, nAsana thAya . jainadarzananuM yathArtha jJAna thavA sArU prAcIna tathA arvAcIna mahAn zrAcAyoe aneka graMthonI racanA karetI be; paraMtu evA niHkhArtha paropakArI mahAtmAe jJAnarUpa lakSmI jainone vArasAmAM ApAM uttarottara prApta thatAM vartamAna kAlanA jainonA kabajAmAM te evI to baMdhanamAM paDelI De ke, te jJAnarUpa lakSmInA uttama nagInA ati jIjJAsuUne paNa dRSTipathe zrAvavA pAmatA nathI. zrApramANe lakhavAno hetu e ke paramakRpAlu zrI. mad vijayAnaMdasUrijIne (graMthakarttAne ) eka prasaMge amuka zeherano jJAna naMDAra avalokana karavAnI jIjJAsA thara hatI. tevA dharmadhuraMdhara mahAn zrAcAryane paNa tyAMnA zrAvakoe jJAnajaMDAra batAvavAmAM AnAkAnI karI hatI. zrAvI ajJAnatA jyA jyA vyApelI , te te sthalanA jaino jainadarzananI jJAnarUpa lakSmIno samupayoga karatAja nathI, temaja bIjA jIjJAsurDane paNa karavA detA nathI. mahAvidvAn AcAryoe parama upagAra buddhie ati prayAsathI amUlya graMthonI racanA karI jainIune je khAdhina karelA ,te mAtra siMdhukamA rAkhavAsAru temaja bAra mAse eka divasa dhUpa devA ane vaja nAkhavAsAru nahi, paraMtu nadInA jalanI jema jJAnanI pipAsAvAlAne tRSA bIpAvavAsAru pragaTa dRSTipathe Ave tevI rIte rAkhavAsAru khAdhina karelA .mAro lakhavAno hetu e De ke jainadarzananuM jJAna bIjA darzanavAlAnA jJAnanA pramANamAM bahu alpa vistAramA prasiddhimAM zrAvelu . anya dazanavAlAunA jeje mahAn graMtho be te sarve pragaTa thaeMlA , tyAre jainadarzananA mahAn graMtho jJAnajaMDAromAMja mAtra birAje . jurva sammatitarka, ratnAvatArikA pramukha. jainadarzanadhArI zrAvaka samudAyato AvA amUlya graMthonA jJAnathI atidUra .sAdhu samudAyamAM paNa viralA . sArAMza ke vartamAna kAlanA jainone jJAna prApta karavAnI bahuja alpa jijJAsA . jainadarzanamAM sAta kSetramA avyano vyaya karavAnI jinAjJA je. sAta detramA jJAnakSetrano samAveza ke; thA kSetra evaM to balavAna De ke tenA rakSaNa upara jainadarzananA astitvano parama AdhAra . e pramANe jinAjJA batAM vartamAna kAlanA jaino A zrAdhArajUta kSetramA bilakula vyaya za Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. tinA pramANamAM karatAja nathI. je kAMza vyaya kare ne te bIjArjunA pra. mANamA yatkiMcit be. zrA prasaMge koI savAla karaze ke hAlamAM jainazAlAu~ aneka sthale sthApavAmAM AvI te zuM jJAnadetramA vyaya nathI ? uttara mAtra eTaloja De ke te vyayanI bIjA devanA vyavanI sAthe sarakhAmaNI karazo, tyAreja yathArtha samajavAmAM Avaze. zrAvI jainazAlAu~mA mahAvidvAn zikSakone rAkhI tIkSNa bujivAlA jainanA bAlakone uttarottara gahana graMthonuM adhyayana karAvavAmAM puSkala avyano vyaya karavAnI jarUra be, eTale sudhI ke je daraje caityakSetra tathA pratimAkSetra vartamAna kAlamAM prakAzita thayela , te daro jJAnadevane prakAzita karavAnI jarUra be. jJAnIne puSTi zrApavI teja jJAnanI puSTi , ane jJAnane puSTi zrApavI te jJAnIne khorAka zrApavAtulya . thA bAbatamA vartamAna kAlanA anyadarzanIunI pati tarapha dRSTi karavI joze. anyadarzanonA tamAma mahAn graMtho pragaTa thaelA . vidvAn puruSo te pragaTa thaelA graMthonuM avalokana karI zakele. jevI buTa vidhAnone anyadarzanonA graMthonI ne, tevI jainadarzananA graMthonI nazrI. TuMkAmAM kahIe to jainadarzananA graMtho bilakula vistAra pAmelA nathI. je pragaTa thayelA De te paNa evI paddhatimAM ke pravezakane sahAyaka zivAya mArga paNa sUphe nahi. sArAMza ke jainadarzananuM jJAna kelavaNI rUpa thavAmAM tevA prakAranI racanAnI vartamAnamA atyaMta khAmI je. zrAvI aneka muzkelIunA kAraNathI samyagajJAna prApta tharbu te vartamAna kAlanA manuSyone ati urlaja De. samyag jJAna, samyaga darzana, samyak cAritra te mokSamArga evaM je prathama darzAvela ne teno sAmAnya artha A prasaMge batAvavAnI jarUra . samyag jJAna-te AptapraNIta tatvakharUpano yathArtha avabodha. samyag darzana te Apta praNIta tatva svarUpanA yathArtha avabodhano anunava, vA yathArtha tatva ruci. samyakcAritra. te AtmasvarUpamA, karmadaya karavA nimitte ramaNatAkaravI. .samyag darzana ane samyak cAritra, vistArathI svarUpa batAvavAno zrA sthale prasaMga nathI. mAtra samyag jJAnasaMbaMdhI kAzka lakhavAnI A Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. A vazyakatA be, tethI pUrvAcAryapraNIta graMthanuM anukaraNa karI navatatva saMbaMdhI aise vicAra jAhera karavA rajA lauM buM. praNIta tatva be be. 1 jIva, 2 jIva. be tatvanA vistArarUpa sAta tathA nava tatva be. te yA pramANe 1 jIva, 2 jIva, 3 puNya, 4 pApa, 5 - zrava, 6 saMvara, nirjarA, baMdha, e mokSa. puNya, pApane baMdhamAM aMtanavI karavAyI sAta tatva thAya be. prathama jIvatatva - jIva zabda cetana, AtmA ityAdi zrarthavAcI be. jIvana yathArthabodha teja prati gahana jJAna be. jIvanuM astitva mAnanArA vidvAnonA vicAramAM paNa bahuja vicitratA be. jIva, jJAna, darzana, cAritrayukta, sukha duHkha vIryavAn be javyatva, ajavyatva, prameyatva, satva, dravyatva, prANadhAritva, saMsAritva, siddhatva, yadi kha ane paraparyA jIvane be. jJAnAdi jIvanA dharma be. temanA thakI jIva jinna paNa nayI ne jinna paNa nathI, paraMtu te bannethI jinna jAtirUpa jinnAjinna be. jo jJAnAdi dharmothI jIva jinna hoya to huM jAeM buM huM joTaM buM huM sukhI, huM duHkhI, huM javya ityAdi aneda pratipatti na thavI joie, ane te to prANImAtrane be; temaja jo jJAnAdi dharmothI jIva chAjinna hoya to thA dharmI ane A tenA dharma be, evI jedabuddhi na thavI joie. mATe jJAnAdi dharma thakI jinnA jinna evoja jIva mAnavo joie. valI jIva kevo be ? karmanA dono karttA be, temaja te karmonA phalano paNa joktA be, caturgatirUpa saMsAramAM karmanA saMbaMdhI paribhramaNa karanA be. temaja dvAdazavidha tapaprayogathI sakala karmano daya karI siddhatva prApta karanAro be. yA sarva lakSaNo jIvanA, cetananA, zrAtmAnA be. jIva, pRthvI, chApa, teja, vAyu vanaspatikAyano temaja be, traNa, cAra ke pAMca iMDiyavAlo ne, ema nava prakArano be. prakArAMtare tenA 563 da paNa yAve. bIjuM jIvatatva - jIva karatAM jenAM lakSaNo viparIta hoya te jIva, jJAnAdi dharmavAn, rUpa, rasa, gaMdha, sparzAdithI jinnA jinna, naradevAdi javAMtaramAM nahi gamana karanAra, jJAnAvaraNIyAdi karmano karttA, temanA phalano joktA, ane jaDasvarUpa, saDana, paDana, vidhvaMsanAdi dharmavAn, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prastAvanA. te jIva be. tenA dharma, adharma, AkAza, pula chAne kAla evA pAMca bheda be. zrIjuM puNyatatva ne cothuM pApatatva - satkarmapula te puNya be, ane te - nAtha viparIta te pApa be. puNya pApathIja jIvane uttarottara sukhaduHkha prApta yA be. dAnAdi zubha kriyA puNyanuM kAraNa be; ne hiMsAdi azukriyA pApanuM kAraNa be. jIvamAtramAM zrAtmatva to sarakhuMja be, batAM manuSya, pazu yadi pramukha vicitratA je jaNAya be, tenuM kAraNa puNyapApa be. pAMca va tatva be. jenAthI jIvane karma prApta thAya te yAzrava. tenA mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga, zrA hetu be. sad deva, guru, dharmane sat rUpe mAnavAnI je buddhi te mithyAtva, hiMsAdithI na viramanuM te avirati, krodha, mAna, pramukha te kaSAya, chAne mana, vacana, kAyAno vyApAra te yoga. sArAMza ke jJAnAvaraNIyAdi karma baMdhanA hetu te zrAzrava tatva be. tuM saMvara tatva be. mithyAtva, avirati kaSAya Ane yoga rUpa - vano samyag darzana, virati, kamAdi chAne trigupti Adi dharmanA zrAcararet nirodha arthAt nivAraNa te saMvara. sArAMza ke jIvane karma upAdAna hetubhUta pariNAmano nAva te saMvara be. sAtanuM nirjarA tatva be. jIvasAthe baMdhAyelA jJAnAvaraNIyAdi karmanuM bAra prakAranA tapathI buTA paDavuM te nirjarA be tenA ve prakAra be. 1 sakAma, 2 kAma. ati puSkara tapazcaryA karanArA, kAyotsargamAM rahenArA, bAvIsa parISada sahana karanArA, locAdi kAya kleza jogavanArA, aSTAdaza zIlAMga rathanA dhAraNa karanArA, bAhya, abhyaMtara sarva parigrahanA tyAganArA, cAritrIsakAma nirjarAvAlAM be. dezavira tine paNa sakAma nirjarA thAya be bAkI kAma nirjarAvAlAM be. zramuM baMdha tatva be. baMdha arthAt baMdhana, arthAt jIva zrane karmapradeza pujalano kIranIra jevo saMbaMdha. savAla - jIva anya tareno be ? uttara - kaMcukika ne kaMcukanA jevo nathI, paraMtu zrama ane lohanA jevo temaja kIra ne nIranA jevo, karma ane jIvano saMbaMdha paraspara - ne karmano saMbaMdha kaMcukika ne kaMcukanA jevo be ke Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. / nupravezAtmaka arthAt pariNamana dharmavAlo saMbaMdha . thA prasaMge ko zaMkA . kare ke jIvato amUrta , tene hasta pramukha to ne nahi, eTale levA mu kavAnI zakti paNa nathI, to tene karma grahaNa kema saMcave ? samAdhAna e be ke jIvane amUrta koNe mAnyo ? jIvane karmano saMbaMdha anAdi be, arthAt bane dIranIranI jema eka hoya tema pariNAma pAme . e pramANe jIva mUrta hovAthI karma grahaNa kare . karmane sevA mukavAmAM kA ista pramukhanI jarUra paDatI nathI; paraMtu rAga dveSa, moharUpa pariNAmanI cIkAzathI, telamAM paDelA vastrane raja coTavAnI jema jIva karmane grahaNa kare be, ane tenAthIja viparIta evA sad adhyavasAyathI jIva karmane muke be. sArAMza ke saMsAra avasthAmAM jIva mUrta je. zrAvo je baMdha te prakRti, sthiti, rasa ane pradeza evA cAra nedayI prazasta ane prazasta ema be prakArano be. navamuM moda tatva je. zarIra, iMjiya, AyuSya Adi bAhya prANa, puNya, pApa, varNa, gaMdha, rasa, sparza, punarjanmagrahaNa, vedatraya; kaSAyAdi saMga, zrajJAna, asihatva ityAdi sameta dehAdino je zrAtyaMtika viyoga te moda . sArAMza ke sakala karmanuM sarvathA daya lakSaNa te moda . zrA nava tatvanuM svarUpa ati sUkSma be, ati vistAravAd De ane tenuM anujavarUpa svarUpa samajavAmAM svasaMvedanatva tathA gurugama avabodhanI saMpUrNa AvazyakatA . navatatvanuM prakaraNa kaMgana karavAthI je popaTIyuM jJAna prApta thAya , te mumukSu thavAnI abhilASA rAkhanArA prANIune basa nathI; kAraNa ke zAstramA kayu ke " zrAvaka teje jANe tatva" yA sUtrano artha samajanArA ema mAnatA hoya ke ame navatatva kaMThe karyAM eTale zrAvaka thayA, to evaM temanuM mAnatuM yathArtha nathI. jyAre tatvanuM kharUpa yathArtha rIte jANavAmAM Ave ane te pramANe guNa dhAraNa karavAmAM Ave tyAreja zrAvakapaNuM prApta thAya . tevI anilASA dhAraNa karanArA uttama jIvonA hItane arthe parama kRpAlu mahArAje aneka prAcIna, arvAcIna mahAna graMthakAronA ati uttama graMthomAMdhI jIna vacanAmRta, dohana karI thA jainatatvAdarza graMtharUpa kyArImAM tenuM siMcana karela . graMthakartAe A graMthay nAma " jainatatvAdarza ApeluM te yathArtha , kAraNa ke thA graMthanA zra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G prastAvanA. dhyayana karanAra, Adarza ( khArIsA ) mAM jonAra jema potAnA pratibiMbane jue be, tema yA graMtharUpa zrAdarzamAM tatva svarUpa jue be. yA prasaMge mAre jaNAvavuM joie ke, mAtra sAMsArika vidyAnA ajyAsI vAraMvAra evo savAla kare be ke amone jainadarzananuM jJAna melavAnI to bahuja jIjJAsA yAya be, paraMtu paddhatipramANe jJAna prApta karavAnuM kozpaNa graMthakAre atyArasudhImAM eka paNa sAdhana yojeluM hoya tema mArI. najare zrAvatuM nathI. tevA jIjJAsurjane mArI namra vinaMti evI be ke sAMsArika tatvanuM jJAna ekaDeekathI te mahAna pAThazAlAuMnI uMcA prakAranI kelavaNI sudhI prApta karatAM keTalAM varSo vyatIta thAya be, temAM jevI dhIraja ne khaMta rAkho bo, tenA karatAM thA yati gahana dharmatatva viSayamAM vizeSa dhIraja chAne khaMta rAkhavAnI jarUra be. tatvajJAnanI jIjJAsAvAlAne zaruAta karavAmAM yA graMtha zrati uttama be; jyAM jyAM pArinASika kaThinatA lAge, tyAM tyAM tatvavettArjanI sahAya levI tatvanuM jJAna lezamAtra nahi tAM mAtra sAMsArika vidyAnA kAraNathI potAne kRtakRtya mAnavA te mithyA jimAna be. sAMsArika vidyA aihika sukhanAM sAdhanonI yojanA karI Ape be, paraMtu muSmika sukhanAM sAdhano yojavAmAM to tatva vidyAnuMja sAmrAjya be. sAMsArika vidyAnA utkarSarUpa jvarane zAMta karavAmAM zra graMtha parama uSadha be. . graMtha hiMdustAnI jASAmAM graMthakarttAe racelo be, tenuM gujarAtI ASAmA jASAntara karI ApavAnI mane mArA mitroe tathA gururAjanA keTalAeka ziSyoe jalAmaNa karI meM temane kahyuM ke hiMdustAnI jASAmAM je khubI samAyelI be, te gujarAtI bhASAmAM kozpaNa te vavAnI nathI. batAMpi temano Agraha evo thayo ke kAThIyAvADa gujarAtanA bahu loko hiMdustAnI bhASA barAbara samajI zakatA nathI, tevArDanA hItane arthe jASAntara karI thApo, te kAraNathI yA jASAntara mArI alpamati anusAra meM kayuM che. A bhASAntaramAM jeje sthale bhUla cUka mA lama paDhe te sarve suijanoe sudhArI vAMcavA kRpA karavI. eja vinaMti. lI. bhASAntara karttA :7 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 14 bIjA naiyAyika darzananA svarUpamAM naiyAyika matanA gurunA liMga, tenA devanA aDhAra avatAranA nAma, pratyakSAdi cAra pramANa, ane sola padArthanA nAma, tathA tenA tarkazAstronAnAma. 140 15 vaizeSika matanuM saMdepathI svarUpa. 141 16 cothA sAMkhyamatanuM svarUpa ghaNuM vistArathI. 141 17 pAMcamAM mImAMsaka mata, tenuM bIjuM nAma jaiminIya, tenuM svarUpa 148 10 nAstika cArvAka darzana tene loka vAmamArgI kar3e be e nAstika darzana SaTdarzanamAM gaNAtuM nathI, tenuM svarUpa, tathA A mata bRhaspati nAmanA puruSathI utpanna thayela be, tenI kathA. 10 prathama bauddhamatamAM pUrvApara virodha tathA te matanuM khaMDana, 20 bIjA naiyAyika matamAM purvApara virodha, tathA te matanuM khaMDana. 165 21 zrIjAM vaizeSika matanuM khaMDana. 151 160 17 11 yU 22 cothA sAMkhya matanuM khaMDana. 15 23 pAMcamAM mImAMsaka matanA khaMDanamAM vedAMtIyonA brahma (advaita) nuM khaMDana to prathama IzvaravAdamAM karI cukyA bIye, paraMtu tenuM apara nAma jaiminIya mata be. tenuM svarUpa tathA khaMDana. 24 vedomAM je yajJAdi karIne hiMsA karavI lakhela be, tenuM khaMDana. 185 15 cArvAka ( nAstika) matanuM purvapakSa utarapakSa pUrvaka khaMDana. 197 // pAMcamA parichedamAM zuddha dharmatattvanuM svarUpa kahela be, tenI anukramaNikA // 1 nava tatvamAM prathama jIva tatvanuM svarUpa. 206 2 pRthvI Adi pAMca sthAvaromAM jIvatva siddha karela .. 200 3 bIjA jIva tatvanA svarUpamAM dharmAstikAyAdika dravyonuM lakSaNa 211 4 trIjA puNya tatvanA svarupamAM puNya upArjana karavAnA nava pra kAra, tathA te beMtAlI prakAre jogavavAmAM Ave be, tenA nAma 213 5 cothA pApa tatvanA svarUpamAM karmAjAva vAdI nAstika tathA Sarita by pApa je be, te zrAkAzanA phulanI mAphaka asat be tathA tenA phala jogavavAnuM sthAna je svarga ane naraka te paNa nathI, e pramANe kathana karavAvAlAnuM nirAkaraNa karIne pApa aDhAra prakAre baMdhAya be, ane te byAsI prakAre Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA: atraani Maa tenA nAma, tadaMta rgata 226 mA pAnAmAM nIca ucca varNa nahIM mAnavAvAlA lokonuM paNa nirAkaraNa be. 216 6 pAMcamA zrava tatvanA svarupamAM yAzravanA utara neda, je pAMca iMDiya, cAra kaSAya, pAMca vrata, paccIza asat kriyA tathA traNa yoga, e beMtAlIza neda kaDela be, temAM zrava ma danuM svarUpa, tathA pAMca vrata dravya tathA jAva, e be nede karIne batAvela be, tathA dravyahiMsA tathA jAva hiMsAnuM svarUpacanaMgI karIne kaDela be; e pramANe pAMce vratonuM svarUpa canaMgI purvaka kala be. pra vA saMvara tatvanA svarUpamAM pAMca samiti yAdika sattAvana neda kala be, tenuM svarUpa gurutatvamAM lakhela be, paNa zrahIMyAM to mAMyI bAvIza parIsahanuM svarUpa vistArathI be. 236 + 8 sAtamA nirjarA tatvanuM svarUpa guru tatvamAM saMdepathI kahela be. 137 e AvamA baMdha tatvanA svarUpamAM ko eka vAdI kahe ve ke, jIva prathama puNya pApano baMdha karIne rahita thayA, paDhI thI puNya pApano baMdha thAya be, ityAdi ba ' vikalpanuM samAdhAna karIne paDhI baMdhanA mula hetu cAra tathA pAMca prakAranA mithyAtva, bAra prakAranI virati, paccIza kaSAya, tathA paMdara yoga, malI sattAvana uttara hetunA nAma. 13 10 - navamAM tatvamAM satpadAdi nava dvArothI siddha jagavAnanuM svarUpa 151 // ughA parichedamAM cauda guNasthAnanuM svarUpa be, tenI anukramaNikA // 1 prathama mithyAtva guNasthAnakanA svarUpamAM mithyAtvanuM guNasthA 1 naka kevI rIte kaddevAya De ? evI AzaMkAnuM samAdhAna, tathA mithyAtvanuM kAMka svarUpa paNa kahela be. 255 2 bIjA sAsvAdAna guNasthAnakanA svarUpamAM tenuM kAraNabhUta je pazamika samyaktva be, tenuM svarUpa. 6 227 AAS z 3 zrIjuM mizraguNa sthAnakanuM svarUpa. 4 cothA avirati samyagradRSTi guNasthAnakanA svarUpamAM samyakdRSTi jIvanuM lakSaNa, ane yathApravRtyAdi traNa karaNonuM lakSNa 260 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. 5 . pAMcamAM dezavirati guNasthAnakanAsvarUpamAMzrAvakanASaTkarmAdi 263 6 bA pramata saMyata guNasthAnakanA svarUpamA kiMcit dharmadhyA. nanuM svarUpa, tathA A guNasthAnakamA nirAlaMbana dhyAna hotuM nathI, teno nizcaya karIne, A kAlamAM keTalAeka potAnI kalpanAthI kAzne kAMza bole be, teune upadeza dIdhela . 265 7 sAtamA apramata guNasthAnakanA svarUpamA dharmadhyAna svarUpa maitrIAdi aneka nedarUpa, tathA zrA guNasthAnakamAM sAmAyi. kAdi SaT Avazyaka nathI, tenuM vyAkhyAnAdi karela . z6e zrApamA, navamA, dazamA, agIyAramA, ane bAramA, e pAMca guNa sthAnakonuM svarUpa eka kahela , temAM upazamazreNi tathA dapaka zreNirnu kiMcita svarUpa, tathA zukladhyAna- svarUpa sArI rIte vistAra purvaka, recaka, pUraka, kuMjakAdi dhyAnanI vyuptatti sahita artha karIne, tathA svarUpa kahIne niru. paNa karela . 03 e teramA sayogIguNasthAnamA sayogI kevalInA nAva kahela , tathA tIrthakaranAma karma upArjana karavAnA vIza sthAnaka tathA tIrthakara jagavAnano mahImA, tathA tIrthaMkara nAma karma vedavAnuM svarUpa, kevalI samudghAtanuM svarUpa, tathA koNa samudghAta kare je? tathA kayA kevalI nathI karatA ? tenuM svarUpa, tathA manAdi yogone kevI rIte sUkSma kare , ityAdi svarUpa... 24 10 caudamA ayogI guNasthAnakanuM svarUpa, temAM karmarahita jI vonI je urdhva gati thAya ne teno hetu, tathA sijhonI sthiti, . sijhanA zrAu guNa, sijhonA sukha tathA muktinuM svarUpa. nae ||saatmaa parichedamAM samyag darzananuM kharUpa lakhela, tenI anukrmnnikaa|| 1 vyavahAra ane nizcaya e baMne prakAre samyaktvanA svarUpamA devAdi traNa tatvopara vyavahAra tathA nizcaya e baMne prakAre zrakAna thAya be, temAM prathama vyavahAra zraddhAnanuM kathana, tathA traNa tatvomAM paNa prathama deva tatvanuM kharUpa kathanamA zrIarihaMtajInA nAmAdi cAra nideparnu kharUpa. e4 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 302 anukramaNikA.. 5.zrI arihaMtajInI pratimAjIne pujavIM, namaskAra karavo, tenuM kharUpa pratipAdanamAM mUrti apUjaka lokonA praznottara pUrvaka teunI kuyuktiunuM sArI rIte khaMDana karela . zae 3 guru tatvanuM svarUpa. zae 4 dharma tatvanA svarUpamA dayAlu svarUpa aneka prakAre kahela be. ee 5 nizcaya dharmanuM svarUpa. 301 6 nizcaya samyaktva, svarUpa, 7 samyaktvanI karaNI, 7 samyaktvanA zaMkA nAma aticAramAM pAMcamA kAlamA ekazo vIza varSanA AyuSyanI zaMkAnuM samAdhAna tathA narata kSetranA samukha tathA nUmI saMbaMdhI AzaMkAnuM samAdhAna, tathA pRthvIno golo phare be, e pramANenI AzaMkAnuM samAdhAna tathA vedono prAcIna artha boDIne navIna artha banAvavAnuM kAraNa tathA jaina matanA graMtho pustakAruDha kyAMcI thayAM ityAdi. .304 e bIjA AkAMkSA nAmA aticAranuM svarUpa. 10 trIjA vitigiThA nAmA aticAranuM svarUpa, temAM puNya pApA dinuM phala jIvane avazya prApta thAya , e vAtano nizcaya ta thA kugurujano anAcAra pradarzita karela . 11 cothA mithyAdRSTinI prazaMzA rUpa aticAranuM svarUpa. 15 pAMcamA mithyAdRSTino paricaya karavAnA aticAra. 310 13 rAyAniyogeNAdi u zrAgAranuM svarUpa. 15 annatthaNAjogeNAdi cAra AgAranuM svarUpa. 31e // zrApamA parichedamAM cAritranuM svarUpa kahela , tenI anukraNikA // 1 grahasthanA deza virati cAritramAMjavya nAvathI prathama vratanuM svarUpa320 5 zrAkuTTI zrAdika cAra prakAranI hiMsAnu svarUpa. 30 3 gRhasthathI savAvizvA dayA palI zake le tenuM svarUpa. 321 4 prANAtipAta viramaNa vratanA pAMca aticAranuM svarUpa, 325 5 bIjA sthUla mRSAvAdaviramaNa vratanuM svarUpa. 6 trIjA sthUla adattAdAnaviramaNa vratanuM svarUpa. 395 317 310 326 3e Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA. u cothA maithunatyAga vratanuM svarUpa. 332 G pAMcamA sthUla parigrahaparimANa vratanuM svarUpa. 336 e bagadik parimANa vratanuM svarUpa. 340 10 sAtamA jogopanoga vratanuM svarUpa, 341 11 madirApAna karavAmAM ekAvana doSo batAvela be. 342 12 mAMsa nakSaNa karavAmAM aneka prakAranA dUSaNo batAvela be. 344 13 nirvivekI loka, vyAghra, kAga pramukha hiMsaka jIvone potAnA dha. mopazeka guru mAne je. tenA matanuM khaMDana. 345 14 mAMsAhArI poteja potAne adharmI banAve ne tenuM svarUpa. 347 15 mAMsajakSaNa karanArA mahA mUDha , e sika karela . 347 16 mAMsa khAvAmAM anuttara uSaNa batAvela De. nAvela te. 34e 17 mAMsa khAIM te jeNe kathana karela be tenAzAstra banAvavAvAlAnA nAma.35e 17 jema vicArA niraparAdhI pazuunu mAMsa khAvU, ema uSTa lokoe potAnA banAvela kuzAstramAlakhela be, tema manuSyanuM mAMsa khAvU evaM kora zAstramA lakhela nathI, teno hetu. 34e rae mAkhaNa tathA madhuzrAdika anadaya vastunA jANamA doSotpatti. 350 20 rAtrilojana karavAmAM thA lokomA to pratyakSa puSaNa tathA para lokamAM duHkhano hetu thAya De, ityAdi rAtrinojanano niSedha, 353 21 bahubIjAdi ajaya vastu khAvAno niSedha. 357 zza batrIza anaMtakAya ajaya vastu , tenA nAma. 35e 23 sacitta paribhANAdi cauda niyamonuM svarUpa, va kaMgAlakarma Adika paMdara karmAdAnonuM svarUpa. 363 25 sAtamA jogopanoga vratanA pAMca aticAronuM kathana. 366 26 AThamA anarthadaMDaviramaNa vrata, kharUpa. 360 va ArtadhyAnanA aniSTArtha saMyogAdi cAra nedonuM svarUpa. 360 20 roSa dhyAnanA hiMsAnaMda thAdika. cAra do. 370 zae bIjA pApakarmopadeza anarthadaMDa, tathA trIjA hiMsapradAna ana rthadaMDa, tathA cothA pramAdAcaraNa anarthadaMDanuM svarUpa. 30 anarthadaMDa viramaNa vratanA pAMca aticAra. 375 360 373 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 anukramaNikA. 31 navamA sAmAyika vratanA svarUpamA batrIza doSAdinA nAmo. 376 32 dazamA dezAvakAzika vratanuM svarUpa. 30 33 agIyAramA pauSadhopavAsa vratanuM svarUpa. 31 34 bAramA atithisaMvinAga vratanuM svarUpa. 34 navamAparidamAMzrAvakono dinakRtya vidhi kahela be, tenI anukramaNikA. 1 zrAvakoe nijhA svarUpa levI eka praharAdi rAtrimA jAgavU. 3 2 savAramA nikhA bedavAnA vakhate pRthvI zrAdika tatvanA vahe vAmAM sukhaduHkhAdikanuM kathana, tathA pRthvI zrAdika pAMca tatvonuM svarUpa. 3e 3 kyA kyA kAryamAM kyA kyA tatva zubha azuna . 4 paMca parameSTI zrAdika jApa kevI tarehathI karavo. 3e? 5 dharmajAgaraNA kevI rIte karavI. 393 6 svapna nava kAraNothI zrAve be, tenA zunAzuna kAraNAdi. 4e| 7 prajAtamA mAtapitAdine namaskAra karavo, ityAdi kRtya. 35 7 zrAvakone savAre uThIne cauda niyamAdi karavAno upadeza, tathA grahaNa karavAnI vidhI, tathA sacitta vastunuM svarUpa. 3e| e mIgaznI maryAdA, vidalano niSedha, tathA rIMgaNA TIMvaruAdika vastu nahIM khAvAno upadeza. 400 10 zrAvake niravadya thAhAra karavo te, tathA navakArasI Adika niyamonuM svarUpa, tathA cAra prakAranA AhAranA vinAga. 401 11 malotsarga, daMtadhAvana, keza samArana, snAna karavU ityAdi. 403 15 jinapUjAdi karavAmAM prathama aMgapUjAnI vidhi. 407 13 prathama mUlanAyakajIne pUjavA, tathA palI bIjA biMbonI pUjA karavI, eto svAmIsevaka nAva ThayoM, evI AzaMkA-samAdhAna. 412 14 bIjI agrapUjAnuM svarUpa. 15 trIjI nAvapUjArnu svarUpa. 415 16 paMcopacArAdi bahu prakAre pUjAnA nedo. 416 17 pUjA karavAnI vidhi batrIza prakAranI. 417 10 pUjAnA ekavIza prakAranA nAma. 41e Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna anukramaNikA. rae viSamAsanAdithI besIne pUjA na karavI, ityAdi svarUpa, 41e 20 snAtra karyA palI jaladhArA devAnI vidhi. 1 Arati tathA maMgaladIvo karavAnI vidhi. 421 25 snAnAdikamA samAcArI vizeSe vividha prakAranI vidhi dekha vAmAM vyAmoha na karavo, ityAdi svarUpa. 53 jinapratimA paNa aneka prakAranI hoya be, ityAdi. 425 24 zravidhithI jinamaMdira tathA jinapratimA banI hoya, tene na pUjavA vikalpa na karavo, ityAdi svarUpa. - 423 25 jinamaMdIramAMthI karolIyAnA jAlA utAravAno upadeza. 453 26 sAmAyika tyAgIne avya pUjA karavI ucita nahIM, evI zrA zaMkAnuM nirAkaraNa. 27 vidhi na thAya to na karavI zreSTha be, e kadevU paNa ayukta je. 44 20 aMga tathA agrAdi traNe pUjArnu phala. 425 zae avyapUjAmAM yadyapi SaTkAyanI kiMcit virAdhanA thAyA, to paNa te karavI yogya , tenuM udAharaNa. 426 30 pratidina traNa saMdhyAeM pUjA karavAno vidhi. 427 31 hRdayamA bahumAna pUrvaka devapUjAdi karavA, ahIyA priti, nakti zrAdika cAra prakAranA anuSThAna- svarUpa kahela . 427 35 zrI jinamaMdIronA pramArjana tathA samArana pramukhano adhikAra. 427 33 jinamaMdIramAM jaghanya daza, tathA madhyama cAlIza, tathA utkRSTathI corAzI prakAranI zrAzAtanA varjavI, tenA nAmo.. 34 gurunI tetrIza AzAtanA varjavI tenA nAmo. 432 35 sthApanAcAryanI traNa prakAranI AzAtanA. 433 36 devajavya, jJAnapravya, sAdhAraNaavya ane gurujavyano vinAza karavAvAlAu~ne sAdhu jo na hagave,to te anaMta saMsArI thAya be.433 37 jinamaMdiranI AmadAnIne naMga karavAvAlA, tathA je mukhathI ka hIne deva avya na de, te saMsArabramaNa kare, tenuM svarUpa. 435 37 je avya, devanA nAma, bolyA hoie, te tatkAla de. 45 3 // devAdikanI koza paNa vastu ApaNA (potAnA) kAmamAM na levI, 436 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 147 anukramaNikA. 40 devAdikanA gharAdika paNa zrAvakoe nADe levAM nahIM. 536 41 gharaderAsaramAM caDhelA akSatAdikanI vyavasthAnA prakAra, tathA devAdi avya sevA kharacavAnA prakAra, ityAdi. 437 42 guruvaMdanAnI vidhi, tathA niyamAdika paNa gurune sAdI karI karavA.437 43 dhana upArjana karavAnI ciMtAnA svarUpamA vyApArAdika sAta prakAre karIne AjIvikA calAvavAnuM svarUpa. 44 traNa agara Adika parvatithinA divasomAM vyApArana karavo. 45 45 de, hoya to karAra upara vinA mAMgyAja dara devaM. 46 zrAvakane mukhya vRtithI to dharmijanothIja vyApAra karavo. 46 4 ghaNuMja dhana jatuM rahe to paNa dharma karavAmAM Alasa na karavU. 446 ghaNo paisAvAlo tha jAya to paNa animAna na karavU. bhae svAmiloha tathA mitramohAdi na karavA, ityAdi. 50 puNyAnubaMdhI puNya, pApAnubaMdhI puNya, puNyAnubaMdhI pApa, tathA pApAnubaMdhI pApa, e cAra prakAranuM kiMcita svarUpa. 44 51 yathArtha kahevAthI mitra- manaharaNa. 52 sAkSivinA mitranA gharamAM paNa dhana rAkhaq nahIM. 44e 53 mukhya vRtithI to je gAmamAM radevaM, tyAMja vepAra karavo, paraMtu / jo paradeza jarbu paDe to kevI rIte jaq tenuM kathana. 54 jalA vastrAdi peheravAno ADaMbara na boDavo, 451 . 55dhanaprApta hoya (thAya)ke tarata dharmamA lAgIne manoratha saphala karavo.451 56 nyAyopArjitAdika dhana kharacavAnA cAra nAMgA. 452 57 dezavirupha, kAlaviruka, rAjyaviruka, lokavirujha, tathA dharmaviruddha kArya karavU nahIM, tenuM svarUpa. 453 57 pitAnI sAthe tathA mAtAnI sAthe ucit AcaraNanuM svarUpa. 454 5e sahodaranI sAthe tathA strInI sAthe cit zrAcaraNanu svarUpa. 456 60 putranI sAthe tathA sagAUnI sAthe ucit AcaraNatuM svarUpa. 45e 61 gurunI sAthe ucit AcAraNatuM svarUpa. 461 62 nagaranivAsI janonI sAthe cit zrAcaraNa- svarUpa. 461 63 paratIrthinI sAthe ucit AcaraNatuM svarUpa. 461 pae Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 anukramaNikA. 64 koi paNa avasaramA ucit bolavU, tathA kuzojAkArI tyAga. 465 65 supAtrone dAnAdika devAnI yukti. 463 66 mAtApitAdika tathA guru pramukhanI ciMtAnA prakAra. 466 67 nojana karavAnI vidhi. 466 dazamA parichedamAM rAtrikRtyAdika pAMca kRtyo kahela , tenI anukramaNikA. 1 pauSadhazAlAdikamA yatna pUrvaka pratikramaNAdika karavAnI vidhi. 46 5 sakala parivArane,dhana kharacavU,zrAdika dharmopadeza karavAnI rIti.46e 3 nizA khevAnI vidhi tathA sUtA par3I rAtrImAM jyAre jAgI ja vAya, tyAre kadAcit kAma pIDA kare to strInA zarIra a zucipaNuM vicAre. 4 kaSAya jItavAno upAya,tathA javasthitine mahApukharUpa vicAre,472 5 dharma manoratha jAvavo, tathA aSTamI zrAdika parvakRtyanuM svarUpa. 473 6 cAturmAsika kRtya, svarUpa. 476 7 varSakRtyanA bAra chAromA prathama saMghapUjAnuM svarUpa, - bIjaM sAdharmikavAtsalya, svarUpa, , e e trIjuM yAtrAvidhinuM svarUpa tathA cothu snAtra vidhinuM svarUpa, e 10 pAMcamuM deva avyanI vRdhinu, suMdara AMgI zrAdika, sA tamuM devanI zrAgala vividha prakAranA gIta nRtyAdika karavAnu. 41 11 zrApamA zrutajJAnanI pUjA karpurAdithI karavAnI vidhi. dhanya 15 navamA paMca parameSTi namaskAranI tathA tapa karavAnI vidhi. jya 13 dazamAtIrthanI pranAvanA kare tenI vidhi. / 14 agIyAramA guruno yoga malethI AlocanA kare, tenI vidhi.. jara 15 zrAvaka- janmakRtya aDhAra chAroe karIne kahela , temAMprathama vasavAnuM sthAna je ghara banAvaq tenuM svarUpa. 45 16 bIjaM vidyAnyAsa karavAnu, tathA trIjuM vivAha karavAnuM svarUpa. 4 17 cothu mitra karavAnuM tathA pAMcamuM jinamaMdira banAvavAnuM svruup.4e| 27 balu pratimA banAvavAnu, sAtamuM pratimAnI pratiSThAnu, AThamuM . bIjAne dIdA devAna, navamuM tatpadasthApananuM svarUpa. bhae? 15 dazamuM pustaka lakhAvavAnuM dvAra. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 e04 anukramaNikA. 20 aMgIyAramuM pauSadhazAlA banAvavAnuM dvAra, bAramu samyaktva da rzananuM dvAra, teramuMvratAdi pAlavA, hAra, caudamuM dIkSA grahaNa karavAnuM svarUpa, temAM jAvazrAvakanA satara guNo kahela . 4e 1 paMdaramuM AraMjatyAgarnu, zolamuM brahmacarya pAlavA, sataramuM pra. timAdi tapa vizeSatuM tathA agara{ ArAdhanAnuM dvAra. e. // agIyAramA parichedamAM zrI jJaSanAdithI mahAvIraparyaMta jainamatAdi __zAstronA anusAre itihAsa kahela , tenI anukrmnnikaa.|| 1 jainamata kyArathI pracalita thayo, evI brAMtinuM samAdhAna. 500 2 jagatnA svarUpamA utsarpiNI avasarpiNI kAla tathA sukhama sukhamAdika ba zrArAnu, tathA sAta kulakarotuM kiMcita svarUpa.501 3 rupanadevasvAmi kiMcit vRttAMta tathA temanA so putronA nAma. tathA hAthI ghoDAdikanA saMgrahanI vidhi. AhAranI vidhi, tathA zilpanA neda. 5 karmadhAramA khetI vANijyAdikanuM svarUpa, tathA puruSanI baho tera kalA, tathAstrInI cosaTha kalA,tathA aDhAra prakAranI bIpI.50e 6 mAtApitAnI dIdhela kanyAnA vivAhapravartananuM svarUpa. 511 7 ko sRSTino karttA nazrI, tenuM svarUpa. 511 brahmAdi zabdothI dhyAna karavAnI pravRti, tathA nidA devAnI rIti.515 e dharmacakra tIrtha vikrama rAjAsudhI cAvyuM, tenuM vRttAMta. 512 10 mleDa, nirdayI, ane anArya loka thayAnuM vRtAMta. 11 zrI ruSajadevanuM brahmA nAma pracalita thayAnuM vRtAMta. 594 15 zrI za-jayatuM puDarikagiri nAma thayAnuM vRtAMta. paSTa 13 parivrAjakonA liMga utpanna thayAnuM svarUpa, 514 14 maricIthI kapilAdi mata utpanna thayAnu svarUpa. 15 zrAjaratakhaMDanuM nAma jaratakhaMDa rAkhavAno hetu. 516 16 zrAvakonuM brAhmaNa nAma kyArathI pracalita thayu, tenuM svarUpa. 516 17 kuruvaMzanI utpatti, yajJopavItanI utpati, cAra vedonA nAma ba dalavAno tathA matalaba pheravavAno hetu, cAre vedonI utpatti. 517 17 yAjJavalkya, sulasA, pIppalAda, tathA parvata pramukhathI pharI zra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) jainatattvAdarza. vastu sAMjalavAthI athavA apUrva AzcaryanA anujavanuM smaraNa thavAthI. e vigere hAsyanAM nimitta; temaja mohakarmanI prakRti hAsya- upAdAna kAraNa tethI e baMne kAraNa arhata.jagavaMtamAM nathI. prathamanA nimitta kAraNano ahaMta jagavaMtamAM saMnavaja kema hoya, kAraNa ke ahaMta nagavaMta sarvajJa sarvadarzI ne temanA jJAnamAM evI apUrva vastu nathI ke jene dekha vAthI sAMjalavAthI ke anulavavAthI Azcarya utpanna thAya, tethI hAsyanimitta kAraNa kAMza nathI; ane mohakarma to arhata nagavaMteM sarvathA daya karyuThe tethI upAdAna kAraNano paNa saMjava nathI. e hetuthI arhatamA hA syarUpa dUSaNa nathI. je hasanazIla haze te avazya asarvajJa, asarvadarzI temaja mohayukta haze tethI te paramezvara kema ho zakaze ? ' 7 rati-jenI prIti padArtho upara hoya te avazya suMdara zabda,rUpa,rasa, gaMdha,sparza,strI zrAdi upara prItimAn hoya, je prItimAn hoya te avazya te padArthanI lAlasAvAlA hoya ane je lAlasAvAlA hoya te avazya te padArthanI aprAptithI puHkhI hoya, te ahaMta paramezvara kevI rIteM hoz zake? arati-jenI padArthoM upara aprIti hoya te to poteja aprIti rUpa kuHkheM karI phuHkhI be te ahaMta nagavaMta kevIrIteM hoI zake ? e jaya-jeNe potAnoja jaya dUra kayoM nahi tearhata jagavaMta kema hoz zake? 10 jugupsA-malIna vastu dekhIne nAka caDhAva. paramezvaranA jJAna mAM sarvavastunuM jAsana thAya . jo paramezvaramAM jugupsA hoya to zra tyaMta kuHkha hoya tethI jugupsAvaMta ahaMta jagavaMta kema ho zake ? 11 zoka-je poteja zoka vAlo te paramezvara kema hoya ? 15 kAma-je poteja viSayI, striyonI sAthe loga kare evA viSayAcilASIne kayo buddhimAna puruSa paramezvara mAne ? 13 mithyAtva-je darzanamoheM karI lepAyela te jagavaMta nahIM. 14 ajJAna-je poteja mUDha De te jagavaMta nahIM. 15 nijA-jene nijhA Ave je te nijAmAM keTabuMeka jANatA nathI. tethI nijAvAn, ahaMta jagavaMta sadA sarvajJa, kema ho zake ? 16 apratyAkhyAna-je pratyAkhyAnarahita te sarvAnilASI ne tethIta bNAvAlA aha~ta jagavaMta kema ho zake ? Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariccheda. 17-18 rAga ane dveSa- rAgadveSavAn madhyastha hoi zakatA nathI. temaja rAgadveSImAM krodha, mAna, mAyAno saMjavaDe jagavAn vItarAga, samazatru mitra, sarvajIvapara samabuddhi na koine duHkhI athavA sukhI kare jo duHkhI sukhI kare to vItarAga karuNAsamudra kadApi na hoi zake, e kAraNathI rAga dveSa vAlA arhata jagavaMta paramezvara nahIM. pUrvokta aDhAra dUSaNarahita ta jagavaMta paramezvara be, bIjA koi paramezvara nathI. ( 6 ) nAM nAma be lokazrI lakhIe bIe. " an jinaH pAraga tastrikAlavit, kSINASTakarmA parameSTyadhIzvaraH // zaMbhuH svayaMbhUrbhagavAn jagatprabhu, stIrthaMkarastIrthakaro jinezvaraH // 1 // syAdvAdya'nayadasarvAH, sarvajJaH sarvadarzikevalinau // devAdhidevabodhida, puruSottamavItarAgAttAH // 2 // artha - cotrI atizayeM karI sarvathI adhika hovAthI sureMdra dieM ka relI aSTa mahAprAtihArya tathA janma snAtrAdi pUjAne je pAtra be te In athavA jJAnAvaraNIya Adi yA karmarUpa zatruno nAza karavAthI arhan athavA bAMdhelI karmarajano nAza karavAthI an athavA koI pa dArtha jenA jJAnamAM gupta nathI te an tathA nAmAMtarathI arun jene navarUpa aMkura utpanna thavAno nathI te (2) jItyAM be rAga dveSa mohAdi DhAra dUSaNo jeNeM te jina (3) saMsAranA temaja prayojana mAtranA yaMtane je prApta thA ve eTale ke saMsAramA jene koi prayojana nathI te pAragata (4) nUta, bhaviSya, vartamAna e traNe kAlane je jANe te trikAla vit (2) daya yAM yA jJAnAvaraNIya yadi karma jenAM te kINASTakarmA (6) parama utkRSTa padamAM je rahe te parameSTI ( 9 ) jagatanA Izvara te adhIzvara (8) zAzvata sukhamAM je hoya te zaMbhu (e) pote potAnAja zrAtmAthI tathA javyatva yadi sAmagrInI paripakkatAthI tathA bIjAnA upadeza vinA hoya te svayaM (it kathana teja javanI apekSAnuM be ) (10) jaga zabdanA caudA mAthI arkAne yoni e be bAda karIne bAra arthavaMta je ho zake be. tenAM nAma (1) jJAnavaMta ( 2 ) mAhAtmyavaMta (3) zAzvata vairiyonA vaira upazamAvavAthI yazasvI (4) rAjya lakSmIno tyAga karavAthI vairAgyavaMta (5) muktivaMta (6) rUpavaMta (9) anaMta bala hovAthI vIryavaMta (i) tapa karavAmAM utsAhavAn hovAthI prayatnavaMta (e) saMsAramAMdhI jIvo Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ja) jainatattvAdarza, no uddhAra karavAnI marajI hovAthI ichAvaMta (17) cotrIza atizayarUpa lakSmIe birAjamAna hovAthI zrImaMta (11) dharmavaMta (15) aneka koTi devodhI sevyamAna hovAthI aizvaryavaMta bAra artha yukta te nagavAn(11) jagatnA paramezvara tethI jagatpraju (12) tarIe saMsArasamuDa jenAthI te tIrtha, pravacananA AdhAra, cAra prakAranA saMgha athavA prathama gaNadhara tema ne sthApana karavAno svannAva hovAthI tIrthaMkara (13) rAgAdine jItanArA jina (kevalI) tenA je Izvara te jinezvara (14) syAt avyaya anekAMta vAcaka ne tethI vastuu~ne anekAMta paNe, aneka svarUpathI kedevAnuM zIla je jemane te syAhAdi (15) jaya sAta prakAranA je. (1) manuSyane svajA tithI arthAt eka manuSyane bIjA manuSyathI jaya te zhalokajaya (2) vi jAtIya tiryaMca devatAthI je jaya utpanna thAya te paralokanaya (3) dhanA dinA kAraNathI cora pramukhathI je jaya thAya te AdAnanaya (4) bAhAra nA nimitta vinA gharAdineviSe besanArane rAtriAdine samaye je jaya atpanna thAya te akasmAt jaya (5) hu~ nirdhana hu~ ukAlamAM kevI rIte jIvitavya dhAraNa karIza evo je jaya te AjIvikA jaya (6) maraNajaya (7) zrA pramANe karIza to mArI moTI apakIrti thaze ema dhArI aya zanA nayathI pravarte nahI te azlAghAnaya. e sAta prakAranA jayano je pratipakSI te ajaya. te ajaya zuM vastu ? viziSTa AtmAnu khasthapaNuM, niHzreyasa dharmanibaMdhana nUmikAjUta te guNanI prakarSatAthI aciMtya zakti yukta hovAthI sarva prakAre para hitakArI hoya; evaM je ajaya Ape te ajayada (16) sarva prANI pratye je hita cAhe te sarvAH (17) sarva je jANe te sarvajJa (17) sarva je dekhe te sarvadarzI (1e) sarva prakAre karma thA varaNane dUra karavAthI cetanakharUpa pragaTa thayu le te "kevala" kevalajJAna De jene te kevalI (20) devatAuMnA je adhipati te devAdhideva (21) ji napraNIta dharmanI prApti je karAve te bodhida (22) puruSomAMhe uttama saha ja tathA javyatvAdi java karI zreSTha te puruSottama (23) gayA be rAga roSa jemAMthI te vItarAga (24) hitopadezaka hovAthI zrApta e rIte covI zanAma tathA bIjAM hajAro nAma paramezvaranA be. pUrvokta paramezvaranuM svarUpa zrIhemacaMjhAcAryakRta graMthone anusAra tathA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariccheda. (e) samavAyAMga rAjapraznIya pramukha zAstrAnusAra lakhela be. anyathA jinasaha sra nAmanA graMthamAM eka hajAra zrAvanAma anvayArtha sahita varNavela be. sarvanAma vyutpatti sahita arhata paramezvaranAM be. " arhata pada " anAdi anaMta paraMtu te padanA dhAraNa karanArA jIva anaMta atIta kAlamAM ghaI gayA. kAraNa ke ekeka utsarpiSi avasarpiNi kAlamAMjArata varSamAM co viza covIza jIva ta par3hane dhAraNa karI siddha padane prApta thayelA be. 1 yA varttamAna vyavasarpiSizrI AgalanI utsappiNimAM je jIvo zrarddhata padane dhAraNa karanArA thaI gayA temanAM nAma (1) kevala jJAnI (2) ni rvANI (3) sAgara (4) mahAyaza (5) vimalanAtha ( 6 ( sarvAnubhUti (9) zrI dhara (0) datta (v) dAmodara (10) suteja (11) svAmI ( 12 ) munisuvrata (13) sumati (14) zivagati, (15) astAga (16) nemIzvara (17) ani la (18) yazodhara (1) kRtArtha (20) jinezvara (21) zuddhamati ( 22 ) zivakara (23) spaMdana (24) saMprati. vartamAna covIza tanAM nAma. (1) zrIkRSananAtha ( 2 ) zrI ajita nAtha ( 3 ) zrI saMjavanAtha (4) zrI abhinaMdana nAtha ( 5 ) zrI sumatinAtha (6) zrI padmana (9) zrI supArzvanAtha ( 5 ) zrI caMdraprana (e) zrI suvidhi nAtha bIjuM nAma puSpadaMta (10) zrI zItalanAtha ( 11 ) zrIzreyAMsanAtha ( 12 ) zrI vAsupUjya svAmI (13) zrI vimala nAtha (14) zrI anaMtanAtha ( 24 ) zrI dharmanAtha (16) zrI zAMtinAtha (17) zrI kuMthunAtha (10) zrI dharanAtha (1) zrImallinAtha ( 20 ) zrI munisuvrata svAmI (21) zrI naminAtha (22) zrI ariSTanemi (23) zrI pArzvanAtha (24) zrI mahAvIra. varttamAna covIza tIrthaMkara jagavaMtanAM nAma zA zA kAraNathI thayAM te tathA nAmonA sAmAnyArtha je sarva tIrthaMkaromAM pAmI zakAya tathA vize SArtha je te eka tIrthaMkaranA nAmane nimitteM be te lakhIyeM bIyeM. "Sati gachati paramapadamiti ruSanaH" jAya je paramapadane te kRSana thA artha sarva tIrthaMkaramAM vyApaka be tathA " urvorvRSanalAMbanamabhUddbhagavato ja nanyA caturddazAnAM svapnAnAmAdau vRSanodRSTaH tena SanaH " jagavAnanA bane sAthalomA baladanuM lAMbana hatuM athavA jagavaMtanI mAtA marudevIe cauda svapnIyAdimAM baladanuM svapna dIvraM te kAraNacI ruSana evaM nAma dIdhuM. 2 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) jainatattvAdarza. evI rIte sarva tIrthakarano prathama sAmAnyArtha ane par3I vizeSArtha jANavo. "parisahAdinirnajita ityajitaH" bAvIza parisaha Adi zabdazrI cAra kaSAya, Apakarma, cAraprakAranA upasarga ityAdithI na jItAya, te ajita; tathA "yahA garnasthe'smin dyUte rAjJA jananI na jitetyajitaH" jyAre jagavAn garnamAM hatA tyAre jugAra khelatAM rAjA rANIne na jI tI zakyA te hetuzrI ajita nAma dIdhuM. 3 "zaM sukhaM javatyasmin stute sazaMjavaH" zaM nAma sukhavAcaka De sukha thAya jenI stuti karatAM te saMcava "yahA garjagate'pyasminnanyadhikasasya . saMjavAt saMjavopi" athavA jyAre jagavAn garjamAM hatA tyAre pRthvImAM adhika dhAnyano saMjava hovAthI saMjava. 5" abhinaMdyate deveMAdinirityajinaMdanaH" jenI stuti karAyelI ne deveMjAdithI te abhinaMdana " yahA garnAt pranRtyevAnIdaNaM zakreNAninaMda nAdaninaMdanaH" athavA je divase nagavAn garnamAM zrAvyA te divasathI lazne vAraMvAra za-2 stuti karI tezrI abhinaMdana. 5 "zojanA matirasyeti sumatiH" navI ne buddhite jenI te sumati, yahA garnasthe jananyAHsunizcitA matiranUditi sumatiH"athavA nagavAn garnamAM AvyA tyArathImAtAnI bahuja nirmala nizcitabujhithazte kAraNadhIsumati. 6 "niSpaMkatAmaMgIkRtya padmasyeva prajA'sya padmaprataH" viSayatRSNA karmakalaMkarUpa kIcaDathI rahita padmanI peThe prajA ne jenI te padmaprana " yahA padmazayanadohado mAturdaivatayA pUritati padmavarNazca jagavAniti padmaprajaH" athavA padmazayana dohalo mAtAne utpanna thayo te devatAyeM pUrNa kayoM te kAraNathI pradmaprana athavA padmakamala samAna jagavAnanA za rIrano varNa hato te kAraNathI padmaprana. "zojanaupArzavasya supArzvaH" zojanika le bane pAsAMjenAM te supArzva, "yahA garjasthe nagavati jananyapi supArthA'nUditi supArzvaH" athavA naga vAn garnamA rahyAtyArathImAtAnAMbaMne pAsAMbahujasuMdara thazgayAMtethIsupArzva. G" caMDasyeva pranA jyotsnA saumyavezyAvizeSA'sya caMdrapranaH" caMdra mAnI peThe saumya lezyA je jenI te caMDaprana, tathA " garnasthe devyAH caM upAnadohado'bhUt iti caMpanaH " garnamAM jyAre lagavAn hatA tyAre Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariccheda. (11) mAtAne caMdramA pIvAno dohada utpanna thayo te kAraNathI caMdraprana. " zojano vidhirvidhAnamasya suvidhiH "rUDo be vidhi te jeno tesuvi dhi tathA " yA garbhasthe jagavati jananyapyevamiti suvidhiH" jagavAn ga mAM rehevAthI mAtA paNa zojanika vidhivAlI ghara te kAraNathI suvidhi. 10 " sakala sattvasaMtApaharaNAt zItalaH " sarvajIvono saMtApa dUra karavAyI zItala tathA " garjasthe jagavati pituH pUrvotpannA'cikitsya pi tadAdojananIkarasparzApazAMta iti zItalaH " jagavaMtanA pitAnA za mAM pittadAno roga hato tenI vaidyothI zAMti na thaI paraMtu jagavAn mAtAnA garbhamAM zravavAthI jagavaMtanI mAtAnA hAthasparzathIja rAjAnuM zarIra zItala thaI gayuM te kAraNathI zItala. . " 11 " zreyAn samastabhuvanasyaiva hitakaraH prAkRtazailyA bAMdasatvAcca zre yAMsaityucyate" sarvajagatanuM je hita kare te zreyAMsa" yA garbhasthe'smin ke nApi nAkrAMtapUrvI devatAdhiSTitazayyA jananyA AkAMteti zreyojAtamiti zreyAMsaH " jyAre jagavAn garbhamAM hatA tyAre jagavAnanA pitAnA gharamAM devatA'dhiSTita zayyA hatI te upara je besatA tene samAdhi utpanna yatI jagavAnI mAtAne te zayyApara suvAno dohada thayo, mAtA te zayyApara sutI, devatAyeM upadrava na karyo paNa zAMta thayo te kAraNathI zreyAMsa. "" 12 " tatra vasUnAM pUjyaH vasupUjyaH vasavodevAH " devatAu~thI je pUja nIya te vasupUjya " vasupUjyanRpaterapatyaM vAsupUjyaH vasupUjya nAmanA rAjAnA je putra te vAsupUjya " vAsavo devarAyA tassa ganagayassa i kaNaM nirakaNaM jaNaNIe pUyaM kareti teNa vAsupudyoti vA vasUi rANi vAsavo vesamaNo so ganagae ajirakaNaM ariNaM taM rAyaku laM rayaNehiM pUreyati vAsu dyoti. arthaH- vAsava nAma iMDanuM be. jagavAn jyAre garbhamAM yAvyA tyAre vAraMvAra iM jagavAnanI mAtAnI pUjA karI te kAraNathI vAsupUjya athavA vasu eTale ratna ane vAsava nAma vaizramaNanuM be. jagavAn jyAre garbhamAM hatA tyAre vaizramaNe jagavAnanA kulamAM vAraMvA ra ratnonI pUrNatA karI te hetuzrI vAsupUjya. 13 " vigato malo'sya vimalaH vimalajJAnA diyogAdvA vimalaH " rathA beTha karmarUpa mala jenA te vimala, athavA nirmalajJAnAdi yo Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) jainatattvAdarza. geM karI vimala, " yadvA garbhasthe mAturmatistanuzca vimalA jAteti vima laH " tathA jagavAn jyAre garbhamAM hatA tyAre mAtAnI buddhi tathA zarIra nirmala thaI gayAM te kAraNathI vimala. 14 " na vidyate guNAnAmaMto'sya anaMtaH anaMtakarmAzajayAdvA'naMtaH zra naMtAna vA jJAnAdIni yasyetyanaMtaH " jenA guNano aMta na jANI zakiyeM te anaMta, athavA anaMta karmAza jItavAthI anaMta athavA anaMta be jJAnA di guNa jene te anaMta, " rayaNa vicittaM rayaNa khaviyaM praNataM atimaha pamANaM, dAmaM sumiNe jaNaNIyeM, dighaM tarja totti " vicitrarateM jaDi ta ati moTI dAmamAlA mAtAyeM svapnamAM dIThI te kAraNathI anaMta. 15 " durgatau patantaM satvaM saMghAtaM dhArayatIti dharmaH" durgatimAM paDa tA jIvonA samUhane je dhAraNa kare te dharma, tathA " garbhasthe jananI dA nAdidharmmaparA jAteti dharmaH " paramezvara garbhamAM zrAvavAthI mAtA dAnA di dharmamAM tatpara yaI tethI dharma. 16 " zAMtiyogAttadAtmakatvAttatkarttRkatvAccAyaM zAMtiH " zAMtinA yo ret vA zAMtirUpa hovAthI athavA zAMti karavAthI zAMti, tathA "garja sthe pUrvotpannA zivaM zAMtiranUditi zAMtiH" tathA jagavAn garbhamAM utpa na. yavAcI pUrve je ziva utpanna yayuM hatuM te zAMta thaI gayuM teSI zAMti. 17 " kuH pRthvI tasyAM sthitivAniti kuMthuH pRSodarAditvAt " ku nAma pRthvInaM be te pRthvImAM je sthita thayA te kuMthu tathA " garbhasthe jaga vati jananI ratnAnAM kuMkuM rAziM dRSTavatIti kuMthuH " jagavAn garbhamAM zra vyApI mAtAyeM ratnamaya kuMthurjano rAzi dITho te kAraNathI kuMthu. "" 10 " sarvottama mahAsattvaH, kule yaupajAyate // tasyAnivRddhaye vRddhairasA varajadAhRtaH // 1 // itivacanAdaraH sarvathI uttama mahAsAttvika kulamAM je utpanna yAya tathA te kulanI vRddhikAraka je hoya tene vRddhapuruSa pradhAna ra kahe tathA " garbhasthe jagavati jananyA svapne sarvaratnamayo'rodRSTa ityaparaH tathA jagavAn garbhamAM hatA tyAre mAtAyeM sarvaratnamaya ra sva mAM dITho te kAraNathI ara. " 1 " parisahA dimalajayanAnniruktAn malliH " parisadAdi mallone jItavAthI mali tathA " garbhasthe jagavati mAtuH suranikusumamAlyazaya Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama paricheda. (13) nIyadohado devatayA pUrita iti maniH" tathA jagavAn garnamAM AvyA palI mAtAne sugaMdhI phulonI mAlAvAlI zayyA upara suvAno dohada u tpanna thayo te devatAyeM pUrNa karyo te kAraNathI masi 20 " manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH zojanAni vratAnyasye ti suvrataH munizcAsau suvratazca munisuvrataH" traNe kAlamA je jagatane mAne te muni, nalAM ke vrata jenAM te suvrata A baMne pada ekatra karavAthI munisuvrata, tathA " garjasthe jananI munivat suvratA jAteti munisuvrataH" tathA nagavaMta garnamA rahyAM thakAM mAtA rUDAvratavAlI tha tethI munisuvrata. 21 " parIsahopasargAdInAM nAmanAt namestuveti vikalpenopAMtya syekArAnAvapade namiH" parisaha upasoMne namAvavAthI nami, tathA " yahA garnasthe jagavati paracakranRpairapi praNatiH kRteti namiH " jagavA n garnamAM zrAvavAthI vairIrAjAya paNa namaskAra karyo te kAraNathI nami. 22 " dharmacakrasya nemivannemiH" dharmacakranI dhArAsamAna te nemi ta thA "gapagae tassa mAyAe, rivarayaNA maumahati mahAlaka nemi // uppa yamANo sumiNe, digetti teNase rignemitti nAmaM kayaMti" tathA na gavAn garnamAM AvyApalI mAtAyeM ariSTa ratnamaya moTo nemi ( cakradhA rA) AkAzamA utpanna thayo ema svapnamAM dIge te kAraNathI ariSTanemi. 23 " spRzati jJAnena sarvajAvAniti pArzvaH" sarvapadArthone jJAneM karI sparze jANe te pArzva.tathA"garjasthe jananyA nizi zayanIyasthayAM'dhakAreso dRSTazati garnAnunAvoyamiti pazyatIti niruktAt pArzvaH pArtho'syavaiyAvRttya karo yadastasya nAthaH pArzvanAthaH jImo nImasena iti nyAyAchA pArzvaH" tathA nagavAn garnamA rahyA thakA mAtAyeM rAtrimA zayyA upara begaM thakAM aMdhArAmAM sarpa jAto dITho,mAtA pitAyeM vicAr2yA ke zrA garjanoprajAvaDe athavA pArzvanAmA vaiyAvacca karanArA devatAnA je nAtha te pArzvanAtha. zva "vizeSeNa rayati prerayati karmANIti vIraH" vizeSekarI prere je kamoMne te vIra tathA atyaMta ugra parIsaha upasarga sahana karavAthI devatA uyeM zramaNa jagavAn mahAvIra evaM tathA mAtA pitAyeM dhanadhAnyAdinI vRddhi thavAzrI vardhamAna evaM nAma dIdhuM. tathA zamAsarva jAto yAvatra karamAsa kamANAta vaNi sahana karavAdhAnyadinI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) jainatattvAdarza. e prakAreM A avasappiNimAM je tIrthaMkara zrayA temanAM nAma tathA zA hetuzrI te nAma rAkhyAM te samApta thayu. A covIza tIrthaMkara madhyebI bAvIza arhata ikSvAkukulamA utpanna thayA eTale ke SajadevajInA vaMzamAM zrayA, ikSvAkukula rupanadevajIthI prasiddha , tenuM svarUpa Agala kehavAmAM Avaze, bAkInA vIzamA muni suvratakhAmI tathA bAvIzamA ariSTanemi nagavAn e baMne tIrthakara harivaM zamA utpanna thayA. covIza tIrthaMkaromAM bahA padmaprana ane bAramA vAsu pUjya lAla varNa zarIravAlA thayA, AThamA caMjhapana tathA navamA suvidhi nAtha (puSpadaMta) e be tIrthaMkara zvetavarNa sphaTikavat ujvala zarIravAlA thayA, uMgaNIzamA mahinAtha tathA vizamA pArzvanAtha haritavarNa zarI ravAlA thayA, tathA vIzamA munisuvrata khAmI tathA bAvIzamA ariSTanemi jagavAn zyAmavarNa raMgeM alasInA phulajevA zarIravAlA thayA. bAkInA sola suvarNavarNa zarIravAlA thayA. covIza tIrthakaronAM cihna temanA dakSiNa pagamA hatAMtathA temanI dhva jAmAM te cihna hoya , hAlapaNa temanI pratimAnA AsanamA te cihna hoya ne te cihno yA pramANe- (1) SanadevajI balada, cihna (5) ajita nAthajI, hAthInU cihna (3) saMjavanAthajInuM ghoDAnuM cihna (4) abhinaMda najI, vAMdarAnuM cihna (5) sumatinAthajIna kauMca padIna cihna (6)padmapra jujI- kamala, cihna (s) supArzvanAthajInuM sAthIyAnuMcihna (1) caMpraju jInuM caMpramAnuM cihna (e) suvidhinAtha (puSpadaMta ) jIrnu makaranuM cihna (13) zItalanAthajInuM zrIvatsanuM cihna (11)zreyAMsanAthajInuM geMmAnuMcihna (12) vAsupUjyajInuM mahiSarnu cihna (13) vimalanAthajInuM sUaranuM cihna (14) anaMtanAthajInuM bAjanuM cihna (15) dharmanAthajInuM vajanuM cihna (16) zAMtinAthajInuM haraNa- cihna (17) kuMthunAthajI, bokaDAnuM cihna (17) aranAthajInuM naMdAvarttanuM cihna (rae)mahinAthajIna kuMjana cihna (20)munisuvratasvAminu kAcabAnuM ciha (51)namInAthajInuM lIlA kamalanuM cihna (22) ariSTanemijItuM zaMkhanuM cihna (23) zrIpArzvanAthajInuM sappanuM cihna (24) zrImahAvIrasvAminu siMhanuM cihna. have covIza tIrthaMkaronA pitAnAM tathA mAtAnAM nAma kahIyeM bIyeM. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) prathama pariveda. zrA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kahe. rajagaNadhara saMkhyA . e5) gaNadhara e3) gaNadhara ) gaNadhara. 300000) 25000) 200000) 30 sAdhaviyonI saMkhyA. 430000) 30) 120000) 3vaikriya labdhivaMta. 15300) 14000) 13000) 3vAdiyonIsaMkhyA. ndha00) 600) 6000) 33avadhijJAnI saMkhyA. e ) roo) 34kevalI saMkhyA. 11000) 10000) 7500) 35manaHparyavasaMkhyA. e150) 5000) 750) 36caudapUrvIsaMkhyA. 2030) 2000) 1500) 37 zrAvaka saMkhyA. 25000) | 250000) zae ) * 3jazrAvikAsaMkhyA. 4e3000) | Y ) | 431000) 3e zAsanayadanAMnAma. mAtaMgayada vijaya yada ajitA yadA 40 zAsanayadaNInAMnAma.zAMtA nRkuTI sutArikA prathama gaNadhara nAma. vidarja varAhaka zaprathamazraAryA nAma. somA 53 mokSasthAna. sametazikhara sametazikhara sametazikhara zvamotithi. phAgaNa vadi nAlavA vadi nAjavA zudie 45mokSasaMveSaNA. eka mAsa ekamAsa ekamAsa 46mokSayAsana. kAussagga kAussagga kAussagga aMtara pramANa. esokoDIsAgara ekoDIsAgara e koDIsAgara jagaNanAma. rAkSasagaNa devagaNa rAkSasagaNa eyoni nAma. mRgayoni mRgayoni vAnarayoni 50modaparivAra. 54) 10) 100) 51 navasaMkhyA . traNanavakasyA traNanavakatyA traNanavakasyA 5kulagotra nAma. davAkukula divAkukula vAkukula 53garnakAla mAna. emAsaraedivasa navamAsa diva0mAsa diva.26 dina sumanA vAruNI - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ (25) jainatattvAdarza. zrA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kaheje. ca 1 tIrthakaranAma. zItalanAtha 11 zreyAMsanAtha 15 zrIvAsupUjya. 2 cyavanatithi. vaizAkhavadi 6 jyeSThavadi 6 jyeSTha zudi / 3 vimAnanAma, acyuta devaloka acyutadeva lokaprANatadevaloka 4 janmanagarI. naddilapurasiMhapurIcaMpApurI 5 janmatithi. mahAva di 15 phAgaNavadi 12 phAgaNa vadi 14 6 pitAnAM nAma. dRDharatharAjA viSNurAjA vasupUjyarAjA mAtAnAMnAma. naMdAmAtA viSNumAtA jayAmAtA ja janmanadatra. pUrvASADhA zravaNa nakSatra zataniSAnakSatra . ejanmarAzi. dhanarAzi makara rAzi kuMjarAzi 10 lAMDana nAma. zrIvatsanulAMuna geMDAnuMlAMbana pAmArnu lAMbana 11zarIranuM mAna. neQdhanuSa eMzIdhanuSa sItteradhanuSa zAyu-pramANa. ekalAkhapUrva va lAkhavarSa 2 lAkhavarSa 13zarIranAvarNa. suvarNavarNa suvarNavarNa lAlavarNa 14/padavIrAjAnI. rAjA kumAra 15pANigrahaNa. paraNyA . paraNyA paraNyA 16 keTalAsAthedIdA. (2000) sAdhu (1070 sAdhu 60 sAdhu 17dIkSAnagarI. dilapurasiMhapurI caMpApurI raNadIdAtapa. upavAsa upavAsa be upavAsa raeprathamapAraNAnothA. dIrajojana . dIrajojana dIranojana 20pAraNAnAMsthAna punarvasuneghera naMdaneghera sunaMdaneghera keTalA divasamuMpAraNaM be divasa divasa be divasa zzadIdAtithi. mahAva di 15 phAgaNavadi 13 phAgaNazudi 15 23bamasthakAla. traNamAsarahyA be mAsarahyA eka mAsarahyA 24jJAnanagarI. nadilapurasiMhapurI caMpApurI 25jJAnatapa, be upavAsa be upavAsa be upavAsa zkSadIdAvRkSa. priyaMguvRkSa taMkavRkSa pAgalavRkSa jJAnatithi. poSavadi 14 mahAvadi 3 mahAzudira rAjA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) prathama pariveda. zrA bAvana bola pratyeka tIrthakaramA kahe. Sooo rajagaNadharasaMkhyA. 1)gaNadhara / 76)gaNadhara 66)gaNadhara zaesAdhuUnI saMkhyA. 100000 G4000 2000 30 sAdhavIyonIsaMkhyA. 100006 103000 100000 3 vaikriyalabdhivaMta. 12000 11000 10000 zavAdiyonI saMkhyA. 5000 YSoo 33avadhijJAnI saMkhyA. 6000 5400 3 kevalI saMkhyA. 650 6000 35manaHparyavasaMkhyA. 1500 6000 6500 36caudapUrvI saMkhyA. 1400 1300 1200 37 zrAvaka saMkhyA. 215000 3jazrAvikA saMkhyA. Y51000 436000 3ezAsanayadonAMnAma.brahmAyakSa. jadeTayadA. kumAra yadA. zAsananI yakSiNI. azokA mAnavI caMmA 41prathama gaNadhara nAma,naMda kApa zaprathama AryA nAma. suyazA dhAraNI dharaNI 43mokSasthAna. sametazikhara sametazikhara caMpApurI dhamokSatithi. vaizAkhavadi 2 zrAvaNavadi3 azADa zudi 14 45/mokSasaMleSaNA. ekamAsa eka mAsa ekamAsa 46mokSadhAsana. kAussagga kAussagga kAussagga 4aMtara mAna. ekakoDIsAgara copana sAgara trIza sAgara jagaNa nAma. mAnavagaNadevagaNa rAkSasagaNa eyoni nAma. nakulayoni vAnarayoni azvayoni e0mo6parivAra. 1000 parivAra 1000 parivAra 600parivAra 51 javasaMkhyA. traNajavakasyA. vaNajavakasyA traNa java kasyA 52kusagotra nAma. zkSvAkukula davAnukula ikSvAkukula 53garnakAla mAna. mAsa e divasamAsa e divasamAsa divasa20 - Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. zrA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramA kahe. 1 zrItIrthakara nAma. | 13 vimalanAtha| 14 anaMtanAtha |15 zrIdharmanAtha 2 cyavana tithi. vaizAkhazudi 12 zrAvaNavadi vaizAkhazudi 3 vimAna nAma. aSTasAradevaloka prANata devaloka vijaya vimAna 4 janma nagarI. kaMpilapurI ayodhyA ratnapurI nagarI 5 janma tithi. mahAzudi3 vaizAkhavadi 13 mahAzudi3 6 pitAnAM nAma. kRtavarmArAjA siMhasena rAjA nAnurAjA 7 mAtAnAM nAma, zyAmAmAtA yazAmAtA suvratA mAtA janma nadAtra, uttarAnAjapada revatInadAtra puSyanadAtra ejanma rAzi. mInarAzi mIna rAzi karkarAzi 10lAMbana nAma. varAhanuM lAMuna sIcANAnuMlAMbana vanalAMbana 19zarIranuM mAna. zAudhanuSa pacAzadhanuSa pIstAlIzadhanuSa zaAyurmAna. zAulAkhavarSa trIzalAkhavarSa dazalAkhavarSa 13 zarIranA varNa. suvarNa varNa suvarNa varNa suvarNa varNa 14/padavI rAjAnI. rAjA rAjA rAjA 15/pANigrahaNa, paraNyA paraNyA paraNyA 16)keTalA sAthe dIkSA. 1000 ) sAdhu 1000) sAdhu 10) sAdhu 17dIdA nagarI. kaMpila pura ayodhyA ratnapurI 1jadIdA tapa. upavAsa upavAsa upavAsa raeprathamapAraNAnoA kIra jojana dIra jojana vIra jojana 20pAraNAnAM sthAna. jayarAjAne ghera vijayarAjAnegheradhanasiMhane ghera zakeTalAdivasanAMpA be divasa divasa divasa dIdA tithi. mahAzudi 4 vaizAkhavadi 14 mahAzudi 13 23 bamastha kAla. be mAsatraNa varSa be varSa zzajJAna nagarI. kaMpilapurI ayodhyA ratnapurI 25jhAna tapa. be upavAsa be upavAsa upavAsa 26dIdA vRkSa. jaMbUvRkSa azoka vRkSa dadhiparNavRkSa jJAnatithi. pauSazudi 6 vaizAkha vadi 14 pauSa zudi 15 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariccheda. zrI bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kaDe be. 18' gaNadhara saMkhyA. sAdhurjanI saMkhyA. 30 sAdhavI yonI saMkhyA. 31 vaikriya labdhivaMta. 32 vAdiyonI saMkhyA. 33 avadhijJAnI saMkhyA. 34 kevalI saMkhyA. 35 manaH paryavasaMkhyA. 36 cauda pUrvIsaMkhyA. V000) 3600 ) YG00) yy00) 5500) (200) 208000) 37 zrAvakasaMkhyA. 30 vikAsaMkhyA. 424000) 30 zAsana yonAMnAma SaNmukhayada40 zAsana yakSiNInAMnA 0 viditA 41 prathama gaNadharanAma. maMdaragaNadhara 42 prathama AryAnAma. 43 mokSa sthAna. 44 mokSa tithi. 45 mokSa saMleSaNA. 46 modaAsana. 47 aMtaramAna. 48 gaNanAma. 40 yoninAma. 50 mokSaparivAra. 51 javasaMkhyA. 52 kula gotranAma. 53 garna kAlamAna. 57) gaNadhara 68000) 100000 ) "" mAnavagaNa bAgayo ni 50) gaNadhara 66000) 62000) GOOD) 3200 ) 600 ) 4300) 2000) 5000) 2000) 206000) 401400) dharA padmA sameta zikhara sameta zikhara ASADhavadi 7 caitrazudi 5 ekamAsa ekamAsa kAjassaga kAjastaga navasAgaropama cArasAgaropama pAtAlayaka aMkuzA jasagaNadhara devagaNa hastiyo ni Joo) (99) 43) gaNadhara 64000) 62400 ) 3000) 2000) 3600) 4500) 4500) VOO) 204000) 413000) kinnarayaka kaMdapa ariSTa cArya zivA sameta zikhara jyeSThazu di 5 | ekamAsa kAussaga traNasAgaropama devagaNa maMjArayo ni -207) traNajavakasyA traNanavakasyA traNajavakasyA ikSvAkukula ikSvAkukula ikSvAkukula mAsa divasa 21 mAsa divasa 6 mAsa divasa26 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) jainatattvAdarza. A bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kahele. zrI tIrthakaranAma. 16zrIzAMtinAtha 17 zrIkuMthunAtha razrIaranAtha cyavanatithi. jAjavAva di 7 zrAvaNavadi e phAgaNa zudira 3 vimAnanAma. sarvArthasiddha sarvArthasika sarvArtha sika janmanagarI. gajapura gajapura gajapura 5janmatithi. jyeSThava di 13 vaizAkha vadi 15mAgazirazu010 6 pitAnAM nAma. vizvasena sUrarAjA sudarzana mAtAnAM nAma. acirA rANI zrI rANI devIrANI janmanakSatra. jaraNI nakSatra kRttikA nakSatra revatI nakSatra ' ejanma rAzi. meSarAzi vRSa rAzi mIna rAzi 10lAMbananAM nAma. hariNa- lAMbana. bakarAnuM lAMDana naMdAvarttanuM 19zarIra mAna. 0) dhanuSa 35) dhanuSa 30) dhanuSa zavAyunuM pramANa. eka lAkhavarSa ee00) varSa 40) varSa 13zarIranA varSa. suvarNavarNa suvarNavarNa suvarNavarNa 14padavI rAjAnI. cakravartI cakravartI cakravartI 15pANi grahaNa. 64000) strI 64000) strI 64000) strI 16keTalA sAthe dIkSA. 1000) sAdhu 1000) sAdhu 1000) sAdhu 17dIkSAnagarI. gajapura gajapura gajapura rajaMdIdAtapa.. be upavAsa upavAsa be upavAsa raeprathamapAraNAnoA kSIra jojana vIra nAjana kIra jojana 20pAraNAnAM sthAna. sumitrane ghera vyAghrAsaMhane gheraaparAjitane ghera keTalA divasanAMpAbe divasa divasa divasa zzadIdA tithi. jyeSTha vadi 14 caitra vadi 5 mAgazira zuN11 . banastha kAla. ekavarSa zola varSa traNavarSa 24jJAnanagarI. gajapura gajapura 25jJAna tapa. be upavAsa be upavAsa be upavAsa 26dIdAMvRda. naMdIvRkSa nIlaka vRkSa yAMbArnu vRkSa khajJAnatithi. goSazudi e vaivazudi3 kArtika zudira Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) prathama paricheda. A bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramA kahe. zjagaNadhara saMkhyA. 36) gaNadhara 35) gaNadhara 33) gaNadhara. zaesAdhuonIsaMkhyA. | 52000) 60000) 50000) 30sAdhaviyonI saMkhyA. 61600) 60600) 60000) 31 vaikriyalabdhivaMta. 6000) 5100) 9300) 3zavAdiyonIsaMkhyA. 40) 2000) 1600) 33avadhijJAnI saMkhyA. 3000) 2500) 2600) 34 kevalI saMkhyA. 4300) 3200) ja0) 35manaHparyavasaMkhyA. 4000) 3340) 2551) 36caudapUrvIsaMkhyA. ja0) 60) 610) 37 zrAvaka saMkhyA. rae000) / e00) 1000) 3 zrAvikAsaMkhyA. 3e3000) 3100) 32000) 3ezAsanayakSanAMnAma, garuDayada gaMdharvayada yodayada 40 zAsanayakSaNInAMnAma. nirvANI balA dhaNA 42prathama gaNadhara nAma. cakrayukta sAMba zaprathamathAryA nAma. zuci dAminI raditA mokSasthAna. sametazikhara sametazikhara sametazikhara dhamokSatithi. jyeSTha vadi 13 vaizAkha vadi 1 mAgazirazudira 45modasaleSaNA. eka mAsa ekamAsa ekamAsa 46mokSadhAsana. kAussagga kAussagga kAussagga aMtara pramANa. gApaTyopama paTyopama 1000 koDavarSa dhanagaNanAma. mAnavagaNa rAkSasagaNa devagaNa dhae yoni nAma. hastiyonibAgayoni hastiyoni 50modaparivAra, eparivAra 1000)parivAra 1000) parivAra 51navasaMkhyA. bAra nava katyA trapanavakasvA praNanavakasyA ekulagotra nAma. zkSvAkukulazkSvAkukula kSvAkukula 52garnakAla mAna. mAsanava divasabamAsanavadipAMcamAsanava diva. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jainatattvAdarza. zrA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramA kahele. 1 zrItIrthaMkara nAma. 1e zrImaddhinAtha zrImunisuvrata 1 zrInami nAtha 2 cyavana tithi. phAgaNa zudi 5 zrAvaNa zudi 15/Azozudi 15 3 vimAna nAma. jayaMtavimAna aparAjitavimA.prANata devaloka 4 janmanagarI. mathurAnagarI rAjagRhI nagarI mathurA nagarI 5 janmatithi. mAgazirazudijyeSThava dina zrAvaNa vadi na 6 pitAnAM nAma. kuMjarAjA sumitrarAjA vijayarAjA mAtAnAM nAma. prajAvatI padmAvatI viprA rANI janma nadAtra. azvinI nakSatra zravaNa nakSatra azvinI nakSatra e janma rAzi. meSarAzi makararAzi meSarAzi 10lAMbana nAma. kalazanuM lAMbana kabapanuM lAMbana kamalanuM lAMbana 11zarIra-pramANa, pacIza dhanuSa vIza dhanuSa paMdara dhanuSa 557)varSa 3000) varSa 1000) varSa 13 zarIranA varNa. nIlo varNa zyAmavarNa pIlo varNa 14/padavI rAjAnI. kumAra rAjA rAjA 15pANigrahaNa, nathI paraNyAparaNyAparaNyA 16/keTalAsAthe dIkSA. 300) sAdhu 1000) sAdhu (1000) sAdhu 17 dIkSAnagarI. mithilA nagarI rAjagRhI nagarI mathurA nagarI rajadIdAtapa, traNa upavAsa be upavAsa be upavAsa 1eprathamapAraNAnoA kIra nojana dIra jojana kIra nojana 20pAraNAnAM sthAna. vizvasena brahmadatta dinnakumAra 1 keTalA divasanAMpAbe divasa be divasa divasa zzadIdAtithi. mAgazirazudi11phAgaNazudi 15 aSADha vadie 23badmasthakAla. eka ahorAtra agiyAra mAsa navamAsa 24 jJAna nagarI. mathurA nagarI rAjagRhI nagarI mathurA nagarI 25 jJAnatapa. be upavAsa upavAsa be upavAsa 26dIkSAvRda. .. , azoka vRkSa . . caMpakavRdabakulavRkSa / 27 jJAnatithi. mAgazirazudi11 phAgaNa vadi razmAgazirazudi11 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) prathama parijeda. . thA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaromAM kahe. 0000 2000 1200 zNagaNadhara saMkhyA. 2) gaNadhara 17) gaNadhara 17)gaNaMdhara zaesAdhuunI saMkhyA. 40000 30 30 sAdhvIyonI saMkhyA. 5500 50000 41000 32vai kriyala bdhivaMta. e 5000 3zavAdiyonI saMkhyA. 1400 1200 100 33avadhijJAnI saMkhyA. {000 1600 34kevalI saMkhyA. 200 2000 1600 35/manaHparyava saMkhyA. 175 1500 . 1250 36caudapUrvI saMkhyA. 66na 500 37/zrAvaka saMkhyA. 23000 172000 11000. 3zrAvikA saMkhyA. 30000 350000 3400 3ezAsana yadonAMnAma.kuberayada varuNa yada tRkuTI yada 40zAsanayakSaNInAMnAmadharaNa priyAnaradattA gaMdhArI 41prathama gaNadhara nAma.anIdakagaNadhara mahIgaNadhara zujagaNadhara 42prathama AryA nAma. vadhumatI puSpamatI anilA 43.moda sthAna. sametazikhara sametazikhara sametazikhara bhadhamoda tithi. phAgaNa zudi 1jyeSTha vadi e vaizAkhavadi 10 45 moda saMkheSaNA. ekamAsa eka mAsa ekamAsa 46mokSa Asana. kAussagga kAussagga kAssagga aMtaramAna. 5400000 varSa. 600000 varSa 200000 varSa vajagaNa nAma. devagaNa devagaNa devagaNa eyoni nAma. azvayoni vAnarayoni, azvayoni 50moda parivAra. 500 parivAra 1000 parivAra 1000 parivAra 51nava saMkhyA. traNa nava kasyA traNa nava kasyA traNava kasyA 5zakulagotra nAma. ikSvAkuvaMza kulazkSvAkuvaMzakula ikSvAkuvaMzakula 53garnakAlamAna, mAsa e divasa mAsa edivasa mAsa e divasa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) jainatattvAdarza. zrA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kahe. 1|zrItIrthakaranAma, 5 zrIneminAthazrIpArzvanAtha 24 zrImahAvIra cyavanatithi. kArtikavadi 15 caitravadi 4 ASADhazudi6 3 vimAnanAma. aparAjita prANata devaloka prANatadevaloka 4 janmanagarI. sauripuravaNArasIdatriyakuMDa 5 janmatithi. zrAvaNazudi5 pauSavadi 10 caitravadi 13 6 pitAnAM nAma. samukha vijaya azvasena siddhArtharAjA mAtAnAMnAma. zivA devI vAmA devI trizalA devI jajanmanadAtra. citrAnadAtra vizAkhA nakSatra uttarA phAlgunI e janmarAzi. kanyArAzi tulA rAzi kanyArAzi 10 lAMbana nAma. zaMkhanuM lAMbana sapanuM lAMbana kezarI khAMbana 11 zarIranuM mAna. dazadhanuSa navahAtha sAtahAtha 1zavAyunupramANa. hajAravarSazo varSa bahoMcera varSa 13 zarIranAvarNa. zyAmavarNa nIlo varNa pIlo varNa 14padavIrAjAnI. kumAra padavI kumArapadavI kumAra padavI 15pANigrahaNa. . nathI paraNyA paraNyA paraNyA 16 keTalAsAthedIkSA. 1700) sAdhu (300 sAdhu ekAkI dIkSA 17dIkSAnagarI. sauripuravaNArasI kSatriyakuMka rajadIkSAtapa. be upavAsa upavAsaba upavAsaba upavAsa upavAsa 1eprathamapAraNAnozrA. dIrajojana dIranojana dIrajojana 20pAraNAnAMsthAna varadinna dhanyanAma bahula brAhmaNa zakeTalAdivasanupArapuM be divasa divasa be divasa zzadIdAtithi. zrAvaNa zudi 6 pauSavadi 11 mAgaziravadira 23badmasthakAla. copana divasa corAzI divasa bAra varSa 24AnanagarI. giranAra vaNArasI rujuvAlukA nadI 25jJAnatapa. traNa upavAsa traNa upavAsa be upavAsa zakSAdIkSAvRdA. veDasavRkSa dhAtakIvRkSa zAlavRkSa jJAnatithi. zrAzovadi) caitravadi4 vaizAkha zudi 10 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariccheda. yA bAvana bola pratyeka tIrthaMkaramAM kahe . 20 gaNadhara saMkhyA. sAdhurjanI saMkhyA. 30 sAdhavI yonI saMkhyA. 31 ve kriyalabdhivaMta. 32 vAdiyonI saMkhyA. 33 avadhijJAnI saMkhyA. 41 prathama gaNadharanAma. 42 prathama AryAnAma 43 mokSa sthAna. 44 mokSa tithi. 45 mokasaMleSaNA. 46 mokSAsana. 47 aMtaramAna. 48 gaNanAma. 4yoninAma. 50 mokSaparivAra. 51 javasaMkhyA. 52 kula gotranAma. 53 garna kAlamAna. 5 11) gaNadhara (0000) yoooo) (200) 34 kevalI saMkhyA. 16000) 35 manaH paryavasaMkhyA. 36 cauda pUrvIsaMkhyA. 37 zrAvakasaMkhyA. 3vikAsaMkhyA. 30 zAsana yonAM nAma. gomedhayakSa 40 zAsana yakSiNInAMnA0 bikA 336000) GOO ) (400) 1500) (000) You varadatta yakSa dinnA giranAra ASADhazudi 10) gaNadhara 16000) 38000) (200) 600 ) (000) 1000) 150) 350) 164000) 330000) pArzvayaka padmAvatI cArya dinna puSpacUDA sameta zikhara zrAvaNa zudi 8 ekamAsa kAussaga 250) varSa ( 33 ) 11) gaNadhara . 14000) 36000) goo) 400) 1300) Joo) 500) 300) 15000) 310000) mAtaMgayakSa siddhAyikA iMdrabhUti caMdanabAlA pAvApurI kArtika vadi 0 ) be upavAsa karayA ekamAsa padmAsana * 83050) varSa rAkSasagaNa rAkSasagaNa mahiSayoni mRgayo ni (536) parivAra 33) parivAra navajavakasyA darzanava kasyA harivaMza ikSvAkukula idavA kukula mAsa divasa mAsa divasa 6 mAsa divasa 7 // padmAsana carama jinezvara. | mAnavagaNa mahiSayoni ekalA pote satyAvIzajavaka0 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) jainatattvAdarza. A yaMtra anusAra dareka tIrthakaranA bAvana bolano saMbaMdha jANavo. te madhyenAM mAtAdi keTalAMeka dvAra vyutpattinA kAraNasara prathama pRthaka batAvela . zrA covIza tIrthaMkaramAMnA navamA, dazamA, agyAramA, bAramA, teramA, caudamA, ane paMdaramA e sAta tIrthakaranA nirvANa thayA palI tema nAM zAsana (chAdazAMga vANIrUpa zAstra) tathA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, ane zrAvikA caturvidha zrIsaMgharUpa tIrtha keTalAeka kAla pravartI vibeda gayAM. te samaye nArata varSamA jainamatanuM nAma paNa vidyamAna na hotuM; te vakhatathI aneka mata matAMtara tathA kuzAstronI prAyaH pravRtti thaI te vartamAna kAla sudhI vidyamAna . bahu lokoe svakapolakalpita zAstro racIne prAcIna muni, jhaSi athavA IzvarapraNIta te je ema prasika kayAM. e pramANe traNaso tresaTha mata pravA. cAre Aryaveda vicheda gayA, ane navIna vedonI racanA karI. navIna vedo madhye paNa lokoe keTalIeka vAra navI navI racanA karI temane ulaTa pAlaTa karI dIdhA. navI navI racanA kakhyA panI je bAkI rahyA tenI aneka tarehathI nASya, TIkA, dIpikA, racIne arthamAM gaDabaDa karI dIdhI. atyAra sudhI te pramANeja kasyA kare . A sarva kharUpa jyAM vedonI utpatti viSe lakhazaM tyAM spaSTa lakhaguM-veda-nAma bahuja prAcIna kAlathI . je pustakonAMnAma veda Aja prasika te prAcIna nathI, tenuM pramANayukta varNana zrI gala karavAmAM Avaze. iti zrI tapAgalIyamunizrIbujhivijaya ziSya muni zrI AnaMda vijaya zrI AtmArAmaviracite jainatattvAdazaiM prathamaH parichedaH sNpuurnnH|| // atha dvitIya paricheda // A parivedamAM kudevatuM svarUpa lakhiye biyeM je " nagavAn " nathI paraMtu lokoe potAnI matithI jene paramezvara mAnyA tene kudeva kahevAmAM Ave be. te kudevanuM svarUpa prathama varNavelA deva svarUpathI viparIta ne e ma sarva buddhimAn to jANI zake be paraMtu je vistArapUrvaka lakhavAthI samajI zake temanA hita sAru lakhiyeM liyeM. %3 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) jainatattvAdarza. '. uttara-navIna vedAMtI, naiyAyika, vaizeSikAdi sarva ajJAnI thayA le ke je Izvarane jagatkartA mAne .. prazna-Izvara jagatnA athavA sarva vastunA karttA je ema jo mAniyeM to zuM dUSaNa ke ? : uttara-Izvarane jagatnA kartA athavA sarva vastunA karttA mAnavAmAM bahu dUSaNo Ave . prazna-bApa apUrva vAta kahoDo. ameM to kadI sAMjalyuM nathI ke Izvarane jagatkartA athavA sarva vastunA kartA mAnavAmAM dUSaNa AveDe. have to A Izvarane jagatkartA mAnavAmAM zuM zuM dUSaNo AveDe te kehevU jozye ? uttara-he javya ! prathama to Apa e batAvo ke Apa kayA Izvarane jagatkartA mAnoDo? . prazna-zuM Izvara paNa kazka tarehanA , je Apa amane ema pugeDo ? ___uttara-zuM Apa nathI jANatA ke be prakAranA Izvara matAvalaMbiyoyeM mAnelA ? ekato jagat utpatti pehelAM kevala ekaja Izvara hatA; jagatnAM upAdAnAdi koza.paNa kAraNa athavA bIjI vastu na hotI, ekaja zuddha buddha saccidAnaMdAdikharUpayukta paramezvara hatA, keTalAeka jIvone to evA Izvara, jagat vA sarva vastunA racanAra saMmata ke ane bIjAune to 1 jIva ra paramANu 3 AkAza 4 kAla dizAdi sAmagrIvAlA arthAt eka to Izvara upara varNavelA vizeSaNasaMyukta-ane jethI jagat racIzakAya evI bIjI sAmagrI-e bane vastu anAdi , ema saMmata ; arthAt eka to Izvara, ane bIjI jagat utpanna karavAnI sAmagrI; e baMne kozye banAvI nathI ema te mAne. haveApane bematamAMthI kayo mata saMmatale. pUrvapada-amane to prathama mata saMmata . kAraNa ke vedAdi zAstromAM ema lakhyu -" etasmAdAtmana AkAzaH saMnUtaH AkAzAhAyuH vAyoragni ragnerApaH aGgyaHpRthivI pRthivyA uSadhayaH uSadhinyonnamannAkhetaH retasaH puru SaH savA eSa puruSonnarasamayaH" taittirIya zAkhAnI zruti tathA "sadeva saumyedamagraghAsIdekamevAdvitIyaM tadaivata bahaH syAM prajAyeyeti " A zruti bAMdogya upaniSadnI . tathA "nA sadAsIno sadAsIttadAnInnA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya paribeda. (41) sIdhajona vyoma paroyat kimAvarIvaH kuhakasya zarmaNyataH kimAsIjahanaM ganIraM" zrA zruti RgvedanI, tathA "AtmA vA zdamagra AsInAnyat kiMcinmiSat saIdata lokAnusRja iti" zrA aitareya brAhmaNanI zruti be; ityAdi aneka zrutiyothI sika thAya ke sRSTinI pehelAM eka Izvara hatA. na jagat hatuM athavA nahotuM jagat kAraNa,ekaja Izvara zukharUpa hatA. valI isAi temaja musalamAna matavAlA paNa emajamAne je.ehetuthI zrame prathama pada mAniyeM bIyeM. uttara- he pUrvapadiAparnu e kehe Izvarane bahuja kalaMkita kare. pUrvapada- jagat racavAthI Izvarane zuM kalaMka prApta thAya ne ? uttarapada-prathama to jagatnu upAdAna kAraNa nathI, te hetuzrI jagat kadApi utpanna yaz zakatuM nathI. jenuM upAdAna kAraNa hoya nahi te kArya kadApi utpanna thara zake nahI. jema ke gadheDAnAM sIMga. pUrvapada-IzvareM potAnI, zakti, nAmAMtara kudaratathI jagat racela .I. zvaranI je zakti ne teja upAdAna kAraNa De. uttarapada-IzvaranI je zakti le te IzvarathI jinna , ke ajinna ne ? jo kaho ke jinna , to par3I jaDa De ke cetana De ? jo kaho ke jaDa , to te nitya , ke anitya ? jo kaho ke nitya ne to zrApanuM ema je kehe hatuM ke sRSTinI pehelA eka kevala Izvara hatA ane bIjI kAzpaNa vastu na hotI; te pramANarahita anyAyI vacana thayu, poteja potAnA vacanane mRSA karAvyu. valI ema kaho ke anitya le to par3I tenI upAdAnakAraNarUpa bIjI IzvaranI zakti yaza, te zaktinI utpanna karanArI trIjI zakti thara evIrIteM karatAM anavasthA dUSaNa zrAve .jo kaho ke cetana de, to par3I nitya De ke anitya ? baMne pakSamA upara batAvyA mujaba pUrvApara svavacana vyAhata temaja anavasthA dUSaNa . jo kaho ke Izvarazakti IzvarathI abhinna De to sarvavastune, Izvaraja kehevI jozye, jo sarvavastu Izvara banI gaI to par3I sAraM ke buruM, narakake kharga, puNya ke pApa, dharma ke adharma, uMcanIca, raMkarAjA,suzIla ke uHzIla, rAjA temaja prajA, cora temaja sAdhu, sukhI temaja phuHkhI ityAdi sava, Izvara poteja banyA. have vicAro ke IzvareM jagat a' racyu ? poteja . Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) jainatattvAdarza. potAnuM sattAnAza karI lIdhuM. zrA prathama kalaMka Izvarane lAge , tathA jyAreM Izvara poteja sarvarUpa banI gayA to par3I vedAdi zAstra zA mATe banAvyAM ? temaja teno abhyAsa karavAthI zuM phala thayuM ? yA bIjuM kalaMka tathA jyAre vedAdi zAstra banAvyAM tyAre pote potAne jJAnI banAvavAne racyAM te uparathI sijha thayu ke prathama to pote ajJAnI hatA. yA trIjeM kalaMka; tathA zuddha hatA te azuddha banyA kAraNa ke jagarUpa banavAnI . mehenata karI je niSphala thaI. thA cothu kalaMka; ko vastu jagatmAM sArI ke burI nahi, A pAMcamuM kalaMka; zA mATe pote potAne saMkaTamA nA'khyA. yA bahuM kalaMka; ityAdi aneka kalaMka Apa Izvarane lagAvo ge. pUrvapada-Izvara sarvazaktimAn be, te hetuzrI Izvara, upAdAna kAraNa vinApaNa jagat racI zakele. uttarapakSa-zrA je Apanu kehe je te pyArI strI athavA mitra mAnaze paraMtu prekSAvAn koIpaNa nahi mAne; kAraNa ke A tamArA kehevAmAM koIpaNa pramANa nathI. jernu upAdAna kAraNa hoya nahi te kArya kadI thaIzake nahi. jema ke gadheDAnAM sIMga, ebuM pramANa ApanA kehevAne bAdhaka De paraMtu sAdhaka to koI nathI, tema batAM haTha karI khakapolakalpitaneja mAnazo to prekSAvAnanI paMktimAM kadApi dAkhala nahi thaI zako. temaja thA tamArA kathanamAM itaretara Azraya dUSaNarUpa vajano prahAra paDe . jema ke sRSTinI pehelAM upAdAnAdi sAmagrIrahita kevala zu. ka, eka Izvara sijha thAya to sarvazaktimAn sijha thAya, jo sarvazaktimAn sika thAya to sRSTinI pehelA upAdAnAdi sAmagrIrahita kevala zubha, eka Izvara sika thAya; yA baMnemAMthI jyAM sudhI eka siddha na thAya tyAMsudhI bIjaM kadIpaNa sikana thAya. temaja thA tamArA kathanamA cakraka dUSaNa Ave , sRSTikarttA siddha thAya to sarvazaktimAn siGa thAya. jyAre sarva zaktimAn sijha thAya tyAre sRSTinI pehelAM sAmagrIrahita * kevala zuru eka Izvara sika thAya, jyAre ema thAya tyAre sRSTikartA siddha thAya, ema pragaTa cakraka dUSaNa Ave . pUrvapada-Izvara to pratyakSa pramANathI sika be, par3I zrApa tene sRSTikaqha kema nathI mAnatA ? Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya pariveda. (43) ___ uttarapada- jo Izvara smRSTinA kA pratyakSa pramANathI siddha thAya to kozne paNa amAnya na hoya, ane tamAro amAro IzvaraviSayI vivAda paNa kadI na hoya, kAraNa ke pratyakSamA vivAda hotoja nathI. paraMtu IzvaranuM pratyakSa darzana to zrApanA vedamaMtrathI virupha be. vedamaMtra. apANipAdo javano grahItA, pazyatyacakussazRNotyakarNaH // saveti vizvaM naca tasyAsti vettA, tamAhuratryaM puruSaM purANam // zraA maMtrathI sAbIta thAyaDe ke Izvarane jANanAra ko nahi. pUrvapada-kartA vinA jagat kema thara gayuM ? zrA anumAna pramANathI Izvara sRSTikartA siddha thAya be, te Apa kema nathI mAnatA ? __ uttarapada-zrA ApanA anumAnanuM bIjA IzvarapadamAM khaMDana karavAmAM Avaze. upara batAvelA prakArathI eka kevala upAdAnAdi sAmagrI rahita, sRSTinI pehelAM Izvara sijhana thayA to paNa ame Agala calAviyeM liyeM. jyAre IzvareM A jIvone racyA hatA tyAre 1 nirmala racyA hatA ? 5 puNyavAlA racyA hatA ? 3 pApavAlA racyA hatA? 4 mizrita puNyapApa a| ardhavAlA racyA itA ? 5 puNya alpa pApa adhika evA racyA hatA ? 6 kiMvA puNya adhika pApa alpa evA racyA hatA ? jo prathama pada grahaNa karazo to jagatmAM sarva jIva nirmalaja hovA jozye, paThI vedAdi zAstradvArA teu~ne upadeza karavo vRthA be. temaja vedAdi zAstronA karttA paNa mUDha sijha thaze. kAraNa ke jo prathamazrIja jIva nirmala to teu~ne mATe zAstra zA mATe racyAM ? je vastra nirmala hoya chetene kozpaNa budhimAn dhotA nathI. jo kadApi dhove to te mahAmUDha . zrA kAraNathI je nirmala jIvonA upadeza nimitta zAstra race te paNa mUDha . 1. pUrvapada-IzvareM to jIvone zuddha nirmala arthAt sArA banAvyA hatA, paraMtu jIvoe potAnI zvAthI sArAM athavA cUMDAM kAmo karI lIdhAMDe, temAM Izvarano kA doSa nahi. uttarapadA-jo IzvareM jIvomAM sArAM athavA burAM kAma karavAnI zakti racI na hotI to par3I jIvomAM puNya zrathavA pApa karavAnI zakti kyAMcI zrAvI? pUrvapada-zaktiyo to jIvamAM sarva IzvareMja racI ne, paraMtu jIvone burAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) jainatattvAdarza. kAma karavAmA pravartAvyA nathI. burAM kAma karavAmAM jIva poteja pravRtta thayela. jema ke ko gRhasthe potAnA priya bAlaka putrane khelavA mATe eka ramakaDaM dIg, have jo te bAlaka te khelavAnI vastuthI potAnI AMkha khove to temAM tenA pitAno zuM doSa ? tevIja rIte IzvareM jIvone je hAtha, paga pramukha vastu pApI te nitya kevala dharma karavAne vAste zrApelI be, paDI je jIva potAnI zvAthI te vastune pApakamamA pravargave to temAM Izvarano zuM doSa ? uttarapada-he javya ? zrA je tame bAlakanuM dRSTAMta ApyuM te samIcIna nathI. kAraNa ke bAlakanA mAtapitAne e jJAna nathI ke bAlakane khelavA vAste zrApaNe je vastu ApiyeM liye te khelavAnI vastuthI zrA bAlaka potAnI AMkha phoDI nAkhaze, jo kadApi bAlakanA mAtapitAne e jJAna hota ke A bAlaka khelavAnI vastuthI potAnI AMkha phoDI nAkhaze to te mAtA pitA kadApi tenA hAthamAM te khelavAnI vastu zrApata nahi, jo kadI jANavA batAM Ape to te tenAM mAtapitA nathI paraMtu parama zatru De. tevIja rIteM Izvara mAtapitA tulya De ane tame zrame tenAM bAlaka biyeM. jo Izvara jANatA hatA ke meM zrA jIvone racyA, teu~ne hAtha, paga, mana iMjiyAdi sAmagrI thApI ,zrA jIva te sAmagrIthI bahu pApa karIne narakamAM jAnAra be, to par3I Izvare te jIvane zA mATe racyo? jo kadI ema kaho ke Izvara e vAta jANatA na hotA ke meM dharma karavAne ApelI sAmagrIzrI pApa karIne te jIva narakamAM jAze, to par3I Izvara zrApanA kehevAthIja ajJAnI, asarvajJa, sika thAya . jo kadI ema kaho ke Izvara jANatA hatA ke A jIva mArI ApelI sAmagrIthI pApa karIne naraka javAno ne to par3I amane racanAra Izvara parama zatru thayA ke nahi.? prayojana vinA rAMka jIvone sAmagrIhArA pApa karAvIne zA mATe teune narakamAM nAkhyA ? jyAre sAmagrIdvArA prathama pApa karAvyAM zrane par3I narakamAM javAnI zikSA karI tyAre A tamArA kehevAthI Izvara karatAM adhika zranyAyI koI nathI; kAraNa ke prathama to te jIvane racyo, par3hI narakamAM nAracyo. basa AthIja tame Izvarane anyAyI, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () vitIya parijeda. asarvajJa, nirdaya, ajJAnI, vRthA mehenatI ityAdi kalaMka dIdhAM. te kAraNathI nirmala jIva IzvareM racyA nathI e prathama padottara. dvitIya padottara-jo ema kaho ke IzvareM puNyavAlAja jIva racyAle to te paNa tamA6 kehe mithyA . kAraNa ke jo puNyavAlAja sarva jIva hatA to garnamAMja aMdhA, laMgaDA, khUlA, baherA, mUMgA hovApaNuM, mUMDaM rUpa, nIca athavA nirdhana kulamAM janmavA paNuM, jAvajIva kuHkhI rehe, khAvA pIvAne puruM na malavu, mahAkaSTakAraka mehenata karI peTa jaravU, A sarva puNyanA udayathI hozakatuM nathI, valI puNya karyA vinAja jIvone IzvareM puNya kema lagAvI dIdhuM ? jo kadI karyA vinAja. jIvone IzvareM puNya lagAvI dI, to tevIja rIteM dharma karyA vinAja jIvone kharga temaja mokSa kema nathI pahoMcADI zakatA ? zAstropadeza karAvIne, jUkheM marAvIne, tRSNA boDAvIne, rAga dveSa miTAvIne, gharabAra tajAvIne, sAdhu banAvIne, TukaDA magAvIne, dayA, dama, dAna, satyavacana, corIno tyAga, strIno tyAga, ityAdi aneka sAdhana karAvIne paDhI kharga modamAM pahoMcADavA; A saMkaTa IzvareM phokaTa utpanna karIne jIvone zA mATe phuHkha dIdhuM. A vAtathI to e pratIta thAyade ke Izvarane kAMza samajaNa nathI. tRtIya padottara- jo kadI ema kaho ke IzvareM pApasaMyuktaja jIva racyA be, to par3I karyA vinAja jIvone pApa lagAvI dIdhA temAM to IzvareM zramAraM sattAnAza karI dI . have ame konI pAse jaz vinati kariyeM ke gunhA karyA vinA Izvara amane pApa lagAve , jethI Apa temane manA karo ke karyAvinA zramane pApa na lagAve; evA anyAyI IzvaranuM to kadI nAma paNa le na joyeM. tathA jo Izvare pApasaMyuktaja sarva jIva racyA be, to rAjA, maMtrI, zeva, senApati dhanavAn ityAdinA gharamAM utpanna tharbu, nIrogI kAyA, suMdara rUpa, suMdara zarIra, gharamA zrAdara sanmAna, bahAra yazakIrti, paMceMjiya, viSayajoga, ityAdi sAmagrI prApta thavAno pApathI kadI saMjava hoto nathI. te. kAraNathI jIvone kevala pApavAn IzvareM racyA nathI. iti. caturtha padottara-jo ema kaho ke arthozrardha puNya pApavAlA jIva I Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) jainatattvAdarza. zvareM racyA ne to te pada paNa yathArtha nathI, kAraNa ke aradhA sukhI zraradhA kuHkhI evA-paNa sarva jIva dekhavAmAM AvatA nathI. iti. paMcama padottara- pAMcamo pada paNa ThIka nathI, sukha thoDaM ane duHkha vizeSa evA paNa sarva jIva dekhavAmAM nathI zrAvatA, paraMtu sukha vizeSa zrane phuHkha alpa, evA bahu jIva dekhavAmAM Ave . iti. SaSTha padottara- ko pada paNa samIcIna nathI. sukha ghaNuM ane phuHkha thoDaM evA paNa sarva jIva dekhavAmAM AvatA nathI, uHkha bahu ane sukha alpa, evA bahu jIva dekhavAmAM Ave . A hetuthI Izvara jIvone kozpaNa vyavasthAvAlA racI zakatA nathI. to panI sRSTinA karttA Izvara kema siddha thara zake ? kadI thaz zakatA nathI. tathA jyAre IzvareM sRSTi racI na hotI tyAreM Izvarane zuM phuHkha ituM ? ane jyAre sRSTi racI tyAre zuM sukha thayuM ? pUrvapada-Izvara to sadA parama sukhI . zuM IzvaramAM kAMza nyUnatA De ke te nyUnatAne pUrNa karavA vAste sRSTi race be. te to jagatmA potAnI IzvaratA pragaTa karavAne sRSTi race be. uttara pada-jyAreM IzvareM sRSTi racI na hotI tyAreM to IzvaranI IzvaratA pragaTa na hotI ane jyAre sRSTi racI tyAre IzvaratA pragaTa thara, to prathama jyAreM IzvaranI IzvaratA pragaTa na hotI thakSa tyAre to Izvara bahuja udAsa, temaja apUrNa manorathavAlA ane IzvaratA pragaTa karavAmAM vihvala hatA. zrA hetuthI avazya Izvarane phuHkha hovU jozyeM. jyAre Izvara sRSTinI pehelAM evA puHkhI hatA tyAre nirudyamI kema besI rahyA hatA? zrA sRSTinI pehelAM bIjI sRSTi racIne potAnuM uHkha kema dUra kayuM na hotuM ? pUrvapada-IzvareM je sRSTi racI be te jIvone dharma karAvIne te ne anaMta sukha deze. thA paropakAra vAste IzvareM sRSTi racI be.. __ uttarapada-dharma karAvIne jIvone sukha devaM te to tamArA kehevA mujaba paropakAra thayo, paraMtu jeThaM pApa karIne narakamAM gayA terjanA upara zuM upakAra kayoM ? te ne uHkhI karavAthI zuM Izvara paropakArI thazzake je? 1 sAro vA pramANasiddha satya. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya parijeda. (47) pUrvapada-teu~ne narakamAMthI kADhIne panI svargamA sthApana karaze; uttarapada-to paDI prathamaja narakamAM kema javA dIdhA ? pUrvapada-Izvaraja sarva puNyapApAdi karAve . jIvane AdhIna kApaNa nathI. Izvara je cAhe je te karAve . jema kASThanI putalIne bAjIgara jema cAhe je tema nacAve ke ane putalI khAdhIna nazrI tema. uttarapada-jo jIvane kAM AdhIna nathI to jIvane sArA narasAnuM phala paNa na jozye. kAraNa ke jo koz saradAra koi nokarane pharamAve ke tame thA kAma karo par3I nokara saradAranA hukama mujaba te kAma kare, ane te kAma sAraM athavA narasuMbe to zuM par3I te saradAra te nokarane kAMza zidA karI zake le ? kAMza paNa karI zakatA nathI. tevIja rIteM IzvaranI AjJAthI jo jIveM puNya athavA pApa karyAM to par3I puNya pAparnu phala jIvone naja mala jozye, jyAre puNya pApa jIvanAM kayA~ thatAM nayI tyAreM svarga temaja naraka paNa jIvane na hovAM jozya. par3I jIvane, naraka, kharga, tiryak temaja manuSya e cAra gati paNa na hoya. jyAre cAra gati na hoya tyAre saMsAra paNa na hoya. jo saMsAra na hoya to veda, purANa, . taure, tajabUra, iMjila pramukha zAstra paNa na hoya. jyAre zAstra na hoya tyAreM zAstranA upadezaka paNa na hoya, jyAre zAstranA upadezaka paNa hoya nahi tyAre Izvara paNa nahi. jo Izvaraja nahi to par3I sarva zUnyatA sika thara. thA kalaMka kema maTaze? / pUrvapada-zrA jagat bAjIgaranI bAjI jevU ,ane Izvara tenA bAjIgara je. tethI Izvara thA jagatne racIne khelathI krIDA kare. naraka, varga, puNya temaja pApa kAMza nathI. uttarapada-jo IzvareM krIDAne mATe.jagatnI racanA karI to krIDAja mAtra tenuM phala tharbu jozya. paraMtu A jagatmA to kuSTI, rogI, zokI, dhanahIna, balahIna, mahAkuHkhI ityAdi mahApralApa karI rahyA, jeu~ne dekhIne dayAvaza thavAthI amArAM roma uMcAM thAyaje. to zuM par3I Izvarane zrA phuHkhI jIvone dekhIne dayA nathI AvatI.? jo Izvarane dayA nathI zrAvatI to par3I nirdayapaNa kadI Izvara thara zakele ? valI je krIDA karavA vAlA be te bAlakanI peThe rAgI, veSI, ajJAnI hoya . jo rAga zeSa le Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) jainatatvAdarza. to temAM sarva dUSaNa je jo poteja avaguNathI narelA ne to te Izvara zenA ? te to saMsArI jIva. valI jo rAga dveSavAlA haze to sarvajJa kadApi na haze; jo sarvajJa nahi to tene Izvara koNa kahI zakele ? pUrvapada-jIvoeM karelA puNya pApane anusAreM Izvara daMDa diye , temAM Izvarane zuM doSa ? jevAM jeNeM ( puNyapApa ) karyAM tevAM tene phala dIdhAM. uttarapada-zrA tamArA kehevAthI, A saMsAra anAdi sijha tha gayo, valI Izvara kartA nahi ema siddha thayu. vAha re mitra ? pote potAnI meseja mAta thayA. kAraNa ke je jIva hAla be, ane je kAMza te ne zrahiyAM phala malela , te pUrvajanmamAM karelu sika thayu. vatI je pUrva janma hato temAM je phuHkha sukha jIvane malela hatuM, te tenI pehelAMnA pUrvajanmamAM kaDe hatuM. tevI rIteM pUrva pUrva janmamAM kuHkha sukha karavAM zrane uttarottara janmamAM sukha duHkhane jogavAM, ema karatAM saMsAra anAdi sika thAya. have vicAro ke jagatnA karttA Izvara kema sika thayA ? pUrvapada-ameM to ekaja paramabrahma pAramArthika sapa mAniye biyeM. uttara- jo ekaja parama brahma sapa , to par3I thA je sarala, rasAla, priyAla, hiMtAla, tAla, tamAla, pravAla pramukha padArtha agragAmI paNe karI je pratIta thAya ne te zA kAraNathI satkharUpa nathI. pUrvapadA-zrA pUrvokta padArtha je pratIta thAya ne te sarva mithyA . temaja anumAnaprapaMca paNa, mithyA be. pratIta hovAthI je evA le te evA be, jema ke sIpa, cAMdIrUpa, tevoja A prapaMca . A anumAnazrI prapaMca mithyArUpa le ane eka brahmaja pAramArthika sapa De. uttarapada-he pUrvapakSi! A anumAna kehevAthI Apa tIkSNa buddhimAn nathI, teja have batAviye biyeM. A je prapaMca tame mithyArUpa mAnela te mithyA traNa tarehanuM hoya . eka to atyaMta asat rUpa, bIjUM ne to kAMza anya, ane pratIti hoya anya tarehanI, ane trIju anirvAcya, zrA traNe mithyArUpa prapaMcamAMthI kayA prapaMcane Apa mAnoge ? pUrvapada-zrAtraNe padamAMthIprathamanAbe padanotozramane khIkArajanathItrIjo anirvAcya pada ameM mAniyeM biyeM. tethI zrAprapaMca anirvAcyamithyArUpa. 1 tenAM kAraNarUpa pApa puNya. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariccheda. (4) uttarapakSa - prathama to yApa te kaho ke anirvAcya zuM vastu be ? arthAt nirvAcyaka vastune kaho ho ? (1) zuM vastune ke devAvAlo zabda nathI ? (2) zrathavA zabdanuM nimitta nathI ? prathamano vikalpa to kalpanAja karavA yogya nathI. yA sarala be, yA rasAla be, evA zabda to pratyakSa siddha be. bIjo vikalpa lahiyeM, to zuM zabdanuM nimitta jJAna nathI ? ke padArtha nayI ? prathama pakSa to samIcIna nathI. sarala, rasAla, tAla, tamAla, pramukhanuM jJAna to prANI prANI pratye pratIta be. sarva buddhivaMta jIva jANe be ke sarala, rasAla, tAla, tamAla pramukhanuM jJAna amane be. bIjo pakSa - padArtha nAvarUpa nazrI ? ke anAvarUpa nathI ? jo ema kaho ke padArtha jAvarUpa nathI ane pratIta thAya be, to Apane viparIta khyAti mAnavI paDI, chAne advaitavAdiyonA matamAM viparIta zrAkhyAti mAnavI te mahAdUSaNa be. bIjo pakSajo padArtha zrAvarUpa nathI to jAvarUpa siddha thayA, tyAre to satkhyAti mAnavI paDI; ane jyAre advaitamatano aMgIkAra kasyo ne satkhyAti mAnavI paDI tyAre satakhyAtinA mAnavAcI advaitamatanA mUlane kuhADAzrI kApI nAkhyuM. evI rIteM kadApi advaitamata siddha yaze nahi. pUrvapakSa - jAvarUpa tathA abhAvarUpa e bane prakAreM vastu nathI. uttarapakSa- meM Apane puDhiyeM biyeM ke nAva temaja nAva yA banenA je lokamAM prasiddha ve teja zrApeM mAnyA be ? ke tenAthI viparIta anya tarehanA artha peM mAnyA be ? jo kadI prathama pakSa mAnazo to jyAM jAvano niSedha karazo tyAM avazya jAvane mAnavo paDaze ane jyAM saivano niSedha karazo tyAM avazya jAvane kabula karavo paDaze; kAraNa ke vane paraspara virodhI be. tethI ekano niSedha bIjAno vidhi avazya kabula karAvaze. e rIteM anirvAcyatA to jaDa mUlathI nAza pAmI. have bIjo pakSa lezo to tethI amane kAMi hAni nathI, kAraNa ke laukika arthAt thApanA manaHkalpita zabda temaja zabdanuM nimitta jo nAza pAmaze to tethI laukika zabda tathA laukika zabdanuM nimitta kadApi nAza pAmaze na hi to pachI anirvAcya prapaMca kevI rIteM siddha thaze ? jo anirvAcya siddhana thayo to prapaMca mithyA kema siddha thAyaja ? to paDhI eka advaita brahmapaNa kema siddha thAya ? 7 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) jainatattvAdarza. pUrvapada-ameM to je pratIta na thAya tene anirvAcya kahiyeM jiyeM. uttarapada-zrA tamArA kehevAmAM to bahuja virodha zrAve . jo kadI prapaMca pratIta thato nathI to thA potAnA prathama anumAnamAM prapaMcane pratIyamAna hetusvarUpapaNe zA mATe grahaNa karayo ? zrane prapaMcane anumAna karatI velA dharmipaNe zA mATe grahaNa karayo ? jo ema kahezo ke prapaMcane dharmIpaNe athavA pratIyamAna hetupaNe grahaNa karavAmAM zuM doSa be? to par3I A upara je pratijJA karI hatI ke ame to je pratIta na hoya tene anirvAcya kahiyeM liyeM, to have prapaMca anirvAcya kevI rIteM sika thayo ? jyAre prapaMca anirvAcya nahi tyAre to nAvarUpa athavA to ajAvarUpa sika thaze. yA baMne pakSamA kozpaNa rUpeM prapaMca mAnavAthI pUvarvokta viparItAkhyAti tathA satrakhyAti rUpa baMne dUSaNa valI thApanA ga. lAmA rasI nAkhe . have jAgI kyAM jazo ? valI ame Apane pubiyeM liye ke zrA prapaMcane tame je anirvAcya mAnoDo te pratyakSa pramANathI mAnobo ? ke anumAna pramANathI ? pratyada pramANa to A prapaMcane sat svarUpaja sika kare. jevA jevA padArtha De, tevaM teja pratyakSa jJAna utpanna thAya je. valI prapaMcasvarUpa evaM De ke, paraspara judI judI je vastu te pota potAnA svarUpamA nAvarUpa ,ane bIjA padArthanA svarUpanI apedAyeM anAvarUpa . A itaretara vivikta vastuuneja prapaMca rUpa mAnela , to par3I pratyada pramANa, prapaMcane anirvAcya kevI rIteM siddha karI zake ? pUrvapada-upara batAvela amAro je pada le tene pratyakSa kAMza paNa hAni karI zakatuM nathI, kAraNa ke pratyada to vidhAyakaja . jo kadI pratyada eka vastumAM bIjI vastunA svarUpano niSedha kare to amArA pa. dane bAdha karanAra Thare, paraMtu pratyakSa pramANa to evaM nathI. pratyada pramANa to anya vastumAM anya vastunu svarUpa niSedha karavAne bulu (kuMTha) . uttara pada-zrA paNa zrAparnu kahevU asatya be. anya vastunA svarUpano niSedha kasyA vinA prastuta vastunA yathArtha svarUpano kadApi bodha nahi thAya. pIyU~ ityAdi varNonA anAvano jyAre bodha thaze, tyAreja kAlu evA rUpano bodha thaze. temaja jyAre pratyakSa pramANathI yathArtha va Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariccheda. (43) lolupa tathA viSayamA ati zrAsakta dekhIne rAjA ( zaMkarasvAmI ) sanmukha nATaka karavA lAgyA. zaMkarasvAmine paroktithI pratibodha karavA lAgyA. te paro ki nIce mujaba. ( 1 ) " yatsatyamukhyazabdArthAnukUlaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! (2) natattvaM viditaM nRSu jAvaM, tattvamasi tattvamasi rAjan ! (3) vizvotpatyAdividhihetu tattvaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! ( 4 ) sarva cidAtmakaM sarvamadvaitaM tattvamasi tattvamasi rAjan ? (5) paratArkikairIzvarasarvadetu, statvamasi tattvamasi rAjan ! (6) yadvedAMtA di nirbrahma sarvasthaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! (3) yamininoktama khilakarma, tattvamasi tattvamasi rAjan ! (G) yat pANiniH prAha zabdakharUpaM tattvamasi tatvamasi rAjan (e) yat sAMkhyAnAM matahetubhUtaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! (10) aSTAMgayo nAnaMtarUpaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! ( 11 ) satyaM jJAnamanaMtaM brahma tattvamasi tattvamasi rAjan / ( 12 ) nahyetadadRzyaprapaMcaM tattvamasi tattvamasi rAjan ! (13) yad brahmaNobrahmaviSAvIzvarAhyajavan, tattvamasi tattvamasi rAjan ! (14) tvapamevamasmA nirviditaM rAjan ! tava pUrvayatyAzramastha m " A paroktiyothI rAjA pratibodha pAmyA, sarva vidyamAna rAjAnA dehamAMthI nikalIne cAyA gayA, parvatanI kaMdarAmAM zodhatAM zarIra prApta na yuM, eTalAmAM vizeSa zodha karatAM zarIrane citAmAM dItuM, dekhatAMja temAM kapAlanA madhyathI praveza karyo. zarIranI AsapAsa cAre bAjue - ni salagato hato tethI nikalavuM duSkara yayuM, eTale lakSmInRsiMhanI stuti karI, stuti karatAMja lakSmInRsiMheM khAmijIne jIvatA zragnimAMthI bahAra kADhyA. iti. he jaya ! have vicAra karI ju. meM Apane prathama je kathaM hatuM te satya be ke nahi ? prathama to ( 1 ) jyAre sarasavANIyeM pubelA prabhono uttara zaMkarasvAmI na ApI zakyA, tyAre have kayo buddhimAn niSpakSa - pAtI khAmijIne sarvajJa kahI zake be ( 2 ) valI jyAre paTarANI sAthe viSayasevana kara tyAre kAmI keDevAmAM kAM paNa zaMkA rahene ? (3) jyAre ziSyoyeM AvIne pratibodha kasyo tyAre ajJAnI paNa avazya sAbIta yA. (4) ane jyAre citAmAMthI nikalI zakyA nahi, 8 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) jainatattvAdarza. kADhavAne lakSmInRsiMhanI stuti karI ane lakSmInRsiMheM AvIne salagatA agnimAMthI kADhyA, tyAre zaMkarakhAmI asamarthapaNa sika thayA. have jyAre zaMkarasvAmiyeM pharIzrI AvIne sarasavANInA praznonA uttara prApyA, tyAre sarasavANIyeM kayu-he svAmin ! tuM sarvajJa bo. jurja ke-maraNa pAmelAnA zarIramA praveza karIne, tehanI rANI sAthe viSayasevana karIne, temaja rANI pAsethI kAMka kAmazAstranI vAto zIkhIne zuM sarvajJa tha zakAya ? sarvajJa to yaz zakyA nahi, paraMtu yA to gajhA uMTano nyAya thayo. sarasavANIyeM svAmine sarvajJa kahyA, ane svAmiyeM sarasavANIne sarvajJa kahI dIdhI. vAha jhuM sarvajhonI joDI malI? sarasavANI brahmanI zakti thara, valI strI banIne maMDanamizranI sAthe viSayasevana karavA lA. gI, pAbI sarvajJa paNa banI gaz, tema zaMkarasvAmI parastrI sAthe viSayasevana karI, kAMzka kAmazAstra zIkhI sarvajJa thaz gayA; A te gajhAuMTano nyAya thayo ke bIjuMzuM thayu ? jyAre zaMkarasvAmI potAnuM sthUla zarIra boDI rAjAnA zarIramA dAkhala thayA, ane brahmavidyA sarve nUlI gayA tyAre to ziSyone upadeza karavo paDyo. jo na jUlI gayA hota to teune tattvamasino upadeza karavAnI zI jarura hatI ? jyAre zaMkarasvAmI sthUla zarIrane badalI zakyA, ane parabrahmavidyAne nUlI gayA, tyAre to brahmavidyAno saMbaMdha, na liMgazarIranI sAye rahyo ke na AtmAnI sAthe rahyo, paraMtu sthUla zarIranIja sAthe rahyo, tethI ema siddha thAyale ke- jyAre vedAMtI maraNa pAme tyAre tenuM jJAnapaNa nAza pAme. kAraNa ke sthUlazarIranI sAja jJAnano saMbaMdha rahe, AtmAnI sAthe reheto nazrI. valI meM ema kaDaM hatuM ke- zaMkarakhAmiyeM pragaTa kathana karelA advaita matane koNa khaMmana karI zakele ? to he navya ! jyAre zaMkarakhA minuM caritraja asamaMjasale, to par3I teno kathana karelo mata koNa sayuktika samajI zake ? pUrvapadaH- "puruSaevedaM" ityAdi zrutiyothI advaitaja sijha thAyaDe. uttarapadaH- A paNa tamArUM kehevU asat De, kAraNa ke jo puruSamAtrarUpa advaitatatva hoya to to A je ko sukhI, ko puHkhI ityAdi dekhAya te sarva paramArthathI asat tha jaze. jyAre ema thaze tyAre zrA je kehe ne ke- "pramANato'dhigamya saMsAranairguNyaM tadvimukhayA prajJayA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariccheda. (yUe) taDuchedAya pravRttirityAdi - arthaH - saMsAranuM nirguNapaNuM pramANathI jApIne, saMsArathI vimukha buddhi yaine, yA saMsArano Ucheda karavAmATe pravRtti kare, paDhI yA kehetuM te AkAzanA phulanA sugaMdhanuM varNana karavA sarakhaM be, kAraNa ke jyAre advaitarUpaja tattva be tyAre to narakAdi . javajramaNarUpa saMsAra kyAM rahyo ? ke saMsArane nirguNa jANI teno uccheda karavAnI pravRtti yAya. pUrvapakSa:- tattvathI puruSa advaitamAtraja be, ane yA je saMsAra nirguNa varNana karela be, te jema citrAmaNa karelI strInAM sarva aMgopAMga sArAM narasAM pratIta thAya be temaja sarva saMsAra pratIta thAyaDe, sarva jIvone hamezAM temaja pratibhAsana thara rahelabe. paraMtu citrAmaNa karelI khInA - gopAMganA sArA narasApapAnI peThe sarva cAMtirUpa athavA cAMtijanya be. uttarapakSaH - zrA je tamArUM kehetuM te sat be, yA vAtamAM kAMi vAstavika pramANa nathI. jo kadi zradvaita siddha karavAne pRthagbhUta pramANa mAnazo to to dvaitApatti yaze, kAraNa ke pramANa vinA kozno paNa mata siddha to nathI, jo kadi pramANa vinAja siddha mAnazo, to to sarva vAdiyo pota potAnA mAnelA matane siddha karI leze valI prAMti paNa pramAnUta thI jinna na mAnavI joiye, nahi to pramANabhUta advaita apramANaja thai jaze, cAMti jyAre advetanuMja rUpa ya tyAre to puruSa rUpa thai, ane prAMtisvarUpavAlA puruSaja be nahi, tyAre tatvavyavasthA to kAMpaNa siddha na ya jo kadi jAMti jinna mAnazo to dvaitApatti zravaze ane advaita matanI hAni thaze. jo kadI staMbhane kuMnAdikathI bheda mAnavo teneja prAMti kedezo to nizcayathI satsvarUpa kuMjAdi koi jageM to jarUra ze. aAMtine dI vinA kadApi cAnti dekhavAmAM zrAvaze nahi. pUrve jeNeM sAco sarpa dITho nathI tene doraDAmAM sarpanI jAMti kadApi nahi yAve. yathA - nADa dRSTapUrvasarpasya, rajjvAM sarpamatiH kvacit // tataH pUrvAnusAritvAd, cAMtiratrAMtipUrvikA // 1 // yA kathanathI advaitatattva khaMmana thai gayuM. valI puruSa advaitatattva avazya bIjAne nivedana karayuM, pote potAne nahi potAmAM to vyAmoha be nahi. jo kadI ke denAramAM vyAmoha hoya to to advaitanI pratipatti ( siddhi ) kadApi nahi thAya. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) jainatattvAdarza. pUrvapadaH-jyAre AtmAne vyAmoha je tyAre to advaitatattvano upadeza kasyo jAya ? uttarapakSa:- jyAre AtmAno vyAmoha dUra thaze tyAre to AtmA zravazya avasthAMtarane prApta thaze, jyAre avasthA badalAze, tyAre avazya haitApatti tha jaze. valI jyAre advaita tattvano upadezaka parane upadeza karaze tyAre avazya parane mAnavo paDaze. par3I advaitatattva parane nivedana karavU ane advaitatatva mAnavu aa kathana to mAro pitA kuMvAro (bAla) brahmacArI ne tenA jevaM thayu. A vacana kedevAzrI unmattAzno doSa Avaze. potAne ane parane banene jo mAnaze to dvaitApatti avazya thaze. zrA kAraNathI advaitamata yuktivikala ne. pUrvapadaH- paramabrahmarUpa sihaja sakala nedajJAna pratyayonA nirAlaMbanapaNAMnI siki. uttarapadaH-zrA kathana paNa tamArUM ThIka nathI. kAraNa ke parama brahmanIja siki nathI. jo je to svataH siddhi ke parataH siki ? svataH siki to nathI, jo hoya to to kozno paNa vivAda rahe nahi. jo parataH sidhi le to jhuM anumAnathI le ke AgamathI ? jo kaho ke anumAnathI le to te anumAna ke ? pUrvapadaH-te anumAna thA . vivAdarUpa je artha le te pratijJAsAMta praviSTa brahmajAsanI aMtara , pratinAsamAna' hovAthI, je je pratijAsamAna le te te pratinAsAMta praviSTaja dekhAyaDe, jema pratinAsa AtmA pratinAsamAna be, sakala artha sacetana acetana vivAdarUpa le te kAraNathI pratijAsAMta praviSTa. ghaTapaTAdi zrA anumAna be. uttarapadAH-zrA anumAna tamArUM samyak nathI (1) dharmI (2) hetu (3) dRSTAMta A traNe pratijJAsAMta praviSTa hovAthI sAdhyarUpaja thayA. pUrvapadaH-tyAre to (1) dharmI (2) hetu (3) dRSTAMta, zrA traNenA nahi hovApaNAthI anumAnaja nahi banI zake. jo ema kaho ke (1) dharmI (2) hetu (3) dRSTAMta A traNe pratijAsAMta praviSTa nathI, to teunIja sAthe hetu, vyabhicArI thaze, jo ema kaho ke anAdi vidyA vAsanAnA balathI hetu dRSTAMta je te pratijAsanA bAhiranI peThe nizcaya Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya paricheda. (61) kare, jema pratipAdya, pratipAdaka, sajA, sajApati jananI peThe, te kAragathI anumAna paNa tha zakele, ane jyAre sakala anAdi avidyAno vilAsa dUra thara jAze tyAre to pratijAsAMta praviSTa pratijAsa thaze. vivAda paNa nahi rahe, patipAdya pratipAdaka sAdhya sAdhaka nAva paNa raheze nahi. par3I to anumAna karavAnuM paNa kAMza phala nahi. Apaja anujavamAna paramabrahma bane te deza kAla avyavabinna kharUpa pragaTa thatAM niyaMnicAra, sakala avasthA vyApakapaNA vAlAmAM anumAnano kAMza prayogaja jozto nathI. uttarapada-jo anAdi avidyA pratinAsAMta praviSTa ne to to vidyA thaz gai. tyAre have asatrUpa (1) dharmI (2) hetu (3) dRSTAMtAdi jeda kema dekhI zakAya. jo kaho ke pratinAsanI bAhiranUta to to avidyA pratinAsamAna ke apratijAsamAna ? te avidyA pratinAsamAna rUpa hovAthI apratinAsamAna to nahi. jo ema kaho ke pratijAsamAna , to tenIja sAthe hetu, vyajicArI 3. tathA pratinAsanI bAhirajUta hovAthI teno pratinAsamAna hovAthI jo kadI tamArA manamA ema hoya ke avidyA je je te nathI pratimAsamAna ke nathI apratijAsamAna, nathI pratinAsanI bAhira ke nathI pratijAsanI aMdara praviSTa, nathI eka ke nathI aneka, nathI nitya ke nathI anitya, nathI vyabhicAriNI ke nathI avyabhicAriNI, sarvathA vicArane yogya nathI, sakala vicArAMtara atikrAMta svarUpa be, rUpAMtaranA bajAvadhI avidyA je le te nIrUpatA lakSaNa , zrA paNa tamAro ajJAnano vistAra , tevI nIrUpatA khanAvane A avidyA , A apratinAsamAna De, ema koNa kathana karavAne samartha De ? jo ema kaho ke A avidyA pratijAsamAna ne to par3I kevIrIteM avidyA nIrUpa siMha thaze, je vastu je kharUpathI pratinAsamAna be, te teja vastunuM rUpa be; tathA avidyA je je te vicAragocara ke vicAragocaratArahita je ? jo kaho ke vicAragocara De to to nIrUpa nahi, jo vicAragocara nathI to to tene mAnanAra mahAmUrkha be. jyAre vidyA, avidyA baMne sika, tyAre eka parama brahma anumAnathI kema sipha thayA ? thA kehevAthI upaniSadUmA je eka brahmane kahenArI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) jainatattvAdarza, zruti te paNa khaMmana yaz gai, temaja " sarva vai khalvidaM brahmetyAdi vacanane paramAtmAno arthAtara hovAthI dvaitApatti yaz jase, jo ema kahezo ke anAdi avidyAtrI ema pratIta ghAyaDe to to pUrvokta dUSaNono prasaMga Avaze. savatra advaitanI siddhi vaMdhyAputranI zojA jevI . te kAraNathI advaitamata yuktivikata . tethI ekaja Izvara jagat pehelAM hatA e kehe mithyA be, A prathama Izvarane mAnanAranA matanuM khemana yayu. have vIjA Izvara jagatnA upAdAna kAraNabAlA, eka Izvara zrane vIjI sAmagrI, zrA bane padArtha anAdi . sAmagrI je je te nIce mujaba De, (1) pRthvI (5)jala (3) agni (4) vAyu A cArenA paramANurja, () AkAza (6) dizA (7) AtmA (ja) mana (e) kAla A nava vastu nitya be, anAdi, koznI banAvelI nabI, Izvara, A pUrvokta sAmagrItrI zrA sRSTine racele. matAvalaM viyeM jevI rIte Izva rane jagatkartA mAnela be te rIti lakhiyeM liye. upajAtibaMda ||krtaasti kazvijagataH sacaikaH, sasarvagaH lakhavazaH sanityaH // zmAH kuvAkaviDaMvanAH syu, steSAM na yeSAmanuzAsakastvam // 1 // A jagat pratyadAdi pramANadhI lakSya . carAcararUpa traNe jagat teno koz evo puruSa racanAra be ke jenuM svarUpa kahI zakAtuM nathI. Izvarane jagatkA mAnanArA bAr3hI ebuM anumAna karele ke-pRthvI, parvata, vRdAdi sarve, buddhimAn karttAnAM karelA bekArya hovAyI je je kArya he te sarve buddhimAn karttAnAM karela je.jebo ghaTa tevU Ajagat be, te kAraNayI jagat buddhivAlAnuM race, .jevuddhivAlA teja Izvara, ema paNa na keddezo ke AtamAro hetu asiddha be,zA kAraNathI asijhane ? jurDa, pRthvI, parvata, vRtAdi potapotAnA kAraNa samUhayI utpanna ghayela te kAraNathI kAryarUpa ne, tathA avayavI ne, tethI kAryarUpaDe, sarvavAdiyono evo nizcaya . tayA ema paNa na kehetuM ke A tamAro hetu anekAMtika ne, tathA viruddha te, kAraNa ke amAro hetu vipatthI atyaMta dUra gayela tayA ema paNa na keheMbu ke zrA tamAro hetu kAlAtyayApadiSTa , kAraNa ke pratyadA, anumAna, AgamadhI vAdhita nathI, dharma dharmI anaMtara kehevAyI tathA ema paNa na kehebu ke tamAro hetu prakaraNasama ne, kAraNa ke anu Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSitIya parijeda. (63) mAnathI je sAdhya be, tenA zatrunUta bIjA sAdhyane sAdhanArA anumAnanA anAvathI, tathA ema paNa na kehe ke Izvara, pRthvI, parvata, vRdAdinA kartA nathI, kAraNa ke mukta AtmAnI peThe zarIra vinAnA be. A,pAlanA tamArA anumAnano vairI anumAna le te Izvarane jagatkarttA sika thavA detuM nathI. kAraNa ke tame to Izvarane zarIravinAnA sijha karIne jagatnA akartA sijha karyA, paraMtu ame to Izvara zarIravAlA mAnelA be te kAraNathI tamAraM anumAna asatya je. valI amAro hetu niravadya ne tathA Izvara eka be. kAraNa ke jo bahu Izvara mAniyeM to to eka kArya karavAmAM IzvaronI jUdI jUdI buddhi thara jAya ane teu~ne manA karanAra to koza be nahi tethI kArya kema utpanna thAya ? ko Izvara potAnI - bAthI cAra pagavAlo manuSya race, valI bIjo Izvara ba pagavAlo racI de, ane trIjo be pagavAlo race, to cotho ATha pagavAlo race, evI rIteM sarva vastu vilakSaNa vilakSaNa racAya to sarva jagat asamaMjasarUpa thara jAya. paraMtu ema nahi tethI Izvara ekaja hovA jozye. valI Izvara sarvagata sarvavyApI De, jo Izvara sarvavyApaka na hoya to traNa juvanamA je eka sAthe utpanna thanArAM kArya meM te sarva eka kAlamAM kadI utpanna nahi thAya.. jema ke kuMnArAdi jyAM haze tyAMja kuMjAdi kArya karI zakaze. paraMtu dezAMtaramA kadI te nahi karI zake. temaja Izvara sarvajJa , jo sarvajJa na hoya to sarva kAryonAM upAdAna kAraNo kema.jANI zakaze ? jo kAryonAM upAdAna kAraNa na jANe to jagat vicitra kema raMcI zake ? tathA Izvara svataMtra be, bIjA kozne AdhIna nathI, Izvara potAnI bAthI sarva jIvone sukhaHkha, phala Ape be. kaDaM je. ke:- Izvarapreritogat, svarga vA svameva vA // anyojaMturanIzoya, mAtmanaH sukhapuHkhayoriti // arthaH-IzvaranIja preraNAthI jagatvAsI jIva, svarga tathA narakamAM jAya De, kAraNa ke Izvara vinA koi jIva pote potAne sukha ukhanuM phala ApavAne samartha nathI. jo Izvarane parataMtra mAniyeM to mukhya kartA Izvara reheze nahi, eka bIjAne AdhIna mAnavAthI anavasthA dUSaNa lAgI jaze. te hetuthI Izvara khavaza be paraMtu parAdhIna nathI. valI Izvara nitya ne jo kadI anitya hoya to tene utpanna karanAra bIjo koza hovo jozye, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (64) jainatattvAdarza. te to nathI. te hetuzrI Izvara nityaja . pUrvokta vizeSaNayukta Izvara (jagavAn ) jagatkarttA . iti pUrvapadA / uttarapadaH-he vAdi ! thApa je ema kaho bo ke pRthvI, parvata vRdAdi buddhimAn karttAnAM racelAM be, te ayukta De, kAraNa ke A ApanA anumAnamAM vyAptinuM grahaNa yaz zakatuM nathI, ane hetu je hoya je te sarvatra vyAptimAM pramANathI sima thayA thakAja potAnA sAdhyane sika karI zake De. A kathanamAM sarvavAdiyo ekamata ne. have prathama Apa kaho ke jo Izvara jagat race le to pUrve kahyA mujaba te Izvara, zarIravAlA ke zarIra vinAnA ne ? jo ema kaho ke Izvara zarIravAlA ne to amArA sarakhA dRzya zarIravAlA le ke pizAcAdinI peThe adRzya zarIra vAlA ? prathama pada to pratyakSa bAdhita ke kAraNa ke teI. zvaranA vinAja vartamAnamAM paNa utpanna thanArAM tRNa, vRkSa,dhanuS, vAdalA pramukha kAryoM dekhiye biye. "anitya zabdaprameyatvAt" jema thA prameyatva hetu sAdhAraNa anekAMtika be temaja thA kAryatvahetu sAdhAraNa anekAMtika . bIjo pada mAnazo to zuM IzvaratuM zarIra nathI dekhI zakAtuM te Izva* ranAmAhAtmyathI nathI dekhI zakAtuM ke amArA mAga adRSTanA pranAvathI ? arthAt amArA mAga karmanA prajAvathI nathI dekhI zakAtuM ? jo ema kehezo ke IzvaranA mAhAtmyathI IzvaranuM zarIra dekhAtuM nathI to thA padamAM ko paNa pramANa nathI ke jethI IzvaranuM mAhAtmya siddha thAya, paraMtu vAdI jo tapAvelu jasata pIvAnI hiMmata kare to kadAcit mAnI lazyeM. A tamArA kathanamAM itaretara Azraya dUSaNa Ave . jo Izvara mAhAtmya vizeSa siddha thAya to adRzya zarIravAlA siha thAya, jo adRzya zarIravAlA siddha thAya to mAhAtmya vizeSa sijha thAya. bIjo pada-jo pizAcAdinI peThe IzvaracaM adRzya zarIra mAnazo to to saMzayanI nivRtti thaze nahi. jema ke-jhuM Izvara nathI ke-jethI tenuM zarIra najare paDatuM nathI? tyAre to vAMphaNInA putranA zarIranI jema, athavA to amArA pUrvanA pAponA prajAvaNI IzvaranuM zarIra dekhAtuM nathI. zrA saMzaya kadI dUra nahi thAya. jo ema kaho ke amArA Izvara, zarIrarahita ne to to dRSTAMta temaja dArTItika e bane viSama thai jaze ane hetuviruddha tha Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya parijeda. (65) jaze, kAraNa ke ghaTAdi kAryonA karttA kuMjArAdi zarIravAlAja dekhiye biyeM, ane Izvarane jyAre zarIrarahita mAniye tyAre to Izvara kAMza paNa kArya karavAne samartha nahi thAya; je AkAzanI jema nitya vyApaka akriya be te akartA be. zrA hetuzrI zarIrasahita ke zarIrarahita IzvaranI sAthe kAryatvahetunI vyApti sika thatI nathI, tathA Apano hetu kAlAtyayApadiSTa paNa De, ApanA sAdhyanA dharmino eka deza vRdA, vIjalI, vAdalAM, IadhanuSyAdinA Aja paNa koi buddhimAn kartA dekhAtA nathI, te kAraNazrI pratyakSathI bAdhita thayA panI tame potAno hetu kahyo. tethI tamAro detu kAlAtyayApadiSTa siddha thayo. zrA tamArA kAryatvahetuthI buddhimAn Izvara jagatkartA kadI sijha yatA nathI. have bIjI rIte jagatkartA khamana karavAnuM svarUpa lakhiyeM jiyeM je koza IzvaravAdI ema kahe ke jagat sarva Izvaranu racevU ! te tenu kehe samIcIna nathI, kAraNa ke jagatkartA Izvara ko pramANathI sijha yatA nathI. pUrvapadaH-Izvarane jagat karttA sijha karanAra anumAna pramANa je. jurja. je yathocita rIte animata phalane saMpAdana karavAne pravRtta hoya, teno adhiSThAtA ko buddhimAn avazya hovo jozya, jema vAMsalA, Ari pramukha zastra, kASThanA be kaTakA karavAmAM pravarte De, temaja yathocita rIteM sarvajagatne sukha duHkhAdi je phala Ape le teno adhiSThAtA ko buddhimAn jarUra hovo jozya, thApeM ema na kehebu ke vAMsalA, Ari pramukha poteja kASThanA be kaTakA karavAmAM pravarne be, kAraNa ke te to acetana De tethI potAnI mele kema pravartI zake ? jo ema kaho ke vAsalA, Ari pramukha khajAvadhI pravarne de to to teunI niraMtara pravRtti hovI jozye, vacamAM kadI stabdha thavAM na jozyeM, paNa ema nahi pUrvokta hetuthI yathocita rIteM pota potAnAM phalane sAdhanArA je jIva be, teuno adhiSThAtA Izvaraja siddha thAya . tathA bIjuM anumAna. je parimaMmalAdi, vRtta, tryaMza, caturaMza, saMsthAnavAlA gAma, nagarAdi be, te sarvajJAnavAnanAM karelA je. jema ghaTAdi padArtha, temaja pUrvokta saMsthAna saMyukta pRthvI, parvata pramukha . zrA anumAnathI paNa jagatkartA Izvara sika thAya . uttara padaH-jagatkartA siddha karanAruM zrApa, zrA anumAna ayukta , Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. kAraNa ke pUrvokta tamAruM anumAna jema amArAmatamAM prathamazrIja siddha temaja siddha kare , te kAraNathI siddhasAdhana dUSaNa tamArA anumAnamAM Ave . amArA matamA prathamathIja nIce mujaba sika. saMpUrNa A jagatnI je vicitratA De te sarve karmanA phalathI je ema ame mAniye biyeM, kAraNa ke A jArata varSamAM aneka dezomAM, TApurDamAM, hemavaMtAdi parvatomAM aneka prakAranA manuSyAdi prANI je vAsa kare , tathA teUne sukha muHkhAdi aneka tarehanI je avasthA banI rahI De te sarva avasthAnuM kAraNa karmaja . bIju koz nathI, valI dekhavAmAM paNa karmaja kAraNa thaza zake be, kAraNa ke jyAre ko puNyavAn rAjA rAjya kare be, tyAre tenA rAjyamAM sukAla, nirupalava hoya , te, te rAjAnA zuja karmano prajAva . te kAraNathI je yathocita rIteM jIvone phala Apele te karma . karma jIvane AdhIna , ane jIva cetana hovAthI buddhimAn De, tethI buddhimAnane AdhIna thazne karma yathocita phala Ape . ArIteM tamArA anumAnamAM sijhasAdhana dUSaNa . jo ema kehezo ke ameto viziSTa buddhivAlA Izvaraneja sika kariye biye, paraMtu sAmAnya bukivAlA jIva nathI sika karatA, to to tamAraM dRSTAMta sAdhyavikala le. vAMsalA, zrAri pramukhamAM Izvara adhiSThitapaNAMno vyApAra to upalabdha thato nathI paraMtu suthArAdino vyApAra anvayavyatirekathI upalabdha thAya . pUrvapadaH-suthArAdipaNa IzvaranI preraNAthIja te te kAmamA pravarte le amAraM dRSTAMta sAdhyavikala nathI. uttarapakSaH-tyAre to Izvara paNa bIjA IzvaranI preraNAthIja pravartatA haze, paraMtu potAnI mele pravarttatA nahi hoya, valI te IzvarapaNa bIjA IzvaranI preraNAthI pravarttatA haze, evI rIteM to anavasthA dUSaNa Avaze. pUrvapakSaH-baDhaIpramukha jIva to sarve ajJAnI le tethI IzvaranI preraNAthI ja pota potAnA kAmamA pravarte De, ane Izvara ( jagavAn ) to sarva padArthonA jhAtA ne tethI anavasthA dUSaNa nathI. __ uttarapakSaH-zrA tamAraM kehevU asat be. kAraNa ke temAM itaretara dUSaNa Ave . prathama Izvara jo sarva padArthanA yathA'vasthita kharUpanA jJAtA sika thAya, to anyanI preraNA vinA poteja pravarne je ema siha thAya,jo . Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ditIya pariveda. (67) anyanI preraNA vinA Izvara poteja pravarte je ema siddha thAya to to sarva padArthanA yathAvasthita svarUpa jANanArA sarvajJa sijha thAya, jyAM sudhI zrA banemAMthI eka sika na thAya tyAM sudhI bIjAnI siddhi kadI na thAya, valI he IzvaravAdi ? ame tamane puliye biyeM ke jo Izvara sarvajJa temaja vItarAga ne to zA mATe bIjA jIvone asat vyavahAramA pravarttAve ? kAraNa ke je vivekI hoya je te madhyasthaja hoya je temaNe to jIvone sat vyavahAramAMjapravRtta karavA jozye, paraMtu asat vyavahAramA nahi pravRtta karavA jozye, ane Izvara to jIvone asat vyavahAromAM paNa pravAve tethI Izvarane sarvajJa temaja vItarAga kema kehevA jozye? pUrvapadaH- Izvara to sarva jIvone zuja karma karavAmAMja pravarttAve , tethI cagavAn to sarvajJa ane vItarAgaja De; ane je jIva adharma karanArA ke teu~ne asat vyavahAramA pravAvIne panI narakapAtanuM phala Ape be, jethI te jIvo puHkhathI marIne pharI pApa na kare, tethI ucita phala devAthI Izvara (nagavAn ) vivekavAn temaja vItarAga sarvajJa be, temAM kAMzpaNa dUSaNa nathI. uttarapadaH-zrA zrAparnu kehetuM vicAravinAnuM be, kAraNa ke prathama pApa karavAmAM to Izvaraja pravRtta kare , Izvara vinA bIjo to koz preraka nathI, valI jIva pote to kAMza karI zakato nathI kAraNa ke te to ajJAnI ne tethI pApamAM ke dharmamA pote pravRtta tha zakato nathI, to paDI prathama pApa karAvavAmAM jIvane pravarttavavo. panI narakamAM nAkhIne tenuM phala nogavAvaq, par3I dharmamAM pravarttAvavo vAha ? zuM IzvaranI IzvaratA ane vicArapUrvaka kAma ? pUrvapadaH-Izvara (jagavAn ) jIvone kadI pravadvatA nathI paraMtu jIva poteja pravaH be. tethI je jIva jevAM karma kare , te karmanA vazathI Izvara (nagavAn ) tevAM tevAM phala te jIvone Apele. jema ko rAjA rAjya kare ne te corI karavAnI manA kare , kozne corI karavAnu kehetA nathI, tAMpi ko sakhsa corI karaze to te corane avazya rAjA zidA karaze, tevIja rIteM Izvara pApa to karAvatA nathI, paraMtu pApa karanArane zikSA kare . Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) jainatattvAdarza. uttaraH- taureta nAmano graMtha , temAM ema lakhyu De ke, IzvareM abarahAmane tyAM roTI khAdhI, tathA yAkubanI sAthe kustI karI; thA lakhApathI pratIta thAya be ke Izvara dehadhArI je. valI zaMkaradigavijayanA bIjA prakaraNamAM zaMkarakhA minA ziSya AnaMdagiri teja graMthanA AdimAM lakhe ke "hu~ sarvajJa hU~" te lakhiye biyeM. "jyAre nAradajIe joyuM ke zrA lokamAM bahuja kapolakalpita mata utpanna thayA ne, zrane sanAtana dhameM lupta thayo , tyAre te tatkAla brahmAjIpAse pahocyA. ane jazne kehevA lAgyA ke he pitAjI! Apano mata to prAyaH rahyo nazrI, ane lokoe aneka mata calAvyA be, tethI A vAtano kAMza upAya karavo jozye; te sAMjalI brahmAjI bahu vakhata sudhI vicAra karIne, putra, mitra, nakta janoMne sAthe lazne potAnA lokathI nikalI zivalokamAM praveza karatA havA. tyAM jaz jue to madhyAhnamAM koDa sUryano prakAza hoya nahi, tathA koDa caMjamA samAna zItala, jene pAMca mukha , caMjamA mugaTamAM ne vijalIvat piMgali jaTA dhAraNa karI , ane pArvatI jenA vAmArka aMgamA De evA sarvanA Izvara, mahAdeva dIga. paDI brahmAjIye namaskAra karI stuti karI; ane kehevA lAgyA ke he mahAdeva ! sarvajJa, sarvalokeza, sarvasAdI, sarvamaya, sarva kAraNa ityAdi-A lakhavAzrI pragaTa pratIta thAya De ke Izvara dehadhArI be, jo dehadhArI Izvara na hoya to par3I pAMca mukha kema hoya ? A lakhANathI Izvara zarIrarahita siddha 'thatA nathI. have jo zarIradhArI Izvara hoya to to A lokamAM Izvaraja vyApI radeze, ane bIjA padArthoMne rehevAmATe bIjo loka jozze. jo ema kaho ke jJAnAtmAthI Izvara sarvavyApaka to to sijhasAdhya nathI; ame paNa jhAnakharUpathI to jagavAnane sarvavyApI mAniyeMdriyeM. paraMtu ju5. tamArA vedathI viruddha na hoya ? kAraNa ke vedomAM zarIrathIja sarva vyApaka kahela . yathA. "vizvatazcakuruta vizvatomukhovizvatobAhuruta vizvataspAdityAdi zruteH" A zrutizrI siddha thAya ne ke Izvara zarIrazrIja sarvavyApaka , ane tema hovAthI pUrvokta dUSaNo Ave ne tethI Izvara savavyApaka nathI. valI zrApa kaho ho ke Izvara sarvajJa , paraMtu tamArA Izvara sarvajJa paNa nathI; kAraNa ke ame je sRSTikartA IzvaranA khaMmana ka Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya parijeda. (75) ranArA liyeM, te tenAthI viparIta cAliye biye, tethI thamane teu~e zAmATe racyA ? jo ema kehezo ke janmAMtarodhI upArjana karelAM je je tamArAM zujAzuja karma De te kamoMne anusAra tamane Izvara phala Ape , to par3I tamArA kedevAthIja IzvaranI svataMtratApara pANI phaguM; kAraNa ke jo amArAM kamoMvinA Izvara phala ApI zakatA nathI to to Izvarane kAM AdhIna nathI; jevAM amArA karma haze tevu amane phala malaze, jo ema kaho ke Izvara je zche te kare to to zuM jANiye ke Izvara zuM karaze, dharmiyone narakamAM nAkhaze ke pApiyone svargamAM mokalaze ? jo ema kaho ke paramezvara nyAyI , jevaM jevaM je kare , tevU tevaM tene phala zrApe , to valI teja parataMtratArUpa dUSaNa IzvaramA lAge . valI Izvara nitya je ema kehebu te paNa tamArA potAnA gharamAMja suMdara lAge De, kAraNa ke nitya to te vastune kahiye ke je traNe kAlamA ekarUpa rahe. jo Izvara nitya ne to jhuM tenAmAM jagat banAvavAno khanAva De ke nahi jo ema kaho ke tenAmAM jagat racavAno khanAva to Izvara niraMtara jagatne racyA karaze,kadA'pi baMdha radeze nahi,kAraNa ke jagat racavAno khannAva to tenAmAM nitya je.jo ema kehezo ke IzvaramAM jagat racavAno khannAva nathI to to Izvara kadApi jagat racaze nahi, kAraNa ke jagat racavAno svanAva tenAmAM nathI. tathA jo IzvaramAM jagat racavAno svajAva ekAMta nitya ne to to pralaya kadApi nahi thAya, kAraNa ke IzvaramAM pralaya karavAno khanAva nathI. jo ema kaho ke IzvaramAM racavAnI temaja pralaya karavAnI bane zaktiyo nitya ne to to kadApi jagat racAze paNa nahi, tema teno pralaya paNa thaze nahi, kAraNa ke parasparaviruddha evI be. zaktiyo eka sthAnamA ekakAlamAM kadApi rehetI nathI. jo reheze to jagat racAze nahi, tema teno pralaya thaze nahi kAraNa ke je kAlamAM racanArI zakti racaze teja kAlamAM pralaya karanArI zakti pralaya karaze, ane je kAlamAM pralaya karanArI zakti pralaya karaze teja kAlamA racanArI zakti racI deze; evI rIteM jyAre zaktiyono paraspara virodha thaze tyAre jagat racAze nahi tema teno pralaya paNa thaze nahi. have to amAMroja mata sicha thayo. kAraNa ke jagat kozya racela nathI. tema - teno kadApi pralaya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 76 ) jainatattvAdarza. paNa to nathI, tethI yA jagat anAdi anaMta siddha yuM. jo ema kaho ke IzvaramAM bane zaktiyo nathI to paDhI jagat racAze paNa nahi temaja teno pralaya paNa thaze nahi. tethI paNa jagat anAdi anaMta siddha thayuM. jo ema kaho ke Izvara racavAnI ichA kare be tyAre race be, ghane pralaya karavAnI ichA kare be tyAre pralaya kare be temAM zuM dUSaNa ? to to IzvarI zaktiyo nitya thaI, jale anitya hoya, temAM amAre zuM dAni be ? paNa jurja, IzvaranI zaktiyo nitya be to to Izvara paNa nitya ze, kAraNa ke Izvara potAnI zaktiyothI abheda be, jo ema kaho ke zaktiyo IzvarathI nedarUpa be to paDhI zaktiyo nitya hovAthI jagat racA ze nahi tema teno pralayapaNa thaze nahi, ane Izvara kiMcitkara siddha thaze. kAraNa ke jyAre Izvara sarvazaktiyI rahita be, tyAre to kAMpaNa karavAne samartha nathI, paDhI jagat rajavAmAM kema samartha thaze ? valI zaktinuM upAdAna kAraNa koNa yaze ? paDhI Izvarano va tha jaze . kAraNa ke jyAre IzvaramAM zaktija kAMI nathI tyAre te Izvara zenoM ? to to yakAzanA phulasamAna asat be paDhI jagatkarttA kone mAnazo ? have kharaDA nino IzvaravAda lakhiyeM biyeM. kharaDajJAnI kahe beke, jagatmA jeTalA padArtha be tenA vilakSaNa, vilakSaNasaMyoga, AkRti, guNa temaja svAva mAlama paDe be. jo kadI terjano tathA terjanA niyamono karttA koi na hoya to te niyamo kadi bane nahi ; kAraNa ke jaDa padArthamAM malavAnuM temaja judA thavAnuM yathAvat sAmarthya nathI. te hetuthI Izvara karttA avazya hovA joiyeM. uttara pakSa - prathama me jagatkarttA IzvaranuM khaMkana karI cukyA biyeM, to paDhI Apa jagatkarttA kema mAno bo ? valI thApeM kayuM ke jagatnA padArthoMmAM judA judA khanAva mAlama paDe be, tethI Izvara siddha thAya be; paraMtu yA kathanathI Izvara jagatkarttA siddha yatA nathI, kAraNa ke sarva padArthomAM anaMta zakti be, tethI potapotAnI zaktithI sarva padArthoM . potapotAnAM kArya kare be. padArthonA saMyogamAM nimitta yA be. 1 kAla, 2 svAva, 3 niyeti (javitavyatA ) 4 jIvonAM karma, 5 jIvono udyama; 1 prArabdha- daiva- adRSTa - jIvakRta dharmAdharma -kiMvA- pudgalo. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) vitIya paricheda. zrA pAMca nimitta vinA bIjaM kozpaNa nimitta nathI, e pAMcaveM svarUpa Agala upara lakhavAmAM Avaze. / pratyadamAM paNa pAMce nimittozrI sarva kAMza utpanna thAya ne te joyeM biye. jema ke bIjAMkura jyAre bIja vavAya , tyAre kAla paNa yathAnukUla hovo jozya, temaja bIja, jala ane pRthvI ityAdinA khajAva paNa avazya hovA jozya, temaja niyati paNa kAraNa je-je je padArthonA khajAva te te padArthonA tevA tevA je pariNAma thAya De tenuM nAma niyati be; valI aSTavidha karmapaNa kAraNa be. tathA puruSakAra (jIvono udyama ) paNa kAraNa be, A pAMca vastu anAdi , kozya racela nathI; kAraNa ke vastunA je je khanAva je te te sarva anAdithI . jo kadI vastumAM potapotAnA svajAva na hoya to to koz vastuja satrUpa reheze nahi. sarva zazazRMgavat asat tha jaze. valI pratyada dekhAya be evAM, pRthvI, AkAza, sUrya, caMDamA ityAdi padArthoM evIrIteM anAdirUpathI sika, temaja pRthvIupara je je racanA dekhAya ne te sarva pravAhathI emaja cAlI Ave be. valI jagatnA je je niyamo ke te sarva zrA pAMca nimitta vinA zraz zakatA nathI. te kAraNathI sarve padArtho potapotAnA niyamomAM . jo tame avyanI zaktineja Izvara mAnI lezo to to amane kAMza hAni nathI; kAraNa ke ame avyanI anAdi zaktinuM nAma izvara rAkhI lezu, ane jyAre tame avyanI anAdi zaktine Izvara mAnI tyAre tamAro amAro vivAda dUra thayo; par3I tame je lakhyuM ne ke jaDamA yathAvat malavAnI zakti nathI, te paNa tamAraM lakhANa mithyA thayuM. valI jurDa ke jagatmAM jaDa padArthoM aneka tarehathI potapotAnI mele pUrvokta pAMca nimittothI potapotAmAM malI jAya . jema ke sUryanA kiraNo vAdalAmAM paDavAthI adhanuSnuM banavaM, saMdhyA hovU, pAMca varNanAM vAdalAMnI ekatra ghaTA thavI, caMDa sUryanI Asa pAsa kuMmAlAM thavAM, zrAkAzamAM pavanonA melApathI jala temaja agnirnu utpanna tharbu, temaja varasAda varasavAthI ghAsa tRNAdi aneka prakAranI vanaspatirnu utpanna tharbu, tathA aneka prakAranA kITa pataMga pramukha jIvonuM utpanna tharbu ityAdi 1 jIvakRta puruSArtha vA teNeM karelo zubhAzubha yatna. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (G) jainatattvAdarza. A pAMce nimitta vinA koza vastune banAvatAM Izvara dekhAtA nathI. jarA pakSapAta boDI vicAra karo? Izvara karttA ko taredathI sijha tha zake ne? kAraNa ke pRthvI, AkAza, caMdra sUrya ityAdi to avyArthika nayanA matathI anAdi . paDI tene vAste pubbu thAya ke A koNe banAvyA? to have ame pubiyeM liyeM, Izvarane koNe banAvyA ? jo kahezo ke Izvarane to kozya banAvyA nathI, te to anAdithI banyA banelAja , to par3I pRthvI pramukha keTalA eka padArtho paNa banyA banelA anAdizrIja ne ema mAnavAmAM zuM lajA Ave ? kharaDajJAnI kahe De ke-khajAvathI jagatnI utpatti je mAne meM tenA matamAM A doSa Ave . jo pRthvI khanAvathI thAya be to teno karttA temaja niyaMtA hoya nahi, valI A pRthvIthI judI daza koza upara zrAkAzamAM potAnI mele bIjI pRthvI thara jAta,je Aja sudhIbanI nathI tethI ema jaNAya De ke Izvara kartA . uttarapadaH- Apa koI vicAra karo jo ke nahi ? jo vicArazo to pUrvokta kehe ayukta lAgaze. kAraNa ke ame kahiye biyeM ke pRthvI vigere anAdi , koIye banAvela nathI, ane tame kaho jo ke AkAzamAM uMce daza kozane aMtare bIjI pRthvI kema nathI banatI ? have vicAro ke . A tamAro savAla samajaNavAlo ke ? A tamArA praznanA uttaramA koza ema puDe ke jo Izvara khannAvathI banyA hoya to IzvarathI alaga bIjA Izvara kema utpanna yatA nathI ? jo ema kaho ke Izvara anAdi ne tethI bIjA navA Izvara kema bane ? tevI rIteM ame paNa kahI zakiye biyeM ke pRthvI anAdi ,navI nathI banatI,to par3I daza koza AkAzamAM kema bane? pUrvapadaH- jo vastu pote potAnI meveja banIjAya to sarvaparamANu ekA kema malI jatA nathI?athavA ekeka thaIne vikharIpaNa kema jatA nathI? uttarapadaH- jaDa kAI amArI AjJA mAnatA nathI ke amArA kehevAthI ekaga thazne ekarUpa thaI jAya, athavA eka eka thaI vikharI jAya; pUrvokta pAMca nimitta jyAM malavAnAM haze tyAM ekatra thaze, jyAM nimitta nahi male tyAM ekagaM thaze nahi. pUrvapakSaH-sarva paramANuUne ekatra malavAmAM pAMcanimitta kema malatAMnazrI? Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) ktiIya paricheda, * uttarapakSaH- anAdi saMsAranI je niyatirUpa maryAdA le te kadApi anyathA thatI nathI. jo kadI thAya to, saMsAramA je jIvo janma lahe te sarve strInAja, athavA puruSanAja rUpathI kema utpanna na thAya ? jo ema kaho ke jevAM jevAM jeNe karma kasyAM hoya tevAM tevAMja tene phala male be, par3I phakta strI zrAdi svarUpazrIja kema utpanna thAya ? to have ame puchiye biyeM ke, sarvajIvoyeM strI hovAnAM ke puruSa hovAnAM judAM judAM karma kema kasyAM? ekasarakhAM karma kema na kasyAM ? uttaramA ema kehezo ke, saMsAramA e sanAtanathI rIta De ke sarvajIva sarakhAM karma kadApi karatA nathI; tyAre to paramANumAM paNa sanAtanathI eja khanAva De ke ekatra kadApi mala, nahi, temaja ekaeka thara vikharA paNa jaq nahi. he pUvapati! thA tamArA Izvara je jagat race te tamArA kedevAzrI, agAU anaMta sRSTi racI cukyA , temaja ekeka jIvone azunakarmonAM phala anaMtavAra daz cukyA , to paNa te jIvo AjasudhI pApa kasyAja kare be, to have tene zidA karavAzrI Izvarane zuM lAna thayo ? ke anaMta kAlathI A viDaMbanAmAM par3I rahyA ? valI Izvarane sRSTi racavA, paNa zuM prayojana hatuM ? pUrvapadaH- Izvarane sRSTi nahi racavAnuM zuM prayojana hatuM ? uttarapadaH- vAha re ajJaziromaNi ! A tame zuM uttara prApyo ? zrA tamArA uttarathI vidvAn mANasa upahAsa nahi kare ? Izvara jo sRSTi race to IzvaratAja naSTa thara jAya; A vRttAMta, upara sArI rIteM lakhI zrAvyA biyeM. pUrvapadaH- IzvaranI je zakti ne te sarve pota potAnuM kAma karane, jema aAMkha dekhavAnuM kAma karene, kAna sAMjalavAnuM kAma karele, tevI rIteM IzvaramAM je racanAzakti , te racanA karavAzrIja saphala thAyabe, te vAste jagat racele. uttarapadaH-jo tame Izvarane sarva zaktimAn mAnyA to IzvaranI sarva zakti saphala thavI jozye. par3I to Izvara eka suMdara puruSay rUpa racIne 1 jagatnI sarva suMdara suMdara striyo sAye joga kare, cora banI corI kare, 3 vizvAsa dhAtipaNuM kare, 4 jIvahatyA kare, 5 jUTha bole, 6 zra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) jainatattvAdarza. nyAya kare, 7 avatAra laz gopiyo sAthe kabola kare, kubjA sAthe joga kare, e bIjAnI strIne jagavI lai jAya, 10 zirapara jaTA rAkhe, 11 traNa AMkha banAve, 15 belapara caDhe, 13 zarIrapara vinUti lagAve, 14 eka strIne vAmAAMgamA rAkhe, 15 koz muninI pAse nAgA thai nAce, 16 kozne varadAna Ape, 17 kozne zApa de, 17 cAra mukha banAvI eka strI rAkhe, 1e potAnI putrI sAthe joga kare, 20 saMgrAma kare, 1 strIne corI bajAya to par3I te strIne mAde roto phare, 25 eka potAno nA3 banAve, paLI jyAre saMgrAmamAM tene zastra lAge, tyAre nAznA kuHkhathI baDha rove, 23 pote potAne ajJAnI samaje, 24 nAznI cikitsA vAste vaidya bolAve, 25 sarva kAMza khAya, 26 pIye, 27 nAce, 20 kude,zae rove, 30 pITe, paDI, 31 nirmala, 32 jyotiHsvarUpa, 33 nirahaMkAra, 34 sarva vyApaka; banI bese ityAdi zakti IzvaramAM be ke nahi ? jo de to, pUvokta sarva kAma Izvarane karavAM paDaze, jo nahi kare to IzvaranI sarva zakti saphala nahi thavAnI ? par3I to Izvara mahApuHkhI thara jaze. kAraNa ke jene netra to malelA ,ane tene dekhavAnuM na male to, te kevo kuHkhI thAya ? jo ema kaho ke pUrvokta ayogya zakti IzvaramAM nathI, to to sarva zaktimAna Izvara ne ema kadApi na kehe jozya. jo ema kaho ke yogya zaktirjanI apedAyeM ame sarvazaktimAn mAniyeM biyeM, to to jagat racavAnI zakti paNa ayogyaja be, te paNa paramAtmAmAM nathI. te zaktinI ayogyatA, upara lakhI AvyA biyeM. tathA pUrvapadi! jyAre IzvareM prathama sRSTi racI hatI, tyAre strI, puruSo to na hotA, have vicAro ke mAtA pitA vinA manuSya kema utpanna thayAM haze ? pUrvapadaH-jyAre IzvareM sRSTi racI hatI, tyAreja bahupuruSa, temaja bahu striyo, mAtA pitA vinA racyAM hatA,tyArapaDI garnathI utpanna thavA lAgyAM. .uttarapadaH-zrA pramANarahita kehe kozpaNa vidvAn mAnaze nahi. kAraNa ke mAtA pitA vinA kadApi putra utpanna tha zakato nathI. jo kadI IzvareM prathama mAtA pitA vinA puruSa, strI utpanna karayAM hatAM to Aja paNa ghaDyAM ghaDAvyAM, banyAM banAvyAM strI puruSa kema nathI mokalatA? garnadhAraNa karAvavAM, strIpuruSanAM maithuna karAvavAM, garjavAsanAM kuHkha jo Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitIya parijeda. (1) gavAvavAM, yoniyaMtradvArA kheMcI kaDhAvavAM, ityAdi saMkaTa zAvAste racyAM? IzvareM anaMtavAra sRSTi racI, ane pralaya kasyo, tyAre to thAkyA nahi to zuM manuSyoneja banAvavAthI thAka caDavAno ? ke ghaDelA ghaDAvelA banelA banAvelA mokalI zakatA nathI ? mAtA pitA vinA putra utpanna thAya e kadApi banI zakatuM nathI, te hetuthI jagatno pravAha anAdithI tevIja rIteM taratamatA rUpeM cAlato Avelo sika thAya . pUrvapada-jo kadI Izvara sarva vastunA kartA na hoya, ane jIvaja kartA hoya to to jIva potejazarIra dhAraNa karI ze. valI zarIrane kadApi boDaze nahi, pote potAnAM sArAM phala jogavI leze, ane kadI maraze nahi. __uttarapadaH-ApeM je kaDaM te sarva karmane vaza , paraMtu jIvane AdhIna nathI, jo ema kaho ke karmapaNa jIveMja kasyAM hatA, tyAre azuja kama jIveM kema kasyAM ? kAraNa ke koipaNa potAnuM buruM karatAM nathI; zrA vAtano uttara to apAI gayo , paraMtu tamArI samajaNa thoDI je tethI samajatA nathI. kAraNa ke jIvonI je je zubha azuna avasthA be, te sarva karmonuM phala . valI jIva, karma karavAmAM to prAyaH khataMtraja be, paraMtu phala nogavavAmAM khaveza nathI. kAraNa ke jema koi jIva dhanuSthI tIra calAve ane par3hI pakaDavA cAhe to te jema tenAmAM sAmarthya nathI, temaja koI jIva viSa khAya, te khAvAmAM to khavaza be paraMtu te viSanA vegane rokavAmAM jema samartha nathI, tema karma karavAmAM to jIva prAyaH svataMtra De paraMtu phala jogavavAmAM paravaza . valI jema vartamAna kAlamAM relagADI, tathA tAra jIvoe banAvelA te cAlatI relagADI tathA jatA tAranA vegane, jeTalo vakhata tenI kalanI preraNA zakti baMdha paDatI nathI teTalo vakhata, ko jIva rokI zakatA nathI, tevIja rIteM karmaphalanA vegane rokavAmAM jIvapaNa samartha nathI. valI jIvane javAMtaramAM koNa laI jAya ? tathA jIvanA zarIranI racanA, AMkhonA paDadA, aneka prakAranA raMga beraMgI, hADa, cAmaDI, lohI, vIrya ityAdi racanA koNa racene ? . tenuM pUrNa svarUpa jyAM (14) karma prakRtinuM svarUpa lakhazuM tyAMcI jANabu. te hetuthI Izvara jagat kartA ko tarehathI sika thatA nathI. vizeSa 1sArAsAra-nahAnA mohodA uMcanIca vA nyUnAdhika-ke samaviSama sukhiduHkhI. rasvataMtra, 11 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) jainatatvAdarza. rIte jagatkartA IzvaranuM khaMDana jANavu hoya to (1) zrIsaMmatitaka, (2) chAdazasAra nayacakra, (3) syAhAdaratnAkara, (4) anekAMtajaya patAkA, (5) zAstrasamuccayasyAchAdakalpalato, (6) syAhAdamaJjarI, (7) syAhAdaratnAkarAvatArikA, (ja) sUtrakRtAMga, (e) naMdI siddhAMta, (10) zabdAMnonidhigaMdha hasti mahAjASya, (11) pramANasamuccaya, (15) pramANaparIkSA, (13) pramANamImAMsA, (14) AptamImAMsA, (15) prameya kamalamArttama, (16) prameya dinamAtama, (17) nyAyAvatAra, (17) dharmasaMgrahaNI, (1e ) tattvArtha, (20) Sagdarzanasamuccaya, ityAdi jainamatanA graMtha joI bevA. te kAraNathI je kAmI, krodhI, kapaTI, dhUrta, parastrI gAmI, svastrIgAmI, nAcanArA, gAnArA, bajAvanArA, ropITakaranArA, jasma lagAvanArA, mAlA japanArA, saMgrAma karanArA, mamaru Adi vAjAM vagADanArA, varadAna athavA zApa denArA, vinAprayojana aneka saMkaTamA paDanArA, ityAdi aDhAre dUSaNasahita 2 te kudeva be. tene Izvara mAnavA teja mithyAtva . zrA kudevone mAnanArA paTaranI nAva upara bega be. te kAraNathI lakhavAnuM prayojana eTabuM le ke kudevane kadApi ahaMta jagavaMta paramezvara mAnavA nahi. ___itizrI tapAgalIyamunizrIbujhivijaya ziSyamunyAnaMda vijayAtmArAma viracitajainatattvAdarzanASAMtarekudeva nirnnynaamaadvitiiyHprivedHsNpuurnnH||5|| - ||ath tRtiiyprichedpraarNjH|| trIjA paridamAM gurutattvanuM svarUpa kahiyeM biyeM. jainamatamAM gurunAM lakSaNa A pramANe lakhelAM beH- mahAvratadharAdhIrA, jaidmaatropjiivinH|| sAmAyikasthAdharmopa, dezakAguravomatAH // 1 // arthaH-ahiMsAdi pAMca mahAvrata dhAraNa karanArA tathA pAlanArA, ane Apatti samaye dhairya rAkhanArA, potAnA dhAraNa karelA vratamAM dUSaNa lagAvI kalaMkita nahi karanArA, tathA beMtAlIza dUSaNarahita mAdhukarI nidAvRtti karI, potAnA cAritra dharmanA, tathA zarIranA nirvAhavAste jojana karanArA, nojana paNa purUM peTa jarI nahi karanArA, nojanane vAste anna, pANI rAtrimA nahi rAkhanArA, tathA dharma sAdhananAM upakaraNa varjI bIjo kAM paNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 83 ) tRtIya pariccheda. saMgraha nahi karanArA, dhana, dhAnya, suvarNa, raupya, maNi, motI, pravAlAdi kAMpaNa parigraha nahi rAkhanArA, tathA rAga dveSanA pariNAmarahita, mAdhyasthavRttithI sadA vartanArA, tathA jIvonA uddhAravAste, zrahaMta jagavaMta paramezvareM samyagrajJAna, darzana, cAritrarUpa dharma, syAdvAda anekAMtasvarUpa nirUpaNa karela be, teno navyajIvone upadeza karanArA, paraMtu jyotiSa zAstra, aSTAMganimittazAstra, vaidyakazAstra, arthazAstra tathA rAjanItisevApramukha aneka zAstra, jethI dharmamAM bAdhA pahoMce tevAM zAstrono upadeza nahi karanArA, kAraNa ke laukika zAstro buddhimAna puruSo varttamAnamAM paNa bahu adhyayana kare be, temaja sAMsArika vidyAnAM navIna, navIna aneka pustako banAve. tathA pAzcAttya puruSonI buddhi joi zrA dezanA loko paNa sAMsArika vidyAmAM bahuja nipuNa thAya be, ane te kAraNathI jIvone dharma pAmavo bahuja muzkela thAyabe, tethI phakta dharmanoja upadeza karanArA, evA lakSNavAlA guru jainamatamAM be arthAt jainamatamAM gurunAM vAM lakSaNo be. prathama pAMca mahAvrata sAdhune dhAraNa karavAM kalAM be te pAMca mahAvrata kayAM be ? te kahiyeM biyeM. ahiMsAsUnRtA'steya, brahmacaryAparigrahAH // paMcabhiH paMca niryuktA, jAvanA nirvimuktaye // 2 // zrarthaH - (1) hiMsA ( jIvadayA ) (2) sUnRta ( satyavacana bolavu ) (3) asteya ( sAdhune ucita, yA vinA vastu na levI te ) (5) brahmacarya pAla (5) sarva parigrahano tyAga, e pAMca mahAvrata be, tathA thA pAMca mahAvratomA ekeka mahAtratanI pAMca pAMca jAvanA be. sAdhu yA pAMca mahAvrata, tathA pacIza jAvanA, mohane vAste pAle. yA pAMca mahAvratamAMthI prathama mahAvratanuM svarUpa lakhiyeM biyeM. na yat pramAdayogena, jIvitavyaparopaNaM // trasAnAM sthAvarANAM ca tadahiMsAvataM mataM // 3 // zrarthaH - trasa, ( dvIpriyAdi ) chAne sthAvara, ( pRthvI kAya ) (apkAya te kAya vAcakAya vanaspatikAya) yA sarva jIvone pramAdavaza thai mAre nahi. pramAdanAM lakSaNo; rAga, dveSa, sAvadhAna, ajJAna, mana vacana kAyAnuM caMcalapaNuM, dharmane viSe anAdara ityAdi pramAdane vaza thai je prANAtipAta karavo, teno je tyAga, tenuM nAma hiMsA vrata be. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. bIjA mahAvratanuM svarUpa lakhiye biyeM. priyaM pathyaM vacastathyaM, sUnRtavrata mucyate // tattathyamapino tathyamapriyaM cA hitaM ca yat // 4 // je vacana sAMjalavA bIjA jIva harSa pAme, te vacanane priyavacana kahiyeM, tathA je vacana jIvonepathyakAri hoya, pariNAma suMdara hoya, arthAt je vacanathI jIvane viSyamA bahuja sAruM yAya, tathA je vacana satya hoya, evaM vacana je bola te sUnRta vrata kahiyeM; ane je vacana a priya tathA hitakAri hoya te satya hoya to paNa satya nathI. yA vrataviSe kAMika vizeSa lakhiye biyeM. je vacana vyavahAramAM jaleM satyaja hoya, paraMtu te jo bIjA jIvane duHkhadAyaka hoya to te vacana sAdhu na bole. jema ke kANAne kANo ke devo, corane cora keddevo, kuSTIne kuSTI kevo, ityAdi; valI je vacana jIvone javiSyamAM narthakAraka hoya tepaNa vasurAjAnI peThe bole nahi. jo yA bane vacano bole to te sAdhune sUnRta vratamAM kalaMka lAgI jAya, kAraNa ke bane vacano asatyamAMja gaNelAMbe. ( 84 ) have trIjuM mahAvrata lakhiyeM biyeM. anAdAnamadattasyA'steyatratamudI - ritaM // bAhyAH prANAnRNAmartho, daratA taM hatAhi te // 5 // arthaH- datta mAlekanA zrApyA vinA laI levuM teno je niyama te asteya vrata kahiyeM. nAmAtaMra corIta. zradattAdAna, cAra prakAranuM be (1) je vastu sAdhune levA yogya be, jema ke citta, jIvarahita vastu, tRNa, kASTha, pASA di, te tenA khAminA pugyA vinA laI levI, te khAmi datta. (2) tathA jema koI gheTuM, bakarI, gAya pramukha jIva, jeno svAmI bIjA hiMsakajIvane tenI kiMmata laI khApe, athavA kiMmata vinA yApe Ane lenAreM pelI vastu bIdhI be, paraMtu te jIveM potAnuM zarIra peluM nathI, te detuthI jIvadatta. ( 3 ) tathA zradhAkarmAdi zrAhAra pramukha je je vastu, acitta, jIvarahita paNa be, ghane ApalI paNa te vastunA svAmiyeM jabe, paraMtu tIrthaMkara jagavaMteM niSedha karI be. pabI jo sAdhu te vastune grahaNa kare to tIrthaMkara adatta (4) tathA je vastu nirdoSa be, jema ke vastra thAhArAdi, ane te vastunA svAmiyeM te yApelI be, temaja tIrthakara jagavateM teno niSedha paNa karelo nathI, batAMpi gurunI yajJAvinA te vastune jo sAdhu lar3e to adatta. yA vratamAM yA cAre prakAranuM zradatta Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariccheda. (era) (3) zrArjava - manavacanaM kAyAthI sarala teno je nAva athavA karma te Arjava manavacana kAyAnI kuTilatAno anAva. (4) muttI mocanaM - bAhyAbhyaMtarathI tRSNAno tyAga, lojano tyAga te mukti. (5) tapa - rasAdi dhAtu athavA kAnAM karma nAthI jasma thAya te azanAdi bAra prakAreM tapa, (6) saMyama - zrAzravanI tyAgavRtti ( 3 ) satyaM - mRSAvAda virati, jUThano tyAga (6) zauca - saMyamavRttimAM kalaMkano zrAva (e) AkiMcana - kiMcitmAtra dravyanuM potAnI pAse nahi hovAeM (10) brahmacarya - sarvathA maithunano - jAva. yA daza prakAranA yatidharma jANavA, valI matAMtarathI dazaprakAreM yatidharma yA rIteM kahe. yataH // khaMtI muttI zrava, maddava tahalAghave tave caiva // saMjama viyoga kiMcaNa, bodhave baMjacereya // 1 // arthanI sugamatAthI vistAra karayo nayI. have sattara bheda saMyamanA lakhiye biyeM. ytH| paMcAsavA viramaNaM paMcidiya niggaho kasAya jarja // daMttayassa virai, sattarasadA saMjamo hoi // 1 // zrathavA // puDhavi daga zragaNimAruya, vaNasai khiti ca pabiMdi jIvA // pahuppe paNa, parivavaNa maNo vara kAe // 2 // arthaH- // utpanna kariyeM karma jenAthI te zrAzrava tenA pAMca prakAra, pAMca mahAvratamAM batAyA bete (1) hiMsA ( 2 ) mRSA (3) corI ( 4 ) maithuna ( 5 ) parigraha. yA pAMce zrAzravano tyAga kare tathA sparzana, rasana, prANa, caku temaja zrotra. yA pAMce iMDiyAnA sparzAdi pAMce viSayoviSe laMpaTapaNuM tyAge. tathA krodha, mAna, mAyA ne lona e cAre kaSAyane jIte. e cArenA udayane niSphala kare, temaja nahi udaya pAmyA hoya tene utpanna na kare tathA jIvanI cAritradharmarUpa lakSmI jenAthI daMkAya evA khoTA mana vacana kAyArUpa je traNa daMga tenI virati kare. e sattara neda saMyamanA batAvyA. dave prakArAMtarathI saMyamanA sattara bheda batAviyeM biyeM. (1) pRthvI, (2) jala, (3) agni, (4) pavana, (2) vanaspati, (6) hrIMdriyajIva, (3) trIDiyajIva, (G) caturiMDiyajIva, (e) paMceMdriyajIva. pUrvokta navavidha jIvonI, mana, vacana ne kAyAthI, karavI, karAvavI ne karanArane anumodavArUpa hiMsAvRttino tyAga, te nava prakAranA saMyama - temAM saraMja, samAraMbha, AraMja tenI samaja yA be. prANInA prANanA vinAza karavAno saMkalpa karavo te Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( ez ) jainatattvAdarza. saraMja; jIvanA prANane paritApa upajAvavo yAne pIDA karavI te samAraMja; tathA jIvonA prANano vidhvaMsa karavo te zrAraMja; tathA (10) jIvasaMyama, je jIva vastu rAkhavAthI saMyamamAM kalaMka lAge. jemake mAMsa, madirA, suvarNapramukha dhAtu, motIpramukha ratna, aMkuzAdi zastra, ityAdi chAjIva vastu rAkhavAthI saMyamamAM kalaMka lAge, tethI tevI ajIva vastu na rAkhavI; varUpa pustaka, tathA zarIra upakaraNAdi, te yA dUSamakAla pra pramukha doSathI, buddhi, Ayu, zraddhA, saMvega, udyama, bala ityAdi sarva hIna i gayela be. vidyAsmaraNa rehetI nayI. te kAraNathI yA kAlamAM pustaka rAkhavAM, te pratilekhaNA, pramArjanapUrvaka yatnathI rAkhavAM tathA ( 11 ) prekSAsaMyama - netrathI dekhI, bIja, haripramukha jIvarahita sthAnamAM sutuM, besakuM, cAla ityAdi karatuM te. tathA (12) upekSAsaMyama - gRhasthAne pApano vyApAra karatAM upadeza karavo ke thA kAma tame zrAvI rIteM karo teH athavA koI sAdhu saMyamathI calAyamAna thayA hoya tene hitapUrvaka upadeza karavo te, tathA pArzvasthAdi sAdhu je samAcArIthI RSTa thayA hoya, teja te koI anucita kAma karI rahyA hoya, tejane upadeza karIza to te mAnavAnA nayI, ema koi sAdhu manamAM jANI udAsIna rahe te - tathA (13) pramArjana saMyama - avalokana karelA sthAnamAM vastra, pAtrAdi jo levAM athavA rAkhavAM paDe to prathama rajoharaNAdithI pramArjana karIne paDhI levAM, rAkhavAM ke suluM, besavuM kareM te. tathA (14) pariSThApanA saMyama - jAta, pANI, vastra, pAtrAdi jemAM jIva paDI gayA hoya tene jIvarahita zuddha bhUmikAmAM zAstrokta vidhithI je paraThavavAM te tathA (15) manaH saMyama-ma mAM droha, IrSyA, ajimAna na karavAM thAne dharmadhyAnAdimAM mana pravRtta karavuM te. tathA (16) vacanasaMyama - hiMsAkArI kaThoravacana na bolavAM thAne zujavacananuM uccAraNa karatuM te. tathA ( 17 ) kAyAsaMyama - gamanAgamana karavAmAM, tathA avazya karavA yogya kAmomAM upayogapUrvaka kAyAne pravarttAvavI te. yA sattara jeda saMyamanA jANavA. ve vaiyAvRttanA daza neda kahiyeM biyeM. Ayariya javadyAya, tavassi sehe gilANa sAhusu // samaNonna saMgha kulagaNa, veyAvazcaM havai dasadA // 1 // arthaH- (1) jJAnAdi pAMca zrAcArane pAle te zrAcArya, tathA seviyeM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariccheda, ( e3) je te AcArya, tathA (2) jenI pAse AvIne adhyayana karIyeM te upAdhyAya tathA (3) tapa je kare te tapasvI tathA (4) jeNeM navuM sAdhupaeM aMgIkAra karya hoya te ziSya. tathA (5) jvarAdi rogavAlA je sAdhu te glAna. tathA (6) dharmathI gaganArane sthira kare te sthavira tathA ( 9 ) je sAdhunI potAnA sarakhI samAcArI hoya te samano. tathA (G) sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA e cAreno je samudAya te saMgha tathA (e) bahu eka sarakhA gonA, sajAtirjanA je samUha te kula, caMdrAdi tathA (10) eka AcAryanI vAcanA vAlA sAdhurjanA samUha te gae, gacha, kauTikAdi. pUrvokta AcAryAdi dazene anna, pANI, vastra, pAtra, makAna, ( 1 ) pIva, (2) phalake, ( 3 ) saMstAraMka pramukha dharma sAdhanothI je sAhAyya karavuM, zuzrUSA karavI, tathA jaMgalamAM roga utpanna thavAyI auSadha karavAM, tathA nAnA prakAranA upasargothI pAlanA karavI tenuM nAma vaiyyAvRtta be. a have je zIlavAn sAdhu nava vADasahita zIla pAle tene navavidha brahmacaryanItika be. te lakhiyeM biyeM. yataH // vasahi kaha nisi - biMdiya, kurUMtara pubakI liya paNIe // azmAyAhAra vinU, saNA nava baMja guttIrthaM // 1 // arthaH- 1 ( vasahi ) vasti - je brahmacArI sAdhu hoMya te strI, pazu, paMkasaMyukta je vasti hoya tyAM na rahe. temAM prathama strI, be prakAranI be, eka devI, bIjI " mAnuSI" manuSyaNI; te banenA bebe da be, eka asala, bIjI tenI mUrtti ke citrAmanI mUrtti. yA bane prakAranI strI na hoya te vastImAM rahe. tathA pazu je tiryaMcaNI, gAya, kutarI, pADI, ghoDI, bakarI, gheTI pramukha je vastimAM nahi rahetI hoya. tyAM rahe. tathA paMDaka, napuMsaka, trIjA vedavAlA, atyaMta mohamaya kAma karanArA, strI ne puruSa banenI sAthe viSaya sevanArA, je vastimAM redetA hoya tyAM brahmacArI na rahe. kAraNa ke yA traNe saMyukta vastimAM re tAM thakAM tenI kAma vikAranI ceSTA dekhavAthI, brahmacArInA manamAM vikAra utpanna vAthI brahmacaryane bAdhA thAya be. jema jaMdara temaja bilADI : eka jagAmAM rahe to naMdarane sukha nahi, temaja AtraNe saMyukta vastimAM : rehevAthI zIlavAnne ziyalamAM upadrava thAya. zrA prathama brahmacarya si. 1 pATalA, 2 pATiyuM. 3 saMthArAAdi. " Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e4) jainatattvAdarza. (kaha ) kathA. kevala striyoneja, tathA ekalI strIne dharmadezanA vacananA prabaMdharUpa kathA na kahe, tathA strInI kathA na kare // yathA // ka TI suratopacAracaturA, lATI vidagdhA priyA // ityAdi kathA na kare. kAraNa ke thA kathA rAga utpanna karavAno hetu de. tathA strInA, deza, jAti, kula, veSa, jASA, gati, vijrama, iMgite, hAsya, lIlA, kaTAkSa, sneha, rati, kalaha, zRMgAra ityAdi je viSaya rasanI poSaNa karanArI kAminInI kathA te kadI na kare, jo kare to avazya muninu mana paNa vikAra pAme. A bIjI brahmacaryanI gupti. 3 (nisiGa ) zrAsana- striyonI sAthe eka zrAsanapara na besavU, tathA je jagA athavA AsanathI strI uThI hoya te Asana athavA sthAnamAM be ghaDI sudhI sAdhu na bese, kAraNa ke te jagyAmA tatkAla besavAthI strInI smRti thAya , temaja strInA besavAthI zayyA athavA zrAsana, melathI malina thavAzrI strInA sparzavAlA zrAsanAdinA sparzathI vikAra utpanna thAya . A trIjI brahmacaryagupti. ___(iMghiya ) iMjiya, avivekI lokone dekhavA yogya striyonAM aMgopAMga je nAka, stana, jaMghA pramukha teune brahmacArI sAdhu apUrva rasamAM mana thazne, netra phADIne dekhe nahi. kadAcit dRSTi paDI jAya to par3I evI ciMtavanA paNa na kare ke vAha \ vizAla suMdara locana De ! vAha zuM nAsikA sIdhI ! tathA zlavA yogya bane stana ! jo strInAM pU. vokta aMgopAMgarnu ekAya rasamAM magna thaciMtavana kare to avazya mohAdhIna thara mana vikAra prApta thAya, A cothI brahmacaryagupti. ___5 ( kuTuMtara ) kumyAMtara. je nIta, taTTI ke kanAtane aMtare strI puruSa maithuna sevana karatAM hoya, temaja teUnA zabda saMjalAtA hoya, tyAM brahmacArI sAdhu na rahe. A pAMcamI gupti. (putvakIliya) pUrvakrIDA. pUrva gRhastha avasthAmA strInI sAthe je viSaya, joga, krIDA, karI, hoya, tenuM smaraNa na kare. jo kare to kAmAni prajvalitaM thAya. A hI gupti. __ (paNIya) praNIta. ati cikAzavAlA, mIga dUdha, dahI, pramukha ati 1 AMtara ane bAhya-mAnasa tathA zArIra, hAva bhAvAdi ceSTita. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariccheda. (ee) dhAtupuSTa karanAra AhAra niraMtara na kare. jo kare to vIryanI vRddhi - are vazya vedodaya yAya, paDhI jarUra viSayasevana kare, kAraNa ke jIrNa korani vizeSa rUpaiyA jariyeM to jarura phATI jAya. yA sAtamI gupti. (mAyAhAra) atimAtrAhAra. te rUkSa, lukhI nikSA paNa pramANacI adhika na khAya, kAraNa ke adhika khAvAcI paNa vikAra thai jAya be, temaja zarIrane viSUcikAdi pIDA thavAnuM kAraNa be. yA AThamI gupti. (vinUsaNA) vibhUSaNAdi, zarIranI vibhUSA, te snAna, vilepana, dhUpa, nakha, dAMta, keza, jemanI suMdaratA vAste karavA, samAravA, tathA vibhUSA vAste tilaka kara, suramo, kAjala yAkhamAM sAravA, tathA sukomala karavA sAru hAtha, paga, sAbu tela pramukhathI masalI garamapANIthI dhovAM, ityAdi zarIranI vibhUSA na kare. yA navamI brahmacaryagupti. zrI nava prakAranI gupti te brahmacaryanI rakSA mATe nava vADa be. have jJAnAditraNa kahiyeM biyeM. yathArtha vastuno je yathArtha bodha kare te jJAna. jJAnAvaraNIya karmano kaya tathA kSayopazama thavAthI utpanna thayo je bodha, tenAM hetu je dvAdazAMga, temaja dvAdaza upAMga, tathA prakIrNaka je uttarAdhyayanAdi te sarva jJAna kahiyeM. tathA bIjuM darzana - 1 jIva, 2 ajIva, 3 puNya, 4 pApa, 5 zrava, 6 saMvara, 9 nirjarA, baMdha, emokSa, yA jIvAdi navatatvanuM je svarUpa temAM zraddhA ( ruci) karavI. jema ke e navatattva satya be, mithyA nathI. evI tattvaruci tenuM nAma darzana tathA zrIjuM sarvapApanA vyApArothI jJAna, zraddhAnapUrvaka nivRtta yatuM tenuM nAma cAritra be. temAM dezavirati cAritra to jyAM gRhasthAzrama dharmanuM svarUpa lakhazuM tyAMthI jANavuM; Ane je sarvavirati cAritra be tenuM svarUpa to zrA gurutattva varNanamAM lakhyA kariyeM biyeM. ve bAra prakAranA tapanuM svarUpa lakhiyeM biyeM. yataH // saNa mUNo yariyA, vittIsaMkhevaNa rasaccArja || kAya kaleso saMlI, yAya bagho tavo hoI // 1 // pAyavittaM viSa, veyAvaccaM tadeva sacAI // jamaNaM ussaggo biya, ajiMtara tavo hoi // 2 // zrarthaH 1 anazana vrata karavAM 2 kapodarI - thoDaM khAvuM 3 vRttisaMkSepa - aneka prakAranA nigraha karavA 4 rasatyAga - dUdha, dahIM, ghI, tela, gola, mIgaM pakvAnna teno tyAga karavo. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yone potala anekataredhI kA kAreM bAhyatayA (e6) jainatattvAdarza. 5 kAyakleza-vIrAsana, daMgAsana, pramukha anekatarethI kAyAne kaSTa zrApaq. 6 saMlInatA-pAMce iMjiyone pota potAnA viSayothI rokavI, Au prakAreM. bAhyatapa. 1 prAyazcitta-je kAMza ayogya kAma kajhuM hoya te gurunI pAse je pramANe kayuM hoya te pramANe pragaTapaNe kehe; par3I te pApanI nivRttivAste gurupAse yathAyogya daMma levo, ane naviSyamAM pharI te pApa na karavU tenuM nAma prAyazcitta tapa be, 2 vinaya-potAnAthI guNAdhikanuM bahumAna karavU te. 3 vaiyAvRtta potAnAthI guNAdhikanI nakti karavI te. 4 KATAR svAdhyAya (1) pote jaNaq bIjAu~ne jaNAva. (2) saMzaya utpanna thayAM thakAM gurune puba. (3) pote adhyayana karedhuM vAraMvAra smaraNamAM lAvaQ. (4) je. kAM adhyayana kaDaM hoya tenA tAtparyanuM ekAgra cittathI citavana kara, (5)dharmakathA karavI te saMkSepamAM-vAMcanA,pRchanA, parAvarttanA,anupredA, dharmakathA, e pAMca rUpeM. 5 dhyAna, 1 vArtadhyAna 5 rauadhyAna 3 dharmadhyAna 4 zukladhyAna.A cAramA Arta ane rauadhyAna tajavAM ane dharma ane zukladhyAna aMgIkAra karavAM. 6 vyutsarga sarva upAdhijano tyAga karavo te. zrA prakAreM AtyaMtara tapa. sarva malI bAra prakAranAM tapa . - krodha, mAna, mAyA, ane lona. cAreno nigraha karavo. e pramANe pAMca mahAvrata, daza zramaNadharma, sattara nedeM saMyama, dazaprakAre vaiyyAvRtta,nava brahmacaryagupti, traNa zAna, darzana, cAritra, bAra prakAre tapa, krodhAdi cAra nigraha, sarvamatI sittera nedacAritranA . te vAste tene caraNasittarI kaheje. have karaNasittarInA neda lakhiye biyeM. yataH // piMmavisohI samiI, jAvaNa paDimAya iMghiyaniroho // paDilehaNa guttIrDa, ajiggaha ceva karaNaM tu // 1 // arthaH piMmavizuki 1 AhAra, 5 upAzraya, 3 vastra, 4 pAtra, yA cAra, vastuu~ne sAdhu betAlIza dUSaNarahita lahe. tenuM nAma piMDa vizuki be. beMtAlIza doSatuM saMpUrNa svarUpa jovu hoya to piMDaniyutinAmA graMtha jasabAhukhAmikRta ne tenI malayagirisUrikRta TIkA sAta hajAra zloka pramANa ne te, tathA piMmavizuki graMtha jinavalana sUrikRta betenI jinapati sUrikRta TIkA nete tathA pravacanasArokAra zrInemicaMdra sUrikRtasUtra tathA tenI sijhasenasurikRta TIkA te tathA zrIhemacaMbasUrikRta yogazAstra avalokana karavAM. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya paricheda. (e) have pAMca samitinuM svarUpa lakhiye biye. prathama ryAsamiti. cAlavAnuM nAma aa kehevAya be, ane samyak Agamane anusAra je pravRtti, ceSTA karavI te samiti kahiyeM. trasa sthAvarajIvone ajayadAna ApanAra je muni, te,prayojana nimitteM cAlavU paDe tyAre kevIrIteM cAle? prathama to prasika raste cAle, je rasto sUryanA kiraNothI tapelo hoya prAMzuka-jIvarahita hoya, tathA strI, puruSanA saMghaTTarahita hoya, te raste jIvonI rakSAnimitteM athavA potAnA zarIranI rakSAnimitteM paganA aMgugathI cAra hAtha pramANa nUmikA Agala dekhIne cAle. tenuM nAma ryAsamiti . te pramANe sAdhu jo cAle, temaja bIjaM kAma kare, te kAmamAM kadAcit koz jIva marI paNa jAya to paNa sAdhune pApa lAgatuM nathI, kAraNa ke teno upayoga bahuja zuja je. tathA jASAsamiti. pApasahita nASA, tathA kagerajASA jema ke tuM dhUrtta be, kAmI , rAkSasa be, evA cArvAkapramukha bole tevA zabdo tathA niMdanIya zabdo na bole. paraMtu bIjAne sukhadAyaka, bolavAmAM alpa, bahu prayojanane sAdhanAra, ane saMdehavinAnAM evAM vacana bole te jASAsamiti. tathA 3 beMtAlIza dUSaNarahita AhArAdi grahaNa kare te eSaNAsamiti. tathA 4 zrAsana, saMstAraka, pITha, phalaka, vastra, pAtra, daMmAdi AMkhathI dekhIne upayogapUrvaka levAM, rAkhavAM, karavAM te zrAdAnanikSepa samiti. tathA 5 purISa, prastravaNa, thUka, zleSma, zarIra mala, vastra, anna, pANI je zarIrane upayoganAM na hoya te sarvane jIvarahita nUmikAmAM sthApana kare te; pAMcamI paristhApanA samiti. zrA pAMca samiti kahI. have bAra nAvanA lakhiye biyeM. prathama anitya jovanA,bIjI zrazaraNa nAvanA, trIjI saMsAra nAvanA, cothI ekatvajAvanA, pAMcamI anyatvanAvanA, bahI azucitAvanA, sAtamI AzravanAvanA, thAumI saMvarajAvanA, navamI nirjarAnAvanA, dazamI lokakhanAvajAvanA, agyAramI bodhidhurlana nAvanA, bAramI dharmanA kathana karanArA arihaMta be. zrA bAra jAvanA rAtriyeM tathA divaseM jevI rIteM nAvavA yogya tevI rIteM zranyAsa karavo. zrA bAra nAvanAnuM kAMzka kharUpa lakhiye biyeM. 1 anitya nAvanA- jenuM zarIra vajasamAna, suMdara temaja kaThaNa hatuM, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (e) jainatattvAdarza. te paNa anityarUpa rAkSasanA jada thayA, to par3I kelanA garna samAna niHsAra je jIvonAM zarIra te thA anityarUpa rAkSasathI kevI rIteM bacaze ? valI loko bilADInI peThe zrAnaMdita thazne dUdhanI peThe viSaya sukhano khAda lahe, paraMtu lAkaDInA mArane dekhatA nathI; nAvArtha e le ke, viSayanogamA magna tha zrAnaMda to mAne be, paraMtu janmAMtaramAM narakapatanarUpa saMkaTathI maratA nathI. valI jIvonAM zarIra pANInA parapoTA samAna, be, tathA jIvita dhvajAsamAna caMcala De, lAvaNya, strI, parivAra, AMkhanI pAMpaNa jema caMcala , yuvAvasthA hAthInA kAnanI peThe caMcala be, svAmipaNuM khapnanI zreNI samAna , lakSmI vIjalI jema capala be. evIrIteM sarva padArthornu anityapaNuM vicAratAM, pyArA strI putrAdi marI jAya to paNa potAnA manamA zoka na kare; ane je mUrkha jIva, sarva nAvane nitya mAne te jIrNa pAMdaDAnI kuMpaDIno nAza thavAthI paNa rAta divasa rudana kare. te kAraNathI tRSNAno nAza karI mamatva rahita tha zubuddhivAlA jIva anityanAvanA jAve. 2 azaraNanAvanA- pitA, mAtA, putra, jAryA pramukha vidyamAnabatAM, atyaMta Adhi vyAdhinA samUharUpa zRMkhalAmAM baMdhAyelA rudana karatA jIvone karmarUpa yojhA, yamarAja (kAla) nA mukhamAM pradepa karatAM thakAM ( pheMkeDe tyAre) bahuja kuHkha thAya . je loka zaraNarahita anAtha , te karaze ? tathA nAnA prakAranA zAstra viSayone jANanArA, tathA aneka prakAranA maMtra, yaMtronI kriyA jANanArA, tathA jyotiSa vidyAnA jANanArA, tathA aneka prakAranI auSadhi, rasAyana pramukha vaidyaka zAstranI tamAma kriyAmAM kuzala, evA vidvAnonI kuzalatA tathA kriyA, kAlanI sAme kAMzpaNa karavAmAM samartha tha nahi. tathA nAnA prakAranA zastrovAlA zUravIra yohAnI senAthI pariveSTita, (co tarapha vITAyelA) tathA nAnAprakAranA madaUra hAthIunI jene vADa , evA iMja, vAsudeva, cakravartisamAna balavAn paNa kAlanA gharamAM kheMcAtA cAvyA jAya . atyaMta dilagIrI ke prANiyone konuM zaraNa nathI. tathA pR. thvInuM batra ane meruno daMDa karavAne samartha, temaja jene alpapaNa kveza na 1 sAMkala vA beDI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya paribeda. (ee) hoto evA anaMta balavAn tIrthaMkarapaNa lokone kAlathI bacAvavAne samartha nathI to par3I bIjo koNa samartha De ? strI, putra mitrAdinA sneharUpa nUtane dUra karavA vAste zubhamati jIva zrazaraNa jAvanA nAve. 3 saMsArajAvanA kahiye biyeM. buddhimAn temaja buddhihIna, sukhI temaja phuHkhI, rUpavAn temaja kurUpavAn, khAmI temaja sevaka, vairI, rAjA . temaja prajA ityAdi devatAmanuSya, tiryaMca, nArakinA aneka prakAranA karmavazathI veSa dhAraNa karIne zrA saMsArarUpa akhADAmAM thA jIva nATaka kareje. tathA mahAraMja, mAMsajaNa, madirApAnAdi kAraNothI aneka prakAranAM pApano baMdha karIne, mahAaMdhakAravAlI narakanUmikAmAM jaz paDe be, tyAM aMgachedana, agniprajvalanAdi kvezarUpa mahAkuHkha je jIvane thAya be te puHkhojeM kharUpa kevalI paNa kathana karI zakatA nazrI. zrA narakagati kahI.tathA kapaTa,jutuM bolavU ityAdi kAraNothI prANI tiryaMcagatimA siMha, vAgha, hAthI, mRga, bela, bakarI pramukhanAM zarIra dhAraNa kare. tathA te gatimAM dudhA, tRSA, vadha, baMdhana, tADana, tarjana, roga, halavahana ityAdi je kuHkha sadA te jIvone sahana karavAM paDe te kehevAne koNa samartha De ? thA tiryaMca gati kahI. __ tathA khAdya, akhAdya, vivekazUnyatA, manamAM khajAno anAva, mA, bena, dIkarI gamana karavAmAM eka samAnatA,niHzaMkatA vahana De jyAM, evA anArya manuSyamAM, niraMtara jIvaghAta, mAMsajakSaNa, corI, parastrIgamanAdi atyaMta kaniSTha pApakarma mahAkuHkha utpanna karanAra jyAM thayA kare ,tathA thAyadezamAM paNa kSatriya, brAhmaNAdi, ajJAna, darilatA, kaSTa, dauAgya paNuM rogAdizrI pIDita , tathA parAdhInatA, mAnanaMga, sevakanAvapramukha muHkha, niraMtara jogavAM paDe jyAM, tathA agnimAM atyaMta tapAvelI - ja, jema eka eka romamA eka eka sUtra ko juvAna puruSane parovavAmA Ave tema te saghalI, samakAle cAre bAjue parovavAmAM Ave tethI je muHkha utpanna thAya tenAthI bhAva gaNuM phuHkha strInA garjamAM jyAre utpanna thAya De tyAre jogave , te puHkhathI anaMtagaNuM phuHkha janmasamayeM jogave , tathA bAla avasthAmA mala, mUtra, dhUlamAM bAloTavU. tathA mUrkhatA 1 bhakSya. 2 abhakSya. 3 nirbhayapaNuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) jainatattvAdarza, pramukha tathA yuvAvasthAmAM dhana upArjana karavAnuM juHkha, iSTa vastuno viyoga, aniSTa vastuno saMyoga ityAdi, tathA vRddhAvasthAmA zarIra- kaMpavU, netranuM balahInapaNuM, tathA zvAsa, khAMsI pramukha aneka vyAdhiyI mahApu:khojeM utpanna tharbu ityAdi jyAM niraMtara De tyAM evI kaz dazA le ke prANI sukha prApta kare ? zraA manuSyagati kahI- tathA samyak darzanAdi pAlavAthI je jIva devatA thAya ne te paNa zoka, viSAda, matsara, naya, alpa zaddhithI irSyA, kAma, mada, ludhA pramukhathI pIDita thavAthI potAnuM AyuSya dIna manavAlA thazne pUrNa kare . yA devagati kahI. yA pramANe mokSAnilASI jIva saMsArajAvanA nAve. 4 ekatvanAvanA kahiyeM liye. jIva ekaloja utpanna thAya , ane ekaloja maraNa pAme be; ekaloja karma kare , ane ekaloja tenuM phala jogave je. valI jIveM atyaMta kaSTa jogavI je dhana upArjana kareluM ne te dhana to strI, mitra,putra,baMdhu pramukha khA jaze, ane je pApa karma te dhana upArjana karavAmAM bAMdhyAM ne tenuM phala to tene ekalAneja naraka, tiryaMca gatimA jazne jogava, paDe thA keAzcarya le ? tathA zrA jIva, zrA dehane vAste, rAta dina aTana kare , dInapaNuM dhAraNa kare , dharmathInaSTa thAya De, potAnA hitamAM ugAya , nyAyathI dUra rahe ityAdi aneka kRtya kare , paraMtu thA deha, zrAtmAnI sAthe parajavamA eka pagalA jeTalI jagA sUdhI paNa te sAthe zrAvaze nahi. have vicAra karo ke thA deha karaze ? zuM madada Apaze ? valI sagAM vAhAlAM sarva pota potAnA khArthamA tatpara De, vAstavamAM ko tAruM nathI, te vAste he buddhiman ! tuM potAnA hitane mATe dharma karavAmAMprayatna kasya, zrA pramANe ekatva nAvanA jAve. ___5 anyatvanAvanA kahiyeM liye. thA saMsAramA tuM kono nathI ane ko tAruM nathI. mAtA, pitA, strI, putra, nAz pramukha sagAM tathA saMbaMdhiyo. jyAM sudhI tArAthI teUnI kAryasiphi thAya ne tyAM sudhI tuM teUnA prANa samAna vAhAlo ne tema te mAnaze paraMtu svArtha sikimAM naMga thaye jANe eka bIjAne lezamAtra saMbaMdha nathI ema zAsana thatAM vera jAva paNa utpanna thaze. valI thA dehane boDI jIva paralokamAM jAya tethI zrA zarIrathI jIva jinna ne tema utAM aneka prakAranAM khAna, pAna, joga, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariveda. (101) upanoga, sugaMdha, lepanapramukhathI zarIranI puSTi zvavI te paNa vyartha De. kadAcit thA zarIrane koz lAkaDI pramukhathI mAra mAre to paNa samatA rAkhI sahana kara, jozye. je puruSa anyatvanAvanA jAve tene zarIra, dhana, putrAdinA viyogathI duHkha zoka thatAM nazrI. A pAMcamI anyatva nAvanA kahI. 6 zrazuci jAvanA kahiye Diye. jema lUNanI khANamA je padArtha paDe be te khUNa thara jAyaje, tema aa kAyAmAM je AhArapramukha paDele te malarUpa thara jAya , evI zrA kAyA apavitra , tathA rudhira ane zukra (vIrya) banenA melApathI zrA kAyA (garna) utpanna thAya ne, jarA (ra) viMTAelI hoya , mAtA je AhArapramukha grahaNa kare tenA rasathIja thA garna vRddhi pAme , evA thA dehane koNa buddhimAn pavitra mAneDe ? tathA miSTa svAda, ane sugaMdhamaya modaka, udha, dahiM pramukha Sarasa, zturasa, kamoda pramukha dhAnya, ghebara pramukha miSTAnna, tathA zrAna pramukha phala je khAvAmAM Ave je te tatkAla malarUpa thara jAya , evI thA azuci kAyAne, mahAmohAMdha puruSa pavitra mAne. tathA pANInA so ghaDAthI snAna karIne tathA sugaMdhamaya puSpa, kastUri pramukha avyo lagAvIne, uparanI cAmaDI to keTalo eka vakhata mugdha jIva zuci sugaMdhamaya kare be, paraMtu madhya nAgamA rahelo viSThAno koTho kema pavitra karI zake tema De ? tathA atyaMta zrAnaMdanI vRddhi karanArAM avyothI maghamaghAyamAna thakSa radelI dizA, tathA caMdana, kastUri, kapUra, agara, kuMkuma pramukha vastu paNa zrA zarIrano temanI sAthe saMbaMdha thAya be, tyAre alpakAlamAM urgaMdharUpa thara jAya , to paThI vicAro ke zrA kAyAne koNa buddhimAn pavitra mAne ? e pramANenI azucirUpatA thA zarIranI vicArIne buddhimAn puruSa thA zarIranI mamatA na kare. A bI azucinAvanA kahI. zrAzravanAvanA kahiyeM liye. mana, vacana, zrane kAyAnA yogathI jhuMjA zujakarma je jIva grahaNa kare be, tenuM nAma zrAzrava, jinezvara nagavAn kahe . sarva jIvo viSe maitrI nAvanA, guNAdhika jIvomA pramodanAvanA, avinIta ziSyAdimAM madhyastha jAvanA, zrane kuHkhI jIvomAM karuNAjA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) jainatattvAdarza. tRSAdi parIsahono saMcava thaye thake kAyotsarga pramukha karIne kAyAne nizcala karavI, tathA ayogI avasthAmAM sarvathA kAyAnI ceSTAno je nirodha karavo, te prathama kAyagupti. tathA guruzrI prabannazarIra saMstAraka, nU myAdi pratilekhana, pramArjanAdi, jema zAstramA kahela , tevI rIteM kiyAkalApapUrvaka zayanAdi sAdhuyeM karavAM, zayanAsana levA, rAkhavA, zrA sarva kRtyomA khabaMda ceSTAno tyAga karavo, maryAdAsahita kAyAnI ceSTA karavI, te bIjI kAyagupti. have anigraha, pratijJA lakhiye biyeM. te anigraha avya, detra, kAla tathA nAvathI cAra prakAreM be. teno vistAra pravacanasArokAravRttimA be. AhArapramukhanAM beMtAlIza dUSaNa, zAstramA batAvela be, topaNa piMka, zayyA, vastra, pAtra, A cAraja vastu sadoSa na grahaNa karavI tethI te cAra dUSaNa, tathA pAMca samiti, bAra jAvanA, bAra pratimA, pAMca iMkhiyanirodha, pacIza pratilekhanA, traNa gupti, cAra anigraha e sarva matI sitcera karaNasittarInA neda kahe .. praznaH- caraNasittarI temaja karaNasittarI A banemAM zuM vizeSa ? uttaraH-je nitya karavU te caraNa, ane prayojana thayAM thakAM karIle, ane prayojana na hoya tyAre na karavU te karaNa, A terDamAM neda . e pra. mANe caraNasittarI tathA karaNasittarInA neda samApta thayA.. ityAdi jainamatanA gurutatvanuM svarUpa lakhavAmAM lAkho zloka lakhAI jAya to paNa saMpUrNa tenuM kharUpa jANI zakAya nahi, te vAste saMkSepamAMja kharUpa batAvyu . jo vizeSa jANavAnI zvA hoya to, zrI ughaniyukti, zrI AcArAMga, dazavaikAlika, bRhatkalpanASyavRtti, paMcakalpa cUrNI, jitakalpavRtti, mahAkalpasUtra, kalpasUtra, nizItha nASyacUrNI, mahAnizIthasUtra, ItyAdi padavinAga samAcArInAM zAstra jo levAM. praznaH- jainamatanA zAstromAM gurunu svarUpa je lakhela be, tevI vRttivAlA jainanA kopaNa sAdhu dekhavAmAM AvatA nathI, to par3I jainamatanA sAdhu ne thA kAlamAM guru kema mAnavA jozya ? uttaraH-zrA koI gItArthano paricaya kasyo lAgato nathI, temaja jaina matanA caraNakaraNAnuyoganA zAstranuM adhyayana paNa kayuM hoya tema lA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariveda. (10e) gatuM nathI, athavA to koz gItArtha gurunA mukhAraviMdazrI vacanAmRtanuM pAna paNa kaluM lAgatuM nathI, jo ApeM pUrvokta kAMpaNa kaDe hota to Apane te bAbatano saMzaya kadApi na utpanna thayo hota. jainamatamA ba prakAranA nigraMtha kahelA be. zrA kAlamA jainamatanA je sAdhu ne te pUrvokta ba prakAramadhyethI be prakAranA be, kAraNa ke zrI jagavatIsUtranA pacIzamA zatakanA bA uddezAmAM lakhyu be ke pAMcamA kAlamAM be prakAranA niyaMtha hoze, terjanAthI tIrtha pravartaze. kaSAyakuzIla nigraMtha to koImAM pariNAma apekSA hoze, mukhya to beja raheze. valI jainazAstramA je gurunI vRtti lakhI , te prAyaH utsargamArganI apedA be, ane AkAsamAM to prAyaH apavAda mArganI pravRtti be, tethI utsargavRttivAlA muni thA kAlamAM kevI rIteM hoya ? kozpaNa rIteM hoI zakeja nahi, kAraNa ke, nathI tevu vajraSajanArAca saMhanana,ke nathI tevu manobala; nazrI tevI jIvonI zraddhA, ke nathI tevo dezakAla, ke nathI dhairya, to have A kAlamAM tevI utsargavRtti jIva kema karI zake ? prazna:- jo tevI vRtti thA kAlamAM nathI to tene sAdhupaNa kema kehevA joyeM ? uttaraH-zrA zrAparnu kahevu bahuja besamajanuM be. kAraNa ke vyavahAra sUtranASyamAM lakhyu De keH-gAthA porakariNI AyAre, ANayaNa te gAya gIya // Ayariya jaee, AharaNa huMti nAyavA // 1 // saba pariNA bakAya, ahigamo piMDa uttaridyAe // rUkhe vasahe jUhe, johe sohIya puskariNI // 2 // " dAragAhAdo" thA baMne chAragAthArnu vyAkhyAna nAjyakAreM paMdara nASyagAthAthI karela . jo nASyagAthA jovAnI zchA ho. yato vyavahAralASyamAM jo devI, ahiyAM to te paMdara gAthAno artha nASA (nASAMtara) mAM lakhiye biyeM. pUrvakAlamAM jevI sugaMdhamaya phUlovAlI puSkariNI cAvaDIyo hatI, tevA phlovAlI hAla nathI, paraMtu puSkariNI vAvaDIyo toDe,loko A sAmAnya vAvaDIyothI potAnuM kAma kare // 1 // tathA saMpUrNa zrAcAraprakalpa navamA pUrvamA hatuM, A navamA pUrvamAMthI ujhAra karIne pUjyapAda vaizAkhagaNiyeM nizIthasUtra racyu to zuM zrA nizIthane AcAraprakalpa, na kehebu jozya ? // 2 // pUrvakAlamA tAlodghA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) jainatattvAdarza. TinI avakhApinIzrAdi vidyAnAdhAraka cora hatA, anAtha kAlamA tevI vidyA to nathI to zu corI karanArane hAla cora na kehevA jozya ? // 3 // pUrvakAlamAM caude pUrvanA paThana karanArane gItArtha kehetA hatA, to zrA kAlamA jaghanya zrAcAraprakalpa nizItha, ane madhyama AcAraprakalpa bR. hatkalpanAM adhyayana karanArane zuM gItArtha na kehevA jozya ? // 4 // pUrvakAlamAM zrIthAcArAMganuM zastraprajJA adhyayana jaNavAthI, bedopasthApanIya cAritramA sthApana karatA hatA, to zuM hAla dazavaikA vikanuM ba jIvanIya adhyayana jaNavAthI sthApana na karavA jozya ? // 5 // bIjA brahmacaryanA pAMcamAuddezAmAM je AmagaMdhI sUtra ne te sUtrane anusAra pUrva muni zrAhAragrahaNa karatA hatA, to zuM hAla piMSaNA adhyayana anusAre na grahaNa karI zake ? // 6 // pUrva prAcArAMga palI uttarAdhyayana jaNatA hatA to zu hAla dazavaikAlika par3I na adhyayana karI zake ? // 7 // pUrva mattAMgAdi dazaprakAranA vRkSa hatA, to zuM hAla AMbAdi vRda na kedevA jozya ? // // pUrve bahu gAyonA samUhavAlA navagopane govAla kehetA hatA, to zuM hAla thoDI gAyovAlAne govAla na kehevA jozya ? ||e|| pUrve sahasramakSa yochA hatA, to zuM hAla kozne yoko na kehevo jozyeM ? // 10 // pUrve bamAsI tapanuM prAyazcitta hatuM to tene badale hAla nIvI pramukhanuM prAyazcitta na bed jozya ? // 11 // evI rIteM jo pUrvakAlanA muniyonI vRtti hAla nathI to a' tene zrAcArya zrathavA sAdhu na kehevA jozya ? paraMtu jarura sAdhu mAnavA jozya. tathA jIvAnuzAsana sUtranI vRttimAM paNa lakhyu De ke pAMcamA kAlamAM sAdhu pUrvokta prakAranA hoya to paNa te ne saMyamI kehevA jozye. tathA nizIthamAM paNa lakhyuM 2 // nASyagAthA // jAsaMjamayA jIve, sutAvamUle guNuttara guNAya // ittariyajeya saMjama, niyaMThava sA paDisevI ||1||shraa gAthAnI cUrNIno arthaH- bakAyanA jIvo viSe jyAM sudhI dayAnA pariNAma haze, tyAM sudhI bakuza nigraMtha temaja pratisevanA niryatha raheze, te kArapathI pravacanazUnya temaja cAritrarahita, paMcamakAla kadApi nahi hoya ? valI mUlauttara guNomA dUSaNa lAgavAthI cAritra tatkAla naSTa paNa thatuM nathI. mUlaguNajaMgamAM be dRSTAMta De, uttaraguNajaMgamAM maMparnu dRSTAMta De. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIya pariccheda. (222) nizcayanayacI, eka vratano jaMga thayo to, sarvavratano jaMga thAya be, paraMtu vyavahAranayanA matathI to je vratano jaMga thayo hoya, tenoja jaMga gapAya, bIjAno nahi; te kAraNacI bahu aticAra. lAgavAthI saMyama jatuM nathI; paraMtu jo kuzIla seve, temaja dhana rAkhe, chAne kAcuM sacitta pANI pravacana anapekSa pIye, te sAdhu nahi; jyAM sudhI beka prAyazcitta lAge tyAM sudhI saMyama sarvathA jato nathI. valI yA kAlamAM sAdhu nathI ema jemAne be te mithyAdRSTi De, kAraNa ke sthAnAMga sUtramAM lakhyuM be ke bahu aticAra lAgatA dekhIne, temaja AlocanA, prAyazcitta koine graMthArtha letA detA nahi dekhavAthI, koi ema kahe be. hAla koI sAdhu nathI te cAritranedinI vikathAnA karanAra be tathA zrI jagavatI sUtranA pacIzamA zatakaMnA baghA uddezAnA saMgrahaNI kAra zrImAn ajaya devasUri, yA bane nirgrathonuM je svarUpa De te lakhe. // gAthA // basaM sava kavara; megavaMta miha jassa cAritaM // azyArapaMkajAvA, sobanaso hoi niggaMtho // 1 // vyAkhyA // bakuza, zabala, karbura, zrAtraNe ekArthavAcI be, aticArarUpa paMka lAgavAthI evaM jenuM cAritra be te bakuzanAmA nirbaMdha a. mAratavarSamA kAlamAM bakuza zrane kuzIla, e be nirgrathaDe, bAkI nA no vicheda yela be // tathA coktaM paramamunibhiH // bakuza kuzIlA dopuNa, jAtivaM tAvado ti iti // zrarthaH - bakuza, kuzIla e be prakAranA nitha jyAM sudhI tIrtha raheze tyAM sudhI raheze. kuza nirbaMdhanA be neda be, te kahiyeM biyeM. vastra pAtrAdi upakaraNanI je vibhUSA kare te upakaraNabakuza, tathA hAtha paga nakha mukhAdi dehanA avayavonI je vibhUSA kare te zarIravakuza zrA be jedanA valI pAMca da be. // gAthA // javagaraNa sarIresu, soDuddA viho vi hoi paMcaviho // ajoga aNAjoga, asaMvuDa saMbuDe sudume // 1 // arthaH- prathamanA be padono artha upara lakhelo ne pAbalanA be padono artha lakhiye biyeM. sAdhune zra karavA yogya nathI, ema jANatAM batAM paNa je te kAmane kare te yoga bakuza, ane je ajANapaNAthI kare te anAjogabakuza mUla tathA utara guNamA je guptapaNe bAnA doSa lagAve te saMvRta bakuza, tathA mUla u- ' 1 eka arthanA kahenAra. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) jainatattvAdarza. tara guNomAM je pragaTa dUSaNa lagAve te asaMvRta bakuza. netra, nAsikA, mukhAdinA je mala dUra kare te sUkSma bakuza. e pAMca bheda kahyA. dave upakaraNakuzanuM svarUpa lakhiye biyeM || gAthA // jo upagaraNe bauso, so dhuvA pAuse vivahaI || II lahayAI, kiMcivinUsAI muMjaIya // 1 // vyAkhyA:- upakaraNabakuza varSAtu vinA paNa jaladA - rathI vastra dhove be, varSAtumAM to sarva gachavAsI sAdhurjane zrAjJA be; varSAtu pehelAM jo ekavAra potAnAM sarva upakaraNa jaladArathI dhoI lahe nahi to varSAtumAM malanA saMsargaMdhI nigodAdi jIvonI utpati thaI jAya. valI bakuza niryaya varSAstu vinA anyastu mAM paNa jalakSArathI vastrAdi dhoI lahe be, temaja suMdara, sukumAla vastranI paNa vAMDhA rAkhebe, temaja upakaraNa vibhUSA arthAt zojAne vAste paNa kAMika peDhere. // gAthA // tapatta daMDayAi, ghamavaM siNeha kaya teya // dhArez vinUsA e, bahuMca bacceI vagaraNaM // 1 // vyAkhyA // pAtra, daMgapramukha bahuja ghasIne sukamAla kare, tathA ghI, tela pramukha copaDIne tejavaMta camakadAra karI rAkhe, temaja vibhUSAmATe bahuja upakaraNa rAkhavAne cAhe arthAt rAkhe. have zarIra bakuzanuM svarUpa lakhiyeM biyeM || gAthA || deha baso ka ghe, karacaraNa nahAzyaM vinU se || Duvidovi imoDi, i parivAra paniya // 1 // vyAkhyA // zarIrabakuza kAraNa vinA paNa hAtha, paga, nakhAdinI vibhUSA kare, jalAdithI dhove. e pramANe upakaraNa temaja zarIra bakuza nirbaMdha parivArapramukhanI ruddhi vAMbebe // gAthA // paMDicca tavA i kathaM, jasaca ive taMmi tussazya // suhasIlo nayavADhaM, jayai zrahorata ki riyAsu // 1 // vyAkhyA:- paMDitapaNAthI tathA tapAdithI yazanI ichA kare te yazano lAja thavAthI atyaMta khuzI thAya, temaja sukhazI liyo yAya, temaja dinarAtanI samAcArI, kriyAmAM bahuudyamI paNa na hoya // gAthA // parivAroya saMjama, vivitto hoi kiMci eyassa / ghaMsIya pAu tillAI, mAsaNi kittariya keso // 1 // vyAkhyA:- teno je parivAra hoya te saMyamI hoya, vastrapAtrAdi mohathI dUra kare nahi, hAtha, paga tela sAbu vigerethI copaDI sukomala rAkhe, temaja dADhI, mUla chAne mastakanA vAla kAtarathI kApe arthAt locane badale yA thavA kAtarathI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArabada. tRtIya pariveda. (113) vAla dUra kare, paraMtu loca kare nahi. ||gaathaa // taha desavabyAri, dehiM sabasehiM saMjuGa bauso // moha kayacamanu, hiya suttami jaNiyaM ca // 1 // vyAkhyAH -tathA dezaleda, sarvaveda yogya doSothI jenuM cAritra karbura be, paraMtu jenA manamAM mohadaya karavAnI chADe, arthAt manamAM saMyama pAlavAno utsAha be, paraMtu saMpUrNa saMyama pAlI zakatA nathI. thA pUrvokta kRtyothI saMyukta hoya tene bakuza niryatha kahiye. valI sUtramA je kahe je te have lakhiye biyeM // gAthA // uvagaraNa deha cukA, riki rasa gAravAsiyA niccaM // bahu sabala beya juttA, niggaMthA bajasA jaNiyA // 1 // Ajogo jANaMto, kare dosaM ayANamaNa noge // mUluttare hi saMvuDa, vivariya asaMvuDo hoza // 2 // ali muha majamANo, hoi ahA suhamau~ tahA bauso // sIlaM caraNaM jaMjassa, kur3iyaM so zha kusIlo // 3 // paDisevaNA kasAe, uhA kusIlo uhAvi paMcaviho // nANe daMsaNa caraNe, taveya aha suhumae ceva ||4||hnaannaa kusIlo uvajIvaM hoza nANa paniIe // aha suhumo puNatussara, esa tava satti saMsae // 5 // vyAkhyA-upakaraNa, deha zubha rAkhe, rasa, zaki ane zAtA, zrA traNe gAravamAM nitya manna rahe, upakaraNothI zravivikta rahe parivAra jeno beda yogya, sabala cAritrasaMyukta hoya, te nigraMtha bakuza kahevAya ne // 1 // sAdhuune zrA karavA yogya nathI ema jANatAM batA paNa je te kAma kare tene Ajogabakuza kahiyeM, ane je ajANapaNAthI akRtya kare tene anAjogabakuza kahiyeM, mUla uttara guNothI saMyukta be, loka ema jANe paNa De, paraMtu gupta doSa lagAve tene saMvRtabakuza kahiyeM, ane je pragaTapaNe mUla uttara guNamAM doSa lagAve taneasaMvRtabakuza kahiyeM // 2 // tathA je AMkha, mukha pramukha mAMje, malAdi dUra kare, tene yathAsUkSma bakuza kahiye. zrA bakuzanA pAMca neda kahyA. have kuzIla niryatharnu kharUpa lakhiyeM liye, zIla arthAt cAritra, te cAritra jenuM kutsita hoya te kuzIla niyaMtha, tenA be neda 2 ||3||prti sevanAkuzIla tathA kaSAyakuzIla, saMjvalana kaSAyothI kuzIla hoya te kaSAyakuzIla. aa banenA valI pAMca neda te kahiye biyeM. 1 jJAna 15 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114 ) jainatattvAdarza. 2 darzana 3 cAritra 4 tapa 5 yathA sUkSmataH // 4 // je jJAna, darzana, cAritra tathA tapa, yA cAre AjIvikAne vAsteM kare te jJAnAdikuzIla yAne cAre pra tisevanAkuzIla, tathA thA tapasvI be ityAdi potAnI prazaMsA zravaNa karI khuzI thAya te pAMcamA yathAsUkSma pratisevanAkuzIla jANavA. tathA je jJAna, darzana, tapa pramukhano saMjvalana kaSAyanA udayazrI vyApAra kare, te jJAna, darzana, cAritranA kaSAya kuzIla jAvA. je kaSAyakuzIla be te kaSAyane vaza thaIne zApa dIeDe. manathI je krodha pramukhanuM sevana kare te yathA sUkSmakaSAyakuzIla, athavA kaSAyathI je jJAna pramukhanI virAdhanA kare te jJAnAdi kuzIla jANavA. koi AcArya, tapa kuzIlanA sthA mAM liMgakuzIla kahe be. yA be prakAranA nirbaMtha pAMcamA zrArA paryaMta raheze. je koI yA tarehanA sAdhune sAdhu athavA guru na mAne te jIva mithyAdRSTi, bahula saMsArI, jinamatanA utthApaka be. evA mithyAhaTinI saMgata paNa karavI yogya nathI. itizrI tapAgaSThIyamunizrI buddhi vijaya ziSyamunyAnaMda vijayAtmArAma viracita jaina tattvAdarzanASAMtare gurutattva nirNayanAmA tRtIyaH paricchedaH saMpUrNaH // // zratha caturthaparichedaprAraMbhaH // yA cothA parichedamAM kuguru tatvanuM svarUpa lakhiye biyeM. // zloka // sarvA jilA SiNaH sarva, jojinaH saparigrahAH // brahmacAriNo mithyo, padezAguravomatAH // 1 // arthaH- strI, dhana, dhAnya, suvarNa, rupAcyAdi sarva dhAtu, tathA kSetra, ghara, hATa, havelI pramukha sarva sthAvara milakata tathA catuSpadAdi anekaprakAranAM pazu, yA sarvanI abhilASA karavAno jeno aara a te sarvA jilASI, tathA sarva madyamAMsAdi bAvIza ajakSya, tathA batrI anaMtakAya, tathA anya anucita zrAhArAdi, yA sarvanuM jojana karavAno jeno khanAva be te sarvajojinaH, tathA putra, kalatra, putrI pramukha sahavartamAna pravartte te saparigrahI, ane teja kAraNacI brahmacArI, je brahmacArI, hoya be te mahAdoSavAn hoya be tethI brahmacArI evo zrI zlokamAM jUdo upanyAsa karelo be. valI gurupaSAnuM asAdhAraNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (125) kAraNa kahiye biyeM, mithyopadezAH, mithyA (vitatha) AtanA upadeza vinAno dharmano upadeza de jeno te aguru be. ahiMyAM koI evI zaMkA kare ke dharmanA upadezadAtA guru be, batAM paNa niHparigrahAdi guNonuM te upadezadAtAmAM zAmATe astitva hovU jozyeM ? te zaMkA dUra karavAnA hetuthI vizeSa lakhiye biyeM. ||shlok // parigrahAraMjamannA, stArayeyuH kathaM parAn // svayaM darilo napara, miishvriikrtumiishvrH||2|| arthaH-parigraha- strI pramukha ane zrAraMja- jIvahiMsA arthAt sarvAnilASI tathA sarvajojI A bane viSayomAM je mana , arthAt A baMne viSayarUpa javasamukhamA je DubelA be, te bIjA jIvone kevIrIteM saMsAra sAgaramAMthI tArI zake tema De ? dRSTAMta ke je puruSa poteja darija De te bIjAne dhanavAn kevI rIteM karI zake tema ? have prathama zlokanA cothA padamA " mithyopadezAguravomatAH" je le te padano artha vistArathI lakhiye liyeM. kuguruno upadeza zrA pramANe mithyA .. A mithyA upadezanA svarUpamA prathama traNase tresaTha matanuM svarUpa lakhiyeM liyeM. ekaso eMzI mata kriyAvAdinA . tathA corAzI mata akriyAvAdinA , tathA saDasaTha mata ajJAnavAdinA , ane batrIza mata vinayavAdinA , e rIteM traNase tresaTha mata thAya . prathama kriyAvAdinA matanuM kharUpa kahiyeM liyeM. kriyAvAdI kadene ke karttAvinA puNyabaMdhAdilakSaNarUpa kriyA thatI nathI tethI kriyA, zrAsmAnIsAthe samavAyasaMbaMdhavAlI . e pramANe temano mata 2. kriyAvAdI thAtmA pramukha nava padArthoMne ekAMta asti svarUpapaNe mAne , A kriyA vAdinA ekaso eMzImata, nIcemujaba jANI levA. 1 jIva,zyajIva,3zrAzrava, 4 baMdha, 5 saMvara,'6 nirjarA 7 puNya, apuNya, e modA, A nava padArtha anukrameM patrAdipara lakhavA; panI jIva padArthanA nIce khataH temaja parataHthAbe neda sthApana karavA. yA khataH parataH nIce vAlI judA judA nitya temaja anitya evA be neda sthApana karavA; paLI nitya, anitya thA baMnenI nIce judA judA kAla, Izvara, 3 zrAtmA, 4 niyati 5 khajAva, zrA pAMca sthApana karavA,tyArabAda vikalpa karIlevA, te nIce mujaba-yaMtrasthApanA. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (116) jainatattvAdarza. jIva. nitya. nitya. parataH anitya. anitya 1 kAla. 1 kAla. 1 kAla. 1 kAla. 2 Izvara. 2 Izvara. 2 Izvara. 2 Izvara. 3 zrAtmA. 3 AtmA . 3 AtmA . 3 AtmA. 4 niyati. 4 niyati. 4 niyati. | 4 niyati. 5 svajAva. | 5 svanAva. / 5 svanAva. | 5 svanAva, vikalpa karavAnI rIta kahiye biyeM. asti jIvaH khatonityaH kAlata ityekoviklpH||1|| arthaH-zrA AtmA nizcayeM khakharUpazrI kAlathI utpanna thayela . kAlavAdinA matano A vikalpa. kAlavAdI, kAlathIja jagatanI utpatti, sthiti, temaja laya mAne .valI kAlavAdI kahe De ke caMpaka, azoka, sahakAra, niMba, jaMbu, kadaMbAdi je vanaspati be, teunI upara phulornu lAgavU, phalapramukhanuM baMdhAvaM te kAlavinA yaz zakatuM nathI, tathA himakaNasaMyukta zItanuM paDavU, tathA nakSatragarjanuM dhAraNa, varasAdanuM varasa, ityAdi kAla vinA hotuM nathI, vatI bajhatuonA vijAga, tathA bAla, kumAra, yauvana, vRchAdiavasthA, tepaNa kAla vinA thakSa zakatI nathI, je je pratiniyata kAla vijAgAdi be, te sarvano kAlaja niyaMtA ne, jo kAlane niyaMtA na mAniyeM to kozvastunI vyavasthA thaze nahi kAraNa ke jema ko puruSa maga rAMdhe , te magapaNa kAla vinA raMdhA jAtA nathI, nahi to hAMmalI tathA iMdhana pramukha sAmagrInA saMyogathI prathama samayamAMja maga kema na raMdhA jAya ? te kAraNathI je kartA De te kAlaja . tathA coktaM // na kAlavyatirekeNa. garnabAlazunAdikaM // yat kiMcijAyate loke, tadasau kAraNaM kila // 1 // kiMcit kAlAdRte naiva, mujapaktirapIdayate // sthAsyAdisannidhAne'pi, tataH kAlAdasau mataH // 2 // kAlAjAve ca garnAdi, sarvaM syAdavyavasthayA // pareSTahetu sadanAva, mAtrAdeva tanavAt // 3 // A zlokono nAvArtha upara lakhelo . tathA // kAlaH pacati nUtAni, kAlaH saMharate prjaaH|| kAla: suteSu jAgarti, kAlohi duratikramaH // 4 // ahiyAM para iSTa hetunA sa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paribeda. (117) nAva mAtrAdizrI bIjAzroe je ema mAnela le ke strI puruSanA saMyoga mAtra hetuthI garjanI utpatti thAyaDe to eka varSa vayanA strI puruSanA saMyogathI kema garjanI utpatti thatI nathI te kAraNathI kAlaja garjanI utpattino hetu be. temaja strIne garna utpanna thavAmAM tukAla hovo jozye, te vinA strI puruSanA saMyogathI garna kema utpanna thato nathI? valI kAlaja pakAve De tathA pRthvI zrAdi nUtone pariNAmAMtara pratye kAlaja pahocADe . temaja pUrva paryAyathI paryAyAMtaramA lokone kAlaja sthApana kare . valI supta avasthA prApta zrayelA prANiyonI radApaNa kAlaja kare, te kArapathI pratyakSa ne ke kAla uratikrama . kAlane dUra karavAmAM koI samartha nathI, zrA kAlavAdino vikalpa . tevijarIteM bIjA vikalpa paNa jANI levA. paraMtu kAlane sthAnakeM IzvaranI yojanA karavI, "yathA asti jIvaH khato nityaH IzvarataH" jIva potAnA svarUpathI nitya , paraMtu Izvara utpanna kare . kAraNa ke IzvaravAdI sarva jagat IzvaranuMja kareluM mAne . jene 1 jJAna, zvairAgya,3 dharma, 4 baizvarya,zrA cAre svataH siddha hoya, temaja je, jIvonA svarga, naraka, modAdi gamanamAM preraka hoya tene Izvara kahiyeM. ythaa|| jJAnamapratighaM yasya, vairAgyaM ca jagatpateH // aizvaryaM caiva dharmazca, sadasihaM catuSTayaM ||1||shrjhojNturniishoy, mAtmanaH sukha'khayoH // IzvarapreritogaLeta, svarga vAzvameva vA ||2||ityaadi. ___trIjo vikalpa zrAtmavAdiyono . " puruSa evedaM sarvamityAdi" je kAI dekhAya le te sarva puruSaja je ema AtmavAdiyono mata De. cotho vikalpa niyatavAdiyono . niyatavAdiyo kahe De ke padArthomAM eka evaM sAmarthya ke je sAmarthyathI sarva padArtha pota potAnA kharUpaniyamothI tevAne tevAja banyA raje, paraMtu anyathApaNe thatA na thI. valI teja batAviye biyeM. je padArtha je kAlamA jenAthI thAya , / te padArtha teja kAlamAM, tenAthI niyatarUpeM thato mAlama paDele. tema jo na hoya to kArya kAraNa jAvanI vyavasthA niyAmakanA annAvathI kadApi thAyaja nahi. te kAraNathI kAryaniyatatAthI upara mujaba pratIta thatI je niyati tene pramANa paMthamAM kuzala evo kayo puruSa bAdha karI zake le ? Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (127) jainatattvAdarza. jo niyati bAdhita thaI jAya to bIje sthale pramANa mithyA thaI jaze. tathA coktaM // niyatainevarUpeNa, sarve nAvA navaMti yat // tato niyati jAhyete, ttsvruupaanubNdhtH|| 1 // yadyadeva yato yAvat, tattadeva tatastathA // niyataM jAyate nyAyAt, kaenAM bAdhituM nmH||2|| A baMne zlokano zrartha upara lakhyo . pAMcamo vikalpa khanAvavAdiyono ke. khannAvavAdiyo kahe je ke A saMsAramA sarva padArtha svanAvadhIja utpanna thAya ne te kahe je ke mATIthI ghaTa thAya ne, paraMtu vastra yatuM nathI, temaja taMtuthI vastra thAya De paraMtu ghaTAdi yatA nazrI, A je maryAdApUrvaka tharbu le te khajAva vinA kadApi thaI zakatuM nazrI. te kAraNathI jagatmAM je kAI thAya ne te sarva svajAvazrIja thAya be. valI bIjAM kArya to dUra raho paraMtu yA je magarnu raMdhAvU be, te paNa svanAvavinA thatuM nathI, kAraNa ke hAmI, iMdhana, kAla pramukha sAmagrI vidyamAna batAM (kAMgaDu) karaDu maga raMdhAtA nathI yAne pAkatA (caDatA) nathI; te kAraNathI je jenA sadanAveM vidyamAna hoya, temaja asadanAveM vidyamAna hoya te te anvayavyatirekathI tenA kartA ke khajAvadhIja maga raMdhAya ne tethI svanAvaja sarva vastuno hetu je. zrA pAMca vikalpa khataH Iza padayI hoya , tevIja rIteM pAMca parataH IzapadathI upalabdha thAya . parataH zabdano artha evo be ke, para padArthoMthI vyAvRttarUpeM A zrAtmA nizcayathI . tevI rIteM nitya zabdayI daza vikalpa thAya , temaja anitya padayI paNa daza vikalpa thAya be. baMne ekaga karavAzrI vIza thAya je. A vIza vikalpa jIva padArtha sAthe thAya , tevIja rIteM ajIvAdi nave padArtha sAthe judA judA vIza vikalpa jANI sevA, eTale vIzane navadhI guNatAM ekaso eMzI mata kriyAvAdinA thAya je. have akriyAvAdinA corAzI mata lakhiyeM biyeM. akriyAvAdI kahebe ke puNya, pAparUpa kriyA kAMza nathI. kAraNa ke puNya, pAparUpAdi kiyA to sthira padArthone lAge , ane jagatmAM sthira padArtha to koza be nahi, kAraNa ke utpatti anaMtaraja padArthano vinAza thato jAya De. tathA zloka // daNikAH sarvasaMskArA, asthirANAM kutaH kriyA // nUtiryeSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyate // 1 // arthaH- sarvasaMskAra padArtha ka Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. (125) DhuM paNa kiMcit mAtra, pUrvAcAryAMnI yuktiyo yA sthale jASAgraMthamAM lakhuMDaM. prathama, kAlavAdI kahe be ke, sarva vastuno kAlaja karttA be, tenuM khaMmana lakhuM buM. he kAlavAdi ! yA je kAla be te zuM 1 eka khajAva niyavyApI be ? 2 kiMvA samayAdirUpathI pariNAmI be ? jo prathama pakSa mAnazo to te yukta be, kAraNa ke evA kAlane siddha karanAruM koIpaNa pramANa nathI. jevo prathama pakSamAM tame kAla mAnyo be, tevo kAla pratyakSa pramANacI upalabdha yato nathI, temaja evA kAlanuM koi liMga paNa avinAbhAvarUpa dekhAtuM nathI, te kAraNathI anumAnathI paNa siddha thatuM nathI. pUrvapakSa:- kevI rIteM vinAjAva liMgano abhAva kaho bo ? kAraNa ke jarata rAmacaMdrAdiviSe pUrvApara vyavahAra dekhAya be, te pUrvApara vyavahAra vasturUpa mAtra nimitta nathI; jo vasturUpa mAtra nimitta hoya to vartamAnakAlamAM vasturUpanA vidyamAnapaNAthI tevo vyavahAra hovo joiyeM. te kAraNathI jeNekarIne yA jarata rAmAdiviSe pUrvApara vyavahAra be, te kAla be, tevIja rIteM, pUrvakAlayogI, pUrvajaratacakravarttI, aparakAlayogI, apara rAmAdi. uttarapakSino tarkaH - jo jarata rAmAdiviSe pUrvApara kAlanA yogathI pUrvApara vyavahAra be, to kAlano pUrvApara vyavahAra kema siddha yaze ? pUrvapakSinuM samAdhAnaH - kAlano je pUrvApara vyavahAra be te anya bIjA kAlanA yogI be. uttarapakSaH - jo bIjA kAlanA yogathI prathama kAlano pUrvApara vyavahAra be, to bIjA kAlano pUrvApara vyavahAra, trIjA kAlanA yogathI thayo, ema karatAM karatAM anavasthA dUSaNano prasaMga veDe. pUrvapakSa:- e dUSaNa mane lAgatuM nathI, kAraNa ke me to te kAlanAja svayameva pUrvApara vibhAga mAniye biyeM. bIjA kAlAdi yogathI mAnatA nathI. // zloka // pUrvakAlAdiyogI yaH pUrvA divyapadezanA // pUrvAparatvaM tasyApi svarUpAdeva nAnyataH // 1 // artha - jo pUrvApara kAlanA yogI jarata rAmAdi be to jarata rAmAdi pUrvApara vyapadezavAlA be, ane kAlanA je pUrvApara vibhAga be te svataHja be, paraMtu anya kAlAdi yogathI nathI. : uttarapakSaH - he pUrvapakSi ! yA tamAruM kehetuM kaMTha lagI madirA pInAra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) jainatattvAdarza. madirApAninA pralApa jevU . kAraNa ke tame prathama pakSamAM kAla ekAMta eka nitya vyApI mAnela be, to have kevI rIte te kAlano pUrvApara vyavahAra hoya ? pUrvapakSaH-sahacArinA saMgathI eka vastuno paNa pUrvApara kalpanAmAtra vyavahAra yaz zake . jema sahacAri jaratAdinA pUrvApara vyavahAra ne, tevIja rIteM jaratAdi sahacAriyonA saMgathI kAlano paNa kalpanAmAtra pUrvApara vyapadeza thAya ne. sahacAriyothI vyapadeza, sarva tArkikonA matamAM prasiddha . yathA, " maMcAHkrozaMtIti" jema maMcA gAlo dIye. uttarapakSaH-yA paNa asamaMjasa kathana . kAraNa ke zrA kathanamAM ztaretara doSano prasaMga Ave be. te kahiye Diye. sahacAri naratAdino kAlanA yogayI pUrvApara vyavahAra thayo, ane kAlano pUrvApara vyavahAra, sahacAri jaratAdinA yogayI thayo; jo eka sijha nahi thAya to bIjuM paNa sika nahi thAya. uktaM ca // ekatvavyApitAyAM hi, pUrvA ditvaM kathaM javet // sahacArivazAttacce, danyonyAzrayatAgamaH // 1 // sahacAriNAM hi pUrvatvaM, pUrvakAlasamAgamAt // kAlasya pUrvAditvaM ca, sahacAryaviyogataH // 2 // prAgasikAvekasya, kathamanyasya sikiriti // te kAraNathI prathama pada zreya nathI. __ jo bIjo pakSa mAnazo to te paNa ayukta be. kAraNa ke samayAdi rUpa pariNAmI kAlaviSe kAla ekaja ne topaNa vicitrapaNuM upalabdha thAya . jurDa. eka kAlamAM magane rAMdhatAM ko raMdhAya be, ko raMdhAtA nathI, tathA samakAla eka rAjAnI nokarI karatA thakAM eka nokarane alpa kAlamAMja nokarInuM phala malI jAya , ane bIjAne bahu kAla vyatIta thayA utAM paNa te phala malatuM nathI; tathA samakAleM khetI karatAM batAM eka kheDutane bahu dhAnya utpanna thAya be, ane bIjAne alpa, bagaDelu temaja khaMmita utpanna thAya be; tathA samakAleM koDIunI mUThI jarIne jamIna upara nAMkhiye to keTalIeka koDI catI paDe , ane keTalIeka jaMdhI par3e be. have jo kAlaja ekavU kAraNa hoya to sarva maga ekaja kAlamA raMdhAvA jozye, paraMtu tema yatuM nathI, ityAdi, te kAraNathI niHkevala kAlaja jagatanI vicitratAno kartA nathI. paraMtu Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (17) kAlAdi sAmagrInA malavAthI karma kAraNa be, zrA sijha pada . iti prathama kAlavAdinA matanuM khaMmana. bIjA IzvaravAdI ane trIjA advaitavAdI zrA matonuM khaMmana IzvaravAdamAM lakhI AvyA biye, tyAMthI jANI levU. have cotho mata niyativAdiyono ne tenuM khaMmana lakhiye biye. niyati vAdI kahe ke sarva padArthanA karttA niyati be. je tattvAMtara thAya te niyati kehevAya. te niyati paNa tADana pAmatI ati jIrNa vastranI peThe vicArarUpa tADanAne nahi sahana karI zakatI seMkaDo kaTakAne prApta thAya . te kahiye biyeM. he niyatavAdi ! tamAraM je niyatinAma tatvAMtara te jAvarUpa je ke anAvarUpa je? jo kaho ke nAvarUpa de to par3I ekarUpa ke anekarUpa je? jo kaho ke ekarUpa meM, to valI nitya le ke anitya be ? jo kaho ke nitya ne to padArthonI utpatti zrAdimAM kevIrIteM heturUpa le ? kAraNa ke je nitya hoya je te konuM paNa kAraNa tha zakatuM nathI. kAraNa ke je nitya je te sarva kAlamA ekarUpa hoya . nityanuM lakSaNa-"apracyutAnutpanna sthiraikakhajAvatayA nityatvasya vyAvAt " ebuM be. je kare nahi, temaja utpanna paNa na thAya, sthira eka khannAvathI rahe te nitya. have jo niyati te nityarUpathI jo kArya utpanna kare to to hamezAM tejarUpathI kArya utpanna kare, kAraNa ke tenA svarUpamAM kAMpaNa vizeSa nathI ekaja rUpa be, ane hamezAM tejarUpa thI to kArya utpanna karatI nathI, kAraNa ke kadI eka jAtanuM to kadI bIjI jAtaveM kArya utpanna atuM dekhiye jiyeM. valI eka bIjI paNa vAta e be ke je bIjA, trIjA, Adi kSaNamAM niyatine kArya karavAnuM De, te sarva kArya prathama daNamAMja utpanna karI bevu jozye, kAraNa ke te niyatino je nitya karaNasvannAva bIjA, jIjA zrAdi kSaNamAM ne te svajAva prathamadaNamAM paNa vidyamAna le. jo prathama kSaNamAM dvitIyAdi kSaNavartI kArya karavAnI zakti na hoya to dvitIyAdi kSaNamAM paNa kArya na tharbu jozye. kAraNa ke prathama dvitIyAdi kSaNamAM kAMza paNa vizeSa nathI. jo prathama dvitIyAdi daNamAM niyatinA rUpamA paraspara vizeSa mAnazo to to khAjAvika rIteM niyatinA rUpamA anityatA AvI jaze. "zratAda Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) jainatattvAdarza. vasthyamanityatAM brUma- iti vacanaprAmANyAt" je je hoya te tevU na . rahe. te anitya. te vacana pramANathI tene ame anitya kahiye biyeM. pUrvapadaH-niyati nitya, vizeSa rahitaja , to paNa te te sahakArinI apekSAthI kArya utpanna kare be, ane je sahakAri le te pratiniyata deza kAlavAlA be, te kAraNathI sahakArinA yogathI kArya anukrameM thAya . uttarapadAH-zrA paNa tamAeM kehebu asamIcIna ne. kAraNa ke sahakAri je , te paNa niyatithIja prApta thAya be, ane niyati je ve te prathama kSaNamAM paNa tene karanAra svajAvavAlI ne, jo dvitIyAdi kSaNamAM bIjA svajAvavAlI niyati mAnazo to to nityapaNAno nAza thaze. te kAra thI prathama kSaNamAM sarva sahakAriyono saMcava hovAzrI prathama kSaNamAMja sarva kArya karavAno prasaMga thayo. valI eka bIjI vAta De ke sahakArinA vidyamAnapaNAthI kArya thayuM, ane sahakAriUnA na hovApaNAdhI kArya na yuM, tyAre to sahakArija anvayavyatireka nyAyathI kAraNa be, ema kalpanA karavI jozye, paraMtu niyati kAraNa tha nahi,kAraNa ke niyatimAM vyatirekano asaMjava . uktaM ca // zloka // hetunAnvayapUrveNa, vyatirekeNa sidhyati // nityasyAvyatirekasya, kutohetutvsNcvH||1|| have jo pUrvokta dUSaNonA jayathI anitya pada mAnazo to to te niyatinAM dareka kSaNe anya anya rUpa thavAthI niyati bahurUpa thara gaz, ane tame je niyati ekarUpa mAnI hatI te tamArI pratijJAne vyAghAta thavAno prasaMga Avyo. valI je padArtha daNakyI hoya , te koThe kArya kAraNa yaz zakatuM nazrI. valI eka bIjI paNa vAta De ke, jo niyati ekarUpa hoya to tenAthI je kArya utpanna thAya te sarva ekarUpaja hovAM jozye. kAraNa ke kAraNano neda thayA vinA kAryamAM kadApi neda thara zakato nathI. jo tema thara jAya to te kAryaneda nirhetukaja thavAno, ane hetuvinA ko kAryano jeda nathI. jo niyati anekarUpa mAnazo to to te niyatithI anya anekarUpI vizeSaNa vinA niyati nAnArUpa kadApi nahi thAya. jema ke varasAdanuM pANI, kAlI, pIlI, ukhara jamInanA saMbaMdha vinA anekarUpa thaz zakatuM nathI. yamuktaM // "vizeSaNaM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paricheda. (12e) vinA yasmA, na tulyAnAM viziSTateti vacanaprAmANyAt " te kAraNathI avazya te niyatithI anya nAnArUpa vizeSaNa niyatinA neda mAnavA jozyeM. te anekarUpa vizeSaNonuM hovu te guMte niyatithIja thAya ne ke ko bIjAthI thAya be ? jo kaho ke niyatithIja thAya ne to te niyati khataH ekarUpa hovAthI te niyatithI utpanna thayelA vizeSaNonI aneka rUpatA kevI rIteM thAya? jo vicitra kAryanI anyathA anupapattithI niyati paNa vicitrarUpaja mAnazo, to niyatinI vicitratA bahu vizeSaNo vinA nahi thAya, te kAraNathI te niyati viSe vizeSya aneka aMgIkAra karavA jozye. have te vizeSaNonA je jAva ke te, te niyatithIja thAya ne ke ko bIjAthI? ityAdi, teja pharI Avyu. te kAraNathI anavasthA dUSaNa lAgeje. have jo ema kaho ke bIjAthI thAya , to te pada paNa ayukta . kAraNa ke niyati vinA bIjA kozne tame hetu mAnelA nathI, tethI A tamAru kehe koI kAmarnu nathI. valI ema mAnazo ke niyati aneka rUpa , to tamArA matanA be verI vikalpa ame. tamArI sanmukha khaDA kariye liyeM. jo tamArI niyati anekarUpaDe to mUrta ne ke amUrta ne ? jo kaho ke mUrta le to nAmAMtarathI karmanoja aMgIkAra kaskho. kAraNa ke karma pujalarUpa hovAthI mUrtapaNa je ane anekarUpa paNa De. to to tamAro ane amAro eka mata tha gayo, kAraNa ke ame jene karma mAniyeM liyeM, teja karmane nAmAMtarathI tame niyati mAnI lIdhI; paraMtu vastu ekaja . jo niyatine amUrta mAnazo to te amUrta hovAthI sukhapuHkhano hetu thaze nahi. jema ke AkAza amUrta De paraMtu sukhAHkhano hetu nathI. pujalaja mUrta hovAthI sukhaduHkhano hetu thara zakele. jo tame ema kehezo ke AkAzapaNa dezadathI sukhaHkhano hetu thAya De. jema ke mAravADa dezamA AkAza phuHkhadAyaka be, ane bIjA jalavAlA dezomAM sukhadAyaka je. zrA paNa tamAraM kedevU asat .te mAravADa zrAdi dezomAM paNa AkAzamA rahelA je pujalo De te pujalathIja sukha uHkha thAya je. jema ke marusthala prAyaH jalathI rahita , ane retI ghaNIja be, tethI raste cAlatAM paga retIthI ghasAya be, jethI parasevo bahuja Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) jainatattvAdarza. thAya ne valI unAlAmAM sUryanA kiraNothI retI bahuja tapI jAya le tyAre cAlatAM bahuja saMtApa thAya , ane pANIpaNa puraM pIvAne malatuM nathI, tethI khodIne kADhatAM aneka prayatna karavA paDe . te kAraNathI te dezomAM bahuja phuHkha De, ane sajala dezomAM tevAM kAraNo nathI tethI tevAM kuHkha paNa nathI; thA hetuthI pujalaja sukhapuHkhanA hetu be, paraMtu AkAza nathI. jo niyatine anAvarUpa mAnazo to tepaNa tamAro pada ayukta be. kAraNa ke anAva je je te tubarUpa be, zaktirahita , ane kArya karavAmAM samartha nathI. jurva ke kaTaka kuMmalAdino je anjAva De te kaTaka ' kuMmala utpanna karavAne samartha nathI; ane temaja dekhavAmAM Ave . jo kaTaka kuMmalAdino anAva kaTaka kuMmalAdi utpanna kare to to jagatmA ko dariji rahe nahi. pUrvapakSaH-ghaTAnAva je je te mRpiMDa , te mATInA piMDathI ghaTa utpanna thAya , to par3I amArA kehevAmAM ayuktatA zI be ? mATIno piMDa turUpa nathI, kAraNa ke te potAnA varUpathI vidyamAna , to par3I anAva padArthanI utpattimAM hetu kema na tha zake ? uttarapadAH-A paNa tamAro pada asamIcIna be, kAraNa ke mATInA piMDanuM je nAvakharUpa le te nAva anAvane arasaparasamAM virodha hovAthI . anAva svarUpa thaz zakatuM nathI. kAraNa ke jo nAvarUpa le to anAva kema thAya ? ane jo anAvarUpa ne to jovarUpa kema thAya ? jo ema kaho ke khakharUpa apekSAyeM nAvarUpa De ane parakharUpa apekSAyeM anAva rUpa De te vAste nAva anAva baMnenAM judA nimitta hovAthI kApaNa dUSaNa nathI. A kehevAthI to mATInuM piMDa, nAva ajAvarUpa anekAMtAsmikarUpeM tamane prApta thayuM, paraMtu yA anekAMtAtmikapaNuM jainonAja matamAM zone je. kAraNa ke jainamatavAlAja sarva vastune khaparajAvAdi kharUpathI anekAMtAtmika mAne je; paraMtu te tamArA sarakhA ekAMtagrahagrasta matavAlAu~ne zojatuM nathI, jo ema kaho ke mATInA piMgamA je pararUpano anAva , te to kalpita be, ane je jAvarUpa ne te tAtvika De, te kAraNathI anekAMtAtmikavAda amArA matamAM zrAvato nathI, to to te mATInA piMDathI ghaTa kema thaze ? kAraNa ke te mRtpiDamAM paramArthathI gha Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paricheda. ( 131 ) TanA prAgjAvano zrAva be. jo prAgranAva vinA paNa te mRtpiMthI ghaTa o jAya to to sUtrapiMDAdithI paNa ghaTa kema na thAya ? jevo mRtpiDamAM ghaTa prajAvano zrAva beM, tevoja sUtrapiMkAdimAM paNa ghaTa prAgbhAvano nAva be. tathA te mRtpiMthI kharazRMga kema yaha jatAM nathI ? te kAraNazrI pUrvokta tamAruM kehetuM kAMi nahi evaM be tathA tame je kAM hatuM ke je vastu je avasare jenAthI thAya be. teja vastu kAlAMtareM paNa teja - vasareM tenAthI niyatirUpathI ghatI dekhAya be. yA je tamArU kehetuM ve te vAstavika . kAraNa ke kAraNa sAmagrInA chAnAdi niyamothI kArya paNa teja avasareM tenAtha niyatarUpeMja thAya be. jyAre kAraNazaktinA niyamI kArya tha gayuM, tyAre pramANapaMthano kuzala koNa evo prekSAvAn Maharata niyatino aMgIkAra kare iti niyatikhaMDanaM // sa pAMcamA svanAvavAdinuM khaMDana lakhiyeM biyeM svajAvavAdI ema kar3e beke, saMsAramAM sarva jAva padArtha khajAvathIja utpanna yAya be. yA svanAvavAdirjano mata niyativAdanA khaMganathIja khaMmana thai gayo. kAraNa ke je dUSaNo niyativAdinA matamAM kahelAM ve te sarva dUSaNo prAyaH matamAM paNa samAnaja be. jema ke yA je tamAro svabhAva be te nAva - rUpa be ke anAvarUpa be ? jo kaho ke jAvarUpa be to ekarUpa be ke anekarUpa be ? ityAdi sarva dUSaNa niyatinI jema kedevAM. 7 eka bIjI paNa vAta be ke svabhAva AtmAnA jAvane kahe be. te khajAva kAryagatahetube ke kAraNagata hetu be ? kAryagata to nathI, kAraNa ke jyAre kArya thai jaze, tyAre kAryagata vajAva yaze, paraMtu kArya thayAvinA kAryagata svajAva kema thAya ne jo kArya yara gayuM to teno hetu svajAva kema thA ? je jeno labdha lAja saMpAdana karavAmAM samartha hoya te teno tu, kArya to niSpanna thavAthI AtmalAbha prApta thayo be; nahi to te svanAvaneja nAvano prasaMga thai jaze, tyAre to te svabhAva kA - no hetu kevIrIteM ze ? jo kaho ke kAraNagata hetu be to te to - mane paNa saMmata . te svabhAva pratikAraNa jinna be, tethIja mATIthI ghaTa thAya be, paraMtu paTa yatuM nathI, mATInA piMgamAM paTAdi thavAno svanAva nathI. tevIja rIteM taMtuthI paTaja thAya be, ghaTAdi yatA nathI, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (135) jainatattvAdarza. kAraNa ke taMtuu~mAM ghaTa thavAno svajAva nathI. te kAraNathI je tame kA hatuM ke mATIthI ghaTaja thAya be, paTAdi yatA nathI, te to sarva kAraNagata svannAva mAnavAthI siddha thayelAneja siddha kaluM . A pada amArA matane bAdhaka nathI. valI tame je kayuM hatuM ke magamA raMdhAvAno svanAva be, kAMgaku (koraDU ) mAM nathI, ityAdi. tepaNa kAraNagata svanAva aMgIkAra karatAMja sarva samIcIna thara jAyane, jema ke eka kAMgaDu maga be te svakAraNavazathI tevA rUpavAlo thayela be; hAMDI, iMdhana, kAlAdi sAmagrIno saMyoga be to paNa raMdhAto nathI, ane svannAva je je te kAraNathI anneda ne tethI sarva vastu sakAraNaja . A pada siddha be. iti kriyAvAdinA matanuM khamana. ___ have akriyAvAdiUnA matamA je yahAvAdi teunuM evaM kehekuMDe ke vastuUnA niyamapUrvaka kArya kAraNajAva nathI ityAdi te temanu kehebuM kAryakAraNanA vivecanavAlI buddhinA rahitapaNAne sUcave be. kAraNa ke kAryakAraNane pratiniyatapaNAno saMjava je. te kahiye liye. zAbuka (deDakA) zrI zAvuka utpanna thAyaDe te niraMtara zAvukathIja thAyaDe, paraMtu gobara (gaNa) zrI yatA nathI, ane gobarathI je zAluka utpanna thAyaDe, te niraMtara gobarabIja utpanna thAyaDe, paraMtu zAbukathI thatA nathI.valI A baMne jAtanAM deDakAM zaktivarNAdi vicitra,tAthI temajaparaspara jAtyaMtara hovAthI ekarUpa paNa nathI. valI agnithI je ani utpanna thAyaje tepaNa niraMtara agnithIja utpanna thAyaDe, paraMtu araNInA kASThathI utpanna thato nathI, ane araNInA kASThathI je agni utpanna thAyaDe te niraMtara araNInA kASThazrIja utpanna thAyaDe paraMtu agnithI utpanna yato nathI. valI bIjayI kelAM utpanna thavAM ityAdi aneka bAbatomA paraspara jinnatA hovAthI teno khulAso paNa teja. vatI eka hakIkata evI De ke je kelAM kaMdathI utpanna thAyabe tepaNa para- . mArthathI to bIjabIja thAyaDe, eTale paraMparAe to bIjaja kAraNa je. tevIja rIteM vaDa AdinI zAkhApaNa ekadezathI utpanna thatI batAM paramArthathI to bIjabIja utpanna thAyaje. vizeSa hakIka evI De ke zAkhAthI je zAkhA utpanna thAya ne te utpanna thanArI zAkhAnI hetu zAkhA De ema loka vyahAra cAlato nathI, kAraNa ke vaDanuM bIjaja sarva zAkhA, prazAkhA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paribeda. (133) samudAyarUpa vaDanuM kAraNa je ema jagatmAM prasibe tevIja rIteM zAkhAnA eka nAgathI utpanna zrayela vaDa, paramArthathI mUla, te vaDazAkhArUpajabe, tethI te mUla paNa bIjabIja utpanna thayela mAna jozye te kAraNathI kozpaNa sthaleM kAryakAraNanAva vyabhicArI nathI.iti yahalAvAdimatakhaMDana. have ajJAnavAdinA matanuM khaMDana lakhiye biyeM. ajJAnavAdI kadene ke jhAna zreya nathI, kAraNa ke jyAre jJAna thAyaDe, tyAre paraspara vivAdanA yogathI cittamAM kveza thavAnA kAraNathI dIrghatara saMsAranI vRddhi thAya . ztyAdi. ajJAnavAdinuM A kathana mUrkhatAsUcaka . jurma ke bIjI vAta to dUra rahI paraMtu prathama ame Apane be savAla pukhiye biye, mukhya e De ke jJAnano tame je niSedha karobo te zuM jJAnathI karoDo ke ajJAnathI karoDo? jo kaho ke jJAnathI kariye biyeM, topar3I kema kahI zako ke ajhAna zreya? thA kathanathI to jJAnaja zreya thayuM jJAnavinA ajJAnane sthApana karavAne koz samartha nathI. jo pUrvokta kathana khIkArazo to tamArI pratijJAne vyAghAtano prasaMga Avaze. jo kehezo ke ajJAnathI niSedha kariye liyeM to tepaNa ayukta , kAraNa ke ajJAnamA jJAnane niSedha karavAnuM sAmarthya nathI. kAraNa ke ajJAnamA koznepaNa siddha karavAnI ke bAdha karavAnI zakti nathI; jyAre ajJAnamAM jJAnane niSedha karavAnuM sAmarthya nathI tyAre jJAnaja zreya ema siddha thayu, valI tame kayuM be ke jyAre jJAna thAyaDe tyAre paraspara vivAdanA yogathI citta, klezAdi nAvane prApta kare, tepaNa ApanuM vinA vicAranuM kathana . ame paramArthathI jJAnI teneja kahiyeM liyeM ke jeno AtmA vivekathI pavitra hoya; ane je jhAnano garva na kare, temaja alpajJAnI thakSa kaMTha lagI madirApAna karanAranI jema unmatta vacano bole ane sarva jagatne tRNa sadRza mAne, te paramArthathI ajJAnIja be, kAraNa ke tene jJAnanuM phala prApta thayuM nazrI. jJAnaphala to rAgadveSAdi dUSaNono tyAganAvaDe. jyAre tema thayu nahi tyAre paramArthathI tenAmAM jJAnaja nathI, uktaM ca // tajjJAnameva na navati, yasminudite vinAti rAgagaNaH // tamasaH kutosti zakti, dinakarakiraNAgrataH sthAtum // 1 // evA jJAnI vivekathI pavitra AtmAvAvAlA parajIvone hita karavAmAM ekAMta rasiyA hoya. evA jJAnI kadApi vivAda karaze, to paNa pa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) jainatattvAdarza. kopIna pehere , dhAturakta vastra rAkhe be, koI zirapara zikhA rAkhe , koI jaTA rAkhe be, koI mastaka para dauramuMgakarAve , mRgacarmanuM zrAsana rAkhe be, brAhmaNanA gharanuM anna khAya , koI pAMcaja grAsa khAya , bAra adarano jApa kare , tejenA nakta jyAre gurune vaMdanA karene sAre " OM namo nArAyaNAya " ema kahe , tyAre guru teu~ne " namo nArAyaNAya " ema kahe be, ane mahAnAratamA jenuM nAma " vITA" lakhela De, kASThanI mukhavastrikA mukhanA niHzvAsanA nirodha vAste rAkhe be, jethI mukhazvAsazrI jIvahiMsA na thAya. // zloka // te prANAdanuyAtena, zvAsenaikena jaM. tavaH // hanyate zatazo brahma, nnnumaatraadrvaadinH||1|| sAMkhya guru jalanA jIvonI dayA vAste pANI galavA sAru potAnI pAse galaj rAkhene, ane potAnA naktone pANI galavA sAru trIza AMgala lAMbuM ane vIza zrAMgala pohobuM ane jAuM ebuM galaNuM rAkhavAno upadeza kare. valI je jIva pANI galavA paDI nikale te teja pANImAM pAlA pradepa kare , kAraNa ke mIgapANInA pUrA khArA pANImAM marI jAya , ane khArA pANInA pUrA mIThA pANImAM marI jAya . tethI judAM judAM pANI ekagaM karatA nathI. pANInA sUkSma eka bimAM jeTalA jIva be te jIvonI kAyA jo camara samAna banAvavAmAM Ave to te jIvo traNa lokamAM samAya nahi. A teUno pANI galavAno vicAra . sAMkhya be prakAranA , eka prAcIna, bIjA navIna. navInanuM bIjunAma pAtaMjalapaNa . prAcIna sAMkhya Izvarane mAnatA nathI. navIna sAMkhya Izvarane mAne je. je nirIzvara ne te nArAyaNane para mAne be, ane tenA je AcArya ne te viSNu pratiSThAkAraka caitanyapramukha zabdothI kehevAya be, sAMkhya matanuM svarUpa batAvanArA AcAryanAM nAma. kapila, suri, paMcazikha, jArgava, ulUka, Izvara, kRma. te zAstrakartA be. sAMkhyamata vAlA kApilapaNa kehevAya . tathA kapilanu paramarSi evaM bIjaM nAma , tethI te pAramarSA paNa kehevAya . banArasamAM te saMkhyAbaMdha . mAsa upavAsa paNa kare . brAhmaNa je je te arcirgithI viruja dhUmamArgAnugAmI , ane sAMkhya arciArgAnuyAyI ; brAhmaNone veda para pyAra le tethI yajJamArgAnuyAyI be, ane sAMkhya hiMsAthI pUrNa, evA je veda te Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (143) nAthI nivatelA . adhyAtmavAdI sAMkhya potAnA matano mahimA zrA pramANe mAne 2 // zloka // isa piba ca khAda modaM, nityaM suMdava ca jogAn yathA'nikAmaM // yadi viditaM kapilamataM, tat prApsyasi modasaukhyamacireNa // 1 // ema mAThara zAstranA prAMtamAM lakhedUM . artha:- jo tame kapilamata jANyo hoya to par3I iso, khelo, pITha, khAu~, sadA khuzI raho, jevI ruci thAya tevA sadA joga jogavo to paNa tamane arUpa kAlamA mukti, sukheM prApta thaze. temanA bIjA zAstramA paNa kaDaM le ke // zloka // paMcaviMzatitattvajJo, yatra tatrAzrame rtH|| zikhI muMDI jaTI vApi, mucyate nAtra saMzayaH // 1 // arthaH- pacavIza tattvane jANanAra, panI cAhe te ko thAzramamA raheto hoya, ke zikhAvAlo hoya, vA muMDita hoya,ke jaTArAkhe,to paNa te upAdhizrI mukta thAya temAM saMzaya nathI. sAMkhya matamAM sarva sAMkhya pacIza tatva mAne je. jyAre puruSa traNa puHkhathI daNAya be, tyAre te traNa phuHkhane dUra karavA vAste tene jijJAsA utpanna thAya be. te traNa phuHkhanAM nAma 1 zrAdhyAmika, 5 Adhidaivika, 3 adhinautika; AdhyAtmika kuHkha be prakAranuM . 1 zArIrika ra mAnasika. temAM vAyu, pitta, zleSma, A traNanI viSamatAthI zarIramA je atisArAdi roga thAya ne te zArIrika, ane kAma, krodha, loja, moha, IrSyA, ityAdi, viSayo jovAthI je thAya te mAnasika. yA baMne AtyaMtara upAyathI dUra thaI zake ne tethI te AdhyAtmika kuHkha kehevAya . zyA ghinautika, tathA 3 Adhidaivika, zrA bane bAhya upAyathI dUrakarI zakAyaDe temA je duHkha manuSya, pazu, pakSI, mRga sarpAdi, sthAvarA dinA nimittathI thAya le te zrAdhinautika, ane je yada, rAkSasa, nUtAdinA pravezathI, tathA mahAmArI, anAvRSTi ativRSTi ityAdithI thAyaDe te zrAdhidaivika kehevAyace. yA traNa phuHkhathI, raja pariNAmanA nedathI prANiune puHkha dUra karavA vAste tatva jANavAnI zchA thAya ne te tattva paJcIza prakAranAM be. prathama pacIza tatvonuM kharUpa lakhiye biye. temAM prathama sattvAdi guNonuM kharUpa kahiyeM biye. te traNa guNa . 1 sattva guNa, sukhalakSaNa, 2 rajoguNa ukhalakSaNa, 3 tamoguNa,mohalakSaNa; yA traNa guNanAM traNa liMga . 1sa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (244) jainatattvAdarza. tvaguNatuM cihna prasannatA, 5 rajoguNarnu cihna saMtApa, 3 tamoguNa- cihna dInapaeM. have 1 prasAda, 5 bujhipATava, 3 lAghava, 4 prazraya. 5 anajibvaMga, 6 adveSa, prItyAdi, bA satvaguNanAM kAryaliMga , 1 tApa, 2 zoSa, 3 neda 4 calacitta, 5 staMja, 6 udvega, zrA rajoguNanAM kAyaliMga . tathA 1 dainya, 2 moha, 3 maraNa, 4 asAdana, 5 bIjatsA, 6 jJAna gauravAdi, 7 A tamoguNanAM kAryaliMga ke. kAryothI sattvAdi guNano lAsa thAya be. tathA lokamAM je kAMza sukha upalabdha thAya , jema ke Arjava, mArdava, 3 satya, 4 zauca, 5 lajA, 6 buddhi, udAmA, anukaMpA, prasAdAdi, yA sarva sattvaguNanAM kArya meM temaja je kAMza puHkha utpanna thAya ne jema ke 1 veSa, 2 moha,3 matsara 4 niMdAvacana, 5 baMdhana, tApAdisthAna, A sarva rajoguNanAM kArya meM temaja je kAMza moha upalabdha thAya be, jemake 1 ajJAna, mada,3 bAlasya, 4 jaya, 5 dainya, 6 kRpaNatA, nAstikatA, viSAda, e unmAda, khapnAdi yA sarva tamoguNanAM kArya .zrA sattvAdi paraspara upakArItraNa guNothI sarva jagat vyApta be, paraMtu UrvalokamAM devatAu~mA pradhAnapaNe sattvaguNa , ane adholoka tiryaMca, narakaviSe pradhAnapaNe tamoguNa , tathA manuSyamAM pradhAnapaNe rajoguNale. yA traNe guNonI je sama avasthA tenuM nAma prakRti. te prakRtinAM aparanAma pradhAna, avyakta emapaNa . prakRti nityakharUpa ." apracyutAnutpanna sthiraikakhanAvaM kUThasthaM nityaM" thA nityanuM ladANa . tathAthA prakRti je be, te anvaya, asAdhAraNI, azabdA, asparzA, arasA, agaMdhA, avyayA, kehevAya je. je mUla sAMkhya te dareka AtmAnI sAtha judA judA pradhAna mAne ane je navIna sAMkhya te sarva AtmAumA eka, nitya, pradhAna mAne. prakRti ane zrAtmAnA saMyogathI sRSTi thAya be, te kAraNathI sRSTi thavAno krama lakhiyeM liye. ' te prakRtithI buddhi utpanna thAya.gAya zrAdi sanmukha dekhavAthI,A gAyaDe, ghoDo nathI, tathA zrAsthANu ne, puruSanazrI, evo je nizcayarUpa adhyavasAya thAya ne tenebuddhi kahe bIjaM tenuM nAma mahatpaNa kahele. te buddhinAM ATha rUpa .1 dharma, jJAna, 3 vairAgya, aizvarya, AcAra sAtvika 1 sukuMkASTha. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariveda. (145), buchinAM rUpaDe . tathA 1 adharma, 5 ajJAna, 3 avairAgya,4 anaizvarya, AcAra tAmasI buphirUpa. te buddhithI ahaMkAra utpanna thAyale. te ahaMkArathI sola guNano samUha utpanna thAya be te sola guNa Ale. 1 sparzanaM, tvaka, 2 rasanaM jivhA, 3 ghANaM, nAsikA, 4 catuH, locana, 5zrotraM, zravaNa, zrA pAMcene bujhIMjiya kahe, kAraNa ke A pAMce pota potAnA viSayane jANe. tathA pAMca karmejiya. 1pAyu, gudA, 2 upastha, puruSa strInuM cihna 3 vaca, kaMgadi AvasthAnathI uccArAya te zabda, 4 hAtha, 5 paga, A pAMcethI pAMca kAma thAyaDe, 1 malotsarga, 2 saMjoga 3 vacana, 4 grahaNa, 5 calana, te kAraNathI A pAMcane kmejiy kahe. 11 mana, mana jyAre buddhIjiyane male, tyAre buddhIjiyarUpa thara jAyaje; ane karmejiyane male tyAre kamapiyarUpa thara jAyaje. A mana je je te saMkalpavRttile. tathA ahaMkArathI pAMca tanmAtrA jenI sUkSma saMjhA ne te utpanna thAyaDe. 1 rUpa tanmAtrA, te zuklakRSNAdi rUpavizeSa, 2 rasatanmAtrA, te tiktAdi rasa vizeSa, 3 gaMdhatanmAtrA, te surajyAdi gaMdhavizeSa, 4 zabdatanmAtrA, te madhurAdi zabdavizeSa, 5 sparzatanmAtrA, te mRekAThinyAdisparza vizeSa, zrA SoDazaka gaNa . have pAMcatanmAtrAu~thI pAMcanUta utpanna thAyaDe, te kahebe. 1 rUpa tanmAtrAthI agni utpanna thAyaDe, rasatanmAtrAthI jala utpanna thAyaDe, 3 gaMdha tanmAtrAthI pRthvI utpanna thAyaDe, zabda tanmAtrAthI zrAkAza utpanna thAyaDe 5 sparza tanmAtrAthI vAyu utpanna thAyaDe ema pAMca tanmAtrAothI paMca jUta utpanna thAya. ema sarva matI covIza tatva pradhAna nivedana kasvAM. " ane akartA viguNa joktA" evaM puruSa tatva pacIzamuM nitya cipa mAne. covIza tatva rUpa pradhAna. 1 prakRti2 mahAna, 3 ahaMkAra pAMca jJAneMjiya, 13 pAMca kama jiya, 14 mana, 1e pAMca tanmAtrA, 24 pAMca nUta. ema covIza tatva . temAMthI prathama je prakRti ne te anutpanna hovAthI buddhi Adi sAta prathamanAM kAraNa be, ane sola pAlanAM kArya be, tethI prathamanI sAta prakRti vikRti kehevAya be, ane SoDazakagaNa kAryarUpa hovAthI vikRtirUpa; ane puruSa je je te na prakRti, na vikRti be. nathI kozthI utpanna thayela ke nathI kozne utpanna karato, te kAraNathI tevo . // tathAcezvaraH kRSNaH Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) jaina tattvAdarza. sAMkhyasaptatau // " mUlaprakRtira vikRti, mahadAdyAH prakRtivikRtayaH sapta // SoDazakazca vikAro, na prakRtirna vikRtiH puruSa iti // artha:- Izvara kRSNa, sAMkhya matanA zrAcArya sAMkhyasaptatigraMthamAM lakhebe ke. mUlaprakRti vikRti mahat yAdi sAta prakRti vikRti be, SoDazaka vikAra vikRti be, chAne puruSa na prakRti, na vikRtiDe tathA mahadAdi, prakRtinA vikAra be, te vyakta thaine pharI avyaktapaNa tha jAya be. te nityadovAthI potAnA svarUpathI draSTa thai jAyabe; ane prakRti yavikRti rUpa hovAthI potAnA svarUpathI draSTa yatI nathI. tathA mahat yA dinuM ane prakRtinuM svarUpa sAMkhya matavAlA yA pramANe mAneDe. 1 hetumat, 2 anitya, 3 vyApaka, 4 sakriya, e aneka, 6 Azrita, liMga, sAvayava, e parataMtra, 10 vyakta. prakRti tenAthI viparIta be. 1 hetumat, kAraNa vAlA be, mahat yadi, nitya, utpatti dharmavAlA, 3 avyApaka, buddhi Adi vyApibe, sarvagata nathI, 4 sakriya, adhyavasAyasaMyukta vartebe, te hetuthI kriyA sahita, savyApAra cAlavA vAlAMbe, e chAneka, trevIza prakAranA De, tethI, 6 Azrita. AtmAnA upakAra vAste pradhAnane avalaMbIne rahe 9 liMga, je jemAMcI utpanna thAyaDe te temAMja laya pAme be, "layaMkayaM garabatIti liMgaM," pAMca bhUta, pAMca tanmAtrAmA laya pAmebe, pAMca tanmAtrA, daza iMdriya, ane mana, ahaMkAramAM layapAmebe, ahaMkAra buddhimAM layapAmebe, chAne buddhi prakRtimAM laya pAmebe; prakRtino koimAM paNa laya thato nathI. 8 sAvayava, zabda rUpa, rasa, gaMdha, sparzAdi saMyukta be, e parataMtra, kAraNane AdhIna hovAthI, 10 vyakta; tevIja rIteM mahadAdi vyakta be; prakRti tenAtha viparIta, sugama be. yA apamAtra svarUpa batAvela be, vistArathI jANavuM doyato sAMkhya saptati yadi zAstro jovAM. 66 have pacazamA puruSa tatvanuM svarUpa kahiyeM biyeM. puruSa " karttA viguNojoktA, nityacidanyupetazca" be. puruSatatva zrAtmAne kahe be. 1 - tmA, viSaya sukhAdinAM kAraNa puNyAdi karato nathI tethI karttA be; kAraNa ke AtmA tRNamAtra paNa toDavAne samartha nathI; chAne karttA pra kRti, kAraNa ke prakRtimAM pravRttikhanAva be; tathA 2 " viguNaH " savAdiguNarahita, kAraNa ke sattvAdi prakRtinA dharma be, tathA 3 " jo Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paricheda. (147) tA" AtmA joktA, jogavanAra , joktA paNa sAdAt nathI, paraMtu prakRtinA vikArajUta unnaya mukha darpaNAkAra je buddhi , temAM saMkramaNa thayAM thakAM nirmala AtmakharUpa viSe sukha duHkhonA pratibiMba udaya mA thI joktA kehevAya be. " buddhyavasitamartha puruSazcetata" itivcnaat|| jema jAsusa phulanI samIpa rehevAnA kAraNathI sphaTikamAM raktatAdi kehevAmAM Ave De, tema prakRtinA nikaTa saMbaMdhathI puruSapaNa sukha duHkhono noktA kehevAya ne. sAMkhya matanA vAdamahArNavamAM paNa kahe je " buvidarpaNasaMkrAMtaM, samarthapratibiMbakaM // dvitIyaM darpaNaM kalpe, puMsiaTyArohati // 1 // tadeva noktRtvamasya natvAtmanovikArApattiriti // zrAno tAtparya upara batAvela be. tathA kapilano ziSya AsuripaNa kahe je // zloka // vivaktehapari Natau, buddhau jogo'sya kathyate // pratibiMbodayaH khale, yathA caMgamasoMjasi // 1 // tathA viMdhyavAsI sAMkhyAcArya AtmAne tevIja rIteM noktA kahe . puruSa avikRta AtmAja be, khanirnAsa acetana mana kartA . te mananI nikaTatAthI upAdhi sphaTikavat dekhAya be; "nityA yA cicceta nA tayA'nyupetaH" A kehevAthI puruSaja caitanyakharUpa . " natu jJAnasya" paraMtu jJAna nathI, kAraNa ke jJAnano dharma buddhi . tathA pataMjali paNa emaja kahe . tathA " pumAn " A je eka vacana De te jAtinI apedAthI ne; paraMtu AtmA anaMta , kAraNa ke janma maraNAdi kAraNonA niyama, tathA dharmAdi aneka pravRtti dekhavAmAM Ave . te sarva anaMta AtmA sarvagata temaja nitya . // uktaM ca // amUrtizcetano nogI, nityaH srvgto'kriyH|| akartA nirguNaH sUkSma, AtmA kaapildrshnshti|| sAMkhyamata traNa pramANa mAne . 1 pratyada, 2 anumAna, 3 zabda. te matanuM nAma sAMkhya athavA zAMkhya zA vAste kahe ? teno hetu evo De ke, saMkhyA prakRti tatva pacIza rUpa tene je jANe athavA jaNe. te sAMkhya. tathA jo tAlu zakArathI boliyeM to zAMkhya ema kehevAya. tejenA matamA zaMkhadhvani ne ema vRjhono zrAnnAya tethI zAMkhya nAma be. valI zaMkha nAme koI zrAdya puruSa thayA De. "tasyApatyaM pautrAdiriti gargA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) jainatattvAdarza. ditvAdaya strI pratyaye zAMkhyA SAmi idaM darzanaM zAMkhyaM zAMkhaM vA" // iti sAMkhyamatasaMkSepavarNanaM. have mImAMsakamata lakhiye biyeM, tenuM bIjuM nAma jaiminIya paNa kahebe. matavAlA sAMkhyamatanI peThe ekadamI, tridaMDI hoya , dhAturakta vastra pahere . mRgacarmAsana para bese be, kamaMmala rAkheDe, ziramuMmita karAve, saMnyAsI pramukha dvija thA matamAM hoya , veda temanA guru , paraMtu bIjA koI vaktA guru nathI. te pote potAne saMnyastaM saMnyastaM kahe, yajhopavItane dhoIne traNavAra tenuM jala pIye. AmImAMsaka be prakAranA be, eka yAjJikAdi, te pUrvamImAMsaka be, ane bIjA uttaramImAMsAvAdI De. yA jhikAdi, kukarmanA tajanAra, yajanAdi SaTkarmanA karanAra, brahma sUtranA dhAraka, gRhasthAzramamAM sthita, zUjanuM annAdi tajanAra be, tenA paNa be neda , eka jaha, bIjA prajAkara; naha pramANa mAne be, ane pranAkara pAMca pramANa mAne . uttaramImAMsaka vedAnti be, brahma advaitaja mAne " sarvamevedaM brahmeti nAte" tepara pramANa Ape le ke ekaja AtmA sarvazarIromAM upalabdha thAya . // zloka // eka evahi nUtAtmA, jUte jUte vyavasthitaH // ekadhA badhudhA caiva, dRzyate jalacaMDavat // 1 // iti vacanAt // " puruSa evedaM sarvayabhUtaM yaccannAvyamiti vacanAt // zrAtmAmAMja layatharbu tenuM nAma mukti je. bIjI kAMza mukti nathI. te mImAMsaka chijaja jenunAma jagavat , te cAra prakAranA be; 1 kuTIcara, 5 bahUdaka, 3 haMsa, 4 paramahaMsa. temA 1 tridaMDI, sazikhA, brahmasUtrI, gRhatyAgI, yaja mAna, parigRhI, ekavAra putranA gharamAM jojana kare , kuTImAM vaseje tene kuTIcara kahebe, 2 tulyaveSa, pUrvokta vipranA dharamAM nIrasa nidA nojI viSNujApapara nadInA tIrapara rahe the, tene bahUdaka kahe , 3 bramasUtra, zikhArahita, kaSAya vastra, daMDadhArI, gAmamAM ekarAtri ane nagaramAMtraNa rAtri rahe, agni jyAre dhUmarahita thAya tyAre brAhmaNanA gharamAM jojana kare je ane tapathI zarIra zoSaNa karI, dezomAM pharatA rahe be, tene haMsa kade ne haMsaneja jyAre jJAna thAya be, tyAre cAre varNanA gharamAM lojana kare De, potAnI zvAthI daMDa rAkhe , IzAna dizA sanmukha jAya jo.zaktihIna thaI jAya to anazana grahaNa kare , 4 vedAMta ekadhyAyI, te Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paribeda. (14e) paramahaMsa kehevAya be; thA cAremA pUrvathI paraspara adhika cAre kevala bahmAdvaitavAda sAdhavAmAM vyasanI , ityAdi thA matanuM kharUpa . have pUrvamImAMsAvAdirjano mata vizeSathI lakhiye biyeM. jaiminIya vAlA kahe je ke, sarvajJa, sarvadarzI vItarAga, sRSTiyAdinA kartA, A pUvokta vizeSaNayukta kozpaNa deva nathI, ke je devatuM vacana prAmANika hoya, prathama to devaja koza vaktA nathI, ke jetuM kaheluM vacana pramANa thAya. anumAnathI puruSa sarvajJa nathI, manuSya hovAthI, rathyApuruSavata. pUrvapadaH- kiMkara thaI jenI sura, asura sevA kare, temaja traNa lokamAM aizvaryanA sUcaka, batra,cAmarAdijenI vijUti , te sarvajJa kema na hozake? __uttarapadaH-zrA vinUti to ajAlIA paNa racI zake , te vAtanA sAdI jainamatanA sAmaMtajana AcArya paNa ||shlok // devAgamanajoyAna, cAmarAdivinUtayaH // mAyAviSvapi dRzyaMte, yatastvamasi no mahAn . pUrvapakSaH- jema anAdi suvarNano mela, kSAra pramukha agni puTAdi kriyAvizeSathI zodhAtA, suvarNa sarvathA nirmala thaI jAya be, tema AsmA paNa niraMtara jJAnAdi anyAsathI nirmala thavAthI tene sarvajJapaNAMno saMjava kema na hoya ? avazya hoyaja. uttarapadaH-A tamAraM kedevu ThIka nathI; kAraNa ke abhyAsa karavAzrI zuchinI taratamatAja thAya be, paraMtu parama prakarSa avasthA thatI nathI, kAraNa ke je puruSa cAlavAno abhyAsa kare, arthAt kUdavAno, balaMga mAravAno, ThekaDo mAravAno abhyAsa kare,te dazahAtha vIzahAtha kudI zakaze, paraMtu so yojana kUdavAnI zakti te kadApi melavI zakaze nahi, ane sarva loka kUdI javAno abhyAsa to kadApi tenAthI thazzakaze nahi. tevIja rIteM AtmApaNa annyAsadvArA sarvajJa thakSa zakato nathI. pUrvapadaH- manuSyane sarvajJatA cale na hoya, paraMtu brahmA viSNu, mahezvarAdine to sarvajJatA hoya be, kAraNa ke temane to jagat Izvara mAne be. te vAta kumArila paNa kahe . "divya deha hovAthI" brahmA, viSNu, mahezvara, teu~ne sarvajJatA hoya , manuSyane sarvajJatA kevIrIteM hoya ? uttarapadaH-je rAgadveSamA mana ne nigraha anugrahamAM grasta, kAma sevanamA tatpara de, evA ladANavAlA brahmA, viSNu, mahezvara, sarvajJa kevI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (250) jainatattvAdarza. rIteM hoz zake le ? kAraNa ke pratyakSa pramANa to sarvasAdhaka nathI, kAraNa ke teto (iMDiyo) vartamAna vastuneja grahaNa kareje; ane anumAnathI paNa sarvajJa siddha thatA nathI, kAraNa ke anumAna pratyakSa pUrvakaja pravRtta yaz zake be; temaja Agama paNa sarvajJanI siddhi karanArUM koI nazrI; kAraNa ke Agama sarve vivAdAspada be; valI upamAna paNa nathI, kAraNa ke bIjA sarvajJa ko hoya to upamAna bane, tevIja rIteM arthApattithI paNa sarvajJa sika thatA nathI, kAraNa ke anyathA anupapadyamAna evo kora padArtha nathI, je hovAthI sarvajJa sijha thAya. jyAre nAvagrAhaka pAMce pramANathI sarvajJa siddha na thayA, tyAre sarvajJa anAva pramANanA viSaya thayA. sarvajJa pratyakSAdi gocarane atikrAMta hovAthI, zazazRMgavat jyAre koz deva sarvajJa nazrI, ane tevA sarvajJa devatuM kathana kareluM jyAre koz zAstra nathI, tyAre atIMDiya arthanuM jJAna kema thAya ? evI manamAM AzaMkA karIne jaimini kahe be ke " tasmAt " te kAraNathI atIpriya iMjiyonA viSayarahita je, AtmA, dharma adharma, kAla, svarga, naraka, paramANu pramukha padArtho be, tenA karatala Amalakavat sAkSAt dekhanAra koz nathI. te hetuthI nitya je vedavAkya be, tenAzrIja yathArtha tattvano nizcaya thAya .kAraNa ke veda, apauruSeya be, arthAt kozya racelA nathI, anAdi nitya be, te vedavacanothI atIMjiya padArthonuM jJAna thAya , paraMtu koz sarvAnA kahelA AgamathI yatuM nathI, kAraNa ke sarvajJa kozpaNa pUrva kAlamAM thayA nathI, vartamAnamA je nahi, ane naviSyamA thavAnA nathI. // yathAhuste // atIMjiyANAmarthAnAM, sAkSAt dRSTA na viyate // vacanenahi nityena, yaH pazyati sapazyati // 1 // praznaH-apauruSeya vedanA artha kevIrIteM jANI zakAya ? uttaraH- amArI paraMparA je avyavachinna je tenAthI jANI zakAya De, te kAraNathI tathA sarvajJA dino anAva hovAthI prathama vedanAja pATha pra. yatnathI karavA jozye. veda cAra be, 1 runa, 5 yajuS, 3 soma, 4 atharva. e cArano poTha karI, par3I dharmajijJAsA karavI jozye ? dharma atIMji 1 vivAdanAsthAnarUpa.2 vIje prakAre. 3 upapanna nahi (siddhana) thayelI. 4 hathelImAM. 5AmalAnI peThe. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (251) ya . valI dharma te kevo je ? tathA kyA pramANathI jANiyeM ? evI je jANavAnI zvA, tenuM nAma jijAsA . te jijJAsA kevI te jijJAsA dharma sAdhavAno upAya , tenuM nAma nodanA be, te nodanAnAM nimitta beDe, eka janaka, bIjo grAhaka ke. ahiyAM grAhaka nimitta jANavU. teja vizeSa kharUpa kahiyeM biyeM. zreyaH sAdhakamavyAdiviSe jIvone preriyeM jenAthI, te nodanA, veda vacananI karelI preraNA le // ityrthH|| dharma nodanAthI jaNAya . te kAraNathI nodanAlakSaNa dharma , dharma atIMjiya hovAthI nodanAthIja jA. NiyeM liyeM. pratyadAdi bIjA ko pramANathI jANI zakAto nathI, kAraNa ke pratyadAdi vidyamAnanAja upalaMjaka De. ane dharma karttavyatArUpa le ane karttavyatAtraNekAla khajAva vAlI le te karttavyatAnuM jJAna nodanAja utpanna karI zake . A mImAMsakono abhyupagama . have nodanAnuM vyAkhyAna kariye jiyeM, agnihotra, sarva jIvonI ahiMsA, dAnAdi kriyA te karavAvAste je pravartaka, preraka vedonAM vacana be. teja nodanA je. jema ke " agnihotraM juyAt svargakAmaH" evAM je pravartaka vedavacana , te nodanA jANavI. yathA // " na hiMsyAt sarvatAni, tathA navai hiMsro navet " A vacanothI preyAM thakAM avya, guNa, karmothI havanAdiviSe je pravRtta thavaM, te dharma , ane zrAvedavacanopretyAM thakAM paNa je na pravarte, athavA viparIta pravarte, tene narakAdi aniSTaphala thAyaje. zAbarajASyamAM paNa emaja kahela . zrA jaiminIya ba pramANa mAne . 1 pratyakSa, 5 anumAna, 3 zabda, 4 upamAna, 5 arthApatti, 6 anAva. teunuM vistArathI kharUpa jANavU hoya to Samdarzana samuccayanI TIkA jovI. iti saMkSepathI mImAMsakamata. A pAMca darzana Astika kedevAya be, ane bahuM jainadarzana . tenuMkharUpa AgalanA parichedamAM lakhavAmAM Avaze. nAstikamata darzanamAM nathI. "nAstikaM tu na darzana miti rAjazekharasUrikRtaSamdarzanasamuccayavacanAt" // to paNa navya jIvone jANavA vAste tenu kAMzka kharUpa lakhiye biyeM. ___ kapAlI, jasma lagAvanAra, yogI, brAhmaNAdi, aMtya jAtinA loka jeThane loko vAmamArgI kaheDe, teje, tathA kaulika ityAdi nAstika Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (153) jainatattvAdarza. be, tenA matanuM nAma nAstika cArvAka . te jIva, puNya pApAdi kAMI mAnatA nathI, cAra jautika deha mAne , temaja sarvajagatne paNa cAra lautika mAneDe. valI keTalA eka cArvAka eka dezI, zrokAzane pAMcaU nUta mAne be. paMcajUtAtmaka jagat ke ema kahe . jUtothIja madya zaktimat caitanya utpanna thAya De ema terjano mata de. pANInA parapoTAnI jema, zarIra ne teja jIva ne ema teunu mAnavU . zraA matavAlA madya, mAMsa, khAyace; mAtA, behena, dikarI Adi je agamyo, tenI sAye gamana kare le. te nAstika vAmI, dareka varase eka divasa sarve, ekasthaDe ekA thAya. strIu~ne nagna karI teunI yoninI pUjA kare,temaja viSaya sevanapaNa kare ztyAdi, evAM burAM kAma karele ke A pustakamAM tenuM varNana karatAM mane zarama lAge . tethI lakhela nathI. te nAstika kAmasevana uparAMta bIjo dharma mAnatA nathI, matalaba ke kAmaneja dharma mAne. A matanI utpatti jainamataMnA zIlataraMgiNI nAmanA zAstramA je pramANe lakhelI te pramANe kahiyeM biyeM. bRhaspati nAmano eka brAhmaNa hato. tenuM bIjuM nAma devavyAsa hatuM. tene eka behena hatI. te bAlyAvasthAmAM vidhavA thara hatI. jenA AzrayathI potAnI jIMdagI saMpUrNa kare ebuM ko teNInA sAsarAnA gharamAM sAdhana na hotuM, tethI nirAdhAra thazne potAnA jAznA gharamAM AvI rahI. te atyaMta svarUpavatI temaja yauvanavatI hatI, zrA samaye bRhaspatinI patnI mRtyu pAmI hatI,bRhaspatine kAma vAsanAthI pIDA thAvAlAgI, tethI viSayAsakta thavAne lIdhe potAnI behenanI sAthe viSayasevana karavAnI ilA thara. vidhavA behenane prArthanA karI ke he behena ? mArI sAthe tu viSayasevana kasya, tyAre tenI beheneM kaDaM ke he nA? yA vAta ulayalokaviruSka , tethI kema karI zakuM ? kAraNa ke prathama to huM tArI behena buM tethI nAznI sAthe viSayanoga karUM to avazya huM narakamAM jAUM, ane A vAtajo jagatmA prasiddha thAya to, sarvalokane dhikkAra pAtra thAlaM. evI vAta zravaNa karI bRhaspatie potAnA manamAM vicAra kasyo ke, jyAM sudhI teNInA manamAthI pApa, temaja narakAdi kuHkhano naya dUra thaze nahi, tyAMsudhI te mArI sAthe kadApi saMjoga Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariceda. (zyala ) rAvanArane, kAraNapaNAnA zrAvadhI trikAlagata arthane viSaya kahenArane kema pUrvApara vyAghAta yaze nahi ? kAraNa ke kAraNaneja pramANano viSaya mAnela be. te vAste trI jo pUrvApara virodha be. tathA kaNaya aMgIkAra karavAmAM jeno kAla cinna jinna be, evA je anvayavyatireka, tenI pratipattino saMjava thato nathI, tyAre to sAdhya sAdhanonI trikAla viSayavyAptigrahaNamAnanArane pUrvApara vyAdati kema nahi ? yA cotho pUrvApara virodha be. tathA sarva padArthoMne pakSyI mAnIne paDhI bujheM ema kayuM che. // zloka // ita ekanvate kalpe, zaktyA meM puruSohataH // tena karma vipAkena, pAde viddhosmi nikssvH|| 1 // yA zlokamAM janmAMtara viSayamAM zabdano prayoga kaNayaviruddha bolatAM thakAM buddhane pUrvApara virodha kema na kevo joiyeM yA pAMcamo pUrvAparavirodha . tathA niraMza sarva vastu be ema prathama kahIne paDhI pharI " hiMsAviratidAna cittakha saMvedanaM zrarusvagataM saGghavya cetanatvasvargaprApaNa zaktyA dikaM gRhNadapi khargaprApaNazaktyAderaMzasyeti sAMzatAM pazcArudataH saugatasya kathaM pUrvAparaviruddhaM vacona syAt " e baho virodha be. tevIja rIteM nirvikalpaka pratyakSa pramANa nIlAdi vastune sarvaprakArathI grahaNa karatAM batAM nIlAdi zraMzaviSe nirNaya utpanna kare be, paraMtu nIlAdi zrarthagata kaNaya aMzaviSaya nirNaya utpanna karatA nathI, ema sAMtAne katAM kAM saugatane pUrvAparavacana virodha subodhaja be. sAtamo virodha . . tathA hetune traNa rUpavAlA mAne be, chAne saMzayane be ullekhavAlA mAne be temaja kahe be, batAM sAMza vastune mAnatA nathI, yA paNaM zrA. umo pUrvApara virodha be. tathA paraspara nahi malelA paramANu nikaTa saMbaMdhavAlA ekatra ya ghaTAdirUpapaNe pratijAsa thAyaDe, paraMtu potapotAmAM aMgAMgI jAvarUpeM kopaNa kArya AraMbha karatA nathI. zrA bauddhono matale. temAM dUSaNa e De ke paramANu potapotAnAmAM nahi malI javAthI ghaTano ekajAga jyAre me hAthI pakaDiyeM tyAre saMpUrNa ghaTane na hi rehetuM joiyeM. tathA ghaTane eka jA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 160 ) jainatattvAdarza. gathI uThAvatAM ghaTano eka jAgaja uThavo joiye, paraMtu saMpUrNaghaTa nahi Goat joiyeM. tathA jyAre ghaTane teno kAMThopa kaDI me kheMcIyeM, tyAre gha no ekadezaja zramApAse zrAvavo joie, paraMtu saMpUrNa ghaTa na zrAvavo joiye, zrane jalAdidhAraNarUpa ghaTane arthakriyAlakSaNa satva, aMgIkAra karavA thakI saugatoe paramANurjanaM malavuM mAnelabe, ghane tenA matamAM paramArjanaM malavuM De nahi, te kAraNathI yA navamo pUrvApara virodha be. ityAdi bauddhamatamAM ne pUrvApara virodhabe. ve bauddhamanuM thoDaM khaMDana paNa lakhiye biyeM. bauddhono evo mata be ke sarva padArtha nairAtmya be, arthAt zrAtmasvarUpeM potAnA svarUpathI sadA sthira rehevAvAlA nathI, evI je jAvanA, tenuM nAma nairAtmyabhAvanA be. nairAtmyajAvanA rAgAdi klezono nAza karanArI be jur3e jyAre nairAtmyabhAvanA thaze tyAre potAne potAviSe, tathA putra, jAI, jAryA, diviSe paNa AtmIya abhiniveza nahi yAya, arthAt " yA mArAM be" evo moha nahi thAya. kAraNa ke je potAne upakArI be te AtmIya be, " je potAne pratighAtaka be te dveSa be. nyAre zrAtmAja nathI, paraMtu pUrvApara kSaNa tuTelAunuM anusaMdhAna be ne pUrva pUrva hetuthI pratibaddha jJAna kSaNa, teja tevI rIteM utpanna yAya be, tyAre koNa kono upakAraka tathA upaghAtaka be ? kAraNa ke kSaNo, kSaNamAtra rehevAthI paramArthathI upakAra, anupakAra karIzakatA nathI. te vAste tatvavediyone potAnA putrAdimAM AtmIya miniveza nathI. temaja vairIyo viSe dveSa nathI. ane lokone anAtmIya padArthomAM je AtmIya abhiniveza be, te tatvamUla hovAthI anAdi vAsanAnA paripAkeM karela . ema jANavuM. praznaH - jo paramArthathI upakAryupakAraka jAva nathI to ema kema kaho bo ke jagavAn sugata karuNAvaDe sarva jIvonA upakAravAste dezanA thApatA havA ? ane kSaNikapaNuM paNa jo ekAMtaja be to to tatvavettA paNa eka kSaNapaTI nAza pAmyA, ane tatvavettA paNa jANatA datA ke huM bhUtakAlamAM hato nahi ane javiSyamAM dovAno nathI, to paDhI mokSavAste zA mATe yatna kare ? uttaraH- tame je kanuM te zramAro abhiprAya nahi jANavAthI ayukta je. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (161) jagavAn prAcIna avasthA viSe avasthita be, ane sakala jagatne rAgadeSAdiSuHkhothI saMkula jANatAM thakAM, kevIrIteM A sarva jagatnu uHkha mArAthI dUra thAya evI dayA utpanna thavAthI nairAtmya kSaNikatvAdi jANatAM batAMpaNa te upakAra karavA yogya jIvone niHklezakSaNa utpanna karavAvAste khaprajAhitakara rAjAnIpeThe potAnI saMtati buddhiviSe, sakala jagat sAkSAt karavAne samartha evI potAnI saMtatigata viziSTataNanI utpattivAste yatna zrAraMja karene. kAraNa ke saphala jagat sAkSAtkAra kasyAvinA sarvane zradaNa vidhAna upakAra karavo azakya thAya tethI samutpanna kevala jJAna pUrvasthApana kRpAnA vizeSa saMskAravazathI jagavAn kRtArthaja ne topaNa dezanA devAmA pravRtta thAyale. tethI te dezanA sAMjalIne nirmala buddhithI nairAtmyatattva vicAratAM thakAM jIvanenAvanAprakarSa vizeSathI vairAgya utpanna thAyaDe, tethI anukrameM muktilAla thAyaje. ane je zrAtmAne mAne tene muktino saMnava nathI, kAraNa ke paramArthathI zrAtmA vidyamAna te zrAtmA snehanA vazathI te zrAtmAne sukhI thavAnI tRSNA thaze, ane tRSNAne vaza thavAthI sukhanAM sAdhanoviSe te pravRtta thaze, ema jyAre guNomAM rAga karaze, te rAgathI jyAMsudhI zrAtmAniniveza raheze tyAMsudhI saMsAra . // zrAha ca // zloka // ye pazyaMtyAtmAnaM, tatrAsyAhamiti zAzvataH snehaH // snehAt sukheSu tRSyati, tRSNA doSAMstiraskurute // 1 // guNadarzi paritRSyan, mameti tatsAdhanAnyupAdatte // tenAtmAninivezo, yAvattAvatsasaMsAraH // 2 // iti bauddhamata pUrvapakSa. __ have jainamatanI taraphathI uttarapakSaH-'zrA sarva kahe tamArA aMtaHkaraNamAM vAsakarelA mahAmohanA vilAsanuM sUcaka . zrAtmAno anAva thatAM . baMdha mokSAdinuM ekAdhikaraNatva nahi thAya te batAviyeM biyeM. he baucho! tame thAtmAmAnatA nathI, paraMtu pUrvApara daNa tUTelAtuM anusaMdhAna jJAna kSaNoneja mAnoDo. jyAre ema mAnazo tyAre baMdha anyane thayo, ane mukti anyanI thara; kudhA zranyane lAgI, tRpti anyane tha; anunnava zranyane thayo, ane smaraNa anyane thayu; julAba anya lIdho, ane rogarahita anya thayo; tapaHkleza anyane thayo, ane svargAdiphala anyane prApta thayu; zranyAsanI pravRtti anyane thara, ane zranyAsanu phala Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (162) jainatattvAdarza, zranyane yu; yA sarva hakIkata atiprasaMga hovAthI yuktiyukta nathI.jo ema kaho ke saMtAnanI zrapedAthI baMdha, modA dinuM eka adhikaraNa azzakeDe, to tepaNa Thika nathI. kAraNa ke saMtAnapaNa tamArA matamAM yaz zakatAM nathI jurja saMtAna je je te saMtAnithI jinna ke ajinna ? jo kaho ke jinnane to panI be vikalpa zrame tamane soMpiyeM liyeM. te saMtAna nitya le ke anitya je? jo kaho ke nitya je to tene baMdha modA dino saMjava nathI, kAraNa ke sarvakAla ekakhajAva hovAthI tenI avasthA vicitra thaz zakatI nathI. ane tameto nitya mAnatA nathI " sarva kSaNikamiti vacanAt" have jo kaho ke anitya le to to teja prAcIna baMdhamodAdi vaiyyadhikaraNa dUSaNa prApta thayu. jo kaho ke ajinna , to to tenAthI ajinna hovAthI tenA svarUpanI peThe saMtAnija thayA, saMtAna thayA nahi. jyAre ema thayA tyAre to tadavasthaja pUrva, dUSaNa je. jo kaho ke daNathI anya saMtAna koi nathI paraMtu je kAryakAraNajAva prabaMdhathI kSaNa nAvaDe, teja saMtAna be, te vAste doSa nathI;thA paNa tamAru kehebuM zrayukta , kAraNa ke tamArA matamAM kAryakAraNanAvapaNa ghaTato nathI. teja batAviyeM liye. pratItyasamutpAdamAtra kAryakAraNanAva , tethI yathAvivakSita ghaTakSaNa anaMtara ghaTakSaNa , temaja paTAdikSaNapaNa , ane jema ghaTakSaNathI pehelA anaMtara vivakSita ghaTakSaNa le temaja paTAdikSaNapaNa , tyAre to kevIrIteM pratiniyata kAryakAraNanAvano avagama thAya ? __ eka bIjuM paNa dUSaNa ne te e De ke. kAraNathI je kArya utpanna thAya be, te sat utpanna yAya meM ke asat utpanna thAya ? jo kaho ke sat utpanna thAya ne to kAryotpattikAlamAM paNa kAraNa sat thayu; tyAre to kArya kAraNane samakAlatAno prasaMga banyo; ane ekakAlamAM be padArthonA kAryakAraNalAva mAnyA nathI, nahi to mAtA putrano vyavahAra banaze nahi. ghaTapaTAdine paNa paraspara kAryakAraNajAvano prasaMga thara jaze. jo asat pakSa mAnazo to tepaNa ayukta be, kAraNa ke je asat , te kArya yaz zakatuM nathI. nahi to kharazRMgathIpaNa kArya utpanna tharbu jozye. valI atyaMtAlAva, pradhvaMsAjAva, bane jagAe vastusattAno saMjava hovAthI, thA banenuM kAMpaNa vizeSa thayu nahi, jo kaho ke pradhvaMsA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (163) jAvamAM vastu hatI, te kAraNathI hetu de, tyAre to jyAre hatI tyAre hetu na hoto, anyadA hetu thayo, ema to bahu sArI tatvavyavasthA thr| valI eka bIjI vAta De ke- tanAve jAva evA avagamamA kArya kAraNanAvano avagama , te jo tanAve nAva , te zuM pratyakSathI pratIta thAya De ke anumAnathI pratIta thAya je ? pratyakSathI to pratIta thato nathI, kAraNa ke pUrvavastugata pratyakSathI pUrvavastu paribinna thara, dhane uttara vastugatathI uttaravastu paricinna thara, ane thA banenuM anusaMdhAna karanAra trIjeM kharUpa to ko mAnatA nathI, te kAraNathI te anaMtara teno nAva be, evo kema avagama thAya ? te to tene paNa pratyakSapUrvaka hovAthI zranumAnathI paNa na thAya, ane anumAna to liMgaliMgisaMbaMdhagrahaNapUrvaka pravRtta thAya , zrane liMgaliMgino saMbaMdha to pratyadAyI grAhya , jo zranumAnathI saMbaMdhagrahaNa kariyeM, to anavasthA dUSaNa thAve je; ane kArya kAraNajAvaviSe pratyakSa pravRtta yatuM nathI, te kAraNathI anumAnanI paNa pravRtti nathI. tevIjarIteM jJAnanA banekSaNonA paraspara kAryakAraNabhAvano avagamapaNa niSedha thayo jANavo. tyAMpaNa khasaMvedanathI potapotAnA rUpa grahaNamAM parasparakharUpa anavadhAraNathI tadanaMtara hu~ utpanna thayo 9, ane hu~ teno janaka buM, evI avagati nahi hovAthI tamArA matamAM kArya kAraNajAva nathI, temaja teno avagamapaNa nathI, tethI, eka saMtati patita thavAthI baMdhamodanuM ekAdhikaraNa be, zrA kedevU tamAraM mRSA be. zrA kehevAthI je kaDe ke upAdeya upAdAna kSaNono paraspara vAsyavAsakalAva hovAthI, uttarottara viziSTa viziSTatara kSaNotpattithI muktino saMjava De, tepaNa upAdeya upAdAna nAvanA uktarI tithI anupapadyamAna hovAthI pratikSipta jANavA; ane je vAsyavAsakanAva kahela , tepaNa talaphUlanIpeThe ekakAlamAM bane doya tyAre hoz zake . "uktaM cAnyairapi" "zravasthitAhi vAsyaMte, nAvAjAvairavasthitaiH" to kevIrIteM upAdeya upAdAna kaNa banene paraspara asAhitya hovAthI vAsyavAsakanAva hoya ? uktaM ca // vAsyavAsakayozcaiva, masAhityAnnavAsatA // pUrvakSaNairanutpanno, vAsyate nottaraH kssnnH||1|| uttareNa vinaSTatva, na ca pUrvasya vAsanA // iti // eka bIjI vAta evI De ke vAsanA vAsakathI jinna De ke abhinna ? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164) jainatattvAdarza. jo kaho ke jinna De to to te vAsanAyeM karI zUnya hovAthI anyane vastu aMtaravat kadApi vAsita karaze nahi. jo kaho ke ajinna ne to to vAsyadaNamAM vAsanAno saMkrama kadApi thaze nahi. tevI rIteM tenA svarUpanI peThe tenAthI ajinna hovAthI vAsakanI paNa saMkrAMti . jo kaho ke saM. krAti ne to anvayano prasaMga zrAvaze, tethI tamAru kehebu kozpaNa kAmarnu nathI, ane tame je kaDaM ituM ke sakalajagat rAgoSAdi kuHkhasaMkula jANatAM thakAM sakala jagatno uHkhothI kevIrIteM hu~ ukAra karUM ? ityAdi. A paNa pUrvApara asaMbaMdha je. kAraNa ke tamAro daNika mataja pUrvApara tuTelo paramArthathI asat . valI kSaNonuM rehevAnuM kAlamAna eka paramANunA vyatikramamAtra . te kAraNathI utpattithI vyatirikta tenI ko kriyA upapadyamAna thatI nathI. "nUmiryeSAM kriyAsaiva, kArakaM saiva vocyate" iti vacanAt // tethI zAnadaNonuM utpatti anaMtara gamanathI, avasthAna nathI, pUrvApara kSaNothI anugama nathI, te kAraNathI tejene parasparakharUpa avadhAraNa nathI, temaja utpatti anaMtara ko vyApAra nathI, to kevIrIteM mArI sanmukha thA artha sAdAt pratinAse le ? zrA prakAreM arthano nizcayamAtra karavAmAM paNa anekadaNono saMcava ke anusyUta (saMtati rUpa ) thara utpanna thAya . ane te saMtatirUpanA anAvI sakala jagat rAgadveSAdi puHkhasaMkulatAno kyAthI vicAra hoya ? ane dIrghakAlanA anusaMdhAnathI zAstrArthanuM ciMtavana paNa kyAthI hoya ? jenA prajAvathI samyak upAya jANIne vizeSa dayAthI modavAste ghaTanA thAya ? pUrvapakSaH- A je sarva vyavahAra ne te zAnadaNonI saMtatinI ape. sAthI , paDI tame zA vAste yA pakSamA dUSaNa Apo bo? / uttarapadaH- sukumAraprajJodevAnAM priyaH sadaiva saptaghaTikAmadhyamiSTAnnanojanamanojJAzayanIyazayanAnyAsena sukhai dhito" paraMtu vastunA yathArthatatvavicAravAmAM tamArI buddhi kuzala tha nathI tethI amAruM keheQ tamArI samajamAM AvatuM nathI. kAraNa ke jJAnasaMtativiSe paNa teja dUSaNa be. je ame upara kahela be teja batAviyeM biyeM. vaikalpika temaja avaikalpika je jJAnadaNa , te paraspara anugamanA anAvathI paraspara svarUpa jANatI nathI, ane kSaNamAtra uparAMta rehetI nathI, tyAre have kevI rIteM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (165) pUrvApara anusaMdhAnarUpa dIrghakAlika sakala jagat phuHkhipaNAno vicAra zAstravicAraNarUpa thA vyavahAra hoya ? zrAMkha mIcIne jarA vicAro to sahI ? ityAdi, bauddhamatanuM khaMDana. naMdisiddhAMta, saMmatitarka, bAdazAranayacakra, anekAMtajayapatAkA, syAhAdaratnAkara, syAhAdaratnAvatArikA pramukha aneka zAstromAM bahu sArIrItekarela .tejozle.iti bauddhmtkhNmn|| have naiyAyikamatamA pUrvApara vyAhatapaNuM ne te kAzka lakhiyeM biyeM. sattAyogathI sattva je ema kahIne sAmAnya, vizeSa, samavAya, A padAthoMne sattAnA yoga vinAja sat kehenArane pUrvAparavacana vyAhatapaNuM kema na thAya ? - 5 jJAna pote potAne jANatuM nathI, potAne potAviSe kriyAno virodha be, te kAraNathI; ema kahIne pharI kahe ke IzvaracaM je jJAna ne te pote potAne jANe, zrane khAtmAviSe kriyAnA virodha mAnatA nathI, to have kema khavacanavirodha na thayo ? 3 valI dIpaka je je te pote potAno prakAza karanAra be, ane zrahiMyAM khAtmaviSe kriyAvirodha mAnatA nathI, thA pUrvApara vacana vyAhato. 4 bIjAne ugavAvAste bala, jAti, nigrahasthAna, teu~ne tatvarUpapaNAthI upadeza karatAM thakAM thakSapAdakaSituM vairAgyavarNana evaM De ke jema aMdhakArane prakAzavAlu kehebuM tenA sadRza thA kema pUrvAparavyAhata nahi. __5 zrAkAzane niravayavI svIkArIne pharI teno guNa je zabda le te ekadezamAM suNAvI zrApe , sarvatra nahi. tethI to AkAzane sAMzatA tha ga. zrA pUrvAparavyAhatapaNuM be. 6 sattA yogathI sattva , zrane yoga sarva vastuu~mA sAMzatA hovAthI thAya , zrane sAmAnyane niraMza eka mAne . zrA pUrvAparavyAhata vacana kema nahi ? 7 samavAya, nitya eka svapnAva mAne be, ane sarva samavAyI padArthonI sAthe saMbaMdha naiyatya (khasattA)thI thavAthI samavAya, aneka aneka svanAvavAlo thagayo. thAthI to pUrvApara virodha thayo. ___" arthavat pramANaM " artha sahakArI ne jeno te arthavat pramANa, ema kahIne pharI yogipratyakSane atItAdi artha viSaya kahenArane kema Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (166) jainatattvAdarza. pUrvApara virodha na hoya ? kAraNa ke atItAdi je je te vinaSTa, anutpanna hovAthI sahakArI yaz zakatA nathI. 'e tathA smRti gRhItagrAhi hovAthI pramANa mAnatA nathI. " anartha janyatvena" artha vinA hovAzrI, temaja gRhItagrAhI hovAthI pramANa nathI; zrane dhArAvAhI jJAna to gRhItagrAhI , tene paNa apramANatA hovI jozyeM. paraMtu dhArAvAhi jJAnane naiyAyika temaja vaizeSika pramANa mAne .ane smRtine anarthajanya hovAthI jyAre pramANa mAnI, tyAre zratIta anAgata anumAnapaNa anarthajanya hovAthI pramANa na thayAM; zrane anumAnane zabdanI peThe trikAlaviSayaka mAne be, kAraNa ke dhumADAthI vartamAna agni anumeya be, ane meghonnatithI thavAnI vRSTi, temaja nadInupUra dekhavAyI thayelI vRSTirnu anumAna,zrA bane anarthajanya be, to par3I dhArAvAhi jJAna, zrane anarthajanya anumAna, thA baMnene to pramANa mA. navAM, ane smRtine pramANa nahi mAnavI, A pUrvApara virodha De. 10 IzvaratuM sarvArtha viSaya pratyakSa jJAna, iMjiyArthasannikarSanirapekSa mAnoDo ? ke iMjiyArthasannikarSotpanna mAnobo? jo ema kaho ke iMjiyArthasaMnnikarSanirapekSa mAniyeM liyeM, to to " iMjiyArthasannikarSotpannaM jJAnamavyapadezya mityatra sUtre " sannikarSopAdAna nirarthaka thaze; kAraNa ke IzvarapratyakSajJAna sannikarSa vinA paNa thaz zake be, jo ema kaho ke IzvarapratyakSajJAna, iMjiyArthasannikarSotpanna mAniyeMbiye, to to IzvaranA manane aNumAtra pramANa hovAthI yugapat sarvapadArthonI sAthe saMyoga nahi thaze; tyAre to Izvara jyAre eka padArthane jANaze, tyAre bIjo padArtha vidyamAna utAM paNa tene jANI zakaze nahi; tethI to zramArI jema te Izvarane sarvajJatA kadApi prApta thaze nahi, kAraNa ke sarva padArthonI sAye yugapat sannikarSa to thara zakato nathI; jo ema kaho ke sarvapadArthone anukrameM jANavAthI sarvajJa , to to dIrghakAleM sarvapadArthoMne jANavAthI IzvaranI jema zramane paNa sarvajJa kehevA jozya, valI eka bIjI vAta e ne ke, atIta,anAgata padArtha je je te vinaSTa, anutpanna hovAthI mananI sAthe teno sannikarSa tha zakato nathI; ane vartamAna padArthano saMyoga thAya , tathA atIta anAgata padArtha to te avasare asat be, tethI ma Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (167) hezvaranuM jJAna kevIrIte atIta anAgata arthanuM grAhaka ho zake 1 ane tame to IzvaracaM jJAna sarvArthagrAhaka mAno Do, tethI pUrvAparavirodha sahaja tha gayo. tevIja rIteM yogiyone paNa sarvArthagrAhaka jJAnano urdhara virodha jANI sevo. 11 kAryapravya prathama utpanna thavAthI tenuM rUpa pAlathI utpanna thAya , zrAzcarya vinA guNa kevIrIteM utpanna yazake ? ema kehevA anaMtara kahe ke kAryaavyano vinAza thayA par3I tenA rUpano nAza thAya . zrA pUrvApara virodha be, kAraNa ke jyAre kAryaavyano nAza thayo tyAre zrAzraya vinA rUpa kevIrIte rahI zakyuM ? naiyAyika temaja vaizeSika jagatnA kartA Izvarane mAne je. zrA paNa teunu eka mahAmUDhatAnuM cihna be; kAraNa ke Izvara, jagatnA kartA kozpaNa pramANathI siddha thaz zakatA nathI. thA hakIkatanuM bIjA parichedamAM bahuja vistArathI varNana karelu be, to paNa javya jIvane bodha thavA vAste thoDo vistAra ahiyAM paNa kariye biyeM. keTalAeka kade ke, sAdhuUpara upakAravAste temaja puSTono saMhAra karavAvAste Izvara yugayugamAM avatAra dhAraNa kare; temaja sugatAdi keTalAeka ema kahe ke, mokSa prApta karyA panI potAnA tIrthane klezamA de. khIne nagavAn pharI avatAra dhAraNa kare. yathA // jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padaM // gatvA gaLaMtiyopi, navaM tIrtha nikAratati // 1 // je pharI saMsAramA avatAra lahe, te paramArthathI mokSarUpa thayAja nathI, kAraNa ke tenAM sarva karmakSaya thayAMnathI. jomohAdi karma kSya thayAM, hoya to te potAnA matano tiraskAra dekhIne zAvAste pIDA pAme? temaja zravatAra dhAraNa kare? jo sAdhuUMnA upakAra arthe temaja puSTonA saMhAra vAste avatAra laheDe, ema hoya to to te asamartha thayA, kAraNa ke avatAra lIdhA vinA te kAma karI zakatA nathI, jo karI zakatA hota to, garjAvAsamAM zA vAste paDe? te uparathI sAbIta thAyaDe ke tenAM sarva karma kSaya thayAM nathI, jo kSya thayAM hota to kadApi avatAra leta nahi ||yktN|| dagdhe bIje yathAtyaMtaM, prArjavati naaNkurH|| karmabIje tathA dagdhe, na rohati jvaaNkurH||1|| uktaM ca zrIsiddhasena divAkarapAdairapi // javAjigAmukAnAM, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatAla (260) jainatattvAdarza. prabalamohavijRjitaM // zloka // dagdhanaH punarupaiti javaM pramathya, nirvANamapyanavadhAritanIraniSTaM // muktaH svayaM kRtatanuzca parArthazUra, stvavAsana pratihateSviha moharAjyaM // 1 // ztyalaM vistareNa // pUrvapadaH-sugatAdi, Izvara cale na hoya, paraMtu sRSTinA karttA to mahAdeva Izvara be, te kema mAnatA nathI? uttarapadaH-jagatkartA IzvaranI sichimAM pramANano annAva , te kAraNathI mAnatA nathI. pUrvapakSaH-jagatkarttAnI sidhimAM pramANa . pRthivyAdi ko buddhimAnanAM karelA . ghaTAdi jema kAryarUpa hovAthI; A hetu asiddha nazrI. pRthivyAdi sAvayava hovAthI kAryatvanI prasiddhi hovAthI; temaja jurma. pRthivI, parvata, vRdAdi sarva sAvayava hovAthI ghaTavat kAryarUpa be, valI A hetu viruddha paNa nathI, nizcayapUrvaka karelA ghaTAdiviSe kAyatvahetu dekhavAzrI, valI jeno karttA nathI tenAthI vyAvRtta hovAthI anekAMtika paNa nathI, temaja pratyada AgamapUrvaka abAdhita viSaya hovAthI kAlAtyayApadiSTa paNa nathI, zrA nirdoSa hetuthI jagatkartA Izvara sika thAya je. uttarapakSaH-prathama pRthivyAdi buddhimAnanAM banAvelAMDe, A siddha karavA vAste kAryatvahetu je tame kahoDo, te hetu zuM sAvayavatva le ? ke prAgvat khakAraNasattA samavAya ? ke "kRtaM" evA pratyayano viSayatva be ? ke vikAritva ? jo ema kaho ke sAvayavatvasvarUpa be, to zrA sAvayavapaNuM zuM avayavoviSe vartamAnattva ? ke avayavothI ArajyamANatva ? ke pradezatva be ? ke sAvayava evI buddhiviSayatva ke ? prathama padaviSe avayava sAmAnya hovAthI thA hetu anekAMtika be. tathA avayavoviSe vartamAna paNa niravayava temaja akArya kahe , tathA bIjA padamAM hetu sAdhya samAna be. jevI rIteM pRthivI zrAdine kAryatva sAdhya be, tevIjarIteM paramANu Adine avayava zrArajyatva . trIjA pakSamA AkAzanI sAthe hetu anekAMtika ne, kAraNa ke AkAza pradezavALa be, paraMtu kArya nathI. cothA padamA zrAkAzanI sAthe hetu vyani balahetu dekhavAzI, vA paNa nadhI, nizcayava hovAcI ghaTa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (176) jainatattvAdarza. k padArtha nathI. e pretyajAva, paralokano sanAva, te paNa jIva ajIva vinA bIjuM kAMza paNa je nahi, 10 phala, je sukha duHkhanuM jogava, tenopaNa jIvanA guNamA aMtarbhAva , tethI ethak padArtha mAnavU vAstavika nathI. 11 kuHkha, zrA paNa phalathI juI nathI. 15 janma maraNaprabaMdha uThedarUpeM sarva phuHkha, dUra karavaM, te modanuM lakSaNa , te apavarga to zrame navatatvamA mAnela . 3 zrA zuM ? evA anizcayarUpa pratyayane saMzaya kahe be, te paNa nirNaya jJAnavat zrAtmAnoja guNa De. . 4 jenAthI prayukta thayA thakAM pravarne , tenuM nAma prayojana , te paNa zvAvizeSa hovAthI zrAtmAno guNa je. 5 zravipratipatti viSayamA prApta je artha te dRSTAMta , te paNa jIva ajIva padArthathI pRthak nathI, tethI nyAro padArtha nathI, kAraNa ke avayava grahaNa karavAmAM tenuM paNa grahaNa thara jaze. 6 siddhAMta cAra prakAre . 1 sarvataMtrAvirudhaH sarva zAstromAM zraviruddha jema ke sparzanAdi iMjiyaDe, ane sparzAdi iMjiyArthaDe, tathA pramANathI prameyanuM grahaNa thAyale. 2 samAnataMtrasikaH parataMtrAsikaH pratitaMtrAsikAMtaH jemake sAMkhya matavAlAno asat zrAtmalAla prApta thato nathI, ane satno sarvathA vinAza nathI.3 adhikaraNa siddhAMtaH, jenI siddhi thatAM bIjApaNa artha anuSaMgathI sikathai jAya te.4 "aparIkSitAnyupagamatvAttahizeSaparIkSaNamanyupagamasikAMtaH" jemake kozya kaDaM ke, zabda zuM vastu ? kozka kahe, zabda avya. te zabda nitya ? ke anitya ? ityAdi vicAra yA cAre prakAranA siddhAMta jJAnavizeSathI atirikta nathI, ane jJAna vizeSa, zrAtmAno guNa, guNine grahaNa karavAthI grahaNa karela tethI pRthak padArtha nathI. 7 avayavAH pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya, nigamana, thA pAMce avayavane jo zabdamAtra mAniyeM to to pujalarUpa hovAthI teno ajIvatatvamA samAveza thAyaDe, zrane jo jJAnarUpa mAniyeM to jIvatatvamA teno samAveza thAyaje. tethI temane pRthak padArtha kehevA ThIka nathI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (24) jo jJAna vizeSane pRthak padArtha mAniyeM to to padArtha aneka ghara jaze, . kAraNa ke jJAnavizeSa aneka prakAranA De. saMzayathI uparAMta javitavyatA pratyayarUpa sat artha paryAlocanAtmaka tene tarka kaheje. jemake zrA sthANu athavA puruSa jarUra daze, A paNa jJAna vizeSaja; jJAna vizeSa jJAtAcI zaninna, tethI pRthak padArtha kalpavo vAstavika nathI. e saMzaya, temaja tarkathI uttarakAlanAvi nizcayAtmaka evaM je jJAna, tenuM nAma nirNaya de.zrA paNa jJAna vizeSa ane nizcayarUpa hovAyI, pratyadAdi pramANanAaMtarbhAva avAthI Tayak padArtha kalpavo vAstavika nayI. 10-11-12 vAda, japa, vitaMDA, pramANa tarka sAdhana upAlaMja siddhAMta avirupha paMca zravayavasaMyukta pada, pratipadAnuM je grahaNa kara tenuM nAma vAdaLe. te vAdatatva ziSya ane AcAryano jJAnavAste ghAya. tayA teja vAda vIjAne jItavAvAste, tenIsAye bala, jAti nigrahasthAnayI sAdhana upAlaMja te jalpave. tayAte vAdaja pratipadasthApanArUpeMja vitaMDA. A vAda, jalpa, vitaMmA e trayeno nedaja ghara zakato nathIkAraNa ke tatvanuM citavana karavAmAM tatvanA nirNayArthe vAda karavo jozye, paraMtu bala, jAti pAdiyI tatvano nizcaya yaz zakato nayI; kAraNa ke balAdi vIjAne ugavAvAste karavAmAM zrAve. tenAthI tatva nirNayanI prApti yaz zaktI nathI. jo tejeno nedapaNa mAnazo, topaNa te padArtha ghaz zakatA nathI, kAraNa ke je paramArthayI vastu , teja padArtha. vAda to puruSanI zvAne zrAdhIna , niyatarUpa nathI, te kAraNathI padArtha nathI. valI kukaDAM, kutarAM, meDhAM eUnA vAdamAMpaNa pada, pratipada grahaNa kariye to terjunepaNa tatvajJAnanI prApti thavI jozya; paraMtu te to tame mAnatA nathI, tethI vAda, jalpa, vitaMmA, padArtha nathI. 13 hetvAjAsa 1 asijha, 2 anekAMtika, 3 viruDa. zrA traNa prakAreMje. hetu to nathI, paraMtu hetunI jema nAsana ghAyaDe, tethI hetvAnAsa kahele. jyAre samyak hetuUnIja tatva vyavasthiti nathI, tyAre hetvAjAsonuM to kehebuja guM? kAraNake je niyata kharUpathI rahe te vastube, zrane 23 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (177) jainatatvAdarza. hetu to koI sAdhya vastumAM hetu be, ane bIjI sAdhya vastumA ahetune, te kAraNathI niyata svarUpavAlo nathI. 14-15-16 bala, jAti, nigrahasthAna. yA traNe padArtha nathI. kAraNa ke AtraNe vAstavamA kapaTarUpa. jee temane tatvarUpeM kathana karela ne, tenA jJAna, vairAgyamATe zuM kahe ? A saMsAramA je corI, ugAi, hAthapherI pramukha zikhave, te nepaNa tatvajJAnanA upadezaka mAnavA saraDe, e pramANe naiyAyika matanA sola padArthanuM khaMDana samajavu. vizeSa jANavA zchanAreM nyAyakumudacaMDa avalokana karavo. A khaMDana sUtrakRtAMga sikAMtathI lakhela . juu~ bAramuM adhyayana. iti naiyAyikadarzanakhaMDana. - have vaizeSikamatakhaMmana lakhiye biyeM. vaizeSikanAM kahelA tatva paNa tatva nathI. teue 1 avya, 5 guNa, 3 karma, 4 sAmAnya, 5 vizeSa, 6 sa. mavAya, ema tatva mAnyAM be. temAM avya nava , 1 pRthivI, 2 apa, 3 teja, 4 vAyu, 5 AkAza, 6 kAla, 7 dika, zrAtmA, e mana. prathamanAM cAre avyone jinna jinna avya mAnyAM te vAstavika nathI; kAraNa ke paramANu je je te prayoga vizrasAthI pRthivI zrAdinA rUpa paNe pariName paNa De, to paNa potAnA avyapaNAMne tajatA nathI, zrane ati prasaMga hovAthI avasthAjedeM avyanA neda mAnavA te yogya nathI. valI AkAza tathA kAlane to ame paNa avya mAniyeM liyeM, ane dizA to zrAkAzanuM avayava nUta .tethI Tathak avya nathI. AtmA zarIramAtravyApI upayoga lakSaNa tene ame avya mAniye biyeM. avyamana pujalapravya aMtarjAvi be, zrane nAvamana jIvano guNa hovAthI, zrAtmA aMtarnAvI . vaizeSika kahe be ke jema pRthivItvanA yogathI pRthivI , ityAdi.ApaNa tenu kehe khaprakriyAmAtra De kAraNa ke pRthivIthI anya bIjaM koI pRthivIpaNuM nathI, jenA yogayI pRthvI thAya. paraMtu sarva je kAMza te sAmAnya vizeSAtmaka De, narasiMhAkAravat unnayakhanAva be. nAnvayaH sahi nedatvA,nAnedonvayavRttitaH // mRdaSyasaMsarga, vRtti jAtyaMtaraM ghttH||1|| nAvArthaH- ghaTamAM mRttikAno anvaya nathI, pRthu budhna udarAkArAdi hetuthI neda ne, temaja anvayavarti hovAthI ghaTano mRttikAthI ekAMta jeda paNa nathI, arthAt ghaTa mRttikA rUpaja . anvaya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariveda. (17e) vyatireka banenA malavAthI ghaTa jAtyaMtara rUpa, arthAt mRttikAthI kathaM cit nedAnedarUpa . yathA // na naraH siMharUpatvA, na siNhonrruuptH|| zabdavijJAnakAryANAM, dojAtyaMtaraM hi saH // 1 // jAvArtha:-siMharUpa hovAyI nara nathI,ane nararUpa hovAthI siMhapaNa nathI, to zuMDe? 1 zabda, vijJAna,3 kArya, tejenA neda hovAthI narasiMha, trIjI jAtibe. 2 rUpa, rasa, gaMdha, sparza, tejanI rUpiavyamA pravRtti be, ane vizeSa guNa , tathA ? saMkhyA, parimANa, 3 pRthaktva, 4 saMyoga, 5 vinAga, 6 paratva, 7 aparatva, yA sAmAnya guNa be, teunI sarvapravyamA pravRtti . tathA 1 buddhi, sukha,3 puHkha, 4 zlA, 5 dveSa, 6 prayatna, dharma, nyadharma, e saMskAra, thA AtmAnA guNa . tathA gurutva pRthvI tathA jalamAM be, avyatva pRthvI, jala, temaja agnimAM , sneha jalamAMja , veganAma saMskAra temUrta pravyomAMja , ane zabda AkAzano guNa . temAM saMkhyAdi sAmAnya guNa rUpAdi peThe avyakhanAva hovAthI parajapAdhiyI guNaja nathI. valI guNa jo avyathI pRthak tha jAya to avyanA kharUpano nAza thara jaze. " guNaparyAyavat avyaM" A kehevAthI guNa avyathI jinna nathI. adhyagrahaNa karavAmAM guNatuM grahaNa tha jAya , teja yukta ne paraMtu guNane pRthak padArtha mAnavo, yukta nathI. tathA zabda zrAkAzano guNa nathI, kAraNa ke te to paudgalika De, ane AkAza to amUrta je. bAkI je vaizeSike kahela ne te prakriyAmAtra , sAdhana dUSaNonuM aMga nathI. 3 karma paNa guNanI peThe pRthak padArtha mAnavo ayukta ne. 4 sAmAnya be prakAreM . eka para, bIjuM apara. temAM para sAmAnya mahAsattA nAma . avyAdi traNa padArthomAM vyApi be, ane apara tejavyatva, guNatva, karmatvAdi . temAM mahAsattAne pRthak padArtha mAnavU a. yukta ke kAraNa ke sattAmA je sat pratyaya , te zuM koI bIjI sattAnA yogathI ? ke svarUpathI be? jo kaho ke bIjI sattAnA yogathI to te sattAmAM satpratyaya valI bIjI sattAnA yogathI hovo jozya. ema karatAM dhanavasthA dUSaNa zrAve . valI jo kaho ke svarUpathI, sat ne to to avyAdi paNa kharUpathI sat . tyAre have bakarAnA, galAnA stanonI peThe niSphala sattAnI kalpanA karavAtuM zuM prayojana . valI avyAdi sa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 180 ) jainatattvAdarza. tAnA yogathIja sat kedevAya be ? ke sattAsaMbaMdha vinAja satsvarUpa be? jo kaho ke svataHja satsvarUpa be, to sattAnI kalpanA karavI vyartha a. jo kaho ke sattAnA yogathI sat be to to zazaviSANapaNa sattAnA yogathI sat hovAM joiyeM. yathA // svato'rthAH saMtu sattAva, tsattayA kiM sadAtmanA // sadAtmasu naiSA syA, tsarvathA tiprasaMgataH // 1 // ityAdi. zrA dUSaNo tulya yogadema hovAthI para sAmAnyamAMpaNa joDI deva. valI me paNa vastu sAmAnya vizeSarUpa hovAthI tejane kathaM cit sAmAnyarUpa mAniyeMja biyeM. te vAste dravyagrahaNa karavAmAM sAmAnyanuM pra ha yuM, tehetuthI sAmAnya, dravyathI pRthak padArtha nathI. 5 vizeSa atyaMta vyAvRtti buddhino hetu dovAthI vaizeSikoe mAnea. have ju. te vizeSamAM je vizeSabuddhi be, te para vizeSothI be ? ke svataHja svarUpathI be ? apara vizeSadetu to lAgato nathI, navasthA, temaja vizeSamAM vizeSano aMgIkAra nathI. jo kaho ke svataHja vizeSabuddhina hetu be, to paDhI vizeSone dravyathI atirikta padArtha kapavA vyartha be. ane dravyathI avyatirikta vizeSone, sarva vastu sAmAnya vizeSAtmaka hovAthI, ame paNa mAniyeM biyeM. 6 samavAya, ayuta siddha AdhAra zrAdheyabhUtonA je iha pratyayano detu be, te samavAya devAya be. valI samavAya nitya, temaja eka be, ema vaizeSika mAne be. te samavAya nitya hovAthI, samavAyI paNa nitya hovAM joIyeM. jo samavAyI anitya be, to samavAya paNa nitya hovo joiye ? kAraNa ke samavAyano AdhAra samavAyI be. tathA samavAya eka hovA samavAyI paNa ekaja hovo joiyeM athavA samavAyI aneka hovAthI samavAya paNa aneka hovA joiyeM. valI samavAya je padArthoMno samavAyI saMbaMdha kare be, te samavAya te padArthonI sAthe potAno saMbaMdha bIjA samavAyanA yogathI kare be ? ke poteja potAno saMbaMdha kare be ? jo kaho ke bIjA samavAyathI kare Dhe, to to anavasthA dUSaNa be, ane samavAyapaNa bIjo be nahi. jo kaho ke potAno saMbaMdha kare che, to to guNa kriyAdi paNa vyathI svarUpeM tathA zraviSvaMga jAvasaMbaMdhathI saMbaMdhI be. to have samavAya kalpavo paNa vyartha be. + Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha parijeda. (21) evIrIte vaizeSika matamAM paNa samyak padArthonuM kathana zrAptokta nathI. tathA naiyAyika, vaizeSika matamAM je moda mAne je tepaNa prekSAvAnone mAnavA yogya nathI. te to jyAre thAtmA jJAnathI rahita thAya, arthAt jaDarUpa thazjAya, tyAre zrAtmAno moda mAne. evA modane kayo buchimAna upAdeya mAne? kAraNa ke evo koNa buddhimAn hoya ke sarvasukha temaja jJAnazrI rahita yaz pASANatulya potAno AtmA karavA cAhe? tekAraNathI kozye vaizeSikarnu upahAsya paNa karela . yathA // shlok|| varaM vRMdAvane ramye, koSTutvamanivAMti // na tu vaizeSikI muktiM, gautamogaMtumiti // 1 // svarganAM sukha upAdhisahita, avadhivAlA be, temaja parimita AnaMdarUpa , ane moha to nirupAdhika, niravadhika, aparimita zrAnaMda jJAnasukhasvarUpa, vicaraNa puruSa kahe. jo moda hovU pASANa tulya , to evo mokSa prApta karavAna kA prayojana nathI. tenAthI to saMsAraja sAro le ke je saMsAramA kuHkhamizrita sukha jogavavAmAM AveDe, jarA vicAra to karo ke thoDA sukhane nogavad te sArUM? ke sarvasukhano uchedaH sAro ? ityAdi vizeSa carcA, syAchAdamaMjarInI TIkAthI jANavI. te kAraNathI naiyAyika, vaizeSika baMne mata upAdeya nathI.. have sAMkhyamatanuM khaMDana lakhiye biyeM. sAMkhyamata vAstavika nathI. jurja, parasparavirodhI evAM satva, raja, tamoguNonuM prakRti rUponuM guNIvinA e. katra avasthAna arthAt rehevaM te yukta nathI. jema kRSNa, zvetAdi guNa, guNivinA ekatra rahI zakatA nathI tathA mahat zrAdi vikAra hovAmAM, prakRtimAM viSamatA utpanna karanAra kopaNa kAraNa nathI; kAraNa ke prakRti vinA bIjI ko vastu sAMkhya mAnatA nazrI. zraAtmAne akarttA, arkicitkara mAne. jo khajAvadhI vaiSamya mAnazo, to nirhetukatAnI Apatti zrAvaze, kAraNa ke kArya kadI hoya, 'ane kaMdI na hoya, te hetu vinA thaz zakatAM nathI. temaja kharazRMgAdi je nitya asat be, ane AkAzAdi je nitya satve te hetuthI nathI. yathA // nityasattvamasattvaM vA, hetoranyAnapekSaNAt // apedAtohinAvAnAM, kdaacitttvsNcvH||1|| valI khanAva prakRtithI ninna ? ke aninna ? ninna to nathI, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) jainatattvAdarza, kAraNa ke prakRti vinA sAMkhyoe bIjI kAMzvastu mAnelI nathI. jo kaho ke abhinna le to to prakRti , khanAva nathI. valI mahat temaja ahaMkAra jJAnathI jinna ame dekhatA nathI. jurja, buddhi adhyavasAyamAtra be, ane ahaMkAra huM sukhI, huM kuHkhI, evA kharU. pavAlo je. zrA banemAM ciDUpa hovAthI AtmAnuM guNapaNuM be, paraMtu jaDarUpa prakRtino vikAra nathI. valI tanmAtrAthI jUtonI je utpatti mAne, jema ke ra gaMdhatanmAtrAthI pRthvI, rasatanmAtrAthI jala,3 rUpatanmAtrAthI agni, 4 sparzatanmAtrAthI vAyu, 5 zabda tanmAtrAthI AkAza,zrA teunu mAnavU yukta nathI. jo bAhyanUtanI apekSAthI kahetA hoto ayuktale.A bAhya pAMca jUto niraMtara vidyamAna hovAthI tenI utpatti nathI. "na kadAcidanIdRzaM jagat itivacanAt" . arthAt zrA jagat pravAhathI anAdi kAlathI ebuMja cAlyuM zrAve . jo ema kahoke dareka zarIranI apedAe ame mAniyeM biyeM terjamAM, tvacA, hADa, kaThaNalakSaNA pRthivI, zleSma, rudhira, ava lakSaNa jala De, pakti (jara) lakSaNa agni , pAnApAna (zvAsolAsa) lakSaNa vAyu be, suSira (polANa) lakSaNa AkAza . paNa kehe ThIka nathI; kAraNa ke temAM paNa keTalAeka zarIronI utpatti pitAnuM zukra zrane mAtAnA rudhirathI thAyaje, tyAM tanmAtrArjuno gaMdhapaNa nathI, ane adRSTa vastuu~ne kAraNa kalpavAmAM atiprasaMga dUSaNa be. valI iMDAM, unija, aMkurAdinI utpatti paNa bIjI vastuthI thatI dekhavAmAM Ave. te kAraNathI mahata, ahaMkAra zrAdinI utpatti sAMkhyoe je potAnI prakriyAthI mAnI , te yuktirahita mAnI je. kevala potAnA matanA rAgathIja mAnelI , valI zrAtmAne akartA mAne , tethI to kRtanAza, akRta anyAgamanuM dUSaNa zrAve, temaja baMdha modano anAva thAyaDe, ane nirguNa hovAthI zrAtmajJAnazUnya tha jAyaje. pUrvokta sarva yuktihIna hovAthI bAlapralApamAtra . have sAMkhamatanA modano vicAra kariye. "prakRti puruSAMtaraparijJAnAn muktiH" arthAt prakRti puruSayI anya De evaM jyAre jJAna thAya , tyAre mukti thAyale. yathA // zuddhacaitanyarUpoyaM, puruSaH puruSArthataH ||prkRtyNtrmjnyaatvaa, mohaatsNsaarmaashritH||2|| jAvArtha- puruSa paramArthathI zurU Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. (183 ) caitanyarUpa be. pote potAne prakRtithI ekameka samaje. zrI modI saMsArane zrAzrita rahela be. te detuthI prakRti sukhAdikhajAvathI jyAMsudhi vivekapUrvaka grahaNa karaze nahi, tyAMsudhi mukti nathI; temaja kevalajJAnano udaya thavAthIja mukti be, e paNa asat be. kAraNa ke AtmA ekAMta nityabe ne sukhAdi, utpAda, vyaya svabhAvavAlAM be; tyAre to viruddha dharma saMsarga zrAtmAthI prakRtino bheda pratItaja be, to have mukti kema nahi ? have te to saMsArI vicAra karato nathI, tevAste mukti nathI, jo ema kadezo to to tamArA kedevAcI kadApi mukti yaze nahi. evo viveka adhyavasAya saMsArine kadApi thai zakato nathI, teja batA viyeM biyeM. jyAM sudhI saMsArI be. tyAM sudhI viveka paribhAvanAthI saMsArIpaNuM dUra tuM nathI. tevAste viveka adhyavasAyanA anAvazrI kadApi saMsArathI buTavAnuM nathI. tathA sRSTi pelAM to kevala zrAtmA be, ema tame mAno bo, to zrAtmAne saMsAra kyAMthI lapaTAyo ? jo kaho ke nirmala zrAtmAne saMsAra lapaTAya be, to to mokSa thayA paDhI paNa saMsAra lapaTAze; have vicAro ke mokSa zuM thayo ? kevala viTaMbanA thai. pUrvapakSa:-sRSTi peDhelAM AtmAne didRkSA yaza, te divAnA jorathI pradhAnanI sAthai potAnuM ekarUpa dekhAyuM; tethI saMsArI thayo. jyAre prakRtinuM duSTapaNuM dhyAnamAM AvyuM, tyAre prakRtithI vairAgya yo paDhI prakRti viSe dikSA na rahI, tyAre saMsArapaNa na rahyo. uttarapakSaH - yA tamAruM kehetuM svakRtAMta viruddha hovAthI yayukta be. ju. dikSA, dekhavAnI jilASAnuM nAma be. te abhilASA pUrve dekhelA padArthoMmAM tenA smaraNathI thAya be. prakRti to pUrve kadApi te dekhI nathI, to kevIrIteM teneviSe smaraNa abhilASA hoya ? jo ema kaho ke anAdi vAsanAnA balathI prakRtimAMja smaraNa abhilASA be, topaNa asat che, kAraNa ke vAsanApaNa prakRtino vikAra hovAthI prakRti pehelAM na hotI. jo ema kaho ke vAsanA zrAtmAnA svajAvarUpa be. toto zrAtmasvarUpanI jema vAsanAno kadApi abhAva thaze nahi, zrane mokSapaNa ka T Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) jainatattvAdarza. dApi thaze nahi, e pramANe sAMkhya matapaNa bAlakanA khelasamAna thayo. zati sakhyimatakhaMDana. have mImAMsaka matanuM khaMDana lakhatAM, tenA matanuM svarUpa to pUrve batAvela ne, ane vedAMtiyonA brahma (advaita ) - khaMDana IzvaravAdamAM bIjA parichedamAM vistArapUrvaka kareDe, tezrI A sthaDe varNana karelu nathI. iti mImAMsakamata. have jaiminIya matanuM khaMDana lakhiyeMdriyeM, jaiminIya kade ke "hiMsAgAAt " je hiMsA iMjiyonA rasavAste, athavA kuvyasana nimitteM kariyeM teja hiMsA adharmano hetu . pramAdanA udayathI kasAi, mAlinI jema. ane vedomAM je hiMsA kahI le te hiMsA nathI, paraMtu dharmano hetu be, devatA, atithi, pitunI prIti saMpAdaka hovAthI, tathAvidha pUjA upaMcAranI peThe. valI A prItinuM saMpAdana kara asiddha nathI. kAraNa ke kArIrI pramukha yazonA svasAdhya viSe vRSTi zrAdi kulo, je zravyabhicAripaNuM be, te yajJa karavAyI je devatA tRpta thAya , te vRSTi zrAdino hetu be. tevIjarIte "tripurArNavavarNita bagala" arthAt bakarAnA mAMsano homa karavAthI pararAjyanuM je vaza thaq be, tepaNa temAMsanI AhutiyothI tRpta thayelA devatAu~noja pranAva be, ane atithi prati paNa "madhu saMparkasaMskArAdisamAkhAdajA" pratyadaja dekhAya . ane pitRune mATe je zrA karavAmAM Ave , te zrAkathI pitR tRpta thatAM, khasaMtAnanI vRddhi pratyakSaja dekhAya . valI te bAbatamAM Agama paNa pramANa zrApele. zrAgamamAM devanI prItivAste, azvamedha, naramedha, gomedha, Adi yajJa karavA kahela , ane atithi viSaya " mahodaM vA mahAjaM vA, zrotriyAya prakapayediti" evaM kahevU . valI pitRnI prIti vAsteyApramANe lakheluM . chau mAsau matsyamAMsena, trIn mAsAn hAriNena tu // auraphreNAtha caturaH, zAkuneneha paMca tu ||1||ssemaasbaagmaaNsen, pArSateneha sapta vai // aSTAveNasya mAMsena, rauraveNa navaiva tu // 2 // dazamAsAMstu tRpyaMti, varAhamahiSAmiSaiH // zazakUrmayoAsena, mAsAnekAdazaiva tu // 3 // saMvatsaraM tu gavyena, payasA pAyasena tu // vAdhINasasya mAMsena, tRtirvAdazavArSikI // 4 // A zloka smRtinA . arthaH-jo Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. (15) pitRrjane matsyanuM mAMsa Ape to pitR ve mAsasudhI tRpta rahe. jo harinuM mAMsa pe to traNamAsasudhI tRpta rahebe, jo meMDhAnuM mAMsa tene Ape to, cAramAsa sudhI te tRpta rahebe, jo jaMgalI kukaDAnuM mAMsa tene pe to, pAMcamAsa sudhI te tRpta rahebe, jo bakarAnuM mAMsa tene yA to, umAsa sudhI te tRpta rahebe, pRSaTtviMDayukta je hariNa hoya, te pArSata kavAyaDe, tenuM mAMsa jo pitRrjane devAmAM Ave to, pitR sAtamAsa sudhI tRpta rahebe, jo epamRganuM mAMsa devAmAM zrAveto, AgmAsasudhI pitR tRpta rahebe, jo moTA kAlA mRganuM mAMsa devAmAM Ave to, navamAsasudhI pitR tRpta rahebe, jo sUra, ane mahiSanuM mAMsa devAmAM zrAveto, dazamAsa sudhI pitR tRpta rahebe, jo sasalA chAne kAcabA banenuM mAMsa devAmAM Ave to agyAra mAsa sudhI pitR tRpta rahebe, jo gAyanuM dudha athavA khIra devAmAM Ave to, bAra mAsasudhI pitaro tRpta rahe, ane bahuja bUDhAyalA lAMbA kAnavAlA dholA bakarAnuM mAMsa ApavAmAM ve to, bAra varSasudhI pitaro tRpta raheDhe. yA pramANe mImAMsako mAne be. ve tenuM khaMDana lakhiyeM biyeM. he mImAMsaka ? vedomAM je hiMsA kahibe, te dharmanA heturUpa kadApi thai zakebe ? tamArA keddevAmAM pratyakSa svavacana virodha be. ju. jo dharmano hetu be, to hiMsA kevI rIteM be ? jo hiMsA be, to dharmano hetu te kevI rIteM yaha zakeDe ? yathA // zrUyatAM dharmasarvasvaM, zrutvA caivAvadhAryatAM // zrAtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret // 1 // ityAdi. jo dharma kahelo be, to hiMsA kevI rIteM dharma yai zakebe ? kAraNa ke mAtApaNa e, ane te vaMdhyApaNa be, ema kadI thai zakatuM nathI. pUrvapakSa:- hiMsA kAraNabe, ghane dharma tenuM kArya be. " uttarapakSaH - zrA tamArUM kehetuM asat be. kAraNa ke je jenI sAthe zranvaya vyatirekavAluM hoya be, te tenuM kArya thAyaDe. jema mATInA piMDa pramukhatuM ghaTAdi kArya, tema dharma kAMi hiMsAja karayAthI thato nathI, kAraNa ke tapa, dAna, svAdhyAya pramukhapaNa dharmanAM kAraNa be. pUrvapakSa:- ame sAmAnya hiMsAne mAnatA nathI, paraMtu viziSTa hiMsAneja dharma kahiyeM jiyeM viziSTa hiMsA teja be, je vedomAM karavI kahIM be. uttarapakSaH - jo vedanI hiMsA dharmanI hetu beM, to zuM je jIva yajJAdimAM 24 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (176) jainatattvAdarza. mAravAmAM Ave, te maratA nathI? te kAraNathI dharma ? athavA zuM maraNa samaye tene ArtadhyAnano anAva ? te kAraNathI dharma je? athavA je jIva yajJAdimAM mAravAmAMAveDe. te marIne varga prApta kare? te kAraNathI dharma ? prathama pada to vAstavika nathI, kAraNa ke prANano tyAga karatAM to te jIvane pratyakSa dekhiye biyeM. bIjo pada paNa asat be, kAraNa ke bIjAnA mananuM dhyAna urlaya , te kAraNathI vArtadhyAnano anAva kahevo, tepaNa paramArthazUnya vacanamAtra be; ArtadhyAnano anAva to zRM thavAno hato paraMtu are chaHkhI biyeM ? De koz karuNAsAgara ke amane DoDAve? ema potAnI nASAmAM kahetAM kahetA potAnI nApAthI virasa ararATa karatAM, dInamukhavAlAM, temaja cahu phADI cAre dizAe jotAM, ityAdi cihna dekhavAthI, te bicArAunuM AdhyAna spaSTa upalabdha thAya je. pUrvapadaH- jema loDhAno golo pANImA DubI jAya , tenAM jo pAtalAM patarAM karavAmAM Ave to te jema pANImAM nahi DubatAM tare de, temaja jema viSa mRtyu pamADanAra , to paNa maMtrothI saMskAra karatA thakAM guNakAri thAya , tathA jema agni dAhakakhanAvavAlo , to paNa satyazIlAdinA prajAvathI dAhaka thato nathI, tevIja rIteM vedamaMtrAdiyI saMskAra pAmelI hiMsA doSanuM kAraNa nathI . temaja vedokta hiMsA niMdanIya kadApi nathI; kAraNa ke te hiMsA karanArA yAjJika brAhmaNo jagat mAM pUjanIya dekhAya . utarapadaH- pUrvokta tamAraM sarva kathana asat be, kAraNa ke jeTalAM dRSTAMta tame kayAM te sarva vaiSamya be; tethI siddhi kAMpaNa thaI zakatI nazrI. loDhAno golo patarAMrUpa thaI jala upara je tare je te pariNAmAMtara thavAthI tare , ityAdi; paraMtu vedamaMtrothI saMskAra karIne jyAre pazune mAravAmAM Ave , tyAre teu~mA pariNAmAMtara jhuM thAya be ? te pariNAmAMtarathI, te pazuUne mAratAM puHkha yatuM nazrI ? phuHkhathI to te pragaTa ararATa zabda kare . to have lohapatranuM dRSTAMta kevI rIteM samIcIna thara zake ? pUrvapadaH- yajJamA je pazu mAravAmAM Ave , te sarva devatA thaI jAya , yA yajJa karavAmAM paropakAra De. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paricheda. (13) karI, to to eka mukhathI yugapat anugraha, nigraha vAkyanA uccAraNamAMja vyanicArano prasaMga Avaze. __ valI mukha dehano navamo nAga be, jyAre devatAnAM mukhaja dAhAtmaka , tyAre ekeka devatAnuM zarIra dAhAtmaka hovAthI traNe juvana jasmInUta thajavAM jozya ? ATalI carcAthI sayuM. __valI kArIrI yajJAdimAM vRSTayAdi phalano je avyajicAra , te phalamAM AhutithI saMtuSTa thayelA devatAno anugraha je tame kahobo te paNa anekAMtika , kozsthaleM vyabhicAra paNa dekhavAmAM Ave be. jyA vyabhicAra nathI, tyAM paNa AhutinuM jojana karavAthI anugraha nathI, paraMtu te devatAvizeSa, atizaya jJAnI be, potAne uddezIne karelA pUjA upacArane dekhIne, potAnA sthAnamAMja sthita thayA thakA, pUjA karanAraupara prasanna thaIne, tenuM kArya potAnI zvAthI karI thApe . anupayogathI nahi jANatA, athavA jANatA thakA paNa, pUjakanA anAgyazrI kArya nathI paNa karatA ? kAraNa ke avya, kSetra, kAla jAvAdinI sahAyatAthI kArya, thanajare paDe ane te je pUjA upacAra , te ni:kevala pazuunAja mAravAthI thaI zake ne ema nathI, paraMtu bIjI rIte paNa yaz zakebe, to paThI jenuM phala eka pAparUpaja ne evI saunika ( kasAi) vRtti karavAthI zuM lAna ? valI je bagala arthAt bakarAnuM mAMsa homavAzrI pararAjya vaza karanArI sidhyAdi devIne saMtuSTa karavAnuM je anumAna be, temAM zuM Azcarya ? keTalAeka huma devatA tevIja rIteM saMtuSTa thAya be, tyAM paNa te uSTa devatA potAnI pUjA dekhIne rAjI thAya ne, paraMtu malina mAMsa khAvAthI rAjI thatA nathI. jo kadI homa karelI vastune khAtA hoya to niMbapatra kaDavAMtela, dhAranAla (bAkalA ) dhUmAMza Adi homa karekhAM avya paNa tenuM jojana thaI jaze. vAha ! zuM tamArA devatA suMdara nojana kare ? valI atithinI paroNAgata suMdara saMskAra karelA pakvAnna AdithI paNa thaI zake the, to par3I te ne vAste mahoda, mahAzrajAdinI kalpanA karavI, te niHkevala tamArI nirvivekatA batAvI Ape je. valI zrAsAdi karavAthI pitaronI je prIti mAno bo, te paNa ane 25 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (194) jainatattvAdarza. - kAMtika be, kAraNa ke keTalAeka zrAddha karatA nathI to paNa teunI saMtAna vRddhi dekhavAmAM Ave . sumanATolAnI jevI vRddhi dekhAya be. tethI zrA Adi je karavU be, te mugdha lokone vipratAraNa ( ugavA) mAtraja phala thAya . je pitaro lokAMtara pAmelA , te potAnA zunna azuja kamoMne anusAre deva, nArakAdi gatiyomA sukha duHkha jogavI rahyA , to par3I te putra pramukheM ApelA piMDone kevI rIteM nogavavAnI zvA karI zake le ? " tathAca yuSmadyUthinaH paThanti // mRtAnAmapi jaMtUnAM, zrA cettRptikAraNaM // taMnirvANapradIpasya, snehaH saMvaIye nikhAmiti // * tathA zrApha karavAthI te pitarone puNya kevIrIteM pahoce je ? kAraNa ke puNyato bIjAe kareDhuMbe, valI puNya pote jaDa rUpa , tathA pagarahita be, tethI pitarone pahocI zakatuM nathI. jo kaho ke uddeza to pitarono be, paraMtu puNya, zrAchakaranArA putrAdine thAya be, te paNa kehe vAstavika nathI. putrAdine puNya yatuM nathI, tenuM kAraNa e De ke putrAdinA manamAM vAsanA evI nathI ke je kArya ame kariyeM liye tenuM phala amane male, to par3I puNyanI nAvanA vinA puNya phala malatuM nathI. te kAraNathI pitaro ke putrAdi kozne zrApha karavAnuM phala malatuM nathI, paraMtu adharathIja trizaMkunA dRSTAMtanI peThe vilIna thaI jAya be. __ valI pApAnubaMdhi je puNya be, 'te tattvathI pAparUpaja ' jo kaho ke brAhmaNa je kAM khAya , te pitarone game be, te vAta satya be evI pratIti to tamaneja thatI haze, amArI najaramAM to brAhmaNonuM moTuM peTa thayeDhuM zrAve , paraMtu terjunA peTamA praveza karIne, pitaro khAtA hoya ema kadApi dekhatA nathI. jojana avasare brAhmaNonA udaramA praveza karatA pitaronuM kAMpaNa cihna zramArI dRSTie paDatuM nathI. kevala brAhmaNoja tRpta thatA dekhiyeM liyeM. . valI tame kayu hatuM ke amArI pAse Agama pramANa , to puliye biye ke, te tamAru Agama pauruSeya be ? ke apauruSeya je ? jo kaho ke pauruSeya , to zuM te sarvajJay kareluM le ? ke asarvajJanuM karebuM ? jo prathama pada mAnazo to tamArA matane vyAhati thaze, kAraNa ke tamAro zrA siddhAMta . " atIMjiyANAmarthAnAM, sAdAdRSTA na vidyate // nitye Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda . (ILU) jyovedavAkyeyo, yathArthatva vinizcayaH // 1 // sArAMza ke atIMdriya padAno ko sAkSAt dRSTA nathI. bIjo pakSa mAnazo to dUSaNavAlA (a. sarvajJa) karttAnAM 'zAstrI upara vizvAsa thato nathI. jo kaho ke pauruSeya be, to saMbhavaja thai zakato nathI. kharUpa nirAkaraNAthI ghoDAnA bhRMgarUpa puruSa kriyAnugata tenuM rUpa be, sArAMza ke puruSakriyA binA te kevI rIteM zake be ? te kAraNathI je sAkSara vacana be, te pauruSeyaja be, kumAra saMjavAdi vacananI jema. veda paNa vacanAtmakaja be " tathA cAhuH // tAlvA dijanmA natu varNavargoM, varNAtmakoveda iti sphuTaM ca // puMsazca tAbvAdirataH kathaM syA, dapauruSeyoyamiti pratItiH // 1 // iti " zrutine chApauruSeya gIkAra karI, to paNa tadarthavyAkhyAne pauruSeyaja aMgIkAra karI be. zranyathA " zragnihotraM juhuyAt svargakAmaH " teno artha " svamAMsaM nakSayet iti " ema niyAmakanA zramAvadhI kema na thaI jAya ? te kAraNathI zAstrAne pauruSeyaja mAnavAM te zreya be. tamArA ithI kadI veda apauruSeya mAniyeM, to tethI vedanI pramANatA thaze nahIM, kAraNa ke pramANatA Apta puruSane dhIna be. jyAre veda pramANa na thayA, tyAre te vedanuM kathana, tathAvedAnusAriNI smRtiyo paNa pramANabhUta ghayAM nahIM, tethI hiMsAmaya yajJa tathA zrAddhAdividhi paNa pramANathI viruddha thayA. pUrvapakSa:- "na hiMsyAt sarvabhUtAni " ityAdithI je hiMsAno niSedha karelo be, te autsargikamArga be, arthAt sAmAnya vidhibe, vedavi hitA je hiMsA be te apavAda mArga be. arthAt vizeSa vidhi be. te kArathI, tathA apavAda utsargathI balavAn hovAthI vedavihitA hiMsA dodhanuM kAraNa nathI " utsargApavAdayorapavAda vidhirbalIyAniti nyAyAt " ta mArA jainamatamAM paNa hiMsAnA ekAMta niSedha nathI. keTalAMeka kAraNomAM pRthvI kAyAdi jIvonI hiMsA karavAnI thAjJA be. valI jyAre sAdhu roga pIDita thAya be, temaja asamartha chAne glAna thAya be, tyAre AdhAkarmAdi AhAra grahaNa karavAnI paNa AjJA be, tevIja rIteM zramArA matamAM yAjhikI hiMsA devatA, atithinI prItivAste puSTa zrAlaMbanarUpa hovAthI apavAdarUpa be, te kAraNathI temAM doSa nathI. uttarapakSa:- anyakAryavAste utsargavAkya, ane anyakAryavAste apa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (296) jainatattvAdarza. vAdavAkya, kehevAM, te utsarga, apavAda kadI paNa thaz zakatAM nathI. paraMtu je arthavAste zAstramA utsarga kahela hoya. teja arthavAste apavAda ke hevo jozye; tyAreMja utsarga apavAda thazzake le. te baMne unnata nimnAdi (uMcAM nIcAM) vyavahAravat paraspara sApekSa hovAthI eka zrarthanAM sAdhaka thara zake . jema ke jainoe saMyama pAlavA arthe navakoTi vizuddha thAhAra grahaNa karavo, te utsargamArga . tevIja rIteM avya, kSetra, kAla, jAvathI ApattimAM paDatAM gatyaMtaranA anAvathI, paMcakAdi yatnApUrvaka zraneSaNIya zrAhArAdine grahaNakaravA te apavAdamArga be, tepaNa saMyama pAlavAne vAsteja . emapaNa na kehevU ke jesAdhune maraNaja eka zaraNa , tene gatyaMtara anAvanI asiki.|| uktaM caarssiniH|| sababa saMjamaM saM jamAu~, appANamevara khij||muccshshshvaayaa, puNo visohInayA vir||||shtyaagmaat ||naavaarthH-srvriiteN saMyama pAlavo,jo saMyamamAM dUSaNa lAgavAthI prA. panI rakSA thatI hoya to saMyamamAM dUSaNa paNa lagAvIne rakSaNa karavU, prANa rehevAthI prAyazcittadhArA te pApathI mukta tha zurU thavAze, ane aviratipaNuM paNa radeze nahi. valI AyurvedamAM paNa kaDaM be ke, je vastu ko rogamAM ko avasthAmA apathya be, teja vastu teja rogamAM bIjI avasthAmA deza, kAla jo zrApe to pathya be. dezAdi apekSAe jvaravAlAne dahIM paNa khAvA devAmAM Ave . tathA ca vaidyaaH|| kAlAvirodhi nirdiSTaM, jvarAdau laMghanaM hitaM // te'nilazramakrodha , zokakAmakRtajvarAt ||1||jem prathama apathyano parihAra karavo, ane bIjI avasthAmA teneja jogavAvAM, thA baMne prasaMgeM rogarnu nivAraNa karavAnuM prayojana . tethI ema sika zrAya De ke ekaja vastuviSayaka utsarga apavAda . tamAro utsarga eka arthavAste meM, ane, zradavAda bIjA artha vAstebe. jurja. "na hiMsyAt sarvajUtAni" thA je utsarga , te 'rgatinA niSedha vAste be, ane je tamArI apavAda, hiMsA , te devatA, atithi, pitunI prItisaMpAdana arthe . te kAraNathI paraspara nirapekSa hovAthI, utsarga, apavAda vidhi thaz zakatA nathI. have vicAro ke tamAro apavAda, utsargavidhithI kevIrIteM balavAn tha zakele ? ema paNa na kahevU ke vaidika hiMsAno je vidhi , te khargahetu ho Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. (209) vAthI, durgatinA niSedhavAsteja be. vaidika hiMsA svargano hetu nathI. te upara sArI rIteM lakhI zrAvyA DhiyeM. vaidika hiMsA vinA paNa svargaprApti es zake be. gatyaMtaranA zrAvamAMja apavAda thai zake be. yajJa karavAthI svargano niSedha thAya be, ema ameja mAtra kahetA nathI, paraMtu vyAsajI paNa kahe be. yadAha vyAsamaharSiH // pUjayA vipulaM rAjya, magnikAryeNa saMpadaH // tapaH pApavizuddhayarthaM jJAnaM dhyAnaM ca muktidaM // 1 // zrahiMyAM agnikArya zabdavAcyanA yAgAdi vidhi upAyAMtarathI je saMpat sAdhya be, tenoja hetu kahetai rai, AcArya te yAgane sugatino hetuja kadarthana karI gayA be, tathA teja vyAsajI nAva agnihotra " jJAna pAlI " ityAdi zlokothI sthApana karI gayA be. iti mImAMsakamatakhaMDana // 5 // have cArvAkamatanuM khaMDana lakhiyeMbiyeM. cArvAka kahebe ke zrAtmAjanazrI. tethI matAvalaMbI puruSo zA vAste vacana kalaha kare be ? jyAre zrAtmAnoja zrAva be, tyAre jaina, bauddha, sAMkhya, naiyAyika, vaizeSika, temaja jaiminIya, yA je darzano be, te zA vAste niHkevala lokone jamamAM nAkhIne jogavilAsI boDAve be ? vAstavamAM zrAtmA evI koi vastuja nayI, te kArathI mAro mata suMdara be. jo zrAtmA hoya to tenI siddhi batAvo ? uttarapakSa :- pratiprANI svasaMvedana pramANa caitanyanI anyathA anupapatithI siddha be. ju yA je caitanya be, te bhUtono dharma nathI, jo bhUtono dharma hoya, to to pRthivInI kaThinatAnI peThe sarva kArle, sarva sthaleM upalabdha thavo joiyeM, te sarvadA upalabdha yato nathI, kAraNa ke loSTAdimAM, temaja mRta avasthAmAM caitanya upalabdha yatuM nathI. pUrvapakSa:- loTAdimAM, temaja mRta avasthAmAM paNa caitanya be, kevala zakti rUpeM be, te kAraNathI upalabdha yatuM nathI. uttarapakSaH - be vikalpa na ulaMghana karavAyI yA tamAruM kahetuM prayukta a. ju. te zakti caitanyayI vilakSaNa be ? ke caitanyaja be ? jo kaho ke vilakSaNa be, to to zaktirUpeM caitanya ne ema kaho nahi. kAraNa ke paTa vidyamAna batAM, paTarUpeM ghaTa rahetoja nathI " Aha ca // prajJAkaraguptopi // rUpAMtareNa yadita, tadevAstIti mAraTIH // caitanyAdanyarUpasya, jAvedya katham // 1 // jo bIjo pakSa mAnazo. to to caitanyaja te za Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1ena) jainatattvAdarza. kti . panI te zakti upalabdha kema thatI nathI ? jo kaho ke zrAvRta thavAthI upalabdha thatI nathI, to te paNa ThIka nathI, kAraNa ke AvRti zabdano artha AvaraNa le. te AvaraNa zuM vivakSita pariNAmano anAva be ? ke pariNAmAMtara ? ke jUtothI atirikta bIjI vastu ke ? temAM, vivadita pariNAmano anAva to nathI. kAraNa ke ekAMta tuba hovAthI te vivakSita pariNAma anAvane AvaraNa zakti nathI, anyathA tenuM zratubarUpa hovAthI, te paNa jAvarUpa thara jAya. jyAre jAvarUpa thAya, tyAre TathivI zrAdimAMthI anyatama thAya, kAraNa ke "pRthivyAdIni jUtAni tattvamiti vacanAt " ane pRthivI Adi je cUta De te caitanyanAM vyaMjaka be, paraMtu Avaraka nathI, tethI, kevIrIteM zrAvaraNapaNuM sika thAya ? __jo kaho ke pariNAmAMtara de, to tepaNa ayukta be, kAraNa ke pari* NAmAMtara paNa nUtakhanAva hovAthI jUtonI peThe caitanyavyaMjakaja thara zake De, zrAvaraka thakSa zakatuM nathI. - jo kaho ke nUtothI atirikta vastu be, to te kadevu bahuja asaM gata . kAraNa ke nUtothI atirikta (nyArI) vastu mAnavAthI "casvAryeva pRthvyAdijUtAni " tattvasaMkhyAne vyAghAta yaz jaze. valI juTha ke thA je caitanya be te eka eka nUtano dharma ? ke sarva nUtasamudAyano dharma De ? eka eka nUtano dharma to lAgato nathI, kAraNa ke eka eka nUtamA dekhAto nathI, temaja eka eka paramANumAM saMvedana upalabdha thatuM nazrI. jo dareka paramANumAM hoya to puruSa, sahasra caitanya vRMdanI peThe paraspara jinnakhanAva thAya, paraMtu ekarUpa caitanya naja thAya, ane dekhavAmAM to ekarUpa zrAve . " ahaM pazyAmi " arthAt huM dekheMbu. huM karUMDhuM, evo sakala zarIra adhiSThAtA eka upalabdha thAya . jo samudAyano dharma mAnI to paNa pratyekamA anAva hovAthI asat be. kAraNa ke je pratyeka avasthAmA asat be, te samudAyamAM yaz zakatuM nazrI. jema retI samUhamAMthI tela. __ jo kaho ke madyAMgomAM madazakti nathI. samudAyamA thara jAyaDe, tema caitanyapaNa tha jAya to, zuM doSa ? A paNa ayukta je. kAraNa ke pratyeka maeNya aMgamA madazakti anuyAyI mAdhuryAdi guNa dekhAya ke jurja. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha paricheda. (1ee) mAdhuryAdi kurasamAM dhAtakI phUlothI thoDI vikalatA utpAdaka zakti dekhiye biyeM, tevI rIte caitanya, sAmAnya prakArathI nUtomA upalabdha yatuM nathI ; to kevIrIteM jUtasamudAyathI caitanya thaz zakele ? pratyekamAM asat ve te samudAyamAM tha jAya to, sarva samudAyathI sarva kAM banIjavAM jozya. e ati prasaMga thaze. valI jo tame caitanyane dharma mAnela , to dharmane anurUpa dharmIpaNa avazya mAnavo jozze. jo anurUpa nahi mAnazo to to jala ane kaThinatA thA banene dharma, dharmi mAnavA joze, emapaNa na kahezo ke nUtaja dharmi be, kAraNa ke nUta, caitanyathI vilakSaNa . jurja. caitanya bodhakharUpa, temaja amUrta be; ane nUta tenAzrI vilakSaNa ; to kevIrIte te'no paraspara dharma, dharminAva thara zakele? valI yA caitanya nUtonuM kAryapaNa nathI, kAraNa ke atyaMta vilakSaNa hovAthI kAryakAraNabhAva kadApi thaz zakato nathI. uktaM ca ||kaatthinyaabodhruupaanni, nuutaanydhydsiddhitH|| cetanA ca na tapA, sA kathaM tatphalaM javet // 1 // ____valI jo caitanya nUtakArya hoya, to to sarvajagat prANimaya hovU jozye. jo kaho ke pariNativizeSa sajAvanA anAvathI sakala jagat prANimaya thara jatuM nathI, to te pariNativizeSa sannAva sarvatra zA vaste thato nathI ? te pariNati paNa nUtamAtra nimittaja De, to kevI rIteM tenuM ko sthaDe hovU na hosika yaz zakele? valI te pariNativizeSa kevA svarUpavAlo ? jo kaho ke kaThinAdirUpa be, kAraNa ke dhuNAMdi jaMtu kASTAdimAM utpanna thatA dekhiye biyeM, te kAraNathI jyAM kaThinatvAdi vizeSa , te prANimaya be, bIjA nahi. zrA paNa vyabhicAra dekhavAthI asat je. jurja. aziSTapaNa kaThinatvAdi vizeSa batAM ko sthaDe hoyaje, bhane koi sthaleM hotA nathI, ane kozsthaveM kaThinatvAdi vizeSa vinApaNa saMsvedaja ghana zrAkAzamAM saMmUrchima utpanna thAyaje. __ valI keTalAeka jIva samAnayaunikapaNa vicitravarNa saMsthAnavAlA dekhAya . jurja. govarazrAdi ekayonivAlA paNa keTalAMeka kAlAM zarIravAlAM to keTalAMeka pIlAM zarIravAlA hoyaDe, bIjAM vicitravarNavAlA hoya. saMsthAnapaNa teUnAM paraspara jinna . jo nUtamAtranimitta caitanya Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) jainatattvAdarza, hoya to to ekayonivAlA sarva ekavarNa, saMsthAnavAlAM hovAM joyeM. paraMtu tema to thatAM nathI. te kAraNathI zrAtmAja tevA tevA karmanA vaza thI tevA utpanna thAya. ema nizcayeM mAnavU jozye. ___ jo kaho ke zrAtmA hoya to gamanAgamana karatAM kema na upalabdha thavo jozya ? kAraNake kevala deha vidyamAnaja saMvedana upalabdha thAyaDe, ane dehano anAva thatAM nasma avasthAmA dekhAto nathI, te kAraNathI AtmA nathI, paraMtu saMvedanamAtraja eka be, te saMvedana dehay kArya be, dehamAMja zrAzrita . jItanA citranI jema. citra jIta vinA rahI zakatuM nathI, temaja bIjI nItapara saMkramaNa paNa yaz zakatuM nathI, ane jItanI sAyeja teno vinAza thAyaje. saMvedana, paNa tevIja rIteM jANI levaM. A kathanapaNa asat je. kAraNake zrAtmA svarUpathI amUrta be; ane aAMtara zarIra ati sUkSma , tekAraNathI dRSTigocara nathI. tamuktaM // aMtarAjAvadehopi, sU. kssmtvaannoplcyte|| niSkrAman pravizan vAtmA, naajaavo'niikssnnaadpi| // 1 // te kAraNathI AMtaHzarIrayukta paNa AtmA, jatAM zrAvatAM dekhAto nathI, paraMtu liMgathI upalabdha thAya. jurja. tatkAla utpanna thayelA kRmi jIvane paNa potAnA zarIraviSe mamatva thAyaje. ghAtakane jANIne doDI jAyaje, jene jeneviSe mamatva , te pUrva mamatva abhyAsa pUrvaka je. teja dekhAyaje. kema ke jyAM sudhI ko vastunA guNa doSa jANatA nathI, tyAM sudhI te vastumA kozne paNa mamatva thatuM nathI. te kAraNathI janmanI thAdimAM je zarIrapara mamatva , te zarIra parizIlana abhyAsapUrvaka saMskAra nibaMdhana . te sababathI zrAtmAnujanmAMtarathI zrAva, sika thAyaje. uktaM ca // zarIragRharUpasya, cetasaH saMjavo yadA // janmAdau dehinAM dRSTaH, kinna janmAMtarA gtiH||1|| have Agati pratyakSathI dekhAtI nathI, to kevIrIteM teno anumAnathI bodha thAya ? thA tamArA kehevAthI kAMza dUSaNa AvatuM nathI. kAraNa ke anumeya arthaviSe pratyakSAnI pravRtti yaz zakatI nathI. paraspara viSayane parihAra karIne pratyakSA, anumAna, pravarttavaM buddhimAna loko mAne. have tamArUM dUSaNa kevIrIteM lAge ? zrAha ca // anumeyesti nAdhyadA, miti kaivAtraphuSTatA // adhyakSasyAnumAnasya, viSayo viSayo nahi // 1 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha pariccheda. ( 201 ) valI je citranuM dRSTAMta tame zrApyuM be, te paNa viSama hovAthI yukta be. jurja. citra to acetana, tathA gamanasvanAvarahita be. AtmA to caitanya be, tathA karmavazathI gamanAgamana kare be, to kevIrIteM dRSTAMta temaja dASTatikanI sAmyatA thaI ? jema devadatta koi vivakSita gAmamAM keTalAeka divasa rahIne, paDhI bIje gAma jaI rahe be, tema AtmA paNa vivakSita javamAM dehano tyAga karI javAMtaramAM deha racIne rahe be. valI tame kachu ke saMvedana dehanuM kArya be te paNa vAstavika nathI. kAraNa ke cakSurAdi iMdriyadvArA utpanna thavAthI cAcuSAdi saMvedana kathaMcit dehathI paNa utpanna thAya be, paraMtu je mAnasa jJAna be, te kevI rIteM dehanuM kArya thaI zakebe ? tathA te mAnasajJAna dehayI utpadyamAna tuM hoya to, iMdriya rUpathI utpanna ghAya be ? ke chAniMdriya rUpathI utpanna yAya be ? ke keza nakhAdi lakSaNathI utpanna thAya be ? prathama pakSa to ThIka nathI, jo iMDiyarUpathI utpanna yatuM hoya, to to iMDiya buddhivat varttamAmAna arthanuMja grAhaka dokhuM joiyeM. iMdriyajJAna varttamAna arthaneja grahaNa karI zake Dhe, te sAmarthyazrI utpanna yatuM mAnasa jJAna paNa iMDiya jJAnavat vartamAna arthaneja grahaNa karI zakaze. ve jyA catu rUpa viSaya vyApAra kare be, tyAreja rUpavijJAna utpanna thAya be, bIje vakhate yatuM nathI. have te rUpavijJAna varttamAna artha viSaya be, kAraNa ke varttamAna artha viSayaja catuno vyApAra thAya be. - rUpaviSayavyAvRttinA zrAvamAM manojJAna be, te kAraNathI te niyata kAlaviSayaka nathI. tevIja rIteM bIjI iMDiyomAM paNa jANI levuM. dave kevIrIteM manojJAnane varttamAna arthagrahaNa prasakti hoya ? uktaM ca // akSa vyApAramA zritya javadajamiSyate // tadvyApArona tatreti, kathama javaM javet // 1 // atest ke rUpathI be, to paNa te acetana hovAthI ayukta be. valI kezanakhAdi to manojJAnathI sphurita cidrUpa upalabdhaja thato nathI, to kevIrIteM terjanAthI manojJAna hoya ? Aha ca // cetayaMto na dRzyaMte, kezazmazrunakhAdayaH // tatastejyo manojJAnaM, navatItyati sAhasaM // 1 // jo kezanakhAdithI pratibaddhamanojJAna hoya to to teno uccheda yatAM 26 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) jainatattvAdarza. je bASpa thAya be, te uSNa sparzavAlI vastuthI thAya . zItajalathI secanakarelA zItakAlamAM manuSya zarIranI bASpanI jema. valI ukaraDAmAM kUDA kacavaramAMthI dhUA (bASpa) nikale be, tyAM paNa ame pRthvIkAyanA jIva mAniyeM biyeM yA hetuthI jala sajIva siddha thAya ne. praznaH- tejaskAyamAM jIva kevIrIteM sika thAya ? uttarapadaH- jema rAtrimA khadyota (AgIzrA kIDA) nuM zarIra jIvazaktithI banebuM prakAzavAn be, tema aMgArA dipaNa prakAzamAna hovAthI sacetana . tathA jema jvaranI uSmA jIvanA prayoga vinA arthAt zrastitva vinA hotI nathI, tema agnimAM paNa jIvavinA garamI thatI nathI. jurma ke mRtakazarIramAM jvara kadApi hoto nathI. evA anvayavyatirekathI ani sacetana jANavo. valI prayoga A be, AtmAnA saMyogathI pragaTa thayo je aMgArApramukhane prakAza pariNAma, zarIrastha hovAzrI khadyota zarIra pariNAmavat. tathA AtmA saMyogapUrvaka zarIrastha hovAthI jvara uSmavat aMgArAprajukhamAM uSNatA je. emapaNa na kadebu ke sUryanI uSmA sAthe anekAMtika hetu . sUryamAM je uSmA le te paNa AtmasaMyoga pUrvakaja ame mAniyeM biyeM. tathA agni sacetana , kAraNa ke yathAyogya AhAra karavAzrI vRddhi Adi vikAra mAlama paDavAzrI puruSanA zarIranI jema. ityAdi lakSaNothI ani sacetana . praznaH- vAyukAya (pavana ) mAM jIvasattA kevI rIteM siddha karo Do? uttarapadaH- jema devatAnAM zarIra zakti prajAvathI, temaja manuSyonAM zarIra aMjanAdi vidyAmaMtranA prajAvathI, adRzya thajavAthI netrathI dekhAtAM nathI, topaNa vidyamAna cetanAvAlAM, tema vAyukAya sUkSma pariNAma hovAthI, paramANunI jema, netrathI dekhAtA nathI topaNa vidyamAna cetanAvAlA . temaja agnithI dagdha pASANakhaMDagata agnivatH prayoga zrA . bIjAUnI preraNAvinA, niyamapUrvaka tiryak gati hovAthI vAyu cetanAvAn . gavAzvAdivat tiryak gatinA niyamathI; paramANunI sAthe vyabhicAra nazrI. valI zastrathI anupahata hovAthI vAyu sacetana De. / vanaspatikAyamAM to pratyakSa pramANathI jIva sikaja be. te kAraNathI ahiMyAM teno vistAra ko nathI. sarvajJanA kathana karelAM zrAgamapaNa pR. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paricheda. (11) thivI jala, agni, pavana, vanaspatimAM jIvasattA kahe . tema batAM kadApi ko hIjiya, trIjiya, caturiMjiya, temaja paMceMjiyamAM paNa jIva nahi mAne to tejanI zramAnyatAthI amane kAMza hAni nathI. A saMkSepathI jIvakharUpa varNana kayu, vistAranI ajilASAvAlAe jainasikAMta jovA. have bIjaM ajIvatatva kahiyeM liyeM. ajIvanAM lakSaNo jIvanAM lakSapothI viparIta . je jJAnathI rahita hoya, rUpa, rasa, gaMdha, sparzavAlA hoya, nara, amarA digatimAM na gamana karanAra hoya, jJAnAvaraNIyAdi kamanA karttA na hoya, temaja te karmaphalanA noktA na hoya, ane jaDasvarUpa hoya, te ajIva be. te ajIvanA pAMca prakAra le. 1 dharmAstikAya, 5 adharmAstikAya, 3 AkAzAstikAya, 4 pujalAstikAya, 5 kAla. 1 dharmAstikAyatuM svarUpa prApramANe je. jema matsyanA saMcAranuM apedAkAraNa pANI , tema jIva tathA pujalane gatipaNe pariNamatAM je zrapekSAkAraNa hoya te dharmAstikAya . yadyapi jIva tathA pujala svazaktithI cAle ne, paraMtu teune gatisahAyaka guNapradAtA dharmAstikAya padArtha be. te lokavyApI , nitya ,avasthita be, arUpI asaMkhyapradezI je.jyAM sudhI thA dharmAstikAya avya be, tyAMsudhI lokanI maryAdA . jo dharmAstikAya avya na mAniyeM, to loka alokanI maryAdA rahe nahI.jyAM sudhI dharmAstikAya avya vatteMDe, tyAMsuthI jIva, pujala gati kare. tenuM saMpUrNa kharUpa jainamatanA graMtho adhyayana karyA zIvAya jANI zakAya nahi. zvIju adharmAstikAya avya . tenuM svarUpa dharmAstikAya sadRza jANavU, paraMtu taphAvata e ke, A avya jIva, pujalane sthiti sahAyaka De jema paMthIjana rastAmAM cAlatAM thAkI jAyaje, tyAre vizrAma levA sArU vRdAdinI bAyAmAM beseje, te prasaMgeM sthiti to poteja kare, paraMtu zrAzraya vinA sthiti tha zakatI nathI, tema jIva pujala gatikaratAM karatAM sthiti karavA prasaMge sthiti to poteja kare, paraMtu apekSAkAraNarUpa vRdanI bAyA jema adharmAstikAya avya be. 3 trIju AkAzAstikAya avya be. tenuM kharUpa paNa dharmAstikAya sadRza . paraMtu vizeSa prApramANe be. zrA avya lokAlokavyApI zravakAzadAnalakSaNa be. jIva, pujalane radevAmAM avakAza Apele. zrA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) jainatattvAdarza. traNejavya eka bIjAmA malI gayelAMDe. jyAMsudhI AkAzAstikAya, dharmAstikAya ane adharmAstikAya , tyAMsudhI loka be, ane jyAM kevala zrAkAzAstikAya , ane bIjuM kAMza nathI, te aloka . cothu pujalA stikAya avya . paramANuunu nAma paNa pujala , temaja paramANuUnA samUhanAM ghaTa, paTAdi kArya , tejene paNa pujalaja kaheje. eka paramANumAM, ekavarNa, ekarasa, ekagaMdha, be sparza de, kArya tenuM liMga . varNathI varNAMtara, rasathI rasAMtara, gaMdhayI gaMdhAMtara, ane sparzathI spazItara tha jAyaje. paramANu avyarUpeM anAdi anaMta be, paryAyarUpeM sAdi sAMta be. paramANuUnAM je kArya , te mAM kozkato pravAhathI anAdi anaMta , ane koz sAdi sAMta je. je jaDarUpa dekhAya , te sarva paramANuUnAM kArya . sukelI vanaspati, temaja abhipramukha zastrothI pariNAmAMtara prApta thayelAM pRthivI Adi sarva pujala De. samuccaya pujala avyamAM, pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ATha sparza, pAMca saMsthAna, je. kAlo, lI. lo, rAto, pIlo, dholo, A pAMca varNa be. tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo, mITho, A pAMca rasa De. sugaMdha, murgaMdha, A be gaMdha . kharakharo, suvAlo, halavo, jAre, TAge, uno, cIkaNo ane lUkho A Aha sparza be. tenA vizeSavarNAdi thAya , te sarva eka bIjAnA melApathI thAya De, pujalomAM anaMta zakti be,anaMta khannAva . 1 avya, kSetra, 3 kAla, lAva, ityAdi te te nimittonA malavAthI vicitra pariNAma tenA thAya be. 5 pAMcamuM kAlavya . te prasiddha A pAMce avya ajIva . iti. have pAMca nimittanuM svarUpa lakhiye biyeM. 1 kAla, 2 svajAva, 3 niyati, 4 pUrvakRta, 5 puruSakAra, teunuM svarUpa zrIsiddhasena divAkara thAcAryakRta sammatitarka graMthamAM vistArathI batAvela . te pAMcamAMthI jo ekane mAne to te mithyAjJAna, ane mithyA dRSTa le. jo pAMcenA samavAyane mAne to samyak jJAna tathA samyak dRSTa . thApAMce nimittamAMnA 1 kAla, 5 svajAva, 3 niyati, A traNa nimittonuM svarUpa kriyAvAdinA matamAM lakhI AvyA biyeM, 4 pUrvakRta (karma) nuM svarUpa Agala karma svarUpano vistAra karavAmAM zrAvaze tyAM karavAmAM Avaze. 5 puruSakAra, te jIvono udyama , A pAMce nimittothI jagat pravRtti nivRtti thara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) paMcama paribeda. rahI. yA pAMca nimittothIja jIva narakAdi gatiyomA jAyaje; temaja sukha duHkhanAM phala jogave be. A pAMca nimitta vinA phala pradAtA IzvarAdi koi paNa nathI, jo koza vAdi A pAMca nimittonA samavAyane Izvara mAne, to to ame paNa Izvara karttA mAnI bezuM, kAraNa ke jainamatanI tattvagItAmAM lakhebuM be ke, avyamAM je anAdivyatva zakti be, teja sarvapadArthoMne utpanna kare, temaja laya kare,te zakti caitanya acaitanyAdi anaMta svanAvavAlI le tene Izvara kartA mAnavAthI jainamatane kAMza hAni yatI nathI. 3 have puNyatatva- svarUpa lakhiye biyeM. "yena zunaprakRtyA AtmakaM karma jIvAn sukhaM dadAti tat puNyaM" ityAdi jeNe karI arthAt je zuna prakRtithI pote karelAM karma jIvone sukha Ape De te puNya. puNya upArjana karavAnAM nava kAraNa be, "uktaM ca sthAnAMge" annapure pANapule leNapule sayaNapule maNapule vayapuse kAyapuNe namokArapuSa iti sUtraM // vyAkhyA 1 pAtrane annanuM dAna ApavAthI je tIrthakaranAmAdi puNya prakRtino vaMdha thAya te annapuNya be, tevIjarIteM epIvAne jala zrApavaM, 3 vastra zrApavAM, 4 rahevAne sthAnaka zrApavAM 5 suvA, besavAne Asana ApavAM, 6 guNIjanane dekhI manamAM saMtoSa, khuzI mAnavI, guNijanonI vacanathI prazaMsA karavI kAyAthI paryupAsanA arthAt sevA karavI e guNi janone namaskAra karavo A puNya upArjana karavAnI bAvato kahI, te kAMza jainamatavAlAune devAvAste kahI, eTabuMja nahi paraMtu kozpaNa matavAlo athavA kozpaNa dAna devAyogya prANI hoya, tene anukaMpAthI je ko dAna thApe te avazya puNya upArjana kare paraMtu taphAvata eTalo The,ke pAtrane je dAna ApavAmAM zrAvaze, te puNya temaja mokSa baneno hetu yaze, ane anukaMpAthI je bIjAne dAna devAmAM Avaze, te kevala puNya upArjana karavAnoja hetu thaze. jainamatanA ko zAstramA puNya karavAno niSedha nathI kAraNa ke jainamatajJa ruSacadevAdi covIza tIrthaMkaro thayelA be; tejee dIdA letAM pahelA ekakoDa ATha lAkha sonaiyA dina dina prati ekavarSasudhI dAna Apela be. te kAraNathI jainamatamA prathama dAna Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 214 ) jaitanattvAdarza. dharma be. jainamatanA zAstramAM bIjI keTalIeka rItathI puNya upArjana yAya ema lakheluM be. 4 have puNyanAM phala beMtAlIza prakAreM jogavavAmAM yAveLe te beMtAlIza prakAra lakhiye biye. 1 jenA udayazrI jIva zAtA jogave be te zAtA vedanIya, 2 jenA udayathI jIva kSatriyAdi uMcA kulamAM utpanna thAya be te uccagotra, 3 jenA udayathI jIva manuSyagatimAM utpanna yAya be te manuSyagati, 4 jenA udayathI jIva devagatimAM utpanna yAya be te devagati, 5 vakragati parAjavamA jatAM, baladane nAtha ghAlIne siddho calAvavAnI jema, je upajavAne sthAnakeM jIvane pahoMcADe tene zrAnupUrvI kar3e be. manuSya gatimAM jIvane lAvavAne udayamAM zrAve te manuSyAnupUrvI, 6 devAnupUrvI, 7 jenA udayazrI jIva paMceMdriyapaNuM pAme be te paMceMdriyajAti, have pAMca jAtanAM zarIra kahiyeM biyeM. 0 jenA udayazrI jIva audArika vargaNAnAM pu lo grahaNa karIne audArika zarIranI racanA kare be, arthAt audArika zarIrapaNe pariNamAve be, te yadArika zarIra, tevIjarIteM e vaikriyazarIra. 10 AhAraka zarIra, 11 taijasazarIra, 12 kArmaNazarIra, ema pAMca zarIranI prakRtino kArya samajavo. tathA chAMgopAMga traNa be. temAM aMga, zirapramukha, upAMga, yAMgalI pramukha, bAkInAM aMgopAMga be. jema ke 1 zira, 2 bAti, 3 peTa, 4 pITha, 5-6 bane hAtha u-5 bane sAthala, yA ATha aMga be, yAMgalI pramukha upAMga be, nakhAdi aMgopAMga be. jenA udayathI jIvane prathamanA traNa zarIranA gopAMganI utpatti thAya, tenAM nAma, 13 audArika aMgopAMga, 14 vaikriya aMgopAMga, 15 AhAraka aMgopAMga, 16 jenA udayathI jIva prathamanuM saMhanana jenuM nAma vajrakaSana nArAca be, te prApta kare be, tenuM svarUpa yA pramANe be. vajranAma kI likA ( khIlI ) be, tathA kaSana eTale pariveSTana paTTa arthAt upara lapeTavAnA hADarUpa pATo, tathA nArAca, te markaTabaMdha, A traNe rUpathI je upalakSita ne tene vajjarapaja nArAca saMhanana kahe be, hADanA saMcaya sAmarthyanuM nAma saMhanana be. yA saMhanana zradArika zarIravAlAuMmAMja hoya be. 17 jenA udayathI jIvane prathamanA samacaturasra saMsthAnanI prApti thAya, tenuM svarUpa yA pramANe. sama arthAt tulya, jenuM zarIra cAre bAjueyI tulya, lakSaNayukta, pramANa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama parijeda. (15) sahita, suMdara zrAkAra, potAnA AMgala pramANe ekaso ATha AMgala pramANazarIra thAya te; have varNa, rasa, gaMdha, ane sparza, kahiye biyeM. 10 kRSNAdivarNa, 1e tiktAdirasa, 20 suracyA digaMdha, 1 mR zrAdi sparza, jenA udayathI zuja hoya, 25 jenA udayazrI madhyama vajanadAra zarIranI prApti thAya, arthAt lohanI jema atyaMta nAre nahi, ane AkaDAnA kapAsanI jema ati halakuM paNa nahi, paraMtu madhyamapariNAmI hoya, tene aguru laghu nAmakarma kahIye. 23 jenA udayathI bIjAne haNIzake, tathA zarIranI AkRti evI hoya ke jene dekhIne bIjAu~ne anijava arthAt asAmarthyatA thAya te parAghAtanAmakarma kahIyeM, 24 jenA udayathI uhAsanalabdhi, arthAt zvAsobAsa levAnI zakti jIvane thAya , te uhAsanAmakarma, 25 jenA udayathI jIpanuM zarIra prakAzavAtuM tathA sUryanA biMbanI jema bIjAne tApa utpanna karavAnA heturUpa tejayukta zarI. ranI prApti thAya , te AtapanAmakarga, 26 jenA udayathI caMbiMbanI je. ma zItalatAne utpanna karavAnA heturUpa tejayukta zarIranI prApti thAya, te udyotanAma karma; 27 jenA udayathI jIvane vihAyasanAma AkAza, temAM je gati, te vihAyogati, te gati rAjahaMsasadRza hoya, te suvidAyogati nAmakarma, 27 jenA udayathI jIvane zarIranAM aMgopAMga Adine niyatasthAnamA sthApana karanAra sUtradhAra (kArIgara) samAna, arthAt naso, jAla, mastakanI khoparI, hADa, cA, kAna, keza, nakhAdi zarIranA sarva avayavo yogyasthAne racanAra nAmakarmanI prApti thAya te nirmANanAmakarma, e jenA udayathI jIvane trasapaNAnI prApti thAya, te trasanAmakarma, uSNapramukhathI tapta thatAM vivakSita sthAna tajI yA pramukhamAM gati kare, temaja hIMjiyAdi paryAyanAM phala logave, te trasa. 30 jenA udayathI jIva bAdara (sthUla ) zarIravAlA thAya, te bAdara nAmakarma, 31 jenA udayathI jIva pUrve kahelIba paryApti pUrNa kare , te paryApta nAmakarma, 32 jenA udayathI eka eka jIvane eka eka zarIra prApta thAya , te pratyeka nAmakarma, 33 jenA udayathI jIvane hADapramukha avayavo sthira, nizcala hoya , te sthiranAmakarma, 34 jenA udayathI jIvane mastakapramukha zravayavo zuja hoya . te zujanAmakarma, 35 jenA udayathI saujAgyavAn Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (216) jainatattvAdarza. arthAt sarvalokapriya jIva thAya, te sujaganAmakarma, 36 jenA udayathI jIvano svara koyalanI sadRza mIThAzavAlo thAya te susvaranAmakarma, 31 jenA udayathI jIvanuM vacana upAdeya arthAt sarvalokane mAnanIya thAya, te deyanAmakarma, 30 jenA udayathI viziSTa kIrtti tathA yaza jagatmAM jIvanI vistAra pAme te yazaH kIrttinAmakarma, 3e jenA udayI jIvanI causaTha iMdro pUjA kare, temaja tribhuvanamAM pUjyapaNuM jenAthI jIvane prApta thAya, temaja dharma tIrthanI pravarttanA jenAthI thAya, te tIrthaMkara nAmakarma, 40 tiryaMconuM zrAyu, 41 manuSyAyu, 42 deva zrAyu, yA traNa prAyunI prakRti prayukarmanI be jenA udayazrI jIva te te ga timAM jai te te navamAM sthiti kare be, yA betAlIza prakArathI puNyaphala jIvane jogavavAmAM yAve . 4 have pApatatvanuM svarUpa lakhiyeM biyeM. yenAzu prakRtyA AtmakaM karma jIvAn duHkhaM dadAti tat pApaM " je azubhaprakRtithI pote karelAM karma jIvone duHkha thApe te pApa, temaja AtmAnA AnaMdarasane pIye (jasmakare) te pApa tathA puNyazrI viparIta, te pApa, yA pApa narakAdiphala pravarttaka hovAthI zube, puNyanI jema teno AtmAnI sAtheja saMbaMdha be, karmapularUpa be. agara jo ke baMdhatattva aMtarbhUta puNyapApA be, to paNa tenuM svarUpa pRthak pRthak nAnAvidha, paramatabheda nirAsArtha kahevAmAM zrAveluM be. paramatabheda thA pramANe be. keTalAeka matavAlA kahebe ke kevala eka puNyaja be, paraMtu pApa nathI, koimatavAdI kahebe ke eka pApaja be, puNya nathI. valI koi matavAdI ema paNa kar3ebe ke mecakamaNi jema puNya pApa bane paraspara anuviddha svarUpabe, tethI mizra sukhaduHkhaphalanA hetu be; te kAraNI sAdhAraNa puNyapApa ekavastuja be, valI keTalAeka kadene ke mUlathI karmaja nathI. jagatmAM sarva vicitratA svanAvathIja siddha be. pUrvo sarvamato mithyA be. kAraNa ke sukha duHkha bane pRthak pRthak anubhavavAmAM AveDhe. te kAraNathI terjanA kAraNabhUta puNya pApa paNa svataMtraja aMgIkAra karavA yogya be, paraMtu ekaluM puSya, ke ekaluM pApa, ke ekabuM puNyapApa mizra mAnavuM ThIka nathI. karmavAdI nAstika temajavedAMtI kahe be ke puNyapApa, khAkA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paricheda. (17) zanAM phulasamAna asat be, sat nathI to have puNyapApanAM phala jogavavAnAM sthAna svarga, naraka kema mAnI zakAya? . uttarapadaH- puNyapApano anAva mAnazo to sukha kuHkha nirhetuka jatpanna mAnavAM paDaze, tema mAnavAmA pratyakSa virodha zrAve . jurja. manuSya paNuM sadRza be, paraMtu koi svAmI, koz sevakale; ko lAkhonAM udara poSaNa kare, koz potA, paNa udara poSaNa karI zakato nathI; ko devatAnI peThe niraMtara sukha jogavilAsa kare , koza nArakInI peThe niraMtara kuHkha jogavI rahyA . te kAraNathI anuyamAna sukha kuHkhanA nibaMdhanajUta puNya pApa avazya mAnavAM jozya. jyAre puNya pApa mAnyAM, tyAre teUnA atyaMta utkRSTa phala jogavavAnAM sthAna svarga, naraka paNa mAnavAM joraze. jo tema nahi mAnazo to IjaratIya nyAyano prasaMga zrAvaze, ardhaM zarIra vRkSa, ardhaM juvAna. te bAbatamA prayoga arthAt anumAnapaNa . sukha duHkha kAraNapUrvaka , aMkura jema kArya hovAthI, tevAste je sukha duHkhanAM kAraNa , te mAnavAM jozya, jema aMkuranAM bIja. . pUrvapadaH-nIlAdi je mUrta padArtha be, te khapratinAsi amUrta jJAnanAM jema kAraNa , tema anna, phUlamAlA, caMdana, strIpramukha mUrta dRzyamAnaja sukha amUrttanAM kAraNa , sarpa, viSa, kaMphU (khasa) Adi uHkhanA kAraNa be. to have zAvAste adRzya puNyapApanI kalpanA karoDo ? uttarapadaH-yA tamArUM kahe ayukta , kAraNa ke te kathanamAM vyanicAra . jurja. be puruSonI pAse tulya sAdhana , topaNa phalamAM atyaMta taphAvata dekhavAmAM zrAve. tulya bhannAdi jogavavAmAMpaNa kozne AhnAda (harSa) tathA zarIrapuSTi thAyaDe, ane bIjAne rogotpatti thAyaje. zrA phalaneda avazya sakAraNane nahito nitya sat nitya asat tharbu jozye, kAraNa ke je vastu (kArya) kadI thAya, kadI na thAya, te kAraNa vinA kadApi tema thatAM nathI, athavA kAraNAnumAnathI kArya, puNya pApa jANI zakAyace, tyAM kAraNAnumAna thA be, dAnAdi zuna kriyAnAM, temaja hiMsAdi azuja kriyAnAM phakhajUta kArya, kRSyAdi kriyAvat kAraNa hovAthI De. je zrA kriyAnAM phalalUta kArya , te puNya pApa jANavAM. jema khetI karavAnI kriyAnAM phala, kamoda, juvAra, ghaLaM pramukha . . . 28 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 118 ) jainatatvAdarza. pUrvapakSa:- jema kRSyAdi kriyAnAM dRSTa phala kamoda pramukhaDe, tema dAnAdi, temaja pazuhiMsAdi kriyAnAM dRSTaphala zlAghA, mAMsamakSaNa, nirdayatA zrAdibe, to have zAvAste dRSTa puNyapApanAM phala kalpavAM joiyeM ? kArake janasamudAya vizeSeM karI dRSTa phalamAMja pravRtta thAyaDe, khetI, vepAra pramukha hiMsAdi kriyAmAM bahu loko pravartte be ne adRSTa dAna phalAdi kriyAmAM thoDA loka pravarttebe. te kAraNathI kRSi hiMsAdi azubha kriyAnAM dRSTa phala pAparUpa zrame mAnatA nathI. uttarapakSaH - jo zrA tamAruM kathana vAstavika hoya, to to paranavamAM phalanA zrAvathI maraNAnaMtara sarva jIva prayatnavinA mokSa prApta kara - ze. tathA saMsAra prAyaH zUnya thA jaze, saMsAramAM koipaNa duHkhI hoze nahi, mAtra dAnAdi zubha kriyAnA karanArA, temaja tenAM phala jogavanArA raheze; paraMtu tema nathI, saMsAramAM duHkhI bahuja dekhavAmAM AveDhe, ane sukhI thoDAja dekhAyaDe, te kAraNathI sAbIta yAya ke kRSi, vANijya, hiMsAdi kriyA nibaMdhana zradRSTa pAparUpa phala duHkhI jIvone be, ane dAnAdi dRSTa puNyaphala sukhI jIvone be. praznaH - je sukhIne te hiMsAdi kriyAthI, chAne je duHkhIbe te dAnAdi kriyAyI ema kema na bane ? uttaraH- ema banatuM nathI, kAraNake hiMsAdi azubha kriyA karanArA bahu be, anedAnAdi zubha kriyA karanArA thoDAbe, yA kAraNa anumAnabe. have kArya anumAna kahiye biyeM. jIvomAM zrAtmasva samAna batAM nara pazu yadi dehomAM kAraNanI vicitratAthI kArya vicitra dekhAyaDe, jemake ghaTanAM daMDa, cakra, cIvarAdi sAmagrI saMyukta kuMnakAra; have ema paNa kahevAya ke, dekhAya je mAtA, pitA te yA dehanAM kAraNa be, paraMtu puNya pApa nI, kAraNa ke mAtApitA ekaja ne batApi putronA dehomAM vicitratA dekhAyebe, yA vicitratA, zradRSTa (zubhAzubha karma) vinA yaha zakatI nathI. te kAraNa je zubha deha be, te puNyanuM kArya be, ghane azubha dehabe te pA panuM kArya, yA kAryAnumAna siddhabe. sarvajJa vacana pramANa thI puNyapApanI sattA paNa siddhabe. vizeSa jANavAnI ichAvAlAe vizeSAvazyakanI TIkA jovI. pApa, prANAtipAta Adi aDhAra pApasthAnakothI baMdhAyaDe, ane te 1 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama pariveda. (zae) byAzI prakArathI jogavavAmAM zrAve. te byAzI prakAra thA pramANe . pAMca jhAnAvaraNa, pAMca aMtarAya, nava darzanAvaraNa, bavIza mohanIya prakRti, cotrIza nAmakarmaprakRti, eka azAtA vedanI, eka narakAyu. eka nIcagotra, sarva malI byAzI prakAra thayA teunuM vistArathI kharUpa lakhiyeM biyeM. jJAnAvaraNa karmanI pAMca prakRti ke. jJAnanA pAMca prakAra le 1 matijJAna, 2 zrutajJAna, zrA bane anilApa plAvitArtha (vANItarka) grahaNa rUpa jJAna 3.3 avadhijJAna, ijiyonI apedAvinA AtmAne rUpI viSayaka sAdAt arthagrahaNa karanAraM jJAna, 4 manaH paryavajJAna, manamAM ciMtita zrarthane sAdAt grahaNa karanAraM jJAna, 5 kevalajJAna, lokAlokanA sakala padArthakharUpannAsana karanAruM jJAna. yA pAMce jJAnanAM je zrAvaraNa te jhAnAvaraNa , 1 matijJAnAvaraNa, 2 zrutajJAnAvaraNa, 3 avadhijJAnAvaraNa,4 manaH paryavajJAnAvaraNa, 5 kevalajJAna AvaraNa, 1 jenA udayathI jIva matihIna, niHpratijA hoya te matijJAnAvaraNa, jenA udayathI jIvane kAMpaNa jaNatAM na zrAvaDe te zrutakAnAvaraNa, 3 jenA udayathI avadhijJAna na thAya, te avadhijJAnAvaraNa, 4 jenA udayathI manaH paryavajJAna na thAya te manaHparyavajJAnAvaraNa, 5 jenA udayathI kevala jJAna na thAya te kevalajJAnAvaraNa. have aMtarAya karmanI pAMca prakRti kahiye biyeM. 1 jenA udayathI, thApavAnI vastu paNa be, guNavAn pAtra paNa De, dAna- phala paNa ApanAra jA. Ne , paraMtu dAna ApI zakato nathI, te dAnAMtarAya, 2 jenA udayathI, devA yogya vastu paNa , dAtArapaNa bahuja prasika , mAganArapaNa mAgavAmAM atyaMta kuzala ne utApi mAganArane kA paNa na male, te lAjAMtarAya, 3 jenA udayathI, ekavAra jogavavAyogya vastu thAhArAdi vidyamAna paNa , paraMtu jIvathI jogavI na zakAya, te jogAMtarAya, 4 jenA udayathI, vAraMvAra jogavavA yogya vastu zayana, aMganAdi vidyamAna paNa be, paraMtu jIvathI jogavI na zakAya, te upajogAMtarAya, 5 jenA udayathI yuvAna, rogarahita, puSTAMga, tathA balavAn batAM paNa potAnI zakti phoravI zakAya nahi, te vIryAMtarAya. ' have darzanAvaraNa karmanI nava prakRti kahiyeM bIyeM. sAmAnya avabo Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paribeda. () teThamAM gamya agamyano vicAra , tevIjarIteM uMcanIcapaNAnA vijAgano vicAra . A vyavahAra brAhmaNa tathA jainiyoye calAvyo nathI, paraMtu te jIvonA jalAM, burAM karmonA udayazrI cAlelo . A pramANe paraspara jAtiyomA khAna pAna nahiM karavAno vyavahAra misara dezamAM paNa hato, tethI sijha thAya De ke UMca nIca gotranA anAvazrIja uMca nIca jAti, kula thAya be. __ tathA zrAyukarmanI naraka zrAyunI prakRti pApamAM gaNAyaje. narakazabdanI vyutpatti A pramANe be. "narAn prakRSTapApaphalajogAya gurupApakAriNaH prANinonarAnityupalakSaNatvAt kAyati zabdayaMtIti narakAsteSvAyustanavaprAyogyasakalakarmaprakRtivipAkAnunavakAraNaM prANadhAraNaM yattannarakAyuSkaM tahipAkavedyakarmaprakRtirapi narakAthuSkamiti // " tathA vedanIkarmanI azAtA vedanI pApaprakRtimAM gaNAyaje. azAtAnAma ukhanuM be, jenA udayathI jIva duHkha jogave ne te azAtAvedanI 3. zrA pramANe. jJAnAvaraNa pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNa nava, mohanI babIza, nAmakarmanI cotrIza, nIca gotra eka, narakAyu eka, azAtAvedanI eka, sarva malI vyAzInedeM pApaphala logavavAmAM Avene. iti. have AzravatattvatuM svarUpa lakhiyeM liyeM. "Azravanti, AgaThanti ka. rmANi jIveSu yena sAzravaH" jenAthI jIvone karmanI prApti thAya te zrAzrava 1 asat deva, z asat guru, 3 asat dharma, teuviSe sat deva, sat guru zrane sat dharma evI je ruci te mithyAtva, tathA hiMsAdithI na nivartta, te avirati, tathA madyapramukha te pramAda, tathA krodhAdi te kaSAya, ane mana, vacana, kAyAno vyApAra te yoga, A mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga, pAMce punabaMdhaka jIvanA jJAnAvaraNIya zrAdi karmanA baMdhanA hetu be, teune jainamatamAM zrAzrava kahe. te mithyAtvAdi zujAzunja karmabaMdhanA hetu hovAthI teja Azrava . A tAtparya je. praznaH-prathama, vaMdhono anAva utAM, zrAzravanI utpatti kema hoya ? jo kaho ke AzravathI pahelAM baMdha , to to te baMdha paNa zrAzravahetu Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zaza) jainatattvAdarza. vinA thai zakato nathI. kAraNa ke je jeno hetu de, te teno anAva natA thaz zakato nazrI, jo hoya to, atiprasaMga dUSaNa Avaze.. uttaraH-zrA kadevU asat be, kAraNake zrAzravane pUrvabaMdhanI apekSAe kAryapaNuM ,ane uttarabaMdha apedAe kAraNapaNuM be, tevIjarIteM baMdhane paNa pUrvauttara AzravanI apekSAe kAryatva, kAraNatva jANavU, bIjAMkuranI jema. baMdha, Azrava banene paraspara kAryakAraNanAvano saMbaMdha be; tethI ahIyoM ztaretara dUSaNa nathI. pravAha apekSAe bane anAdi . thAzrava puNyapApano baMdhahetu hovAthI be prakAreM . A baMne prakAranA mithyAtvAdi uttara donA utkarSa, apakarSa arthAt adhika, nyUnapaNAthI aneka prakAra . A zujAzuja mana,vacana, kAyAnA vyApAra rUpa AzravanI siki potAnA AtmAmA svasaMvedanAdi pratyakSAyI, ane bIjAumAM vacana zrane kAyAnA vyApAranI pratyakSathI siddhi be, bAkInAunI tenA kAryathI utpanna thatA anumAnathI jANavI, temaja AptapraNIta zrAgamathI paNa jANavI. zrAzravanA uttaraneda beMtAliza , pAMca iMjiya. cAra kaSAya, pAMca zravrata, pacIzakriyA, traNayoga, jIvarUpa talAvamAM, karmarUpa pANI jenAthI Ave, te Azrava. te garanAlA prathama to pAMca iMjiya be. tenuM svarUpa kahiye liye 1 sparziyeM svaviSaya sparzaladaNa, jenAthI, te sparzaneMjiya, 2 "rasyate AsvAdyate raso'nayeti" zrAsvAdiye, rasa lahiyeM jenAthI, te rasanA ( jivhA) iMjiya, 3 sUMghIe gaMdha jenAthI, te ghrANe jiya, 4 cakku te nejiya, 5 sAMjalIye zabda jenAthI, te zrotrejiya, mUlanedanI apekSAthI A pAMca Ijiya, AzravanAM pAMca kAraNa ne. ___"kruSyati kupyati" sacetana, acetana vastu upara jeNe karI prANI sanimitta, ninimitta kopa kare te krodha mohanIyakarma be, teno udaya te paNa krodha : tathA mAna te mRtAno anAva, tenA be prakAra . prApta thayelI vastuvaDe je ahaMkAra thAya te mada, zrane aprApta batAM zrahaMkArI vRtti te mAna. te madanA thAhaprakAra. 1 jAtimada, 5 kulamada, 3 balamada, 4 rUpamada, 5 jJAnamada, 6 lAjamada, 7 tapamada, 7 baizvaryamada, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paricheda. (zazae) 1 potAnI mAtAnA padano ahaMkAra kare, jema ke mArI mAtA moTA gharavAlAnI dIkarI , ityAdi. evIrIteM potAne uMcA mAnI zlAghA kare ane bIjAUnI te bAbatamA niMdA kare te jAtimada. 5 potAnA pitAnA pakSa, animAna kare, jemake mArA pitAnuM kula uMcuM be, ane bIjAnI te bAbatamAM niMdA kare, te kulamada. 3 potAnA balanu animAna kare, ane bIjAnA balanI niMdA kare te balamada. 4 potAnA rUparnu animAna kare, ane bIjAnA rUpanI niMdA kare te rUpamada. 5 potAne mahAjJAnI mAne, ane bIjAne tubamati mAne te jJAnamada,6 tapa karIne animAnathI potAnA manamAM mAne ke mArA samAna ko tapasvI nathI te tapamada. 7 pote potAne moTo nazIbadAra mAne, ane bIjAne hInapuNyavAlA samaje te lAjamada. potAnI ukurAzcaM ajimAna kare. ane bIjAne ghAsa phusa samAna gaNe te jhaizvaryamada. te pramANe mAnanA paNa samajavA. tathA "mayati gati" jAya je je vikArothI vIjAne ugavAvAste jIva te mAyA kadevAya . tathA jenAthI paradhana prApta karavAmAM jIvane gRddhipaNuM hoya, te loja kahevAya te cAre kaSAya kahevAya De. have pAMca avatanuM kharUpa kahiye biyeM. pAMca iMDiya, traNa bala, manabala, vacana bala, kAyabala,tathA zvAsocchvAsa ane Ayu, zrA daza prANa be. te daza prANanA yogathI jIvane paNa prANa kahiye. te prANono je vadha arthAt nAza te prathama prANavadha yAne jIva hiMsA jANavI. 5 mRSAvAda arthAt juThaM bolavU. 3 adattAdAna arthAt bIjAnI vastu corI levI. 4 maithuna (abrahmasevana) strI puruSaveM joDaM te mithuna, te banenA melApathI je karma thAya te maithuna, 5 parigraha sarva bAjuethI grahaNa yAne ekatra karIyeM, cAra gatinAM nibaMdhana karma jenAthI te parigraha. A pAMca avratanA cAra cAra nAMgA de tenuM svarUpa lakhiye biyeM. prathama hiMsAnA cAra lAMgAnuM svarUpa, 1 avye hiMsA, paraMtu jAveM nahi, avyeM hiMsA nahi, paraMtu nAveM , 3 avye hiMsA ane nAve paNa hiMsA, 4 avye hiMsA nahi,ane jAveM paNa nahi. prathamanA garnu svarUpa evaM ke sAdhune samAcArI, pratilekhanA karatAM, mArgamA vihAra karatAM, nadI pramukha utaratAM, nAvamAMbesI nadI zrolaMgatA, nadImAM sAdhvI zrAdine Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (230) __ jaitanattvAdarza. taNAtA, kADhatAM, varasAda varasate thaMDIla jatA, glAna sAdhuUnI varasAdamAM laghuzaMkAne paragvatA, gurunAM zarIrane vAtapramukha vyAdhine prasaMgeM tathA thAka lAgavAyI muThI caMpIkaratAM je hiMsA thAya te avya hiMsA ne. tathA zrAvakone paNa jinamaMdira banAvatAM, jinapUjA karatAM sAdharmivAtsalya karatAM, tIrthayAtrA karatAM, rathayAtrA karatAM, adhAzmahotsava kara tAM, pratiSThA temaja aMjana zalAkA karatAM, jagavAn temaja gurUnI sanmukha sAmaiyuM karI jatAM, ityAdi kartavya karatAM je hiMsA thAya be te sarve avyahiMsA De, paraMtu nAvahiMsA nathI. tenuM phala alpa pApa ane bahu nirjarA , ema zrInagavatIsUtramA kahevU de.A hiMsA thAya be te prasaMge sAdhuAdinA pariNAma bahuja suMdara , mAga adhyavasAya nathI, ane upayogayukta vartana ke tethI avya hiMsA De. praznaH-yajJAdimAM gau, azvapramukha jIva mAravAmAM AveDe, tepaNa avya hiMsA kema nahi ? teno uttara mImAMsaka matakhaMDanamA lakhelo De. bIjA naMganuM svarUpa evaM ke je puruSa uparathI to zAMtarUpa dekhAya be, paraMtu tenA aMtaHkaraNanA adhyavasAya mahAmalIna, hiMsAmaya , jema ke tenI cAhanA evI thAya ke, mArA zatrunuM maraNa thAya, tenA kuTuMbamAM marakI cAle, tenA gharamAM Aga lAge, te nadImAM mubI jAya, tenA putra strIno nAza thAya, tathA bIjA aneka prakAreM jIvahiMsA karavAnAM kAmano saMkalpa vikalpa kare, tevA vicAromA pravarttavAthI, hiMsA to karato nathI, tethI avye hiMsA nathI, paraMtutenA adhyavasAya hiMsAmaya hovAthI te nAveM hiMsA , ane tezrI te jIva hiMsaka . tenuM phala anaMtAkAla sudhI saMsAramA paribhramaNa karavU teja be. trIjA naMgamAM iMjiyonA viSayomA temaja kaSAyamA atyaMta gRha thara jIvahiMsA karavI, jemake kasA tha, zikAra karavA, vizvAsaghAtapramukha karI jIva jAya tevAM kAma karavAM, tathA paMdara karmAdAna pramukha anAcaraNIya jIva hiMsAnAM kAma karavAM, ane tethI lAja thatAM manamA dhAnaMda mAnavo. yA avye hiMsA tathA jAveM paNa hiMsA ,tenuM phala, saMsAra parijramaNa tathA urgati . Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama pariveda. (31) cothA jaMgamA avye paNa hiMsA nahi, ane jAve paNa hiMsA nahi. zrA naMgazUnya . yA jaMgavAlo jIva saMsAramA koi paNa na hoya. mRSAvAdanA paNa cAra jaMga be. tenuM kharUpa kahiyeM biyeM. 1 sAdhu rastAmA cAlyA jAyace, tenI Agala thara jaMgalanI gAyo tathA mRga pramukhanuM ToluM cAdayuM jAyaje. TolAnI zodha karato ko zikArI baMchuka pramukha zastra laz cAlyo Ave be, te zikArI te jIvono zikAra karavA vAste sAdhune puDhe je ke tame amuka jIvone jatA dekhyA je? sAdhu te zikArInA savAlano javAba nahi detAM mauna rahe . zikArI javAba melavavAsArU sAdhupara humalo kare . tathA mAre, teve prasaMge sAdhu kahe De ke meM to TolAne jatAM dekhela nathI. yadyapi sAdhunuM A bola, avye jUtuM , paraMtu jAveM jU nathI, kAraNa ke je iMjiyonA jogane vAste temaja lolAdi kaSAyazrI jUtuM bole teja jAveM jU De, paraMtu sAdhunuM jUtuM bolaq to niraparAdhI prANIunI dayAvAsteja thayevU be, tethI vAstavA te mRSAvAda nazrI. bIjA naMgamAM ko manuSya mukhathI to kAMza bolato nathI, paraMtu bIjAne ugavAvAste manamAM aneka vikalpa kare.AjavyathI mRSAvAda nathI paraMtu nAveM mRSAvAda . trIjAnaMgamAM mukhathI asatyavacano bole be, ane aMtaHkaraNamA balakapaTa karavAnA malIna adhyavasAya paNa . A avye tathA nAveM mRSAvAda . cotho naMga pUrvavat zUnya be. ___ have corIMnA cAra naMganuM kharUpa kahiye biyeM. prathama jaMgamAM-eka strI zIlavaMtI , teno zIla naMga karavA koz uSTa pariNAmavAlo rAjA te strIne pakaDI potAnA kabajAmA rAkheDe, te hakIkata ko dharma puruSanA jANavAmAM zrAvatAM, te strInA zIlanuM rakSaNa karavAvAste, te strIne, te puruSa, te rAjAnA kabajAmAthI rAjya bahAra lai jAya to vyavahArathI to te rAjAnI te puruSe thAjhAnaMgarUpa corI karI be, paraMtu vAstavamAM te corI nathI. valI kozpuruSa potAnA gharamAM avya rAkhI, gharanAM dvAra baMdha karI paradeza gayela ne, gAmamAM corano upajava thavAthI, te paradeza gayelA sakhsanuM avya corAi jaze, ema tenA koza hitaciMtakane lAgavAthI, rAtrine samaye te paradeza gayelAnA gharanAM dvAra kholI tenu sagha avya, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (232) jainatattvAdarza. te potAne ghera pADo AvethI tene ApavAnI buddhipUrvaka laza, potAnA gharamA rAkheDe, yA dRSTAMtamAM bIjAnuM avya, tenI rajA zivAya, tenA kabajAmAMthI laz levAthI avye corI thAyaDe, paraMtu badadyAnatano annAva hovAthI jAveMcorI yatI nathI tevIrIteM bIjI bAbatamAM paNa samajavU. bIjAjaMgamAM ko puruSa corI to karato nathI, paraMtu corI karavAnA adhyavasAya tenA manamA thayA kare, te avyathI corI nahi, paraMtu nAveM corI . valI vItarAga sarvajJa paramAtmAnI AjhAnA naMga karanArAu~ne paNa nAvacora kahelAM. trIjA naMgamAM, ko puruSa corI karele, temaja teno adhyavasAya paNa corI karavAno ne te avya tathA jAveM corI be. cotho naMga pUrvavat zUnya . __ have maithunanA cAranaMga kahiye biyeM. je sAdhu jalamAM mubatI sAdhvIne dekhIne, tene kADhavAne vAste pakane, temaja koz gRhastha jaMcethI pamIjatI ko strIne tenA radaNArthe pakane, temaja kozagAMmI thara gayetI nukazAna karatI strIne pakane, tevA prasaMgomAM pakama te avya maithuna be.paraMtu nAveM nathI. bIjA naMgamAM-ko puruSa, strIne nogavato nazrI, paraMtu tenA manamAM. strIsevana karavAnI anilASA bahuja rahyA kare, te avya maithuna nahi, paraMtu jAveM maithuna De. trIjA naMgamAM-strIsAthe maithuna abhilASApUrvaka karavU te avya tathA nAveM maithuna je. cotho naMga pUrvavat zUnya be.. __ have parigrahanA cAra jaMga kahiye biye. kAyotsargamAM sthita rahelA koz muninA galAmAM ko sakhsa hArAdi AyUSaNa paherAvI de, te jozne bIjA ajANyA puruSo, sunine parigrahavAlA dhAre, paraMtu munine te padArthaparaparigrahabuddhi nathI tevA prasaMgamAM anya parigraha kahevAya, paraMtu muni jAveM parigrahI nathI. bIjA naMgamA-kozpuruSa pAse eka komI paNa nathI paraMtu dhana melavavAnI bahuja anilASA rahyA kare, te jAveM parigrahI je. avye nahi. trIjA naMgamAM-dhanapaNa pAse hoya, ane dhana melavavAnI anilASA paNa rahyA kare, te avya tathA jAveM parigrahI . cotho naMga pUrvavat zUnya je. sarvajaMgamAM bIjo tathA trIjo jaMga nizcayathI aviratirUpa be. * have pacIza kriyA kharUpa lakhiye biyeM ? zarIrathI je kriyA thayA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paricheda. (233) kare, te kAyikI kriyA. kasA pramukha zastrathI parajIvone upaghAta karI potAnA zrAtmAne narakagatimA javAnA adhikArI kare te adhikaraNa kriyA. 3 jIva tathA ajIva upara veSanI ciMtavanA karavI te prASikI kriyA. 5 potAne tathA parane je paritApa upajAvavo te pAritApanikI kriyA. 5 ekeDiya pramukha jIvone haNavA tathA haNAvavAnI je kriyA te prANAtipAtikI kriyA. 6 pRthvIkAyAdi jIvanA upaghAta karAvavA tathA karavA sArU karSaNa pramukha kara, karAvaq te AraMnikI kriyA. dhanadhAnyAdi navavidha parigraha melavatAM, tathA tenA rakSaNasArU mU nA pariNAma banelA rAkhavA sArU je kriyA karavI paDe te pArigrahikI kriyA. bIjAne ugavA sArU kapaTa yukta je kriyA karavI paDe te mAyApratyayikI kriyA. e jinavacana asadahatA viparIta prarUpaNA pramukha karavAthakI je kriyA lAge te mithyAdarzanapratyayikI kriyA 10 saMyamane vighAtakAraka kaSAyonA udayathI paJcakhANa kIdhA vinA je sarvavastunI kriyA lAge te apratyA khyAnikI kriyA. 11 kautukeMkarI azvAdi jovAM temaja rAgAdi kaluSita cittathI jIva, ajIvane jovA te dRSTikI kriyA. 15 rAga, dveSa, moha saMyukta cittathI strI zrAdinA zarIrane sparza karavo te spRSTikI kriyA. 13 jIva tathA ajIvasaMbaMdhI je rAga dveSa thAya, jema ke bIjAne ghera hastI, ghoDA, vastra pramukha dekhI veSa dhare, je e vastuLa tenI pAse kyAthI? ema ciMtavatA karma baMdha kare te prAtityakI kriyA. 15 potAnA zrazvapramukhane jovAvAste.AvelA strI purUSone prazaMsA karatA jozne harSa dhAraNa kare, temaja strI pramukhane jojana karavA AvatAM je kriyA lAge te, athavAphudha, dahI, ghI, tela pramukhanA nAjana ughADAM rahetAM temAM trasa jIva AvI paDe, te sAmaMtopanipAtikI kriyA. 15 paraupadezita pApamA lAMbA vakhatasudhI pravartavU, tathA pApanA nAvathI anumodanA karavI te naisaSTikI kriyA, 16 ko puruSa atyaMta ajimAnazrI uikerAzne kodhita citta thayo thako, je kAma nokarapAse karAvavA jevaM hoya te potAnA hAthathI kare te khahastikI kriyA. 17 arhata jagavaMtanI AjJAnuM ubaMdhana karIne potAnI buddhithI jIvAjIvAdi sUkSma padArthonI prarUpaNA karavAsArU je kriyA kare te AjJApanikI kriyA. 17 bIjAnA abatAM khoTAM AcaraNo Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (234) jainatattvAdarza. pragaTa karavAM, temanI pUjAno nAza karavo, tema karavAthI je utpanna thAya te vaidAraNikI kriyA, je upayogathI viparIta te anAjoga, tenAthI upaladita je kriyA te anAjogakriyA. dekhyA vinA temaja pUjana, pramArjana karyAvinA jIta temaja nUmi pramukhaupara zarIrAdino nikSepa karavo te anAjogakriyA. 20 potAnI temaja paranI apekSA tenuM nAma avakAMkSA be, tenAthI je viparIta te anavakAMdA, teja kAraNa je jetuM te anavakAMdA pratyayikI kriyA, tAtparya ema ke, jinokta karttavya vidhiyomA je potAne temaja parane je kriyA hitakArI hoya temAM pramAdane vaza thara je Adara na karavo te anavakAMdA pratyayikI kriyA 1 cAlavA, doDavA pramukha kAyAnA vyApAra, tathA hiMsAkArI, kagera jUTha bolavAnA vacananA vyApAra, ane paraloha, IrSyA, animAnAdi manovyApAra, e traNenuM je karavU te prayoga kriyA. 22 jenAthI viSayagrahaNa kariye te samudAna injiya tenI je kriyA, deza temaja sarva upaghAtarUpa vyApAra te samudAna kriyA. koza e moTuM pApa kariye ke jethI Ave karmanuM samudAyapaNe grahaNa thAya te samudAna kriyA. 3 mAyA temaja lojathI je kriyA thAya te prema pratyayikI kriyA. 24 krodha temaja mAnathI je kriyA thAya, te veSapratyayikI kriyA. 25 cAlavAthI je kriyA lAge te yApathikI kriyA. zrA kriyA vItarAgane lAge ne temaja apramatta muniyone paNa lAge . . have thA pacIza kriyA vyAkhyAna kariye biyeM. 1 kAyikI kriyA be prakAnI ne, eka anuparatA kAyikI kriyA ane bIjI anupayukta kAyikI kriyA, temAM atyaMta kuSTa evA mithyAdRSTi jIvono, mana vacananI apedArahita parajIvane pIDA kAraka kAyAno udyama te prathama neda tathA pramatta saMyatanoupayoga vinA aneka kartavya rUpa kAyAno vyApAra te bIjo neda. 2 zrAdhikaraNikI kriyAnA be prakAra je. eka saMyojanA, bIjI nivarttanA. temAM viSa, garala, phAMsI, dhanuSa, yaMtra, talavAra, pramukha zastrone, jIvone mAravAvAste saMyojana arthAt ekatra karavAM, jema dhanuSane tIrano melApa karavo ityAdi, te prathama neda, tathA talavAra, tomara, zakti, topa, baMdhuka ityAdine navAM sarasa banAvavAM, te bIjo neda. 3 je nimittathI krodha u, tpanna thAya te nimitta jIva tathA ajIva be be. temAM jIva te prANI, Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama pariveda, (235) ane ajIvamA khuMTo, kAMTo, pathyara pramukha, teUnA upara veSa kare te pradoSa kriyA.4 potAnA hAthathI, temaja bIjAnA hAtheM jIvone mAra mAravo pITavo te paritApanA, tenA be neda je. putrakalatrAdinA viyogathI duHkhI thazne potAne hAtheM bAtI temaja zira kuTavU te prathama neda, tathA putra, ziSyAdine mAra mAravo te bIjo neda.5 prANAtipAtikI kriyA be prakAre . eka to potAne hAthe potAno ghAta karavo jema ke kuvAmAM par3I mara, parvatauparathI garIpaDavU, animAM UMpApAta karavo, phera khA pramukha khAtmaghAtikI kriyA te mahApAparUpa kriyA dete prathama neda.tathA kaSAyane zrAdhIna tha bIjA jIvono nAza karavo te bIjo jeda.6 jIva ajIvano AraMja karavo jethI pRthvI kAyAdi bakAyanA jIvono upaghAta thAya, evAM lakSaNo je kriyAmAM hoya te AraMjikI kriyA. 7 jIva ajIvano parigraha karavo, tenAmAM atyaMta mULa rAkhI pravartavaM te parigrahikI kriyA mAyA (kapaTa) guptarIteM khArthavRtti sAdhavI te mAyApratyayikI kriyA. e viparIta vastunuM zrakAna teja De nimitta jetuM, te mithyAtvadarzanapratyayikI kriyA 10 jIvane haNavAnA, temaja madyamAMsAdi pivA khAvAno jemAM tyAga nahi, evA je asaMyati jIvanI kriyA te apratyAkhyAnikI kriyA. 11 ghoDApramukha jIva tathA rathapramukha zrajIvone jovA vAste jaq te dRSTikI kriyA. 12 jIva, ajIva, strI, putalI Adine rAgathI sparza karavo te spRSTikI kriyA. 13 jIvanI temaja ajIvanI thapekSAthI je karmabaMdha thAya te prAtItyakI kriyA. 14 jIva te putra, strI, jApramukha, ane zrajIva te, ghara, AjUSaNa pramukha tejane jovAsArU loko zrAve, teunI prazaMsAthI te vastuno khAmI harSita thAya te sAmaMtopanipAtikI kriyA. 15 jIva manuSyAdi, ajIva paththarAdi te ne pheMkavA te naispRSTikI kriyA 16 potAnA hAthathI jIva temaja ajIvanI pratimAne tADana pramukha kare te khahastikI kriyA. 17 jIva, ajIvanI mithyA prarUpaNA karavI, temaja jIva, ajIvane maMtrathI bolAvavAM te thAjJApanikI kriyA 17 jIva, zrajIvane vidAravA, te vaidAraNikI kriyA. 1e upayoga vinA vastu levI, temaja nUmi pramukha upara mukavI te anAjoga kriyA. 20 iha loka viruddha temaja paralokavirurU corI, parastrIgamanAdi urAcaNa sevavAM, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 236 ) jainatattvAdarza. manamAM kara nahi te navakAMkSA pratyaya kriyA. 22 aSTavidha karma paramAnuM je grahaNa kara te samudAna kiyA. 53 rAgajanaka vINA dinA zabdAdino joga karavo te premapratyayikI kriyA 24 potAupara temaja parapara dveSa karavo te dveSapratyayikI kriyA. 25 mAtra yogothI je kriyA lAge te kevalI temaja zrapramatta muninI ryA pathikI kriyA. yA pacIza kriyAnuM bahuja saMdepathI svarUpa kaheluM be. vistArathI jANavAnI yamilASAvAlA zabdAMno nidhi gaMdhahastimadAjASya jovAM. zrA pacIza kriyAmAM keTalI eka jotAM ekasarakhI lAge, paraMtu te eka sarakhI nathI. darekanuM svarUpa tadana pRthak pRthak be. veNa yoganuM kharUpa lakhiyeM biyeM. 1 manano vyApAra te manoyoga. 2 vacanano vyApAra te vacanayoga. 3 kAyAno vyApAra te kAyayoga. epramANe sarva mI AzravanA betAlIza neda thayA. tenAthI jIvane zubhAzuna karmanI zramadAnI thAyaDe. iti. have saMvaratatvanuM svarUpa lakhiyeM biyeM. pUrvokta zrAzravathI jIvane zrAvatAM karma ne rokanAra arthAt zrAzravanuM rUMdhana karanAra te saMvara be. te saMvaranA sattAvana da be. pAMca samiti, traNa gupti, daza yatidharma, bAra jAvanA, bAvIza parisaha, pAMca cAritra, sarva malI sattAvana thayA. temAMthI pAMca samiti, traNa gupti, dazavidha yatidharma, ane bAra jAvanAnuM svarUpa to gurUtatva varNanamAM lakhi zrAvyA biye. tethI tyAMthI jANavuM. have bAvIza parIsahanuM svarUpa lakhiye biyeM ? kudhA parisaha. kudhA eTale bhUkha nUkhanI vedanA sarvavedanAthI adhika be. jyAre bhUkha lAge, tyAre potAnI pratijJAthI jaMga thAya nahi. temaja zrArttadhyAna paNa kare nahi. samyak pariNAmeM kudhA sahana kare, 2 temaja pipAsA je tRSA tepaNa samyak pariNAmeM sahana kare. 3 zItaparIsaha. jyAre atyaMta zIta paDe, tyAre paNa kalpanika vastronI vAMDA na kare. jevAM jIrNaprAya vastra hoya tenAthI TADha sahana kare, ani tApe nahIM, samyak prakAreM zItasahana kareM, 4 uSNaparIsaha - sUryanA sakhta taDakAmAM paNa cAlatAM thakAM upAnaha pramukhanI vAMDA kare nahi, temaja sakhta garamI, ukalATa batAM pavanapaMkhAnI ichA kare nahIM, paraMtu samyak prakAreM tApa sahana kare. 5 daMza mazakaparIsaha. mAMsa tathA Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 244 ) jainatattvAdarza. dvAn kar3e ke tamevAtamAM yA pramANe mUla khAbo. te pramANe barAbara potAnA jANavAmAM dhAvatAM batAM, poteM kahelA asatyavAdamAM kadAgraha grahaNa kare, jAtyAdi ajimAnathI vAraMvAra kadevA batAM na mAne, viruddha svakapolakalpita kuyuktiyo banAvIne, potAnA kathana karelA matane siddha kare, vAdamA hAra pAme topaNa mata muke nahi. evA kadAgrahavAlA jIva, zratipApI, temaja bahulasaMsArI thAya be evaM mithyAtva prAyaH je jainI jainamatane viparIta kathana kare be tenAmAM thai jAya be. tevA kadAgrahI goSThAmadila pramukha thAya be. jASyakAra zrI ajayadevasUri navAMgIvRttikAraka, navatatvaprakaraNanA jAdhyamAM kahebe ke "goThA mAhilamAiNaM, jaM ninivisitu tayaM" zrAdizabdathI. boTika zivabhUtine paNa yA jinivezika mithyAtvavAlA jANavA. 4 saMzaya mithyAtva. te jinokta tatvamAM zaMkA karavI, jema ke jIva - saMkhya pradeza be ? ke nathI ? ityAdi. evIrIteM sarva padArthamAM zaMkA karavI, tenAthI je utpanna yAya te sAMzayika mithyAtva . " tadAha jASyakRt // sAMzayikaM mithyAtvaM tadazeSayA zaMkAsaMdeho jinoktatatve Sviti // saMzaya mithyAtva dovAnAM kAraNo zrI jinanapragaNi kSamAzramaNa dhyAnazatakamAM lakhe be ke. prathama to jainamata syAdvAdarUpa anaMtanayAtmaka be, te kAraNathI samajavoja kaThina be, temaja saptajaMgInuM sakalAdezI, vikalAdezI svarUpa, aSTapakSa, sAtaseM nayasvarUpa, cAra nikSepa, dravya, kSetra, kAla, nAva, tathA 1 utsarga, 2 apavAda, 3 utsargApavAda, 4 apavAdotsarga, 5 utsargotsarga, 6 apavAdApavAda, tathA vidhivAda, cAritrAnuvAda, ityAdi anaMtanaya apekSAe jainamatanAM zAstra kathana karelAM be, jyAM sudhI je - peAthI je zAstrasvarUpa kathana kareluM be te apekSAthI te svarUpane na samaje, tyAM sudhI jainamatanI yathArtha samaja pAmavI atikaThina be, tevI samajaNa pAmavAvAste bahuja nirmalabuddhi joiye. te prAyaHthoDA jIvone be, temaja zAstranA artha batAvanArA saMpUrNa viddhAn guru joie, te dekhAtA nathI ityAdi nimittothI saMzaya mithyAtva thAya be. 5 nAjoga mithyAtva. je jIvone upayoga nathI ke dharma, adharma zuM vastu be ? evA je vikaleM priyAdi jIva, tejune anAjoga mithyAtva hoya te. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama parijeda. (45) e pramANe mithyAtvanA pAMca neda , tejenA paNa bIjA aneka neda thAya , paraMtu te sarve thA pAMcanI aMtarjUta samajavA. te yA prakAre . 1 prarUpaNA mithyAtva. jinavANIrUpa je sUtra, niyukti, nASya, cUrNI, TIkA, tenAthI viparIta prarUpaNA karavI te. pravarttanAmithyAtva. je kAma mithyAdRSTi jIvo dharma jANIne kare be, teunI dekhAdekhIe, tejenA karavA mujaba kare te.. 3 pariNAma mithyAtva, mananA pariNAma viparIta rahe, manamAM kadAgraha hoya te Tale nahi, temaja zuddha zAstrArtha mAne nahi te. 4 pradeza mithyAtva. mithyAtvanA pradeza je sattAmA De, tenuM nAma pradezamithyAtva, zrA cAra nedonA paNa aneka neda , temAMdhI keTalA eka lakhiye biyeM 1 dharma je vItarAga, sarvajheM prarUpelo , tene adharma mAne. 5 je hiMsA pravRtti pramukha zrAzravamaya azuddha adharma , tene dharmamAne, 3 je satyamArga tene mithyAtva (asatya ) mArga mAne, je viSayiyono mArga ke tene satyamArga mAne. 5 je sAdhu sattAvIza guNeM virAjamAna ne tene asAdhu kahe, 6 je AraMna parigraha, kaSAyamAM rakta, temaja jenA upadezazrI lokone sAMsArika viSayomA mastapaNuM, kuvAsanA, kubuddhi ityAdi utpanna thAya, evA paranI nAvasamAna anyaliMgI kuliMgI, temane sAdhu, kahe. 7 bakAyanA jIvomAM ajIvapaNuM mAne, suvarNa, kASTha pramukha ajIvane jIva mAne. e mUrtapadArthoMne amUrta mAne. 10 amUrta padArthoMne mUrta mAne, A dazanedamithyAtvanA . valI cha neda mithyAtvanA te kahiye Diye. 1 laukikadeva, 2 laukika guru, 3 laukika parva, 4 lokottara deva, 5 lokottara guru, 6 lokottara parva, 1 laukika devagata mithyAtva. je deva rAgaveSayI narelA , eka upara kRpAvAn thAya be, bIjAno vinAza kare , strInA nogavilAsamAM mana De, jeNe aneka prakAranAM zastra dhAraNa karelA be, potAnI aizvaryatAnA je ajimAnI be, jenA hAthamA japamAlA be, sAvadyajoga jogave , paMceMjiyavadha cAhAya be, evA devane paramezvara mAnavA, paramezvaranA aMza avatAra mAnavA, teunuM pUjana karavU. ityAdi. te laukika devagata mi Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 246 ) jainatattvAdarza. thyAtva be. tenA aneka bheda be, tenuM svarUpa mizrAtvasitterI pramukha graMthazrI jANavuM. 2 laukika gurugata mithyAtva. je aDhAra pApasthAkonuM sevana kare, nava prakAranA parigraha rAkhe, gRhasthAzrama pAle, strI, putraparivAravAlA hoya, kuliMgI hoya, manaHkalpita navA navA veSa banAvI svakapolakalpita mata calAve, maMbara rAkhe, bAhya parigraha to kadAcaM tyAgela hoya, to paNa abhyaMtara graMthimAM magna hoya, taje nahi, gurunAma dharAvI maMDala parivAreM vicare, jenI nAdinI mUla maTelI na hoya, jene zuddhasAdhyanI piThAna na hoya tevAne guru mAne, tenuM bahu mAna kare, tejane mokSapradAtA jANI dAna deM, tejane parama pAtra jANe, evAja jIvanA pariNAma te laukika gurugata mithyAtva a. 3 laukika parvagata mithyAtva. 1 khAjApaDavo, 1 pretabIja, 3 gurutrIja, 4 gaNezacotha, 5 nAgapAMcama, 6 kolAMbaTa, zIlI sAtama, 8 budha aSTamI, e nolI navamI, 10 vijayadazamI, 11 vrata ekAdazI, 12 vatsa bAraza, 13 dhanateraza, 14 anaMtacaudaza, 15 zramAvAsyA, 16 somavatI amAvAsyA, 17 rakSAbaMdha, nAlIerI punama, 10 holI, 10 AdityavArAdi, 20 somapradoSa, 21 uttarAyaNa, 22 anya saMkrAti, 13 grahaNa, 24 navarAtri, 15 zrAddha, 26 pIpalepANI secana, 27 azva, gardajapUjanaM, 28 gotrATI, 10 annakUTa, 30 dasurA, 31 smazAnapUjana, 32 kabaramelA, ityAdi ne laukika parvagata mithyAtva be. 4 lokottara devagata mithyAtva te deva zrI arihaMta, dharmanA zrAkara, vizvopakAra sAgara, mokSamArgadAtAra, paramapUjya, sakaladoSarahita, evA zuddha, niraMjana devanI sthApanA rUpa je pratimA, tenI pAse, yA lokanA nekaprakAranA paulika sukhajoga melavavAnI vAMDA kare, jema ke jagavan ! jo mAruM kAma thaze to, tamArI moTI pUjA, zrAMgI racAvIza, batra caDAvIza, dIpamAla, rozanI karAvIza, ityAdi, temaja paravamAM mane yApanI cakti pUjAthI iMdra, cakravarttipaNuM, tathA deva, narapatinI padavI prApta thAya ityAdi, tathA mArA tathA putra strI pramukhanA roga pramukhano nAza thAya ityAdi paulika sukhavAste, temaja duHkhanA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paribeda. (147 . nivAraNavAste nAvapUrvaka vItarAga devane mAnavA, te lokottara devagata mithyAtva . dRSTAMta. je puruSa ciMtAmaNI ratnano dAtAra hoya, tenI pAse kAcanA kaTakAnI mAMgaNI karavI te jema hAsyAspada temaja ajJAnatA be, te samAna A zchA be, tethI ayogya , jene karmaprakRti svarUpanuM jJAna temaja anujava na hoya teja evI mAgaNI kare . ____5 lokottara gurugata mithyAtva pote nirguNI batAM sAdhuno veSa rAkhe, jIvavANIne unApI, potAne manaHkalpita upadeza Ape sUtranA sAcA arthane troDe, evA utsUtranA prarUpaka te ne guru jANI, teunuM bahumAna jakti pUjA karavI te tathA je sAdhu guNavAn hoya, tapasvI hoya, cAritrapAtra hoya, zrAcAravaMta, temaja yathoktakriyAvaMta hoya, temanI zrA lokanA sukhavAste, temaja paralokanA paujanika sukhavAste, sevA kare bahu mAna kare, manamAM ema paNa jANe ke jo temanI bahu sArI rIteM sevA karIza to temanI meherabAnIzrI, dhana jhachi strIputrAdi parivAra mane prApta thaze, evA pariNAma te lokottara gurugata mithyAtva, 6 lokottara parvagata mithyAtva. jinezvara nagavAnanA pAMca kalyANakanI tithiyone dine, tathA bIjA parvane dine, dhana, strI, putrAdivAste tapa, japAdi dharmakaraNI karavI te lokottara parvagata mithyAtva . ityAdi mithyAtvanA aneka neda , paraMtu te sarve pUrvokta anigrahAdi mithyAtvamAM aMtarbhUta . have bAra prakAranI aviratinuM kharUpa kahiyeM biyeM. pAMca iMjiya, ane btuM mana, temaja ba kAya, malI bAra prakAra , temanuM svarUpa evaM De ke, pAMce iMjiyone pota potAnA viSayomA pravavivI, te pAMca tathA koza paNa pApamaya vastuthI manano nirodha na karavo te, tathA ba jIvanikAyanI hiMsAmA pravRtti karavI, te sarva malI bAra avirati . have kaSAya baMdhanA pacIza nedatuM svarUpa kahiye biyeM. anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, loja, tathA apratyAkhyAnI krodha, mAna,mAyA, loja, tathA pratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, loja, tathA saMjvalana krodha, mAna, mAyA, lona, malI sola, tathA.nava nokaSAya, 1 hAsya, 2 rati, 3 zrarati, 4 jaya, 5 zoka, 6 jugupsA, 7 strIveda, puruSaveda, e napuMsakaveda Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) jainatattvAdarza. malI pacIza kaSAya, saMsAra sthitinAM mUla kAraNo be, temanuM vistArathI kathana Agala kareDhuMbe. have yoganAmeM baMdha hetunuM svarUpa lakhiyeM liyeM. te mana, vacana, kAya, ema yoganA traNa prakAra . yA traNanA uttara neda paMdara . manoyoganA cAra neda, vacanayoganA cAra neda tathA kAyayoganA sAta neda sarva malI paMdara neda . mananAma aMtaHkaraNatuM , tenA cAra prakAra . 1 satya manoyoga, 2 asatya manoyoga, 3 mizra manoyoga, 4 vyavahAra manoyoga, mana zuM vastu be? kAyAnA vyApArathI pujala grahaNa karIne, te pujalone ciMtana dharmarUpeM kADhavAM te avyamana meM ane te pujalonA saMyogathI je jJAna utpanna thAya tenuM nAma jAvamana be. te jJAnazrI vyavahAra sika thAya be, zrane te vyavahArathI mana paNa satyAdi vyapadezane prApta thAya . valI upacAre avyamana paNa zAyaka . valI mana zabdathI manoyoga, teno iMjiyAvaraNa karmanA kSayopazamathI utpanna thayuM je manojJAna, tenAthI pariNata AtmA ne balAdhAna karavAvAlI manovargaNAnA saMbaMdhazrI utpanna thayu je vIrya vi. zeSa, te ahIyA mana jANavU. tevIja rIte vacanayoga, te vacananI vargaNA arthAt paramANuUno samUha, te vacana vargaNAthI utpanna thayuM je sAmarthyavizeSa, AtmAnI pariNati, te vacanayoga jANavAM. te manoyoga tathA vacanayoganA malI bAra prakAra le. prathama manamA je satya vyavahAratuM citavana karavaM, te satyamana, jemake jIvAdi padArtha avyarUpeM nitya, paryAyarUpeM anitya, ema anekAMtapaNe ciMtavavaM, te satyamanoyoga. tenAthI viparItapaNe jIvAdi padArthonuM svarUpa vacana nirapekSapaNe ciMtava, temaja dharma nathI, puNyapApa nathI svarga naraka nathI ityAdi ciMtavana karavaM te asatya manoyoga. tevIjarIteM satyaciMtavana vacanarUpeM bolavU te satyavacanayoga, ane asatyaciMtavana vacanarUpeM bolavu te asatyavacanayoga. tathA kAMka asatya, jema ke zrA gAmamAM Aje daza janmyA, tathA daza muzrA, temAM kAMzka sAcuM ane kAMka juTuM ciMtavana karavU tathA govargane dekhIne ciMtavaI ke thA sarva gAyo be, paLI temAM balada paNa hoya te mizramanoyoga, ane te pramANe Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama paricheda. (zmae) bolaq te mizra vacana yoga. tathA AmaMtraNA, yAcanA, jema ke haricaMDa ahiyAM Ave, dAmodara A vastu Ape, ityAdi je ciMtavavaM, tethI jinavacana virodhAya nahi, tethIasatyapaNa nahi, ane ArAdhaka paNa nahi, tethI satyapaNa nahi. jethI e pramANe citavana karavU te vyavahAra manoyoga zrarthAt asatya mRSA manoyoga, ane teja pramANe bolavU. te vyavahAra vacanayoga. e pramANe manoyoga tathA vacanayoganA zrAva jeda thayA. have satyavacananA dazaprakAra ke tenuM kharUpa kahie lie. 1 janapada satya, je dezamA je vastune je nAmathI bolatA hoya, te dezamAM te nAma satya be, jema ke kokaNadezamAM pANIne picha kahe, ko dezamAM moTA puruSane beTo kahe , valI beTAne kAko kahe be, pitAne nA kaheje, sAsune Ai kahe, ityAdi. te janapada satya . 5 sammata satya, jema ke paMkathI (kAdavathI) memaka, zevAla, kamalAdi utpanna bAya be, topaNa paMkaja zabdeM kamalaja vichAn puruSoe sammata karela be, paraMtu meDaka, zevAla te mAnatA nathI. 3 sthApanA satya, je pratimA jenI hoya, tene tenA nAmathI bolavI te sthApanA satya, jema ke mahAvIra, pArzvanAthajI zrAdi arhatanI pratimA hoya, te pratimAne, mahAvIra, pArzvanAthajI kahe to te satya , paraMtu tene pAra kahenAra mRSAvAdI be; jema ke zAhIthI kAgala upara adaronI sthApanA karavAyI. teune ruga, yaju, sAma, a tharva veda kahevAya , temaja AcArAMgAdi aMga kahevAya , tathA kA: SThanA AkAra vizeSane kamADa kadevAya be, iMTa, cunA, pabaranA AkAra vi zeSane sthaMja kahevAya be; pustakamAM trikoNAdi citra kADhyAM hoya, tene / thAryAvarta, jaratakhaMDa, hiMdusthAna, amerikA ityAdi kahevAya , tathA , zyAhIthI kAgalapara AkRti karavAthI kakAra, khakAra kahevAya . e pra mANe bola te satya . e pramANenI sthApanAI jovAthI manuSyanI kA rya siddhi avazya thAya , te sarvane anunava thayela . e pramANe siddhi / yatI na hoya to manuSyo sthApanA zAvAste kare? te kAraNathI mahAvIra tathA pArzvanAthajInI pratimAne zrImahAvIra tathA zrIpArzvanAthajI kahevA te sthApanA satya be, temAM vizeSa e ke, je deva zuddha , tenI sthApanA paNa zukaDe, ane je deva zuddha nathI, tenI sthApanA paNa zuddha nathI; Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (quo) jaina tattvAdarza. paraMtu te sthApanAne, te deva kahevA te vAta satya be. 4 nAma satya, koi puruSa potAnA putranuM nAma kuMlavarddhana rAkheluM be, ane je divasathI te puno janma thala be, te divasathI tenA kulano nAza yato jAya be, to paNa te putrane kulavana nAmathI bolAve to te satya be. 5 rUpa satya. kadApi guNothI STa hoya to paNa sAdhunA veSavAlAne sAdhu kar3e to te satya be. 6 pratIta arthAt apekSA satya. jema ke madhyamAnI apekSAe anAmikA AMgalIne nAnI kahevI te 9 vyavahAra satya. jema ke parvata bale be, rasto cAle be, ityAdi. 8 jAvasatya. jema ke totAmAM pAMca raMga be, topaNa totAne lIlA raMgavAlo kahevo ityAdi. e yogasatya. jema ke daMDanA yogathI daMDI kahevo, ityAdi. 10 upamA satya. jema ke mukha, caMdra samAna be, ityAdi. dazaprakAranAM satya be. have dazaprakaranAM jUTha kahiyeM biyeM. 1 krodhamizrita arthAt krodhane vaza thara vacana bolavAM te asatya, 2 mAnanA udayathI bolavAM, 3 mAyAnA udayathI bolavAM, 4 lojanA udayathI bolavAM, 5 rAganA baMdhanayI bolavAM, 6 dveSanA udayathI bolavAM, u hAsyane vaza yara bolavAM chanayane vaza tha bolavA, e vikayA karavI, 10 je bolavAthI jIvanI hiMsA thAya. yA daza prakAranAM satya vacana be. have daza prakArAM mizravacana kahiyeMbiyeM 1 utpanna mizrita jema ke khabara binA kahe ke zrAje yA gAmamAM dazabAlaka janmyA be, ityAdi . 2 vigatamizrita, jema ke khabara vinA kahetuM ke Ane yA gAmamAM dazamANasa muyAM be, ityAdi. 3 utpanna vigata mizrita jema ke khabara vinA kahe ke je yA gAmamAM daza janmyA be, ane dazaja mukhA be, 4 jIvamizrita. te jIva jIvanA rAzine kahetuM ke thA jIva be. 5 ajIva mizrita te annanA rAzine kahetuM ke yA ajIva be. 6 jIvAjIvamizrita te jIva jIva bane mATe mizrabhASA bolavI te. naMtamizrita te mUla yadi avayavomAM keTalIeka jagAe anaMta jIva be, kozjagAe pratyeka jIva be, teune pratyeka vanaspatikAya kahetuM te, pratyeka mizrita te pratyekajIvone anaMtakAya kadevAM te. e zraddhAmizrita. te be ghaDI taDako thayA batAM kahe ke divasa ugyo be. 10 addhA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama parijeda. (251) mizrita. eka ghaDIrAtri gaz hoya tathApi kadeke divasano udaya be. A daza prakAranAM mizravacano . have vyavahAra vacananA bAra da kahiyeM liyeM. 1 AmaMtraNa kara ke he jagavan ! 2 zrAjJApanA, te thA kAma karo, A vastu lAvo, 3 yAcanA-A vastu.zrApazo, 4 pRbanA-zrA gAma javAno rasto kayo ? 5 prajJApanA-dharmakharUpa yA pramANe . 6 pratyAkhyAnI-zrA kAma amane kara kalpe nahi. 7 zvAnuloma-yathA sukhaM, ananigRhIta-te vAtanI mane khabara nahi. e anigrahIta-mane te vAtanI khabara . 10 saMzaya-tenuM kharUpa ema kema hoya ? 11 spaSTa pragaTa artha kahevA. 15 aspaSTa apragaTa artha kahevA. have kAyayoganA sAtanedatuM kharUpa kahiyebiyeM-kAyayoga arthAt zrA. mAnA nivAsajUta pujala avya ghaTita, jema vRkSa tathA purbalane avaSTaMna jUta lAkaDI be, tema viSama kAmamA jenA yogathI jIvanA vIryatuM pariNAma sAmarthya; jema agninA saMyogathI ghaDAnI raktatA thAya , tevIjarIteM AtmAne kAyAnA karaNa saMbaMdhathI vIryapariNAma . zrA kAyayoganA sAta neda. 1 audArika kAyayoga, 5 audArika mizra kAyayoga, 3 vaikriya kAyayoga, 4 vaikriya mizra kAyayoga, 5 AhAraka kAyayoga, 6 zrAhAraka mizra kAyayoga, 7 kArmaNa kAyayoga. prathamanA be kAyayoga, manuSya ane tiryaMcamAM hoya . trIjo cotho kAyayoga khargavAsI devatAu~mA hoya . pAMcamo, ho kAyayoga caudapUrvadhara sAdhuUmAM hoya . sAtamo kAyayoga, jIva jyAre kAla karI paranava gamana kare , tyAre rastAmAM tenI sAthe hoya je; temaja samudghAta avasthAmAM kevalIne hoya be; thAhAra pAcana karavAmAM samartha evaM taijasa zarIra, kArmaNa yoganI aMtarjUta hovAthI tenuM pRthak grahaNa karavAmAM Avyu nathI. e pramANe sAta neda kAyayoganA batAvyA. sarva malI baMdhatatvanA uttaraneda sattAvana thayA. ___ have moda tatvanuM kharUpa kahiye biyeM.prathama modanI vyAkhyA kahiye biyeM. "jIvasya kRtsnakarmakSayeNa yatsvarUpAvasthAnaM tanmoda ucyte"|| jAvArthaH-jIvanAM jJAnAvaraNAdi sarvakarmano kSaya thavAthI tenuM je kharUpa avasthAna te moda be. te mokSa, jIvano dharma je. ane dharma, dharmI ka Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) jainatattvAdarza. thaMcit aneda hovAzrI, dharmI je sijha, tenI je prarUpaNA te paNa mokSaprarUpaNA ; kAraNa ke mokSa je je te jIvaparyAya be, te jIvaparyAya kathaMcit sika jIvathI ajinna be; jIvanA paryAya sarvathA jIvathI jinna thara zakatA nathI. yauktaM // avyaM paryAya viyutaM, paryAyAjavyavarjitAH // ka kadA kena kiMrUpA, dRSTA mAnena kena veti // 1 // nAvArtha-avya paryAyothI ra. hita, ane paryAyo avyathI rahita ema ko jagAe, koz avasareM, koza pramANe, korUpeM kozpuruSaM dekhela ? have sikornu kharUpa navaprakAreM, sUtrakAra temaja nASyakAra kahe . ? satpadaprarUpaNA, avyapramANa, 3 kSetra, 4 sparzanA, 5 kAla, 6 aMtara, 7 nAga, nAva, e alpabahutva A nava hAra be. 1 satpadaprarUpaNA hAra. mokSapada satpadane, vidyamAna pada , tuM pada be, zA kAraNathI? eka pada De tethI, kAraNa ke jagatmAM jeTalA ekapadavAcI ghaTapaTAdi padArtha be, te sarva avazya batADe, ane je je bebe padavAMcI padArtha be, te te padArtha batA paNa , ane abatA paNa je. jema azvazRMga, vaMdhyAputra, AkAzaku. suma. zrAbe padanAM nAma le te abatAM , temaja gozRMga, rAjaputra, ketakI kusuma, thA be padanAM nAma utAM . te nyAyeM mokSapada ekapadavAcI hovAzrI vidyamAna pada be. te mokSapada yAne sijhapada gati Adi cauda padomA joDavAM. jema ke 1 gati pAMca De, 1 narakagati, 2 tiryaggati, 3 manuSyagati, 4 devagati, 5 siddhagati, temAM siddhagati zivAya bAkInI cAragatimAM siddha nathI. yadyapi 1 karma sijha, 2 zilpasijha, 3 vidyAsijha, 4 maMtrasijha, 5 yogasiddha, 6 Agamasijha, 7 arthasika, 7 yAtrAsipha, e abhiprAyasika, 10 tapaHsika, 11 karmadayasijha. ema aneka prakAranA sijha, Avazyaka niyuktikAreM kathana karela , to paNa zrahIMyAMto je karmadayazrI siddha thayA ne tenoja adhikAra . teuneja mo6 paryAya be, bIjAu~ne nahi.2 iMjiyo pAMca be, ekejiya, nIjiya, trIMjiya, caturiMjiya, paMceMjiya, A pAMce prakAramA sijha nathI; kAraNa ke zarIrano sarvathA nAza thAya je tyAre sika thavAya be, jyAM zarIra be, tyAM iMjiyo ne, sijhane zarIra nathI tethI te atIMjiya .3 bakAya. 1 pRthvIkAya, 2 apakAya, 3 teukAya, 4 vAjakAya, 5 vanaspatikAya, 6 trasa Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama pariveda, (53) kAya, thA ue kAyamAM siddhapaNuM nathI, kAraNa ke sijha kAyarahita ke arthAt azarIrI . 4 yoga. traNaprakAreM yoga be, mana, vacana, kAyayoga; temAM kevala kAyayoga eketriya jIvane be, ane hIMjiyA dithI asaMhI paMcejiya paryaMta jIvane, kAyayoga tathA vacanayoga De, ane saMjhI paMceMjiya paryApta jIvane traNe yoga , A traNe yogamAM siddhapaNuM nathI, ane sicha to mana vacana, kAyayogano anjAva thAya je tyAre thavAya je tezrI sika ayogI . 5 veda, traNaprakAreM be, strI, puruSa, napuMsaka, AtraNe vedamAM siddhapaNAMno anAva , traNe vedano daya karavAmAM Ave tyAre siapaNuM prApta thAya , tethI sijha avedI . 6 kaSAya. cAra prakAre je. krodha, mAna, mAyA, lona, A cAreno ajAva thAya tyAre siddhapaNuM prApta thAya je tethI sijha akaSAyI je. 7 jJAna. te matijJAna, zrutajJAna, avavijJAna, manaHparyavajJAna, kevalajJAna, A pAMca prakAre jJAna , ane matiajJAna, zrutaajJAna, vijaMgajJAna, yA traNa ajJAna , temAM prathamanA cAra jJAnamAM ane traNa ajJAnamAM sikapaNuM nathI, eka kevala jJAnamA sikapaNuM , te kevalajJAna ahiyAM sijhapaNAnuM jANavU, paraMtu sayogI avasthAnuM nahi. 7 cAritra. sAmAyika, bedopasthApanIya, parihAra vizuki, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta, A pAMca cAritra, temaja tenA pratipakSI dezasaMyama tathA asaMyama; te pAMce cAritramA temaja baMne vipakSamA siapaNuM nathI, kAraNa ke te sarve zarIra vidyamAna hoya , tyAre hoya be, ane siddha to zarIrarahita . e darzana, cakSu, acakSu, avadhi ane kevala, A cAra darzanomAM prathamanA traNamAM sikapaNuM nathI, paraMtu kevala darzanamAM kevalajJAnanI peThe siddhapaNuM . 10 lezyA. kRSNa, nIla kApota, teju, padma, zukla, A gae vezyAmAM siddhapaNuM nathI, kAraNa ke vezyA javasthajIvano paryAya , ane sijha alezI be. 11 navya, ajavya, zrA baMne avasthAmAM sikapaNuM nathI, kAraNa ke jene sikapadanI prApti thaze te javyajIva kadevAya De, ane sikone navI padavI to kAMza prApta karavAnI nathI, tethI javyapaNuM sijhamAM nathI. valI jene sijha thavAnI yogyatA kopaNakAlamAM na hoya te ajavya kahevAya be, siddhanA jIva evA nathI, kAraNa ke atItakAlamA temAM evI yogyatA hatI, tethI sika anavya Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. (261) je koTavAlAdi, tejenAthI viDaMbanA pAmatAM, potAnAM vyasanajanita kamoMne virUpa jANI, potAnA kulanI suMdarasukha saMpattinI abhilASA paNa kare , to paNa koTavAlothI buTIne pUrvoktasukhano zvAsovAsapaNa jema laz zakato nathI, tema A jIva paNa aviratipaNAne burA karmanuM phala jANe be, ane viratinA suMdarasukhanI abhilASA paNa kare be, paraMtu koTavAla samAna bIjA kaSAyanA baMdhanazrI buTavAneja hiMmata paNa karI zakato nazrI, ane avirati samyakdRSTi guNasthAnakano anubhava kare be. have cothA guNasthAnakanI sthiti kahiye biyeM. A guNasthAnakanI uskRSTI sthiti tetrIza sAgaropamathI kAMka adhika . te sarvArtha sizAdi vimAnavAsiunI sthiti tathA manuSyAyu adhikanI, apekSAe be. valI A samyaktva jIvane ardhapujala parAvartana saMsAra bAkI rahe be, tyAre prApta thAya , te pahelAM thatuM nathI. have samyak dRSTinAM lakSaNa kahiyebiyeM. 1 yuHkhI jIvonAM kuHkha dUra karavAnI je ciMtA, tenuM nAma anukaMpA je. 5 ko kAraNathI krodha utpanna paNa thara jAya, to paNa tIvra anuzaya arthAt vairanAvano anAva jenAthI rahe je tenu nAma prazama . 3 zivamaMdira caDavAvAste sopAna samAna, samyag jJAnAdi sAdhanomAM utsAha lakSaNa arthAt modAnilASa tenuM nAma saMvega be. 4 atyaMta kutsitatara arthAt atyaMta kaniSTha evA saMsAra rUpa baMdIkhAnAmAMthI nikalavA vAste parama vairAgyarUpa daravAnanI sevanA karavI tenuM nAma nirveda . 5 zrI sarvajJapraNIta samastajAvonuM yathArtha citavana tenuM nAma AstikyatA be. thA pAMca lakSaNa je jIvamAM hoya te navyajIva samyak darzanathI alaMkRta hoya . have samyakadRSTi guNasthAnavarti jIvonuM gatikharUpa kahiyebiye. temAM prathama, jIvanA pariNAma vizeSarUpa je karaNa, tenA traNa prakAra be. 1 yathApravRttikaraNa, 5 apUrvakaraNa, 3 anivRttikaraNa, parvatamAMthI nikalatI nadInA jalathI AloDyamAna pabaranI jema gholanA ghaMcanA nyAyeM, jIva Ayukarma zivAya bAkInAM sAte karmanI sthiti kiMcit uNI eka koTAkoTI sAgaropama pramANa je adhyavasAya vizeSathI karI, graMthideza sudhI Ave , te yathApravRttikaraNa kahevAya , tathA 2 je pUrva aprApta evA a Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (262) jainatattvAdarza. vyavasAya vizeSathI je graMthine, ghananiviDa rAgadveSa pariNati rUpa kahe be te graMthine nedavAno je AraMbha, te apUrvakaraNa kadevAya te. tathA 3 je adhyavasAya vizeSathI graMthibheda karIne chAnivRtta thakAM paramayAnaMda ja naka samyaktva prApta kare be tenuM nAma yanivRttikaraNa be. yA traNe karanuM svarUpa zrI jinanaGga zikSamAzramaNAcArya yAvazyakanA zuddhAMnonidhi gaMdhahastI mahAjAdhyamAM traNa paMthIjananA dRSTAMtathI yA pramANe vyAkhyAna kare be. traNa paMthIjano eka nagara javA sAru nikalatAM jaMgalanA uUDa rastApara cAlyA jatA hatA. cAlatAM cAlatAM vikAla velA thai ga arthAt sUryAsta thayo. paMthIjano manamAM bahuja karavA lAgyA. teTa mAM tatkAla be cora teunI najIka ghyAvI pahoMcyA. corone dekhI traNa mAMno eka paMthI jana marIjavAthI doDI pATo jAgI gayo. ekane bane coro pakaDI lIdho, netrI jo paMthIjana bane coro sAthe laDatAM la tAM tene mArI kuTIne muddAma nagareM pahoMcI gayo. yA dRSTAMtane dRSTAMta ( siddhAMta ) rUpa thA pramANe ghaTAvakuM. ujaDa jaMgala te manuSyajava be, kamanI sthiti te lAMba rasto be, jayanuM sthAnaka te gAMva be, rAgadveSa te bane cora be, nagara te mokSasthAna be. je puruSa corathI DarI pADo jAgI gayo, tenI saMsArabhAM paribhramaNa karavAnI sthiti adhika be, je puruSane coroe pakaDI lIdho, temaja corathI buMTAyo te paNa duHkhI temaja parimaNa karanAra be, chAne je puruSa corone mArI kuTI nagara pahoMcI gayo te samyakadRSTi mohanagara pahoMcanAra tathA sukha prApta karanAra be. ve kIDInA dRSTAMtathI traNa karaNanuM kharUpa kahiye biyeM. jema kIDI - no samUha bilamAMthI nikalI eka khuMTAnI AsapAsa pharyA kare be, temAMdhI kelIeka kI Dine khuMTA upara caDe be, chAne keTalIeka khuMTA upara pahoMcatAM pAMkha yAvavAthI uDI cAlI jAya be, tevI rIteM thA traNa karaNI bAbatamAM paNa jANI levuM. jyAre jIvo yathApravRtti karaNa karIne graMthi dezane prApta thAya be, ane tryapUrvakaraNa karI graMthino neda kare be, tyAre graMthabhedakaryA pI koika jIva mithyAtva pulanI rAzine veheMcI ne 1 mithyAtvamoha, 2 mizramoha, 3 samyaktvamoha, rUpa traNa puMja kare be; jyAre nivRttikaraNa karI vizuddhamAna thatAM, udaya zrAvelA mi Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha pariccheda. ( 163) thyAtvano ya kare, ane nahi udaya zrAvelA mithyAtvane upazamAve, tyAre kSayopazamika samyaktvanI teune prApti thAya be. jyAre jIvone kSAyopazamika samyagdarzana utpanna yAya be, tyAre manuSyagati ane devagatinI prApti thAya be tathA pUrvakaraNa karIne, je e traNa puMja karyA be, evA jIvo cothA guNasthAnakathIja rUpakapaNAno jo AraMbha karebe, to anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya tathA mithyAtva moha, ane samyaktva moha, rUpa traNa puMja e sAteno daya karatAM tene kAyika samyaktva prApta thAya a. have te kSAyika samyagdRSTi jIva jo te vakhate abaddhAyu hoya to teja javamAM mokSa prApta kare be, ane jo prAyuno baMdha karyA paDhI kAyika samyaktvavAn thayA hoya to trIjA javamAM mokSa pAne be, chAne jo zrasaMkhyAta varSa jIvanArA manuSya, vA tiryaMcanuM zrAyu bAMdhyA paDhI kAyika samyaktva prApta thayuM hoya to cothe nave mokSa prApta kare be. have virati guNasthAnavarttI jIvanAM kRtya lakhiyeM biyeM. vrataniyama to tene kAMpaNa hotuM nathI, paraMtu devazrIvItarAga, jagavAn, parasmAnI tathA pUrvokta lakSNavAlA gurumahArAjanI tathA caturvidha zrIsaMghanI pUjA, jakti, namaskAra, vAtsalyAdi katyo kare be, tathA prAjAvika zrAvaka hovAthI zAsananI unnati tathA zAsananI prajAvanA kare be. caturtha guNasthAnakavAlo jIva, 1 tIrthaMkara nAmakarma, 2 manuSyAyu, 3 devAyu, yA traNa, prakRti trIjA guNasthAnavAlAthI adhika bAMdhe be, tethI sattotera prakRtino baMdha kare be, tathA mizra mohano vyavaccheda thavAthI, ne cAra khAnupUrvI, tathA samyaktva mohano udaya thavAthI, ekaso cAra karmaprakRtine vedeve. kAyika samyaktvavAlAne 130 karmaprakRtinI sattA hoya te.Ane upazama samyaktvavAlAne cothA guNasthAnakathI te gyAramA guNasthAnakaparyaMta 148 karmaprakRtinI sattA be ne kAyika samyaktvavAlAne je je guNasthAnakamAM jeTalI jeTalI karmaprakRtinI sattA be te yathAnukrama lakhavAmAM Avaze. have pAMcamA dezavirati guNasthAnakanuM svarUpa lakhIyeM bIyeM. samyak tatvAvavodhathI utpanna thayo je vairAgya, te vairAgyazrI jIvane sarva viratipAnI vAMbA thAyabe, paraMtu sarva viratighAtaka pratyAkhyAna nAmanA kaSAyanA udayacI tenAmAM sarvaviratipaNuM aMgIkAra karavAnuM sAmarthya hotuM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164) jainatattvAdarza, nathI, paraMtu jaghanya, madhyama utkRSTarUpa deza virati te yaz zakele. jaghanya dezaviratipaNAmAM AkuTTi sthUla hiMsA pramukhano tyAga, madyamAMsAdi parihAra, temaja paMcaparameSThi namaskAra smaraNAdi . yadAha ||aautti thUla hiMsA, madhamaMsA cAya // jahanno sAvarDa hoza, jo namukkAra dhAra // 1 // tathA madhyama dezavirati anumAdi nyAyasaMpanna vaijavAdi dharmayogyatAnA guNosahita, tathA gRhastha ucita SaTkarmadharmamAM tatpara, chAdaza vratanA pAlaka, sadAcAravAn, evA hoya te madhyama zrAvaka jANavA. tathA utkRSTa deza virati sacittAhAranA tyAgI hoya, pratidina ekAsaNuM kare, brahmacArI hoya, mahAnata aMgIkAra karavAnI zvAvAlA hoya, ane gRhasthano dhaMdho tyAgelo hoya te uttama zrAvaka jANavA, A traNa prakAranI viratimAMthI ekapaNa prakAranI virati hoya te zrAvaka kahevAya . dezavirati guNasthAnakanI utkRSTI sthiti dezajaNI koTipUrvanI be. have dezaviratipaNAmAM dhyAnano saMlava kahIyeM liyeM. A guNasthAnaka vAlA jIvomAM 1 aniSTayogAta, 5 zSTayogAta, 3 rogaciMtAta, 4 agrazaucAta, A cAra pAdarUpa ArtadhyAna, tathA 1 hiMsAnaMdarauddha, 2 mRSAnaMda rauddha, 3 cauryAnaMdarauA, 4 saMrakSaNAnaMdarauddha, A cAra pAdarUpa raunadhyAna, maMda hoya . jema jema dezaviratipaNuM vizeSa yatuM jAyaje. tema tema Arta rauSadhyAna maMda maMdatara thatuM jAya . valI jema jema deza viratipaNuM a. dhika yatuM jAya , tema tema dharmadhyAna adhika adhika thatuM jAya , paraMtu madhyamarUpeMja rahe; utkRSTa dharmadhyAna dezaviratipaNAmAM hotuM nathI. jo utkRSTa dharmadhyAna tha jAya to, sarva viratipaNuM yaz jAya. praznaH-pAMcamA gunasthAnamA dharmadhyAna kevI tarehanuM hoya ? uttaraH- gRhasthadharma ucita SaTkarma, ekAdaza pratimA, tathA zrAvaka vratapAlanarUpa hoya. SaTkarma A pramANe . 1 tIrthaMkara nagavaMta vItarAga sarvajJanI pratimAchArA pUjA karavI, 5 gurunI sevA karavI, 3 khAdhyAya, 4 saMyama (iMkhiyadamana) 5 tapa, 6 dAna, yadAha // devapUjA, gurUpAstiH, khAdhyAyaH saMyamastapaH // dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaTkarmANi dine dine // 1 // tathA pratimA te anigraha vizeSane kahevAmAM Ave je // gAthA // dasaNa vayasAmAzya, posahapaDimA abaMja sacitte // AraMjapesa udira, va Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. (265) jAe samaNa nUe ya // 1 // pratimA vistArathI kharUpa jo, hoya to zrIpaMcAzaka nAmA zAstramA pratimA paMcAzaka jovu tathA zrAvakanAM vrata bAra ne. tenuM vistArathI kathana have panI karavAmAM Avaze. ASaTkarma ekAdaza pratimA ane bAra vrata pAlavAmAM madhyama, dharmadhyAna hoya . deza virati guNasthAnastha jIva, apratyAkhyAna cAra kaSAya, manuSyagati, manuSyAyu, manuyApUrvI, zrAdyasaMhanana, audArika zarIra, audArika aMgopAMga, sarva malI dazakarmaprakRtino baMdhavyavacheda karavAzrI, saDasaTha karma prakRtino baMdha karebe. tathA apratyAkhyAna cAra, manuSyAnupUrvI, tiryaMcAnupUrvI, narakatrika, devatrika, vaikriyaTika, urjaga,anAdeya,ayazaHkIrti, A sattara karma prakRtino udayavyavacheda thavAthI sattyAzI karma prakRtinuM phala jogave De, zrane ekaso ADatrIza prakRtinI sattA . pAMcamA guNasthAna uparanAM je je guNasthAnako ne temAMthI teramuM guNasthAnaka bAda karIne bAkInAM sarva guNasthAnakonI pRthak pRthak aMtarmuhUrttamAtra sthiti be, ane bahuM tathA sAtamu guNasthAnaka hiMDolA samAna hovAthI tenuM utkRSTa kAlamAna deza jaNuM pUrva koTi varSa be. have hA pramatta saMyata guNasthAnakanuM kharUpa lakhiye biyeM. sarva virati sAdhu bahA pramatta guNasthAnakavAlA hoya be, te sAdhu kevA hoya ? ahiMsAdi pAMcamahAvratanA dhAraka hoya be. te sAdhu pramatta zA kAraNathI thAya ? pramAdasevana karavAthI pramatta thAya . te pramAda pAMca prakAre je. // gAthA // maUM viSaya kasAya, nimA vigahIya paMcavI naNiyA // e e paMca pamAyA, jIvaM pADaMti saMsAre // 1 // nAvArthaH- madya, viSaya, kaSAya, niDA, temaja vikathA, A pAMca pramAda .te jIvane saMsAramA nAkhe be. je sAdhu thA pAMca pramAdasaMyukta hoya, tathA jo tene saMjvalana cothA kaSAyano udaya hoya, to mahAvratadhAraka sAdhu paNa aMtarmuhUrta sudhI avazya sapramAda hovAthI pramatta thAya . jo aMtarmuhUrttathI uparAMta pramAda sahita varte to te pramatta guNasthAnakathI paNa nIce par3I jAya be, jo aMtarmuhUrtamAM pramAda rahita thAya to pharI zrapramatta guNasthAnamA zrArohaNa kare . have pramatta saMyata guNasthAnamA dhyAnano saMcava kahiyebiyeM. yA guNa Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (266) jainatattvAdarza. sthAnamA mukhya to AdhyAna de, upalakSaNathI raujadhyAnano paNa saMbhava be, kAraNa ke hAsyAdi ba nokaSAyanuM pravartavaM je. tathA AzA Adi thAlaMbanayukta dharmadhyAnanI gauNatA . dharmadhyAnanA cAra pAda . 1 AjJA, 2 apAya, 3 vipAka, 4 saMsthAna, yathA // AjhApAyavipAkAnAM, saMsthAnasya viciMtanAt // itthaM vA dhyeyanedena, dharmadhyAnaM caturvidhaM // 1 // savajJa asta jagavaMteM je kAMza kathana karela , te sarva satya be, mArI samajamAM je je vastukharUpa yathArtha zrAvatuM nathI, tenuM mukhya kAraNa mArI budhinI maMdatA be, valI suSama kAlanA prajAvadhI temaja saMzaya parAsta karanArA gurunA ajAvadhI ityAdi aneka kAraNothI jinezvara jagavAne kathana karelA tatvanI sUkSmatA mArI samajamAM zrAvatI nathI, paraMtu aIta jagavaMtanuM kathana niHsvArtha, ekAMta hitakAraka, tathA mRSA bolavAnA nimitta vinAnuM ityAdi je ciMtavana kara, te AjJA vicayanAmA prathama neda .2 rAga dveSa kaSAyAdi je Azrava , tenAthI zloka paralokamAM apAya (kaSTa) utpanna thAya , te mahAanarthanA hetu be, evaM je ciMtavana kara, te apAya vicayanAmA bIjo neda . 3 daNe kaNe karmaphalodaya je vicitrarUpa utpanna thAya be, tenAthI sukhaHkhAdi jogavatAM, harSa, zoka nahi karatAM, pUrvakRta karmano vipAka De ityAdi je ciMtavatuM te vipAka vicayanAmA trIjo neda . 4 A loka anAdi anaMta je. sarva pa. dArtha utpAda, vyaya, dhruvarUpa ne, tathA puruSAkAra lokanuM saMsthAna , evaM je ciMtavana karavU te saMsthAna vicaya nAmA cotho neda . ityAdi AlaMbanayukta dharma dhyAnanI gauNatA pramatta guNasthAnamAM , paraMtu sapramAda hovAthI mukhyatA nathI. have jo ko pramatta guNasthAnamA nirAlaMbana dharmadhyAna kahetA hoya to teno niSedha karelo ne, jinanAskara (jinasUrya) ema kahIgayA De ke jyAM sudhI sAdhu pramAdasaMyukta hoya, tyAMsudhI tene nirAlaMbana dharmadhyAna hotuM nathI. kAraNa ke pramattaguNasthAnamAM madhyama dharmadhyAnanI paNa gauNatA kahI , mukhyatA kahI nathI, te kAraNathI pramatta guNasthAnamAM ni. rAlaMbana dharmadhyAnano saMcava nathI. have jeTha zrA artha (kathana) no svIkAra na kare tene kahiye biyeM. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha pariccheda. ( 267 ) ke je sAdhu sapramAdI thaine zrAvazyaka, sAmAyikAdi SaDAvazyaka sAdhaka anuSThAno parihAra karIne, nizcala, nirAlaMbana dharmadhyAnano - zraya kare, te sAdhu mithyAtva mohita jAvacI mUDha thayo thako, zrIsarvajJa praNIta jainAgama ( siddhAMta) jANato nathI. te vyavahArano tyAga karI dUra bebe ne nizcayane prApta karI zakyo nathI; dhane je jaina siddhAM - tanA jJAtA be, te to vyavahArapUrvaka nizcayane sAdhe be. yadAha // ja jiNamayaM pavajaha, tAmA vivahAraniccae muyaha // vivahAra narja be e, tinunche jarja napi // 1 // arthaH- jo jainamatane aMgIkAra karatA ho, temaja jainamatanA sAdhu thatA ho to vyavahAra, nizcayano tyAga karo nahi, jo vyavahArano uccheda karazo to tIrthano ucheda thai jaze, yA kathana upara dRSTAMta kahIye biyeM. koI puruSa potAnA gharamA niraMtara bAjarAnI roTalI khAya be, ekAda divasa koi gRhasthe tene nimaMtraNa karI pUrva miSTAnna AhAranuM jojana karAvyuM zrA miTAna AhArathI svAdano lolupI thane te potAnA gharanI bAjarAnI roTalI niHkhAda jANI khAto nathI, ane aMtaHkaraNamAM duHprApya miSTAnnanI abhilASA karI rahyo be, miSTAnna malatuM nathI, ane bAja - rAnI roTalI rucikara thavAthI khAto nathI, tethI ujayanraSTa thai aMte duHkhI thAya be, tevIja rIteM zrA jIva paNa kadAgraharUpa bhUta valagI javAthI pramatta guNasthAnasAdhya sthUlamAtra puNya puSTinAM kAraNa, SaDAvazyakA di kaSTa kriyA karato nathI, chAne kadAcit pramatta guNasthAnamAM jeno lAja be, evaM nirvikalpa manojanita, samAdhirUpa nirAlaMbana, dhyAnAMza amRta - hAratulya prApta thAya be, tenAthI utpanna thayo je paramAnaMda sukhakhAda, te cittamAM rehevAthI pramatta guNasthAnagata paDAvazyakAdi kaSTa kriyAkarma bAjarAnI roTalI samAna jANI, tenuM samyak rIteM ArAdhana karato nathI, ne miSTAnna tulya nirAlaMbana dhyAnAMza to prathama saMhanananA zrAvathI prApta karI zakato nathI, tethI AvazyakAdi kriyA nahi karavAyI ujayaSTa thAya be. yA paMcama kAlamAM mahAmuni, kRSie nirAlaMbana dhyAnano manorathaja karelo be // tathA ca pUrvamaharSayaH // cetovRttinirodhanena karaNagrAmaM vidhAyodvazaM / tat saMhRtya gatAgataM ca maruto dhairya samA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zakSaNa) jainatattvAdarza. zritya ca // paryakena mayA zivAya vidhivat , sthitvaika jUjUdarI madhya. sthena kadAcidarpitadRzA, sthAtavyamaMtarmukhaM // 1 // citte nizcalatAMgate prazamite, rAgAdi nikhAmade / vikhANe'kSakadaMbake vighaTite, dhvAMtatramAraMjake // AnaMde pravijRjite purapate, Ane samunmIlite / mAM radayaMti kadA vanasthamanito puSThAzayAH shvaapdaaH||2|| tathA zrIsUrapanAcAryAH cittAvadAtaivadAgamAnAM, vA neSa jairAgarujaM nivartya // mayA kadA prauDhasamAdhilakSmI, ityAdi / tathA shriihemcNjsuuryH|| vanapadmAsanAsInaM, koDasthitamRgArjakaM // kadA ghrAsyaMti vakro mAM, caraMto mRgyuuthpaaH||1|| zatrau mitre tUNe straiNe, hemnezmani maNau mRdi // mode nave javiSyAmi, nirvizeSamatiH kadA // 2 // nAvArthaH- cittavRttino nirodha karIne, IpriyasamUha ane tenA viSayone dUra karIne, pavana arthAt zvAsobAsanI gatyAgatinuM rodhana karIne, dhairyatArnu avalaMbana karIne, padmAsana besIne, kalyANa karavA nimitte, vidhiyukta, koza, parvatanI kaMdarA (guphA) mAM besIne, ekavastu upara sthira dRSTi karI mujane aMtarmukha rahevu yogya . // 1 // citta nizcala thatAM, rAga, dveSa, kaSAya, nizA ane mada zAMta thatAM jiyasamUhakRta vikAra dUra thatAM, camAraMjaka aMdhakAra pralaya thatAM, jJAnano prakAza thatAM, ane AnaMda pragaTa vRddhimAn thatAM, Atma avasthAmAM sthita evA mArA jIvane vanamA rahetAM, puSTAzayavAlA siMha kyAre radA karaze ? // 2 // valI zrIsUraprajAcArya paNa kahe , he jagavan ! tamArA Agama rUpa neSajathI, rAga rUpa roganivarttavAthI, nirmala cittayukta thaye, kyAre evo divasa Avaze ke je divase hu~ samAdhirUpa lakSmInuM darzana karIza ? ityAdi. tathA zrI hemacaMga sUri kahe De ke, vanamAM padmAsanathI begaM thakAM, mArA kholAmAM mRganuM bacuM AvI bese, ane haraNano khAmi kAliyAra mArA mukhane sUMghe, te samaye huM mArI samAdhimAM nizcala rhuN||1|| tathA zatrumAM, mitramAM, tRNamAM, striyomA suvarNamAM temaja pASANamAM, maNimA temaja mATimAM, ane modamAM temaja saMsAramAM ekasarakhI mativAlo kyAre huM thazza ? // 2 // tevIjarIteM maMtrI vastupAla, tathA paramatamAM nartRharie paNa manoratha karelA be, zrane manoratha je loka kare je te puHprApya vastunoja kare , je vastu kaSTavinA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha paribeda. (26e) sukhe malatI hoya teno manoratha ko paNa karatuM nathI. je niraMtara miSTAnna khAya , ane moTuM rAjya jogave be, te kadApi miSTAnna jojana tathA rAjya jogavavAno manoratha karatA nathI. te kAraNathI pramatta guNasthAnastha viveki puruSoe, paramasaMvega jAvadhI apramatta guNasthAnakano sparza ko hoya te paNa sarva prakAreM parama zuddha paramAtmatatva saMvittino manoratha karavo, paraMtu SaTkarma, SaDAvazyakAdi vyavahAra kriyAno parihAra na karavo, ane je mUDha (ajJAnI) yoga grahathI grasta , temaja sadAcAra vyavahArathI parAGmukha de, teno yogapaNa kAMza kAmano nathI, temaja teno pA loka paNa nathI, ane paraloka paNa nazrI, arthAt te jIvo jaDAtmA hovAthI unnayanaSTa thAya // ytH|| ye tu yogagrahagrastAH, sadAcAra parAGmukhAH // eSa teSAM ca yogo'pi, na lokopi jaDAtmanAM // 1 // ityAdi. te kAraNathI sAdhuyeM divase temaja rAtrimA je je dUSaNo temane lAgyAM hoya, teno ucheda karavA vAste avazya SaDAvazyakAdi kriyA karavI jozya. jyAM sudhI uparanAM guNasthAnakothI sAdhya je nirAlaMbana dhyAna be, te prApta na thAya, tyAM sudhI karavI jozya. pramatta guNasthAnastha jIva, cAra pratyAkhyAnano baMdha vyavacheda hovAthI vesaTha prakRtino baMdha kare , tathA tiryaggati, tiryagAnupUrvI, nIcagotra, udyota tathA pratyAkhyAna cAra thA AvaprakRtino udaya vyavacheda thavAthI ane thAhAraka zarIra temaja AhAraka aMgopAMgano udaya hovAthI ekAzI prakRti vede be, ane ekaso ADatrIza prakRtinI sattA . have sAtamA apramattaguNasthAnakanuM svarUpa lakhiye biyeM. pAMca mahAvratadhArI sAdhu pAMca pramAdanA anAveM, apramattaguNasthAnastha hoya. tene saMjvalana cAra kaSAyano, temaja nokaSAyano paNa udaya maMda hoya, tAtparya ke, saMjvalana kaSAya temaja nokaSAyano jevo jevo maMda udaya hoya tevo tevo sAdhu apramatta hoya. yadAha // yathA yathA na rocaMte, viSayAH sulanA api // tathA tathA samAyAti, saMvittau tatvamuttamaM // 1 // yathA yathA samAyAti, saMvittau tatvamuttamaM // tathA tathA na rocaMte, viSayAH sulajA api // 2 // artha:-jema jema sukheM prApta thatA viSayo rucatA nathI, tema tema uttamatattva saMvittino lAla thato jAya , tathA jema jema utta Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) jainatattvAdarza. matattva saMvittino lAla yato jAya , tema tema sukheM prApta thatA viSayo rucatA nathI. valI apramattaguNasthAnakavAlA jIva jema jema mohanIyakamano upazama karavAmAM temaja kSaya karavAmAM nipuNa thatA jAya De tema tema saddhyAnano zrAraMja kare . dUra kayoMDe sarvapramAda jeNe evA je jIva, tathA paMcamahAvratadhAraka sAdhu, aSTAdaza sahasra zIlAMga lakSaNa saMyukta, sadAgamaanyAsI jJAnavAn ekAgradhyAnavAn (jJAna dhyAna rUpa dhana hovAthI ) maunI maunavAn (kAraNa ke maunavAnja dhyAnarUpa dhanavAn hoza zake be) evA pavitramuni pUrvokta samyaktvamoha, mizramoha, mithyAtvamoha ane anaMtAnubaMdhI cAra, zrA sAta prakRti vinA ekavIza prakRtirUpa mohanIya karmane upazama karavAmAM temaja daya karavAmAM jyAre sanmukha thAyaDe, tyAre sAlaMbana dhyAna tajIne nirAlaMbana dhyAnamA praveza karavAno AraMja kare. yA nirAlaMbana dhyAnamA praveza karanArA yogI traNa prakAranA . 1 yathA prAraMjakAH, 5 tanniSThAH, 3 nisspnnyogaaH|| yadAha // samyag naisargikI vA, viratiparipati, prApya sAMsargikI vA // kvApyekAMte niviSTAH, kapicapalacalanmAnasastaMnanAya, zazvannAsAgrapAlI, ghanaghaTitahazo, dhiirviiraasnsthaa| ye niSpApAH samAdhe, vidadhati vidhinA'raMjamAraMjakAste // 1 // kurvANoma rutAsaneDiyamanaH kuttrssnisaajyN|yoNtN jalpati rUpaNAnirasakRt tattvaM smnysyti|| satvAnAmupari pramodakaruNA maitrIzaM mnyte| dhyAnAdhiSThitaceSTayA'jyudayate, tasyeha tanniSTatA // // uparatabahiraMtarjadapakabolamAle, lasadavikala vidyA padminIpUrNamadhye // satatamamRtamaMtAnase yasya haMsaH, pibati nirupalepaH sotra niSpannayogI // 3 // have apramattaguNasthAnamA dhyAnano saMjava kahIye biyeM, sarvajJa- kathana karelu dharmadhyAna maitrIpramukha aneka nedarUpa // yadAda // maitryAdinizca tuu~daM, yahAjJAdi caturvidhaM // rUpasthAdi caturbA vA, dharmadhyAnaM prakIrtitam // 1 // maitrIpramoda kAruNya, mAdhyasthAni niyojayet // dharmadhyAnamupaskartuM, taki tasya rasAyanaM // 2 // AjJApAyavipAkAnAM, saMsthAnasya viciMtanAt ||shvN vA dhyeyanedena, dharmadhyAnaM prakIrtitaM // 3 // dharmadhyAna maitrI jAvapramukha cAra neda De. tathA AjJAvicayapramukha cAra nedeM , ane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (zata) jainatattvAdarza. timaMdamaMdaM / prANAyAmolalATa, sthala nihitamanA, dattanAsAgrahaSTiH nA'tyunmIlAnimIla, nayanamatitarAM, bajhaparyaMkabaMdho / dhyAne pradhyAya zuklaM, sakala vidanava, dyaH sapAyAjinovaH // 1 // valI kevA be te yogIM ? mana, citta, aMtaHkaraNanA vikalparUpa vyApArane baMdha kayoM ne, jeNe kAraNa ke vikalpaja dRDhakarma baMdhanano hetu . yadAha // zujAvAhyazujAvApi, vikalpA yasya cetasi // sasvaM bandhAtyayaH svarNa, baMdhanA tena karmaNA // 1 // varaM nisA, varaMmULa, varaM vikalatA'pi vA // natvAtaraupaDalezyA, vikalpAkulitaM manaH // 2 // valI te yogI kevA ? saMsArano ucheda karavA vAste udyama je jeno evA be, kAraNa ke navane ucheda karavAnI anilASAvAlA dhyAnavAnaneja yoganI siki thAya be. yadAda // utsAhAnnizcayAryAi, saMtoSAttattvadarzanAt // munerjanapadatyAgA, paniryogaH prasiddhayediti // 1 // tathA yogIjamuni pravanane urdhva pracArApti dazamahAra gocara prApta kare . zuM karIne prApta kare le ? apAnadhAra mArgathI gudAne raste potAnI hAthI nikalatA pavanane saMkocIne, mUlabaMdha yukti pUrvaka kare . te mUlabaMdha A De // pANinAgena saMpIDya, yonimAkuMcayezudaM // apAnamUrdhamAkRSya, mUlabaMdhonigadyate // 1 // A zrAkuMcana kamaja prANAyAma, mUla je. // yamuktaM // dhyAnadaMDastutau // saMkocyApAnaraMdhra hutavaha sadRzaM, taMtuvatsUkSmarUpaM / dhRtvA hRtpadmakoze, tadanu ca galake tAbuni prANazaktiM // nItvA zUnyAM, punarapi khagati, dIpyamAnaM samaMtAt, lokAlokAvalokAM, kalayati sakalAM yasya tuSTo jinezaH // 1 // have pUraka prANAyAmanuM kharUpa kahiyebiyeM. yogI pUraka dhyAnanA yogathI atiprayannapUrvaka sarva dehagatanADIsamUhane pavanathI pUre . zuMka rIne ? bAra AMgala sudhI pavananuM AkarSaNa karIne, arthAt bahArathI sarva bAjuethI bAra bAMgalapramANe pavanane kheMcIne pUre. tAtparya e De ke AkAza tatva vadetAM thakAM nAsikAnI aMdaraja pavana hoyaDe, agnitatva vahetAM thakAM cAra AMgala pramANa bahAra pavana urdhvagati sphure , vAyu tatva vahetAM bAMgala pramANa bahAra pavana tiryag sphure De, pRthvItatva vahetAM thakAM ATha AMgala pramANa bahAra pavana madhyama jAgamA rahe , ane jala tatva vahetAM thakAM bAra bAMgala pramANa pavana nIce vahe . evI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. ( e) rIte bAra AMgala paryaMta vAruNa maMDala pracAra amRtamaya pavana AkarSaNathI tenuM nAma pUrakadhyAnakarma kahevAya che. have recaka prANAyAma kahiyeM Diye. pUraka dhyAnanI anaMtara sAdhaka yogI, yogasAmarthyathI temaja prANAyAma ajyAsabalathI recakanAmA pavana, nAbhikamala udarathI halave halave bahAra kADhe , tenuM nAma recaka dhyAna . yadAha // vajrAsanaH sthiravapuH sthiradhIH sacitta, mAropya recaka samIraNajanmacake // khAMtena recayati nADigataM samIraM, tatkarma recaka miti pratipattimeti // 1 // have kuMjaka dhyAna kahiye biyeM. yogI kuMjakanAmA pavana, nAjipaMkaja kunaka dhyAna arthAt kuMjakakarmaprayogathI kuMnavat arthAt ghaDArUpeM zratizayeMkarI sthira kare . // yadAha // cetasi yati kuMjakacakra, nADikAsu nibiDIkRtavAtaH // kuMlavattarati yajAlamadhye, tadaMti kila kuMjakakarma // 1 // iti lezamAtra prANAyAmasvarUpaM. . __ have pavana jItavAthI mana vaza thAya be, tenuM svarUpa kahiye biyeM. jyAM mana , tyAM pavana , ane jyAM pavana , tyAM mana . yadAha // ugdhAMbuvat saMmilitau sadaiva, tulyakriyau mAnasamArutau hi // yAvanmanastatra marutpravRtti, ryAvanmaruttatra mnHprvRttiH||1|| tatraikanAzAdaparasya nAza, e. kapravRtteraparapravRttiH // vidhvastaghoreMjiyavargazuphi, staiMsanAnmodapadasya siddhiH|||| zrA pramANe pUraka, recaka, kuMjaka pavanonAM anukrameM AkuMcana, nirgamana sAdhIne, vAyuno saMgraha, temaja cittanuM ekAgrapaNuM ciMtana karIne samAdhiviSe nizcalapaNuM dhAraNa kare , kAraNa ke pavana jItavAthIja mana nizcala thAya . yadAha // pracalati yadi, doNI cakra, calaMtyacalA api / pralayapavana, khAlolA, zcalaMti pyodhyH|| pavana jayinaH, svAvaSThaMja, prakAzitazaktayaH / sthirapariNate, rAtmadhyAnA, calaMti na yoginH||1|| . have jAvanIja pradhAnatA, svarUpa kahIye biyeM, dapaka zreNi Aroha karatAM prANAyAmano krama arthAt prauDha pavanano abhyAsakrama je kahelo be, te prAgalyatA arthAt rUDhipUrvaka je prasiddha be, tema batAvelo De paraMtu prANAyAma kare toja dapakazreNie caDI zake evo kAMza niyama. nathI, Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) jainatattvAdarza. kAraNa ke pakano jAvaja rUpaka zreNinuM kAraNa be, paraMtu prANAyAmAdi je ADaMbara be te kAraNa nathI. yathA carpaTinApi // nAsAkaMda nADIvRMda, vAyozcAraH pratyAhAraH // prANAyAmo bIjagrAmo, dhyAnAcyAso maMtranyAsaH // 1 // hRtpadmasthaM cUmadhyasthaM, nAsAgrasthaM zvAsAMtaHsthaM // tejaH zuddhaM dhyAnaM buddha:, kArAkhyaM sUryapranAkhyaM // 2 // brahmAkAzaM zUnyAnAsaM, mithyAjalpaM ciMtAkalpaM // kAyAkrAMtaM cittatrAntaM tyaktvA sarva mithyA garva // 3 // gurvAdiSTaM ciMtitamiSTaM, dehAtItaM jAvopetaM // tyaktvA dvaMdvaM, nityAnaMda, zuddhaM tatvaM jAnIhi tvaM // 4 // anyacca // yoMkArA'nyasanaM vicitraka - raNaiH, prANasya vAyorjayA / tejazcitanamAtmakAyakamale, zUnyAMtarAlaMbanaM // tyaktvA sarvamidaM kalevaragataM, ciMtAmanovijramaM / tattvaM pazyata jadapakalpanakalA, 'tItaM khanAvasthitaM // 1 // zra sarva rUDhipUrvaka rUpaka zreNinA ADaMbara be, paraMtu tatvathI to marudevAdivat jAvaja pradhAna be. " have zukla dhyAnanA prathama pAyAnuM nAma kahIyeM biyeM. mana, vacana, kAyAnA yogane vazakaranAra munine zukladhyAnano prathama pAda thAya be, te pAda kevo be ? vitarkasahita je varte te savitarka, vicArasahita je varte te savicAra, pRthaktvasahita je varte te sapRthaktva. yA tra vizeSa - Nayukta hovAthI zukladhyAnanA prathama pAyAtuM nAma sapRthaktva, savitarka, pravicAra . have yA traNe vizeSaNonuM svarUpa kahIyeM bIyeM. pUrvokta prathama zukladhyAna trayAtmaka kramakrameM gRhIta vizeSa RNa rUpeM be. temAM zrutaciMtArUpa vi tarka be, tathA zabda artha yogAMtaramAM je saMkramaNa kara te vicAra be, ane dravya, guNa, paryAyAdithI je anyapaNuM ve te pRthaktva be. ve yA tra vizeSaNanA pragaTa artha kahiyeM biyeM, je dhyAnamAM aMtaraMgadhvanirUpa vitarka, vicAra rUpa hoya te savitarka dhyAna che, kAraNa ke svakIya nirmala paramAtmatatva anubhavamaya aMtaraMga jAvagata zrAgamanA avalaMbanathI yA savitarkadhyAna thAya be. je dhyAnamAM pUrvokta vitarka vicA raNarUpa artha arthAtaramAM saMkramaNa hoya, zabdathI zabdAMtaramAM saMkramaNa hoya, tathA yogathI yogAMtaramAM saMkramaNa hoya te savicAra saMkramaNa kahevAya De. tathA je dhyAnamAM pUrvokta vitarka savicAra artha vyaMjana yoga Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. (21) tara saMkramaNarUpa paNa zuddhAtmAnI peThe avyathI avyAMtaramA jAya , zrathavA guNothI guNAMtaramAM jAya , athavA paryAyothI paryAyAMtaramAM jAyabe, temAM sahanAvI te guNa be, jema ke suvarNamAM snigdhatA, pItatA be, ityAdi, ane kramanAvI te paryAya ne, jemake suvarNamAM mukhA, kuMDalAdi. te avyaguNa paryAyAMtaromAMje dhyAnamAM anyatva pRthaktva te sapRthaktva . __ have zukla dhyAnathI je zuddhi thAya ne te kahiye biye. samAdhivAn yogI pUrvoktatrayAtmaka pRthaktva vitarka sapravicAra zukla dhyAnane dhyAtAM thakAM parama prakRSTa vizuddhine prApta thAya be, te zuddhi kevI ? mukti rUpa lakSmInA mukhane dekhADanArI . have tenuM kAMzka vizeSa kharUpa kahiye liyeM. yadyapi A zukladhyAnano pAyo pratipAtI (patanazIla) utpanna thAya , to paNa ati vizuddha hovAthI arthAt atyaMta nirmala hovAthI uparanA guNasthAnamA Aroha karavAnI cAhanA rahyA kare be, arthAt uparanA guNasthAnamA doDele. __ apUrvakaraNa guNasthAnastha jIva nivAdhika, devadhika, paMceMjiyajAti, prazasta vihAyogati, trasanavaka, vaikriya, AhAraka, taijasa, kArmaNa, vaikriya upAMga, AhAraka upAMga, AyasaMsthAna, nirmANanAma, tIrthakaranAma, varNacatuSka, agurulaghu, upaghAta, ulhAsa. thA batrIza karmaprakRtino baMdhavyavacheda thavAthI, bavIza karma prakRtino baMdha karele. tathA DelI traNa saMhanana, ane samyaktva moha, A cArano udayavyavacheda thavAthI botera karma prakRti vede be. ane 137 karma prakRtinI sattA . iti dapaka zreNi AThamA guNasthAnanuM svarUpa, have Apaka, anivRttinAmA navamA guNasthAnakapara Aroha kare tyAre je je karma prakRtino jyAM jyAM kSaya thAya , te kahiyeDiye. kSapakamuni navamA guNasthAnakanA navanAga kare .prathama nAgamAM sola karma prakRtino kSaya kare , te A pramANe be, 1 narakagati, 2 narakAnupUrvI, 3 tiryaggati, 5 tiryaMcAnupUrvI, 5 sAdhAraNanAma, 6 udyotanAma, 7 sUkSma, bIjiyajAti, etrI priyajAti, 10 caturiMjiya jAti, 11 epriyajAti, 15 AtapanAma, 15 styAnA trika, 16 sthAvaranAma. tathA bIjA nAgamAM apratyAkhyAna kaSAyanI tathA pratyAkhyAna ka Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2) jainatattvAdarza. SAyanI cokaDI kSaya kare .trIjA nAgamA napuMsaka vedano ane cothA nAgamA strIvedano kSaya kare , pAMcamA nAgamAM hAsya, rati, arati, jaya, zoka, jugupsA 3 nokaSAyano kSaya kare be, bAda dhyAnanI ati nirmalatAthI bahA nAgamA puruSavedano, sAtamA jAgamAM saMjvalana ko. dhano, zrApamA jAgamAM saMjvalana mAnano, ane navamA nAgamAM saMjvalana mAyAno kaya kare , tathA A guNasthAnamA varttatA muni hAsya, arati, jaya, jugupsA, zrA cArano vyavacheda hovAthI, bAvIza prakRtino baMdha kare be, ane hAsyaSaTano udayavyavacheda thavAthI asara prakRtine vede. tathA navamA aMzamAM mAyAparyaMta prakRtiyono daya karavAzrI, pAMtrIza prakRti vyavacheda thavAthI ekaso traNa prakRtinI sattA be. __ have dapakanA dazamA guNasthAnakanuM svarUpa lakhIye biye. pUrvokta navamA guNasthAnaka anaMtara dapakamuni sUdama saMparAya nAmA dazamAguNasthAnapara Aroha kare . zuM karIne ? kSaNamAtramA saMjvalananA sthUla lojano kSaya karatAM thakAM Aroha kare . sUdama saMparAya guNasthAnastha jIva, puruSaveda tathA saMjvalana catuSkano baMdhavyavacheda thavAthI sattara prakRtino baMdha kare be, ane traNa veda tathA traNa kaSAyano udayavyavacheda thavAthI sATha prakRti vede , mAyAnI sattA vyavacheda thavAthI ekaso be prakRtinI sattA je. have Apakamunine agIAramuM guNasthAnaka prApta yatuM nathI, paraMtu da. zamA guNasthAnakathI sUkSma lojanA aMzonA sUdama khaMDa karatA karatAM kSapaka, bAramA vINamodavItarAga guNasthAnamAM jAya . ahIMyAM dapaka zreNi samApta kare be. teno anukrama thA pramANe je. prathama anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano kaya kare , par3I mithyAtva mohanIyano, panI mizramohanIyano, paDI samyaktva mohanIyano, par3I apratyAkhyAna cAra kaSAyano, paDI pratyAkhyAna cAra kaSAyano, panI napuMsaka vedano, paDI hAsyaSaTkano, panI puruSavedano, paDI saMjvalana krodhano, paDI saMjvalana mAnano, panI saMjvalana mAyAno ane vaTe saMjvalana lojano kSaya kare be. have bAramA guNasthAnamAM zukladhyAnano bIjo pAyo prApta thAya ne tenuM svarUpa kahiyeM liyeM, dapakamuni kSINamohI thavAthI bAramA guNasthAna Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. ( 3) mArgamA pariNatimAn thazne prathama zukladhyAnanI rItimujaba bIjA zu. kladhyAnano Azraya kare be. kevI rIteM ? vItarAga thajavAthI "vItarAga" arthAt vizeSeNa zto (gato), rAgoyasmAt savItarAgaH, valI te kSapaka muni kevA je ? mahAyati, yathAkhyAtacAritrI, zuddhatara nAvasaMyukta evA kSapaka zukladhyAnanA bIjA pAyAno Azraya kare . . have teja zukladhyAnanAM vizeSaNa nAmasahita kahiye biyeM. te vINa mohaguNasthAnava dapakamuni, bIjA zukladhyAnane ekayogayI dhyAya ne, yadAha // ekaM triyogajAjA, mAyaM syAdaparamekayogavatAM // tanuyoginAM tRtIyaM, niyogAnAM caturthaM hi // 1 // kevu dhyAna De ? " apRthaktvaM pRthaktvavarjitaM, avicAraM vicArarahitaM, savitarkaguNAnvitaM vitarkanAva guNasaMyuktaM " evAM bIjo zukvadhyAnane dhyAyale. have apRthaktvanuM svarUpa kahiyeM liye. tatvajJAtA ekatva arthAt zra. pRthaktva jJAnane dhAraNa kare , te ekatvapaNuM zuM ? je kevala nijAtmavya arthAt vizuddha paramAtmavya be teja athavA teja paramAtmA avyano kevala eka paryAya, athavA kevala ekaguNa e prakAre eka avya, eka guNa, eka paryAya, nizcala arthAt calanarahita jyAM dhyAna karavAmAM zrAve te ekatva . * have avicAranuM kharUpa kahIyeM bIye. je sadhyAnakovidoe zAstra AmnAyathI zukladhyAna- rahasya jANyuM be, tejee avicAra vizeSaNasaMyukta bIjA zuknadhyAnanuM kharUpa thA pramANe kartuM . pUrvoktasvarUpomAM vyaMjana arthayogomA arthAt zabdArtha yogarUpomAM parAvartta vivarjita zabdathI zabdAMtara ityAdi kramathI rahita e, ciMtana zruta anusAreMja karavAmAM zrAve te avicAra . A kAlamAM saddhyAnakovida arthAt zukladhyAnanA je jJAtA be, te pUrvamunipraNIta zAstra thAmnAya vizeSathI be; paraMtu A kAlamAM zukladhyAnanA koI anubhavI nazrI. yadAhuH // zrIhemacaMbasUripAdAH // anavilittyAmnAyaH, samAgato'syeti kIrtyate'smAniH // puSkara mapyAdhunikaiH, zukladhyAnaM yathAzAstraM // 1 // have savitarkanuM svarUpa kahiye biyeM. savitarkaguNasaMyukta bIjuM zukla Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4) jainatattvAdarza. dhyAna nAvaznutanA AlaMbanathI thAya , sUkSma aMtarjaspa jAvagata avalaMbanamAtra ciMtavanathI thAya . have zukladhyAnajanita samarasInAvanuM svarUpa kahiye biyeM. bIjA zukladhyAnamA varttatA dhyAnI samarasInAva dhAraNa kare . samarasInAva eTale tadekazaraNatA. kAraNa ke AtmAne apRthaktvarUpeM paramAtmAmAM lIna karIe tyAreja samarasInAva dhAraNa thAya be. samarasInAva kema kare? zrAtmAnA anujavathI kare, have vINamohaguNasthAnakane aMte zuM kare ? te kahiye biyeM. pUrvokta dhyAnathI temaja bIjA zukladhyAnanA yogathI karmadhanonuM dahana karIne yogImuni aMtanA prathamasamaye arthAt bAramA guNasthAnakanA bIjA caramasamayamAM nizA ane pracalA A be prakRtino kSaya kare . have aMtasamaye je kare te kahiye biyeM. vINamoha guNasthAnake aMtasamayamA 1 cakudarzana, 2 acakudarzana, 3 avadhidarzana, 4 kevaladarzana, thA cAra darzanAvaraNIya, tathA pAMcaprakAranAM jJAnAvaraNIya, ane pAMcaprakAranA aMtarAya, e cauda prakRtino daya karIne vINamohAMza thazne kevala, svarUpa thAya . tathA vINamohaguNasthAnastha jIva, darzanacatuSka, jhAnAMtarAyadazaka, uccagotra, yazanAma, e sola prakRtino baMdhavyavacheda thavAthI eka zAtAvedanIyano baMdha kare . tathA 1 saMjvalanaloja, 2 - SajanArAca saMhanana, be prakRtino udayavyavacheda thavAthI sattAvana prakRti vede . tathA saMjvalana lojanI sattA dUra thavAthI ekaso eka prakRtinI sattA . ___ have kSINamohAMta prakRtiyonI saMkhyA kahiyeM bIye. cothA guNasthAnakathI kSaya thatI thatI tresaTha prakRti dINamohamA saMpUrNa thAya be. eka prakRti cothA guNasthAnakamAM, eka pAMcamAmAM, zrApa sAtamAmAM, batrIza navamAmAM, sattara bAramAmAM, ema sarva malI tresaTha thaz. bAkInI paMcAzI prakRti jIrNa vastranI jevI teramA sayogI kevalI guNasthAnakamAM rahe , - have sayogIkevalIne je nAva tathA samyaktva, ane cAritra thAya De te kahiyeMbiyeM. te kevalI jagavaMta AtmAne A guNasthAnakamA dAyika zubhanAva pragaTa thAya be, parama utkRSTa dAyika samyaktva thAya be, ane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaSTha parijeda. (nya) yathAkhyAtanAmA dAyika cAritra thAya , matalaba ke upazama zrane kayopazama thA be jAva rahetA nathI. have te kevalI AtmAnA kevalanI vinUti kahiyeMbiyeM. te kevalajJAna rUpa sUryanA prakAzathI carAcara jagat kevalajJAnI AtmAne hastAmalakavat pratyakSa nAsana thAya . A sthale kevalajJAnane sUryanI upamAmAtra vyavahArathIja kahI . nizcaya svarUpeM to kevalajJAna ane sUryamAM apAra aMtara . have je zrAtmATha tIrthakaranAmakarma upArjana kare ne tenuM vizeSa svarUpa kahiyeM jiyeM. arhatnaktipramukha vIzapuNyasthAnako je AtmA vizeSa zrArAdhana kare , te tIrthakaranAma karma upArjana kare . te vIzasthAnaka thA . gAthA // arihaMta siddha pavayaNa, guru thera bahussue tavassIsu // valayAzesu, ajirakaNaMNo vajaggeya // 1 // daMsaNa viNae zrAva, ssae sIlavae nirazyAre // khaNalavacciyAe, veyAvacce samAdIyaM // 2 // aputva nANaggahaNaM, suyajattI pavayaNa pajAvaNayA // eehiM kAraNehiM, tibayarattaM lahara jIvo // 3 // A gAthAu~no artha zrAgala lakhazuM. yA guNasthAnakamAM, tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI te kevalI trijuvanapati jineM thAya . jina arthAt sAmAnya kevalI, tejenA jete jineM kahevAya . have tIrthaMkaranA mahimAnuM varNana kariye biye. te lagavAn tIrthaMkara,prathama parichedamA varNana karyA mujaba cotrIza atizayayukta hoya . sarva devatA tathA manuSyo jemane namaskAra kare, evA sarvottama, sakalazAsanamA pradhAna evaM tIrthapravartana kare be, ane utkRSTathI dezonapUrvakoTi sudhI vidyamAna rahe . __ have te tIrthakaranAmakarma kevIrIteM vedavAmAM thAve tenuM svarUpa kahiyeM biyeM. pRthvImaMDalamAM vihAra karatAM javyajIvone pratibodhI, tejane sarva virati temaja dezavirati karavAthI tIrthakaranAma karma vedavAmAM Ave . jo tIrthakaranAmakarmano udaya na hoyato nagavAn kRtakRtya thavAthI temane upadeza karavAnuM zuM prayojana ke ? te kAraNathI je vAdI nagavAnane niHzarIrI, nairupAdhika, mukharahita, sarvavyApI mAne be, te nagavAn dehAdinA ajAvathI dharmanA upadezaka yaz zakatA nathI. jo upAdhirahita, Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) jainatattvAdarza. sarvavyApI paramezvara paNa upadezaka thaz zakatA hoya to tevA paramezvara zrA kAlamAM amArA jevAne kema upadeza karatA nathI ? kAraNa ke te vAdInA kathanamujaba pUrvakAlamAM agni Adi RSiyone temaNe preryA hatA, tathA brahmAdidvArA cAra vedAdino upadeza temaNe ko hato, tathA mUsA isAhArA jagatnA jIvone upadeza karyo, to hAla kema upadeza nathI karatA ? paropakArIne upadeza karavAmAM zuM vilaMba ? jo kaho ke zrI kAlamA sarvajIva upadeza devA yogya nathI, tethI upadeza zrApatA nathI. to pUrvakAlamAM paNa sarvajIvoe paramezvarano upadeza mAnelo nathI. jurja. prathama to kAlAsura pramukha aneka jIvoe upadeza mAnelo nathI. bIjo ajAjIle paNa mAnelo nathI, temaja yahUdAe temaja keTalAeka isarAiliyoe paNa mAnelo nathI; te kAraNathI pUrvakAlamAM paNa paramezvarane upadeza devo yogya na hoto. jo kaho ke, paramezvareM te vakhate upadeza kema thApyo, ane hAla kema ApatA nathI, te bAbatamAM tenI vAta te jANe, to panI tame ema kema kahoDo ke paramezvarane mukha nathI ? te kAraNathI teja satya ke ke tIrthakaranAma karmane vedavA vAste jagavAn upadeza Ape be, ane je vakhate upadeza ApeThe te vakhate dehadhArI hoya je ATalI carcA basa. ___ kevalajJAnavAn pRthvImaMDalamA utkRSTa pATha varSa nyUna eka koTi pUrva pramANa vicare . devatAe racelA kaMcana kamalopara paga rAkhI cAle ne ATha prAtihAryasaMyukta aneka surAsurakoTisaMsevita vihAra kare . thA sthiti sAmAnyaprakArathI kevalajJAnavAnnI kahI be. jineM to madhya sthitivAlA hoya . have kevalI samudghAtakaraNa kahiyeDiye. kevalajJAnavAn jyAre vedanI karmanI sthitithI AyukarmanI sthiti alpa jANe , tyAre baMne sthitiune tulya karavAvAste, kevalI samudghAta kare . te samudghAtanuM kharUpa zrA pramANe . prathama samudghAtazabdano artha kahiye biyeM. yathAkhanAvasthita Atmapradezone vedanAdi sAta kAraNothI samaMtAt udghAtanaM zrarthAt khannAvathI anyajAvapaNe pariNamana karavU tenuM nAma samudghAta be. samudghAtanA sAta prakAra le 1 vedanA sa0, 5 kaSAya saNa, 3 maraNa sa0, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paribeda (ee) rUpa . 1 nAmanidepa, 5 sthApanA nikSepa, 37vya nikSepa, 4 jAvanikSepa zrA cAre nideparnu vistArapUrvaka svarUpa jorbu hoya to vizeSAvazyaka avalokana karavU. prathama nidepa, nAma arhata arthAt "namo arihaMtANaM" ema kahe. A padano japa karavAthI aneka jIva saMsArasamukha tarI gayela . bIjo sthApanAnidepa, te arihaMtanI pratimA, samasta doSa cihrothI rahita sahaja sujaga, samacaturastra saMsthAnavAlI, padmAsana, kAyosarga musArUpa, zAMtarasamaya jinabiMba dekhIne, tenI sevA, pUjA, jakti karavAyI anaMta jIvoe mokSa prApta karela , prazna:-arihaMtanI pratimA pUjavI tathA tene namaskAra karavo, ema sthApanA nidepane bhAnI, pratimAne muktidAyaka samajavI, A ni:kevala mUrkhatArnu cihna , kAraNa ke pratimA jaDarUpa hovAthI zuM zrApI zake De ? uttaraH-he javya ? Apa ko paNa zAstrane paramezvaranAM vacanarUpa mA. noDo ke nahi ? jo zAstrane paramezvaranAM vacanarUpa mAnatA ho, temaja te zAstrane satyakharUpeM saMsArasamuthI pAra utAranAra mAnatA ho to, tevIja rIteM paramezvaranI pratimAne mAnavAmAM zA vAste lajA dhAraNa karoDage ? jevU zAstra jaDarUpa meM, arthAt temAM zyAhI ane kAgala zivAya bAkI kAM paNa nathI, tevI paramezvaranI pratimA paNa ne, jo ema kaho ke kAgalo upara zyAhIthI akSara saMsthAna paDelAM vAMcavAthI paramezvaranA ka. thanano bodha thAya be, to tevIja rIteM paramezvaranI mUrti dekhavAthI paNa paramezvaranA svarUpano bodha thAya . praznaH-pratimA dekhavAthI arihaMta svarUpa to smaraNa thAya be, paraMtu pratimAnI nakti karavAthI zuM lAja ? uttaraH-zAstra zravaNa karavAthI paramezvaranA vacanano bodha thayo to paNa jaktajano jema zAstrane uccasthAnamA rAkhe , ko zirapara laz phare , ko galAmAM laTakAvI rAkhe , keTalAeka siMhAsana upara, keTalAeka suMdara bAjoTha upara zAstrone suMdara suMdara rumAlomAM lapeTI rAkhe , zrane zAstronI pUjA, nakti, bahumAna, namaskAra pramukha kare . jema zAstranAM vacano vinaya, bahumAnapUrvaka zravaNa karavAyI tethI thatA aneka lAjano jaktajano anujava kare , tevIjarIteM jina pratimAnI vinaya, bahumAnapU Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 206 ) jaina tattvAdarza rvaka jakti karavAthI tenI zAMtamudrA sevakajanane paramazAMtarasa pramukha a neka lAbha utpanna karAve be. praznaH - jema paJcaranI gAyathI dUdhanI garaja saratI nathI, tema pratimAthI paNa kAMi garaja saratI nathI, to have pratimAne zAvAste mAnavI joiyeM ? uttara:- jema koi puruSa sukhadhI gAya, gAya, ema satyarUpeM uccAra karatAM batAM paNa tenuM udara dUdhathI jarAtuM nathI, tema paramezvaranuM nAma levAthI, temaja teno jApa karavAthI paNa kAMi lAja to nathI. te kAraNathI para - mezvaranuM nAma paNa na bevuM joiyeM ? praznaH -- paramezvaranuM nAma levAthI to zramAruM aMtaHkaraNa zuddha thAya be. uttaraH- teva jarIteM paramezvaranI pratimA dekhavAthI paNa paramezvaranA svarUpano bodha thAya be. tethI aMtaHkaraNAnI zuddhi ahiMzrA paNa sarakhIja be. praznaH - paramezvaranuM nAma levAthI puNya be to paDhI pratimA zAvAste pUjavI ? uttara:- jevI sthApanA (pratimA) dekhavAthI zrAtmAnI zuddha pariNati yAya be, tevI nAmathI yatI nathI. kAraNa ke jema koi suMdara yauvanavaMtI strInuM nAma levAthI rAga to utpanna yAya be, paraMtu jo te suMdara yauvanavatI strInI mUrtti pragaTa sarvAkAravAlI sanmukha dekhIe to adhika tara viSayarAga utpanna thAya be, teTalAja kAraNasara zrI dazavaikAlika sUmAM lakheluM be ke " cittanittI na nikae nArI vAsulaMkiyaM " arthAt strInA citrAmaNavAlI jIMta dekhavAthI paNa vikAra utpanna thAya be. zrA vAta to pragaTa ( prasiddha ) be ke rAgInI mUrti dekhavAthI rAga utpanna thAya be, tathA kokazAstrokta strI, puruSanAM viSaya sevananA corAzI vAsana dekhavAthI tatkAla vikAra utpanna thAya be, tevIja rIteM nirvikAra sthApanA rUpa zAMtamudrA, zrI vItarAga paramAtmAnI dekhavAthI jevo nirvikAra zAMtinAva utpanna thAya be, tevo nAma levAthI yato nathI. praznaH - jema koi strInA jarttArinuM nAma devadatta be, te devadatta marIgayo, bAda te strIe potAnA pati devadattanI mUrti banAvI; te mUrttiSI jema te strInuM suhAga, saMtAnotpatti tathA kAmazchA pUrNa thatAM nathI, tevIja rIteM jagavAnanI mUrttithI paNa kAMi lAja thato nathI. uttaraH- devadattanI strI devadattanA maraNa paDhI zrAsana bichAvIne devada Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paricheda. (zae) tanA nAmanI mAlA pherave, tethI jema te strIna suhAga rahetuM nathI, tathA patinuM nAma levAthI jema saMtAnotpatti thatI nathI, tathA kAmeDA tRpta thatI nathI, tevIja rIteM jo kahevAmAM Avaze to to jagavAnanuM nAma levAzrI paNa kAM siddhi thaze nahi. A dRSTAMtazrI to nagavAnanuM nAma paNa na le joe ? praznaH-pratimA to kArIgara banAve ,te kArIgarane paNa pUjavA jozye ? uttaraH vedAdi zAstra vikhArI (lahIyA) lakhe , tene paNa pUjavA joze. temaja sAdhunAM mAta pitAne sAdhuzrI adhika pUjavAM joze. praznaH-zrA kAlamAM kozpaNa buddhimAn sthApanA mAnatA nathI. uttaraH-buddhimAn to sarva mAne , paraMtu mUrkha mAnatA nathI. praznaH-kayA buddhimAn sthApanA mAne le ? batAvo tenAM nAma ? uttaraH-prathama to sAMsArika vidyAvAlA sarva buddhimAn , nUgola, khagola, hipa, arthAt yuropakhaMDa AdimAM iglaMDa pramukhanAM citra sarva, sthApanArUpa mAne be, temaja banAve be; tathA kakAra Adi je adaro ne te sarva puruSanA (IzvaranA) zabdanI sthApanA kare be. valI jainiu~nA matamA ekaso ATha maNakA, mAlAmA rAkhavAmAM Ave , paraMtu nyUnAdhika rAkhavAmAM AvatA nathI teno hetu e De ke jaina, bAraguNa arihaMta padanA mAne , zrAgguNa sika padanA mAne je, batrIza guNa AcAryapanA mAne , pacIza guNa upAdhyAya padanA mAne , ane sattAvIza guNa sAdhu padanA mAne , sarva malI ekaso ATha guNa thAya be; te vAste jainInA matamA mAlAmAM je maNakA be, te ekeka maNakA ekeka guNanI sthApanA , tethI A mAlA paNa sthApanA be; tevIja rIteM bIjA matomAM paNa mAlA, tasabIra be, te sarva kozne ko vastunI sthApanA , nahi to ekaso ATha athavA ekaso ekano niyama nahi joze. valI pAdarI lokopaNa potAnA bApelA pustakomA sAmasIha (jIsasakrAisTa) nI mUrti teja vakhatanI upAve be, ke je vakhate masIhane zUlI upara devAne lai jatA hatA. te mUrttine dekhavAthI sAmasIhanI sarva avasthA khyAlamAM AvI jAya . basa ! sthApanAnuM prayojana to eja ke te dekhavAthI asala vastunuM svarUpa yAda AvI jAya . zrAzcarya to eja De 38 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e) jainatattvAdarza. ke vartamAnamA keTalAeka tubabuddhivAlA potAnA banAvelA pustakamAM yajJazAlA tathA yajJopakaraNanI sthApanA potAnA hAthathI karIne potAnA ziSyone jaNAve je ke yajJopakaraNa A AkRtinAM joie, utAM pharI kahe je ke ame sthApanAne mAnatA nathI. have vicAra karavo joie ke te unA karatAM adhika maMdamati koz jagatmAM ? pote sthApanA kare , batAMpi pharI kahe je ke ame sthApanAne mAnatA nathI. te kAraNathI je puruSa potAnA zAstranA karttAne dehadhArI mAnaze, te avazya tenI mUrttine paNa mAnaze, ane jeTha potAnA zAstranA upadeSTAne deharahita mAne be, te alpabuddhimaMta hovAthI pramANa anani be, kAraNa ke jene deha nathI, te zAstranA upadeSTA kadApi hoz zakatA nathI, kAraNa ke deha rahita hovU, ane zAstranA upadeza devAvAlA thavU, e vAtamAM ko paNa pramANa nathI. valI nirAkAra, sarvavyApI paramezvarakheM dhyAnapaNa koza karI zakatuM nathI, dRSTAMta, jema AkAzanuM dhyAna. te kAraNazrI aDhAra dUSaNothI rahita je paramezvara de, tenI mUrti avazya mAnavI tathA pUjavI joze, evA deva to ahaMtaja , te kAraNathI arhatanI pratimA mAnavI joie, paraMtu koz purbuddhimAnnA kuhetuthI tajavI na jozae, iti sthApanA. have trIjA avyanikSepa, kharUpa evaM De ke, je jIveM tIrthaMkara nAma karmano nikAcita baMdha karelo , te jIvamAM jAvi guNono Aropa, zrarthAt naviSyamA tIrthaMkara nagavAn zrA pramANe thaze, evo vartamAnamAM tenAmAM Aropa karIne vaMdana, pUjana karavAyI aneka navyajIvoe moda prApta karela . cotho cAvanikSepa. vartamAnakAlamAM sImaMdhara pramukha tIrthaMkara kevalajJAnasaMyukta, samavasaraNamA birAjamAna, navyajIvonA pratibodhaka, caturvidhasaMghanA sthApaka, evA nAva arhata, jenA caraNakamalanI sevA karIne aneka jIva mokSa prApta kare, A nAva nidepa be. A cAre nide saMyukta, evA je arihaMta, devAdhideva, mahAgopa, mahAmAhaNa, mahAniryAmaka, mahAsArthavAha, mahAvaidya, mahAparopakArI, karuNAsamukha, ityAdi aneka upamA lAyaka, navyajIvono ajhAna aMdhakAra dUra karavAne sUrya samAna, jemanAM vacana pramANathI zravirodhi, evA munimanamohana, yogI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paricheda. (zaee) zvara, cidAnaMdaghanarUpa, arihaMtane hu~ deva arthAt paramezvara mArnucha, tenI sevA karUM, tenI AjJA zirapara dhAraNa karuM, ema je mAnavaM te prathama vyavahAra zuddha devatatva be. bIjA nizcaya zuddha devatattvanuM kharUpa kahIyeM bIye. je zuddha zrAtmasvarUpano anubhava karavo, te zuddhAtmakharUpaja nizcaya devatattva je. kerbu De te AtmakharUpa ? pAMcavarNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, zabda, kiyA, tethI rahita, tathA yogathI rahita, atIMjiya, avinAzI, anupAdhi, abaMdhI, aklezI, amUrti, zuddha caitanya, jJAna, darzana, cAritrAdi anaMtaguNo, jAjana, saccidAnaMda kharUpI evo mAro AtmA , teja nizcaya deva be. have bIjA gurutattvanuM svarUpa kahIyeM bIye. tenA paNa be neda .1 zuka vyavahAra guru, 5 zukanizcaya guru. temAM zurU vyavahAragurunu svarUpa to gurutatva nirUpaNa paribedamA lakhI AvyA bIe, tyAMthI jANI levu. evA sAdhune guru karI mAne. evA gurunI AjJA mujaba pravarte. evA munine pAtra buddhithI zubha annAdi Ape, iti vyavahArazuddhagurutattvasvarUpa. nizcaya gurutattva to zujhAtmavijJAnapUrvaka . heyopAdeya upayogayukta je parihAra pravRttijJAna te nizcaya gurutattva . trIjA dharmatatva- svarUpa kahIyeM bIyeM, dharmatattvanA paNa be neda . 1 vyavahAradharmatattva, nizcayadharmatattva. temAM vyavahArarUpadharma dayA mukhya be. ane satyAdi vrata sarva dayAnI rakSAvAste be; te kAraNathI dayAnuM svarUpa lakhIe bIe. dayAnA Apa neda . 1 avyadayA, 2 jAvadayA, 3 svadayA, 4 paradayA, 5 svarUpa dayA, 6 anubaMdha dayA, 7 vyavahAra dayA, na nizcaya dayA. 1avyadayAnuM svarUpa evaM De ke sarvakAma yatnApUrvaka karavAM. jainamata vAlAu~no thA kuladharma . sarva jainasamudAya prANI galIne pIe , ana zodhIne khAya be, je ko jainI bala kapaTa kare , asatya bole be, vizvAsaghAta kare be, te pApI jIva be, ane te jainamatane kalaMkita karebe. te sarvadoSa, te jIvanAja De, jainamatano temAM kAMpaNa doSa nathI. jainamata to evo pavitra De ke jemAM kAMpaNa anucita upadeza nathI, zrA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jainatattvAdarza, vAta sarvasujJa janone vidita . te kAraNathI je je kAma karavAM te sarva yattApUrvaka jIvarakSAthI karavAM te avyadayA samajavI. 2 bIjI jAvadayA. bIjA jIvone guNaprApti vAste, tathA urgatimAM paDatAM jIvonA rakSaNavAste, aMtaHkaraNamAM anukaMpA buddhisaMyukta terDane hitopadeza karavo te nAvadayA . trIjI svadayA. potAnA AtmAnI. anAdi kAlathI mithyAtva azuddha upayoga, azuddhazraddhAnapUrvaka azuddhapravRtti, tathA kaSAyAdi nAva zastrozrI samaye samaye, AtmAnA jJAnAdiguNorUpa jAvaprANonA ghAtarUpa, hiM. sA thayA kare , evI jinezvara jagavAnnI vANI zravaNa karavAthI pUrvokta nAvazastrono tyAga karIne, svasattAmA pravRtti karIne, zuddhopayoga dhAraNa karIne, viSaya, kaSAyathI dUra rahIne, ane zuja azuja karmaphalanA udayamAM avyApaka rahIne arthAt sukhaHkhamAM harSaviSAda na karatA, pratikSaNa azuja karmane nidAna dUra karavAnI je ciMtA tenuM nAma svadayA . A svadayAnI rucivAlA jIva potAnI pariNati zuddha karavA vAste jinapUjA, tIrthayAtrA, rathayAtrA pramukha zujapravRtti kare, bahumAna pU. rvaka jinaguNAmRtanuM pAna kare, asat pravRttithI cittane hagavI tattvAvalaMbI kare, pujalAvalaMbIpaNuM hagave, A zuna AzravamAM yadyapi dekhavAmAM keTalAeka jIvonI hiMsA mAlama paDe be, topaNa AtmAnI azuddha pariNati dUra thavAthI AtmA guNagrAhI thAya be, jyAre guNagrAhI thAya be, tyAre jJAnavAn thAya be, te kAraNathI sarvasAdhaka jIvone A svadayA parama sAdhana . yA svadayA vAste sAdhupaNa navakalpI vihAra kare , upadeza Ape , carcA kareje, tathA pUjana, pratilekhana kare . yadyapi nadI nAlA utaratAM tathA anya kAryaparatve yogonI capalatAthI Azrava thAya , topaNa cetanasvarUpa anuyAyI rahe, jinAjhA pAle , kaSAya sthAnamaMda kare , svabaMdatA dUra kare be, ane dharma pravRttinI vRddhi kare . A svadayA vAste sAdhupaNa zujAzrava potAnA kalpapramANe AcaraNa kare be, paraMtu zrA Azrava sAdhaka dazAmAM bAdhaka nathI. 4 cothI paradayA, arthAt ba kAyanA jIvonI rakSA karavI. jyAM svadayA le tyAM paradayA nizcayapUrvaka be, ane jyAM paradayA be, tyAM Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamasa pariveda. (301) khadayAnI jajanA be, arthAt hoya paNa kharI zrane na hoya paNa kharI. 5 pAMcamI kharUpadayA. zha loka, paralokanA viSayasukhavAste tathA lokonI dekhAdekhIzrI je jIvanI rakSA karavI te kharUpadayA . A dayAthI viSayasukha to prApta thAyaDe, paraMtu deDakAnA cUrNanI jema saMsAranI vRddhi thAya ne. kharUpadayA dekhavAmAM dayA be, paraMtu jAveM hiMsAja . . 6 bahI anubaMdhadayA. zrAvaka moTA ADaMbarathI munine vAMdavA vAste jAya, tathA upakAra buddhithI bIjA jIvone sanmArgamA lAvavAvAste tADanA tarjanA kare, kozne zikSA paNa Ape. e pramANe karatAM, dekhavAmAM to hiMsA be, paraMtu aMte khaparane lAjanuM kAraNa hovAthI dayA . valI sAdhu, AcArya potAnAM ziSya ziSyAu~ne teunInUla yAda karAve , yogya prasaMgeM zikSA kare , kozne anucita karatAM nivAre , kozne ekavAra kahe , kozne vAraMvAra kahe , tathA zidA kare , ko upara krodhapaNa kare , zAsananA pratyanIkane potAnI labdhiyI daMDapaNa Ape , ityAdi kAmomAM yadyapi hiMsA dekhAya be, to paNa phala dayAnAM be. sAtamI vyavahAradayA. je vidhimArga anuyAyI jIvadayA pAle, sarva kriyAkalApa upayogapUrvaka kare te vyavahAradayA be. AgmI nizcayadayA. zuddha sAdhya upayogamA ekatvanAva, anneda upayoga, sAdhyAnAvasAM ekatAjJAna, te nizcayadayA. A dayAthI uparanA guNasthAnakomA jIva Aroha kare , tethI thA dayA utkRSTa ne; ityAdi aneka prakArathI dayAnA kharUpavijJAnapUrvaka, sUtra, niyukti, nASya, cUrNI, vRtti paMcAMgI sammata, pratyadAdi pramANapUrvaka, naigamAdi naya, nAmAdi nidepa, saptanaMgI, jJAnanaya, kriyAnaya, nizcaya vyavahAra naya, tathA avyArthika paryAyArthika naya, ityAdi ujaya jAvamA yathAvasareM arpita, zranarpita nayanipuNatAthI, mukhya gauNa nAveM unnayanayasammata, zubhasyAd vAdazailIvijJAnapUrvaka, zrIsiddhAMtokta dAna, zIla, tapa, jAvanArUpa zujapravRtti tenuM nAma zukravyavahAra dharma kahiyeM. bIjo nizcaya dharma. te potAnA AtmakharUpane jANavU tathA vastunA svajAvane jANavo, jema ke mAro AtmA zuddha caitanya rUpa, asaMkhyAta pradezI, amUrta, svadehamAtravyApI, sarva pujalothI jinna, akhaMDa, alipta, Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (302) jainatattvAdarza. jhAna, darzana, cAritra, sukha, vIrya, zravyAbAdha, sacidAnaMdAdi anaMta guNamaya, avinAzI, anupAdhi, avikArI . tenAthI vilakSaNa je parapajalAdi te mArA nathI. te pujalanA pAMca vikAra , 1 zabda, 5 rUpa, 3 rasa, 4 gaMdha, 5 sparza, A pAMcanA uttara neda aneka be. AlokAkA. zamAM udyota, aMdhakAra, zabda, sarvarUpI vastunI bAyA, ratnanI kAnti, zIta, dhUpa, nAnAprakAranA raMga, rUpa, saMsthAna, nAnAprakAranA sugaMdha, pu. gaMdha, nAnAprakAranA rasa, sarvasaMsArI jIvonA deha, nASA, mananA vi. kalpa, dazaprANa, ba paryApti, hAsya, rati, arati, laya, zoka, jugupsA, khuzI, udAsi, kadAgraha, haTha, laDAi, krodhAdi cAra kaSAya, zAtA, a. zAtA, uMca, nIca, nijA, vikathA, sarvapuNya prakRti, sarvapApaprakRti, rIja, moja, khIja, kheda, ba vezyA, lAjAlAja, yaza, apayaza, mUrkhatA, traNaprakAranA veda, kAmaceSTA, gati, jAti, kula, ityAdi Ave karmanAM vipAka phala. yA sarva bAbato jIvane anujava siddha be, ane sUdamapujala iMghiya agocara , te paramANu Adi aneka tarehanA be. pUrvokta pulanA saMyogathI jIva cAre gatimAM caTake . A pujala mArI jAti nathI, A pujalano mArI sAye kAM vAstava saMbaMdha nathI, A pujala sarva tyAgavA yogya , je A pujalano saMsarga ne teja saMsAra , A puzalanI saMgatathI jJAna, darzana, cAritrAdi guNa bagaDI jAya , je zrA pujala avyanI racanA te mArA zrAtmAno svannAva nazrI, dharmAstikAya, adharmAstikAya, zrAkAzAstikAya, kAla, A cAre avya jJeyarUpa be, paraMtu huM te sarvazrI anya buM, te mArA nahi, huM teno nahi, huM teuno sAthI paNa nahi, huM mArA svarUpanoja svAmI bu, mAro svannAva samyagdarzana, jJAna, cAritrarUpa , varNarahita, gaMdharahita, rasarahita, spazarahita, caitanyaguNa, anaMta, avyAbAdha, anaMta dAna, lAja, joga, upajoga, vIryAdi anaMtaguNasvarUpa meM, tejenI zrajhA, nAsana, ramaNatArUpa cidAnaMdaghana mAro svannAva je. evo je mAro pUrNAnaMda svannAva, te pragaTa karavAvAste sarva zuru vyavahAranaya nimittamAtra be, paraMtu mukhya to mArA svanAvamA je ramaNatA karavI teja zuddha sAdhana , teja dharma . zati nizcayadharmasvarUpa. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paribeda. (303) zrA traNe tattvanI je nizcala pariNatirUpa zraddhA te samyaktva kahevAya be. je jIvane e pramANe bodha na hoya te jIva jo kadI pakSapAta rahita, ema manamA dhAre ke " taM savaM nissaMkaM, jaM jINehiM pavezyaM - tyAdi" je jinezvara jagavAne artha kahyA be te sarva niHzaMkita satya , to tenI evI tattvArthazraddhA paNa samyagdarzana kahevAya be. tenAthI viparIta te mithyAtva kahevAya . yA mithyAtvanuM kharUpa navatatvakharUpamA lakhI zrAvyA bIe tyAMcI jANavU. mithyAtvano tyAga teja samyaktva kahevAya . iti vyavahArasamyaktvasvarUpa, have nizcaya' samyaktvanuM svarUpa lakhIe bIe. pUrve nizcaya deva, guru ane dharmanuM je svarUpa kaDaM , teja nizcaya samyaktva je. je jIva cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya, samyaktva moha, mizramoha, mithyAtvamoha, zrA sAta prakRtino upazama, kSayopazama, tathA kaya kare tene nizcaya samyakatva thAya be. nizcaya samyaktva parodajJAnano viSaya nathI, kevalI jANI zake be, ke zrA jIvane nizcaya samyaktva . A samyaktva pragaTa thatAM jIvane naraka, tiryaMca, A baMne gatinA Ayuno baMdha thato nathI. have samyaktvanI karaNI lakhIye bIyeM. samyaktvI jIva nitya yogavA malatAM, tathA zarIramAM vyAdhino anAva ute, jinapratimAnAM darzana karyA palI nojana kare, jo jinapratimAno yoga na male to pUrva dizi sanmukha besI vartamAna tIrthaMkarotuM caityavaMdana kare, jo rogAdi vighnathI darzana na thAya to jeu~ne AgAra be, tejenA niyamano jaMga thato nathI. jinezvara jagavAnnA maMdiramA daza moTI AzAtanA avazya varje. tenAM nAma. 1 taMbola, phala pramukha khAvAnI vastu nagavAnnA maMdiramAM khAya nahi, 2 pANI, udha, bAza, arka pramukha pIye nahi, 3 nojana kare nahi, 5 maMdiranI aMdara upAnaha pramukha lAve nahi, 5 strI Adi saMga maithuna seve nahi, 6 zayana kare nahi, 7 dhuMke nahi, laghuzaMkA kare nahi, e jaMgala (dizA) jAya nahi, 10 maMdiramA jugAra, copaTa, cittaraMja pramukha khele nahi. A daza dhAzAtanA TAle, tathA utkRSTI corAzI AzAtanA varje. valI eka mAsamAM ATalA phulahAra caDhAvU, ekamAsamAM ATavU ghI ApuM, ekavarSamAM zrA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (304) jainatattvAdarza. TalA aMgalUhaNAM ApuM, varSamA pATarbu kezara, caMdana, barAsa, kapurapramukha jagavAnnI pUjAmAM vAparuM, dhUpa, agarabatti ukhemU, akSata, naivedya, phala pUjA thA pramANe karUM, dhanane anusAra varSamA ATalI aSTaprakArI, sattara prakArI pUjA racAvU, varSamAM ATalA rupaiyA sAdhAraNa vyamA kharacaM, vaamAM ATavU avya pUjAvAste kharacuM, dinadina prati eka navakAravAlI arthAt mAlA paMcaparameSTi maMtranI, mokSAnimitta japuM, dinaprati roganA anAva bate namaskAra sahita be ghaDI dina caDe tyAMsudhI cAra AhAratuM pratyAkhyAna karUM, rAtrimA vihAra pratyAkhyAna karUM, rogAdikAraNe na thaz zake to zrAgAra, varSaprati ATalA sAdharmI baMdhujane jamADaM, e pramANe samyaktva pAduM; tathA samyaktvanA pAMca aticAra De te TAvaM. te pAMca aticArnu svarUpa kahiye liyeM: 1 prathama zaMkA aticAra. jinavacanamA zaMkA na karavI, kAraNa ke jinavacana bahuja gaMjIra ; te sarvanA yathArtha artha samajAvanArAkA . lamAM ko guru nathI, valI zAstro je je te anaMtanayAtmaka be. te mAM gaNatarI tathA saMjJA vicitra tarehanI . ko sthaDe koDIzabda koDano vAcaka , to koI sthaleM rUDhI vastuvAcaka , kAraNa ke zrInagaNi kSamAzramaNa sarvasaMghanA sammata AcArya, saMghayaNanAmA pustakamAM tathA vizeSaNavatI graMthamA lakhene ke, kozka AcArya koDI zabdane kroDano vAcaka mAnatA nathI, paraMtu saMjJAMtara mAneDe, vartamAna kAlamAM vIzane paNa koDI kahe, tathA soraTha dezamAM pAMca AnAne paNa koDI kahele. jevo zrA koDI zabdamA matAMtara be, tevI rIteM zata, sahasra zabdopaNa ko saMjJAnA vAcaka hoya to kAMza doSa nathI. valI zatrujaya tIrthamAM jyAM muni moda gayelA be, tyAM paNa pAMca koDI zrAdizabdonI ko saMjhA , tevIjarIteM bappana kulakoDI jAdava kahevAyace, tyAMpaNa yAdavonA uppana kulonI koDI ko saMjJA vizeSa , ejapramANe zAstromAM sarvasthaleM cakravartinI senA, tathA koNika ceTaka rAjAunI senAmA je koDI tathA zata sahasra zabdo be, te saMjhAvizeSavAcaka saMjava thAyaDe, te kAraNathI sarva zabdonA sarvasthaleM ekasarakhA artha mAnavA yukta nathI. thA-kathanamAM pUjyazrI jinajagaNitamAzramaNa purA sAdo ApanAraLe Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 312 ) jainatattvAdarza. 3 sUri kumArapAla rAjAne bahAra lAvyA. rAjAyeM pubdhuM ke mahArAja ! tamAso bahuja AzcaryakArI be. sUrijIe kayuM ke he rAjan ! iMdrajAlanI vidyA jerjane AvaDatI hoya, te ema karI zake be. iMdrajAla vidyAnAM sattAvIza pITha be, temAMthI sattara pITha zaMsAramA pracalita be, paraMtu sattAvIze pITha huM jAeM buM, hAla bIjo koipaNa jAratavarSamAM jAto nathI, ane je gururjae zramane te vidyA zrapI hatI, temaNeM evI zrAjJA paNa karelI se ke, javiSyamAM yA vidyA tamAre koine paNa devI nahi kAraNa ke vidyAthI moTo anartha utpanna yaze, sArAMza ke zrA kAlamAM jIva tucha buddhivAlA hovAthI tene yA vidyA jaraze nahi, valI teja kAraNathI amArA zrAcAryoMe yoniprAnRta zAstra vicheda karI dIghelAM be, te yoni prAnRtane anusAreM thA iMdrajAla racI zakAya De. zrA yoniprAnRtanuM kathana vyavahAra jASyacUrNImAM kareluM be, jyAM lakhyuM ne ke yA yoniprAnRtamAM taMtravidyA be, jenAthI sarpa, ghoDA, hAthI vigere jIvatAM jAnavara, vastunA melApathI banI zake be, tathA suvarNa, maNi, ratna pramukhapaNa banI zake be. yA mazAlAmAMja evI milanazakti be ke marajImAM Ave te banAvI vyo ? te kAraNathI varttamAnamAM navIna vastune dekhIne koie jainadharmathI calAyamAna na thavaM joie. tattvArthanA mahAjA mAM sAmaMta zrAcArya paNa lakhe ve ke iMdrajAlIyA tIrthaMkaranI samAna bAhyaruddha sarva banAvI zake be, te kAraNathI koi bAbatamAM camatkAra dekhI jinavacanamAM zaMkA na karavI. valI keTalAeka jainamatavAlAune zrA paNa Azcarya be ke, jyAre AryAvarttamAM be prahara dina hoya be, tyAre amerikAmAM ardharAtri hoya be, jyAre amerikAmAM be prahara divasa thAya be, tyAre AryAvarttamAM zra rAtri thAya be, te bAbatanA cokasa samAcAra tAranI madadathI temaja ghaDIyAlA sAdhanathI melavI zakAya be. yA vAtano yathArtha uttara huM pI zakuM tema nathI. mArI zraddhA evI paNa nathI ke pUrva zracAyanI zAhAdata zivAya samAdhAna karUM, kAraNa ke mAtra mArI kaMlpanAthI kAM jainamata satya thai zakato nathI, jainamata to potAnA svarUpathIja satya banaze, jo mArI kalpanAja jainamatanI satyatAnuM kAraNa hoya to, koi Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paricheda. (313) pUrvAcAryanI apekSAja raheze nahi, valI jenA manamA je artha sAro lAgaze te artha banAvI leze. jema vartamAnamAM ko pAkhaMDI maskarAe jhaga Adi vedo upara svakapola kalpita TIkA banAvelI , te ame vAMcI paNa je tee vedamaMtrAdi upara je bhASya banAvyu be, te maMtronA arthamAM evaM lakheluM De ke "agniboTa" arthAt varAlayaMtrathI cAlanArAM vahANa, tathA relagADI cAlavAno vidhi, tathA pRthvI gola , te sUryanI cAre bAjue phare , ane sUrya sthira , ityAdi aMgrejoe potAnI buddhinA balathI je navIna zodhanI vidyA bahAra pADI je, te sarva vidyAnuM vedomAM kathana . potAnA ziSyone vedatuM mahattva batAvavA vAste khakapolakalpita artha banAvI lIdhA be; ane pUrva mahIdharAdi paMDitoe vedo upara je dIpikA tathA nASyo racelA teunI niMdA temaja mUrkhatA pragaTa karelI be. jemake te mUrkha hatA, teu~ne vedanA artha AvaDatA na hotA. praznaH-pUrvanA zrartha boDIne navIna arthanI racanA karavAtuM zuM kAraNa ? uttaraH-prathama to vedo uparanAM prAcIna nANya, temaja dIpikA mAnavAthI vedonI satyatA, IzvaroktatA temaja prAcInatA siddha thatI na hotI. te kAraNathI IzAvAsya upaniSad varjIne, sarva upaniSado, sarva brAhmaNa nAga, sarva smRti, purANAdi zAstra, jASya, dIpikAdi mAnavAM tajI dIdhA, temaNe evo vicAra kayoM ke pUrvokta sarva graMtho mAnavAthI amAro mata bIjA matavAlA khaMDita karI deze, kAraNa ke pUrvokta sarva graMtho yukti pramANathI vikala be, valI prAcInoe je artha karelA , temAM keTalAeka artha evA be ke je zravaNa karavAthI zrotAjanone lagA utpanna thAya be, kAraNa ke mahIdharakRta dIpikA je vedanI TIkA De, temAM maMtrAdinA je artha lakhelA , temAM lakhyuM le ke yajJapatnI ghoDArnu liMga pakaDIne potAnI yonimAM prakSepa kare, ityAdi artha . tenuM varNana zrAgala upara lakhIza. te arthAne boDavAvAste, ane vedo khaMgana na thAya te vAste khakapola kalpita jASya banAvI aMgrejAdi pAzcimAtyanI rItimujaMba tathA iMjila matAnusAra artha banAvyA be, paraMtu vedAdivettA buddhimAn puruSo to ko te mAnatA nathI, ane jeTha mAne te kAMza Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (324) jainatattvAdarza. vedAdi jANatA nathI, kAraNa ke jyAre pUrvanA RSi muni, paMDita asatyavAdI temaja teUnA banAvelA artha asatya be, tyAre vartamAnanA banAvelAu~nA artha kevIrIteM satya karI zakaze ? je mUlamAMja asatya ne te navIna racanAthI kadApi satya thavAnA nathI. te kAraNathI potAnI buchino vicAra satya mAnavo, ane vedone mAnanArA prAcIna saMpradAya vAlAnA artha jUhA mAnavA, tenAthI adhika aviveka tathA anyAya ziromaNi paNuM bIju kayuM ? valI jyAre prAcInonA banAvelA artha jUga karaze, tyAre teUnA banAvelA vedo paNa jUgara uraze, te kAraNathI jerDa matadhArI , terjae kAM to potAnA prAcInonA kathana karelA artha mAnavA joze, athavA to te matane temaja tematanAM zAstrane tajI devAM joe, ane teja kAraNathI mArI evI zrajhA ke jainamatamA je prAmANika temaja paMcAMgI kAraka AcArya lakhI gayA meM tejene anusAraja mAre kathana karavu joze, khakapolakalpita kadApi nahi. je svakapola kalpita karaze temaja mAnaze, te kadApi jainamatavAlo banI zakaze nahi, ane tenI kalpanA paNa sarvathA satya uraze nahi, kAraNa ke pUrvAcArya jyAre jUga , tyAre navIna kalpanAvAlA kevIrIteM sAcA uraze ? te sarva kAraNathI pUrvanA praznano uttara paMcAMgI pramANathI hu~ zrApI zakato nathI, kAraNa ke 1 zAstro bahuja vicheda gayA be, tathA zAryarakSitasUrinA samayamAMcAreanuyoga toDIne pRthak pRthak anuyoga racavAmAM AvyA ne, tathA 3 skaMdhila AcAryanA samayamAM bAra varSa sudhI akAla paDyo hato te vakhatamAM zAstro bahuja vismRta thavA lAgyAM, jethI sarva sAdhue dakSiNa mathurAmAM samAja karI, je prasaMge je je AcArya tathA sAdhuUne je je zAstranAM je je sthala,smRtimA rahyAM itAM te te sthala ekatra karI lakhavAmAM AvyAM,bAdadha devarkigaNi damA zramaNa pravRti AcAryoe pAnAupara eka kroDa graMtho lakhyA, bAkInA tajI dIdhA, 5 prajAvakacAritramA lakhyu De ke, sarva zAstro upara TIkA lakhI hatI, je sarva vicheda gaz, tathA 6 brAhmaNo ane bauchoe to graMthono bahuja nAza karyo, tathA 7 musalamAno e potAnA samayamAM sarvamatanAM zAstromATImAM melavI dIdhAM, aMneka salagAvI dIdhAM, zeSa rahyAM te jaMDAromAM gupta rahevAthI galIgayAM, ane va Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama paricheda. (315) rtamAnamAMje naMDAromA paDelAM , te sarva ame vAMcelA nathI, ATalA zrATalA upajavo jainazAstro upara vItavAthI ame sarva zaMkAu~nuM kevI rIteM samAdhAna karI zakIe ? te kAraNathI jainamatamAM zaMkA na karavI. zrame sarva matanAM zAstro avalokana karelA be, paraMtu jainamatasamAna ati uttama mata bIjo kozpaNa mArA dekhavAmAM Avyo nazrI, tethI A matamA dRDha rahe joze. 1 zaMkA aticAra te kahevAya , jema ke jinavacanomAM zaMkA karavI arthAt jinezvara lagavAne kathana karelA nAva satya haze ke nahi ? zrA prathama aticAra De. 2 bIjo AkAMkSA aticAra. anyamatavAlAu~nAM ajJAnakaSTa dekhI, temaja ko pAkhaMDInA vidyAmaMtranA camatkAra dekhI, temaja pUrvajanmanA ajJAnakaSTathI phala pAmelA anyamatavAlAu~ne sukhI temaja dhanavAn dekhI manamAM vicAre ke anyamatavAlArjunA dharma tathA jJAna sArAMbe, jenA prajAvadhI, te dhanavAn , sukhI, tathA putrAdi parivAravAlA thAya , te kAraNathI hu~ paNa teUnoja dharma aMgIkAra karuM, jethI hu~ paNa dhanavAn temaja putra parivAravAlo thAlaM. zrAkAMdA aticAra teja jIvone lAgele, je jIvone jainadharmano bahuja sArI rIteM bodha hoto nathI. kAraNa ke jainadharmavAlA paNa sarva darijI tathA putrAdi parivArathI rahita nazrI, temaja anyamatavAlA paNa sarve dhanavAn temaja parivAravAlA nathI, sArAMza ke sarva potapotAnAM pUrvanAM tathA janmAMtaranAM karelA puNya pApanAM phala jogave je. jurma ke keTalAeka, manuSyajanmamAM sAte kuvyasanano sevanArAM batAM dhanavAn , ane keTalAeka kasAra, khATakI ityAdi nIcadhaMdhAnAM karanArAM paNa dhanavAn temaja putrAdi parivAravAlA temaja sukhI be, ane keTalAeka yA avasthAthI viparIta , te kAraNathI mAtra teja satya De ke darekajIva potAnA pUrvanA temaja janmAMtaranA sukRta puSkRtadvaM phala jogave be, mAtra thA janmanAM kRtyornuja phala jogavatA nathI. sarva matomAM rAjAja tha gayA be, temaja raMka paNa bahuja , te kAraNathI bIjA matanI bAkAMdA na karavI. jo karI e to bIjo aticAra, / 3trIjo vitigijA nAme aticAra be. je jIva potAnAM pUrvajanmanAM karelAM pAponA udayathI kuHkha jogave , tyAre evo vicAra kare Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (316) jainattattvAdarza. ke huM je dharma karUM tuM, tenuM phala mane zuM malaze ? arthAt dharmanuM phala mane malaze ke nahi ? valI jeTa dharma karatA nathI, te sukhI be, ghane huM dharma karUM, batAMpi duHkhI huM, te kAraNathI koNa jANe dharmanuM phala daze ke nahi ? tathA sAdhunAM malina zarIra tathA malina vastra dekhIne manamAM DuMgaMbA kare ke sAdhu sArA nathI, kAraNa ke temanuM zarIra gaMDu be tathA temanAM vastra paNa gaMdAM be. te saMsArathI kevI rIteM tarI zakaze, jo te uSNajalathI snAna kare to tethI kayuM mahAvrata tenuM jaMga thAya be ? uttaraH- jo dharmanuM phala na hoya to, saMsAranI vicitratA kadApi na hoya, te kAraNathI dharmanuM phala avazyameva be. valI sAdhu je malina vastra rAkhe be, tenuM kAraNa e be ke suMdaravastra rAkhavAthI mana zrRMgAra rasane cahAya be. valI striyo paNa suMdara vastravAlAune dekhI ne tejanI sAthe joga jogavanI ichA kare be. te kAraNathI ziyala pAlavAnI ichA rAkhanArA sAdhue zRMgAra karavo vAstavika nathI. valI snAna, kAmanuM prathama aMga be, tethI sAdhuune ucita nathI, ane koi kAraNa prasaMgeM sAdhu hAtha, pagAdi dhove to te kAM dUSaNa nathI, valI sAdhurjane potAnAM zarIra upara mamatva paNa nathI, chAne zucimAtra snAna to sAdhu kare be. paraMtu zarIranA sukhavAste. tathA zarIrane camakAvavA vAste snAna karatA nayI, kAraNa ke jainiunI evI zraddhAja nathI ke snAna karavAyI pApa dUra tha jAya be. jalasnAnathI zarIrano mela dUra thAya be, zarIrano tApa maTI jAya be, ane Alasa dUra thAya be, paraMtu pApa to dUra yatuM nathI, jo jala snAnathI pApa dUra tuM hoya to, anAyAseM sarva jIvanI mukti thara jAya, kAraNa ke evaM koi nathI je jala snAna karatuM nathI. valI sAdhune melA samajavA, te paNa moTI mUrkhatA De, kAraNa ke zarIreM mela hovAthI zrAtmA malina yato nayI zrAtmAto mAtra pApakaravAthIja malina thAya be. valI jagat vyavahAramAM melApaNuM strI sAthai saMjoga karavAthI, temaja koI malina vastuno sparza karavAyI mAnavAmAM Ave che, chAne sAdhutote sarva vastunA tyAgI be, tetha melA kahevAya nahi, balake sAdhu ne dhanyavAda devo joie, kemake tApa paDe be, lU vAya be, pasIno vahe be, batAMpi sAdhu ughADA page temaja khule mastake vihAra kare be, rAtriyeM mAtra bAjelA makAnamAM suveDe, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama pariveda, (327) paMkhA karatA nathI, komala zayyA temaja palaMga para sutA nathI, rAtrie jalapaNa pItA nathI, divaseMpaNa uSNa jala pIye be, A pramANe tenuM nAre tapa . tethI ulaTA je sAdhu banI bega ne, ane garamI lAge tyAre pADAnI peThe sarovaramA jaz paDe be, evA sukhazI vidhA zuM tarI jaze ? jeThane koz vAtano niyama nazrI. valI hAthI, ghoDA, rela pramukhanI khAri karavI, sarva prakAranAM phalanakSaNa karavAM, dhana rAkhavAM, makAna bAMdhavAM, khetI karavI, karAvavI, gAya, nesa, hAthI, ghoDA pramukha jAnavara tathA rathAdi ane zastrAdi saraMjAma rAkhavA, bala, balathI loko pAsethI dhana levAM, strI sAthe 'viSayasevana karavAM, suMdara khAnapAna karavAM, mAMsanadaNa karavAM, madirApAna karavAM, nAMganA ragaDA, carasanI calamo uDAvavI, hAthapaga tathA zarIrane vezyAnI jema camakAvavAM, cittamAM moTA animAna rAkhavAM, daMDa pIlavA, kustI karavI, ityAdi aneka sAdhuUne anucita kAmo karavAM, batAM zrI zrI khAmijI mahArAja banIThaNI besavaM, ame mahaMta ze, ame gAdipati jhae, ame jahAraka ze, ame zrIpUjya ze, zrame jagatno ujhAra karIe baze, ame mahAn a tabrahmavettA aze, zrame zubha IzvaranI upAsanA batAvIe baze, ame mUrtipUjana pAkhaMDano nAza karIe baze. have javya jIvoe vicAra karavo jozae ke, pUrvokta kuguruja zuM jala snAna karavAthI saMsAra samuzrI tarI jaze ? ane jeTha, jIvahiMsA, asatya, corI, mithuna temaja parigraha, zrA pAMcenA tyAgI, zarIranA mamatvarahita, pratibaMdharahita, kAmakrodhanA tyAgI, mahAtapakhI, madhukara vRttithI nidA lenArA, ityAdi aneka guNothI suzojita, zuM jala snAna nahi karavAthI pAtakI thajaze? kadApi thaze nahi. te kAraNathI sAdhuUne dekhI jugupsA na karavI, jo kare to trIjo aticAra. __ cotho mithyAdRSTinI prazaMsArUpa aticAra . jinapraNIta zrAjJAthI je bahAra le te mithyAdRSTi , kAraNa ke sarvajJanAM kathana karelAM vacano te mAnatA nathI, ane asarvajJanAM kathana karelAM vacano satya mAne , vatI asarvajJapraNIta zAstromAM je ayogya vAto kahelI , tejene bupAvavA vAste khakapolakalpita jANya, TIkA, artha banAvI mUrkha lokone bahekAvI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 318 ) jainatatvAdarza, gappA mAratA phare be, valI jeTane dharmaniyama kAM paNa nathI, ane anAtha pazune mAri jANe be, tathA dhUrttapaNAthI sAco Dola dhAraNa karI mUkhoMne mithyAtva jAlamA phasAve be, evA mithyAdRSTi be; terjanI prazaMsA ka ravI, tathA jinAjJA bahAra evA ajJAna kaSTa karanArAne kaheM ke, aho ! kevA mahAn tapasvI be! mahApuruSa be ! mahApaMDita be ! terjanI barAbarI karI zake tevA koNa be ? terjae dharmanI vRddhi vAsteja zrAvatAra dhAraNa karela be. valI mithyAdRSTi koi vrata yajJAdi kare to tenI bahuja prazaMsA kare, tame bahuja sArAM kAma karo bo, tamAro avatAra saphala be, ityAdi prazaMsA kare, te cotho aticAra be. 5 pAMcamo mithyAdRSTino paricaya karavo te aticAra be. mithyAdRSTinI sAthe bahuja melApa rAkhe, khAna pAna kare, vAsa kare, ityAdi aneka pra kArathI sahavAsa karavAyI mithyAdRSTinI vAsanA lAgI javAthI dharmazrI STa vAya be, te kAraNathI mithyAdRSTino bahuparicaya karavo te vAstavika nathI. jo kare to pAMcamo aticAra. jyAre gRhasthane samyaktva ApavAmAM Ave be, tyAre tene guru ba thAgAra batAve be. joba kAraNomAM tamane kAM anucita kAma karavuM paDe to AgAra rAkhI zakAya jethI tamAruM samyaktva kalaMkita ze nahi, te bAgAra nIce mujaba be. 66 1 prathama rAyA jigeNaM " nagaranA svAmi je rAjA, te koi - nucita kAma jorAvarIthI karAve to samyaktvamAM dUSaNa lAge nahi. 2 bIjA " gaNAjiraMgeNaM " gaNa arthAt jJAti tathA paMcAyata, te kar3e ke yA kAma tame avazya karo, nahi to tamane jJAti tathA paMcAyata mohoTo daMDa karaze. teve prasaMge jo te kAma karavuM paDe to samyaktvamAM dUSaNa nahi. 3 trI jo "balA jigeNaM " balavaMta cora, mlecchAdi terjane vaza paDatAM, jorAvarIthI te anucita kAma karAve to samyaktvamAM aticArarUpa dUSaNa nahi. 4 cotho devA nirjageNaM " koi puSTa devatA kSetrapAlAdi, vyaMtara zarIramAM praveza karI anucita kAma karAve to jaMga nahi, tathA koi devatA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptama parijeda. (31e) maraNAMta phuHkha Ape, jethI manamA dhairya na rahe, ane maraNAMta kaSTa jANI kAMza viruddha kAma karavU paDe to samyaktvamA aticAra jaMga nahi. ___5 "guruniggadeNaM" guru te mAtapitAdi temanA AgrahathI kA anucita kAma karavU paDe; tathA guru te dharmAcAryAdi tathA jinamaMdira, te. une arthAt gurune ko puSTa saMkaTa deto hoya, tathA jinamaMdira toDato hoya. jinapratimAnuM khaMDana karato hoya, to gurunigraha , teunI rakSA . vAste kA anucita kAma karavU paDe to samyaktvamAM dUSaNa nahi. 6 baho "vittikaMtAreNaM" vRtti je mukAlAdi Apatti zrAvI paDe,tyAre zrAjIvikAvAste ko mithyAdRSTine anusAra cAlavU paDe, tathA AjIvikA vAste ko viruddha AcaraNa karavU paDeto dUSaNa nahi.A u vastunA zrAMgArone ba biMDI kahe.tathA cAra AgAra bIjA le tepaNa kahiyeM jiyeM. 1 annavaNAlogeNaM" ko kArya ajANapaNe, upayoga prApyA vinA, kAzrnu kAMza thara jAya, jyAre yAda Ave, tyAre pharI te kArya na karavU te prathama AgAra. 2" sahassAgAreNaM" ko kAma akasmAt tha jAya; potAnA manamAM jANe ke A kAma mAre karavAtuM nathI, yogonI capalatAthI tathA niraMtaranA bahu anyAsathI jANatAM utAM paNa viruSka kArya thai jAya to samyaktvamAM naMga nahi, yA bIjo AgAra. 3 "mahattarAgAreNaM" ko moTo lAna thAya be, paraMtu samyaktvamAM dUSaNa lAge, tathA ko moTA jJAnInI AjJAthI kamavezI kara, paDe to, zrA trIjo zrAgAra . 4" sabasamAhi vattiyA gAreNaM" sarva samAdhi vyatyayathI arthAt moTA sannipAtAdi rogone prasaMgeM bAvarA thara javAthI, tathA ativRddhAvasthAmAM smRtijaMga thavAthI, tathA rogAdi saMkaTa samaye manamA ArtadhyAna thai javAne prasaMgeM, tathA sarpAdi DaMkha mAravAthI asamAdhi thavAnA samayamAM, A AgAra je. tethI samyaktva tathA vratajaMga thatAM nathI. teve prasaMgeM, koI mUrkhanA kahevAzrI ArtadhyAnamAM prANa tyAgavA te yogya nathI. keTalAeka jainamatanA ananijhonuM ema paNa kahevU De ke, game tema thara jAya topaNa, je niyama lIdhelu , te kadApi toDaq nahi, A kahe sa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (330) jainataccAdarza. fthA vAstavika nathI, kAraNa ke jo par3helethI AgAra rAkhyA be, to pI vratanaMga kevIrIteM thAyaDe ? ane je vArttadhyAnamAM marI jAyate, tathA zrAgAra rAkhatA nathI, teja jainamArganI zailInA ajANa be. te kAraNathI ba biMDI ne cAra AgAra sarva bAre vratamAM jANavA, valI sAdhunA sarva pratyAkhyAnamAM anazana paryaMta Aja cAra zrAgAra jANavA. itizrI tapagatriyagaNizrImaNi vijaya, taviSya munizrI buddhi vijayata viSya munyAtmA rAmAnaMda vijaya viracite jainatatvAdarza (gurjara bhASAMtare ) samyagdarzana niyanAmA saptamaparicchedaH saMpUrNaH // 7 // // thASTamaparicheda prAraMbhaH // yA parichedamAM cAritranuM svarUpa lakhiyeM biyeM, cAritra dharmanA be neda be. eka sarvacAritra. bIjaM dezacAritra. temAM sarva cAritra to sAdhumAM hoya. tenuM svarUpa yA parichedamAM lakhiye biyeM. dezacAritranA bAra neda a. dezacAritra gRhasthadharma be. bAra vratarUpa be. tenuM kiMcit kharUpa lakhatAM prathama sthUlaprANAtipAta viramaNa vratanuM svarUpa lakhiye biyeM. 1 sthUlaprANAtipAta viramaNavratanA be neda be. eka dravya prANAtipAta vrata, bIjaM nAva prANAtipAta vrata. dravyaprANAtipAta viramaNatratanuM svarUpa evaM beke, parajIvane potAnA AtmAsamAna jANIne terjanA daza dravyaprAenI rakSA karavI. yA vyavahAra dayArUpa be. bIjuM nAva prANAtipAtavrata. te potAno AtmA karmavaza paDyo thako duHkha pAmebe; valI jAvaprANa je jJAna, darzana, cAritrAdi, terjanA, mithyAtva, kaSAyAdi azuddha pravarttanacI pratikSaNa ghAta thayA karele, te karmazatrunaMdhI jAvaprANano ghAta yato - Career vAste, tathA AtmAne karmazatruthI boDAvAvAste upAya karavA te upAya I pramANe. AtmaramaNatA kare. parajAva ramaNatA tyAge. zuddhaupayogamAM pravartte. karmanA udayamAM vyApaka rahe. eka svabhAva mamatA kare. yA upajoga samasta karmazatruno uccheda karavAne amogha zastro be. - rthAt sakala parajAva iSThatA dUra karI, svarUpa sanmukharUpa upayogamAM pravarttAvij, tenuM nAma jAvaprANAtipAta viramaNatrata kahiyeM. tenuMjanAma jAva. have sthUla nAma moTA dRSTigocara hAle, cAle tevA je prasajIva, teune saMkalpathI na i. zrIMyAM hiMsAnA cAra prakAra batAvIe bIe. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda, (32) AkuTTI. te niSedha vastune utsAhathI karavI. jemake saMpUrNaphalanA jaDayAM karavAM, te zrAvakane niSedha , tethI jeNe jeTalI jAtanAM phala khAvAmAM rAkhyAM hoya, temAMdhI kozpaNa phalanuM naDadhuM na karavU, batAM manamA utsAhapUrvaka naDayAM kare to bAkuTTI hiMsA lAge. 2 darpa hiMsA. te cittanA ubaraMgathI, unmattapaNAzrI, garvadhAraNa karIne, doDe temaja gADI, ghoDA pramukha doDAve to darpa hiMsA lAge. 3 kaTapahiMsA. te zarIranA kAmanogavAste tIna abhilASApUrvaka, kAmano josa caDAvavAvAste trasa jIvanI hiMsA karI, golI, mAjama pramukha banAvI khAya to kalpahiMsA lAge. 4 pramAdahiMsA. te gharanAM kAmakAja, jema ke rAMdhavU, dalavU, jaraDavU pramukha aneka kAma karatAM trasajIvanI hiMsA tha jAya to pramAda hiMsA lAge. A cAre hiMsAmAMnI prathamanI hiMsA, tathA bIjI hiMsA to bilakula na karavI jozae. te kAraNathI saMkalpathI AkuTTI tathA darpathI trasajIva haNavAno tyAga kare. vatI jema A kIDI jAya , tene hu~ mArUM? evA saMkalpathI haNavaM, haNAvavaM, te AkuTTI saMkalpa kahevAya De, evA saMkalpathI niraparAdhI jIvone, kAraNa vinA haNuM nahi. haNAvU nahi, evo niyama kare, ane sAMsArika zrAraMja, rAMdhavA pramukhanAM kAma karatAM, tathA putrAdinA zarIramAM kIDA pramukha paDatAM, vyAdhine prasaMge auSadhopacAra karatAM yatnApUrvaka pravarte. valI ghoDA, balada pramukhane cAbaka pramukha mAravA paDe teno AgAra rAkhe. tathA peTamAM kRmi, gaMDolA, pagamA nArA arthAt vAlA, harasa, jU pramukha aneka jIva zarIramAM upaje, tathA khajana, mitrAdinA zarIramA upaje, tenA upacAra karavAnI jayaNA rAkhe. kAraNa ke sAdhune to trasa tathA sthAvara, sUkSma tathA bAdara, sarvajIvonI hiMsA navakoTI vizuddha apramatta yogothI sarva hiMsAno tyAga De, tethI sAdhune vIza vizvA dayA be, zrane gRhasthathI to savA vizvA dayA palI zake . tenuM svarUpa lakhIe bIe. // gAthA // jIvAsuhumA thUlA, saMkappA zrAraMjA nave vidA // savarAha niravarAhA, sAvikA eva niravirakA // 1 // arthaH-jagatmA jIva be prakAranA . 1 sthAvara, 5 trasa. temAM sthAvaranA beneda , 1 sUkSma, 2 bAdara. temAM sUkSmajIvonI hiMsA to thatIja nathI, kAraNa ke ati Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (322) jainatattvAdarza, sUkSma jIvonA zarIrane bAhya zastranA ghA lAgatA nathI; paraMtu ahIMA to sUkSmazabda, sthAvara jIvo je pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspatirUpa pAMca bAdara sthAvara, te sUkSma vAcaka be, ane sthUla jIva te chIMjiya, tIjiya, caturiMjiya paMceMjiya jANavA. thA baMne nedamAM sarvajIva zrAvI gayA. te sarva jIvonI trikaraNa zuddhiyI sAdhu rakSA kare , te kAraNathI sAdhune vIza vizvA ( vasA) dayA be. zrAvakathI to pAMca sthAvaranI da. yA palatI nathI, sacitta AhArAdi karavAthI avazya hiMsA thAya , te kAraNathI daza vizvA dayA dUra thaz. bAkI daza vizvA rahI. sArAMza ke trasajIvanI dayA rahI. trasajIvanI hiMsAnA paNa be neda . eka saMkapathI haNavA, bIjA AraMjathI haNavA. temA saMkalpathI haNavAno tyAga be, paraMtu zrAraMjanI hiMsAno zrAvakane tyAga nathI, zrAraMja hiMsAmA yalA rAkhavAnI , kAraNa ke AraMja hiMsA zrAvakane thAya , te kAraNathI daza vizvAmAthI pAMca vizvA bAda thakSa, arthAt saMkalpathI trasajIvanI hiMsAno tyAga . valI tenA paNa be neda . eka sAparAdhI, bIjA niraparAdhI. temAM niraparAdhI jIvone na haNavA, ane sAparAdhI jIvone daNavAnI jayaNA he. kAraNa ke sAparAdhI jIvanI dayA zrAvakathI sadA sarvathA palatI nathI. jema ke gharamAM cora AvI corI karI dhana, mAla lai jatA hoya, teune mAryA, kuTyA vinA te dhana, mAla boDatA na hoya, tathA potAnI strInI sAthe ko anyapuruSa purAcAra sevato dekhavAmAM zrAve, teve prasaMge mAravo paDe, tathA koz zrAvaka rAjA hoya, athavA to rAjAnA hukamathI yuddha karavA jaq paDe, teve prasaMge zrAvaka, prathama zastra calAve nahi, paraMtu jyAre zatru zastra calAvI mAravA Ave te samaye zatrune mAravA paDe. tathA siMhAdi jAnavara khAvA zrAve, te vakhate teune mAravAM paDe. tyAre saMkalpathI paNa hiMsAno tyAga nathI. te kAraNathI pAMca vizvAmAMthI zraradhI bAda thakSa, bAkI aDhI vizvA dayA rahI. arthAt mAtra niraparAdhI trasajIva dRSTigocara Ave te ne na mAraM. evo niyama rahyo. tenApaNa be neda , eka sApekSa, bIjo nirapeda. temAM paNa sApekSa niraparAdhI trasajIvanI dayA zrAvakathI palatI nathI, kAraNa ke zrAvaka jyAre ghoDA gADI, balada gADI, ghoDA, ghoDI pramukhanI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama parijeda. (3zae) 3 khadArA maMtraneda aticAra. potAnI strIe kAM bAnI vAta kahelI hoya, te vAta pati * lokomA prakaTa kare. upalakSaNathI jAi pramukhanI kahelI vAta pragaTa karavI. tAtparya e De ke marmavAlI vAta pragaTayavAthI strI zrAdi kuvAmAM par3I DubI mare . 4 mRSA upadeza aticAra. bIjAu~ne asatya kAmo karavAno upadeza / Apavo. valI viSayasevavAnAM corAzI Asana zikhavavAM, tathA bIjA jethI phuHkhamAM zrAvI paDe tevo upadeza karavo. valI vIryapuSTinAM auSadhAdi batAvavAM, jethI viSaya, kaSAya atyaMta vRddhi pAme, ane jethI bahuja viSayasevana karavAmAM thAve tevo upadeza karavo te. ___5 kUTa lekhakaraNa aticAra. jUga dastAveja banAvavA, jUThI sahI karavI, jUThI mahora bApa karavI, adaro cusI nAkhI, navA adaro dAkhala karavA, ityAdi bIjAne nukazAna thAya tathA puHkha thAya evA hetuthI kUTalekha karavA te A pAMca AticAra, tathA pUrvokta pAMcaprakAranAM zrasatya narakAdi gatinAM kAraNa jANI, zrAvaka avazya varje, zati mRSAvAdaviramaNabata. ____3 trIjA sthUla adattAdAna viramaNa vrata, kharUpa lakhiye biyeM. moTI corI karavI, jemake dhADa corI karavI, rastAnI buTa karavI. gaNezIrSa mArI jIta phoDI khAtara pADavU, jabaradastizrI bIjAnI vastu levI, bala kapaTathI ugIne bIjAnI vastu levI, vizvAsaghAta karI bIjAnI vastu - lavI javI, aparAdhasahita milakatano khoTo upayoga karavo, milakatanI adalAbadalI karavI, ityAdi adattAdAna arthAt corInuM svarUpa je. corI karavAthI paralokamAM narakAdi mAThI gati prApta thAya , ane thA lokamAM paNa pragaTa thavAthI rAjyadaMDa, apayaza, tathA apratIti thAya . te kAraNathI zrAvaka adattAdAnano tyAga kare. adattAdAna vratanA bedabe, te kahiye Diye. avya zradattAdAna viramaNa vrata. pUrvokta prakAreM bIjAnI paDelI ke visarelI vastu levI nahi te avya zradattAdAna viramaNavrata . 2 nAva zradattAdAna viramaNavrata. para je pujala avya, tenI racanA, varNa, gaMdha, rasa, sparzAdirUpa, trevIza viSaya, tathA zrApakarmanI vargaNA, 42 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (330) jainatattvAdarza. zrA sarva parAi vastu , te vastu tatvajJAnamAM jIvane agrAhya be, batAM temanI je udaya nAvathI vAMga karavI te nAva corI samajavI. jinAgama zravaNa karI temano tyAga karavo, tathA pujalAnaMdi paNAno anAva karavo, teja nAva adattAdAna viramaNa vrata . je je karmaprakRtino baMdha nAza pAmela hoya, te nAva adatta viramaNa vrata kahevAya. sAmAnya prakAre zradattanA cAra neda be. 1 koznI vastu tenI paravAnagI vinA levI te khAmi adatta. 5 sacitta vastu arthAt jIvavAlI vastu, phUla, phala, bIja, gubA, patra, kaMda mUlAdi, bakarA, gAya, suarAdi, tejeno nAza karavo, bedavAM, nedavAM, kApavAM ityAdi te jIva adatta, hetu e ke phulAdi jIvoe potAnA zarIrane bedavA, nedavAnI AjJA ApI nathI, ke amAkaM bedana, nedana karo, te kAraNazrI te jIva zradatta je. 3 je vastu tIrthakara, arhata jagavaMteM niSedha karelI , teunu je grahaNa karavU, jemake sAdhune azuddha AhAra karavAno niSedha , ane zrAvakane ajaya vastugrahaNa karavAno niSedha be, batAM te zrAjJAviruka grahaNa kare to te tIrthaMkara adatta. 4 koza sAdhu zAstrokta rIti mujaba nirdoSa AhAra zuddha grahaNa karI lAve, panI te AhArA dine gurunI AjJA vinA upanogamAM bahe to te guru adatta, pUrvokta cAre adatta saMpUrNa to jainanA yatija tyAgI zake, gRhasthathI to mAtra khAmi adattaja tyAgI zakAya be, te kAraNathI tenIja A sthale mukhyatA . sArAMza ke parAz vastu pUrvokta rIte levI nahi, jo lahe to cora kahevAya, rAjyadaMDa pAme, apayaza, apakIrti, apratIti thAya, te kAraNathI pArakI vastu grahaNa karavI nahi. je vastu yat kiMcit mUla vAlI , arthAt je levAthI tenA mAlekane evaM nukasAna thatuM nathI ke ko samaju mANasanA vicAramA te nAre paDatuM thAya, sArAMza ke je levAthI cora nAma paDatuM nathI, tevI vastu levAnI jayaNA rAkhe. valI koinI paDIgayelI vastu hAthamA Ave, paLI jANavAmAM Ave ke te vastu amuka sakhsanI be, to te vastu tene Ape, jo te vastunA mAlekano patto na male, ane potAnuM mana dRDha rahe to te vastu pote rAkhe nahi kadAcit bahu mUlyavAn vastu hoya, ane mana dRDha rahe to te vastu Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama parijeda. (331) laza potAnA khAdhInamA keTalAeka divasa rAkhe, jo tenA mAlekano patto male to tenI khAtrI karI tene soMpI de, ane saMpUrNa rIteM zodha karatAM utAM teno mAleka mAlama na paDe to dharma khAtAmAM te dhanano upayoga kare. potAno khannAva atyaMta lonI hoya to paNa te vastunI ardha kiMmata to dharmanA kAmamAMja vApare. potAnI jamInamAM khodatAM dhanAdi nikale to te rAkhavAvo AgAra be. paraMtu temAM paNa ardha hisso, zrathavA cotho hisso dharmamAM vApare to te uttama . valI bIjAnI jagA kiMmata ApI lIdhI hoya, te khodatAM jo dhanAdi nikale, ane potAnA manamAM saMtoSa hoya to te jagA vecanArane nikalelI vastu soMpI de, paraMtu potAno khannAva lojI hoya ane vecanArane ApavAnI marajI na hoya, to paNa ardhajAga dharmamAM vApare, ane ardhanAga pote rAkhe. valI ko sakhkha potAnI pAula dhana mukI marI gayo hoya, ane teno ko vArasa na hoya, evI bInA zrAvakanA jANavAmAM Ave to uttama mANasone paMcamAM rAkhI tene te bInA jAhera kare, ane paMcanA pharamAna mujaba kare; te pramANe karatAM kadApi dezakAlanI viSamatAthI rAjyasaMbaMdhI kleza uThavAno saMjava lAge, tathA ko lonI rAjA pharamAna kare ke tamArA dharamA AvIrItanuM bIjuM dhana De ityAdi viTaMbanA thavAno jayalAge to maunapaNe te dhana dharmakAryoMmAM vApare. ___ gharanI corInuM svarUpa thA pramANe. gharanI sarva vastuUnAM mAleka mAta pitA , terjunI AjJA vinA dhanavastrAdi devAnI jayaNA rAkhe, temaja je unI sAthe prema hoya, tathA jeTha saMbaMdhI hoya, ane jeUnA gharamAM javA AvavAno temaja khAvA pIvAno vyavahAra hoya, te ne puLyAvinA kAMza vastu khAvAmAM athavA jogavavAmAM Ave to teno zrAgAra rAkhe, paraMtu jo te vastuno upanoga karatAM mAlekanuM mana duHkhAya to te vastu grahaNa kare nahi. e pramANe trIjuM adatta vrata pAle. yA zuka vyavahAra adattAdAnaviramaNa vrata be. nizcayathI zradattavrata to jeTalo abaMdha pariNAma thayela be, arthAt guNasthAnakanI vRddhi thavAthI baMdhavyavacheda thayo hoya , teja nizcaya a Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (335) jainatattvAdarza. datta viramaNa vrata kadevAya . A vratanA pAMca aticAra be. te varje, tenuM kharUpa kahiye liye. 1 stenADhata aticAra. coranI corelI vastu stenAhata kahevAya . te vastu lahe nahi, arthAt coranI vastu jANIne lahe nahi, kAraNa ke je corInI vastu jANIne lahe , te lenAra paNa cora , jaina matanA zAstromAM coranA sAta prakAra . yathA // caurazcaurApakomaMtrI, nedazaH kANakakrayI // annadaH sthAnadazcaiva, cauraH saptavidhaH smRtH||1|| zrA prathama aticAra. prayoga aticAra. te corI karanArAu~ne preraNA karavI. jemake are! tame dhaMdhAvinAnA bAnAmAnA AjakAla kema besI rahyA Do? jo tamArI pAse kharacI na hoya to huM madada karu. tame laz zrAvazo te vastu hu~ vecI thApIza. tame corI karavA jAu~. ityAdi vacanothI corone preraNA karavI. A bIjo aticAra. 3 tat pratirUpaka vyavahAra aticAra. te sArI vastumA kharAba vastu melavI vecavI. jemake kezaramAM kasuMbAdi melavavAM, ghImAM sAdi, hiM. gamA guMdarAdi melavAM khoTI kastUrI kharI dAkhala vecavI, aphImAM nela saMjela karI veca, jUnAvastrane raMgAvI navAnA jAvathI vecavAM, rUmAM pANI nAkhI vecavaM, udhamAM pANI nelavI veca. ityAdi kAma karavAM. zrA trIjo aticAra. 4 rAjya viruddha gamana aticAra. te potAnA zeheranA athavA dezanA rAjAe pharamAna karyu hoya ke amuka gAma jarbu zrAvaq nahi, temaja te gAmanA loko sAthe vyApAra karavo nahi, utAM rAjAnI zrAjhArnu ubaMdhana karIne vairI rAjAnA deza gAmamA jaq Avaq tathA vyApAra karavo. zrA cotho aticAra. ___5 khoTAM tolAM mApAM rAkhavAM te aticAra. jaMga tolAM, mApathI devaM, aMne adhika tolA,mApathI le. zrApAMcamo aticAra. ititRtIyavratasvarUpa, cothu vrata. maithunasevanano tyAga, te maithuna tyAgavata kahevAya che. maiMthunanA be neda . 1 avya maithuna tyAga, 5 nAva maithuna tyAga. avya maithuna to parastrI tathA parapuruSa sAye saMgama karavo te temAM puruSa strIno Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ makhI tenAla, ne tRSNAe le ke cetanayA vyavahAra aSTama parijeda. (333) tyAga kare,ane strI puruSano tyAga kare, arthAt arasa parasa ratikrIDA kAma sevanano tyAga kare, te avyabrahmacArI tathA vyavahArabrahmacArI kahevAya De. nAva maithunarnu kharUpa evaM ke cetanarUpa puruSa, parapariNatirUpa viSaya vilAsa, ane.tRSNA, mamatArUpa kuvAsanA, evI nizcaya parastrIne malI tenI sAthe lAlana, pAlana, kAmavilAsa karavo te. tenuM jinavANInA upadezathI, tathA gurunI hitazikSAthI jJAna thayu, tyAre jAtihIna jANIne, temaja bhaviSyamAM tenuM sevana mahAkuHkhadAyaka pariNAmavAeM thavAnu De ema jANIne, tathA pUrvakAlamAM tenA sevanathI anaMta janma maraNanAM duHkha anujavyAM ne ema vicArIne te vijAtIya strIno tyAga karavo te ThIka be, ane mArI paramajakta, khajAtIya, uttama, sukulavatI strI, samatArUpa suMdarI, teno saMga karavo vAstavika je. valI vijAva pariNatirUpa parastrIe mArI sarva vinUti haraNa karI be, tethI sadgurunI sahAyatAthI have te kuSTa pariNatirUpa strInA saMgano thoDo nigraha karUM, tyAgavAno nAva AdaruM, jethI zuddhakhajAva ghaTarUpa gharamA praveza karUM, tathA mArA kharUpanA tejanI vRddhi thAya ema pravartu; evI samajaNa lA. vIne parapariNati magnatAno tyAga kare, temaja karmanA udayamA vyApaka na thAya, ane zuddha cetanAnA saMgI thAya, te nAva maithunatyAgI kadevAya . avya maithunanA tyAgI to gae darzanamA matI zake be, paraMtu nAvamaithunanA tyAgI to zrIjinavANI zravaNa karavAthI, jyAre nedazAna ghaTamAM pragaTa thAya , tyAre navapariNatithI sahaja udAsInarUpa nAva thAya ne tevA maithunanA tyAgI jainamatamAMja hoya .. __ sthUla parastrIgamanaviramaNavrata. te parastrIno tyAga karavo, parapuruSanI vivAhitA strI, tathA paranI rAkhelI strI, tenI sAthe anAcAra na sevavo, evaM je pratyAkhyAna, te paradAragamana viramaNa vrata; ane potAnI strImAM saMtoSa karavo evaM je vrata, te khadArAsaMtoSa vrata . devAMganA tathA tiryaMcaNI, teunI sAthe kAyAthI maithuna sevana karavAno niSedha aa vratamA je. valI vartamAna strIno tyAga karIne, bIjI strI sAthe vivAha na kare; tathA divaseM potAnI strI sAthe paNa maithuna sevana na kare, kAraNa ke dinasaMjogathI je saMtAna utpatti thAya be, te Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. ( 334 ) nirbala cAya be jo kAma abhilASA adhika hoya to divasanI paNa maryAdA kare. tevIjarIteM strIpaNa para puruSano tyAga kare. e pramANe cothuM vrata pAle. yA vratanA pAMca aticAra be. te varje, te lakhiyeM biyeM. 1 aparigrahItAgamana aticAra paraNyA vinAnI (kumArI) tathA vidhavA strI parigRhItA kar3evAya be, kAraNa ke terjano ko narttAra nathI. koi alpamati, viSayAbhilASI manamAM ema vicAre ke meM to parastrIno tyAga karelo be, ghane aparigRhItA to koinI strI nathI, tethI tenI sAthai viSayasevana karavAthI mAruM vratajaMga nahi thAya, evo vicAra karIne kumArI tathA vidhavA strInI sAthe joga vilAsa kare, tathA strI paNa vratadhAraNa karIne kuMvArA tathA rAMDelA puruSanI sAthe vyajicAra sevana kare to yA aticAra lAge, A prathama aticAra. 2 itvara parigRhItAgamana praticAra itvara arthAt alpakAla kopuruSa thoDI mudata mATe koi vezyAne potAnI karI rAkhelI hoya teve prasaMgeM te puruSa jJAnanA udayathI evo vicAra kare ke mAre to parastrIno tyAga be, chAne vezyAno saMbaMdha to mAre alpakAla mATe be, tethI vezyAnI sAtha sevana karavAyI mArA vratano jaMga thaze nahi, evA zrajJAnatAyukta vicArathI viSayasevana kare to bIjo aticAra lAge. valI strI paNa potAnI zokyanA vArAne divase potAnA jataranI sAthe viSaya sevana kare te evA vIcArathI ke meMto mArApati sAthe viSaya sevana karela be, tethI mArA vratano jaMga thaze nahi, teve prasaMge strIne paNa aticAra lAge. pUrvokta baMne rItimAM zrAvaka yathArtha rIteM jAeyA paDhI pharIthI te pra. mANe kare to vratajaMga thAya, paraMtu aticAra nahi. 3 naMgIDA aticAra anaMganAma kAma. te kAma kaMdarpa jAgrata karavo. liMgana cuMbana pramukha karavAM netronA hAva nAva kaTA, vA maskarI pramukha, parastrI sAthe karavAM. manamAM evo nicAra varavo ke meM to parastrI sAthe paraspara eka zayyA upara viSayasevanano tyAga karelo be, paraMtu anaMgakrIDAno tyAga karelo nathI. evo vicAra karanAra mUDhamati jANato nathI ke pUrvokta kAmakrIDAthI vrata kadApi rahIzake nahi, kAraNa ke tevI manovRtti mahApApa to te jIveM upArjana karI lIdhuM. nizcaya nayanA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariccheda. ( 335) matathI teno vratajaMga paNa thara gayo. valI potAnI strIsAthe corAzI Asaate viSayasevana kare, tathA paMdara tithinA vicAre strInI sAthai aMgamaInA di pUrvaka kAma pradIpta kare, atyaMta kAmAbhilASI tathA potAnI strIno yoga na prApta thA to hastakarma kare. strIpaNa atyaMta kAmavyApta thai guhyasthAnamo vastu saMcArAdi hastakarma kare. tevA prasaMge yA yaticAra lAge. te kAraNI zrAvake aneka upAyathI kAma ichA maMda karavI joiyeM, kAraNa ke viSayavRtti maMda vAthI, ne vIryanuM rakSaNa karavAthI, buddhi, ArogyatA, Ayu, bala pramukha vRddhi pAmebe, ghane kAmasevana adhika karavAthI terjanI maMdatA thatAM mana malina thAyaDe, pApavRddhi pAmebe, dAya, cama, mUrchA, klama, svedAdi aneka roga utpanna thAyaDe. te kAraNathI mAtra jethI vedavikAra zAMta thAya, teTaluMja maithuna sevana kara, evI abhilASA joie. valI jyAre kAma utpanna yAya, tyAre strInI kAmasevananI jagAne jAjarU samAna gaNe. evo vicAra manamAM lAve ke strInuM zarIra malamUtra - zrI nareluM be, viSayasevananuM sthAna atyaMta malina, durgaMdhamaya be, sukhamAM paNa durgaMdhamaya lAla be, nAkapaNa durgaMdhayukta zleSmavAluM be, kAnamA mela a. peTamA viSTA mUtra jarela be, nasomAM khAnapAnano durgaMdhamaya rasa rudhira, hADa, cAma, carabI, vAta pitta, kapha narela be, strInuM zarIra atyaMta azucinuM putaluM be, jyAMcI vAsa nikalaze tyAM mahAdurgaMdhamaya vAsanikalaze, valI te zarIra nitya, azAzvata, saDana, paDana, vidhvaMsana jAvavAluMbe, e pramANe strInA zarIrano khajAva batAM dilagiri be ke catura puruSo paNa kAmAdhIna thai viSayasevanamA mana rahebe, tethI pUrvokta satya samajathI vicAra karI kAmane zAMta kare. yA trIjo aticAra. 4 para vivAhakaraNa aticAra potAnA putra, putrI vinA, yazavAste tathA puNyavAste, bIjAuMnA vivAha kare, karAve. yA cotho praticAra. 5 tIvrAnurAga aticAra puruSa, strIupara, temaja strI, puruSa upara kAma sevana jilASAcI atyaMta rAga, sneha rAkhe. parastrIne dekhI manamAM tenIsAthe maithuna sevananI bahuja cAhanA rAkhe rAta dina kAmakAja karatAM sutAM, besatAM, uThatAM, jatAM yAvatAM, strImAMja cittavRtti rAkhe; temaja kAmavRddhimATe, aphINa, mAjama, jAMga, haratAla, pArA, trAMbu pramukha Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (336) jainatattvAdarza. khAya, ane tepramANe khAza kAmavRddhi karI, strIsAthe atyaMta prIti kare, strIpaNa kAmavRddhimATe aneka auSadhopacAra kare, hAvanAva, viSaya, lA. lasA kare. zrA pAMcamo aticAra. pAMce aticAranuM svarUpa zrAvaka jANI tene tajavAnI anilASA kare. pAMce aticAranuM vizeSa kharUpa dharmaratna prakaraNanI TIkAthI jANavU. zati caturthavrataM. _5 pAMcamA sthUlaparigrahaparimANa vratanuM svarUpa lakhiye biyeM. pari. grahanA be nedaje. eka bAhyaparigraha adhikaraNarUpa, te avya parigraha, navaprakArano ke. bIjo jAva parigraha, te cauda anyaMtara graMthirUpa, parajAva grahaNarUpa, samasta pradeza sahita, sakaSAyIpaNe baMdha, te nAva parigraha . valI zAstramA mukhya vRttithI, mULane nAva parigraha, kahelI be. temAM cauda prakAranA atyaMtara parigraha ApramANe . 1 hAsya, 2 rati, 3 zrarati, 4 naya, 5 zoka, 6 jugupsA, krodha, mAna, e mAyA, 10 loja,' 11 strIveda, 15 puruSaveda, 13 napuMsakaveda, 15 mithyAtva. A cauda anyaMtara graMthi . A saMsAramA jIvane kevala aviratinA balathI zvA, zrAkAzasamAna anaMtI . kadApi tenuM mApa az zakatuM nathI, aviratinA udayathI zchA, ane svAbalathI karmabaMdhanamAM paDatAM thakAM cAre gatimA zrA jIva bramaNa kare. navitavyatAnA yogeM puNyanA udayathI manuSyanavAdi sakala sAmagrIno yoga prApta karIne sadgurunA satsaMgathI zrIjinezvara nagavAnanI vANI zravaNa karavAmAM AvI; anukrameM cetanA, jAgratadazAno anujava karavA lAgI; manamA vicAra thayo ke aho! huM samasta parajAvathI anya DaM! zrabaMdhI, avedya, anneya, adAhya dharmI hU~! paraMtu zvAne adhIna.banavAthI samasta bedana, nedana, parimaNAdi phuHkhone jogavanAra paradharmI banI rahyo buM! te vAste samasta paranAvadvaM mUla je zchA , te dUra karUM. bAda samasta parajAva tyAgarUpa cAritra zrAdare. sAdhuvRtti aMgIkAra kare; ane je jIva zchAnuM prabala hovAthI ekadama sarva parigraha tyAgavAne samartha na hoya, ane doSathI karato hoya, to gRhasthadharma, zvA parimANarUpa vrata zrAdare. te zchA parimANa vrata navaprakAre je. tenuM kharUpa. 1 prathama dhanazvA parimANavata. dhananA cAra prakAra . 1 gaNima dhana nAlIera pramukha, je gaNatrIthI vecavAmAM Ave te. 2 dharima dhana, gola Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariveda. (337) pramukha, je tolIne vecavAmAM Ave te. 3 parivedya dhana, sonU, rU', javAhirapramukha, je parIkSAthI vecavAmAM Ave te.4 meya dhana, udhapramukha, je mApIne vecavAmAM Ave te. yA cAre prakAranA dhananuM parimANa kare, te dhana parimANa vrata. 2 dhAnya parimANa vrata. dhAnyanA covIza prakAra . 1 kamoda, raghaLaM, 3 juvAra, 4 bAjarI, 5 java, 6 maga, 7 maTha, aDada, e ghuTa, 10 boDA, 11 maTara, 12 tuara, 13 kisArI, 14 kojavA, 15 kaMgaNI, 16 caNA, 17 vAla, 10 mezrI, rae kalathI, 20 masUra, 1 tala, 22 maMDavA, 23 kurI, 24 baMTI. A dhAnya khAvA vAste temaja vyavahAra vAste upayogI be; ane 1 dhANA (dhanIyA), jIDI, 3 sovA.4 ajavAyana, 5 jIraM, zrA pAMca dhAnyanI jAti be, paraMtu auSadhAdimA kAmamAM Ave be. tathA 1 zAmaka, 2 maNakI, 3 juraTa, 4 cekarIzrA, thA cAra mAravADa dezamA prasiddha je. bIjAM paNa keTalAMeka dhAnya vAvyAvinA uge , je loko ukAlanA vakhatamAM khAya . yA sarva jAtinAM dhAnyanuM parimANa kare, 3 kSetraparigraha vrata. vAvavAnA khetara, tathA bAga, bagIcAdi jANavAM kSetranA traNa neda 21 varSAdanA pANIthI vavAya evAM kSetra, 5 kuvAnA pANIthI vavAya evAM kSetra, 3 baMne prakAranA pANIthI vavAya evAM kSetra. e pramANe kSetra parimANa kare. 4 vAstuka parimANa vrata. ghara, hATa, havelI pramukha. tenA paNa traNa neda 2 1 jamIna tala mAla vinAnA. 2 ekamAla, be mAla, traNamAla, yAvat sAtamAla sudhI, 3 noyarAM. tenuM parimANa kare. 5 rUpya parigraha parimANavata. sikkA vinAnuM kAcuM rupuM, tenA tolanuM parimANa kare. 6 suvarNaparigrahaparimANa vrata. sikA vinAnuM sonu, tenA tolanuM parimANa kare. ___ kupadaparigrahaparimANa vrata. bAMbu, pItala, jasata, kAMsu, sIsuM, loDhuM pramukha dhAtunAM vAsaNonA tolanu parimANa kare. upadaparigrahaparimANa vrata. dAsa, dAsI, pagAradAra munIma pramukha rAkhavAM, tenI saMkhyA parimANa kare. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (337) jainatatvAdarza e caupadaparigrahaparimANa vrata. gAya, nesa, ghoDA, hAthI, balada, bakarI pramukha jAnavaro rAkhavAnI saMkhyAnu parimANa kare. have potAnI zchA parimANathI parigraha kevIrIteM rAkhe, te kahIe bIe. rughu tathA sonu, ghaDeluM temaja nahi ghaDelu ATalA vajana rAkhu, tathA rupaiyA, sonAmahora, javAhIra, ATalAM rAkhaM, te pramANe parimANa kare, te uparAMta puNyodayathI dhanavRddhi thAya to, vadhelu dhana, dharmakAryomAM vApare, valI varSaprati bATalI nAtanAM vastra pahelaM, tathA ekavarasamAM zrATaTuM anna ghara kharaca vAste rAkhU, tathA ATabuM vyApAra vAste rAkhaM, i. tyAdi bAbato, kharUpa vistArathI, sAtamA vratanA kharUpamA kathana karavAmAM zrAvaze. kSetra parimANamAM, khetaro, vADI, bagIcA, sarva malI ATalAM sAMtI vA vighA jamIna rAkhaM, tathA ghara, cokabaMdha, khaDakIbaMdha, jukAna, tabelA, vakhAro, tathA paradeza saMbaMdhI pukAnonI jayaNA tathA nADe rAkhavAnA makAnonI jayaNA, tathA jADe rAkhelAM makAno samarAvavAnI jayaNA rAkhe; tathA kuTuMba saMbaMdhI ghara banAvavAnA upadezanI jayaNA; valI potAnA saMbaMdhI temaja gumAstA paradeza gayA hoya, ane pAula teunAM ghara pramukhasamarAvavAM paDe to jayaNA, AjIvikAvAste koznI cAkarI karavI paDe, teve prasaMge zeThanA gharapramukha samarAvavAnI jayaNA. kupada parimANamA trAMbA, pitala, kAMsA vigere dhAtunAM vAMsaNo tathA dhAtu buTI amuka maNa rAkhavAnI jayaNA; chipada parimANamA dAsa, dAsI vecAtA levAno pratibaMdha, paraMtu pagAravAlA nokaro gaNatrIzrI rAkhavA joie, valI amuka gumAstA rAkhavAnI jayaNA, caupada parimANa, gAya, neMsa, bakarI pramukha rAkhavAnuM parimANa saMkhyAthI kare, yA vratanA pAMca aticAra tenuM svarUpa lakhIe bIe. 1 dhana parimANa atikrama aticAra. jyAre zchA parimANathI adhika dhana yaz jAya, tyAre tIvra lojanA udayathI manamAM evo saMkalpa kare ke, mAro putra moTo thayo , tene dhananI jarura be, vali te kamAz zake tevo thayo , tethI mAre tene dhana zrApabuM joie, evo kuvikalpa karI putranA nAmathI amuka rUpIthAnI rakama judI rAkhe, e pramANe judI judI rIte dhananAM khAtA rAkhe. dhAnya potAnA parimANathI adhika rAkhavAnI Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 346) jaina tattvAdarza. mahAphala be. dave ju unI ajJAnatA ? kevo svavacana virodha be ? je karavAmAM pApa nathI, te tyAgavAmAM dharmaphala kadApi hoi zake ? sa niruktivalI paNa mAMsa tyAgavA yogya be, te bAbatamAM manujI kar3e be ke // zloka // mAMsabhakSayitA'mutra, yasya mAMsa mihADayAM // e tanmAmAMsasya mAMsatve, niruktaM manurabravIt // 1 // zrarthaH - jenuM mAMsa huM khAubuM, te jIva, parajavamAM mane prakSaNa karaze, A niruktizrI manujI kahe ke, mAMsamakSaNa karanArane mahApApa lAge be. je prANI mAMsa khAvAmAM laMpaTa be, te je je jalacara matsyA dijIvo, sthalacaramRgAdi jIvo, ane khecara, tetarAdi jIvone dekhatAMja, tene mArIne khAvAnI terjanI mati yA be. sAkSAt DAkaNanI jevI khAvAnI vRtti yAya be. mAMsa khAnArA uttama padArthoMno parihAra karI nIca padArthoMne grahaNa karavAmAM udyata thAyaDe. sAkSAt kAgaDAnI jema amRta boDI viSTAmAM cAMca deve. tenuMja nAma nirvivekatA . // zloka // ye nakSayanti pizitaM, divyabhojyeSu satsvapi // sudhArasaM parityajya, muMjate te halAhalaM // 1 // arthaH- sarva dhAturjane puSTi panAra, tathA iMDine zrAbhAdakAraka, divya jojana samAna, dudha, khIra, dahI pramukha, tathA modaka, sutarapheNI, ghArI, khAjA, mohanathAla, mesuba, sakkarapArA, ghevara pramukha miSTAnna, tathA ikSurasa, drAkSa, nAraMgI, sapharajana, saMtarA pramukha uttamaphala tathA badAma, pastA, elacI, jAyaphala, jAvaMtrI pramukha mukhavAsI uttama vastu tajIne mUDhamati, visrugaMdhi, sUgavAlA, tathA vamana thAya tevA bIjatsa mAMsanuM bhakSaNa kare be. terja jIvitavyanI vRddhivAste zramRtarasane tajIne jIvitavyano nAza karanAra dalAla, viSanuM kSaNa kare The. bAlaka paNa paththarane boDI, suvarNane grahaNa kare be, paraMtu mAMsAhArI puruSa to mAMsathI adhika puSTi ApanAra divya jojanano tyAga karI mAMsane grahaNa kare be, tethI te bAlaka karatAM paNa ajJAnI. mAMsa khAvAthI manuSyanI nirdayI prakRti thara jAya be tethI te dharmane yogya rahI zakatA nathI. dharmanuM mUla dayA be, yA siddhAMta sarva uttama puruSo tathA saMtajano aMgIkAra kare che, tethI mAMsAhArI, mAMsa khAvAthI dayAyukta rahI zakatAja nayI, ane teja kAraNacI tene kasAI samAna kahyA be, tethI mAMsAhArIne dharma nathI. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariveda. (347) prazna:-mAMsAhArI pote potAne adharmI kema banAve ? uttaraH-mAMsanA khAdamA bubdha thavAzrI, teje dayA ke dharma kA paNa jANatA nathI. kadAcit jANavAmAM Ave to paNa mAMsalubdha thara javAthI mAMsane tajavAne samartha rahetA nathI. te kAraNathI manamA vicAre ne ke ApaNI samAna bIjAu~ thara jAya to koza niMdA kare nahi, tethI pote bIjAne mAMsalakSaNa nahi karavAno upadeza karI zakatA nathI. . * keTalAeka mUDhamati pote to mAMsa khAtA nathI, paraMtu devatA, atithi zrane pitarone mATe mAMsano upayoga kare . tenA zAstrakAra kahe ke // yathA // krItvA svayaM vA utpAdya, paropahatameva vA // devAn pitRRn samajyarcya, khAdan mAMsaM na dRSyati // 1 // arthaH-A zloka mRgapadinA viSayamA ne. kasAznI ukAna vinA, pAradhI temaja zikArI, zrane jAnavarone mAranArA pAsezrI mUla ApIne mAMsa levu zrane te devatA, atithi temaja pitarone Apa jozae; kAraNa ke kasAznI ukAnanA mAMsazrI devatA, pitaronI pUjA yaz zakatI nathI, tethI pote mAMsa utpanna karIne pitRyAdine thApe to te prasanna thAya. pote mAMsa thA pramANe - tpanna kare. brAhmaNa, mAgIne mAMsa lAve, kSatriya zikAra karIne mAMsa lAve athavA koe mAMsanI neTa karI hoya, to te mAMsapI devatA pitaronI pUjA karIne, panI pote mAMsa khAya to doSa nathI. thA kathana, mahAmUDha tathA mithyAdRSThiunuja be; kAraNa ke dayAdharmI, AstikamatavAlAu~ne to mAMsa dRSTithIpaNa jovU yogya nathI, to par3I devatA, atithirnupUjana mAMsathI karavaM, yA vicAra khapnamAMpaNa teune kema zrAve ? valI devatAune mAMsa caDhAva, te buddhimAnnuM kAma nathI, kAraNa ke devatA to mahApueyavAn be, kevala thAhAra karatA nathI, to vo pugaMDA utpanna kare tevo AhAra devatA kema grahaNa kare ? tethI je devatAu~ne mAMsAhArI kahe je, te mahAajJAnI . valI pitaro, potapotAnA puNya pApane anusAreM, sArI athavA mAThI gatine prApta thayelA be, te te gatimAM potAnA karmanAM phala jogave , ane putranA karelA karmanAM phala teu~ne kAzpaNa lAgatAM nathI, to have mAMsa zrApavAnA pAparnu to jhuMja kahevU ? putrAdinA sukRtanAM phalapaNa teu~ne pahoMcatAM nayI; kAraNa ke AMbAne secana karavA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) jainatatvAdarza. thI kela phalIta thatI nazrI. tathA atithinI jakti vAste mAMsarnu arpaNa narakapAtano hetu hovAthI, mahA adharmanuM kAraNa .zrA bAbatamAM ko evo savAla kare ke, je vAta zruti, smRtimAM , te mAnavI jozae. uttaraH- zrA kathana vAstavika nathI. je vAta zruti, smRtimA aprA. mANika hoya, te buddhimAn kadApi mAneja nahi,kAraNa ke zrutimAM zrame ema sAMjalIe bIe ke "vacAMsi nUyAMsi yathA pApannogosparzaHmANAM ca pUjAgAdInAM ca pUjAgAdInAM ca vadhaH khargyaH brAhmaNa jojanaM pitRprINanaM mAyAvInyadhidaivatAni vahnau hutaM devaprItipradaM" zrAvaM kathana je zrutiyomA be, tene yuktikuzala puruSa kadApi mAnaze nahi; tethI mAMsathI devatAnI pUjA karavI te mahA ajJAnatA . valI keTalAeka kahe be ke, jema maMtrathI saMskRta, agni dAha karato nathI, temaja maMtrathI saM. skAra pAmeluM mAMsa doSakAraka rahetuM nathI. thA kathana manujItuM // yathA // saMskRtAn pazUn maMtra, nAdyAhipraH kathaMcana // maMtraizca saM. skRtAnadyA, bAzvataM vidhimAsthitaH // 1 // arthaH- maMtrathI zrasaMskRta pazuunuM mAMsa brAhmaNa na khAya, ane maMtrathI saMskRta pazutuM mAMsa khAya to, zAzvatA nitya vaidika vidhimA rahelo ema jANavo. zrA bAbatamA samAdhAna e ke, maMtrathI je mAMsa pavitra karavAmAM zrAvyuM hoya, te paNa dharmI puruSa kadApi nadaNa na kare, kAraNa ke maMtra jema agminI dAhakazaktine roke, tema narakAdiprApaNa zakti je mAMsa nI, tene dUra karavAne maMtrA zakti nathI. jo tevI zakti maMtramA hoya to, dareka pApa karIne, paDI te pApanA nAzakaranAra maMtranuM smaraNa karavA mAtrayIja te pApa nAza thaI jAya, jo e pramANe hoya to vedomAM pApano niSedha karelo , te kathana sarva nirarthaka samajavaM; kAraNa ke sarvapApa maMtrasmaraNathIja nAza thAya be, paDI niSedha karavAnI zI jarura hatI ? te kAraNathI A paNa ajJAnInuja kathana . valI keTalAeka kahe je ke jema thapa madyapAnathI nisso caDato nathI, tema thoDaM mAMsa khAvAthI pApa lAgatuM nathI. . uttaraH-- thoDaM paNa mAMsa buddhimAn khAya nahi. jema thoDaM paNa viSa puHkhadAyaka thAya , tema thoDaM paNa mAMsa doSarUpa thAya De. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama parijeda. (34e) have mAMsa khAvAmAM je anuttara dUSaNa je te kahIe bIe. tatkAla mAMsamA samUrchima jIva utpanna thAya De, temaja anaMta nigodarUpa jIva, tenuM saMtAna vAraMvAra utpanna thayA kare , te kAraNathI mahAdUSaNa be.|| ydaahuH|| AmAsu apakvAsu, avipaJcamANAsu maMsapesIsu // sayaya ci ya uvavAU, naNi nigoya jIvANaM // 1 // arthaH- kAcI, temaja apakva je mAMsanI pezI rAMdhavAmAM Ave , te raMdhAyA utAM paNa temAM niraMtara nigodanA jIva utpanna thAya be. te kAraNathI mAMsajadaNa, naraka gamana karanAra jIvone purI kharacI be, tethI uttama jIve kadApi mAMsa nakSaNa karavu nahi. have mAMsalakSaNa karavAno upadeza jee karelo , teUnAM nAma lakhIe bIe. 1 mAMsa khAvAnA lAlacuUM. 2 maryAdArahito, 3 nAstiko, 4 alpabuddhimAno, 5 asatya zAstra banAvanArAU, 6 pazunA vairI. mAMsAhArI samAna kozpaNa nirdaya nathI. mAMsa AhArathI adhika, naraka agnimATe iMdhana nathI. gaMdakI khAzne sUaro je potAnAMzarIra puSTa karene te sArAM be, paraMtu jIvane mArIne mAMsa khAnArA sArA nathI. . praznaH- sarvajIvonuM mAMsa khAvU, ema sarva kuzAstromAM lakhebuM be,paraMtu manuSyanuM mAMsa khAvU, ema kozpaNa zAstramA lakhyuM nathI, tenuM zuM kAraNa ? uttaraH-potAnA zarIranA mAMsanI rakSAvAste kopaNa kuzAstrie manuSyanuM mAMsa khA lakhyu nathI; kAraNa ke te jANatA hatA ke, manuvyanuM mAMsa khAvU, ema zAstramA lakhazuM to, manuSya kadI amane paNa mArIne khA jaze. tethI lakhe nathI. je puruSanA mAMsamAM temaja pazunA mAMsamAM taphAvata mAnatA nathI, te samAna ko dharmI nathI; ane te bAbatamA je taphAvata mAne De, bhane mAMsa khAya , te samAna ko pApI nathI. valI mAMsanI utpatti rudhirathI thAya be, tathA viSTAnA rasathI tenI vRddhi thAya be, valI lohI jemA nareluM rahe be, zrane kRmi jemA utpanna thAya , evA mAMsane buddhimAn kema khA zake ? Azcarya to eja ke brAhmaNa loko dharma to zucimUla kahe . ane sAta dhAtuzrI je mAMsa hADa bane , te mAMsa hADane mukhamAM dAMtathI cAve . have tevAune kutarA samAna gaNavA ke zu. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (350) jainatattvAdarza. cidharmavAlA gaNavA ? tethI je uSTonI evI samaja ke, anna tathA mAMsa, zrA bane eka sarakhAM , teunI buddhimA, jIvita tathA mRtyu zrApa nArAM amRta temaja viSa sarakhAMja je. __ valI je jaDabuddhimAnonuM ebuM mAnavU De ke, udananI jema, mAMsa prANInuM aMga hovAthI khAvA yogya be. zrA terjunI mAnyatA vAstavika nathI, kAraNa ke jo tema hoya to gAya, mUtra, tathA mAtA, pitA, strI, putrI, e sarvenuM mUtra temaja viSTA, kema khAtA pItA nathI, kAraNa ke te paNa prA. NInA aMgathI utpanna thayela je. valI potAnI strInI jema, potAnI mAtA, behena dIkarInI sAthe kema gamana karatA nathI ? strItva temaja prANI aMgatva sarva sthaleM barAbara . valI jema gAyatuM udha pI bo, ane mAtArnu paya pAna karo bo, tema gAyatuM rudhira temaja mAtAnuM rudhira kema pitA nathI ? kAraNa ke prANI aMga hetu sarvasthate tulya . te hetuthI je anna tathA mAMsane eka sarakhAM mAne be,te mahApApIunA saradArale. valI zaMkhane pavitra mAne , paraMtu pazunA hADane ko pavitra mAnatA nathI, te kAraNathI anna temaja mAMsa, prANI aMga , to paNa anna jadaya , ane mAMsa ajaya . eka paMceMjiya jIvano vadha karIne mAMsa khAvAthI jema khAnArane narakagati prApta thAya be, tema tevI mAnI gati zrannakhAnAranI thatI nathI; kAraNa ke anna, mAMsa thaI zakatuM nazrI. mAMsanI tasIrothI annanI tasIro ora taredanI be. mAMsa mahAvikAra kare , anna tema karatuM nathI. ityAdi vilakSaNa khanAva , tethI mAMsa khAnAranI narakagati jANIne saMta puruSo annanA jojanathI tRpti mAnebe, ane uttama pada prApta kare . A sarva mAMsanAM dUSaNo zrImad hemacaMDasUrikRta yogazAstrane anusAreM lakhelA . valI vartamAnamAM buddhimAn pAzcimAtya lokoe mAMsa khAvAthI covIza urguNa pragaTa thAya De, ema batAvelu , ane madirAthI to eTalI kharAbI thAya ne ke jenI gaNatrI paNa thaI zakatI nathI. te kAraNathI madirA temaja mAMsa zrA bane zrajayano zrAvaka tyAga kare, zrA sAtamuM ajaya kaDaM. zrApamuM ajaya mAkhaNa je. jainamatanA zAstrAnusAra gazathI bahAra kADhelA mAkhaNane jyAre aMtarmuhUrta arthAt be ghaDI kAla vyatIta Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda. (351) thAya De, tyAre te mAkhaNamAM sUkSma jIvo teja varNanA utpanna thara jAya be, te kAraNathI mAkhaNa tyAgavA yogya le. jainalokoe bAzathI mAkhaNa bahAra kADhIne, tatkAla agnisaMyogathI, banAvIne, galIne, panI khAvU joze; kAraNa ke e rItithI zAstrokta jIva temAM utpanna thatA nathI te. nI hiMsA thatI nathI, vanI mAkhI, kaMsArI, macharAdi jIvonA avayava pramukha paNa, ghI galavAthI nikalI jAya ; valI mAkhaNa kAmanI paNa vRddhi kare , tethI manamAM khoTA vikalpa utpanna thAya be; tethI zrAvakeM mAkhaNa na khAvU joe. valI eka jIvano nAza karavAthI jyAre pApa thAya be, tyAre pUrvokta rItithI mAkhaNa to jIvonuMja piMDa thaI jAya . tethI mAkhaNa khAvAthI pApanI gaNatarI kema thara zake ? praznaH- mAkhaNamAM be ghaDI par3I koIpaNa jIva utpanna thayela ame de: khatA nathI, to kevIrIteM tamArUM kahe satya mAnI zakIe ? uttaraH- jeTha jainamatanA zAstrone satya mAnaze, te to zAstrakAranA kathanane satyaja mAnaze, ane je jainanAM zAstrone satya mAnatA nayI te kadApi thA kathana satyamAno athavA na mAno, paraMtu ame to zrA vAtamAM bAgama pramANa vinA bIjuM pramANa daI zakatA nathI. tAtparya e ke ke vastu be prakAre sika thAya ; eka hetugamya, bIjI Agamagamya mAkhaNahidalAdimAM je jIva utpanna thAya , te hetugamya nathI, paraMtu Agamagamya . te kAraNathI je pAgama sarvajJa jina asta vItarAgeM kathana karela , te satya hovAthI mAnavu joIe. jo koza puruSa, kopaNa zAstrane satya nahi mAnatAM, AMkhathI dekhelI vastuneja mAnaze, to tenAthI varga narakAdi, je adRSTa be, te paNa mAnI zakAze nahi, valI paramezvara sAtamA athavA caudamA asamAna upara , tathA jIva, puNya, pApa karavAthI kharga, narakamAM jAya , thA paNa nahija mAnI zakAze. ityAdi aneka bAbato tenAthI mAnI zakAze nahi. jo bIjI bAbato, ijiyone agamya, mAnaze to, zrAgama pramANa paNa mAnatuM paDaze, kAraNa ke sarva vastu amArI dRSTimAM zrAvi zakatI nathI. e navamuM ajaya madhu arthAt madha aneka jIvono ghAta thavAthI utpanna thAya be. zrA paralokaviruddha doSa , ane mukhanI lAlanA je Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (352) jainatattvAdarza. q ugaMlA utpAdaka , thA ihalokavirupha doSa be. te kAraNathI dharmI zrAvake madha na khAvU joze. have madhakhAnAranuM pApIpaNuM batAvIe bIe. // zloka // jadayan mAdikaM huI, jaMtuladAdayonavaM // stokajaMtunihaMtRnyaH, saunikenyo'tiricyate ||1||arthH-arthaat nAnA, hADarahita lAkho jIvono jyAre nAza thAyane, tyAre madha utpanna thAya , jyAre madha cakSaNa karavAmAM Ave , tyAre thoDA pazu mAranArA kasAzthI paNa adhika pApa khAnArane lAgeDe, kAraNa ke lakSaNa karanArA paNa ghAtaka , A vAta upara sArI rIteM batAvelI . valI loka vyavahAramA paNa eq jojana niMdanIya De, ane madha to mahA jUTha evaM De. kAraNa ke ekeka phulano makaraMda ( rasa) pIzne mAMkhI te rasane vamana kare . teja madha . te kAraNathI dharmIpuruSe jUTha na khAvu jozae. A vAta lokavyavahAramA prasika . valI ko kahe ke madha to tridoSane dUra karanAra , te kAraNathI auSadhamAM lakSaNa karavAyI zuM doSa ? uttaraH-apyauSadhakRte jagdhaM, madhu zvacanibaMdhanaM // jaditaHprANanAzAya kAlakUTakaNopihi ||1||arthH-rsnii laMpaTatAthI madha khAya tenI vAta to dUra rahI, paraMtu auSadhavAste paNa je madha khAya,ane tethI kadApi rogano nAzapaNa thAya topaNa, tethI narakagatirnu kAraNa pragaTa thAya , kAraNa ke pramAdanA udayathI, jIvavAno arthA utAM paNa je ko kAlakUTa viSano eka kaNa paNa khAze to, avazya tenA prANa nAza pAmaze. praznaH-madha to khajUra, bAdAdi rasanI jema mItuMbe, sarva iMjiyone sukhakAri be, to tene tyAgavAne zA vAste upadeza karobo ? . uttaraH-madhamAM mIgaza be, e vAta satya be, paNa te vyavahArathI De. paramArthathI to narakanI vedanAno hetu hovAthI madha atyaMta kaDavU De. have madhane pavitra mAnI je maMdabuddhimAno devasnAnamA upayogI mAne be, teunu upahAsya zAstrakAra kare // loka // makSikAmukha niSThayUtaM, jaMtughAtodbhavaM madhu // aho pavitraM manvAnA, devasnAne prayuMja te // 1 // arthaH-mAMkhIUnA mukhanI jUna tathA jIva ghAtamA hajAro baccA temaja iMDAMmAravAthI je utpanna thAyaje, te baccoM temaja iMDAMvyAya , tyAre tenA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariccheda. ( 353 ) zarIranuM pANI (lohI ) paNa madhamAM malI jAya be, have jurja ke madha kevuM pavitra be ? aho zabda zlokamAM upahAsya mATe be. kAraNa ke jevA te devatA be, tevI pavitra vastu paNa temane caDAvavAmAM Ave be. yA upahAsya be. // yathA // karajANAM vivAhe tu, rAsanAstatragAyakAH // parasparaM prazaMsanti, zrahorUpamahodhvaniH // zrazlokamAM aho zabda upahAsya mATe be. iti navamaM ajaya. 10 pANIno banAvelo barapha ajaya be. barapha asaMkhya kAya jI - vonuM piMDa De. te khAvAthI cetanA maMda thAyaDe, tatkAla zaradI thAyale. kAMpaNa balavRddhi yatI nathI. vItarAga zratajagavanteM niSedha karela be, te kAraNayI akSya be. 11 phI pramukha viSavastu jakSya be. kAraNa ke pherI vastu khAvAthI udaramAM kRmi, gaMDolAdi je jIva hoya be, te marIjAyaDe, viSa khAvAthI cetanA kAya be. valI jo khAvAnI deva paDI jAyabe to, paDhI boDavuM muzkela thAyaDe. vakhatasara na male to krodha utpanna yAya be. zarIra zithila i jAyaDe. valI je vyasanI thAyaDe, tenAthI vrata, niyama prAyaH aMgIkAra yai zakatAM nathI. vyasanino khannAva vAraMvAra dalabadala thAyaDe. jyAre amala khAyaDe, tyAre ekaraMga thAyaDe; jyAre amala utarI jAyaDe, tyAre bIjo raMga thAyaDe. valI svataMtratA tajI, parAdhIna paNu aMgIkAra karavuM paDe. malano svAda paNa buro be. valI viSakhAnArA jyAM laghunIta, vaDInIta kareDhe, tyAM trasa, sthAvara jIvonI hiMsA thAyaDe. somala, vacanAga, haratAla pramukha sarva viSamAM dAkhala thAyaDe. terjano tyAga karavo zrAvakane ucita be. 12 karA, je AkAzamAMthI varasAdamAM paDeDe. ApaNa ajaya be. 13 sarvajAtanI kAcI mATI ajaya be. kAcI, sacitta mATI, nAnA prakAranI asaMkhya jIvAtmaka be. mATI khAvArthI peTamAM bahu jIva utpanna thAyaDe. pAMDu roga, zramaroga, vAta, pitta, patharI pramukharoga utpanna yAya be. mATI bahu khAvAthI zarIrano pIlo raMga thAyaDe. valI keTalIeka jAtanImATImAMdeDakA pramukhajIvonI yoni be. te kAraNothI anakSya be. 14 rAtrijojana ajaya be rAtribhojanamAM pratyakSathI lokamAM dUSaNo be, chAne paralokamAM te duHkhanaM hetu be; rAtrie cAre AhAra aja 45 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 354 ) jainatattvAdarza, kSya be. rAtrimAM je je raMganA padArthoMno AhAra karavAmAM Ave che, te te raMganA jIvo, jenuM nAma tamaskAya be, te te padArthoMmAM utpanna yAyaDhe. valI zrAzritajIvapaNa bahuja hoya. tathA rAtrimAM ucita anucita vastuno jela, saMjela thara jAyaDe. valI rAtribhojanamAM prasaMga doSa bahuja lAgeDhe. jema ke, jyAre rAtrie khAvAnuM banaze, tyAre rAtribhojana vAste, niraMtara rasoipaNa karavI paDaze: rasoi karatAM, trasa, sthAvara jIvono saMhAra thai jaze; tethI zrAvakanA kulAcArano nAza thaze. valI sUkSmatrasa jIva najaramAM paNa - vatA nathI, kadApi dekhAya to nidhvaMsa pariNAma thavAthI yatnA paNa rahI zakatI thI. jyAre ni balebe, tyAre pAsenI jItapara je zrAzrita jIvo rahelA hoya, te tApathI zrAkula vyAkula thazne, animAM paDe De. valI sapadi pherI jAnavara kadApi hoya, to tenA mukhathI jo jojanamAM lAla paDeto, potAno temaja khAnArA sarvano vinAza thAyaDe. valI pataMgiyA, garolI, upakalI, makaDI, maTara, karolI yA pramukha jIvo je rAtrie zrAsapAsa hoyaDe, te minA prakAzathI jojanamAM zrAvI paDe to, jAre rogotpatti thAyaDe. yaDuktaM yogazAstre // medhAM pipIlikA daMti, yUkA kuryAUlo daraM // kurute makSikA vAntiM kuSTarogaM ca kolikA // 1 // kaMTakodArukhaMDaMca, vitanoti galavyathAM // vyaMjanAMtarnipatita, stAlu vidhyati vRzcikaH // vilagnazca gale vAlaH, svarabhaMgAya jAyate // ityAdayodRSTadoSAH sarveSAM nizi jojane // 3 // arthaH- nnAdimAMkIDI khAvAmAM Ave to buddhinAza yA maMda thAyabe, ju khAvAmAM AvI jAya to jalodara thAyaDe, mAkhI vamana karAve be, ne makaDI kuSTaroga utpanna kare. kAMTA athavA lAkaDAnAkaTakA khAvAmAM AvI jAya to, galAmAM vyAdhi utpanna karebe, ane rAMdhavAnuM jAjana ughaDatAM jo viMDI paDI jAyato tAlabuM viMdhI nAkheDe, ityAdi dRSTadoSa rAtri jojana karavAmAM sarve lokone dekhavAmAM zrAve. valI jema rasoi karatAM SaTkAya jIvonI hiMsA rAtrie karavI paDebe, tevIja rIteM rAMdhelAM jAjano dhovAthI jalagata jIvono paNa vinAza thAyaDe. valI jala paDavAthI bhUmipara kuMdhu, kIDI pramukhano paNa nAza thAyaDe. te kAraNathI jIvarakSAne ichanAra prANI rAtrijojana kare nahi. praznaH - jyAM annapaNa rAMdhavuM na paDe, temaja jAjana paNa dhovAM na paDe evA Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda. (355) banAvI rAkhelA lADavA pramukha tathA taiyAra khajura, jAdAdi je jadaya . te khAvAmAM zuM doSa ? uttaraH-yathA // nApredaya sUkSmajaMtUni, nizyayAt prAzukAnyapi // apyuktaM kevalajJAna, niditaM yannizAzanaM // 1 // arthaH-modaka tathA. phalAdi agara jo prAzuka arthAt acetana paNa be, to paNa rAtrie na khAvA jozae, kAraNa ke kuMthavAdi sUkSmajaMturja rAtrie najare paDatA nathIvanI kevalajJAnI, jene niraMtara sarvakAMza dekhAya , te paNa rAtrie jojana karatA nathI. sUkSmajaMtunI radA vAste, temaja azuddha vyavahAra dUra karavAvAste, kevalajJAnI rAtrie AdAra karatA nathI. agara jo dIvA pramukhanA prakAzathI kIDIpramukha dRSTie paDe , to paNa mUlaguNanI virAdhanA TAlavA vAste rAtri jojana anAcaraNIya . __ have laukika matavAdIunI sammatipUrvaka rAtrilojanano niSedha karIe bIe. yathA // dharmavinnaiva muMjIta, kadAcana dinAtyaye // bAhyA api nizAnojyaM, yadalojyaM pracakSate // 1 // zrutadharmano jJAtA kadApi rotrinojana kare nahi, kAraNa ke jinazAsanathI bahAranA matavAlA paNa rAtrijojanane ajaya kahele. teunA zAstromAM kahelu be ke // yathA ||tryiitejomyojaanu, riti vedavidoviH // tatkaraiH pUtamakhilaM, zunaM karma samAcaret // 1 // arthaH-jhaga, yajuH, sAma lavaNa traNe veda, tenuM je teja te sUrya de. " zrAdityaH trayItanuH" evaM sUryanuM nAma . e pramANe vedone jANanArA jANe ; te sUryanA vidyamAna arthAt kiraNothI pavitra thatAM sarva zunakAmo aMgIkAra kare; jyAre sUrya na hoya tyAre zuja karmoM kare nahi. te zujakonAM nAma tee thA pramANe lakhelA . // yathA // naivAhutina ca snAnaM, nAkaM devatArcanaM // dAnaM vA vihitaM rAtrau, jojanaM ca vizeSataH // // arthaH-thAhuti arthAt agnimAM ghIpradepa karavU,snAna arthAt zarIranA aMgone dhovAM,zrApha pitRkarma, devapUjA, dAnadevaM, ane jojana to vizeSe karInaja karavaM; ATalA kAmo rAtrie naja karavAM. valI paramatamAM bIjA be zloka je // yathA // devaistu juktaM pUrvAhne, madhyAhne zaSinistathA // aparAhne tu pitRniH, sAyAhne daityadAnavaiH // 1 // saMdhyAyAM yadaradoniH, sadA juktaM kulochaha // sarvavelAM vyatikramya, Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda. (363) khI le; paraMtu eTalo apavAda ke, devapUjA, devadarzanAdi prasaMgeM, temaja dharma karaNI karatAM hastamAM dhUpAdi levAM paDe, tathA mastake tilaka karavU paDe, tathA nagavAnane arcana karavA vakhate caMdanAdi vilepana kara, paDe, tenuM zrAvakane, niyama nathI. 11 agIzrAramuM brahmacarya niyama. divase temaja rAtrie bATalI vakhata khastrI sAye maithunasevana karuM te uparAMta maithunasevanano tyAga be. valI hAsya, vinoda, AliMgana, cuMbanAdi karavAnA nAMgA rAkhe. 12 bAramuM dizinuM niyama. amuka dizimA Aja mAre amuka kosa uparAMta javU nahi temAM Adeza, upadeza, mANasa mokalabuM tathA patra vyavahAra, vigeresarvanosamAveza thAyaje,jevIrItepAlI zake tevaM niyama kare. 13 teramuM snAnaniyama. Aje telAdimardanapUrvaka athavA mardana vinA ATalI vakhata snAna karUM, tenuM pramANa kare, temAM devapUjA vAste niyamathI adhika snAna karavu paDe to, vratajaMga nahi. 15 caudamuM nAta pANInuM niyama. cAra AhAramAthI svAdimanuM niyama to zrAvakeM taMbola niyamamA karI lIdhuMbe, tethI bAkInA traNa AhAratuM niyama karavAnuM be; temAM prathama azana, te roTalI, jAta, kacorI, zIrA pramukhanA vajananuM parimANa kare, te uparAMta tyAge. potAnA gharamAM bahu parivAra hoya, tejene vAste azanAdi karAvavAM paDe tenI jayaNA rAkhe. valI bIjAne ghera nyAti Adi jamatAM hoya teve prasaMge jamavA jarbu paDe, tyAM adhika rasoza banAvelI hoya, tenuM dUSaNa niyamadhArIne nathI; kAraNa ke niyamadhAriyeM to potAnA nojanArthe vAparavAnuM parimANa kare, be, paraMtu jJAti vAste maryAdA karelI nathI. niyamamAM azananA tolana parimANa kare bIjuM pANI pIvAnA tolanu parimANa kare, trIjeM khAdima, te miSTAnna padArtha khAvAnA tolanu parimANa kare. A cauda niyama . adhika jAvavAlA zrAvaka sacittAdi parimANamAM avyarnu parimANa judA judA nAmazrI rAkhe, to bahuja nirjarA thAya. iti caudaniyamakharUpa. have paMdara karmAdAnanuM svarUpa lakhIe bIye. nIcenA paMdara vyApAra zrAvake varjavA; kAraNa ke te karavAmAM bahuja pApaDe, kadApi potAnI AjIvikA na cAlatI hoyatokaravAnA vyApAranuM parimANakareM. te paMdara karmAdAnanAM nAma, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 364 ) jainatatvAdarza. 1 prathama iMgAlakarma. koyalA banAvavA, iMTa banAvavI, nahImAM aneka prakArAM ThAma banAvavAM, te sarve vecavAM, luhAranAM kAma, sonAranAMkAma, baMgaDIkAranAM kAma, kalAlanAM kAma, jaThIyArAnAM kAma, halavAinAMkAma, dhAtugAlaka pramukha je je kAmo mizrI thAya, tesarva iMgAla karma be; yA kAmomAM pApa bahuja lAge be, ane lAja bahu malato nathI; tethI zrAvaka zravAM kAma kare nahi. " 2 bIjuM vanakarma. bedyAM, aNabedyAM vana vecavAM, vADI, bagIcAnAM phUla, phala, kaMdamUla, ghAsa, kASTha, vAMsAdi, temaja tamAma lIlI vanaspati karavI, tathA vecavI, yA sarva vanakarma be. 3 zrIjuM sADI karma. gADI, ratha, damaNIyAM, zIgarAma, vahANa, AgaboTa, hala, daMtAla, carakhA, ghANI, cakkI, dhuMsarA pramukha banAvavAM tathA ve - cavAM yA sarva zakaTakarma be. 4 cothuM jADI karma. gADAM pramukha balada uMTa khaccara gadheDA ghoDA pADA sa pramukhathI vadevarAvI, bIjAnAM jADAM karI, zrAjIvikA calAvavI te jADI karma. 5 pAMca phoDI karma. zrAjI vikAvAste, kuvA, vAva, talAva pramukha khodavA, khodAvavAM, hala calAvavAM, pachara phoDavA, khANa khodAvavI ityAdi sphoTika karma be. yA pAMce karmamAM bahuja jIvonI hiMsA thAyaDe, tezrI pAMce kukarma kahevAya be. have pAMca kuvANijyanuM svarUpa lakhIye bIye. 1 prathama daMtakuMvANijya, hAthInA dAMta, ghuvaDanA nakha, jIna, kalejAM, pakSIjanoM roma, gAyanAM camara, haraNanAM sIMga, geMDAMnA sIMga, rezamanA kRmi ityAdi je trasa jIvonAM aMgopAMga vecavAM, te sarva daMtakuvANijya be. jyAre te vastu levA vAste zrAgaramAM javuM paDe, tyAre jillAdi loka tatkAla hAthI gaiMDA pramukha jIvonI hiMsAmAM pravRtta thAya be. mahAnartharUpa pApanAM kAma yAcare be. tyAM javAthI ApaNA pariNAma paNa malina thai jAyaDhe. kadAcit tIvralonagrasta yavAthI, jillAdi vyAdhone kahetuM paDe ke, - mAre moTA jAre dAMta pramukha joiye bIye, tyAre te loko tatkAla hAthI pramukhane mArI zrApaNane joztI vastu lAvI zrApaze. tethI zrAvakane vastunI jarura hoya teve prasaMge zrAgaramAM nahi jatAM, te bAbatanA vyApArI pA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paribeda. (365) sethI te vastu le. eka camara sevA jatAM eka gAya mare. te kAraNathI vicArIne vyApAra kare. . 2 bIju lAkha kuvANijya. lAkha, dhAvaDI, galI, sAjIkhAra, maNasIla, haratAla pramukha sarva lAkha kuvANijya . lAkha, trasa jIvonA samUhathIja bane , parI jyAre raMga kADhe ne, ane tene annathI saDAve , tyAre temA trasajIvanI utpatti thAya ne. mahApugaMdhi rudhira sarakho varNa dekhAya . dhAvaDImAM trasajIva upaje be, kuMthavA paNa bahuja thAyaDe, madirAnuM aMgaje. valI galI jyAre saDAve , tyAre temA trasajIvanI utpatti thAya be. galInA kuMmmAMpaNa trasajIva bahuja utpanna thAya be; galIvAlA vastro paheravAmAM jU lIkhAdi trasajIva utpanna thAya . haratAla, maNasIlane pIsatIvakhata yatna na rakhAyato mAMkhI pramukha aneka jIva marI jAya . 3trIjuM rasakuvANijya.madirA, mAMsa ityAdi vastuUnA vyApAra mahApAparUpa . valI budha, dahI, ghI, tela, gola, khAMDa pramukha je narama vastube, teUno je vyApAra te rasakuvANijya . zrA vyApAramA aneka jIvono ghAta thAya be. 4 cothu kezavANijya. chipada je manuSya dAsa, dAsI pramukha, kharIda karI vecavAM, tathA caupada te gAya, ghoDA, balada neMsa pramukha kharIda karI vecaMvAM; tathA padI mAM titara, mora, popaTa, meMnA, pramukha, vecavAM. A vANijyamA bahaja pApa ne. 5 pAMcamu viSavANijya. somala, vacanAga, aphINa,maNasIla, haratAla, carasa, gAMjo pramukha; tathA zastra, te dhanuS, talavAra, kaTArI, barI, barabI, pharasI, kuhADI, kodAlI, baMDaka, bakhtara, DhAla, golI, topa pramukha je saMgrAmamAM upayogamAM AveDe, tathA hala,muzala, ukhala, daMtAlI, karvata, dAtaraDI, havAi paTAkA, zatanI pramukha,zrA sarva hiMsAnAM adhikaraNa be; tejano je vyApAra te viSavANijya be. have pAMca sAmAnya karma batAvIye liye. 1 prathama yaMtrapIlana karma. tala, eraMDI, zchu zrAdi pIlI, pIlAvI,vecavAM, yA sarva jIvahiMsAnA nimittarUpa karma . 2 bIjaM niAuna karma. balada, ghoDAnI khAMsI karavI; ghoDA, balada,jaM. Ta pramukhane dAga devAM; koTavAlapaNuM, jelakhAnAnA jelaranuM kAma, mehesu Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (366) jainatattvAdarza. la jArAnAM kAma, corInA mAla levAnAM kAma, ityAdi nirdayapaNAnAM sarvakAma nilAuna karmamAM samAya De. 3 trIjuM dAvAgnidAna karma, keTalAeka mithyAdRSTi ajJAnI jIva dhama mAnIne vanamAM Aga lagAvI dene; te manamAM ema dhAre ne ke, navaM ghAsa utpanna thaze, tyAre gAya pramukha caraze, jihAdi loka sukhethI ra. heze, anna nipajaze, ityAdi vicAra lAvI vanadavatuM kAma kare, paraMtu Aga lagADavAthI lAkho jIvono nAza thara jAyaDe, teno vicAra tejene Ave nahi. te kAraNathI Aga na lagAvavI joze. 4 cothu zoSaNakarma. vAva, talAva, sarovara, kuvA pramukhatuM pANI potAnA khetarAdimAM evI rIteM lAvaq ke, tamAma pANI bahAra nikalatAM lAkho jIva pAbala, jalarahita yaz taraphaDI marI jAya, yA zoSaNa karma . te kAraNathI sarva pANIzoSaNa na karavU. 5 pAMcamuM asatIpoSaNa, karma kutUhalane vAste kutarA, bilADA pramukha hiMsaka jIvonuM poSaNa karavaM. valI kuSTa jAryA tathA purAcArI putrAdinuM modazI poSaNa karavU, teune sArAM, narasAM nahi jANatAM, manamAM Ave tevI rIte, teune rAjI rAkhavAno yatna karavo, tathA vecavAvAste purAcArI dAsa, dAsIna poSaNa karavU, ityAdi asatIpoSaNakarma kahevAya je. valI mAnI, kasAi, vAgharI, camAra, pramukha bahu hiMsaka jIvonI sAthe vyA. pAra karavo, teu~ne avyAdinI madada ApavI, yA paNa iSTajIvonuM poSaNa . kadApi anukaMpAyukta buddhithI zvAnAdi pazuDha poSaNa karavAmAM Ave to te bAbatamA niSedha nathI. valI potAnA mohorAmAM kadAcit tevA jIvonI khabara levI paDe, temaja potAnA kuTuMbIuna poSaNa karavU paDe temAM pUrvokta doSa nathI; kAraNa ke te lokanIti, rAjyanItinuM pharamAna . zrA pAMca sAmAnya karma. iti paMdara karmAdAna svarUpa, have A nogopajoga vratanA pAMca aticAranuM svarUpa lakhIe bIe. 1 prathama sacitta AhAra aticAra. mUla jAMge to zrAvaka sarva sacitano tyAga kare, jo tema na tha zake to, tenuM parimANa kare, temAM sarva sacittanA tyAgI, tathA sacittanA parimANavAlA, jo anAjogAdikathI sacitta AhAra kare, jema ke jala, uSNa karatAM traNa ukAlA (ujarA) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paribeda. AvI jAya tyAre zuddha prAzuka thAyabe, paraMtu eka ukAlA athavA be ukAlAnuM pANI to mizra udaka kahevAya , te pANIne acitta jANI pIye, tathA sacitta vastune acitta thavAmAM vilaMba hoya, utAMpi tene acitta jANI khAya to prathama aticAra lAge. 2 bIjuM sacitta pratibajhAhAra aticAra. jene sacitta vastuno niyama be, te tatkAla kheranI gAMuthI guMdara ukheDIne khAya, temAM guMdara to acitta De, paraMtu sacittanI sAye malelo hato, tethI doSa lAge . valI pAkI kerI cUse, tathA bora, rAyaNanA samUhane khAya, ane manamA ema jANe ke huM to acitta khAunu, sacitta goThalI, ulIyAne pheMkI dazza, temAM zuM doSa ? evA vicArathI khAya to, bIjo aticAra lAge. 3trIjo apakvAhAra aticAra.cAlyA vagarano loTa, tathA jene agni saMskAra na karavAmAM Avyo hoya, evo kAco loTa phAke; kAraNa ke zrI siddhAMtamAM kaDaM be ke, ATo davyA palI, cAlyA vinA keTalAeka divasa mizra rahe. zrAvaNa, jAdaravA mAsamAM zraNacAlyo ATo pIsyApabI, pAMca divasa mizra rahe, Aso, kArataka mAsamA cAra divasa mizra rahe be, mAgazara, poSa mAsamAMtraNa divasa mizra rahe , mAgha, phAgaNa mAsamAM pAMca padora mizra rahene, caitra, vaizAkha mAsamAM cAra pahora mizra rahe, ane jeTha asADa mAsamAM traNa pahora mizra rahebe, panI acitta thara jAya, tethI mizra khAyato, trIjo aticAra lAge. ___4 cothA upakvAhAra aticAra, kAMzka kAcA tathA kAMzka pAkA evA sarva jAtinA ulA, laMbI, poMka, juvAra, bAjarA,gha pramukhanA lIlA poMka bIjathI jarelA, te agnisaMskAra karatAM jenA keTalAeka dANA acitta thAya, tathA keTalAeka dANA sacitta rahe, tene acitta jANI khAya to, cotho aticAra lAge. ___5 pAMcamo tuauSadhi lakSaNa aticAra. tuba arthAt asAra je khAvAthI tRpti na thAya, paraMtu khAvAmAM pApa bahuja lAgatuM hoya, jemake caNAnAM phUlakhAya, boranA uliyAmAMthI garaja kADhI khAya, vAla, caNA, maga, colAnI phalI khAya, zra vastu khAvAmAM prasaMgadUSaNo bahuja lAge ,kAraNa, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (367) jainatattvAdarza. ke keTalI eka vanaspati ati komala avasthAmAM anaMtakAyapaNa hoyane, te khAvAthI anaMtakAyano vratajaMga thAya. A pAMcamo aticAra, have bAgmAanarthadaMDa viramaNavrata, kharUpa kahiyeM jiyeM. potAnAprayojanavAste karavU te arthadaMDa kahevAya . dhana, dhAnya detrAdi navavidha parigrahamA hAni vRddhi thAya, tyAre kare, kAraNa ke dhanavRddhine nimitte saMsArI jIvane bahupApanAM kAraNo sevAM paDe, teve prasaMge sAcuM, julai bolyAvinA rahI zakAtuM nathI. pApanA upakaraNAM paNa melavavAM paDe, jyAre kAMza manasubo karavo paDe, tyAre vikalparUpa ArtadhyAna karavU paDe, kAraNa ke dhanAdi parigraha ajIvikA arthe jarUranA , tevAste dhananI vRddhi nimitte je je pApa karavAmAM Ave te te sarva arthadaMkaDe, valI jyAre dhananI hAni thAyaDe, tyAre dhananI hAni dUra karavA vAste aneka vikalpa rUpa pApa karavAM paDe, tepaNa arthadaMDa; kAraNa ke dhana, vyavahAra saMsAra sukhanu mukhya kAraNa , te vyavahAra vAste je je pApa karavAM paDe te sarva arthadaMDa . valI potAnA vajana kuTuMba parivArAdi vAste avazya je je pApa sevavAM paDe, te te sarva arthadaMDa be; ane cothu, pAMca prakAranI iMjiyonA jogavAste je pApa karavAM paDe te paNa arthadaMDa je. pUrvokta cAra prayojanavinA je pApa karavAmAM Ave te anarthadaMDa jANavAM. tenA cAra neda 2. 1 apadhyAna anarthadaMDa,zpApopadeza anarthadaMDa, hiMsApradAna anarthadaMDa, 4 pramAdAcarita anarthadaMDa. temAM prathama je apadhyAna anarthadaMDa De, tenA valI be neda. 1 ArtadhyAna; 2 rau'dhyAna; temAM bArtadhyAnanA cAra neda be, te pRthak pRthak kahiye biyeM. 1prathama iSTaviyoga ArtadhyAna. potAne prApta thayelA navavidha parigra. hano rakhe viyoga thAya, evaM ciMtavana niraMtara manamA lAvyA kare, zrane kadAcit teno viyoga thAya to manamAM ghaNoja kheda dhAraNa kare, zrane niraMtara tene vAste vilopAta karyA kare, temaja potAnA vahAlAM mAtA, pitA, putra, putrI, jAryA nAi, behena, mitrAdi paradeza gayAM hoya, athavA to mRtyu pAmyAM hoya te prasaMge atyaMta ciMtA kare, khAya pIye nahi, viyoganA duHkhathI AtmaghAta karavAno vicAra kare, niraMtara krodhAtura rahe, ityAdi prasaMge, je ciMtavana thAya te vArtadhyAna be. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariveda. (36e) bIju aniSTa saMyogArtadhyAna, iMjiyasukhane vighnakAraka aniSTa zabdAdino saMyoga rakhe mane thAya evI manamAM ciMtA kare, valI gharamAM strI kharAba malI hoya, putra kapUta thayo hoya, jAi vizvAsaghAtI, be dIlavAlo hoya, pitA krodhI hoya, mAtA purAcaraNI hoya, mitra kRtaghna maTyo hoya, evA prasaMgomAM niraMtara teUno upAya karavAnI ciMtA thAya, valI strI manamAM evo vicAra kare ke,mArI zokya bahuja kharAba , mArA patine roja julAvo khavarAve be, rakhe mane ko dina pativiyoga karAve ? tethI te rAMDano kA upAya karavo joze. valI sevaka manamA evo vicAra kare ke, mArA zegnI pAse mAro amuka uzmana avazya cADIkhAze, ane mArAdarajAne narama karI nAkhaze, athavA to zeThane jU, sAcuM kahI mane nokarIthI rada bAtala karAvaze, to par3I huM huMkarIza, tethI te puzmanano kAMka upAya karavo joze. teve prasaMgeM, tenA nigraha vAste, yaMtra, maMtra, kAraNa, vazIkaraNa pramukha kare. te upara jUgaM kalaMka mUke, balidAna devAvAste trasajIvane mAre, zrA sarva potAnA zatrunA nigraha vAste kare. valI mUTha mArI tathA vIra nAkhI mAravA cAhe, paraMtu mUrkha manamAM vicAre nahi, ke jotuM dIlamA sAco bo, to tane ruM phikara ne ? valI jyAM sudhI sAmAnuM puNya balavAn , tyAMsudhI tuM maMtra, yaMtrathI tenuM kAMza paNa buruM karavAne zaktimAn nathI. valI potAnA manamA evo kuvikalpa kare ke mArA uzmananA kulamAM amuka sakhsa jabaradasta utpanna thayela De, rakhe mane naviSyamAM herAna kare? ko rIteM tenI rAjya darabAramA zrAbaru jAya, athavA daMDa thAya to ThIka je. valI jo tenuM bina malI jAya to sarakArane araja karI tene deza nikAla karA. yA pramANe mUrkha, mUDha jIva saMkalpa karyA kare . valI gAmamAM corano upajava ba- huja thayo , tethI te puSTone pakaDI sakhtazivA thAya, athavA to phAMsIe devAya to sAraM. valI amuka sakhsa bahuja phATI gayo be, mArI upara IrSyA kare , tethI te harAmajAdAno kAMzka baMdobasta karavo jozae; jethI pharI IrSyA niMdA na kare, zrA pramANe niraMtara asatya vi. kalpo kare to anarthadaMDa lAge . kAraNa ke ApaNA burA ciMtavanathI bIjA- kAMza bagaDatuM nathI. je kAMza sAraM narasu thAya be, te puNya, pApane 47 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (370) jainatattvAdarza. AdhIna be; tema utAM mUDhAtmA bisI jema phokaTa manoratha kare ne. zrA sarva vinA prayojananAM pApa be, tethI anarthadaMma lAge . . '. 3 trIju roganidAnArtadhyAna. mArA zarIramAM ko koi vakhata roga thAya , te na thAya to sAlaM. evo vicAra lAvI, lokone puDhe ke amuka rogano zuM upAya haze ? koi kahe ke amuka amuka jo khAvAmAM Ave to roga thato nazrI. te sAMjalI te vastu ajaya hoya to paNa khAi jAya. valI jyAre zarIramA roga hoya, tyAre bahuja hAya hAya kare, A. 'raMja kare, jozIne pUje ke mAro A roga kyAre jaze ? vaidyane vAraMvAra pUje ke game tevI davAno upayoga karo, ane mAro roga TAlo. valI manamAM vicAre ke rakhe mArA upara koze jAu kayu hoya ! DevaTe roga dUra karavA vAste, kuda viruSka, dharmaviruddha AcaraNa kare, roga dUra karavA vAste auSadha, jaDI, bUTI, maMtra, taMtra zIkhe; manamAM vicAre ke ko vakhata kAma zrAvaze. AtrIjo bheda . ". 4 cothu agrazauca ArtadhyAna. naviSya kAlanI ciMtA kare. jema ke zrAvatA varSamAM moTAM lagna karIza, ukAna mAMDIza, ghara baMdhAvIza, je dekhI bIjA bahuja Azcarya pAmaze. valI phalANA khetarano, vADI zrathavA bagIco karavo be, jethI bIjArjunA bAga nakAmA thaI jaze, puimanonI gati te dekhIne balaze; valI zramuka vastuu~no meM vepAra karyo , te vastuUno nAva caDI jAya to mane bahuja sAro lAja male, ityAdi aneka tarehanI naviSya kAlanI.ciMtA kare, zrA kuvikalpo zekhacalI sarakhA . zati ArtadhyAna kharUpasaMkSepa. . . . have raujadhyAna, kharUpa kahiyeM liyeM. prathama hiMsAnaMda rauadhyAna. prasa, sthAvara jIvonI hiMsA karIne manamAM bahuja AnaMda mAne. bahu pApa yukta kAmo karI ghara, dukAna, bAga, vADI pramukha banAve. je dekhI loko prazaMsA kare tyAre manamAM bahuja harSa pAme. valI manamAM vicAre ke mArA jevo.akalabAja koNa. ? thAvI hikamata koNa laDAvi zake ? rasora banAvavA prasaMge jadayAjadayano deza mAtra vicAra nahi karatAM iMjiyonI rasaraphi vAste, mAla masAlA bahuja nAkhI bahuja thAnaMdapUrvaka khAya; vasI jamaNavAra prasaMge tIvra mAnanA udayathI.potAnI vAhavAha kaheva Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paribeda. (341) rAvavA vAste aneka AraMjanAM kAma kare jethI asaMkhya jIvonI hiMsA thaz jAya, utApi manamAM AnaMda mAne. potAnA, sagAnA, mitranA ke kuTuMbIu~nA puzmanonuM cuMDaM karavA, teu~ne nukazAna karavA manamA saMkalpa karyA kare. valI manamAM vicAra kare ke amuka rIteM puzmano pAyamAla thAya teunuM satyAnAza jAya, teunAM ghara bAra nAza pAme to sAru, jethI mArA aMtaHkaraNamAM zAMti thAya. valI rAjAUnI laDAznI vAto sAMjalI tathA uzmana rAjAnA yojhA nAza pAmatA jANI manamAM bahuja pramoda mAne. valI ko zikArIe vyAghrAdi, pazuUno zikAra karyo hoya te sAMjalI manamA khuzI thAya. valI evA zikArI tathA yojhAu~nI bahuja prazaMsA kare, jethI te vizeSa hiMsAnAM kAma karavA sAru uikerAya. pote uzmanane mArI atyaMta rAjI thAya, mUDa maraDe,aneka tarehathI potAnI jayapatAkA pharake evAM hiMsAnAM kAma karI AnaMda mAne. sArAMza ke bIjA jIvonuM jemA mAlu thAya tevAM tamAma kAmomAM pote zrAnaMda mAne, zrArauadhyAnano prathama pAyo narakagatino hetu .prANImAtranuM sAraM narasuM thaq te darekanA karmAdhIna be, batApi mUDha zrAtmA anaMtAkAla sudhI saMsAramA parighramaNa karavAsAru . mahAanarthakAraka urdhyAna dhyAtAM khezamAtra vicAra karato nathI. / 2 bIjuM mRSAnaMda rauadhyAna. juvaM bolI, bala kapaTa karI, manamAM bahuja khuzI thAya; valI manamAM vicAre ke meM evI yuktisara vAta banAvIne karI De ke koznI tAkAta nathI ke mArA prapaMcane samajI zake. matakabAjIpaNuM eka judI zakti Aja kAla mArI sAthe prapaMca bAjImAM ko phAvI-zake ema samajavu nahi. valI bolavU, te paNa karAmAta . evA dhUcanA prasaMgeM, jo huM na hota to, zuM pariNAma zrAvata, tenI atyAre zI vAta? valI aneka tarehanAM dagAbAjI, vizvAsaghAtanAM kAmo karI manamA potAnI caturA mATe bahuja khuzI thAya; valI bIjA potAne bahuja yuktisara bolanAra, tathA pote nahi phasatAM, bIjAunai jAlamAM nAkhavAne zaktimAna De ema, mAne , tathA evAM kAmo karatAM mArI vAhavAha bolAya je ema mA. nI bahujaM AnaMda pAme. valI rAjyadarabAramAM tathA bIjAu~ pAse uzmanonI cugalI, niMdA pramukha karI manamA harSa pAme. ityAdi mRSAnaMda raujale. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 372 ) jainatattvAdarza. 3 trIjuM cauryAnaMda raudradhyAna. aneka tarehanAM bala kapaTa, dagAbAjI, vizvAsa ghAta karI, naka jIvonI bahu mUlyavAlI vastu thoDI kiMmata zrApI lAile ne manamA khuzI thAya. valI corI, dhADacorI, rastAnI luTa, jaba zrI kaDhAaj ityAdi kAmo karI paradhana melavI bahuja khuzI thAya; te.. vA cora lUTArAuMnI pAsethI milakata levAmAM terjane madada karavAmAM ba huja hiMmatI pravartte ne lAbha melavI zrAnaMda mAne pote vepArI hoya ne mAla kharIda karavA gharAka zrAvyo hoya, teve prasaMge vizvAsa besADI, namuno kAMzka batAvI, mAla kAMika tarehano thApe, ane pote sodo kara vAmAM karAmAtavAlo potAne mAne naravAmAM, tolavAmAM tuM zrApavAnI dyAnata rAkhe, copaDAmAM, TharAvatI vakhate jAva je bolyA hoya tenAthI jAsti lakhe . rU pramukha mAla becavAmAM mAlamAM nela saMnela karI lenArane betarI, manamAM khuzI thAya. nokarIno dhaMdho karato jagharANI lAvI khAi jAya, ane khuzI yAya; valI zevane bala kapaTa karI betare, chAne rAjI kare, paDhI manamAM vicAre ke meM kevI yukti laDAvI, paisA khAi gayo, ane zevane khuzI karyA valI dagAbAjIthI paisA melavI manamAM evaM abhimAna lAve ke mArA jevI kamAvAnI zakti konAmAM be 1 corI karI manamAM evo khuzI yAya ke, mArI caturAi tathA zaktine koNa samajI zake tevuM De. jUThA dastAveja ba nAvI, loko upara nyAyanI adAlatomAM khoTA dAvA karI, phateha melavI, dhana nyAyacI upArjana karI, potAne Rddhi siddhi vAlo dekhI manamAM bahuja AnaMda pAme. nyAyanA adhikArIne meM betaryA, tethI mArA jevo koNa cAlAka be, ityAdi cauryAnaMda raudradhyAna aneka tarehathI mUDhAtmA dhyAve. 4 cothuM saMrakSaNAnaMda raudradhyAna. navavidha parigraha, dhana, dhAnyAdi bahuja vadhArI manamAM khuzI thAya, lojano thoja nathI evo vicAra niraMtara su kare be, zaktihIna kare be, paraMtu pote manamAM vicAre ke, parigraha eja jagatmAM sAra be, paisA vinAnA manuSya pazu samAna be, tethI parigrahanI ilAne lezamAtra nahi bI karatAM dravya eka karavAnIja ciMtArAkhyA kare. valI manamAM vicAre ke dravya melavavuM temAM to tAkAta be, paraMtu melaveluM sAcavI rAkhanuM, temAM to bahuja tAkAta joie bIye. meM karAmAta ajamAvI na hota to yA paisA jalavAvA muzkela hatA. valI ma Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jainatattvAdaze. ja, moha, ajimAna, IrSyA, vyAsaMga, saMtramacitta sahita sAmAyika kare. 3 vacana puHpraNidhAna aticAra. sAmAyikamAM sAvadha vacana bole,sUtrAdara hInAdhika paDhe. spaSTa uccAra na kare. 4 anavasthA doSa rUpa aticAra, sAmAyika vakhatasara na kare, jo kare to paNa be maryAdAthI, AdaravinA, utAvalathI kare, ____5 smRtivihIna aticAra, sAmAyika karI ke nahi ? sAmAyika pArI ke nahi ? lIdhI che to kyAre lIdhI ? ityAdi nUla kare iti navama sAmAyika vratakharUpa. have dazamA dizAvakAzika vratanuM svarUpa lakhIe bIe. ga vratamAMje dizAunu parimANa karelu hoya, te jAvajIva sudhInuM hoya he, temAM bahu kSetra maryAdA buTI rAkhI hoya be, teTalAnI hararoja jarUra paDatI nathI, te kAraNathI dina dina pratye nyUnanyUna kare, jemake zrAjaroja pAMca koza, vA dazakoza, vA pacIza koza, vA be mAzla, vA nagaranA daravAjAsudhi, vA amuka bAga bagIcA sudhi mAre gamana karavAnI buTa be, uparAMta pratibaMdha , evaM je niyama te dizAvakAzika vrata kahevAya je. arthAt zrA vrata ugavatanuM saMdepatrata . upalakSaNazrI pAMca aNuvratA dino saMdepa thoDA kAlano tepaNa thA vratamA samAya De. yA vrata cAra mAsa, eka mAsa, vIza divasa, pAMca divasa, ahorAtra, eka divasa, eka rAtri, vA eka muhUtamAtra kAlasudhI paNa laz zakAya . niyama evI rIteM kare ke amu. ka nagarAdimAM zarIrathI jAzza, te uparAMta zarIreM javAno niSedha . zrA vratavAlA zrAvakane deza, paradezanA vyApAra hoya to karelA kSetraparimANa uparAMta kAyAthI te jara zake nahi, paraMtu dUradezanA kAgala pramukha Ave te vAMcavAno, temaja mANasa mokalavAno AgAra je. evaM niyama te rAkhI zake. paradezanI vAta sAMjalavAno zrAgAra rAkhe, paraMtu jeUne paradezano vyApAra na hoya, te kAgala, cIThI pramukhapaNa vAMce nahi, temaja AdamI paNa mokale nAha. valI cittavRtti sthira hoya, ane saMkalpa vikalpa na thatA hoya to paradezanI vAta paNa zravaNa kare nahi. jo tema rahI zakAtuM na hoya to zrAgAra rAkhe, paraMtu jANIne potAnA vratane doSa lagAve nahi. zrA dizAvakAzika vrata niraMtara savAramA cauda niyamanI yAdagirImA u Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda. (32) payogapUrvaka rAkhe, ane rAtrie juI rAkhe, A vrata jevI rIteM gurumukhathI dhAre tevI rIteM pAle. A vratanA pAMca aticAra varjavA, te kahIe bIe. 1 zrANavaNa prayoga aticAra. niyama karelA kSetrathI bahAranA kSetramA ko vastu hoya, ane tenI jarUra par3e, tyAre vicAre ke mAre to niyama karelA kSetrathI bahAra javAno niSedha be, tethI ko tyAM jatuM hoya tene kahe ke amuka vastu mAre vAste letA zrAvajo. palI vicAre ke mAkaM vrata jaMga thayuM nahi. ane vastu AvI ga. A prathama aticAra. 2 pesavaNa prayoga aticAra. bIjA AdamInI sAthe potAnA niyama uparAMtanA detra bahAra ko vastu mokalavI te. 3 saddANuvAya aticAra. niyamanI nUmikAbahAra ko zrAdamI jato hoya, tenI pAse kAMza kAma karAvayU~ hoya, tyAre tene khokhAro pramukha karI bolAve, par3I kahe ke amuka vastu letA zrAvajo. A trIjo aticAra je. 4 rUpAnupAtI aticAra. potAnA niyama uparAMtanA kSetra ko zrAdamI jato hoya, tenI sAthe kAMza kAma hoya, tyAre havelI athavA ukAnanA uparanA majalA upara caDI, pote tenI dRSTie paDe tema kare, par3I janAra AdamI potAnI pAse Ave, eTale potAnA matalabanI sarva vAta tenI sAthe kare to thA atighAra lAge. ___5 puglAdepa aticAra. potAnA niyama uparAMtanI nUmikAe ko zrAdamI jato hoya, ane tenI sAthe kA kAma hoya, tyAre tenA upara kAMkaro pheMke, jethI te potAnI pAse Ave tyAre, tenI sAthe sarva matalabanI vAtacita kare to A aticAra lAge. itidazama: . .. have agIdhAramA pauSadhopavAsa vratanuM kharUpa lakhIe bIe. pauSadha batanA cAra bheda , temAM prathama AhAra poSadha De, tenA paNa beneda , eka dezathI, bIjo sarvathI. dezathI to trivihAra upavAsa karIne vA zrAcAmla (AyaMbila) karIne, vA trivihAra ekAsaNuM karIne poSadha kare, teno vidhi lakhIe bIe. . poSadha lIdhA pahelA potAne ghera kahI rAkhe ke, huM zrAje poSadha ucaravAno DhuM, temAM zrAcAmla athavA ekAsaNuM karavAno , tethI nojanane avasare thAhAra karavA vIza, athavA tame te avasare poSadha zAlAmAM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 382 ) jainatattvAdarza. zrAhAra lai Avajo, ema yathAyogya kathana karI poSadha karavA zrAve, poSadha vrata ucare; bAda devavaMdana karyA paThI kaTAsa, caravalo tathA muhapatti, A Na upakaraNa sAthai lai potAne ghera januM hoya to, cAdara DhI, sAdhunI jema, upayogasaMyukta mArgamAM yatnApUrvaka cAlI, jojana sthAnakeM jai, prathama iriyA vahiyA paDikkame gamanAgamananI AlocanA kare, paDhI kaTAsA upara besI, AhAra karavAnuM jAjana paDilehI ( pratilekhI) bAda potAne levA yogya AhAra lar3e, sAdhunI jema rasa gRddhirahita AhAra kare, AhArane sAro athavA buro kahe nahi, mukhazrI bolyA vinA AhAra kare, zrAhAratuM jUTa paDe nahi, zrahAra karyA paDhI uSNa jalazrI zrAhAranuM vAsaNa dhone pI jAya, vAsaNa zuddha karI, sukavI, upayogasaMyukta poSadhazAlAmAM zrAve, mArgamAM jatAM AvatAM koinI sAthe vAta kare nahi, poSadhazAlAmAM pUrvanA sthAnapara yAvI bese, iriyA vahI paDikkami, caityavaMdana karI, dharmakriyAmAM pravartte. jo potAno saMbaMdhI athavA sevaka poSadhazAlAmAM zrAhAra lai zravyo hoya to, pUrvokta rItie AhAra karI vAsaNa pAThAM ApI de, paDhI dharma kriyAmAM pravartte. yA dezI poSadha kaddevAya be; ane jo cAre AhAranAM pakhANa karI poSadha kare to sarvathI kaDevAya be. yA prathama neda be. 3 2 zarIrasatkAra poSadha. temAM sarvathA zarIrasatkAra poSadha te zarIrano sarvathA satkAra. snAna, dhovana, dhAvana, tailamardana, vastrAbharaNAdi zRMgAra pramukha kAM paNa zuzrUSA kare nahi, sAdhunI jema thaparikamiti zarIra rAkhe ne jo poSadhamAM hAtha, paga pramukhanI zuzruSA karavI evo AgAra rAkhe to te deza zarIra satkAra poSadha kaddevAya be. 3 brahmacarya poSadha. trikaraNa zuddhie brahmacarya vrata pAlavaM te savathA brahmacarya poSadha be; ane mana, vacana, dRSTi pramukhano AgAra rAkhavo, athavA parimANa rAkhanuM, te dezathI brahmacarya poSadha kahevAya be. 4 sarvathA sAvadyavyApArano tyAga, te sarvazrI vyApAra poSadha be, kAdi vyApArano AgAra rAkhavo te dezI vyApAra poSadha be, e pramANe cAre prakAranA poSadhanA be be neda be. pUrvakAlamA jyAre zrAgama vyavahArI guru vicaratA hatA, ane zrAvaka paNa zuddha upayoga Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama parijeda. (373) vAlA hatA, tyAre je je pratijJA letA hatA, te te sarva akhaMDita, tevIja rIteM pAlatA hatA, nUlatA nahi, tema nyUnAdhika paNa karatA nahi zrane guru paNa atizaya jJAnanA pranAvathI yogyatA jANIne deza vA sarva poSadhano Adeza thApatA hatA; tathA zrAvaka paNa kadAcit smRtinaMga thatA hatA, to paNa tatkAla prAyazcitta laz letA hatA. zraA kAlamAM to evA upayogavAlA jIvaja nathI. suSama kAlanA prajAvathI jaDa bujhi jIva bahuja . te kAraNathI pUrvAcAryoMe upakArane arthe thAhAra poSadha to baMne karavAne rAkhyAM, ane bAkInA traNe poSadha jitavyavahAra graMthane zranusAre niSedha karI dIdhA je. zrA pravRtti vartamAna saMghamA pracalita . poSadha to zrAvakeM avazya karavA jozae; kAraNa ke karmarUpa lAvaroga vAste te parama auSadhi be. tethI jyAre parvano divasa Ave, tyAre avazya poSadha karavo joze. tenA pAMca aticAra varjavA, te kahIe bIe. 1 appaDile hiya uppaDile hiya sidyA saMthAraka aticAra. je sthAnamA poSadha saMsthAraka (saMthAro) karyo hoya, te nUmikA tathA saMthArAnI paDilehaNA na kare, arthAt saMthArAnI jagA sArI rIteM nighA karIne netrathI jove nahi, kadApi jove to paNa pramAdane vaza thara kAMka dekhI, kAMka na dekhI ema kare 5 appamadhiya kuppamadhiya sidyA saMthAraka aticAra. saMthArAne rajoharaNAdithI pUMje nahi, kadApi pUMje to paNa yathArtha na pUMje, gaDabaDa karI de, jIvaradA sAcave nahi.. 3 appaMDilehiya, uppaDilehiya uccAra pAsavaNa nUmi aticAra laghuzaMkA, vaDIzaMkA paragvavAnI nUmikA netrathI avalokana na kare; avalokana kare topaNa jema tema karI kAma calAve, jIvayatnA vinA kare, parigve. 4 appamadhiya, kuppamadhiya uccAra pAsavaNa nUmi aticAra, jyAM mUtra, viSThA kare, tyAM nUmikAne prathama pUMjyAvinA mala, mUtra kare, kadAca pUMje topaNa yahA tachA kare, paraMtu yatnApUrvaka na pUMje. ___5 posaha vihi vivarIe aticAra. poSadhamA ludhA lAge, tyAre pAraNAnI ciMtA kare, jema ke prajAte amuka vastu karAvIne thAhAra karIza valI amuka kAma karavA sAru amuka sthAnakeM javU paDaze. amukanI pAse Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (354) jainatattvAdarza. ugharANI , te tagAdo karyA vinA Apaze nahi valI zarIra thAkI gayu ne tethI prajAtamAM tela mardana karAvIza, garama pANIthI snAna karIza, amuka pozAka paherIza, strInI sAthe nogavilAsa karIza, ityAdi sAvadha citavana kare. saMdhyAe poSadha maMDala zodhana kare nahi, pAkhI rAta sui rahe, vA vikathA kare, poSadhanAM aDhAra dUSaNo varje nahi. te aDhAra dUSaNo zrA pramANe. posahamAM vratI vinAnA zrAvakanuM lAve. buM pANI pIye, 5 poSadha vAste sarasa AhAra kare, 3 poSadhane vAgale divase aneka tarehanI rasavatI melavI thAhAra kare, 4 poSadha nimitte, zrathavA poSadhane Agale divase vijUSA kare, 5 poSadhavAste vastra dhovarAve, 6 poSadhavAste bAjaraNa ghaDAvI pahere, strIpaNa natha, kaMkaNAdi sohAganAM cinda zivAya navAM ghareNAM ghaDAvI pahere, 7 poSadha vAste vastra raMgAvI paDhere, poSadhamAM zarIrano mela utAre, e poSadhasAM kAla vinA nisAlahe, 10 poSadhamAM strI kathA kare, strIne sArI, burI kahe, 11 poSadhamAM jaktakathA kare, zrAhArane sAro, naraso kahe, 15 poSadhamA rAjyakathA kare, yuddhanI vArtA kare, 13 poSadhamA dezakathA kare, dezane sAro, naraso kahe, 14 laghu zaMkA nUmi pUMjyA vinA kare. 15 bIjAnI niMdA kare, 16 strI, mAtA, pitA, putra, nAi, bahena sAthe vArtAlApa kare, 17 coranI kathA kare, 17 strInAM aMgopAMga stana, jaMghAdi nihAle. zrA aDhAra dUSaNo varje to zuddha poSadha jANavo. iti ekAdaza vratavarUpaM. have bAramA atithi saMvinAga vratanuM svarUpa lakhIe liye. jeNe laukika varSotsavAdi tithiyono tyAga karelo hoya te atithi kahevAyaDe, jema paroNo (memAna) tithi vinA Ave be, arthAt amuka tithiyeMja zrAve evo jema niyama nathI, tema je sAdhu hoya je te aNaciMtavyAja Ave , tethI te atithi jANavA. evA madhukara vRttivAlAthI jo vinAga kare, zrarthAt zuka vyavahAra nyAyopArjita dhanathI, vastu lAvI, potAnA udarapUraNArthe je rasoza karI be, temAMthI uttama kulAcArapUrvaka pUrva karma pazcAtkarmAdidoSarahita, zuddha nirdoSa AhAra, naktipUrvaka sAdhune vahorAve (Ape) te atithi saMvijAga vrata kahevAya ne prathama dAna denAramA jo pAMca guNa hoya to te dAtAra zurU hoya , te pAMca guNa sakhiye liye. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama pariveda. (35) 1 jainamArgI dAtArane, zuddha pAtrano yoga prApta thavAthI, arthAt potAnA gharamAM munirAjanAM darzana mAtra thavAthI aMtaraMgamAM bahuja AnaMda pAme, jema potAno atyaMta pyAro, hitakArI mitra bahu vakhatathI dUra dezAMtara gayo hoya, jenI ko vakhata vismRti tha na hoya, ane jene-malavAne niraMtara aMtaHkaraNamAM AturatA rahetI hoya; evA parama valsana mitrane akasmAt malavAthI jema AnaMdanA bAMsu zrAvI jAya, tevIja rIteM munirAjane potAne ghera padhArelA jo AnaMdanAM AMsu lAve, manamAM vicAre ke Aja mAruM parama jAgya ke, AvA munirAja mAre ghera padhAryA. valI hu~ kevo DaM? anAdikAlazrI nUla camita, avya saMbala rahita, dArikha aMdhanAvapIDita, jJAnalocanarahita, apAra saMsAra cakramAM jaTakanAra evA mane, atyaMta akathanIya duHkhasaMyukta dekhIne, mArA upara parama dayAdRSTipUrvaka, prathama jJAnAMjana zalAkAthI mArAM jJAnarUpanetra ughADI dIdhAM, valI traNa tatva sevArUpa vyApAra mane zikhavyo, tathA ratnatrayIrUpa puMjI (rAzi) mane ApI mAjhaM anAdi kAlanuM dArijaya dUra karyu, mane uttamapuruSonI gaNatarImA lAvI mukyo, evA guru munirAja niHsvArthe paropakArI mArA ghara AMgaNAmAM padhAryA evA prazasta rAga nAvanA udAsathI AnaMdanAM AMsu lAve, evI puSTa nAvanA jAve thA dAtArano prathama guNa . jema saMsAramA jIvane atyaMta zSTa vastunA saMyogathI romAvali vikakhara thAya be, tema munirAjane dekhI, ati naktinA prajAvadhI romAvali vikakhara thAya, ane aMtaHkaraNamAM harSa samAya nahi. yA bIjo guNa . __3 munirAjane dekhI bahumAna evI rIteM kare, jema koz gRhasthane ghera, rAjA padhAryA hoya, ane te rAjAnuM bahumAna, jema te gRhastha kare, evA vicArathI ke zrAje mArA nAgyano udaya thayo ke rAjyanA khAmi, rAjAdhirAja mAre ghera padhAryA, mATe uttama prakAranAM najarANAM A vakhate karavAM te mane ucita be, kAraNa ke rAjAnuM padhAra vAraMvAra thatuM nathI, ema nizcaya karI jema uttama vastu neTa kare, tevI rIteM zrAvaka paNa munirAjanuM bahumAna kare; manamAM vicAre ke zrAvA niHspRhIyomAM ziromaNI, jagadU baMdhu, jagat hitakArI, jagat vatsala, niSkAmI, zrAtmAnaMdI, karuNAsA Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) jainatattvAdarza. gara, saMsArajaladhi uddharaNa, paropakAra karaNImAM catura, krodhAdi kaSAya nivAraka, taraNa tAraNa, evA munirAja mAre ghera padhAryA, tethI Aje mAraM aho nAgya ! evaM jANI saMtramasaMyukta sanmukha jAya, trikaraNazuddha pa. riNAmathI vinati kare ke he khAmi ! dIna dayAla padhAro! mAjhaM gRhAMgaNa pavitra karo! ema ati sanmAnapUrvaka gharamAM padharAve;manamAM vicAre ke zrAje mAro puNyodaya thayo, je sAdhu AhAra pANInoanugraha kare je. kAraNa ke sAdhune AhAralevAmAM bahuja vidhi ,sAdhu zujha nAta pANI jANe toja lahe, te kAraNathI rakhe mArAthI kAMza doSa lAgI jAya, evo vicAra karI, trikaraNa zujha, bahumAnapUrvaka, upayogasaMyukta, vidhipUrvaka AhAra lAve, lAvIne madhurakharathI vinati kare ke he svAmi ! A zuddha AhAra be,tezrI sevaka upara parama kRpAdRSTi karI pAtra pasArI mAro nistAra karo; ema vinati karatAM thakAM AhAra vahorAve. munipaNa te zrAhArane yogya jANIne khai le. zrAvakapaNa dAna devA yogya je je vastu hoya, te sarvanI nimaMtraNA kare, e pramANe vidhipUrvaka dAna daza hAtha joDI, pRthvI upara mastaka lagAvI, namaskAra kare; par3I miSTavacanothI vinati kare ke he kRpAnidhAna! sevaka upara moTI kRpA karI,Aje mArUM ghara pavitra thayuM. pUrA puNyodaya vinA munirAjano yoga kyAthI male? valI he svAmi ! kRpA karI azana, pAna, khAdima, svAdima, auSadha, vastra, pAtra, zayyA, saMstArakAdinuM prayojana hoya to avazya sevaka upara anugraha karI padhArazo, Apa to munirAja guNavAn beparavAha bage, Apane koI vastunI ka- . mI nathI, koznI sAthe pratibaMdha nathI, Apa pavananI jema apratibaddha bo, topaNa mArA upara jarura pharI upakAra karazo, ema kahetAM kahetAM potAnA AMgaNAnI sImA sudhI pahoMcADe, zrA trIjo guNa je. 4 munirAjane valAvI, vaMdanA karI, ghera zrAvI, jojana karavA bese, paraMtu manamAM zrAnaMdanA unnarA zrAvyA kare, vicAre ke zrAje mAru zraho jAgya thayu! zrAja ko uttama vAta thaze; kAraNa ke zrAje niHspRhI, sahaja udAsI, khsukhvilaasN| munirAjane vinati karI thAhAra pratilAjyo, ane zrAhAra vahorAvatA vacamAM kAMza vighna zrAvyuM nahi. zrAje. kR. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTama paricheda. (37) takRtya thayo; valI zrAvA munirAjano yoga kyAre male ? evI anumodanA vAraMvAra kare, thA cotho guNa be. ___5 jema koza maMda jAgyavAn vyApAra karatAM thoDaM thoDaM kamAya, tene ko divasa ko sodAmAM lAkha rupaiyAnI prApti tha jAya, tyAre jevo te AnaMdita thAya, ane pharI teja vyApAranI jevI cAhanA rAkhe, tenAthI paNa adhika, zrAvaka sAdhune dAna devAnI cAhanA rAkhe. thA pAMcamo guNa be. yA pAMca guNa yukta dAna Ape to atithisaMvijAga vrata hoya. zrA vratanA pAMca aticAra varjavA, te lakhIe bIe. 1 sacitta nikSepa aticAra. sacitta pRthvI, jala, kuMja, cUlA, iMdhanAdi upara sAdhune na devAnI buddhithI AhAra rAkhe; manamAM evo vicAra kare ke sAdhu to AhAra leze nahi, paraMtu nimaMtraNA karavAthI mArU atithisaMvijAga vrata banyu raheze. A prathama aticAra. 2 sacitta pIhaNa aticAra. AhArane sacitta vastuthI DhAMke, sUraNa, kaMda, patra, puSpAdithI na devAnI buddhithI DhAMkI rAkhe to bIjo aticAra. 3 kAlAtikrama aticAra. sAdhune jidAno kAla vityA palI, athavA nikSA kAla pahelA, athavA sAdhu thAhAra karI rahyA hoya te par3I, zrAhAranI nimaMtraNA karavA jAya to trIjo aticAra. 4 paravyapadeza aticAra. sAdhu jyAre yAcanA kare, tyAre krodha kare; potAnI pAse vastu hoya batA, mAgatAM Ape nahi valI thApe to paNa evA vicArathI ke AvA garIba loko sAdhune Ape le to, terjanAthI zuM huM garIba DhuM te na ApuM? AvI jAvanAthI Ape to cotho aticAra. 5 gola, khAMDa pramukha potAnI vastu hoya, te na ApavAnI buddhie pArakI kahe, ane pArakI vastu hoya te ApavAnI buchie potAnI kahe to zrA pAMcamo aticAra. iti zrI atithisaM vijAgavataM saMpUrNa. __ samyaktvapUrvaka bAravratarUpa, gRhastha dharma, kharUpa dharmaratna prakaraNa, tathA yogazAstrAdi graMthAnusAra saMkSepamAtra lakhela je; vizeSa jANavAnI ajilASAvAlAe dharmaratnazAstra vRtti, tathA yogazAstra jovAM. itizrItapogaDIyagaNizrImaNivijayataviSyazrImunibujhivijayataviSya Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) jainatattvAdarza. munyAtmArAmAnaMdavijayaviracita jainatattvAdarza (nASAMtare )zrAvakanirUpaNa nAmA aSTamaparichedaH sNpuurnnH|| ||ath nvmprichedpraarNjH|| zrAvakonAM na kRtyo be. 1 dinakRtya, rAtrikRtya, 3 parvakRtya, 4 cAturmAsika kRtya, 5 saMvatsarakRtya, 6 janmakRtya, temAMthI prathama dinakRtyavidhi, A parichedamA zrAphavidhigraMtha tathA zrAvakakaumudI zAstrAnusAra lakhiye biyeM. prathama to zrAvake nijhA alpa levI joze. jyAre eka prahara rAtri zeSa rahe, tyAre nijhA tajI uThavu joze. kozne bahu nimA AvatI hoya tI paNa jaghanyathI caudamA brAhmamuhUrttamAM avazya uThavU joze. savAramA vahelA uThavAzrI ihaloka paralokanAM aneka kArya siddha thAya De, te avasareM buddhipaNa nirmala, suMdara hoya . pUrvApara vicAra bahuja sArI rIteM thara zake . graMthakAra ema paNa lakhe De ke niraMtara jene sUtAM sUtAM sUryodaya yaz jAya, tenuM AyuSya alpa thAya be; tethI brAhmamudUrttamAM avazya uThavU joze. jyAre nizAno tyAga karI uThe, tyAre manamAM vicAre ke hu~ zrAvakabu, potAnA gharamA suto hato ke bIjAnA gharamA suto hato? nIce suto ito ke uparamAle suto hato? di vasanA suto hato ke rAtrinA suto hato? ityAdi vicAra karatAM niprAno vega na maTe to nAsikA temaja mukhano zvAsovAsa roke, tema karavAthI nimA tatkAla dUra thara jAya be, panI hAra sArI rIte tapAsI jarura hoya to laghuzaMkAdi kare. rAtrimA jAgatAM kozne kAMza kahevu paDe to, maMdakharathI kahe, jaMce khare zabdoccAra kare nahi. jaMcA kharathI bolavAthI rAtrimA upakalI pramukha hiMsaka jIva jAgI jAya to mAkhI pramukha aneka jIvonI te hiMsA kare . kasA jAgI jAya to, gAya, ba. karI, gheTA pramukhane mAravAne cAlyo jAya be, mAbI jAla laz potArnu kAma zaru karavA jAya be, vAgharI, zrAheDI, madirApAnI, khunI, parastrIlaM. paTa, taskara, lUTArA, dhobI, ghAMcI, kuMjAra pramukha aneka hiMsA karanArA jIvo jAgavAyI aneka tarehanAM pApakarmamA pravRtta thara jAya . yA sarva Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mavama paricheda. (3nae) pAparnu nimitta kAraNa rAtrie UMcA kharathI vAta karanArane thAya, tethI jaM. cA kharathI rAtrimA nahi bolavU jozye. savAramA nijAno beda thAya tyAre tattvajJAtA zrAvakeM tattvavicAra karavo jozye. tattva pAMca be. 1 pRthvI, jala, 3 agni, 4 vAyu, 5 zrAkAza, nizAnA beda samaye jo pRthvItattva tathA jalatattva vadetAM hoya to zuna ane jo agni, vAyu ke AkAzatattva vahetAM hoya to duHkhadAyaka . zuklapakSa pratipad dine jo vAmanAsikAno svara cAlato hoya to paMdara divasa sudhI AnaMda Arogya rahe; ane kRSNapadanI ekamane divase jo dakSiNa nAsikAno svara.vaheto hoya to paMdara divasa sudhI sukha AnaMda rahe; tenAthI viparyaya hoyato viparyaya phala thAya. __ zukla padanA prathamanA traNa divasa vAmanAsikAno khara uThatAM vaheto hoya to zuja .. te paLInA traNa divasa dakSiNavara cAlato hoya to zunna , valI te pabInA traNa divasa vAma vara cAlato hoya to zuja , ema anukrameM paMdara divasa sudhI samajavaM. tathA kRSNapadanI ekamanA di. vasathI traNa divasa sudhI dakSiNakhara vadeto hoya to zuna , te pInA traNa divasa vAmakhara vadeto hoya to zuja . valI te paDInA traNa divasa dakSiNa svara vaheto hoya to zunna , ema paMdara divasa sudhI jA. NaQ. tathA caMDakharamAM sUrya ugato hoya, ane sUryavaramAM sUrya asta thato hoya to zula be. tathA sUryanADImAM sUrya udaya hoya, ane caMnADImAM zrasta thAya to paNa zuja ne. koz zAstranA mata pramANe ravi, maMgala, guru, zani, yA cAra vAramAM dakSiNasvaramAM sUryanADI divasa ugatAM cAle to zunna , ane soma, budha tathA zukra AtraNa vAramA sUtAM, uThatAM caMjasvara vAmasvara cAle to zunna , tenAthI viparyaya cAle to azuja be. __valI kozka zAstrakAranA mata pramANe saMkrAMtinA kramathI sUrya caMDanADI vahe to zuna be, jema ke meSa saMkrAMtine divasa sUryasvara cAle, tathA vRSasaMkrAMtine dine caMnADI cAle to zuja jANavI ityAdi. tathA kozka matamAM caMjamA rAzi palaTe te anukrameM aDhI ghaDI sudhI eka nADI vahe ne ityAdi; paraMtu jainamatanA AcArya zrIhemacaMdAdino to prathama lakhyA pramANe mata be. banIza guru zradaro uccAra karatAM jeTalo Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jainatattvAdarza kAla lAge , teTalo kAla vAyuno eka nADImAMthI bIjI nADImAM secAra karatAM lAge be. have pAMcatattva saMbaMdhI bodhasvarUpa kahiye biyeM. nAsikAno pavana jo jaMco jAya to agnitattva, jo nIco jAya to jalatattva, jo tiboM jAya to vAyutattva, jo nAsikAcI nikalI sidho tiryo jAya to pRthvI tattva, jo nAsikAnA baMne puTanI aMdara vahe, bahAra nikale nahi to zrAkAza tatva; e pramANe jANavU. prathama pavanatattva vahene, panI agnitattva vahe be, par3I jalatatva vadene, palI pRthvItattva vaheDe, paThI AkAza tattva vahe. niraMtara A pramANe anukrama ne. baMne nADIumAM pAMce tattva vahe be; temAM pRthvItattva paMcAza pala pramANa vahe , jalatattva cAlIza pala pramANa vahe , amitattva trIza pala pramANa vahe. vAyutattva vIza pala pramANa vaheDe, zrAkAzatattva daza pala pramANa vahe. pRthvI ane jalatatvamA zAMtikArya karavAM; agni, vAyu tathA AkAzatattvamAM dIptimAn ane sthira kArya karavA; e pramANe kare to zuja phalonnati thAya be, jIvavAno prazna, jayaprazna, lAjaprazna, dhanArjana prazna, meghavarSaNa prazna, putra hovAno prazna, javA AvavanA prazna, yA prazno jo pRthvI ane jalatattvamAM kare to zuja thAya; ane agni, vAyu vadetAM kare to zuja thAya nahi valI jo pRthvItattvamA prazna kare to kAryanI siki sthirapaNe thAya, ane jalatatvamA kArya zIghratAthI thAya. prathamanI jinapUjA karatAM, dhana kamAvA jatAM, pANigrahaNa karatAM kilo khetAM, nadI utaratAM, gayelAnuM Agamana pugatAM, jIvanano prazna karatAM, ghara kSetrAdi kharIdatAM, karIzrANAM letAM, vecatAM, varSatuM prazna karatAM, nokarI karatAM, khetI karatAM, zatrune jItatA, vidyAraMja karatAM, rAjyAbhiSeka karatAM, ityAdi zuja kAryoM karatAM caMSanADI vahe to kalyANakArI . praznasamaye kAryanA AraMjamA pUrNa vAmanADI praveza karatI hoya, tyAre nizcayapUrvaka kAryasiddhi jANavI, temAM saMdeha nathI. valI amuka sakhsa kedamAMthI kyAre buTaze ? amuka rogI sAjo kyAre thaze! amuka sthAnacaSTa thayelo kyAre pada prApta karaze? yA praznomAM, tathA yuddha karavAnA pra Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paricheda. ka ( 37 ) utsava karIne caDAve. snAtramahotsava, zraSTottarI pUjA, rAtri jAgaraNa kare. niraMtara comAsA zrAdimAM keTalI eka vAra jinamaMdira, dharmazAlA pramArjana kare, karAve, derAsara samarAve, pauSadhazAlA liMpe, lIMpAve. prativarSa jinamaMdiramAM gaNAM Ape dIvAnevAste ru Ape, tela thApe, ghI thApe, kezara, sukhaDa thApe, pauSadhazAlAmAM kaTAsaNA, muhapatti, caravalA, dhotI, kAMbala, dorA, una pramukha khApe. varSamAM zrAvakone besavAvAste keTalI eka pATa, bAjova pramukha thApe. jo nirdhana hoya to paNa varSamAM eka divasa sutaranA dorA, vA AMTI pramukha ApI saMghapUjA kare. keTalAeka sAdharmI baMdhuune zakti anusAra jojana karAvI sAdharmivAtsalya pramukha kare. niraMtara keTaloeka kAjasagga kare. svAdhyAya kare. niraMtara jaghanyathI navakArasInuM pratyAkhyAna kare. rAtrie caritra pratyAkhyAna kare. bane vakhata pratikramaNa kare. yA karaNI prathama karavA paDhI bAra vrata aMgIkAra kare. temAM paNa sAtamA vratamAM sacitta, citta chAne mizravastunuM svarUpa sArI rIteM jANavuM joie. * jema prAyaH sarvadhAnya, anAja, temaja dhANA, jIruM, zrajamo, varIyAlI, suzrA, rAi, khasakhasa pramukha sarvakaNa, sarvapatra, sarve lIlAMphala, tathA mItuM khAro, lAlaraMganuM siMdhAlU, saMcala, mATI, khaDI, hiramacI, lIlAM dAtaNa pramukha, sarvavyavahArathI sacitta (sajIva) be; tathA pANI mAM palAlelA caNA, ghaDhaM pramukha anAja, tathA caNA, maga, chADada, tUAra pramukhanI dAla jemAM yAkhA dANA rahI gayA hoya, te sarve mizra be; tathA prathama mItuM lagADIne minI bAppa pramukha zrApyA vinA, tathA tapAvelI retImAM nAkhyAvinA caNA, ghajaM, jujhAra pramukha bhUMje te, tathA khAro pramukha zrApyAvinA masalelA tala, ulA, jaMbI, poMka, thoDI zekelI phalI tathA citraDA pramukhaphala, maracAM, rAi hIMga pramukhathI vadhAre; tathA jenI aMdara bIja sacitta hoya evAM pAkelAM sarvaphala, mizrabe tathA talavaTa, tilakUTa je dina karavAmAM Ave te dina mizra, jo talamAM anAja pramukha nAkhI kUTe to eka muhUrtta pI acitta thAyaDe. valI dakSiNa mAlavAdi dezomAM bahu gola pramukha nAkhavAthI teja roja zracitta thara jAyabe. vRdano tatkAla ukhaDelo suMdara, lAkha, bAla, taratanuM phoDeluM nAlIyera, lIMbu, dADama, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ( 38 ) jainatattvAdarza. " prAzu saMtarAM, kerI, niMba tathA zeraDIno tatkAlano kADhelo rasa, tathA tatkAla kADheluM tanuM tela, tatkAla jAMgelAM bIja, nAlIyera, sopArI, siMgoDAMpramukha, tathA bIjarahita karelAM pAkAM phala khaDabUjAdi, tathA atyaMta ma dana karIne kADhelA jIrAdi, yA sarva aMtarmuhUrta sudhI mizra be, paDhI prAzukano vyavahAra be tathA bIjAMpaNa prabala agninA yogabinA ka karelA aMtarmuhUrta sudhI mizrabe, paDhI prAzukano vyavahAra be. valI - prAzuka pANI, kAcAM phala, kAcAM anAja agara jo bahuja mardana karyAM hoya topaNa lavaNAni pramukha prabala zastra vinA, prAzuka yatAM nathI; kAraNa ke zrI paMcamAMga jagavatI sUtranA raMgaNIzamA zatakanA trIjA uddezamAM lakhyuM be ke vajramaya zilA, vajtramaya loTo, ane zrAmalA pramANa pRthvI kAya laine ekavIrA vAra vATavAmAM Ave topaNa keTalAeka pRthvIkA yanA jIvono loTAne sparza paNa yato nathI, evI te jIvonI sUkSma kAyADe. valI so yojana uparAMtathI AvelAM daraDAM, khAreka, drAkSa, lAlaprAka, khajurAdi mevA, tIkhAM, pIpara, jAyaphala, badAma, khoDa, neujA, jaragojA, pastAM, cArolI, cInI, ujvala siMghAlUNa, sAjI, nahImAM pakAveluM lU, banAvaTI khAra, kuMbhAreM karelI mATI elAyacI, lavIMga, jA vaMtrI, sUkI motha, kokaNadeza pramukhanAM kelAM unAM karelA siMgoDA, sopArI, yA sarvano prAzuka vyavahAra be. sAdhu paNa kAraNa prasaMgeM grahaNa kare be. yA vAta kalpanASyamAM paNa lakhelI be. " joyaNa sayaM tu gaMtu zra pAhAre jaMDa saMkaMti" ityAdi. temAM haraDe, pIpara pramukha zrAcaraNIya be te kAraNathI levAya be, ane khajUra, drAkSa pramukha anAcaraNIya be. valI utpala kamala, padmakamala, taDakAmAM rAkhavAthI eka pahoranI aMdaraja - citta thara jAya be; ane mogarAnAM phula, juinAM phula taDakAmAM bahuvakhata. paDyAM rahe to paNa citta thatAM nathI, paraMtu mogarAnAM phula pANImAM nAkhelA eka par3oranI aMdaraja citta ghara jAya be, ane utpala kamala tathA padmakamala bane pANI mAM rAkhavAthI bahu vakhata sudhI citta tha tAM nathI. " zItayonikatvAt. " tathA pAMdaDAnA, kUlonA, temaja je phalomAM govalI baMdhA na hoya tenA, tathA vathuvA pramukha lIlI vanaspa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama parijeda. (3ee) tinA, yA sarvanA DITIyAM (vRMta ) karamA jAya tyAre te jIvarahita thayAM jANavAM thA kathana zrIkalpanASyavRttimA je. zrI paMcamAMganA baga zatakanA pAMcamA uddezAmAM sacitta acitta vastunuM kharUpa A pramANe lakheLu be, zAla, brIhi, ghalaM, java, javajava, zrA pAMca dhAnyanI jAti kogarA, moTA pAlAmAM vA mAlA yAne kogara vizeSamA mukha DhAMkIne rAkhe tathA lIMpe, cAre bAjuthI lIMpe, ane upara majabuta DhAMkaNuM rAkhI sIla mAravAjeI baMdha kare to keTalAkakAla sudhI temAM jIva yoni rahe ? yA pramANe praznapubavAzrI lagavAn kahe ke he gautama! jaghanya to aMtarmuharta rahe, ane utkRSTa to traNa varSa rahe, paDI zracitta tha jAya. tathA vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kalathI, colA, tuara, caNA ityAdi dhAnya sarva upara pramANe jANavU, paraMtu eTaluM vizeSake, te utkRSThathI pAMca varSa uparAMta acitta tha jAya . tathA alasI, kasuMbAnI karaDa, koDaM, kaMgaNI, baMTI, rAla, koDusaka, saNa, sarasava, mUlInAM bIja ityAdi dhAnyapaNa upara pramANe jANavAM, paraMtu z2askRSThathI sAta varSa uparAMta acitta tha jAya . tathA kapAsanAM DoDavAM utkRSThathI traNa varSa uparAMta acitta tha jAya . ApaNa kalpanASyanI vRttimAM be. tathA cAvyA vinAno ATo (loTa ) zrAvaNa, jAdaravA mahinAmAM pAMca divasa sudhI mizra rahe. paDI acitta thAya be; Aso, kArataka mAsamAM cAradinasudhI mizra rahe, panI acita thAya be; mAgasara posa mAsamAM traNa dina sudhI mizra rahe De, panI acitta thAya De; mAhA, phAgaNamAsamAM pAMca pahora mizra rahe , tathA caitra, vaizAkha mAsamAM cAra pahora mizra rahe , tathA jyeSTha, ASADha mAsamAM traNapahora mizra rahe , uparAMta acitta tha jAya . jo tatkAla cAlI le to aMtarmuhartasudhI mizra rahe, panI acitta thAya . praznaH- pIselo bATo keTalA divasano acitta jogIne tathA zrAvakane khAvo yogya ? uttaraH- sijhAMtamAM zrATAnI maryAdAno niyama amArA vAcavAmA zrAvyo nathI, paraMtu buddhimAn narbu junuM anAja, sarasa nIrasa kSetra, varSA, zIta, uSNAdi Rtu, temAM paNa te ATAno paMdara divasa ke mAsAdi kA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 400 ) jainatattvAdarza, lamAM, varNa, gaMdha, rasa, sparzAdi bagaDela dekhe, temaja temAM surasalI pramukha jIva paDelA dekhe to te na khAya; jo khAyato jIva hiMsA thAya zrane rogotpattinuM kAraNa yAya. miThAinI maryAdA chAne vIdalano niSedha, upara sAtamA vratamAM lakhI zravyA bIe, tyAMthI jANavuM. dahIMmAM sola pora uparAMta jIva utpanna thAya be, valI vivekI jIvoyeM rIMgaNAM, TIMbaru, jAMbu, bilAM, pIlu, karamadAM, pAkAM guMdAM, paMcu, mahuDAM, mora, vAlola, moTAM bora, caNIyAMbora kAcAM koTha phala, khasakhasa, tala ityAdi na khAvAM joie. temAM trasajIva thAya be. tathA je phala lAlaraMga dekhavAmAM burAM lAge, pAkIgayelAM tathA gola, evA kaMkoDAM, phaNasa pramukhapaNa bUrI jAvanAnA hetu hovAthI na khAvAM joze. valI je phala je dezamAM khAvAM viruddha lAge, jemake kaDavaM tuMbaDuM, kUSmAMDa arthAt koholuM halavuM ( kaDu ) te paNa na khAvAM joie. valI ajaya, anaMtakAya, kaMdamUla, paDhI te paragharanAM zracita karelA, rAMghelAM hoya topaNa na khAvAM joze; kAraNa ke eka to niHzUkatA ne bIjA rasalaMpaTatA tathA vRddhavAdi doSano prasaMga thAya be. te kAraNI na khAvAM joie. tathA ukAlelA selarAM, rAMdhelAM ArdrAdikaMda, suraNa, rIMgaNApramukha agara jo ke citta be topaNa zrAvaka prasaM gadUSaNa tyAgavA vAste na khAya. valI mUlA to paMcAga khAvA yogya nazrI. niSiddhatvAt tathA zuMga ne haladara, nAma temaja khAda neda thavAzrI ajaya nathI. tathA ukAlelaM pANI traNa uttarA yAve tyAre citta thai jAya be. kathana piMDa niryuktimAM be. cokhAnA dhonuM pANI jyAre nitarIne nirmala jAya, tyAre citta thAya be. valI uSNa jalanI maryAdA pravacanasAroddhArAdi graMthomAM yA pramANe lakhI De. traNa vakhata ujarA zrAveluM uSNajala unAlAnA cAre mAsamAM pAMca pora citta ra he. yA cUlethI utAryA paDhInI maryAdA be tathA varSAtunA cAre mA. samAMtraNa pora citta, dhane ziyAlAnA cAre mAsamAM cAra pora - citta rahe be, paDhI sacitta thara jAya be. jo glAna, bAla, vRddhAdi sAdhu vAste maryAdA uparAMta rAkhavuM hoya to dArAdi vastuno pradeSa karIne rAkhanuM, tema karavAyI sacitta yatuM nathI. yA kathana pravacana sAroddhAranA " Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama parida. (01) 136 mA dhAramA be. tathA kAMgaDu maga, maTha zrane haraDAdinAM mIja (goglI) thagarajo ke zracitta , topaNa yoni rAkhavA vAste, tathA niHzUkatAdi parihAra vAste dAMtathI toDavA na jozae. ityAdi sacitta vastunu kharUpa jANIne sAtamuM vrata aMgIkara karavU joze. zrAvake prathama to niravadya (doSa rahita) zrAhAra karavo joie, tema na karI zake to sarva sacitta vastu khAvAno tyAga karavo jozae; tema paNa na karI zake to bAvIza ajaya ane batrIza anaMtakAya to avazya tyAgavA joze, valI cauda niyama dhAravA joze. sUra uThIne yathAzakti niyama grahaNa karavU, panI yathAzakti pratyAkhyAna karavaM. namaskAra sahita porasI pramukha pratyAkhyAna, jo sUrya udaya pahelA ucaravAmAM Ave to zuddha , anyathA zujha nazrI. zeSa pratyAkhyAna sUryodaya par3I paNa thara zake . navakArazI jo sUryodaya pahelA ucaravAmAM AvI hoya to tenI par3InA porasI temaja sADha porasI pramukha pratyAkhyAno thara zake je. je namaskArasahita sUryodayanI padelAM uccAraNa na karIe to kopaNa kAla pratyAkhyAna karavU zupha nathI; ane jo prathama namaskArAdi pratyAkhyAna muSTi sahitAdi kare to sarvakAla pratyAkhyAna karavAmAM ave te zuruja thAya De. rAtrie cauvihAra kare ane divaseM ekAsaNuM kare, par3I graMthisahita pratyAkhyAna kare to tene darekamAsamAM gaNatrIza upavAsanu phala male be. dararoja be vakhata nojana, upara kahelI rIti pramANe kare to tene ahAvIza upavAsanuM phala male be; kAraNa ke bhojana karatAM be ghaDI kAla lAge De, bAkIno kAla tapamA vyatIta thAya . A kathana padmacaritramA De. pratyAkhyAna upayogapUrvaka puruM thaijAya to pAre. have cAraprakAranA thAhAranA vijAga kahIyeM bIyeM, anAja, pakvAnna, roTalA pramukha, jenAthI tudhAno nAzayaz zake, te prathama zrazana nAmano thAhAra . bAzanuM pANI tathA uSNajala pramukha zrA bIjo pAnanAmA AhAra . phala, phUla, zelaDIrasa, sukhaDIpramukha, zrAtrIjo khAdimanAmA thAhAra be; ane sUMTha, haraDe, pipalImUla, tIkhAM, jIre, ajamo, jAyaphala, jAvaMtrI, azelI, kheravaDI, jeThImadha, taja, tamAlapatra, elAyacI, koTha, Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) jainatatvAdarza. viDaMga, biDalavaNa, ajamoda, kulijaNa, pIpara, cINakabAba, kacUra, mustA, kaMTAselI, kapUra, saMcala, haraDA, baheDA, kuMThanaI, babula, dhava, khadira, pAna, sopArI, hiMga, hiMgulASTaka, trevIsa, paMcakula, puSkaramUla, javAsA mUla, bAbacI, tulasI, thA sarva khAdima nAmA cothA AhAramA be. pravacana sArochArAdi graMtho temaja nASyamAM aa vicAra batAvela . kalpavRttimAM tene khAdima kahe . koz ajamAne paNa khAdima kahe . zrA matAMtara . zrA sarvasvAdimanAmA AhAra je. valI elAyacI tathA kapurapramukhathI vAsita karebuM jala muvihAra pratyAkhyAnamAM pI, kalpe be. tathA vezaNa, varIyAlI, soya, koThavaDI, zrAmalAgAMu, AMbAnI goThalI, lIMbunAM pAna pramukha khAdima hovAthI suvihAra pratyAkhyAnamAM levAM kalpatAM nathI. trivihAra pratyAkhyAnamA mAtra jala pII kalpe . temAM .paNa phukArevu pANI, tathA sAkara, kapura, elacI, kalA, khera, cUrNaka, selaka, pADalAdivAsita jala, jo nitArIne temaja galIne vApare to kalpe, anyathA nahI. zAstromAM madha, gola, sAkara, khAMDapramukha svAdimamAM gaNelA De, zrane jAda, zarkarAdi jala, taka pramukhane pAnamAM gaNelAM , to paNa te kuvihAra pratyAkhyAnamAM kalpatA nathI. uktaM ca // nAgapurIyagabanA karelA pratyAkhyAnanASyamAM kaDaMDe ke // dakhA pANAzya, pANaM taha sAmaM guDAzyaM // paDhiyaM suyaMmi tahavihu, tittIjaNagaMti nAyariyaM // 1 // strInI sAthe loga karavAthI cauvihArano naMga thato nathI; paraMtu bAlakanA tathA strInA hoTha mukhamAM laz cuMbana karavAmAM Ave to jaMga thAya. valI u. vihAra pratyAkhyAnamAM tema paNa kare to jaMga thato nathI. pratyAkhyAna mAtra thAhAranuMja karAya , paraMtu roma AhAratuM karavAmAM zrAvatuM nathI, tethI lepAdi karavAthI pratyAkhyAnamAM naMga thato nathI. valI nIcenI vastu kozpaNa prakAranA thAhAramA gaNAtI nathI tenAM nAma. paMcAMga lIMbaDo, gomUtra, galI, kaDaM, karIyAtuM, ativiSa, kaDAnI bagala, cIDa, caMdana, jAkha, harikhA, rohaNI, upaloTa; vaja, triphalA, bAvalanI bAla, dhamAso, nahi, zrAsaMdha, rIMgaNI, eliyo, gugala, haraDAM dala, kapAsanI jaDa, jAla, vairI, kaMkera, karIra, tenI jaDa, puMADa, voha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda. (403) thorI, zrAbI majITha, bola, bIukASTa, kuMthAra, citraka, kuMdaru pramukha je je vastu khAvAmA thaniSTa lAge te sarva aNAhArika je. A aNAhArI vastu rogAdi kaSTamAM covihAra pratyAkhyAnamAM paNa khAvAmAM Ave to naMga thato nathI. yA pramANe thAhAranA neda jANIne pratyAkhyAna kare. __panI dizAe javU, dAMtaNa karavaM, ula utAravI, kogalA karavA, zrA sarva dezasnAna karI pavitra tharbu joze. thA kathana anuvAdarUpa meM; kAraNa ke pUrvokta sarvakAmo savAramA uThI prAyaH sarva gRhastha kare be; temAM zAstropadezanI apedA nathI, kAraNa ke vyavahArathI khataH sika De, paraMtu teno vidhi zAstramA kadelo . prathama malotsarga (dizAe javA) no vidhi zrA pramANe . // yamuktaM vivekavilAsagraMthe // mUtrotsarga, malotsarga maithunaM snAnanojanaM // saMdhyA dikarma pUjA ca, kuryAUpaM ca maunavAn // 1 // arthaH-mutaravU, dizAe jaq, maithuna karavU, snAna, jojana, saMdhyAdi karma, pUjA, jApa, zrA sarva maunapaNe karavA; tathA bane saMdhyA vastra peherIne kare divase uttara sanmukha mukha rAkhI laghuzaMkA kare. valI sarva nakSatrotuM teja sUryathI avarA jAya, ane sUryanuM maMDala ardhabahAra thAve tyAMsudhI savAranI saMdhyA kare; tathA sUrya ardha zrasta thAya, paDI betraNa nadAtro jyAM sUdhI najare na paDe, tyAMsudhI sAyaMkAla kahevAya de. valI rAkhanA DhagalA upara, bANanA DhagalA upara, gAyone besavAnA sthAnamA, sarpanI baMbI japara, jyAM bahuloka purIpotsarga karatA hoya tyAM, uttama vRdanI nIce, rastA uparanA vRkSanI hegla, rastAmA sUrya sanmukha, pANInI 'jagAmAM, smazAnamAM, nadInA kAMga upara, je jagAne strI pUjatI hoya te jagAupara, ityAdi sthAnomA malotsarga na kare. paraMtu jyAM besavAthI koza gAla dIe nahi, mAre kuTe nahI, pakaDI laz jAya nahi tevA sthAnamA temaja jyAM besavAthI paDI javAya nahI, jyAM jamInamAM polANa hoya nahI, machara DAMsAdi trasajIva tathA bIjapramukha hoya nahI, evA ucita sthAnamA malotsarga kare, valI gAmanI tathA koznA gharanI samIpa malotsarga na kare. je taraphathI pavana zrAvato hoya, tathA gAmanI pUrva dizi tarapha pUMTha karIne malotsarga na kare. tathA mUtrano vega rokavo nahI. mUtrano vega rokavAthI netramA hAni thAya be, ane dizAno Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bola manuSyAnA cIpaDAmA, 14 sarva azucismA, 12 strI puru (404) jainatattvAdarza. vega rokavAthI mRtyu tha jAya . valI vamana rokavAthI kuSTa roga thai jAya . kadApi yA traNe vAta nahI thAya to roga to avazya thaze. zveSma karavAmAM Ave tyAre tenA upara dhUDa nAkhI devI; kAraNa ke zrI prajJApanA upAMganA prathama padamAM lakhyuM be ke caudasthAnamA saMmUrbima jIva utpanna thAya . te caudasthAnanAM nAma 1 purISa (viSTA) mAM, 2 mUtramAM, 3 mukhanA dhuMkamAM, 4 nAkanA melamAM, 5 vamanamAM, 6 pittamAM, vIryamAM, vIrya rudhiranA saMgamamAM, e rAdha (paru) mAM, 10 vIryanA pujala alaga nikalI paDe temAM, 11 jIvarahita kalevaramAM, 12 strI puruSanA saM. yogamAM, 13 nagaranI morImAM, 14 sarva azucisthAnamAM, jemake kAnanA melamAM, zrAMkhanA cIpaDAmAM, bagalanA melamA; ityAdi. zrA sarve cauda bola manuSyanA saMsargavAlA grahaNa karavA ane jyAre zarIrathI alaga mela thAya be, tyAre jIva utpanna thAya . _valI dAMtaNa paNa niravadya sthAnamAM kare, dAtaNa zracitta jANelA - danu komala kare; dAMtone dRDha karavA vAste tarjanI AMgalIthI dAMtonI bIDa ghase; je dAMtano mela paDe, tenA upara dhUDa nAkhI de. dAtaNa paNa ke. vIrIteM kare ? dAtaNa sIdhuM, gAMva vinAnu, jeno kuco sAro thAya tevaM, Agala jatAM pAtaDhuM, nAnI bAMgalI samAna jADaM, sArIjUmimAM utpanna thayebuM, evaM laz tene kaniSThA ane anAmikA zrAMgalI vace pakaDI, prathama jamaNI dADhA ghase, par3I DAbI dADhA ghase; svastha tha upayogathI dAMtane ane peDhAne pIDA na thAya tema ghase. uttara tathA pUrvasanmukha nizcalAsana thI besI maunayukta dAtaNa kare. urgaMdhI, sukI, polI, khATI, khArI vastu dAMtane na ghase valI vyatIpAta, ravivAra, saMkrAtidina, grahaNa lAgavAne dina, navamI, aSTamI, paDavo, caudaza, pUrNamAsI, amAvAsyA, thA dino. mAM dAtaNa na kare.. jo dAtaNa na male to mukha zuddhine vAste bAra kogalA kare, ane jalato hamezAM utAre. dAtaNanI phADathI jIjano mela halave halave saghalo utArIne zuddha sthAnamA dAtaNa dhozne potAnA mukhasanmukha nAkhe. valI khAMsIvAlAM, zvAsavAlAM, tapavAlAM, ajIrNavAlA, zokavAlA, tRSAvAlAM, mukha pAkelAM, mastaka, kAna, netra, hRdayanA rogavAlA, dAtaNa na kare. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (405) navama pariveda. mastakanA kezane niraMtara samAre, jethI mAthAmAM jU na par3e. ebI tilaka kare. tilaka karatI vakhate zrArIsAmA potArnu mukha na dekhe temaja mastaka na dekhe to pAMca divasanI aMdara potAnuM maraNa jANavU. jeNeM japavAsa porasI pramukha pratyAkhyAna karyu hoya te dAMta dhoyA vinA zurU, kAraNa ke tapa, phala bahuja uttama . laukika zAstromAM paNa upavAsAdi kare to dAtaNa vinAja devapUjA kare evo pAu , te kAraNathI upavAsAdimAM dAtaNa karavAno laukikazAstromA niSedha . yamuktaM viSNunakticaMsodaya grNthe||prtipdrshsssstthiissu, madhyAMte navamItiyau // saMkrAMtidivase prApte, na kuryAt daMtadhAvanaM // 1 // upavAse tathA zrA, na kuryAt dNtdhaavnN|| daMtAnAM kASThasaMyogo, haMti sapta kulAni vai // 2 // ityAdi. __ jyAre snAna kare tyAre panaka kuMthuAdi jIvothI rahita nUmimAM snAna kare. nUmi uMcI, nIcI tathA polI na hoya tyAM snAna kare, uSNa prAzuka jalathI snAna kare, jo uSNa jala na male, to vastrathI galI pramANa saMyukta zItala jalathI snAna kare. vyavahArazAstromAM lakhyu De ke, nagna thazne, rogabatAM, paradezathI zrAvIne, nojana karyA paDI, bhAnUSaNa peherIne, koine vidAya karIne, mAMgalika kArya karyA paDI snAna na kare; tathA ajANyA pANImAM, suSpravezajalamAM, melAjalamAM, vRdothI bAlAdita zrayelA, zevAlathI AbAdita jalamAM snAna na kare. valI zItajalathI snAna karI uSNanojana na karavaM joze. ane uSNa jalathI snAna karI zIta jojana na kara jozya. telamardana niraMtara kara joze. snAna karyA palI jenI kAMti phIkI dekhAya, tathA jenA dAMta paraspara ghasAya, ane jenA zarIramAM maDadA jevI gaMdha zrAve, tenuM maraNa traNa divasa aMdara samajag; tathA snAna karyApaDI jenA hRdayamA tathA baMne pagomA tatkAla pANI zoSAra jAya, to tenuM divasamAM maraNa samajavaM. maithunasevIne tathA vamanakaryA paDI thoDIvAra par3I snAna karavU. mRtakanI citAno dhumADo lAgyo hoya tathA mastaka muMDAvyuM hoya to galelA zuddha jalathI snAna kara. telamardanakarI snAna karyA paDI ujvala vastra, AcaraNa, paheravAM. pra. yANakaravAnA divase, saMgrAmamA jatAM, vidyAmaMtra sAdhatAM, rAtanA, sAMke, parva divase, navamedivase, snAna na kare tathA mastaka paNa na muMDAve, tathA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 406 ) jainatavAdarza, pakSamAM ekavAra dADhI mastakanA keza tathA nakha dUra karAve, potAne hAthe tathA dAMte nakha na utAre. snAna karavAthI zarIra pavitra caitanya sukhakara, jAvazuddhina hetu yA be // uktaM ca dvitIye aSTakaprakaraNe // jalena dedadezasya, kSaNaM yat zuddhikAraNaM // prAyonyAnuparodhena dravyasnAnaM taducyate // 1 // arthaH- jalathI zarIranI tvacAmAtranIja kSaNamAtra zuddhi be paraMtu dIrghakAla nahI. zuddhi je thAya be te paNa prAyaH be. ekAMta nathI, kAraNa ke atisArAdi rogavAlAne daNa mAtra paNa zuddhi yatI nathI. dhovA yogya methI bIjA nAsikAdi aMtargata mela je be te snAnathI ra yatA nathI, athavA pANIvinA bIjA jIvonI hiMsA na karavAthI je snAna be te bAhya snAna be, je puruSa snAna karI jagavAnanI temaja sAdhunI pUjA kare, tenuM snAna paNa sAruM be, kAraNa ke te snAna jAvazuddhi nuM nimitta be. snAna karavAmAM prakAyanA jIvonI virAdhanA De, to paNa samyak darzananI zuddhi rUpa guNa be. // yaktaM // pUjAe kAya ho, paDiko sou kiMtu jie yA // sammatta zuddhi deu, tti jAvaNIyA niravajA // 1 // zrarthaH - ko kar3e be ke pUjA karavAthI jIvavadha thAya chAne jIvavadha to zAstramA niSedha karela be, te kAraNathI pUjA na karavI joie, teno uttara evo be ke, jinarAjanI pUjA, samyaktvanI nirmalatA karanArI be, te kAra 3 thI jinapUjA niravadya be. e pramANe devapUjA vAste gRhasthAne snAna karavA kahyuM be, tathA zarIranA caitanya sukhavAste paNa snAna be, paraMtu snAna karavAyI puNya thAya be ema mAnavaM te mithyA be, kAraNa ke je koi tIrthamAM jai jANIne snAna kare be tene paNa zarIra zuddhi zivAya bIjuM kAM paNa phala yatuM nathI. yA vAta tryanyadarzananA zAstromAM paNa kathana karelI be. uktaM ca // skaMdapurANe kAzIkhaMDe SaSThAdhyAye // zloka // mRdo cArasahastreNa, jalakuMjazatena ca // na zuddhayaMte durAcArA; snAnatIrthazatairapi // 1 // jAyante ca triyaMte ca jaleSveva jalaukasaH // na ca gacchanti te svarga, mavizuddhamanomalAH // 2 // cittaM samAdhiniH zuddhaM, vadanaM satya bhASaNaiH // brahmacaryAdiniH kAyaH, zuddhogaMgAM vinApyasau // 3 // citaM rAgAdiniH kliSTa, malIkavacanairmukhaM // jIvahiMsAdiniH kAyo, gaMgA tasya parAGmukhI // 3 // paradArA paradravya, paroha parAGmukhaH // gaMgApyA : . Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (414) jainatattvAdarza. lAdharane pANIno sparza thaMyApalI jinabiMba upara te pANI paDe be. temAM doSa nathI. A vRddhonI AcaraNA be. tevIjarIteM covIzI gaTTA AdimAM paNa jANI lebu. graMthomAM paNa evIja rIti dekhavAmAM Ave je // nASyakAranuM vacana ahIMyAM lakhIyeM bIyeM. jinarAjanI zaddhi dekhAvAvAste kojiktajana eka pratimA banAve , sAthe pragaTapaNe aSTamahApAtihArya devAgama suzojita racAve . 2 darzana, jJAna, cAritranI ArAdhanAvAste koz traNa tIrthI pratimA banAve . 3 ko jaktajana paMca parameSTinA ArAdhana nimitteM nayApana (ujamaNA) mAM paMcatIrthI pratimA jarAve . 4 covIza tIrthaMkaronAM kalyANaka, tapa ujamaNAM vAste jaratakSetramA je chapajAdi covIze tIrthakaro thayA , tejenA bahumAna vAste ko covIzI banAve . koi jatithI manuSyalokamAM utkRSThA ekakAlamA ekaso sitera tIrthaMkara viharamAnanI ekaso sittera pratimA banAve be; te kAraNathI traNa tIrthI, pAMcatIrthI, covIzI AdinuM banAvaq yuktiyukta je. zrA pUrvokta sarva aMgapUjA be. have agra pUjAnuM varNana karIye bIye. rUpAnA athavA sonAnA vA dholA akSata, sarasava pramukhathI aSTamaMgalAdi zrAlekhana kare, jema zreNikarAjA dararoja ekaso ATha sonAnA javathI trikAla jagavAnanI pratimA sanmukha sAthI karatA hatA tema kare; athavA jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanAvAste anukrameM pATalA upara adatanA traNa puMja kare tathA sAthIthA kare, tathA azana te eka roTalI jAtapramukha, 2 zelaDI rasapramukha te pAna, 3 pakvAnnAdi te khAdima, 4 taMbolAdi te khAdima. zrA cAre prakAranAM naivedya nagavAn sanmukha Dhove. tathA uttama prakAranA lIlAM phala tathA sukAM phala. dADima, sapharajana, saMtarAM, nAlIthara, badAma pramukha prajju Agala Dhove. valI gozIrSa caMdanA diyI tathA puSpaprakarathI vilepana pUjanakarI zrArati pramukha dIpaka pUjA kare, yA sarva agrapUjA . // yadnASyaM // gAthA // gaMdhava naha vAzya, lavaNa jalArattiA dIvAz // jaM kiJca sabaMpiu~, araI aggapUAe // 1 // naivedya pUjAto dararoja karavI te sukhadAyaka be, tenuM phalapaNa moTuMbe. koraM anAja tathA rAMdheduM anAja paNa caDhAve. laukika zAstramA paNa kayu De ke // dhUpodahati pApAni, Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paribeda, (425) dIpomRtyuvinAzakaH // naivedya vipulaM rAjyaM, siddhidAtrI pradakSiNA // 1 // naivedya caDhAvatuM, Arati karavI ityAdi AgamamAM paNa lakhela . " kIra bali " evo pATha Avazyaka niyuktimAM . tathA nizIthacUrNImAM paNa bali caDhAvavI ema lakhela . valI kalpanASyamAM paNa lakhevU De ke, je naivedya jinapratimA Agala caDhAvavAvAste karyu hoya, te sAdhune na kaspe. tathA pratiSThAprAtRtathI racelI, zrIpAdalipta AcAryakRta pratiSThApaatimAM lakhyu ke ke, Arati utAravI, maMgala dIvo karyApalI cAra strI malI naivedya, gItagAnavidhiyI kre.|| tathA ca mahAnizIthe tRtIye adhyayane // arihaMtANaM jagavaMtANaM gaMdhamasapazva samajANovalevaNa vicitta balivattha dhUvazehiM pUA sakArehiM padiNa maJcaNaMpi kuvANA cinupaNaM karemotti // iti agrapUjA. have nAvapUjArnu svarUpa lakhIye bIye. avyapUjAno vyApAra niSedhavA vAste trIjI nissIhi traNavAra kare, zrIjinezvara nagavAnanI dakSiNa vAjuyeM puruSa, ane DAbI bAjuyeM strI rahe. AzAtanA TAlavAvAste maMdiramA jaghanyathI nUmino saMjava hotAM nava hAtha pramANa, ane gharaderAsaramAM jaghanyathI eka hAtha pramANa, ane utkRSThathI sATha hAtha pramANa avagraha De. tenI vahAra besIne caityavaMdana viziSTa kAvyothI kare, zrInizIthamAM, vasudeva hiMDamAM, tathA anyazAstromAM, zrAvakoyeM paNa kAyotsarga, stuti zrAdi karI caityavaMdana karela , evA pATha le. jASyamAM caityavaMdana traNa tarehathI karavU kahela. eka jaghanya caityavaMdana, te be hAtha joDI, mastakanamAvI, praNAma karavA, yathA "namo arihaMtANaM" iti, athavA zlokAdibolI namaskAra karavo, athavA eka zakastava boleM to jaghanya caityavaMdana thAya. bIjuM madhyama caityavaMdana, te caityastava daMDakayugala 'arihaMta cezzrANa' ityAdi kAyotsarga karyA par3I ekastuti kahevI te. trIju utkRSTha caityavaMdana, te paMcadaMDa, zakastava, caityastava, 3 nAmastava, 4 zrutastava,5 sihastava,praNidhAna, jayavIyarAya ityAdi.valI koz AcAryano evo mata De ke ekazakastava karavAthI jaghanya caityavaMdana thAyaDe, betraNazakastava karavAthI madhyama caityavaMdana thAyaDe, ane cAra athavA pAMca zakastava karavAthI utkRSTha caityavaMdana thAya. tenovidhi caityavaMdana nASyathIjANavo. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 416) jainatattvAdarza. caityavaMdana niraMtara sAtavakhata kara, ema mahAnizIthamAM sAdhu vAste kahelabe. zrAvakanepaNa utkRSTathI sAtavakhata caityavaMdana karavA kabuMDe. 15tikramaNamAM, maMdiramAM, 3 cAhAra karatAM pehelAM, 4 divasa caritra karatAM, 5 devasI pratikramaNamAM, 6 sUtI vakhata, 7 sUi uThatAM vakhata. yA pramANe sAtavakhata caityavaMdana sAdhuvAste kahela be. zrAvaka jo ATha pahoramAM pratikramaNa karato hoya to te nizcayeM sAtavAra caityavaMdana kare; ve pratikramaNamAM ve caityavaMdana kare, zrIjuM sutIvakhata, cothuM uThatIvakhata, anetra kAla pUjAkaryA pItraNavAra ema sAta vAra zrAvaka caityavaMdana kare, je zrAvaka ekavAra pratikramaNa kare, te bavAra caityavaMdana kare, je pratikramaNa na kare te pAMcavAra caityavaMdana kare; je sUtAM uThatAM paNa caityavaMdana na kare te traNa vAra kare. jo nagaramAM bahu jinamaMdiro hoya to sAtathI adhika paNa caityavaMdana kare, valI jo traNakAla jinapUjA na karI zake to trikAla devavaMdana kare. kAraNa ke zrImadAnizIyamAM lakhyuM be ke jene guruprathama jainamatanI zraddhA karAve, tene prathama yA pramANe niyama yApe. savAramAM jinapratimAnA darzana karyA vinA pANIpaNa pIvraM nahI. madhyAhne jyAMsAdhunI vaMdanA na kare, tyAMsudhI jojana kara nahI. saMdhyA samaya caityavaMdana karyAvinA zayyA upara paga mukavo nahi. janapratimA valI gIta nRtya je pUjAmAM varNavelAM be, te jAva pUjAmAM paNa zra vI zakebe . gIta, nRtya mukhyavRttiyeM to zrAvaka poteja kare, jema nizItha cUrNImAM udAyina rAjAnI rANI prabhAvatInuM vyAkhyAna be tema. valI pUjA karavAnA avasaramA zrI arihaMtanI traNa vyavasthAnI kalpanA kare, temAM snAna karatI vakhata bradmastha vyavasthAnI kalpanA kare; ATha prAtihAryanI zojA karatAM ke kevalI avasthAnI kalpanA kare; paryaMkAsana, kAyotsargAsana dekhI siddhasthAnI kalpanA kare. badmastha avasthA paNa traNa tareha thI kalpe, ekajanma vyavasthA, bIjI rAjya avasthA, trIjI sAdhupaNAnI - vasthA. snAnanI vakhata janma vyavasthA kalpe; mAlA, AmaraNa paherAvatI vakhata rAjya avasthA kalpe, dADhI, mukha, mastakanA vAlo na hovAthI sAdhu avasthA vicAre, temAM sAdhu, kevalI tathA mokSa avasthAne vaMdanA kare. valI pUjA paMcaprakAra, zraSTaprakAra, ane dhanavAn hoya to sarvaprakArathI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paribeda. (417) pUjA kare. temAM puSpa, akSata, gaMdha, dIpa, dhUpa, A paMcaprakAreM pUjA jANavI, ane jala, caMdana, puSpa, dhUpa, dIpa, adata, naivedya, phala, thA aSTaprakAreM pUjA jANavI. te aSTavidha karmane mathanArI je. vanI snAtra, vilepana, vastra, AjUSaNAdi, phala, dIpa, gIta, nATaka, Arati Adi kare, te savopacAra pUjA // iti bRhadlASye // valI pUjAnA traNa neda .1 pote kAyAthI pUjAnI sAmagrI lAve, zvacanothI bIjA pAse magAve, 3 manathI suMdara puSpa, phala, pramukhathI pUjA kare. ema kAyA, vacana ane mana, traNe yogathI, kare, karAve, anumode. AtraNa prakAreM pUjA samajavI. ___ valI eka phala, bIjI naivedya, trIjI thuz, cotrI pratipatti te vItarAganI zrAjhApAlana rUpa, thA cAra prakAreM pUjA, yathAzaktiyeM kare. lalitavistarA digraMthomAM "puSAmiSastotra pratipatti" arthAt phUla, naivedya, stotra ane zrAjJA ArAdhanIya, zrA uttarottara pradhAna ne // ityAgamoktaM pUjAnedacatuSTayaM // valI pUjAnA be prakAra ke, 1 avyapUjA, 1 jAvapUjA. puSpAdiyI jinarAjanI pUjA karavI, te avyapUjA ne, ane jinezvaranI zrAjJA pAlavI te nAvapUjAle. valI puSpArohaNaM, gaMdhArohaNaM ityAdi sattara nedathI, tathA snAtra vilepanAdi ekavIza nedayI pUjA ne; paraMtu aMgapUjA, agrapUjA,zrane nAvapUjA, thA traNe pUjA, sarvapUjAunI aMtarjAvI. temAM pUjAnA sattara neda lakhIye bIye. 1 snAtra karaI 5 vilepana karavU, 3 canujoDA vA vastrayugala, 4 vAsa sugaMdha, 5 puSpArohaNa, 6 puSpanI mAlA, 7 paMcaraMgI phUla caDhAvavAM, jI. masenI barAsatuM cUrNa bagaMTavU, e zrAjaraNa paherAvAM, 10 puSpanA gRha banAvavAM, 11 phUlanA pagara, varasAda karavo, 15 puSpanI vAMgI racana, 13 zraSTamaMgala, akSata, 14 dhUpa pUjana, 15 gIta, 16 nRtya, 17 vAjina, zati. have pUjAnA ekavIza neda lakhIye bIye. tenuM varNana karatAM pahelAMpUjA karanAreM zuM zuM niyamo jAlavavA jozye tenuM svarUpa lakhIye bIye. 1 pUjA karanAra pUrvadizi tarapha mukha karI snAna kare / pazcima dizAtarapha Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (417) jainatattvAdarza, mukha karI dAtaNa kare, 3 uttara dizAsanmukha ujA rahI zveta vastra paDhere, 4 pUrvottara mukha rAkhI pUjA kare, 5 gharamAMpraveza karatAM DAbIbAjuye zakhya rahita nUmimAM derAsara karAve, 6 nUmithI uMcuM doDha hAtha rAkhI derAsara karAve, jo derAsara nIcI nUmikAmA karAve to teno vaMza divaseM divaseM nIcI sthitimA utarato jaze. 7 dakSiNa dizi tathA vidizi sanmukha mukha na kare. gharaderAsaramAM pazcima sanmukha mukha karI pUjA kare to, cothI peDhImAM saMtAnano ucheda thAya,edakSiNa dizitarapha mukha karI pUjA kare to saMtAnahIna thAya. 10 agnikoNeM kare to dhanahAni thAya. 11 vA. yukhuNe kare to saMtAna na thAya. 15 nairutya khuNe kulakSya thAya. 13 IzAna khuNe kare to, ekasthaleM redevAnuM na bane. 14 bane paga, baMne jAnu, baMne hAtha, baMne skaMdha, mastaka A nava aMgamAM anukrameM pUjA kare, 15 caMdana zivAya pUjA kare nahIM. 16 kaMThamAM, hRdayamAM, nAjimAM tilaka kare. 17 nave aMgamA navatilakadhI niraMtara pUjA kare. 17 savAramA prathama vAsapUjA kare. rae madhyAhne puSpathI pUjA kare. 20 saMdhyAye dIpathI pUjA kare. 1 je phUla hAthamAMthI dharatI upara paDe, je pagane lAgI jAya, je mastakathI upara cATyuM jAya, je melAM vastramA rAkhavAmAM Avela hoya, je nAnidhI nIce rAkhavAmAM zrAvela hoya, jene puSTa janano sparza thayo hoya, je bahusthaleM jAMgI gayuM hoya, je jIvothI khavAyuM hoya, evAM phala jaktajanoyeM jinapUjAmAM upayogamA levAM nahi. 22 eka phUlanA be kaTakA karI pUjana karavU nahI.23 kalIne bedavI nahIM, caMpaka utpalAdi phulone nAMgavAmAM bahu doSa. 24 gaMdha, dhUpa, akSata, puSpamAlA, dIpaka, naivedya, jala, uttama phala, ityAdithI jinarAjanI pUjA niraMtara kare. 25 zAMtikAryamAM zveta vastra peherI pUjA kare 26 avyalAnane vAste pIlAMvastra peherI pUjA kare. 27 zatru jItavA vAste kAlA vastra peherI pUjA kare. mAMgalika kAryavAste lAlavastra peherI pUjAkare. 2e muktivAste pAMca varNanAM vastra peherI pUjA kare. 30 zAMtikAryavAste paMcAmRtano homa, dIvA, ghI, gola, lavaNano agnimAM pradepa karavo te puSTi hetu jANavo. 31 phATelAM, dAMDIAM karelAM, bijavAlAM, kApelAM, jeno rAto varNa jayAnaka hoya, evAM vastra pehe. rI, dAna, pUjA, tapa, homazrane sAmAyika pramukha kare to te niSphala thAya. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariccheda. (415) 32 padmAsana besI, nAsAgralocana sthApana karI maunatA dhAraNa karI vaar mukhakoza bAMdhI, jinarAjanI pUjA kare. ve pUrvokta ekavI prakArI pUjAnAM nAma lakhIye bIye. 1 snAtra pUjA, vilepanapUjA, 3 jaraNa pUjA, 4 puSpapUjA, 5 vAsapUjA. 6 dhUpa, u dIpa, phala, akSata, 10 nAgaravelanAM pAna, 11 sopArI, 12 naivedya, 13 jala, 14 vastra, 15 cAmara, 16 batra, 17 vAjitra, 10 gIta, 17 nATaka, 20 stuti, 21 bhaMDAra vRddhi. je vastu bahuja suMdara hoya, te jinarAjanI pUjAmAM vAparavI joiye. yA pUjAnA prakAra zrI umAkhAtivAcakakRta pUjAprakaraNamAM prasiddha be. viveka vilAsamAM lakhyuMbe ke zrAvaka IzAnakhuNAmAM paNa devaghara banAve. valI paga para pagadhAraNakarI, viSamAsane besI thaDaka zrAsane besi, vAmapaga uMcA rAkhI, vAmahastathI jinarAjanI pUjA na kare. zuSka puSpothI pUjA na kare, je puSpa dharatIpara paDIgayuM hoya, jenI pAMkhaDI saDI gai hoya, nIca lokono jene sparza thayo hoya, je dekhavAmAM azubha hoya, je vikasvara na thayAM hoya, je kIDAthI khavAyelAM doya. je rAtana vAsI hoya, je makaDInAM jAlAMvAlAM hoya, je zramanoi hoya, je durgaMdhavAlAM hoya, sugaMdharahita hoya. khATI gaMdhavAlAM hoya, malamUtranI jagAmAM utpanna thayelA hoya, pavitra thayelAM hoya, evAM puSpothI jinarAjanI pUjA na karavI. vistArasahita pUjA karavAnA avasaramAM, tathA niraMtara chAne vi zeSeM karI parva divasomA sAta athavA pAMca kusumAMjali caDhAve. paDhI jagavAnanI pUjA kare. kusumAMjali karatAM yA vidhi kare. prAtasamaye prathama nirmAlya utAre, paDhI prakAlakare, saMdepathI pUjA kare, yArati maMgala dIvo kare. paDhI snAnAdi pUjAsahita bIjI vAra pUjAno prAraMbha kare. devanI pAse paMcAmRtasaMyukta kalaza sthApana kare. pI "muktAlaMkAra vikAra sArasaumyatvakAMtikamanIyaM // sahaja nijarUpanijita, jagatrayaM pAtu jina bibaM " // 1 // zrA gAthA kahI alaMkAra utAre, paDhI " vayi kusumAharaNaM, payai paitiya manoharachAyaM // jANarUva maUNapIThaM, saMviyaM vo sivaM disarja // 2 // zra gAthA kahI jamaNe zraMgeM kalazathI prakAlana karI, caMdana karI, caMdana carcI, dhUpa ukheve. paDhI ka Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) jainatattvAdarza. laza zreNibaMdha sthApana kare, upara suMdara vastra DhAMke, paDhI suMdara kezara, caM. dana, dhUpathI hAtha pavitra kare, mastakamAM zrAvaka tilaka kare, hastaupara caMdananuM kaMkaNa kare, hAtha dhUpavAsita kare. panI snAtra karanArA zrAvaka zreNibaMdha unnA rahI yA pramANe kusumAMjalino pATha uMcare. " sayavaMta kuMda mAlaz, bahuvida kusumAra paMcavannAI // jiNanAha hravaNa kAle, di. tisurA kusumAMjali habA // 1 // ema ucarI jinarAjanA aMga upara pubpa caDhAve. valI " gaMdhAyahiya mahuyara, maNahara jaMkAra sadda saMgItha // jiNacalaNo varimukA, hara tuhma kusumAMjali kuriyaM // zrI gAthA kahI jinarAjanA caraNakamala upara eka zrAvaka kusumAMjali caDhAve sarvakusumAMjalinA pAThamAM tilaka karavAM, caMdana, puSpapatrAdi dhUpavAsita karI ekatra caDhAvavAM. e pramANe sarvakusumAMjali karI rahyA par3I, je jinezvara nagavAnanI sthApanA karI hoya, temanA janmAbhiSeka kalazano atyaMta madhurakharathI pATha kahe. par3I ghI, zelaDIrasa, udha, dahI, sugaMdhajala ityAdithI karI rAkhelA paMcAmRtathI jinarAjane snAna kare, snAna karatAM dhUpa ukheve, jinarAjanuM zarIra puSparahita na kare, yadAhu divetAla zrI. shaaNtisuuryaacaaryaaH|| jyAMsudhI snAtrasamApti na thAya, tyAM sudhI nagavAnanuM mastaka zUnya na rAkha. niraMtara jaladhArA ane uttamapuSponI - STi jinarAja para kare, ane snAna karatI vakhate cAmara, saMgIta, tUryAdi ADaMbara khazakti anusAra kare. snAtra karyApalI sarvazrAvake nirmala jaladhArA devI. dhArA detI vakhata A pramANe pATha uccAre. // aniSeka toyadhArA, dhAreva dhyAnamaMDalAyasya // navanavananittinAgAn, nUyo'pi jinattu nAgavatI // 1 // par3I jinarAjanuM aMga lUhI, vilepana caMdanathI kare, puSpAdi caDhAve, dhUpa ukheve, uttama naivedya tathA phala caDAve. paThI jJAnAdi traNe sahita traNa lokanA svAmi pAse traNa puMja snAtrakAra kare, prathama vaDila zrAvaka traNa puMja kare, panI nAno zrAvaka tathA zrAvikA anukrameM kare, zrI jinajanmamahotsavamAM paNa snAtra karatI vakhate prathama acyuta iMja, potAnA devatAsaMyukta snAtra kare be, paDI anukrameM bIjA iMja snAtra kare . snAtrajala potAnA mastaka upara zrAvaka prakSepa kare to doSa nathI. // yamukta Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda, (41) zrIhemacaMdAcAryaiH zrIvIracarite // aniSekajalaM tattu, suraasurnrorgaaH|| vavaMdire muhurmuhuH, sarvAMgaM paricikSipuH // 1 // zrIpadmacaritranA gaNatrIzamA uddezamAM kaDaM ke, rAjA dazarathe potAnI rANIne snAtrajala mokalyuM be. valI bRhatzAMtistotramA " zAMtipAnIyaM mastake dAtavyamityuktaM" valI sAMjalIye bIye ke, jarAsaMdhe jyAre jarA vidyA boDI, tyA tenAthI pIDA pAmatI senAne dekhI zrIneminAtha nagavAnanA kahevAthI zrIkRSNe dharaNeadevarnu ArAdhana karyu. dharaNe pAtAlamA rahelI zrIpArzvanAthajInI pratimAne zaMkhezvarapuramA lAvIne, tenuM snAtrajala bAMTI senA saceta karI. valI zrIjinadezanA anaMtara rAjApramukha je cAvalonI balI ubAle , temAMthI aradhA cokhA to dharatI upara nahI paDatAM devatA laz lahe . aradhA ugalanArA laz lahe be, bAkInA sarva loka bUTI lahe . te cokhAno eka paNaM dANo jo mastakamA rAkhe to, sarvaroga upazAMta tha jAya . valIna mahinA sudhI navA roga thatA nathI. A kathana AvazyakasUtramA . par3I sadgurunI pratiSThita, atisuMdara hIrAgala pramukha vastranI moTI dhvajA, atiutsAhapUrvaka traNa pradikSaNA daz vidhithI caDhAve. sarvasaMgha yathAzakti naivedya pramukha caDhAve. have zrArati maMgaladIvo zrI arihaMtanI sanmukha karavo teno vicA. ra lakhIye bIye. maMgaladIvAnI pAse agninuM pAtra sthApana karavaM, temAM lavaNajala anukrameM nAkhavU. prathama " uvaNeumaMgalaM vo, jiNANa muha lAli jAla sNcliaa|| titthapavattaNa samae, tiyasa viva mukA kusumavuddhI ||shraa gAthA kahI kusumavRSTi kare, valI "uthaha paDijaggApasaraM, payAhiNaM muNivaI kareUNaM // paDaIsa loNaNala, jiraM ca loNaM huM zravahaM mi|| ityAdi pArathI vidhipUrvaka jinarAjane traNavAra puSpasahita lavaNa jala utAre. palI anukrameM pUjA karI Arati dhUpa prakSepasahita baMne bAjue atyaMta, kalazathI pANInI dhArA detAM zrAvaka puSpone vikhere. panI "maragaya maNi ghaDiya visA, la thAlamANika maMDia pazvaM // navaNayara karukhitaM, jama jANArattithaM tuhma" ityAdi pAThapUrvaka pradhAnathAlamAM thA. rati rAkhI utsavasahita traNavAra utAre. yA kathana, trezaTha zalAkA puruSa caritrAdimAM be. maMgaladIpaka paNa bhAratinI jema pUje- pUjatI vakhata zrA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 432 ) jainatattvAdarza. pATha kar3e // gAthA // jAmito surA, surihiMtuhanAda maMgala paIyo || kaNyAya lassa najara, jANuva payAdiNaM dito // 1 // e pramANe maMgaladIva utArI dedIpyamAna jinarAjanA caraNa kamalapAse rAkhe cAra ti bujAvI devAmAM doSa nathI. Arati ane maMgaladIvo mukhya vRttie, ghI, sAkara, karpUrAdithI kare. tema karavAthI vizeSa phala be. " muktAlaMkA ra " ityAdi je gAthA kahI te zrIharijadra sUrijInI karelI mAlama paDe be; kAraNa ke zrIharijaprasUrikRta samarAditya caritranAmA graMthanI zrAdimAM " uvaNena maMgalevo " evo pATha De // iti namaskArasya darzanAt // valI zra gAthA tapagachamAM prasiddha be. te kAraNathI sarva gAthA yahIM lakhI nathI. snAtrAdimAM samAcArI vizeSathI vividhaprakArano vidhi dekhavAthI vyAmoha na karavo; kAraNa ke sarva AcAryAnI adnaktirUpa phalanI sizivAste pravRtti hovAthI te doSarUpa nathI. gaNadharAdi samAcArIuMmAM pa bahuja neda hoya. tethI je je, dharmathI viruddha na hoya, ane ta tine poSaka hoya, te te sarvakArya koine paNa asammata nathI. evI rIteM sarva dharmakAryamA jANI levuM valI lavaNa Arati pramukhanuM utAra, saMpradAyI sarvagomAM temaja paradarzanomAM paNa karatAM dekhIyeM bIyeM. tathA zrI jinaprajasUrikRta pUjAvidhizAstramAM to lakhyuM be ke // gAthA || lava - pAI uttAraNa, pAlittaya sUrimA puvapurisehiM // saMhAreNa zraNunnayaM pi saMpayaM siThI ekAri jai // 1 // arthaH- lavaNAdi utAravA zrIpAdalipta sUripramukha pUrvapuruSoyeM ekavAra karavAnI zrAjJA thapIche vartamAnamAM zrame te anusAra karAvIye bIye. snAtramAM sarvaprakAreM vistArasahita pUjA pranAvanAdi karavAthI paralokamAM utkRSTa mokSa prAptirUpa phala thAyaDe. jema cosa iMDoyeM jinajanmasnAtramahotsava karyA be, te pramANe zrAvaka yatiutsAdathI kare. tema karavAthI yA lokamAM puNya ne nirjarA ne paralokamAM mokSaphala prApta thAyaDe. yA kathana rAjapraznIya upAMgamAM karela. ve pratimA paNa aneka prakAranI be. tenI pUjAno vidhi samyaktva pra karaNamAM yA pramANe lakhyo be. // gAthA // guru kA rivAi ke, annesaya kA rivAi taM biMti // vidi kA rizrA zranne, paDimAye prANa vidvANaM // 1 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda. (433) vyAkhyAH- guru arthAt mAtA, pitA, dAdA, para dAdA, pramukha teunI karAvelI pratimA pUjavI jozye, ema ko kahe. valI ko kahe ke, potAnI karAvelI, pratiSThita karelI pratimA pUjavI jozye, tathA koza kahe be ke vidhiyI karAvelI, pratiSThA thayelI pratimA pUjavI jozye. A sarvamAM yathArtha pada to thA - mamatvarahita sarvapratimAne vizeSarahita pUjavI jozye, kAraNa ke sarvasthaveM tIrthakarano AkAra dekhavAthI tIrthaMkara buchi utpanna thAyabe, jo ema na mAnI to jinabiMbanI avajJAthI, te jIvane nizcayeM puraMtasaMsAramA camaNarUpa daMDa prApta thaze.. __ valI evo paNa kuvikalpa na karavo ke je avidhithi jinamaMdira, jinapratimA banelAM hoya, tene pUjavAzrI, thane tevA avidhimArganI anumodanAthI lagavaMtanI zrAjJAnaMgarUpa dUSaNa lAge. tathAdi kalpanASye // gAthA // nissakaDa manissakaDe, ceye savvahiM thutinni // velaMca ce zrANiya, nAu~ kikiyA vAvi // 1 // vyAkhyAH-nizrAkata tene kahIye, je gabanA pratibaMdhathI banela hoya, jema ke zrA amArA ganuM maMdira , vIju anizrAkRta, jenA upara koz gahano pratibaMdha nathI;A sarva jinamaMdiromAMtraNa thuz kahevI. jo sarvajinamaMmiromA traNa traNa thuz (stuti) kadetAM bahu kAla lAgI jAya, ane jinamaMdira bahu hoya, to e. keka jinamaMdiramA ekeka thui kahevI; paraMtu sarvajinamaMdiramA vizeSarahita jakti karavI. valI jinamaMdiramA karolIyAnAM jAlA lAgIgayAM hoya, tene dUra kara vAvAste, jene jinamaMdiranI suprata karI hoya, tene sAdhu jorathI upadeza kare, evI rIteM ke, tame jinamaMdiranI nokarI khADo, batAM sAra saMcAla kema karatA nathI? valI jenI ko sArasaMnnAla na kare, tene asaM visa devakulikA kadebe. te maMdiromAM je karolInAM jAlA hoya te dUra karavAvAste, sevakone preraNA kare, ke tame jinamaMdirane mAMkhInI pAMkhanI jema camaka damakavAlA rAkho, jo sevaka loka na mAne to nitraMbanA kare, palI sAdhu pote jayaNAthI te jAlAM dUra kare; kAraNa ke jinamaMdira, jhAnabhaMDArapramukhanI sAdhu upekSA na kare evo pATha . pUrvokta caityagamana pU. jA tathA snAnAdividhije varNana karyo, te sarva dhanavAn zrAvakanI apekSA. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama parida. (431) khadhovA, 11 kezasamAravA, 15 nakha samAravA, 13 lohI nAkhavU, 14 sukhaDI pramukha khAvaM, 15 gumaDApramukhanI tvacA nAkhavI,16auSadhakhAtAM pittanAkhavU. 17vamana karavaM, 17 dAMta ukhaDelo nAkhavo, 1e hAtha paga masalAvavA,20 ghoDApramukha bAMdhavA,21 dAMtano mela nAkhavo, 2 AMkhano mela nAkhavo, 23 nakhano mela nAkhavo, zva gAlano mela nAkhavo, 25 nAkano mela nAkhavo, 26 mAthAno mela nAkhavo, 27 zarIrano mela nAkhavo, 27 kAnano mela nAkhavo, ze nUtAdi khilI levAvAste maMtrasAdhavA, vA rAjApramukhanuM kAma hoya, teno vicAra karavo,30 maMdiramA vivAha pramukhanI paMcAta karavI,31 vyApAranAM lekhAM karavAM, 32 rAjyanuM kAma veheMcI zrApa, athavA nAznamukhane dhanano hisso veheMcI Apavo, 33 gharano jaMDAra maMdiramA rAkhavo, 34 pagaupara pagarAkhI kharAba Asana karI besabu, 35 maMdiranI nItaupara gaNAM thApavAM, gaNano Dhagalo karavo, 36 vastra sukavAM, 37 dAla dalavI, 3 pApaDa vaDI sukavavI, 3e vaDAM banAvAM, upalakSaNathI kera, cIjaDAM, zAkapramukha sukavavA nAkhavAM; 40 rAjA pramukhanA leNadAranA jayazrI nAsI mUlaganArAmAM saMtAz jaq, 41 putrakalatrAdinA maraNathI maMdiramA rovU, 42 rAjyakathA, dezakathA, strIkathA, jaktakathA yA cAra vikathA karavI, 43 dhanuSAdi zastra ghaDavAM, 44 gAya, baladapramukha rAkhavA, 45 TADha uDADavA agni tApavo, 46 dhAnyAdi rAMdhavAM, 4 rUpaiyA parakhavA, 4 vidhiyI nissIhi na karavI,4e batra, 50 pagarakhAM, 51 zastra, 55 cAmara, maMdira bahAra na mukavAM, 53 mana ekAgra na karavU, 54 telAdinuM maIna karavU, 55 zarIranA joganAM saciva puSpAdino tyAga na karavo, 56 hAra, mujA, kuMDalAdi bahAra mukI, zrAva. tema karavAthI zrAzAtanA lAge, kAraNa ke loko- . mAM ema kahevAya ke arhatanA nakta sarva kaMgAla, nikhArI be, jethI jina matanI laghutA thAya. 57 nagavAnane dekhatAMja hAtha na joDavA, 57 ekasADI uttarAsaMga na kare, 5e mugaTa mastakapara rAkhe, 60 mAthAupara molIyuM lapeTe, 61 phUlanA zaharA rAkhe, 65 nAlIaranAM botarAM nAkhe, 63 geDI khele, 64-pitApramukhane juhAra kare, 65 nAMDa ceSTA kare, 66 tiraskAra vAste huMkArA, TuMkArA kare, 67 leNAvAste ghareNuM ghAle, 6n khaDA kare, 6e mAthAnA vAla sukave, 70 paloMgI mArI bese, 71 lAkaDInI pAvaDI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 432 ) jainatattvAdarza, pagamA rAkhe, 2 paga lAMbA kare, 73 sukhanevAste hAthatAlI (puDapuDI ) pe, 74 zarIranA avayavo dhoi kIcaDa karAve, u pagane lAgelI uDADe 76 juM nAkhe, 3 jojana jame, 3G maithunakrIDA kare, 7 guhya dhUla cihna ughADuM rAkhI bese, 80 vaidyakanuM kAma kare, 81 krayavikrayarUpa vANijya kare, 82 zayyA banAvI suve, 83 pANI pIvAne vAste mATaluM rAkhe, maMdiranI paranAnuM pANIle, 84 snAna karavAnI jagA banAve. yA utkRSTha corAzI AzAtanA jinamaMdiramAM varje. helai have gurunI tetrI AzAtanA lakhI ye bIye. 1 gurunI cAgala cAlavu te zAtanA be, paraMtu rasto batAvavA vAste cAle to AzAtanA nathI. 2 gurunI barAbara cAlavu, guruthI pAula aDakIne cAlabuM thA cAlavAnI jema RNa zAtanA kahI, tema besavAnI traNa zrazAtanA, temaja ujA rahevAnI traNa yazAtanA jANavI, ema nava zAtanA thai, 10 jojana karatAM gurunI pehelAM ziSyeM calu kara, 11 gamanAgamana gurunA pearaj, 12 rAtrimAM guru puDhe ke koNa jAge be ? ema savAla sAMjalatAM tAM ne jAgatAM batAM uttara na Apavo, 13 jo kone kAM raj hoyato gurunI palAM ziSyeM kahI detuM, 14 bIjA sAdhurjanI pAse azanAdi ghyAlove, paDhI gurupAse love 15 tevIja rIteM azanAdi prathama vIjA sAdhune batAve, paDhI gurune batAve, 16 annAdivAste prathama bIjA sAdhurjane nimaMtraNA kare, paDhI gurune nimaMtraNA kare, 17 gurune puNyAvinA bIjAune snigdha, madhurAdi zrAhAra zrApI de, 10 svecchAthI, gurune yatkiMcit zrahAra yApI, pote snigdhAdi zrAhAra khAya, 17 guru bolAve to bole nahi, gurune bahuja kaThora vacana kahe, 21 jyAre guru bolAve, tyAre Asana upara beThAMja uttara Ape, 22 guru bolAve tyAre bole ke zuM kaho bo ? 23 gurune huMkArA kare, 24 guru preraNA kare, tyAre gurunI prerayAne uttara thApI haNe, jema ke guru kar3e ke he ziSya ! tame amuka glAnI vaiyyAes kema na karI, tyAre ziSya kaDe tame kema karatA nathI ? 15 guru kathA kare tyAre manamAM prasanna na thAya, paraMtu vimana rAkhe 26 sUtrAdi kar3etAM gurune kar3e ke, tamane artha yAda nathI ! teno artha zra pramANe yato nathI ? 29 guru kathA kare, te kathAnI vacamAM jaMgapADe, chAne Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paribeda. (433) kahe ke huM kathA karIza. 27 parakhadAne vikhere, kahe ke have nidAno avasara thayo , ityAdi, zae parakhadA uThyAvinA gurunI kahelI kathAne, potAnI caturAz dekhADavA vAste vizeSa karI kahe, 30 gurunI zayyA saMthArAne pagathI saMghaTTo kare,31 gurunI zayyAupara besavApramukha kare, 35 guruthI uMce Asane bese, 33 gurunI barAbara zrAsana kare. A tetrIza gurunI bhAzAtanA ziSya varje. zrA gurunI zrAzAtanA traNa prakAranI . pagAdizrI saMghaTTo kare te jaghanya zrAzAtanA. zleSma, dhuMkAdi gurune lavamAtra lagAve, te madhyama zrAzAtanA. guruno Adeza na kare, jo kare to paNa ulaTo kare, kageravacana bole, guruMnu kahuM na sAMjale, te utkRSTa pAzAtanA De. sthApanAcAryanI zrAzAtanA paNa traNa prakAranI ne, ahIM tahI halAve calAve, pagano sparza kare te jaghanya aAzAtanA; nUmi upara nAkhe, vA avajJAthI dhAraNa kare te madhyama AzAtanA; sthApanAcAryane khove tathA troDe te utkRSTha AzAtanA je; tevIjarIteM jJAnopakaraNa, darzanopakaraNa, tathA cAritropakaraNa, rajoharaNAdi, mukhavastrikA, daMDaka, daMDikA pramukhanI paNa zrAzAtanA TAle. zrAvakeM sarvadharmopakaraNa caravalA, muhapatti pramukha vidhipUrvaka khasthAnamAM sthApanA pramukha karavI joze, anyathA dharmanI avajJA pramukha dUSaNo lAge. zAstramA lakhyu De ke je utsUtra nAkhe, tathA arhata ane gurunI avajJA pramukha mahAzAzAtanA kare te sAvadyAcArya, marIci, jamAli, kulavAlukAdinI peThe anaMta janma maraNanI vRddhi kare. ytH|| ussutta jAsagANaM, bohI nAso aNaMta saMsAro // pANaJca evi dhIrA, ussuttaM tAna jAsaMti ||1||tibyr pavayaNa suyaM, thAyariyaM gaNaharaM mahihiyaM // AsAyaM to bahuso, aNaMta saMsAri hoI // 2 // tevIjarIteM devavya, jJAnaavya, sAdhAraNa avya tathA guru avya, vastra, pAtrAdi, teno vinAza thato dekhI, bacAva nahi karatAM upekSA karavI, te paNa mahA AzAtanA . yadUce // gAthA // cezya dava viNAse, i. sidhAe pavayaNassa uDDAhe // saMjaz cauttha naMge, mUlaggI bohi lAjassa // 1 // tathA zrAvaka dinakRtya, darzanazudhi zrAdi zAstromA lakhyu Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (434) jainatattvAdarza, be ke // gAthA // cezya davaM sAhA, raNaM ca jo uhaz mohi amana // dhammaMca sonayANA, zrahavA bajAuna rae // 1 // arthaH-caityabhavya tathA sAdhAraNa vyano je mohitamati nAza kare, te ko to dharma jANato nazrI,atha vA to teNeM narakanuM AyuSya bAMdheduM , teja kAraNathI evaM ayogya kAma kare ne valI caityabhavyano nAza, jaNa tathA upekSaNa ko3 karato hoya, tene jo sAdhu na hagave, to te sAdhu paNa anaMta saM. sArI thakSa jAya. praznaH- mana, vacana, kAyAthI jeNeM sAvadhano tyAga karela , evA ya. tine caityamadhyanI rakSA karavAno a' adhikAra ? uttaraH- jo rAjA, vajIra ke zeTha pramukhanI yAcanA karI tejenI pAsethI ghara, dukAna, gAmAdi laza vidhithI navI pedAza utpanna kare to tAruM vivadita dUSaNa lAgaze; paraMtu yathA namakAdizrI je koie prathama Apela hoya, teno nAza thato dekhI rakSaNa kare to kAMza dUSaNa lAgatuM nathI, balake jinAjJAnI ArAdhanA hovAthI dharmanI puSTi thAya . navAM jinamaMdira banAvavAthI, je pUrve banelAM , tenA pratipaMthi arthAt zatrune jo sAdhu hagave, to te sAdhune prAyazcitta nathI, tathA te sAdhunI, pratijJA paNa naMga thatI nathI. Agama paNa emaja kathana kare . te kA. raNathI jinaavya je khAya tathA upekSA kare, te zrAvaka AgalanA janmamAM buddhihIna thAya, ane pApakarmathI lepAyamAna thAya . yathA // zrAyaNaM jo jaMja, paDivannaM dhaNaM na de devassa // nassaMtaM samuvikhara, sovihu parijamaz saMsAre // 1 // arthaH- je puruSa maMdiranI AmadAnI jAMge, ane je moDhethI bolyAutAM, jinaavya na Ape, te paNa saMsAramA paritramaNa kare. tathA // jiNavayaNa vuhikara, panAvagaM nANa desaNa guNANaM // nakhaMto jINadatvaM, aNaMta saMsArI hoI // 1 // arthaH- je jinamatanI vRddhi kare, caityapUjA, caitya samAravAM, mahApUjA, satkArAdi karI, jhA na darzananI prajAvanA kare, paraMtu jinaavyano nAza kare, to te anaMtasaMsArI thAya, ane jo jinaavyanI rakSA kare to alpasaMsArI thAya, devaDavyanI vRddhi kare to tIrthakara nAma karma bAMdhe; paraMtu paMdara karmAdAna, asatya vyApAra dUra karI sadvyavahArathI jinamavyanI vRddhi kare. // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paribeda. (435) ytH|| jiNavara ANA rahiyaM, vakAratAvi kevi jiNadatvaM // buDaMti navasamudde, mUDhA moheNa annANI // 1 // ko kahe je ke zrAvaka vinA bIjAu~ne tejenA adhika kiMmatanA dAgInA rAkhIne kAlAMtare vyAjanI vRddhi kare, te ucita je. ema kahevU paNa ThIka be; kAraNa ke samyaktvapacIzI Adi graMthomAM saMkAzanI kathAmAM temaja lakhela ne. caityavya jahaNa karavAthI bahuja kaSTa pAmabuM paDe . sAgara zreSTivat ||shraa kathA zrAividhi graMthathI jANavI. jJAnavya paNa devAvyanI jema akalpanIya , arthAt teno paNa nAza na karavo, jadaNa na karavU, ane bagaDatAM tenI sAra saMjAla karavI; tevIja rI. teM sAdhAraNa avya paNa saMghanI anujJAthIja kalpe . anujJAvinA kAmamAM lebuM na kalpe. saMghe paNa sAte kSetramAMja sAdhAraNa avya vApara, jozae. bIjA mAganArAUne paNa temAMthI ApabuM na joze. tevIja rIteM jJAna saMbaMdhI kAgala, patrAdi, sAdhunuM ApevU zrAvake potAnA kAryamAM nahi vAparatuM jozye. potAnI pothImAM paNa nahI rAkhatuM joze. sthApanAcArya zrane japamAlAdi laz levAno vyavahAra to dekhAya ; tathA gurunI AjhA vinA sAdhu sAdhvIe likhiyA pAse lakhAva. temaja vastra sUtrAdinuM le, paNa kadepatuM nathI. ityAdi vicArI levaM. te kAraNathI thoDA paNa jJAna temaja sAdhAraNa avyano noga na karavo joze. devane nAmeM bole, te avya tatkAla Apa joze, kAraNa ke devAvya jeTaluM zIghra Ape, teTarbu uttama . kadApi vilaMba kare to panI koNa jANe dhanahAni, vA maraNa thAya? teve prasaMge devAvyatuM jJaNa rahI jAya, palI saMsArI gRhasthonuM devU paNa zrAvake zIghra Apaq joze, to paThI devajavya vAste jhuMja kahe? je vakhata mAlA peherAvI, vA jo kAMza : devajavyanA jaMDAramA zrApavAnuM karyu, teja vakhatathI te devAvya yaza cukyu. te avyathI je lAja melavAya te paNa devavya samajavu, te avya zrAvakeM jogavad na jozae, teja kAraNathI zIghra ApI devaM jozae. jo mAsa Adi paDhI ApavAno karAra kare to karAra upara mAgyA vinA jarura ApI devU. jo karAra vityAbAda zrApe to devavya khAvAno doSa lAge. devajavyanI ugharANI paNa zrAvaka potAnI ugharANInI peThe yatnathI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 436) jainatattvAdarza. kare jo devadravya levAmAM DhIla kare, ane kadAcit devAdAranI purjika Adi kAraNathI daridrAdi vyavasthA yAvI jAya to pharI malavu muikela thara jAya, valI denAra paNa utsAhapUrvaka kapaTarahita yaha zIghra ApI de; nahI to devadravya jakSaNa karavAno doSa be. " valI deva, jJAna tathA sAdhAraNa saMbaMdhI dukAna, khetara, vADI, ghara, pavara, iMTa, cuno, kASTha, vAMsa, mATI, khaDI, caMdana, kezara, barAsa, phUla, caMgerI, dhUpapAtra, kalaza, vAsakuMpI, chatra, siMhAsana, cAmara, caMdaravA, kAlara, jerI, caMdanI, taMbu, kanAta, paDadA, kAMvala, bAjova, takhatA, pATalA, pATI, ghaDA, beThA, urasIzrA, kAjala, jala, dIvA, caityazAlA, paranAlanuM pANI ityAdi sarva deva vigerenuM potAnA kAmamAM na vAparatuM joiye. tuTI jAya, phATIjAya, vA malina thAyato mahAdoSa lAgeDhe devanI pAse balatA dIvAnA prakAzamAM ko sAMsArika kAma kare to te marIne tiryaMca ghAya te kAraNI devanA divAmAM khatapatrAdi vAMcavAM na joiye. rupI ApaNa na parakhavA. gharanAM kAma to karavAMja nahi. valI devanA kezara caMdananuM tilakapaNa na karavuM. devanA jalayI hAtha paNa na dhovA. snAtrajalapaNa thoDuMjavA paratuM joiye, devanA kAlara, mRdaMga, nerIpramukha je je sAmAna, guru tathA saMghanA kAryAM vApare, to te bAbatano nakarANo thApI vApare. kadAcit koi upakaraNa tuTI jAyato potAnA paisA kharacI navuM banAvI yApe. devanA dIpa phAnasa pramukhamAM judAja rAkhe; zrane jo sAdhAraNa dravyanI jAlara pramukha vastu banAve to sarva dharmakAryamAM vAparI zakAya temAM doSa nathI. jevA jAvathI kare, tetuM pramANa be. devanAM tathA jJAna khAtAnAM ghara pramukha paNa zrAvakeM niHzukatAdi doSa hovAthI jADe rAkhavAM na joiye. sAdhAraNa dravyanA gharapramukha saMghanI zra numatithI lokavyavahAreM jADuM zrApI vApare to doSa nathI; paraMtu jAhuM ka rArane divase potAnI mele thApI detuM joiye. jADe rAkheluM makAna samarAvavAmAM potAnuM dhana vApare to hisAbamAM majare le. temAM doSa nathI; koi sAdharmI duHkhI hoya, nirdhana thara gayo hoya, ane te saMghanI yajJAthI jADuM zrApyAvinA rahe topaNa doSa nathI. valI tIrthAdimAM zrathavA derAsaramAM bahu vakhata rehevuM paDe, temAM suve, to tyAMpaNa vyavahAra mujaba adhika jADuM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda. (437) Ape, u~hu~ nADaM Ape to doSa lAge. jADaM ApyAvinA deva jJAna tathA sAdhAraNa saMbaMdhI kalaza, pATalA pramukha upakaraNo ujamaNAmAM, pustaka pUjAmA, naMdI pramukhamAM mAMDavAsAru na levAM jozye; kAraNa ke ujamaNAM potAnA nAmathI karavAmAM Avene, ane temAM deva, jJAna, vA sAdhAraNa khAtAnI vastu nakarA zivAya vaparAya to doSa lAgele. ghara derAsaramAM caDAvavAmAM AvelA adata, sopArI, badAma, pramukha vecavAthI je dhana upaje, tenAM puSpa pramukha laz gharaderAsaramAM na caDAve, moTAmaMdiramAM paNa na caDAve. je pUjArI hoyatene sarva hakIkata kahe; ane maMdira- avya be, paNa mAjhaM nathI ema spaSTa kahe. pUjArI na hoya to saMghasamada kahI de. ema na kahe to mahAdoSa . gharaderAsaranuM naivedyAdimAlIne Ape, paraMtu tethI mAlInI nokarI hisAbamAM na le. prathamathIja joztI puSpAdi vastu ApavI evA karArathI kAma le to doSa nathI. mukhyavRttiyeM to nokarIvAste caDelu zrApavAthI juI zrApaq jozye. gharaderAsaramAM caDelA adata pramukha moTA maMdiramA mokalAvI zrApe, anyathA gharaderAsaranA avyathI gharaderAsaranI pUjA gaNAze, paraMtu potAnA avyanI thaze nahi. tema karavAyI anAdara, avajJAdi doSa , tethI tema karavU yukta nathI. khAvyazrIja pUjA karavI ucita . derAnAM naivedya, zrakSatAdi potAnA avyanI jema sAcavAM jozye, barAbara kiMmate vecI, deva avya vadhAra, jozye. paraMtu jema tema vecI thApI devAM na jozye. jo tema kare to devajavya nAza karavAno doSa lAge. sarva rIteM rakSaNa karatAM batAM cora, agni AdinA upavathI devavyanAza pAme to ciMtAkArakane doSa nathI. deva, guru, yAtrA, tIrthapUjA, saMghapUjA, sAdharmivAtsalya, snAtraprajAvanA, jJAna lakhAvavA pramukha kAraNovAste bIjAu~ pAsethI dhana le, tyAre cAra pAMca puruSone sAkSI rAkhI le; palI kharacavAnA prasaMgamAM paNa gurusaMgha pramukha pragaTa kahI de, ke A dhana meM amuka sakhsanuM zrApeluM kharace .mAru nazrI. tIrthAdimAM, temaja pUjA snAtramAM, dhvajA caDAvavA pramukha Avazyaka kartavyamA kharaca bIjAne zira nahi nAkhatAM, poteja yathAzakti kare. jo kozye dhana kharacavAne zrApyu hoya to tenuM nAma pragaTa bolI kAma kare, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (437) jainatattvAdarza. jo ghaNAye matI sAdharmivAtsalya, saMghapUjAdi kAryamAM dhana vAparavA thApyu hoya to jeno jeno jeTalo jeTalo hisso hoya te te sarva pragaTapaNe kahI de, nahiM to puNyaphalanI corI lAge. valI maraNAMta samaye mAtA, pitA pramukheM je dharmamAM kharacavA kadyu hoya, tathA putrAdi je kharaca karavU kabula kare. te bahu zrAvakopAse kahI devU jozae. jema ke hu~ tamArA nAmathI amuka divasanI aMdara zramuka dhana kharacIza, tame tenI anumodanA karo. par3I te dhana sarva samada, potAnA nAmathI nahI, paraMtu mAtA pitA pramukhanA nAmazrI te mudatanI aMdara kharacI devU joze. dharmanAM kharaca mukhyavRttie to sAdhAraNa - vyathIja karavAM joie; kAraNa ke jyAMjyAM kAma paDe, tyAM tyAM upayogamAM Ave. sAta kSetromA je detra sIdAtuM hoya, temAM dhana kharacI, tene Teko Ape. ko zrAvaka nirdhana thara gayo hoya to, tene teja dhanathI sahAya aape||lokepyuktN|| dariDaM jara rAjeMja, mA samRddhaM kadAcana ||vyaadhitsyossdhN pathyaM, nIrogasya kimauSadhaM // 1 // teja kAraNathI, parajAvanA, saMgha peherAmaNI tathA lANIpramukhamA, je nirdhana sAdharmI hoya, tene vizeSa vastu zrApavI jozye; anyathA dharma avajJAdi doSa lAge. valI dhanavAnthI nirdhanane adhika devaM te paNa yukta.jo zakti na hoya to banene barAbara Ape. potAno kharaca dharmaavyathI na karavo jozye. yAtrAdi nimitta je dhana kADhavAmAM Ave, te sarva devAdi nimitta thayu. jo te avya potAnA jo. janamA athavA gADI pramukha nADAmAM vAyare to avazya tene devAvya khA. vAno doSa lAge. kadAcit ajJAnatAthI, cUkathI, be samajathI, ityAdi kAraNathI koz zrAvaka devAdi avyano upanoga karI le, tenA prAyazcittamAM, jeTalu avya teNeM upajogamAM lIdhuM hoya teTalu avya deva, sAdhAraNa saMbaMdhI juDaM kADhe maraNasamaye zaktinA anAvathI dharmasthAnamAM thoDaM kharace, paraMtu devu kornu rAkhe nahi. devapramukhanuM avya to vizeSe karI rAkhe nahi. e pramANe zrIjinarAjanI pUjA, nakti, avya rakSaNAdi dRDha nA. vathI karavAM jozye. iti. have guruvaMdanavidhi lakhIye bIye. jJAnAdi pAMca AcAra saMyukta hoya, Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paribeda (43e) tathA je zuddha prarUpaka hoya, te guru be. pAMca AcAranuM svarUpa jorbu hoya to, zrIratnazekharasUrikRta AcArapradIpa graMtha joza levo. pUrvokta guru, AcArya pramukha sanmukha, je pratyAkhyAna pUrva pote potAnI mele karyu hatuM, te vizeSa rIteM vidhipUrvaka gurumukhathI ucarAve; kAraNa ke pratyAkhyAna traNatarehathI karavAmAM AveDe. 1 AtmasAkSika, 2 devasAdika, 3 gurusAkSika, teno vidhi be___ guru, maMdiramAM devavaMdanArthe, snAnAdi dekhavAvAste, dharmopadeza devAvAste, jinamaMdiramA vyA hoya, tathA vastimAM hoya, tyAM maMdiranI jema traNa nissihi, pAMca abhigamanAdi, yathAyogya vidhipUrvaka jaz guru dharmopadeza Ape te pahelAM athavA paDI yathAvidhiyeM pacavIza Avazyaka, zuddha dvAdazAvata vaMdana kare; guruvaMdananuM phala bahuja moTuM je. kRSNavAsudevavat. nASyamAM vaMdanAnA traNa prakArale. eka to mastaka namAvaq te pheTAvaMdanA, bIjI saMpUrNa be khamAsaNAM pramukha kahevAM te stonavaMdanA, trIjI chAdazAvarta karavAyI, bAdazAvartavaMdanA thAya . prathamanI vaMdanA sarva saMghane karavI; bIjIvaMdanA sarva khadarzanI sAdhuune karavI; ane trIjI vaMdanA padavIdhara AcArya pramukhane karavI. jeNeM savAra paDikamaNuM na karyu hoya, teNeM vidhipUrvaka vaMdanA karavI; kAraNa ke jASyamA lakhyu De ke, savArano vaMdanA vidhi A pramANe kare.pra. thama 1 jASyoktavidhiyeM Apatha pratikrame, panI 5 kusthAnano kAyotsarga * kare, so uhAsa pramANa kare, jo khapnamAM strIsAthe saMgama karyo hoya to a zucinI sarva jagA dhojha, par3I eka so zrApa zvAsocvAsa pramANa kAyotsarga kare. paDhI 3 caityavaMdana kare. paDI 4 kSamAzramaNapUrvaka muhapatti pratilekhe, paLI 5 be vaMdaNAM de, par3I 6 devasi Adika Alove, par3I 7 vAMdaNAM de,par3I; anunimi kahe, paDI e be vAMdaNAM de, paDI 10 pratyAkhyAna kare, paDI 11 nagavAna ahaM ityAdi cAra kSamAzramaNa de, paDI 15 khAdhyAya saMdisAhu kahe, panI kSamAzramaNapUrvaka sadyAya karUM ema kahe, palI svAdhyAya kare. have saMdhyAvaMdanavidhi lakhIyeM jIyeM. 1 ryApatha paDikame, panI 2 caityavaMdana kare, par3I 3 damAzramaNapUrvaka mukhavastrikAnuM pratilekhana kare, pa Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) jainatattvAdarza, gurukhoha na kare, thApaNamoso na kare, yA sarva mahApApanA kAma be. valI kuDI sAdI, roSa, vizvAsaghAta, kRtaghnatA, yA cAra karma caMDAlapaNAM be, tethI te tyAge. asatya bolavU te sarva pApathI moTuM pApa , tethI asatyaM sarvathA na bole. nyAyathI dhana upArjana kare, ane anyAyI loko je sukhI dekhAya . te anyAyathI sukhI nathI, paraMtu terjanA pUrvajanmanA puNyanA phalathI sukhIne; kAraNa ke karmaphala cAra prakAranAM be. yadAhurdharmaghoSa sUripAdAH // eka puNyAnubaMdhipuNya, bIjuM pApAnubaMdhi puNya, trIju pu. NyAnubaMdhi pApaDe, cothu pApAnubaMdhi pApa . thA cAre prakArane kAMzaka vistArathI batAvIe bIye. 1 jeNe jinadharmanI bilakula virAdhanA karI nathI, paraMtu saMpUrNa zrArAdhanA karI, je saMsAramA javAMtaramA mahAsukhI, dhanADhya utpanna thAya, teu puNyAnubaMdhi puNyavAlA samajavA. jarata, bAhubalivat je puruSo nIrogAdi guNayukta hoya, ane dhanADhyapaNa hoya, paraMtu koNika rAjAnI peThe pApa zrAcaraNamAM tatpara hoya, te pApAnubaMdhi puNyavAlA samajavA. A puNya pUrvanavamAM ajJAna kaSTa karavAthI thAya je. 3 je puruSo pApanA udayathI darilI tathA uHkhI hoya, paraMtu zrIjinadharmamA bahuja anurakta hoya, dharma karavAmAM tatpara hoya, te puNyAnubaMdhI pApavAlA samajavA, sumaka maharSivat. pUrvanavamAM lezamAtra dayAdi sukRta karavAthI thAya . 4 je pApI, caMDAla karmanA karanArA, adharmI nirdaya, pApa karI pazcAttApa nahI karanArA evA puruSo uHkhI , to paNa pApa karavAmAM niraMtara tatpara be. te pApAnubaMdhI pApavAlA , kAlikasurIzrA kasAzvat. bAhya je nava prakAranI parigraharUpa kRSi, zrane aMtaraMga je zrAtmAnI anaMtaguNarUpa jhaki be, te puNyAnubaMdhI puNyazrIja male; tethI kadApi ko jIva pApAnubaMdhI puNyanA prajAvathI A lokamAM sukhI dekhAya to paNa naviSyanA janmomAM mahAduHkha tathA ApadA pAmavAnA, valI je mehesUlanI corI, te svAmijhoha , A corI thA loka temaja paralokamAM anarthanI dAyaka be; valI jemAM bIjAne pIDA thAya, evo vyavahAra na kare // yataH // zAvyena mitraM kapaTena dharma, paropatApena Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama parijeda, (bhae) samRdhijAvaM // sukhena vidyAM paruSeNa nArI, vAMti ye vyaktamapaMDitAste // 1 // tathA jevI rIteM lokone rAganAva thAya, tevo yatna kare. ytH|| vaMzasthavRttaM // jiteMghiyatvaM vinayasya kAraNaM, guNaprakarSovinayAdavApyate // guNaprakarSeNa janonurajyate, janAnurAgaprajavAhi saMpadaH // 1 // valI dhananI hAni tathA lAja, saMgrahAdi guhya rAkhe, bIjA pAse prakAza na kare. yataH // svakIyaM dAramAhAraM, sukRtaM praviNaM guNaM // puSkarma marma maMtraM ca, pareSAM na prakAzayet // 1 // valI asatyapaNa na bole, jo rAjA, guru Adi puDhe to satya kahI de. satya bolaq teja puruSano uttama dharma be. valI yathArtha kahI mitranuM mana haraNa kare, bAMdhava janone sanmAna ApI vaza kare, strIne premathI vaza kare, cAkarone dAna ApI vaza kare, ane dAkSiNyatAthI vIjA lokonAM mana haraNa kare. valI ko jagAye potAnA kAryanI sidhivAste balavAn puruSone paNa Agala kare. valI jyAM prIti hoya, tyAM leNadeNano vyApAra na kare, thA kathana somanItimAM paNa . sAkSIvinA mitranA gharamAMpaNa dhanAdi rAkhavAM na jozye, kAraNa ke loja mahAburo De. valI jo sauMpanAra sakhsa gujarI jAya to te dhana tenA putrAdine pADhaM zrApI devu jozye. jo dhana sauMpanArano koza saMbaMdhI na hoya to te dhana sarva lokonI samakSa dharmasthAnamA lagAve. valI zrAvaka, devaguru, caitya, jinamaMdiranA sAcA athavA jUga paNa sogaMda na khAya. valI vIjAuMnA sAkSIpaNa na thAya. yataH // karpAsika RSi kahe // zranIzvarasya ke nArya, pathi kSetraM vidhA kRssiH||praatinaavyN ca sAdayaM ca, paMcAnAH svyNkRtaaH||1|| valI zrAvaka mukhya vRttiyeM to je gAmamAM rahe, tyAMja vyApAra kare, kAraNa ke tema karavAthI kuTuMbano aviyoga, gharanAM kArya, tathA dharmakAryAdi sarva banI rahe be. kadApi potAnA gAmamAM nirvAda na thAya to, pAsenA dezAMtaramA vyApAra kare, jyAMthI jarUrI kAma prasaMge potAne ghera jaladIthI zrAvI zakAya. evA koNa pAmara ne ke, potAnA dezamA nirvAha thato hoya batAM paradezamAMjAya // ytH|| jIvaMtopi mRtAH paMca,zrUyaMte kila nArate ||drisovyaadhito mUrkhaH, pravAsI nityasevakaH // 1 // jo nirvAha na thato hoya to, pote na jAya, temaja putrAdine paradeza na mokale, paraMtu suparI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (450) jainatattvAdarza. kSita gumAstAne paradeza mokale, jo potAneja paradeza jaq paDe to, zuna muhUrta, sArAM zukana, nimitta dekhIne tathA deva gurune vaMdanA karIne, maMgalapUrvaka, jAgyavAn puruSonA sathavArAmAM, ninAdi pramAda tajI, keTalAeka potAnA zAtibaMdhune sAye laz jAya, kAraNa ke jAgyavAnnA sathavArAthI vighna nAza pAne be. valI leNadeNa, gupta dhana, sarva, pitA nAza ke putrAdine batAvI jAya, potAnA saMbaMdhIune sArI zikhAmaNa zrApI jAya, bahumAnapUrvaka sevakone bolAvI jAya. jIvavAnI zlA hoya to, devagururnu apamAna karI, koznI nirRbanA karI, strI Adine tADanA, tarjanA karI, ane bAlakane rovarAvI na jAya. kadApi koi parvamahotsavAdinA divaso nikaTa hoya to utsava karIne jAya. ytH|| utsavamazanaM sarva, praguNaM copekSya maMgalamazeSaM // asamApite ca sUtaka, yugeMganattau ca no yAyAt // 1 // valI dUdha pIzne, maithunasevana karIne, snAnakarIne potAnI strIne mArIne, vamana karIne, thukIne, rudana karIne, kaThaNa zabda suNIne, gAlo suNIne, paradeza na jAya; valI zira muMDAvIne, zrAMsu pADIne, ane mAgaM zukana yatAM paNa grAmAMtara na jAya. valI kAryane vAste jo cAkhe to je svara veheto hoya, te bAjuno paga prathama upADI muke, jethI kAryasiddhi thAya. valI rogI, vRddha, brAhmaNa, AMdhalo mANasa, gAya, pUjanIya, rAjA, garbhavatI strI, nAra upADanAra, teune kAM ApIne grAmAMtara jAya. valI dhAnya pAkuM athavA kAcuM tathA pUjA yogya maMtramaMDala tene taje nahi. valI snAnanuM jala, rudhira, maDaDu, dhuMka, zleSma, viSTA, mUtra, balato agni, sApa, manuSya, zastra, thA vastune ulaMghe nahi. valI nadIne kAMve, gAyanA gokulamAM, vaDanA phADanI nIce, jalAzayamAM, ane kuvAnA kAMga upara viSTA na kare, valI rAtri vRkSanIce na rahe. utsava tathA sUtaka purAM thaye paradeza jAya, sAtha vinA paradeza na jAya, dAsanI sAthe na jAya, madhyAhne tathA ardharAtriye musApharI na kare. vanI krUra prakRtivAlA manuSya, koTavAla, cADIthA, darajI, dhobIpramukha, ane nIcamitranI sAthe goSThi na kare, teunI sAthe akAle cAle nahi. valI pADA, gadheDA ane gAyanI asavArI kare nahi. valI hAthIthI hajAra hAtha, gADAthI pAMca hAtha,ane ghoDA tathA ziMgaDAvAlA janAvarodhI da.. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paricheda.. (451) za hAya dUra rahe. valI kharacI vinA musApharI kare nahi. bahu nitA lahe nahi. rastAmA kozno vizvAsa rAkhe nahi. ekalo koznA gharamAM jAya nahi. junAM vahANa upara caDe nahi. ekalo nadImA praveza kare nahi. mu zkelIvAlI jagAmAM sAdhano vinA jAya nahi. agAdha pANImA praveza kare nahi. jeuM bahu krodhI hoya, bahu sukhazIliyA hoya, tathA bahu kaMjusa hoya, tevAu~nI sAthe musApharI kare nahi. tathA bAMdhavAnA, mAravAnA, jUgAra khelavAnA, pIDAnA, khajAnAnA, ane aMteuranA sthAnamA gamana kare nahi. tathA bUrA sthAnamAM, smazAnamA, zUnyasthAnamAM, cokamA sUkAghAsamAM, kUDAkacavaramAM; uMcInIMcI jagAmA, ukaraDAmAM, vRdAyamAM parvatAgramAM, nadInA kAMgamAM, kUvAnA kAMgapara, A sthAnomAM dIrghakAla bese nahi. vanI je je kAmo je je vakhate karavAM hoya te te vakhate kare, paraMtu gaphalata kare nahi, tema taje nahi. puruSe suzonita vastra paheravAno ADaMbara tajavo na joze. paradezamA gamana karatA to vizeSe karIna tajavo joze; kAraNa ke ADaMbarathI aneka kAryoM siddha thAya . valI je kAryoM karavA te paMcaparameSTi smaraNa pUrvaka, tathA gautamAdi gaNadharonAM nAmagrahaNapUrvaka kare; temaja deva gurunI naktivAste dhananI kalpanA kare. kAraNa ke jyAre dhana kamAvAno prAraMja thAya, tyAre naphAmAMdhI zramuka hisso sAtadetromAM avazya lagAvIza, evI nAvanA avazya karavI joze. jyAre lAla prAptathAya, tyAre jAvanA anusAre manoratha saphala kare, kAraNa ke vyApAranuM phala dhanaprApti ke ane dhanaprAtirnu phala, dharma kAryomAM dhanano vyaya . tema na thAya to vyApAra karavo te naraka tiryaMca gati pAmavAnuM kAraNa thAya . jo dharmakAryamAM dhana kharacAya to te dharmadhana kahevAya , ane jo pApakAryamA kharacAya to pApadhana kahevAya . dhinA traNa prakAra . 1 dharmazaki, jogachi, 3 pApazaki. jo dharmakAryamAM dhana vaparAya to dharma ruchi, zarIranA jogamAM vaparAya to jogazaki, ane dharma, jogathI rahita te pApachi jANavI. te kArapathI niraMtara khadhanano dAnAdi dharmakAryamAM vyaya thavo joze. jo thoDaM dhana hoya to thor3e dhana dharmakAryamAM vApara; kAraNa ke zvAnusAriNI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) jainatattvAdarza. zakti kozkaneja hoya . dhanaupArjana karavAno upAya niraMtara karavo joze, paraMtu atyaMta loja na karavo jozye, dharma artha ane kAma yathAvasare sevana karavA jozye, paraMtu atyaMta kAmAsakta na thaq joe. dhana paNa nyAyapUrvaka upArjana karavU joze. nyAyopArjita dhana satpAtrAdimAM vAparavAnA cAra jaMga , te lakhIe bIe. _nyAyopArjita dhana satpAtrAdimAM vAparavAnA cAra jaMga te lakhiye biyeM. ranyAyopArjitasatpAtra viniyogarUpa prathama naMga. puNyAnubaMdhipuNyabaMdhano hetu hovAthI, vaimAnikadevatApaNuM, joganUmiyukta manuSyapaNuM, samyaktvAdinI prApti, nikaTamoda phala, ityAdi, .dhana sArthavAha, tathA zAlijamAdivat. 2 nyAyopArjita asatpAtraviniyogarUpa bIjo naMga. pApAnubaMdhI puNyano hetu hovAthI jogamAtra phala paNa ne. to paNa pariNAmeM virasa phala . jema ladalojya karanAra brAhmaNa anekanavomAM kiMcit sukha jogavIne secanaka nAmeM sarvAMga sulakSaNo nanadastI thayo. 3 anyAyopArjita satpAtraparipoSarUpa trIjo naMga. tenuM sArA ke. tramA sAmo vAvI devAvat phala . e sukhAnubaMdhIhovAthI rAjyanA kArajArInA atyaMta AraMja upArjita dhana samAna . ebuM dhana paNa dharmakAryamAM vAparavAmAM Ave to sAraM . zrAbu parvata upara jinamaMdira baMdhAvanAra vimalacaMDa tathA vastupAla, tejapAla maMtrInI jema lAnakAraka . jo te, dhana paNa dharmakAryamAM na vAparavAmAM Ave to murgati temaja apakIti, tenuM phala be. mammaNa zeunI jema. anyAyopArjitakupAtrapoSarUpa cotho jaMga. zrA jaMga sarva prakAre tyAgavA yogya . kAraNa ke zranyAyopArjita dhana ane teno kupAtramA upayoga karavo, te eq De ke, gAyane mArI tenA mAMsathI kAgaDA, poSaNa kara. te kAraNathI gRhasthe nyAyathI dhana upArjana karavU joze, zrAjhadinakRtyasUtramA lakhyu ke ke vyavahArazuki, teja dharmanuM mUla . jeno vyApAra zuddha , tenuM dhana paNa zuddha be; jenuM dhana zuddha , teno AhAra zuddha jeno zrAhAra zuddha , teno deha zuddha; jeno deha zurU be, te dharmane yogya be. evo puruSa je je kRtya kare, te sarva saphala thAya. je Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda. (453) vyavahAra zuddha na kare, te dharmanI niMdA karAvavAthI khaparane urvajavodhI kare; te kAraNathI vyavahArazuddhi avazya karavI joze. valI dezAdi viruphano tyAga kare. deza, kAla, rAjavirukAdi parihare, zrA kathana hitopadeza mAlAnusAra karela . je puruSa deza, kAla, rAjya temaja dharmaviruSka taje, te samyag dharmanI prApti kare . dezaviruddha A pramANe. mAravADa dezamAM khetI karavI ane soraTha dezamA madirA banAvavI, ityAdi dezaviruSa samajavU. valI je je dezamA je je kArya ziSTajano anAcaraNIya mAne te te kArya te dezamA karavAM te dezaviruka . jAti kulAdi apedAe je anucita hoya te. paNa deza virupha ne. brAhmaNa jAtiye surApAna karavU te jAtikulaviruka be, ane eka dezavAlAnI sanmukha bIjA dezavAlAnI niMdA karavI te dezavirudhabe. kAlavirupha thA pramANe. zItakAlamA himAlaya samIpa gamana kara, uSNakAlamAM AphrikA dezamA musApharI karavI. varSAtumA marudezamA gamana karavU, ukAlamAManAjasahita jaMgalamAM musApharI karavI, rAjArjanA paraspara virodhanA vakhatamAM tathA dhADa pADurja rasto rokI bega hoya te vakhate musApharI karavI, sAMjanI vakhate dhanasahita prayANa karavaM, ityAdi sthAnakomAM, ati sAmarthya, sahAya tathA dRDhabala vinA gamana kare to prANanAza tathA dhananAzano saMjava je. phAgaNa mAsa par3I talAdino vyApAra, tala pIlAvavA, talAdi nakSaNa karavA, tathA varSAstumAM zAka patrAdi jAjI pramukha khAvAM tathA bahu jIvAkula nUmimAM hala pheravavAM, ityAdi mahAdoSanAM kAraNa . rAjavirupha thA pramANe. rAjAnA avarNavAda bolavA, jene rAjA mAnya karatA hoya, teune na mAnavA, rAjAnA vairIunI sAthe melApa karavo, rAjAnA zatrurjanA sthAnamAM lojathI javU, rAjAnA zatruUnI sAthe vyApAra karavo, rAjAnA kAmamA potAnI zvApUrvaka vidhiniSedha karavA. lokaviruSkA pramANe. nagara nivAsInI sAthe pratikUlapaNe va. tavaM, khAmijoda karavo, lokonI niMdA karavI, guNavAn temaja dhanavAnanI niMdA karavI, potAnI baDA gAvI, sarakhanI hAMsi karavI, guNavAna upara matsara karavo, kRtaghnapaNuM karavaM, bahulokonA virodhI sAthe saM Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. ne lokapriya kaviruddha tyAga kara le. tema karavAdhAkaviruddha tara (454) gata karavI, loko jene mAnya kare tenI avajJA karavI, uttama zrAcAra vAlA kaSTamAM paDe tyAre rAjA tha, potAnI zakti batAM sAdharminAM kaTanivAraNa na karavAM, dezAdi ucita AcaraNatuM ulaMghana karavU, thoDaM dhana batAM mahAdhanavAnano veSa dhAraNa karavo, dhanavAna batAM melA vastra paheravAM, ityAdi lokaviruddha be. thA sarva zha lokanA apayazanAM kAraNa . yajuvAca vaackmukhyH|| lokaH khalvAdhAraH, sarveSAM dharmacAriNAM yasmAt // tasmAddhokavirukaM, dharmavirudaM ca saMtyAjyaM // 1 // arthaH- zrI umAkhAtivAcaka pUrvadhara zrAcArya kahe ke, sarve dharma karanArAUne loka (janasamudAya.) AdhAra nUta , te kAraNathI lokaviruSka tathA dhamaviruSa bane niraMtara tyAgavA yogya . tema karavAthI dharmano sukheM nihi thAya . lokaviruddha tyAga karavAyI sarvalokone te vavala thAya be, ane lokapriya thaq teja samyaktva tarunu bIja . have dharmavirupha lakhIe bIe; mithyAtvanI karaNI karavI, gAya pramukha sarva prANIune nirdayatAthI tADanA karavI temaja te jIvonI hiMsA karavI, teune dRDha baMdhanathI bAMdhavAM, mAMkaDa, jU pramukha huajaMtune nirAdhAra pheMkavAM tathA mAravAM, taDakAmAM nAMkhavAM, apakAyanA jIvonI zratyaMta virAdhanA karavI, pANI galavA mATe majabuta galaNAM na rAkhavAM, pANI galyA par3I saMkhAro pheMkI devo, anAja, iMdhana, zAka, patra, tAMbUla, phalAdi zodhyAvinA khAvAM. sopArI, khAreka, ulI, phalI, pramukha saMpUrNa, nAMgyA vinA mukhamAM nAkhavAM, jIvAkula nUmiupara snAna karavU, malamUtra karavAM, upayoga vinA gamanAgamana karavU, jIvayukta dhAnyAdi dalavAM, naraDavAM, rAMdhavAM, ityAdi hisAyukta kAma karavA; dharmanAM kAryoM zranAdarathI karavAM, deva, guru ane sAminI niMdA karavI tathA dveSa karavo. jinamaMdirakheM avya khAvaM, devaguru, dharmanA niMdakanI saMgata karavI, dharmijIvonI mazkarI karavI, atyaMta kaSAyayukta kAma karavAM, paMdara ka rmAdAnanAM zrAcaraNa tathA vyApAra tIvra malina adhyavasAyapUrvaka ka, ravA, pApayukta nokarI karavI, ityAdi aneka dharmaviruddha kAryoM ne. zrA pAMce prakAranAM viruddha zrAvake tyAgavAM jozae. have ucita AcaraNa kahIye bIye. pitA pramukha nava janonI sAye u Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - navama pariveda, (455) cita AcaraNa arthAt snehavRti, kIrtyAdihetu kArya karavAM, te hitopadezamAlA graMthAnusAra lakhIye bIye. navajanonI sAthe ucita AcaraNa karavAM teunAM nAma.1 pitA, 2 mAtA, 3 baMdhu, 4 strI, 5 putra, 6 svajana, guru, 7 nagaravAsI loka, e paratIrthiko arthAt bIjA matavAlA. 1 pitAnI sAthe ucita AcaraNa ApramANe, te mana, vacana, kAyAthI traNa prakAreM thAyaje. temAM kAyAzrI pitAnA zarIranI zuzrUSA karavI, kiMkaranI jema vinaya, vaiyAvacca karavI, pitAnA mukhamAMthI nikalatA pehelA tenA aMtaHkaraNano vyApAra samajI tenI abhilASA pUrNa karavI, pitAnuMvacana upADI bevaM, prasaMgeM pitAnAM caraNapradAlana karavAM, pitAnI caMpIkaravI, vRddhapitAne uThatAM, besatAM AzvAsanA karavI, dezakAla ucita,svazakti anusAra jojana, zayyA, vastrAdi vinayapUrvaka pitAnI zrAjJAnasAra zrApavAM, pitAnI cAkarI pote karavI,nokaro pAse prasaMga zivAya karAvavI nahIM; pitAnuM vacana pAlavA vAste zrIrAmacaMJajI rAjyAniSekano tyAga karI vanavAsa gayA, e dRSTAMta dhyAnamA rAkhaQ. valI pitAnuM vacana sueyu aNasueyuM na karavU, mastaka dhUNAvaq nahi, kAladepa karavo nahi, pitAnI thAjJAnusAra vartta, sarva kAryo yatnapUrvaka potAnA manamA karavAno utsAha thayo hoya te pitAnI pAse pragaTa karavo. pitAne je kArya kara vAstavika lAge te karavU, pitA, mAtA, guru zrane bahuzruta thArAdhyAM thakAM, sarvakArya, rahasya prakAza kare . pitA kadAcit kaThina vacana bole to paNa krodha na karavo, pitAnAM je je dharmakArya karavAnA manoratha thAya te te purA karavA. 2 have mAtAnI sAthe ucita AcaraNanuM svarUpa kahIye bIye. pitAnI jema mAtAnI sarvaprakAreM nakti kare, paraMtu mAtAnA manoratha pitAthI zradhika pUrA kare. devapUjA, gurusevA,dharmazravaNa karavU, dezavirati aMgIkAra karavI, zrAvazyaka karavAM, sAta kSetramA dhana vAvaravaM, tIrthayAtrA karavI, zranAthadInano uddhAra karavo ityAdi sarva mAtAnA manoratha vizeSarIteM pU. rNa karavA. e pramANe pUrNa kare toja ucita AcaraNa karyAM samajavAM. uttama suputrane te pramANe karavAnI pharaja , kAraNa ke mAtApitAno upakAra atulya , te upakArano badalo nathI. kadAca mAtApitAne suputra zrI zra Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 456 ) jainatattvAdarza. rihaMtanA dharmamAM joDe toja mAtapitAnA upakArano badalo valI zake be, te karavAthIja mAtApitAnA upakAranuM rUpa valI zake be, te zivAya bIjA koi upAyathI mAtApitAnA upakAranuM kRNa valI zakatuM nathI. zrA kathana zrIsthAnAMga sUtramAM be. have mAtA saMbaMdhI ucita zracaraNamAM je vizeSa ne te lakhIye DhIye. mAtAnA cittane anusakhuM te uttama putranI pharaja be. strI jAtino svanAvaja prAyaH evo hoya be, potAnI dhAraNA mujaba na thAya to jaladI thI citta khedayukta ghara jAya, te kAraNathI je kAmamAM kheda yA pIDA thAya te kAma na kara. pitAthI mAtA vizeSa pUjya be. manusvAmI kaDe The ke // upAdhyAyAddazAcAryaH, zrAcAryenyaH zataM pitA // sahasraM tu piturmAtA, gauveNAtiricyate // 1 // valI bIjAupaNa kahe be ke, jyAM sudhi dudha pIye tyAMsudhIzrA, mArI mAtA ema pazupaNa jANe be, jojana na khAi zake tyAMsudhi yA mArI mAtA ema adhama puruSa jANe be, jyAMsudhI gharanuM kAma kare tyAMsudhI yA mArI mAtA ema madhyama puruSa mAne be zrane jyAM sudhI jIve tyAMsudhI tIrtharUpa uttama puruSa potAnI mAne mAne be. 3 sahodara arthAt baMdhu sAthe ucita zrAcaraNa yA pramANe. moTAbhAine pitA samAna gaNe, ane moTo jAi nAnAjAine sarvakAryamAM sAthe jor3e. jo uramAna mAtAno dI karo (jAi) hoya to jema zrIrAmacaMdra dhane lakSmaNano paraspara prema ito tevo paraspara prema rAkhavo joiye. valI vaDIla baMdhunI strIunI sAthe tathA temanA putra, putrI unI sAdhe paNa ucita zrAcaraNa yathAyogya kare, paraMtu pRthagjAva na kare. nAznI vyApAramAM salAda lahe . bAnI vAta na rAkhe dhanano vyavahArapaNa jAithI gupta na rAkhe. baMdhune niraMtara zikhAmaNa thApe, jethI dhUrtta, prapaMcInA bala kapaTamAM te na to phasAya. baMdhune mAThI sobata lAgI hoya, vA te avinIta thayo hoya sajana puruSonI sobatamAM lAlaca yApI utAre, pote namratAthI zikhAmaNa pe, potAnA mitrodvArA zikhAmaNa pAve, kAkA, mAmA, ityAdi sagAsaMbaMdhI dvArA tene zikSA chApAve, anyoktithI vacana kahe, paraMtu pote tarjanA kare, kAraNa ke tADanA tarjanAthI baMdhumAM avinItapaeM tathA zrama-. ryAdA badhatI jAya. be. sAmuM bolanAro thara jAya be; tethI hRdayamAM prema Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paricheda. (45) sahita bahArathI jyAre jAzne dekhe tyAre tenA aMtaHkaraNamAM paNa te bahu rAjI thAya evo dekhAva batAve. jyAre nAz vinayamArgamAM AvI jAya tyAre niSkapaTapaNe mIgaM vacanothI tenI sAthe niraMtara varte. kadAcit nAz avinItapaNuM na taje to, cittamAM vicAre ke, tenI prakRtija evI be, ema manamAM samAdhAna karI udAsInapaNe varte. valI jAznI strI tathA tenA putronI sAthe samadRSTi sarva kAryamA rAkhe. uramAna nAznI sAthe vizeSarIteM premapUrvaka pravarte, kAraNa ke tenI sAthe lezamAtra aMtara rAkhavAthI apratIti tha jAya , zrane lokamAM paNa niMdA thAya . tevIjarIteM mAtA, pitA ane baMdhusamAna bIjA je je puruSo , teunI sAthe ucita AcaraNo vicArI levAM. ytH|| janakazcopakartAca, yastu vidyAM prayati // annadaHprANadazcaiva, paMcaite pitaraH smRtaaH||1|| rAjapatnI guroH patnI, patnImAtA tathaiva ca // khamAtA copamAtA ca, pNctaamaatrHsmRtaaH||2|| sahodaraH sahAdhyAyI, mitraM vA rogpaalkH|| mArge vAkya sakhAyazca, paMcate jAtaraH smRtaaH||3|| valI potAnA nAjane dharmakAryamAM paNa pravAve; tevIja rIteM mitranI sAthe paNa ucita AcaraNa kare. 4 have strInI sAthe ucita AcaraNa kahIe bIe. vivAhita strInI sAthe snehasaMyukta vacana vyApAra rAkhe, strIne sarvakAryamAM animukha kare, vakhana ane snehayukta vANIvilAsa nizcayapUrvaka premarnu jIvana De. snAnaprasaMgeM vA parizramane prasaMgeM pagacaMpI pramukha kAryamA strIne prava ve. uttarottara kAryamA patino sneha patnInA aMtaraMgamA pravarte , tyAre patnI kadApi urAcaraNa karavAnI abhilASA karatI nathI. deza, kAla, samRdhipUrvaka strIne ucita vastrAcaraNathI zralaMkRta kare; kAraNa ke alaMkArasaMyukta strI, lakSmInI vRddhi kare . rAtrie strIne bahAragamana karavA anujJA Ape nahi. valI kuzIla, pAkhaMDI, jagata yogI ityAdi nIcapuruSonI saMgatamA pravartavA de nahi. gRhakAryamA strIne. niraMtara joDI rAkhe. rAjamArge unAM rahetA tathA vezyAnA pADAmAM jatAM nivAre. pratikramaNa, sAmAyika, devadarzanAdi dharmakRtyo karavAvAste, jinamaMdira vA upAzraye javAmAM, mAtA, behena pramukha suzIla strIunI saMgatimA javAnI anujJA Ape, gharanA kAma, dAna, sagAsaMbaMdhInAM sanmAna, rasoznAM Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariccheda. ( 465 ) pAtra traNa tarehanAM kathana karela. 1 uttama pAtra sAdhu, 2 madhyama pAtra zrAvaka, 3 virati samyagraha STi jaghanyapAtra, 1 anAdara, 2 kAlavilaMba, 3 vimukha, 4 asatya bola, 2 dAna dai pazcAttApa, yA pAMca sat dAnanAM kalaMka ve. 1 zrAnaMdanAM zrasu AvavAM, 2 romAMcita tha, 3 bahumAna denuM, 4 miSTASaNa, 5 dAnadIdhA paDhI anumodanA, yA pAMca supAtra dAnanAM bhUSaNa be. supAtradAnanuM parigrahaparimANa karavAnuM phala ratnasAra kumAranI jema thAya be. yA kathA zrAddha vidhigraMthathI jANavI. te kAraNathI evA sAdhuno saMyoga malavAthI supAtradAna dina pratidina vivekavAn avazya kare. jojana zravasareM sAdharmI baMdhu koi yAvyA hoya to potAnI sAthe yathA zakti jojana karAve; kAraNa ke te paNa pAtra be. AMdhalA bulA pramukha mAganArAne paNa yathAyogya yApe, koi mAganArane nirAza javAde nahi. dharmanI niMdA na karAve, kaThaNa aMtaHkaraNa na kare. jojanane avasareM dayAvaMteM bAraNAbaMdha na karavAM joiye, temAMpaNa dhanavAneM to avazya dvAra khullAM rAkhavAM joiye // zrAgame'pyuktaM // neva dAraM pihAveza, guMjamANo susAva // NukaMpA jiNaMde hiM, saGghANaM na nivAriyA // 1 // diddU pANinivahaM, jIme javasAyaraMmi dukhataM // zravisesa aNukaMpa, DudAvi sAmacha kuNa // 2 // zrarthaH- jojanAvasareM daravAjA baMdha kare nahiM. jinezvara jagavAneM zrAvakane anukaMpAdAna karavAnI manA karI nathI. jIvonA samUhane jayAnaka saMsAramAM duHkhapIDita dekhIne teunA upara vizeSarahita avya temaja jAvathI anukaMpA kare. dravyathI yathAyogya annAdi cyApe, jAvI tene sanmArgamAM pravarttAve. zrI paMcamAMga pramukhamAM jyAM zrAvakonuM varNana karela be, tyAMcyA pramANe pATha De " avaguMThi aDavArA " yA vizeSaNa dhyAnamA rAkhI nikSukAdine vyApavAvAste niraMtara dvAra ughADAM rAkhe. saMvatsarIdAna prApI tIrthaMkara mahArAjAuyeM paNa dIna prANIjano uddhAra karela . kadApi kAla par3e to zrAvakoyeM to vizeSa rIteM dInano uddhAra karavo. pUrve vikramasaMvat 1315 mAM presara gAmanivAsI zrImAla jJAtizAda jagaDu zrAvakeM 112 ekaso bAra dAnazAlA baMdhAvI dAna thApela 59 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (566) jainatattvAdarza. be. valI saMvat 142e mAM sonI siMhA zrAvake zva0 hajAra maNa anna dIna jIvone ukAlamAM Apela be. ___mAtA, pitA, nAza, behena, putra, strI, sevaka, glAna, bAMdhelAM gAya pramukha jAnavaro, zrA sarvanI jojana avasareM sAra saMjAla levI jozye. mAtapitAne nojana karAvi, paMca parameSTi smaraNa karI, pratyAkhyAna pArI, sarva niyama smaraNa karI, sAmyatAthI jojana kare. sAmyatA arthAt je annapANI paraspara viruddha na hoya, ulaTA pariName tevA na hoya, potAnA svajAvane mAphaka hoya tevu nojana sAmya kahevAya je. je puruSa jIvita paryaMta sAmyatAthI jojana kare, te kadI viSa khA jAya to, viSa paNa tene amRta thara jAya, asAmya jojana karanArane amRta paNa viSa yaza jAya be, paraMtu apavAda e De ke sAmyatAthI paNa pathyaja khAvU jozye, apathya nahI. khAvAmAM atyaMta gRhipaNuM na jozye. kaMThanADithI jyAre jojana nIce utarI jAya , tyAre sarva jojana barAbara thazjAyace; te kAraNathI eka kSaNamAtranA svAdane vAste atilolatA na karavI jozye. valI ajaya, anaMtakAya, bahu sAvadyavastu arthAt bahu pApavAlI vastu khAya nahi. je mitAhAra kare je te balavAn thAya be, ane je bahu khAya te te anukrameM balahIna thAya . adhika khAvAthI ajIrNa, vamana, virecanAdi maraNAMta kaSTapaNa thai jAya . yathA // hitamitavipakkanojI, vAmazayI nitycNkrmnnshiilH|| ujjita mUtrapurISaH, strISu jitAtmA jayati rogAn // arthaH-jukha lAge tyAre hitakArI evaM thoDaM anna jame, DAbI vAju nIce rAkhI suve, niraMtara cAlavAno abhyAsa rAkhe, jyAre bAdhA thAya tyAre tarata dizAmAtrA kare, ane strI sAthe joga na kare te puruSa rogoupara jaya melave . have nojana vidhi, vyavahAra zAstrAnusAra lakhiye bIye, ati prajAtamAM, ati saMdhyAmAM tathA rAtri jojana na karavU jozye. saDebuM zrane vAsI anna na khAvu jozye. cAlatAM khAvu nahi, jamaNA paga upara hAtha rAkhI khAvu nahi, hAtha upara rAkhI khAvu nahi, khulA AkAzamAM khAvU nahi, taDakAmAM besI khAvu nahi, aMdhArAmAM baisI khAvu nahi, vRdanI nIce vesI khAvu nahi, tarjanI zAMgalI uMcI rAkhI kadApi khAvU nahi, mukha, Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama paricheda. " ( 467 ) hAtha, paga temaja vastra dhoyAvinA khAtuM nahi, nagna thai melAM vastra peDherI, thAla pakaDyA vinA khAtuM nahi, mAtra eka dhotiyuM peDherI khAvA besavuM nahi, jInuM vastra peherI khAvA besavuM nahi, jInuM vastra mAthe lapeTI khAtuM nahi, jyAre apavitra hoiyeM tyAre khAvuM nahi, zratigRddha, rasalaMpaTa thai khAvuM nahi, upAnasahita, vyagracitteM, niHkevala bhUmipara besI, pATaupara besI khAvuMnahi vidizi tathA dakSiNa dizi tarapha mukha rAkhI khAvA besavuM nahi, pAtalA Asanapara besI khAvuM nahi, Asana upara paga rAkhI jojana kara nahi, caMDAlanA dekhatAM dharma thI patita hoya tenA dekhatAM, phUTelAM, tathA malina pAtramAM khAvuM nahiH je zAka pramukha vastu viSTAthI utpanna thayela hoya te khAvI nahi, bAlahatyApramukha jeNe karela hoya tathA rajakhalA hoya tevI strIe sparza karelI vastu khAvI nahi. je vastu gAya, zvAna, paMkhIye suMdhI hoya, je vastu zrajANI hoya, je vastu pharIthI uSNa karI hoya, te vastu khAvI nahi, bacabacATa zabda karatAM khAvuM nahi. mukha phATatAM buruM lAge ema mukha karI khAvuM nahi. jojana zravasareM bIjAune bolAvI prIti utpanna yAya tema jojana karavuM devagurunuM nAma smaraNa karI, samAsana upara besI potAnI mAtA, behena, jAju, jANeja vA strI pramukheM je jojana taiyAra karela hoya te pavitrapaNe pIrasAtAM maunapaNe dakSiNa tema svara cAlatAM jamavuM. je je vastu khAvI te nAsikAyeM suMghIne khAvI, karatAM dRSTidoSa nAza pAme be. ati khAruM zratikhATuM, ati uSNa, atizItala, timItuM tathA zratizAka khAvuM nahi. mukhamAM svAda lAgavA mAtra khAvuM. atiuSNa khAvAthI rasanAza pAme be, ati khATuM khAvAthI - priyonI zakti kama yara jAya be, zratikhAruM khAvAcI netra bagaDI jAyaDhe, pratisnigdha khAvAcI ghrANazakti maMda thara jAya be, ati tIkhuM tathA kaDavuM khAvArthI kapha dUra thai jAya be, kaSAyatuM chAne mItuM khAvAthI pitta nAza pAmeDhe, snigdha ghRtAdi khAvAthI vAyu dUra thara jAya be, bAkI zeSa roga te na khAvAyI dUra thai jAya be. je puruSa zAka bahu khAya, ghIthI roTalI khAya, Dudhane cokhA khAya, bahu pANI na pIye, ajIrNa hoya tyAre khAya nahi, te puruSa rogapara jIta melave che. jojana karatI vakhata prathama mItuM ne snigdha jojana kare, va Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) jainatattvAdarza. camAM tIkSNa jojana kare, ane pAbala kaDavaM jojana kare. uktaM ca // sa. snigdhamadhuraiH pUrva, maznIyAdanvitaM rasaiH // vyAmlalavaNairmadhye, paryaMte kaTutiktakaiH // jo prathama narama vastu khAya, madhyamAM kaTu vastu khAya aMtamA pharInarama vastu khAya to balavaMta tathA nIrogI thAya je. jojananI pehelAM pANI pIye to agnimaMda tha jAya , nojananI vacamAM pIye to rasAyana sa- . mAna guNakArI thAya be, ane nojananI aMte viSasamAna thAya . nojananI anaMtara sarva rasathI liMpelA hAthazrI eka aMjalI roja pIye, pazunI jema pANI pIye nahi, pANI pIdhA panI bAkI raheDhuM pheMkI de, aMjalIthI pANI pIye nahi, pANI thoDaM pIvaM pathya . pANIthI jIjelA hAtha galAupara, kapolaupara tathA netra upara lagADe nahi. jojana karyA paThI aM. gamaIna, dizAgamana, boja ugavavAnuM kAma, besI rehevU tathA snAna, e. TalAM kAma kare nahi; lojana karyA par3I keTalo eka vakhata besI rehevAmAM Ave to peTa moTeM thajAya be. mukha khuvaM rAkhI catA suve to bala vadhe be, DAve paDakhe suve to Ayu vadhe , nojana karI doDe to maraNa thavAno saMjava ; jojana karyA panI DAve paDakhe be ghaDIsudhI suve, paraMtu nijhA lahe nahi, athavA suve nahi to so DagalAM cAle. bIje sthalepaNa kaDaMDe ke devane, sAdhune, nagaranA khAmi rAjAne ane khajanone jyAre kaSTa zrAve tyAre tathA caMDa, sUryanA grahaNa vakhate vivekavAn puruSa, zakti hoya to jojana na kare; tevIja rIteM " ajIrNaprajavArogAH " tethI zrajIrNamAM paNa jojana kare nahi. jvaranI zrAdimAM lAMghaNa zreSTha , paraMtu vAyujvara, zramajvara, krodha jvara, zokajvara, kAmajvara, ghAvajvara, eTalA jvarane varjine bAkInA jvaramAM tathA netrarogamAM lAMghaNa kare, devaguru vaMdananA ayogamAM, tathA tIrtha ane gurune namaskAra karavAjatI vakhata, vizeSadharmarnu tathA puNyanuM kAma AraMjatAM ane aSTamI, catudazI zrAdi vizeSa parvane divase lojana na kara jozye. tapazcaryA zrA loka ane paralokamAM bahuja hitakArI , tathA guNakArI je. jojana karyA palI navakAra maMtra gaNI uThe. caityavaMdana karI, devagurune yathAyogyavaM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama paribeda. (46e) dana kare. nojana karyA panI gaMThIsahita divasa carima pratyAkhyAna vidhithI kare; paDI gItArtha sAdhu, gItArtha zrAvaka tathA sijhaputrAdi samIpa khAdhyAya ( paThana pAThana) yathAyogya kare. yogazAstramA lakhyu De ke je gurumukhathI jaNela hoya, te bIjAu~ne naNAve, svAdhyAya karyA par3I saMdhyAsamaye jinapUjA kare, palI pratikramaNa kare, paDhI khAdhyAya kare, panI vaiyAvacca zrarthAt muninI pagacaMpI kare, paDI ghera zrAvI sarva parivArane melavI dharmanuM kharUpakathana kare, utsargamArge to zrAvake eka vakhataja jojana karavU jozye // yadanANi // ussaggeNaM tu sahoya, sacittAhAraM vjaaJ||shkaasnngnoshy, baMjayAritadevaya ||1||jo eka vakhata jojana karavAne samartha na hoya, to divasano AThamo nAga arthAt cAra ghaDI divasa bAkI rahe tyAre jojana karI le,be ghaDI divasa bAkI rahetAM pahelAM to nojana karI levaM jozye. par3I yathAzakti cAra AhAra, traNa AhAra, ve AhAra tyAgarUpa divasa carima, sUryajagatAM sudhI kare. mukhyavR. ttiyeto divasa batAM pratyAkhyAna karavU jozye, paraMtu apavAdeM rAtri paNakare. iti zrItapagaDIyagaNizrImaNi vijayataviSyamunizrIbuddhivijayatali. pyamunyAtmArAmAnaMdavijayaviracitejainatatvAdarzagurjaralASAMtare zrAphazA- strAnusAreNa zrAvakadinakRtyaprakAzakanAmA navamaparichedaH saMpUrNaH // ||ath dshmprivedpraarNjH|| A parivedamA zrAvakonAM 1 rAtrikRtya, 2 parvakRtya, 3 cAturmAsikakRtya, 4 saMvatsarIkRtya, 5 janmakRtya, thA pAMca kRtyanuM kharUpa anukrameM lakhavAmAM Avaze; prathama rAtrikRtya lakhIye bIye. . sAdhunI pAse tathA pauSadhazAlA pramukhamAM yatnApUrvaka pramArjanA karIne sAmAyaka lahI zrAvaka pratikramaNa kare; paThI sAdhuUnI vaiyAvacca (pagacaMpI) kare. utsarga mArganI apekSAyeM sAdhune zrAvakapAse vizrAmaNa thAdina karAva jozye, paraMtu zrAvaka tema karavAno nAva kare to mahAphala thAya be; paThI zrAvidhi, zrAjhadinakRtya, upadezamAlA ane karmagraMtha pramukha zAstrono khAdhyAya kare, paDI sAmAyaka pArI ghera jAya. ghera AvI samyaktvamUla bAra vratamAM sarva zaktizrI yatna karaNAdirUpa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (470) jainatattvAdarza. tathA arhatcaitya ane sAdharmI varjita vAsasthAnamAM niraMtara anivAsarUpa, tathA pUjA pratyAkhyAnAdi anigraharUpa, sAte kSetramA yathAzakti vyaya karavArUpa, sarva parivArane yathAyogya dharmopadeza kathana kare. zrAvaka jo potAnA parivArane dharmanuM svarUpa yathAyogya na kahe to te parivAra dhamaMthI vimukha rahe,ane te ne dharmanI prApti na thAya, tethI iha loka pa. ralokanAM aneka tarehanAM te pApakarma kare, te sarva pApa mukhya zrAvakane lAge. laukika vyavahArazAstramA paNa kayu ke corane corI karatAM jApatAM batAM tene na nivAre ane khAnapAnAdi Ape to te sahAyaka paNa madadagAra cora gaNAya . dharmamAMpaNa temaja jANavU. te kAraNathI zrAvake avya tathA nAvathI potAnA kuTuMbane niraMtara lAna thApavo jozye. temAM avyathI putra, strI pramukhane yathAyogya anna vastrAdi ApavAM jozye, ane jAvathI te ne dharmano upadeza karavo jozye; temaja bIjAM je duHkhI ku. TuMbI hoya teunAM uHkha nivAravAnI ciMtA karavI jozye. pApa lAgavAnI bAvatamAM anyazAstramA paNa kaDaM . ytH||raajnyi rASTrakRtaM pApaM, rAjJaH pApaM purohite // tari strIkRtaM pApaM, ziSyapApaM gurAvapi // 1 // dharmadezanA thApyA par3I, rAtrino prathama pahora vyatIta thayA bAda, zarIrane sukhajanaka zayyAmAM vidhipUrvaka alpa nijhA kare. bAhulyatAyeM gRhastha, maithuna anilASA vajeM, jAvajIvasudhI brahmacarya vrata pAlavA samartha na hoyato, parvatithiyeM to avazya brahmacarya vrata pAla jozya. je zayyAmAM mAMkaDa pramukha paDyA hoya, je palaMga TuMko hoya, nAMgelo hoya, melI zayyA hoya, je palaMga babelA lAkaDAno banAvelo hoya, teno tyAga kare. palaMgamAM cAra jAtasudhIna kASTha vaparAya to zunna,ane vadhArenuM vaparAya-to azuna, ema nItizAstramA kaDaM be. pUjanIya vastu upara suve nahi, pANIthI jIjAyelA paga batA suve nahi, uttaradizi tathA pazcima dizi tarapha mastaka rAkhI suve nahi, vAMsanI jema suve nahi, pagarAkhavAnI tarapha suve nahi, hAthInA dAMtanI jema suve nahi, devamaMdiranA mUla ganArAmAM, sarpanI baMbI upara, vRdanI nIce, tathA smazAnamA suve nahi. koznI sAthe laDAi thara hoya to zAMti karI suve. suvAnI vakhata pANI pAse rAkhe. ghAra baMdha karI, iSTadevane namaskAra karI sarva zrAhArano tyAga Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama pariveda. (471) karI,u~DhavAnAMvastrasamArI zarIra sApha karI,DAbI bAjunIcerAkhI zayana kare. divase suve nahi, paraMtu krodha, zoka tathA madya zamAvavAvAste, tathA strIkarma ane bIjI mehenatano thAka lAgyo hoya to te maTADavAvAste, temaja rastAno parizrama dUra karavAvAste suve; valI atisAra, zvAsa, heDakI pramukha roga dUra karavAvAste suve; tathA bAlaka, vRddha ane balahINa hoya tepaNa suve. valI ajIrNanA vyAdhivAlA, vAyAnA vyAdhivAlA, khAMsIvAlA. ane jene rAtriyeM nitA na zrAvatI hoya vA alpa zrAvatI hoya teupaNa suve. tRSA, zUla ane gaDa gumaDAnI vedanAthI vihvala hoya tepaNa divase sude. jeTha ane asADa mAsamAM divaseMpaNa suduM te sAraM be. bIjA mahinAmAM jo suve to kapha ane pittakartA thAya . bahu vakhata nighAlevI tepaNa sAruM nathI, rAtre jyAre suve tyAre dizAvakAzika vrata uccarI suve, cAra zaraNa Ahe, jIvarAzi sAthe khamAve, zraDhAra pApasthAnaka vosirAve, uSkRtanI niMdA garhaNA kare, sukRtanuM anumodana kare, ane navakAra sahita thA gAthA traNa vAra uccare. // jazmehujA pamArja, zmassa dehassa imAz rayaNIye // zrAhAramuvahi dehaM, savaM tiviheNa vosariyaM // 1 // artha sugama . sAgArI anazana kare. sutI vakhate pAMca navakAra smaraNa kare, strInI zayyAthI alaga zayyAmAM suve, zayyAmAM sAthe suvAthI vikAra a. dhika jAge 2 tathA je vAsanA sutI vakhate hoya, te jAgatA sudhI dUra thatI nathI. valI adhika vikArathI divAnApaNuM thara jAya be tathA maraNa avasare gaphalata tha jAya to paNa secatana avasthAmAM je vAsanA vidyamAna hatI teja vAsanA rahe // ityAptopadezaH // te kAraNathI sarvathA upazAMtamoha thazne, tathA dharma vairAgyAdi nAvanAthI vAsita thazne nikhAkare to mAgaM svapnana Ave. je rItiyeM suMdara dharmamayasvapna Ave te rItiyeM suve, jethI kadAca nijAmAM zrAyunI samApti tha jAya to paNa te uttama gatimAM jAya. sutA par3I rAtrimA jo jAgI javAya, ane teve prasaMge anAdi kAlanA anyAsanA rasathI kadAcit kAma pIDA kare, to strInA zarIranA zrazucipaNAno vicAra kare; ane zrIjaMbusvAmi tathA zrIsthUlanasAdi maharSiyonA tathA sudarzanapramukha mahAzrAvakonAM puSkara zIyala pAlavAnI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) jainatattvAdarza. dRDhatAno vicAra kare, valI strInA zarIranI apavitratA jugupsanIyAdi sarva zrIhemacaMDasUrikRtayogazAstramA tathA zrImunisuMdarasUrikRta adhyAtmakalpathumamAM jema batAvela be, tema vicAre, tenuM lezamAtra svarUpa lakhIye bIye. cAmaDI, hADa, majA, AMtaraDAM, carabI, nasa, rudhira, mAMsa, viSThA, mUtra, ' khela, khaMkhArAdi azuci pujalanuM piMDa strInuM zarIraDe, A piMDamAM tuM zuM ramaNIya vastu dekhe je? je loka viSThAne dUrathI dekhI zUthUkAra kare , teja mUDhaloka viSTA ane mUtrathI narelA evA strInA zarIranI abhilASA kare be! bahu binovAlI viSTAnI kothalI jenA bisromAMcI kamIjAla nikase be, tathA kRmIjAlathI narelI, evI strI ke. capalatA, mAyA, asatyatA, ugAra ityAdithI saMskArita thayela , tethI je puruSa modathI teno saMga kare, jogavilAsa kare, tene narakagati . viSTAnI kothalIrUpa strInAM agIAre dhArathI azuci' vahe . je jhArane suMgho, te chAramAMthI saDevA kutarAnA kalevara samAna durgaMdha Ave be. have vicAramAtra eja AveDe ke kAmI puruSo AvA strInA zarIramA rAgAMdha kema thAya ? ityAdi strInA zarIranI azucitA vicAre. dhanya muni jaMbukumArane!! jeNe navapariNIta zrAva padminI strI tathA navANukroDa sonaiyA eka kSaNamAtramA tajI dIdhAM! tenuM mAhAtmya vicAre; ane zrIthUlina tathA sudarzana zeThanA ziyalanuM mAhAtmya vicAre, vadI kaSAya jItavAnA upAya ciMtave, tathA cAvasthitino vicAra kare, ane dharmamanoratha jAvanAnI citavanA kare. __ kaSAya jItavAno upAya A pramANe, krodhane kSamAthI jIte, mAnane namratAthI jIte, mAyAne saralatAthI jIte, lonane saMtoSayI jIte, rAgane vairAgyathI jIte, veSane mitratAthI jIte, mohane vivekathI jIte, kAmane, strInA zarIranI azucitva jAvanAzI jIte, matsarane mananI moTAzthI jIte, viSayane saMyamathI jIte, yogane guptithI jIte, bAlasane udyamayI jIte, aviratipaNAne viratipaNAthI jIte;thA pramANe sarva sukheMthI jItI zakAya . pUrve mahAn puruSoyeM ArItiyeMja kaSAyane jItela . * javasthiti mahApuHkharUpa je. cAre gatimAM jIva nAnA prakAre duHkha pAmI rahyA be. narakagatinA sAte narakomA atyaMta kSetra vedanA . cAra na-, Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama paribeda. (473) rakamAM paraspara zastrothI udIrelI vedanA , ane traNa narakamAM paramAdhAmI kRta vedanA . AMkha baMdha karI ughADIye teTalo kAla paNa narakavAsI jIvone sukha nathI. mAtra puHkhaja pUrva janmanA karelA pApathI udaya pAmela . rAta ane divasa eka sarakhAM puHkhamAMjAya je. narakagatimA jIva jeTabuM duHkha jogave , tenAthI anaMtagaNuM muHkha nigodamAM te jogave be. tiryaMca gatimA aMkuza, paroNA, lAkaDInA prahAra, zrRMgamoDana, galamoDana, toDana, bedana, nedana, dahana, aMkana, paravazatvAdi aneka kuHkha, jIva pAme . manuSyagatimA garnamAM rehevArnu kuHkha, janma jarA maraNarnu kuHkha, roga vyAdhi darilatA pramukha, nAnA prakAraceM kuHkha, mAtA, pitA, strI, putranA maraNAdithI thatuM phuHkha ityAdi aneka tarehanuM uHkha jIva pAme . devagatimAM cyavananuM phuHkha, dAsapaNAnuM kuHkha, parAjaka, IrSyAdi aneka phuHkha , ityAdi javasthiti vicAre, dharmamanorathajAvanA thA pramANe kare. zrAvakanA gharamAM jJAna, darzana, vratasahita dAsa tha jAUM to paNa sAraM De, paraMtu mithyAdRSTimA cakravartI rAjA paNa thavAnI vAMga na kare. valI kyAre huM saMvegI vairAgyavaMta gItArtha gurunA caraNAraviMdamAM khajanAdi saMgarahita pravrajyA grahaNa karIza! tathA kyAre hu~ tiryaMcanA tathA pizAcanA jayathI niHprakaMpa tha smazAnAdi nUmimAM vidhipUrvaka kAyotsarga karIza ? valI kyAre hu~ tapathI kRza zarIra vAlo thara uttama puruSono mArga vahana karIza ? ityAdi nAvanAthI kAmakaTakane jIte // iti zrAvidhigraMthAnusArarAtrikRtyaM // __ have zrAvakanAM parvakRtya lakhIe bIe. aSTamI, caturdazI Adi parvanA divasoe dharmanI puSTi je kare tenu nAma pauSadha . jalA vratavAlA zrAvakeM parvane divaseM avazya pauSadha karavo joze. jo parvane divase zarIramAM zAtA na hoya, ane pauSadha na karI zake to be vAra pratikramaNa kare; temaja bahuvAra sAmAyika tathA dizAvakAzika vrata aMgIkAra kare. parvadivasomA brahmacarya vrata pAle. zrAraMja varje. vizeSa tapa kare. caityaparipATI kare. sarva sAdhuune namaskAra kare. supAtradAna, devapUjA, gurunakti, ityAdi sarva, bIjA divaso karatAM vizeSa rIteM kare. dharma karaNI niraMtara karavI te sAraM , jo niraMtara na karI zakAya to parvane divaseM to ava 60 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) jainatattvAdarza. zya karavI jozye. parvanA divaso vA be-aSTamI, caturdazI, pUrNamAsI, zramAvAsyA, A eka mAsamAM ba parva, ane pakhavADIthAmAMtraNa parva, tathA bIja, pAMcama, aSTamI, ekAdazI, caturdazI A pAMca tithi, tIrthaMkaroye varNavelI . bIjane divase be prakAranAdharma-ArAdhana kare, paMcamIne divase jJAna- ArAdhana kare, aSTamIne divase zrApa karmano nAzaM karavA tapazcaryA pramukha kare, ekAdazIne divase zragIbAra aMganuM zrArAdhana kare, caturdazIne divase cauda pUrvanuM zrArAdhana kare, thA pAMca tathA pUrvokta pUrNamAsI ane amAvAsyA, ema ba parva thayAM. varSamAM ba ahAza parva . cAtuAsika parvomAM sarvathA AraMjano tyAga jo na karI zake, to svaspatara zrAraMna kare. parvane divase sarva sacitta AhAra varje, zrAvake niraMtara sacitta AhAra varjavo jozya, jo tema na karI zake to parvane divase to avazya varjavo jozya. parvanA divasomAM snAna, ziramuMDana, kezaguMthana, vastradhovana, vastra raMgavAM, gADA halAdi calAvavAM, dhAnyanA boDa bAMdhavA, koza arahaTTa (reMTa) calAvavA, dala, naraDavU, patra, puSpa, phala, toDa. vAM, sacitta khaDI, lIlI vanaspati vigere mardana karavI, lIMpavU, mATI khodavI, ghara baMdhAvavAM ityAdi sarvazrAraMjanAM kAma yathAzakti tyAgavAM jozya; tathA sarva sacitta zrAhArano jo tyAga na karI zake, to keTalIeka vastuu nAma lazkhAvAnI buTa rAkhe, vizeSano tyAga kare. uye ahAzmAM jinarAjanI pUjA karavI, tapa karavaM, brahmacarya pAlavU. ye ahAzmAM caitra tathA zrAso mahinAnI ema be ahA zAzvatI . A divasomAM vaimAnika devatAu~paNa naMdIzvarAdimAM yAtrA utsava kare . bAkInI traNa bahAI traNa comAsAnI tathA cothI paryuSaNa parvanI, sarva manI / ahAra .. pranAta samaye pratyAkhyAnanI velAyeM je tithi hoya, te jainamatamA mAnavI pramANa . sUryodayanAM anusAreM lokamAM paNa divasano vyavahAra hovAthI tema mAnakuMpramANa . tathA ca nizIthanASye // caumAsItha varIse, pakhiya paMcamIsu nAyavA // tAU tihiu~ jAsiM, udez sUro na annA // 1 // pUzrA paccakhANaM, paDikamaNaM tahaya niyamagahaNaM ca // jIye udezsUro, tIye tihiye ukAyatvaM // 2 // udayammi jAtihisA, pamANamiarIkIramANIye // zrANA jaMgaNa vatthA, mitta virAhaNaM pAve // 3 // arthaH Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) . jainatattvAdarza. kare, pUjAmAM, mAlA caDAvavA pramukha kAryomA devajavyanI vRddhi thAya tevI yojanA kare. kezara, caMdana, barAsa pramukha aneka vastu yathAzakti mujaba prati varSa Ape. __ suMdara prAMgI, patranaMgI, sarvAMga bAjaraNa, puSpagRha, kadadIgRha, pramukhanI racanA kare, vividha yaMtrAdikanI racanA kare, gIta, nRtyAdi mahotsavakare, mahApUjA rAtri jAgaraNa kare. zrutajJAna pustaka pramukhanI pUjA karpurA diyI niraMtara sugama , ane prazasta vastrAdiyI vizeSa pUjA to pratimAsa zukla paMcamInAroja zrAvake karavI yogya. jo zakti na hoya to paNa varSamA ekavAra to avazya pUjA kare. tetuM vistArathI kharUpa jJAnanakti chAramA lakhavAmAM zrAvaze. ___ paMcaparameSTi namaskAra, Avazyaka sUtra, upadezamAlA, uttarAdhyayanAdi jJAna darzanano tapa karIjaghanyathI ekavAra udyApana (ujamaNu) kare; jezrI lakSmInI saphalatA thAya; jyAre japa tapa udyApana kare, tyAre cai. tyaupara kalazArohaNa kare, phala caDhAve, adata pAtranA mastaka upara zrata caDAve. jema jojana upara tAMbula apAya ne tema, zrAbAbatamA paNa jANavU. ujamaNAnI vidhi zAstrAMtarathI jANI bevI. __ tIrthonI prajAvanAvAste vAjate gAjate prauDha zrADaMbarathI guruno pravezamahotsava karAve. A kathana vyavahAra nASyamAM be. tema karavAthI jinamatanI prajAvanA thAyaje. zrIsaMgharnu paNa yathAzakti bahumAna, pUjA, jakti kare. nAliyera pramukhanI prajAvanA kare, tAMbula pradAnarUpa nakti kare, tema karavAthI zAsananI unnati thAyane, ane zAsananI unnatithI tIrthaMkaragotra upArjana thAya. zrA kathana jJAtAsUtramA be. guruno yoga prApta thaye bate, jaghanyathI varSamA ekavAra AlocanA le, potAnA karelA sarva pApa gurunI sanmukha pragaTa kare,guru je prAyazcitta thApe te aMgIkAra kare, pharI te pApa na kare, tenuM nAma AlocanA gRhaNa karavIne, ema zrApha jItakalpAdimAM vidhi lakhI. pakSapar3I, cAra mAsa par3I, eka varSa paThI, utkRSTa bAra varSa par3I, nizcayeM bAlocanA kare, potAnA zaTya kADhavAvAste, detrathI sAtaso yojana ane kAlathI bAravarSasudhI gItArtha gurunI anveSaNA kare, te gItArtha guru kevA hoya? mana, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama paribeda. (43) vacana, kAyA jenAM sthira hoya, cAritravaMta hoya, AlocanA gRhaNamAM kuzala hoya, prAyazcittanA jANakAra hoya, viSAda rahita hoya, evA gItArtha guru hoya, te AlocanA prAyazcitta ApavA yogya be. ___gItArtha kone kahIye? 1 je nizIthAdi beda zAstronA mUlapAna, niyukti, jASya, cUrNI AdinA jANakAra hoya, jJAnAdi paMcAcAra yukta hoya, 2 AdhAravaMta, Alocita pApanA dhAraNAvAlA hoya, 3 bhAgamAdi pAMca vyavahAranA jANavAvAlA hoya, temAM paNa zraA kAlamAM to jItavyavahAra mukhya , tenA jANakAra hoya, prAyazcitta AlocakanI bajAdUra karAvanArA hoya, 5 bAlocakanI zuddhi karanArA hoya, 6 bAlocakanA pApakarma bIjAunI pAse na kahe, Alocaka jema nirvAha karI zake, temaprAyazcitta thApe, je prAyazcitta na kare tene ihaloka paralokanA jaya batAve. A ATha guNa yukta gItArtha guru hoya . sAdhu tathA zrAvake 1 prathama to potAnA gaThamAM gabanA AcArya pAse, 2 tenA ajAve, upAdhyAyanI pAse, 3 tenAanAve, pravartakanI pAse, 4 te. nA anAve sthiviranI pAse, 5 tenA anAve gaNAkchedakanI pAse, khagabamAM thA pAMcenA anAve saMjogI eka samAcArIvAlA gAMtaramA pUrvokta zrAcArya pramukha pAMcenI pAse anukrame bAloce, teUno paNa anAva bate, asaMjogI saMvegI gabamA pUrvoktakrame Aloce, tejeno paNa anAva te gItArtha pArzvastha (pAsa) nI pAse bAloce, tene anAve gItArtha sArupInI pAse Aloce, tene anAve pazcAtkRtanI pAse bAloce; je zukla vastradhArI, ziramuMDita, abachakaba, rajoharaNa rahita, brahmacArI, strI rahita nidAvRtti hoya te sArUpI kadevAya De; je zikhAsahita arthAt coTalI sahita tathA strI sahita hoya te sijhaputra kahevAya je. je cAritra boDI gRhasthaveSa dhAraNa kare , te pazcAtkRta kahevAya . bAlocanAne avasare pAsabAdine paNa gurunI jema vaMdanA kare, kAraNa ke vinaya mUla dharma be, te kAraNathI vaMdanA kare. jo te pAsaDAdi pote potAne guNahIna jANI vaMdanA na karAve, to tene Asana upara besADI praNAma mAtra kI bAlocanA le; tathA pazcAtkRtane itvarasAmAyika AropaNa liMga ApI, par3I tenI pAseM yathAvidhi pUrvaka AlocanA le. pArzvasthAdine anAve rA-. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) jainatattvAdarza. ja gRhAdi guNazIla caityAdimAM jyAM zrI arihaMta, gaNadharA die bahavAra lokone prAyazcitta ApelAM hoya, te kSetramA rahenArA devatAye te dekhela hoya, tethI te devatAu~nu ahama pramukha tapathI ArAdhana karI, tenI pAse Aloce, kadAcita te devatA cavI gayA hoya, ane tene sthAnake bIjA devatA utpanna thayA hoya, to te devatA mahAvidehanA arihaMtane puDhIne prAyazcitta zrApe, tene paNa ajAve, pUrvottara dizi sanmukha mukha karI arhata sijhonI samakSa Alove, paraMtu zalya na rAkhe. AlocanA karanArA puruSa, mAyArahita bAlakanI jema sarala thaz Alove. je koz, kozpaNa kAraNathI AlocanA na kare, te ArAdhaka nathI. zrAlocanA karanAra dasa doSa varjI AlocanA kare. dasa doSanA nAma. 1 gurune vaiyAvacca pramukhathI prathama khuzI karI par3I AlocanA le, jethI guru alpa pAyazcitta thApe,2 thA guru alpa daMDa Ape , tethI tevA gurupAse tevA anumAnathI bAlove, 3 je aparAdha bIjAye dIThA hoya teja mA. tra Alove, paraMtu vIjAye na dekhelA hoya te na AlovavA te, 4 bAdara doSane AlovavA, ane sUkSma doSane na thAlovavA te, 5 sUkSma doSane AlovavA, paraMtu bAdara doSane na thAlovavA te, 6 avyakta kharathI zrAlovavaM, 7 guru samaje nahi tevI rIte rolo karIne pAlova te, zrAlocanA karyA palI bahujanone suNAvatuM te, e avyakta gItArthanI pAse AlovatuM 10 je aparAdha gurune kahyo hoya, teja potAnA aparAdhane zrAsocavo. A daza doSa . AlocanA karavAthI, jema bojo upADanAra jAra dUra karavAthI halako thAya , tema pApathI bAlocana karanAra halavo thAya je. pAparUpa zavya dUra thAyaDe, pramoda utpanna thAya. potAnA doSonI nivRtti AtmasAdIye dekhI bIjAM paNa AlocanA kare. saralatA prApta thavAthI zuddhatA thAya . puSkara kAma karanAra kahevAya . doSa, sevana karavU te puSkara nathI, paraMtu doSano prakAza karavo te puSkara je. zrI tIrthaMkara jagavaMtanI AjJAnAthArAdhaka thAya.AlocanA karavAthIbAlahatyA, strI hatyA, yatihatyAdi pApa, devAdi avya nadaNa pApa, rAjapatnI gamanAdi mahApApa paNa samya. rItiye gurudatta prAyazcitta karavAthI dUra tha jAyaje.jo emana hoya to Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama parijeda. (dhanya) dRDhaprahArI pramukha teja javamA moda kema prApta karata 1 te kAraNathI dara varSe comAsAmA to avazya thAloyaNA le. have janmakRtya aDhAra chArothI lakhIye bIye. 1 prathama ucita chAra. ucita arthAt yogya vAsa karavAtuM prathama sthAna kare; jyAM rahevAthI dharma, artha, kAma etraNenI siddhi thAya.bIje sthale vasavAthI baMne nava bagaDI jAyaje. jisapanImAM, coronA gAmamAM, parvatanI taleTImAM, hiMsaka lokomAM uSTa lokomA, dharmIlokonI niMdA karanArAUmAM, ityAdi sthAnamA vAsa na kare, jyAM jinacaitya hoya,muninu AvAgamana hoya, zrAvaka vasatAhoya, buddhimAn loko khanAveja zIlavAn hoya, prajA dharmazIla hoya, ane jyAM bahu jala, iMdhana, dhAnyAdi hoya tyAM vAsa kare. jema ajameranIpAse harSapura nagara hatuM, evA nagaramA rahevAthI, dhanavaMta, guNavaMta ane dharmavaMtanI saMgatithI vinaya, vicAra, AcAra, udAratA, gaMjIratA, dhairyatA, pratiSTA zrAdi guNonI prApti thAyaje. dharmakRtyamA kuzalatA thAyaDe, te kArapathI kaniSTha gAmomA dhanaprApti hoya topaNa vAsa na kare, ytH|| yadivAMbasi mUrkhatvaM, grAme vasa dinatrayaM // apUrvasyAgamo nAsti, pUrvAdhItaMca nazyati // 1 // __ ucitasthAna paNa svacakra, paracakra, paraspara virodha, urjidA, mArI, prajAvirodha, annAdi vastukSaya, ityAdi kAraNo prasaMge tatkAla tajI devU jozye; nahi to trivarganI hAni tha jAyaje. jema pUrve musalamAnanA jayathI loko dilhIno tyAga karI gujarAta pramukha dezomAM javAthI sukhI ane dhanavAna thayA; tathA jema ditipratiSThita zehera ujADa thavAthI caMpA nagarI vasI, ane caMpA ujADa thavAthI pATalIputra arthAt paTanA vasyuM, tema zrAvaka paNa pUrvokta hAni jANe to nagara boDIne bIjI jagAye jaz vAsa kare, radevAceM ghara paNa sArA lokonI paDozamAM kare, paraMtu vezyA tiryaMca, nidAcara, zramaNa, bauddha, tApasa, brAhmaNa, koTavAla, mAjI, jugArI, cora, naTa, jATa, kukarmI pramukhanA paDosamAM ghara vA ukAna na kare. jo derAnI pAse rahe to hAni thAya. cokamAM, dhUtArAnA vAsamAM ane pradhAnanA paDosamAM rahe to dhana ane putranI hAni thAya. mUrkha, adharmI, pAkhaMDI, patita, Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 486 ) jainatattvAdarza. cora, rogI, krodhI, caMDAla, madonmatta, gurutalpaga, vairI, khAmivaMcana, lojI, ruSi-strI ne bAlahatyAnA karanArA eTalA loko ApaeM hita karanArA hoya, topaNa tenA paDosamAM vAsa na karavo; kAraNa ke terjanI saMgatathI guNadAni pramukha aneka upadrava thAyaDe. jyAM hADanuM zalya na hoya, rAkha na hoya, jyAM DAna ugato hoya, suMdara varNa, gaMdhavAlI mATI hoya, mItuM jala hoya, khodatAM dhana nikale, te jagA zubha samajavI. valI je bhUmi zItakAlamA uSNa sparzavAlI zrane uSNakAlamAM zIta sparzavAlI hoya, te jagA bahuja zubha jANavI. eka dAthamAtra bhUmi prathama khodI, paDhI teja mATIthI teja khADo purakho, jo mATI vadhe to zreSTa bhUmi jANavI, jo mATI uThI thAya to kaniSTha bhUmi jANavI tathA so pagalAM jaratAM jeTalo kAla lAge teTalA kAlamAM je bhUmimAM pANI na sUkAya, te uttama bhUmi jANavI, jo teTalA vakhatamAM eka zragala jara pANI zoSAi jAya to te madhyama bhUmi jANavI, jo eka zragala uparAMta pANI zoSAya to adhama bhUmi jANavI; tathA pakSAMtaramAM je bhUminA khAtaramAM phUla nAkhatAM jo phUla sukAya nahi to te uttama bhUmi jANavI, jo ardha sUkAya to madhyama bhUmi jANavI. jo sarva sukAi jAya to zradhama bhUmi jANavI. je bhUmimAM zAla vAvatAM traNa divase uge te uttama, pAMca divasa paDhI uge te madhyama, chAne sAta divasa paDhI uge te hIna bhUmi jANavI. - sarpanI vaMdI para ghara banAvavAmAM Ave to roga thAya, polI bhUmiDapara ghara banAvavAmAM Ave to nirdhana yAya, zalya yukta bhUmi para banAvavAmAM Ave to maraNa thAya. manuSyanuM hADa tathA kezanuM zalya hoya to manuSyonI hAni thAya, kharanuM zalya hoya to rAjApramukhano jaya yAya, zvAnanuM dADa hoya to bAlakanuM maraNa thAya, bAlakanuM hADa hoya to gRhaskhA - mi paradezamAM nAza pAme, gAyanuM zalya hoya to gaurupa dhananI hAni thAya, manuSyanA keza, kapAla ane jasma hoya to maraNa thAya. prathama prahara yane belA prahara zivAyanA bAkInA praharamAM vRkSanI ane 'dhvajAnI bAyA ghara upara paDe to duHkhadAyaka samajavI. arihaMtanA maMdiranI pAlanA jAgamAM na rehetuM; brahmA zrane kRSNanA maMdiranI sAthe na Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navama pariveda. (1 ) radevaM, caMDikAane sUryanA maMdiranI sanmukha na rahevaM, mahAdevanI to koza paNa bAjuye rahevU nahi. kRSNanI DAbI bAjuye ane brahmAnI jamaNI bAjuye na rahe. snAna- pANI, dhvajAnI bAyA ane vilepana varje. jinamadiranA zikharanI gayA ane arihaMtanI dRSTi paDe tyAM vAsa na karavo. na. gara tathA gAmanI izAna khuNamAM ghara na banAve; banAve to UMcI jAtivAlo kuHkha pAme. ghara banAve to vecanArane pUrI kiMmata Ape. pADozIne puHkha na Ape, ghara letI vakhata kozne kuHkha na zrApe, kASTha, pASANa, iMTa pramukha vastu nirdoSa, dRDha, majabuta ane navIna hoya te vAjabI mUla thApIne se, vecA. tI vastuunuM yogya sUla Ape, paraMtu pote iMTa, cuno pakAvavAnuM na kare, jinaprAsAdanI iMTa pramukha na grahaNa kare. zAstramA kaDaM je ke, derAsara, kuvA, vAva, smazAna, maTha ane rAjAnA maMdira, tenA kASTa, pabara, iMTa pramukha sarva gRhasthanA gharamAM vaparAya to virodhakArI , zrane dharmanA sthAnamAM vaparAya to sukhadAyaka be. pASANamaya gharamAM kASThano sthaMja ane kASThamaya gharamA pASANanosthana na banAve, maMdiramAM paNa na banAve. halakA kASTha, kolhAnAkASTha, ahaMTanAkASTha, carakhAnAkASTha, kAMTAvAlA vRkSanAkASTha, paMca uMbaranAkASTha, A sarva kASTha gharamAM na vApare. bIjorA, kelA, dADama, jaMbIra, AMbalI ane dhatturAnA kASTha paNa varje.A vRdonAM mUla paDo kozamAthI gharamA praveza kare, vA teunI bAyA gharamAM paDe to kulano nAza kare. pUrva dizitarapha ghara uMcuM hoya to dhanano nAza thAya, dakSiNa diziye uMcaM hoyato dhananI vR. ki thAya, pazcima diziye ucuM hoya to dhanAdinI vRddhi thAya, ane uttaradizi tarapha UMcuM hoya to ujADa thAya. je ghara gola hoya, bahu khuNAvAluM hoya, athavA eka, be vA traNa khuNAvAyU~ hoya, ane dakSiNa vAmI tarapha lAMbu hoya, evA gharamAM vAsa na karavo. je gharanAM ghAra khayameva ughaDe vA baMdha thAya te ghara sukhakArI nahi. gharanA kAra upara kalazAdi citra hoya to zuja De, zrane nATAraMja, mahAnArata tathA rAmAyaNanA yujha, rAjAUnA yuddha, zaSirjanA caritra, devacaritra, yA citro gharamAM zuja nathI; tathA phala vRkSa, puSpa vela, sarakha Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) jainatattvAdarza. tI, nava nidhAna, yajJastaMna, lakSmI devi, kalaza, varSamAna, cauda khapnAvati, zrA citro zuja be. __ khajUra, dADama, kelA, kohalAM, bIjorAM, je gharamAM uge te gharano nAza thAya . vaDavRda uge to lakSmIno nAza kare, kAMTA vAlA vRda uge to zatruno laya kare, moTA phalavAlA vRkSa uge to saMtAnano nAza kare, thA vRdanA kASTha paNa varje. koz zAstra ema paNa kahe ke, gharanI pUrve vaDavRkSa hoya to sAraMDe, dakSiNa bAjuye uMbara vRkSa zuja , pazcima pAse pIpala vRda ane uttara pAse plIkSaNa vRda sArA ne. gharamA pUrvadiziye lakSmInuM ghara kare, agni khuNamAM rasoza kare, dakSiNa diziye zayananI jagA kare, nairuta khuNamAM zastrazAlA kare, pazcimadiziye nojana kriyA kare, vAyu khuNamAM anna saMgraha kare, uttara bAjuye pANIzrAraM kare, izAna khuNamAM deva gRha kare, dakSiNa pAse agni, pANI, gAya, vAyu, ane dIvAnI nUmikA banAve, vAmI bAjuye nojana dhAnya avya, vAhana, zrane devatAnI nUmi banAve; thA pUrvAdi dizA gharanA daravAjAnI apedAye jANavI, bIMkavat, sUrya apekSAye nahi. ghara banAvanAra suthAra, kaDIzrA, majUrane karArathI adhika majUrI thApe, temAM zonA samajavI. gRhasthane yogya ghara banAve, paraMtu vyartha moTuM gharana banAve, kAraNa ke tema karavAyI vyartha dhana kharacAya . gharanA chAro maryAdA pUrvaka rAkhe. bahu dhAra banAve nahi. adhika ghArathI, puSTa janonA.pra. vezanI jaya tathA strI ane dhanano tethI nAza thAyaje. daravAjAnA bAraNAM majabuta banAve, sAMkala, bAgalIpAthI surakSita kare. kamADa paNa sukhe khule tevA banAve. nItamA cuMgala rAkhavAthI paMceMjiya jIvanI virAdhanA thAyaje. kamADa vAse tyAre yatnAthI vAse; tevIja rIte yatnAthI ughADe, paranAla, khAla vigere ucita banAve. yA pramANe deza, kAla, khavaijava ucita, khajAti ucita, ghara banAvI, vidhi sahita, snAtrapUjA, sAdharmIvAtsavya, saMghapUjA karI, zuja muhUrte, zuna zukane, praveza kare to sukhI thAya, trivarganI sijhinA hetu thAya. iti prathama kAra. 2 bIjaM vidyAdhAra kahIye bIye. vidyA te lakhavaM, jaNa, vANijyAdi kalAnuM grahaNa karavU, arthAt adhyayana karavaM. je vidyAnyAsa karatA nathI, te mUrkha rahe, ane pagale Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama paribeda. (bhalae) pagale parAnava pAme . vidyAvAn paradezamAM paNa mAnanIya thAya be, te kA, raNathI sarva prakAranI kalA zikhavI jozye. koNa jANe detra, kAlanA vizeSathI kaz kalAthI AjIvikA karavI paDaze? je sarva kalA zikhyA hoya, te ye paNa pUrvokta sAta prakAranI AjIvikAmAMthI je kalAzrI sukhe nirvAha thAya, te kalAthI AjIvikA karavI. jo sarva kalA zikhavAne samartha na hozye, to je kalAthI, potAno nirvAha sukhe thAya, ane paralokamAM sArI gati thAya te kalA zikhavI. puruSe be vAta niraMtara dhyAnamA rAkhavI, eka, jethI sukhe nirvAha thAya te, tathA bIjI jethI maraNa panI sadgati thAya te, Abane avazya zikhavI.3 have vivAhahAra lakhIye jIye. vivAha paNa trivarga zujhino hetu hovAthI ucita karavo jozye. anya gotravAlA sAthe vivAha karavo jozye. samAna kUla, sadAcAra, zIla, rUpa, vaya, vidyA, dhana, veSa, jASA, pratiSThAdi guNomA je potAnI samAna hoya, tenI sAthe vivAha kare, anyathA kuTuMbakleza, avahe. lanA pramukha aneka viTaMbanA utpanna thAya . zrImatIvat. sAmujika zAstrokta zarIranA lakSaNa ane janmapatrikA dekhI, varakanyAnI parIkSA karI vivAha kare. // yamuktaM // kulaMca zIlaMcasanAthatAca, vidyAcavittaMca vapurvayazca ||vregunnaaH saptavilokanIyA, stataH paraMjAgyavazAhi kanyA ||1||jovr mUrkha hoya, nirdhana hoya, dUra redenAra hoya, sUramo hoya, vairAgyavaMta mokSAjilASI hoya, vayamAM kanyAthI traNa gaNo adhika hoya, tevAne kanyA na devI; valI ati dhanavAn, ati narama,ati krodhI, vikalAMgI ane rogI, tevAne paNa kanyA na devI; temaja kula, jAtimAM atihIna hoya, mAtapitAvinAno hoya, strI, putra sahita jene hoya, tene paNa kanyA na devI.va. lI jene bahu janonI sAthe vera hoya, dararoja kamAya toja khAvAnuM sAdhana thAya tema hoya, Alasu hoya, tevAne paNa kanyA na devI. tathA je eka gotrI hoya, vyasanI hoya, darija hoya tene paNa kanyA na devI. je strI, kapaTa rahitapaNe jAranI sAye varte, devaranI sAthe paNa kapaTa rahitapaNe varte, sAsunI nakti kare, sagA saMbaMdhInuM vAtsalya kare, jAmAM snehavAlI hoya, kamalanI jema vikasita vadanavAlI hoya, te kulavadhU sulakSaNI jANavI. 62 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( e) jainatattvAdarza. agni devanI sAdIye pANI grahaNa kara te vivAda kahevAya je. jagatamA vivAhanA AryalokamAM ATha prakAra . 1 brAhma, 2 daiva, 3 zrArSa, 4prAjApatya, 5 gAMdharva,6 Asura, rAkSasa, aneja pizAca, je vIvAhamAM kanyAno pitA pAnetara uMDhADI tathA alaMkAra zrApI potAnI kanyA paraNAve, te brAhmavivAha be; je vihAhamAM yajJa karanAra brAhmaNane kanyAno pitA dharmanI kriyA karatAM potAnI kanyA Ape te deva vivAha . je vi. vADhamAM kanyAno pitA varanI pAsethI gAyanuM joDaM lazvarane kanyA paraNA- / ve te ArSa vivAha . zrA belA be vivAha laukika vedasammata ne. jaina vedamAM thA vivAha nathI, kAraNa ke thA be vivAhanA maMtro jainavedamAM nazrI; tema pracalita vyavahAramA paNa nathI. je vivAhamAM kanyAno pitA sa. nmAna pUrvaka potAnI kanyAne yogya varane Ape, te prAjApatya vivAda . A cAre prakAranA vivAha laukika nItimujaba uttama prakAranA . jestrI. puruSa mAtApitAnI zrAjhAvinA paraspara rAgathI potAnI mele vivAha kare, te gAMdharva vivAha . je vivAhamAM kanyAno pitA varanI pAsethI aveja sara kanyAne paraNAve, te Asura vivAha . je puruSa kanyAne jorAvarIthI .. grahaNa kare, te rAkSasa vivAha be. je puruSa sutelI, madonmatta, bAvarI ka- / nyAne grahaNa karI lai jAya te pizAca vivAha . pAlanA cAre vivAha adhama vivAha . je vivAhamA varavahunI paraspara bahuja prIti thAya, te vivAha uttama prakAranA vivAhamA gaNAya , sArI strIno lAja teja vIvAhanuM phala . sAro putra utpanna thAya teja strI malavAnuM phala . jema thavAthI cittavRtti anupahata rahe, zuddhAcAra rahe, devaguru, atithI, bAMdhava pramukhano satkAra thAya. vivAhamA dhanano vyaya, potAnA kula vainavanI maryAdA mujaba tathA zakti mujaba ane lokamAM vAstavika lAge tema kare, vizeSa kharca karavAnI cAla kare nahi. adhika kharca to dharmanA kAryomA karavo vAstavika . vivAhamAM paNa snAtra mahotsava, mahApUjA zrAdara sahita kare, naivedyAdi Dhove, caturvidha saMghano satkAra kare. vivAhanA kAryoM saMsAra phalanA Ape nArAM be, tethI tevA prasaMge dharmakAryomA vyaya thAya te saphala .. 4 have mitradhAra kahIye bIye. uttama prakRtivAlA, sAdharmI, guNavAn dhai mATamA paNa no satkAra bhayomA vyavasAlA, sAdha Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama paricheda. (YPP) tamAsasudhI sacita AhAra varje. AThamI pratimA. ATha mAsasudhI pote zrAraMbha na kare. navamIpratimA. navamAsasudhI bIjA pAse paNa AraMbha karAve nahi. dasamI pratimA, dasa mAsa sudhI kuramuMDita rahe, athavA zralpa coTalI rAkhe. gharamAMkAM dhana hoya, chAne ghara mAMdenA ko puDhe tyAre kahe ke huM jAeM DhuM, ne jo na hoya to kahe jANato nathI, bAkI gharanuM sarva kAma varje, potAne nimitte gharamA je AhAra karyo hoya te paNa na khAya. garamI pratimA. agIyAra mAsasudhI gharano saMga tyAge, loca kare, athavA kuramuMDita rahe, rajoharaNa, pAtrApramukha lai, munino veSa dhAraNa karI skulamA nikSA lade. mukhazrI ema kahe. "pratimA pratipannAya zra maNopAsakAya nikSAM dehi " yA pramANe vacana bole, paraMtu dharmalAna zabda na kahe. sarva rItiye sAdhunI jema pravarte. 10 ArAdhanA dvAra. aMtakAla samaye zrAvaka daza prakAranI ArAdhanA ke jenuM svarUpa gala kathana karavAmAM Ave che te, tathA saMleSaNAdi vidhipUrvaka kare. zrAvaka jyAre sarva dharmaRtyo karavAne azakta thAya, ane potAnuM maraNa pAse jANe, tyAre drava ne jAvathI saMleSaNA kare. dravya saMleSaNA te anukrameM AhArano tyAga kare, ane nAva saMleSaNA te, krodhAdi cAre kaSAyano tyAga kare. potAnuM maraNa nikaTa be ema zra lakSaNothI jANe. 9 burA svapna AtA hoya, 2 prakRti, svanAvamAM pheraphAra thayo hoya, purnimitta malatAM hoya, 4 moThA grahano yoga thayo hoya 5 Atma A caraNa vikRti pAmyA hoya, vA koi devatAnI sahAyathI jANavAmAM zrAve. je dravyathI tathA nAvathI saMleSaNA na kare, ane anazana karI de, to tevA jIvane prAyaH durdhyAna thavAthI kugati thAya be, te kAraNathI saMleSaNA avazya kare. pI dharmanA udyota vAste saMyama aMgIkAra kare. eka di. vasa paNa dikSA grahaNa karI saMyama pAlavAmAM Ave to svarga prApta thAya be. jema nala rAjAnA jAi kuberanA putra siMhakezarIe mAtra pAMca divasanI dikSArthI kevalajJAna prApta karyu ne moda gayA; tathA harivAhana rA jAe potAnuM zrAyuSya mAtra nava prahara bAkI jANI dikSA lIdhI ane sarvArthasiddha vimAne gayA. zrAvaka dikSA zravasare temaja saMthArA samaye prajAvanA vAste yathAzakti dhana kharace. jema thirApadrIya saMghapati - Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) jainatattvAdarza. nUe te avasare sAte kSetramA sAtakoDa dhana vAparyu. valI saMyamano yoga na thAya to zatrujayAdi tIrthoe susthAnamAM jaz, saMleSaNA karI, nirdoSa sthaMDilamAM vidhi pUrvaka cAra thAhAra tyAgarUpa ANaMda, kAmadeva zrAvakonI jema anazana kare. panI sarva aticAranA parihAra cAra zaraNAdirUpa zrArAdhanA kare. zrArAdhanA daza prakAre thAya be. 1 sarva aticAra Aleve, 2 vrata ucare, 3 sarva jIvo sAthe khamAve, 5 potAnA AtmAne aDhAra pApasthAnakothI vyutsarjana kare, 5 cAra zaraNa grahaNa kare, 6 gamanA gamana kukRtonI garhaNA kare, 7 je koie jInamaMdirAdi sukRto karyAM hoya, terDanI anumodanA kare, zuja nAvanA jAve, e anazana kare, arthAt cAra AhAra vA traNa zrAhArano tyAga kare, 10 paMca namaskAracaM smaraNa kare. zrA pramANe zrArAdhanA karavAthI jo te navamAM mukti prApta na thAya, to paNa sudeva athavA sumanuSyanA zrAu nava karI avazya te AtmA mokSarUpa thAya. zrA pramANe gRhasthadharma karavAthI niraMtara gRhastha loko pA loka paralokamAM sukha prApta kare be, ane paraMparAe mokSa prApta kare . iti zrI zrAjhavidhi anusAra zrAvakasya janma kRtyAdi svarUpaM saMpUrNam // iti zrI tapagabIya muni zrI maNi vijayagaNi tabiSyamuni zrI bu. jhivijaya taviSya muni zrI muktivijayagaNi tasya laghu gurutrAtR mu. ni AtmArAma AnaMda vijaya viracite jainatattvAdarza gRhasthadharmanirupaNa nAmA dazamaH parichedaH // 10 // ||shrth ekAdaza paricheda praarNjH|| zrA parivedamAM zrI riSajadeva nagavAnathI, zrI mahAvIra svAmi paryaMta jainamatAdi zAstrAnusAra itihAsarUpa pUrva vRttAMta lakhIe bIe, jezrI thA graMthanA vAMcanArAune jainano seheja itihAsa jANavAmAM Avaze. vartamAna samayamA keTalAeka javya jIvonI evI jIjJAsA De ke jainamata kyArathI pracalita thayela ? valI keTalAekane evI brAMti ne ke, jainamata bauchamatanI zAkhA be, keTalAeka kahe je ke bauddhamata jainamatanI zAkhA ne, kAraNa ke teunu mAnavu evaM ke zrA bane mato koza kA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza parijeda. (50) lamA eka hatA, paraMtu zrAcAryomA mataneda thavAthI eka matanA be vijAga, jaina ane bauddha thayA . valI keTalAeka kahe je ke saMvat 500 nI lagalaga jainamata utpanna thayela , ane kozka kahe je ke viSNu jagavAne daityone dharmanraSTa karavAvAste ahaMtano avatAra dhAraNa karelo be, valI kozka kahe je ke mabaMdaranAthanA ziSyoe jainamata calAvyo be; ityAdi aneka daMtakathA cAle be, te sarva jainamata na jANavAnuM kAraNa be. jema camAra loko kahe je ke bAnu ane cAmu be beheno hatI, temAM bAnunI ulAda sarva agravAlAdi vANIyA thayA, ane cAmunI ulAda ame camAra bIe, te kAraNathI vANIyA ane camAra eka vaMzanA , ha. ve vicAra jozae ke camAronuM zrA bolavU zuM vAstavika ? ane buzivAna loko guMte bolavU satya mAnaze ? tevIja rIte je koz khamatikalpanAthI vA daMtakathA zravaNa karavAyI jainamatanI utpatti mAnaze, te paNa jainI ne hasavA lAyaka thaze. sArAMza e be ke prathama to koza paNa matavAlA jainamatanA mUlatatvone jANatA nathI. jurva ke zaMkaradivijaya graMthamAM zrIzaMkarakhAmie jainamatanuM je khaMDana bakhela De te vAMcatAM amane hasavaM Ave je. jyAre zaMkarasvAmie jainamatanuM svarUpaja jANyu nathI, tyAre tenuM kareluM jainamatanuM khaMDana, te puruSanI bAyAne puruSa jANIne lAkaDIthI mAravA sara je. jyAre zaMkarakhAmineja jainamatanI mAhitI nahotI,to vartamAna kAlanA sAmAnya vijJAnonI mAhitI mATe suM kahe ? te kAraNathI sarve jIjJAsune bahuja namratA pUrvaka vinaMti karIe bIe ke jainamatano sArI rIte abhyAsa karI, jainamatanuM khaMDana maMDana karavaM, nahIM to zaMkarakhAmi ane rAmAnuja AcAryonI jema tame paNa hasavA yogya tha paDazo. sajanone jANavA vAste prathama zrA jagatanuM kAzka svarUpa lakhIe bIe. A jagatane jainI avyArthika nayanA matathI zAzvata arthAt pravAha rUpe niraMtara ebuMja mAne be. zrA jagatamAM prakAre kAla varte be, teneja jainI ArA kahe . eka avasarpiNI kAla, arthAt sarva sArI vastuno anukrame nAza karato karato je kAla vyatIta thAya, tenA u vijAgo , ane bIjo utsarpiNI kAla arthAt sarva sArI vastuu~ne Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 502 ) jainatatvAdarza. anukrame vRddhimAn karato karato je kAla vyatIta thAya, tenA paNa va viair . daza koTAkoTI sAgaropama pramANa eka avasarpiNI kAla, ane teTalAja sAgaropama pramANa eka utsarpiNI kAla be. eka sAgaropama saMkhyAtA varSono thAya be. tenuM svarUpa jaina zAstrathI jAvaM. eka avasarpiNI ne eka utsarpiNI malI eka kAlacakra thAya be, zra rthAt vIza koTAkoTI sAgaropama pramANa eka kAlacakra be. evA kA lacaka anaMtA bhUta kAlamAM vyatIta thayA, dhane praviSyamAM paNa vyatIta thaze. avasarpiNI kAla puro thatAM utsarpiNI kAla prAraMbha thAya be, ne utsarpiNI kAla puro yatAM avasarpiNI kAlano prAraMbha ghAya be. evIja rItenAdi anaMta kAla sudhI yA pramANeja vyavasthA raheze. have va ArAnuM svarUpa lakhIe bIe. avasarpiNIno prathama zrAro suSamasuSama cAra koTAkoTI sAgaropadma pramANa be. te kAlamAM bharata kSetranI bhUmi bahuja suMdara, ramaNIya, madalanA tala samAna sama hatI. te kAlanA manuSya jaka, sarala svajAvI, alpa rAgadveSI tathA alpa moha, kAma, krodhAdi yukta hatA, suMdara rUpavAn, nirogI hatA. daza jAtinA kalpavRkSothI potAnAM khAvA, pIvA, peheravA, suvA vigere sarva vyavahAranA kAryoM karI letA datA. eka putra ne eka putrI; venuM yugala janmatuM hatuM. jyAre bane yauvanavaMta ghatA hatA, tyAre ne jAi behena, strIjaratArano saMbaMdha karatA hatA. tene valI te. vIja rIteM yugala prasavatA hatA. te paNa pUrvokta vyavahAra karatA hatA. jainamatanA mApa sujava traNa gAu ( kosa ) pramANa terjanA zarIranI jaMcAi hatI. traNa palyopama pramANa AyuSya itAM. baso bapana pRSThakaraMDanA hADa hatAM dharmano nAva hato. jIvahiMsA, satyatA, corI pramukha pApa paNa vizeSa nahotAM. vRkSomAMja rahetA hatA. yugala samuho paNa gaNatarImAM thoDA hatA. vAkI catuSpada paMceMdriya, pakSI pramukha sarva jAtinA jIva hatA. te paNa sarve janaka hatA. zuka nahotA. zAli pramukha sarva nAja ne pramukha sarva vastu sarva jaMgalomAM svayameva utpanna yatI hatI. te kAMi manuSyonA khAnapAnAdimAM upayogamAM zrAvatI nahotI. manuSyo to mAtra kalpavRkSonA phalaphUlonoja zrahAra karatA hatA. vastrane Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza paricheda. (503) badale vRdonI bAla tathA pAMdaDAM peheratA, uDhatA hatA. ityAdi sarva bA - batanuM prathama zrArAnuM svarUpa jaMbudvIpaprajJapti pramukha zAstrothI jAvaM. art suSamaNa koTAkoTI sAgaropama, temAM be gAu (koza) nuM dehamAna, be paDhyopamanuM zrAyuSya, ekaso thahAvIza pRSThakaraM rukanAM hADa hRtAM. zeSa vyavahAra prathama dhArA jema hato. trI jo Aro suSamaDuSama; be koTAkoTI sAgaropama pramANa eka gAu dehamAna, eka palyopama zrAyuSya, cosaTha pRSThakaraMDaka hADa itAM. zeSa vyavahAra prathama dhArA pramANe hato. yA sarva ArAmAM sarva vastu anukrame ghaTatI bevaDhe zragalanA zrArA tulya rahe be, paraMtu eka sAthe sarva vastu ekadama ghaTatI nathI. e pramANe trIjA zrArAne beDe eka vaMzamAM sAta kulakara utpanna thayA. jee te kAlanA manuSyo vAste kAMika maryAdA bAMdhI hoya te kulakara kadevAya be. teja sAta kulakarone laukikamAM sapta manu kahe be. bIjA vaMzonA kulakara gaNIyeM to zrI ruSanadevajI zivAya cauda kulakara thAya be, ne zrIkRSanadevajI paMdaramAM kulakara gaNAya be. pUrvokta sAta kulakaronA nAma. 1 vimala vAhana, 1 cakSuSmAn, 3 yazakhAn, 4 nicaMdra, e prazreNi, 6 marudeva, 7 nAni. yA sAtenI nAryAnAma anukrame pramANe. 1 caMdrayazA, 2 caMdrakAntA, 3 surupA, 4 pratirUpA, 9 cakSuH kAntA, 6 zrIkAntA, 7 marudevI. yA sarva kulakara gaMgA siMdhu nadInA madhya khaMDamAM thayA be. yA kulakara yavAnuM kAraNa evaM be ke, trIjo kharo uttaratAM, daza jAtinA kalpa vRko kAlanA doSathI alpa thai gayA, tethI yugalIyAe potapotAnA vRddhopara mamatva karyo. jyAre bIjA yugalIcAe rAkhelA vRkSothI phala levA lAgyA, tyAre mamatvavAlA yugalo terjanI sAthe kleza karavA lAgyA, yugalI yA puruSone vo vicAra thayo ke mArA klezano niveDo lAve tevo ko puruSa thAya to sAruM; tevAmAM te yugalI dhArDa madhyethI eka yugalane vananA eka zvetahAthIe premacI potAnA skaMdha upara caDAvyo. jyAre te yugala puruSa ekalo hAthI upara caDhI pharavA lAgyo, tyAre bIjA yugalo vicAra karavA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 504 ) jainatattvAdarza. lAgyA ke, yA yugala amArAmAM moToDe; kAraNa ke te hAthI upara caDhI pharebe, neme to page cAlIye bIye, tethI tene nyAyAdhIza banAvavAmAM Ave to sAraM, arthAt te je kahe te zramAre mAnavuM paDhI te e tene nyAyAdhIza banAvyo. je kAraNathI hAthIe yugalane potAnI upara caDAvyo te kAraNa, tathA terjanA pUrva javonI kathA zrAvazyakasUtra tathA prathama anuyogathI jAvI. nyAyAdhIza yugala vimalavAhane sarva yugaliyAne kalpavRkSo veheMcI pyAM. je yugala potAnA vRddhathI saMtoSa nahI pAmatAM, bIjAnA vRkSathI phala levA lAgyA, tenI sAthe kleSa thatAM, te asaMtoSI yugalo ne vimalavAhana pAse lAvavAmAM AvatA hatA. vimalavAhana tejane kar3eto ke " hA " tame zra zuM karyu ? tyArathI vimalavAhane hAkAranI daMDanIti pravarttAvI. te hAkAra daMDanI tithI pharI te tevA kAma karatA nahotA. paDhI te vimalavAhananA putra cakSuSmAn thayA; te paNa potAnA pitAnI jema rAjA arthAt kulakara thayA. tenA vakhatamAM paNa hAkAraja daMDa rahyo. tene yazasvAn nAmA putra thayA, yazasvAnne zramicaMdra nAmA putra thayA. | yA vanenA samayamAM thoDA aparAdhavAlAne hAkAra daMDa ne vizeSa a parAdhavAlAne makAra daMDa, arthAt yA kAma na karayuM, yA ve daMDanIti pravartI zramicaMdranA putra prazreNi yayA prazreNinA putra marudeva thayA, ane marudevanA putra nAni thayA. yA traNa kulakaronA samayamAM hAkAra, makAra, ghane dhikkAra, yA traNa daMDanIti pravartI. temAM thoDA aparAdhI ne hAkAra, madhyama aparAdhI ne makAra ne utkRSTha aparAdhIne dhikkAra daMDa karatA hatA. nAni kulakarane marudevI nAmA jAryA hatI. yA nAjikalakara ikSvAku bhUmi arthAt vinitA nagarInI bhUmimAM vizeSa kAla nivAsa karatA hatA. yA bhUmi kAzmIra dezanI upara hatI, kAraNa ke vinitA nagarInI cAre bAjue cAra parvata itA. pUrva dizimAM zraSTApada - rthAt kailAsa giri, dakSiNa dizimAM mahAzailya, pazcima dizimAM surazailya, ne uttara dizimAM udayAcala parvata, hatA. te nAnikulakaranI marudevI nAmanI jAryAnI kukSimAM zrASADha vada cothanI rAtri sarvArthasiddha devalokathI cavIne zrIrISajadevano jIva, Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazama pariveda. . (505) garnamAM putrapaNe utpanna thayo. marudevIye cauda khapno dIgaM. mahArAje khapna phala kahyAM. caitra vada Aumane divase zrIrISanadevajIno janma thayo. bappana dizAkumArI tathA cosaTha iMjoye malI janma mahotsava koM. marudevIye cauda svapnamAM prathama vRSajanuM svapna dIvu, tathA putranA baMne sAthalomAM vRdananu cinha hatuM, te kAraNathI putranuM nAma rISana paaddyu.| bAlyAvasthAmA zrIrISanadevajIne jyAre nUkha lAgatI hatI, tyAre potAnA hAthano aMguge mukhamAM laz cUsatA hatA. te aMgugamA iMje amRtano saMcAra kayoM hato. jyAre rISanadevajI moTA thayA tyAre devatA temane kalpavRdAnA phala lAvI ApatA hatA. jyAre rISajadevajI kAzka nyUna varSanA thayA, tyAre iMDa temanI pAse zrAvyA, hAthamA kudaMDa lAvyA, rikta hAthe svAmi samIpa javu ucita nathI te kAraNathI gudaMDa lAvyA. zrIrISajadevajI te vakhate nAbhikula karanA kholAmA bega hatA. zrI. rISanadevajInI dRSTi zkhadaMDa upara paDI; iMjhe kaDaM jagavan! Apa kunakSaNa karazo? rISanadevajIye hAtha pasAryo. Iza zvadaMDa thApyo; tyArathI che rISajadevajIno zvAku vaMza sthApana kayoM; ane zrIrISanadevajInA vaMzavAlAye kAzakAra pIdho, tethI gotranuM nAma kAzyapa thayu. zrIrISanadevajInA jeje vayamA jeje kAmo ucita hatAM, tete sarva zaka iMDe kA~. jeje zakraso thAya ne teUno anAdi kAlathI A jItakalpa be, ke prathama jagavAnanA vayocita sarva kAma karavAM. te avasare eka bokaro ane eka bokarI, behenanAz bAlyAvasthAmAM tADavRdanI nIce ramatA hatA. te samaye tADanuM phala paDavAthI bokaro marI gayo. nAjikulakare te samaye vicAra karyoM ke AgekarI rISajadevanI jAryA thaze ema nizcaya karI potAnI pAse rAkhI. tenuM nAma sunaMdA hatuM. bIjI je rISajadevajInI sAthe janmI hatI, tenuM nAma sumaMgalA hatuM. te baMnenI sAthe rISanadeva bAlyAvasthAmA ramatA hatA, anukrame yauvana prApta thaye iMje vivAhano prAraMja ko. pUrve yugala samayamA vivAha vidhi nahoto, te kAraNathI A vivAhamA puruSanAM kRtyo to sarva iMje karyAM, ane strInA kRtya sarva iMzANIye kA~, tyArathI vivAha vidhi jagatamAM pracalita thaz. zrIrISajadevajIne baMne nAryAunI sAthe sAMsArika viSayasu Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 tIrNanAva, 25 akalA,smaka, DA ka, 32 kA (506) jainatattvAdarza. kha jogavatAM jyAre 3 lAkha pUrva vyatIta thayA, tyAre sumaMgalA rANIne jarata ane brAhmI yugala janmyA, ane sunaMdAne bAhubalI ane suMdarIyugala janmyA. panI sunaMdAne to bIjA putra putrI janmyA nahi, paraMtu sumaMgalAne gaNapacAsa putronA joDalAM janmyA. sarva malI so putra ane be putrI zrIrISanadevajInA thayA. teUnA nAma lakhIye bIye. 1.narata, 2 bAhubalI, 3 zrImastaka, 4 zrIputrAMgAraka, 5 zrImabideva, 6 aMgajyoti, 7 malayadeva, nArgavatArtha, e baMgadeva, 10 vasudeva, 11 magadhanAtha, 15 mAnavartika, 13 mAnayukti, 15 vaidarnadeva, 15 vanavAsanAtha, 16 mahIpaka, 17 dharmarASTra, 10 mAyakadeva, 1e zrAsmaka, 20 daMDaka, 1 kaliMga, 22 Sakadeva, 23 puruSadeva, 24 akala,25 jogadeva, 56 vIryajoga, 27 gaNanAtha, 2 tIrNanAtha, ze aMbudapati, 30 AyuvIrya, 31 nAyaka, 32 kAkSika, 33 zrAnartaka, 34 sArika, 35 grahapati 36 karadeva 37 karanAtha, 37 surASTra, 3e narmada, 40 sArakhata, 41 tApasadeva, 4zkuru, 43 jaMgala, 14 paMcAla, 45 zUrasena, 46 puTa, 4 kAlaMgadeva, 4 kAzIkumAra, 4e kauzalya, 50 nakAza, 51 vikAzaka, 52 trigarta, 53 zrAvarSa, 54 sAlu, 55 matsyadeva, 56 kuliyaka, 57 muSakadeva, 57 vAdahIka, ee kAMvoja, 60 madhunAtha, 61 sAMjaka, 62 Atreya, 63 yavana, 64 zrAnIra, 65 vAnadeva, 66 vAnasa, 67 kaikaye, 60 siMdhu, 6e sauvIra, 50 gaMdhAra, 71 kASThadeva, 72 toSaka, 73 zauraka, va nAradvAja, 75 zUradeva, 76 prasthAna, 77 karNaka, 3 tripura nAtha, e avaMtinAtha, 70 cedipati, ra viSkaMna, 2 naiSadha, 3 dazArNanAtha, va kusumavarNa, 5 nUpAladeva, 76 pAla praju, 7 kuzala, 3 padma, nae mahApadma eka vinija, e1 vikeza, ez vaideha, e3 kabapati, eva najadeva, ee vanadeva, e6 sAMjanaja, es setaja, eG vatsa ee aMgadeva, 100 narottama, zrIrISajadevajInA so putronAM nAma kahyAM. te avasare jIvonA kaSAya pravala tha javAthI pUrvokta hakArAditraNe daMDano jaya manuSyo nahI karavA lAgyA. te vakhate zrIrISajadevajAna jJA nAdi guNomAM sarvathI adhika lokoye dekhavAthI, te yugala lokoye temane vinaMti karI ke hAlamAMsarva loka daMDano naya karatA nathI, zrIrISajade. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dazama paribeda. (50) vajI garnamAM paNa mati, zruta, avadhi, etrajJAna saMyukta hatA.zrIrISanadevajInA pUrva javono vRttAMta zrI Avazyaka sUtra tathA prathamAnuyogazrI jANavo. zrIrISanadevajIye yugalaka puruSone kayu ke je rAjA thAya ne te daMDa kare . rAjA, maMtrI, koTavAlAdi senA saMyukta hoya be, ane te kRtAjiSeka hoya , ane tenI AjJA anatikramaNIya hoya . evA vacano zrIrISajadevajInA zravaNa karI mithunako bolyAke evo rAjA amAropaNa nale thA! zrIrISajadevajIye kaDaM ke jo tamArI ema vAMbA hoya to nAnikulakara pAse jara te pramANe yAcanA karo. mithunakoye nAjikulakarane te pramANe vinaMti karI. nAnikulakare kaDaM ke jArISanadeva. jI tamArA rAjA thayA. par3I mithunako zrIrISanadevajIno rAjyAbhiSeka karavAvAste padminI sarovaramAM gayA. te avasare anuM zrAsana kaMpAyamAna thayu. je avadhijJAnazrI rAjyAbhiSekano avasara jANI ahIMA zrAvI zrIrISajadevajIno rAjyAbhiSeka karyo. mukuTAdi sarva alaMkAra je rAjAne yogya hatA te peherAvyA. te samaye mithunaka loko padmasarovaramAMthI nalinI kamalomAM pANI lAvyA.teyeAvIne prajuneM alaMkRta dIga, tyAre sarva janoye rISanadevajInA caraNa kamala upara jala reDI dIdhuM. manamA vicAra kayoM ke mithunako ati vinIta be; tethI vaizramaNane zrAjJA karI ke zrA vinItone rahevAvAste vinItA nAmA nagarI banAvo ? vaizramaNe vinItA nagarI banAvI ane yugalIyA temAM vazyA. tenuM svarUpa zrIzatrujayamahAtmyathI jANavU. saMgraha vAste zrIrISanadevajInA rAjyamAM hAthI, ghoDA, gAya, balada pra. mukha vanamAthI pakaDI lAvavAmAM AvyA. zrIrISanadevajIye cAra prakArano saMgraha karyoM. 1 ugrA, 5 nogA, 3 rAjanyA, 4 kSatrIyA. jeu~ne koTavAlanI padavI thApI te daMDa karanAra hovAthI ugravaMzI kahevAyA. jeUne guru arthAt vaDIla tarIke uMcAmAnyA te jogavaMzI kahevAyA. jeU zrIrISanavevajInA mitra thayA te rAjanyavaMzI kahevAyA. bAkInArDa kSatriyavaMzI kar3avAyA. jyAre kalpavRdonA phalono bajAva thayo tyAre pakkAhAra khAvAno vyavahAra zIrIte zuru bhayo teno vicAra lakhIye DIye. kAlanA prajAvathI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) jainatattvAdarza. kalpavRkSa phalo ApatA baMdha thayA, jethI loko bIjA vRdonA kaMda, mUla, patra, phUla, phala khAvA lAgyA. keTalAeka kurasa pIvA lAgyA, ane kAcA anAja khAvA lAgyA. keTalAeka divaso gayA bAda jyAre lokone kAcaM anAja pacavA na lAgyuM, tyAre rISanadevajI pAse te zrAvyA. rISanadevajIe kaDaM ke,tame hAthavatI anAja masalI photarA kADhI nAkhI khA. keTalAeka divaso panI te paNa na pacavA lAgyA, tyAre bIjI rIte kAcA anAja khAvAnI vidhi batAvI; e pramANe aneka rIte kAcA anAja khAvAnI rIta batAvI topaNa kAla doSathI anAja pAcana na thavA lAgyu. te avasaramAM jaMgalomAM vAMsa pramukhanA ghasAvAthI ani utpanna thayo. praznaH- tame kaho lo ke zrIrISanadevajIne jAtismaraNa ane avadhijhAna hatuM, to par3I rISanadevajIe prathamazrIja agni banAvavAnI temaja te agnithI anAja rAMdhIne khAvAnI vidhi kesa na batAvI ? uttaraH- he navya ! ekAMta snigdha kAlamA temaja ekAMta rudakAlamAM agni ko paNa vastuthI utpanna yaz zakatI nathI. kadAcit koz devatA mahAvideha kSetraNI agnine ahIMA lai paNa Ave, to paNa te agni tatkAla lavAi jatI hatI. teja kAraNathI anidhI pakAvI khAvAno upadeza karyoM nahoto. have jyAre agnine tRNAdi dAha karatA dekhI, apUrva ratna jANI te pakaDavA lAgyA, tyAre tejenA hAtha dAUvA lAgyA, tethI jayajrAnta thara doDatA vIzrIrIpanadevajIne tee sarva vRttAMta kahyo.rISana devajIe teune agni lAvavAnI vidhi batAvI. te vidhi pramANe agni gharamAM lAvI teerISanadevajIne vinaMti karI ke have amAre zuM karavU ? rISanadevajIe hasti upara beThAM thakAMsATItuM eka kuMDu banAvyu. temAM anAja pANI nAkhI agni upara pakAvI, rAMdhI khAvAnI sarva vidhi batAvI, jenA hAthathI prathama te kuMDaM pakaDAvyu, ane jene te banAvavAnI vidhi batAvI te kuMjAra nAmathI prasiddha thayA; te kAraNathI kuMjAra prajApati kahevAya . dhIme dhIme sarva prakAranA anAja aneka rItathI pakAvI khAvAnI vidhi pravRtta tha gai. sarva vidhi zrIrISanadevajIeja batAvI . have zilpakAra kahIye bIye. zrIrISajadevajInA upadezathI pAMca mUla Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (516) jainatattvAdarza dAnAdi zuM zuM anuSThAna meM karyAM je ? jethI hu~ devatA thayo, jJAnathI jotA potAnA ziSya AsurIne graMthArthajJAnazunya dITho. vicAra karyoM ke mAro ziSya kaMza paNa jANato nathI, tene kAMzaka tattvano upadeza karUM to vIka. evo vicAra karI kapila devatA AkAzamAM paMcavarNanA maMDalamAM rahI, potAnA ziSyane tattvajJAnano upadeza karavA lAgyA. yathA-zravyaktathI. vyakta pragaTa thAya ; te avasare SaSThitaMtrazAstra zrAsurIe racyu. temAM evaM kathana karyu ke prakRtimAthI mahAn thAya ,ane mahAnthI ahaMkAra thAya ne, ahaMkArathI gaNa SoDaza thAya ne, gaNaSoDazathI, paMcatanmAtrA thAya be, ane paMcatanmAtrAthI paMca mahAbhUta thAya , ityAdi svarUpa thA graMthamAM pUrve sAMkhyamAM lakhI AvyA bIye. teUnA saMpradAyamAM nAmIsaMkha nAmA AcArya thayA, tyArathI te matanuM nAma sAMkhyamata prasiddha ayu. vAstavika rIte sarva paribAjaka saMnyAsIu~nA liMga AcArAdi dharmanuM mUla marIci thayo, te sAMkhyamatanA tatvo hAla paNa jagavadgItA tathA jAgavatAdi graMthomAM ane sAMrakhyamatanA zAstromA pracalita . eka jainamatavinA bIjA sarva mato, mUla A matathIja samajabuM joze. ___ jyAre zrIrISanadevajIne kevala jJAna utpanna thayuM. tyAre jaratane paNa teja roja AyuddhazAlAmAM cakraratna utpanna thayu. jethI jarate jarata kSetranA bae khaMDomAM potAnuM rAjya sthApI AjJA manAvI, teja kAraNathI tenuM nAma naratakhaMDa prasiddha thayu.. __ jyAre jarate potAnA nAnA nAne AjJA manAvavA vAste dUta mokaTyA, tyAre tejee vicAra kayoM ke rAjya to amane pitAzrI ApI gayA . to panI jaratanI AjJA amAre zA vAste mAnavI jozye ! cAlo pitAzrI pAse jaz sarva vRttAMta kahIyeM. jo pitAjI kaheke tame jaratanI zrAjhA mAno to paDhI ame baratanI zrAjJA mAnIzu, ane pitAjI kaheke tame jaratanI sAthe laDo, to par3I zrame jaratanIsAthe laDadyu, evo vicAra karI ahANu nAz2a kailAsa parvata upara zrIrISajadeva jagavAna pAse gayA. jagavAna teUnA aMtaHkaraNanA aniprAya jANI tejene upadeza karatA havA. zrI nagavAne je upadeza kayoM te zrIsUtrakRtAMga sUtranA bIjA vaitAsIya adhyayanamA lakhelale, te upadeza zravaNa karI jagavAnanA zra Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakAdaza pariveda. (517) ghANu putroe dIkSA laza lIdhI. sarva takarAra tajI dIdhI. tema banavAthI jaratanI apakIrti yaza tethI jarata cakravartI pAMcaso gADAM pakkAnanA lAvI samavasaraNamAM AvyA, ane kadevA lAgyA ke huM mArA jAnane jojana karAvIza, ane mAro aparAdha kSamA karAvIza. zrI rISanadeva nagavAne kaDaM ke, evo AhAra sAdhune kalpe nahIM. te sAMjalI jarata manamA bahuja udAsa thayA. temaNe panI pubyu ke nagavan thA thAhAra kone khavarAvaM ? tyAre iMje kaDaM ke tamArAthI jeTha guNomAM adhika hoya teu~ne zrA jojana Apo.jarate vicAra karyoM ke mArAthI guNAdhika to zrAvaka , tethI tene nojana karAvaM,evo nizcaya karI sarve guNavAna zrAvakone nojana karAvyu.valI te zrAvakone jaratajIe kahyu ke tame sarve pratidina mAruM jojana karyA karo ? tamAre khetI vANijyAdi kAMza paNa kAma karavU nahiM. niHkevala khAdhyAya karavAmAM tatpara raho.lojana karI mArA mehelonA daravAjA pAse besI ApramANe kaho "jIto javAn vaIte jayaM tasmAnmAhana mAhaneti" te zrAvako paNa temaja karatA havA. jarata rAjA to jogavilAsamAM mana rahetA hatA, paraMtu jyAre zrAvakonA zabdo sAMjalavAmAM zrAvatA hatA tyAre manamAM vicAratA hatA ke hu~ konAthI jItAyo 9 ? vicAra karatAM nizcaya thayo ke krodha, mAna, mAyA ane loja, A cAre kaSAyoe mane jItela . ane tenAthIja jayanI vRddhi, evA nizcayAtmaka vicArathI jaratajIne nAre vairAgya utpanna thato hato. anukrame rasoi jamanArA zrAvako bahu vadhI gayA, tezrI rasoi karanArAjee AvIne jarata mahArAjane vinaMti karI ke zra samudAyamAM zrAvaka koNa , ane koNa nathI ? te zrame jANI zakatA nathI. naratajIe tejane kaDaM ke tame pubIne teune nojana karAvo. rasozvArjae jamanArAune pubatAM, je zrAvakanA pAMca aNuvrata traNa guNavrata zrane cAra zikSAvrata dhAraNa karanArA hatA, te ne zrAvaka mAnI jarata mahArAja pAse tene lAvavAmAM zrAvatA hatA. narata mahArAja tejenA zarIra upara kAMkaNI ratnathItraNa traNa rekhAnA cinha karatA, ane dara u mahIne teunI parIkSA karavAmAM zrAvatI hatI. te sarva zrAvaka brAhmaNanA nAmathI prasika thayA; kAraNake jyAre carata mahArAjanA daravAjA pAse te mAhana mAhana zabda vAraMvAra uccAra karatA hatA, Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (U2G) jainatattvAdarza. tyAre loko tene mAina mAina kar3evA lAgyA. jainamatanA zAstromAM prAkRta jASAmA hAla paNa brAhmaNone mAhana zabdadhI lakhela be; saMskRta brAhmaNa zabda be, te prAkRta vyAkaraNamAM baMjaNa temaja mAhaNanA svarUpathI siddha thAya be, zrI anuyogadvAra sUtramAM brAhmaNonA nAma " buddha sAvayA " a rthAt vaDA zrAvaka lakhela be. e pramANe brAhmaNonI utpatti be, te bAhmaNo potAnA putrone sAdhurjane ApatA hatA, chAne je dIkSA letA na hatA, te vratadhArI zrAvaka yatA hatA; zrA rIti jaratanA rAjyamAM hatI. bharata mahArAjanA putra zrAdityayazA thayA, arthAt sUryayazA thayA, jenA vaMzajo jaratakSetramAM sUryavaMzI kahevAya be. bAhubalInA moTA putra caMjayaza thayA, tenA vaMzajo caMdravaMzI kadevAya be. zrIrISanadevajInA kuruvaMzI kadevAya be, jerjamAM kaurava pAMDava thayelA be. jyAre sUryayazA siMhAsana upara beThA, tyAre tenI pAse kAkaNI ratnanahotuM. kAkaNIratna cakravartI zivAya vIjA koi pAse hotuM nathI. te kAra. thI sUryayazA rAjAye brAhmaNa zrAvakonA galAmAM suvarNamaya yajJopavIta dAkhala karAvI, je bhASAmAM janoi kadevAya be. jojana pramukha sarve, jarata mahArAjanI jematene zrApatA rahyA. sUryayazanA putra mahAyaza gAdI upara beThA, tethe rUpAnI yajJopavIta banAvI thApI bAda tejanA vaMzajo rezamI yajJopavIta thApatA havA. bevaDhe sAdA sUtaranI banAvavAmAM zrAvI. zrA pramANe yajJopavItanI utpatti be. . jaratamahArAjanI va pATa sudhI to brAhmaNonI nakti bharatajInI peveja yatI rahI. bAda prajA paNa brAhmaNone jojana karAvavA lAgI. sarva sthale brAhmaNo pUjanIka gaNAvA lAgyA. e pramANe zrAvamA tIrthaMkara zrI caMdraprana khAminA vakhata sudhI sarva brAhmaNo vratadhArI jainadharmI zrAvako rahyA. zrIcaMdraprana jagavAnanI pachI keTaloeka kAla vyatIta thayA bAda yA jaratakhaMDamAM jainamata arthAt caturvidha saMgha tathA sarva zAstro vicheda i gayAM, te vakhate te brAhmaNAnAsone loko puvA lAgyA ke amane dhamanuM svarUpa batAvo . te vakhate brAhmaNoye svamatikalpanAthI jemAM potAno lAja dITho vo dharma batAvyo. aneka graMtho paNa te pramANe banAvavAmAM zrAvyA. jyAre navamA zrIsuvidhinAtha ( puSpadaMta) arihaMta thayA, tyAre pharI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza paricheda. () jainadharma pragaTa thayo. te lagavAnano dharma keTalAeka brAhmaNAjAsoye na aMgIkAra karyo. svakapolakalpita matanoja kadAgraha rAkhyo. sAdhuUno veSa karavA lAgyA. cAre vedonAM nAmo badalAvI nAkhyAM, zrane te vedomAM matalaba paNa kAznI kAM lakhI dIdhI. have cAre vedonI utpatti lakhIye bIye. jyAre narata rAjAye brAhmaNonI pUjA karI, tyAre bIjA loko paNa brAhmaNone aneka tarehanAM dAna thApavA lAgyA. te prasaMge zrIjaratacakravartIye zrIrISanadeva nagavAnanA upadeza anusAra brAhmaNone niraMtara khAdhyAya karavAvAste zrIzrAdIzvara (rISajadeva) jagavAnanI stuti tathA zrAvakadharmakharUpagarjita cAra AryavedanI racanA karI. tenA nAma. 1 saMsAra darzanaveda 2 saMsthApana parAmarzanaveda, 3 tattvAvabodha veda, 4 vidyAprabodha veda, cAre vedomAM sarvanayasaMyukta vastu svarUpa kathana te brAhmaNone zikhavavAmAM Avyu. purvokta cAra veda tathA brAhmaNo zrApamA tIrthaMkara sudhI yathArtha pravartatA rahyA. AThamA tIrthakaranuM tIrtha vyavacheda thatAM brAhmaNoye ghraSTa thara dhananA lojathI te vedomAM jIvahiMsA dAkhala karI. cAre veda ulaTa pAlaTa karI nAMkhyA. jainadharmanuM nAma cAre vedamAMthI kADhI nAkhyuM, eTabuMja nahIM paNa anyoktithI "daitya dasyu vedabAhya" ityAdi nAmothI sAdhunI niMdArjita 1 rug, 5 yajura, 3 sAma, 4 atharva, yA cAra nAmanA veda kalpavAmAM zrAvyA. je brAhmaNoye tIrthaMkarono upadeza aMgIkAra karyo, teuye pUrva vedonA maMtrono tyAga ko nahIM. te maMtro AjasudhI dakSiNamA karNATakadezamA jaina brAhmaNone kaMThastha . te pramANe ame dekhyuM be tathA sAMjavyu je. amArI pAse paNa prAcIna vedonA keTalAeka maMtro. ytH|| siri jaraha cakkavaTTI, Ayariya veyANavissuuppattI // mAhaNapaDhaNathamiNaM, kahiyaM suhakakANa vivahAraM // 1 // jINati vucinne, mibatte maahnnehiNteviyaa||assNjyaann pUzrA, appANaM kAhiyA tehiM // 2 // ityAdi. have vedonIracanA hiMsA saMyukta, yAjJavalkya, sulasA, pippalAda aneparvata pramukhoye kevI rIte racI tenuM paNa kAMzka svarUpa lakhIye bIye. bRhadAraNyaka upaniSadnI nASyamAM lakhyu De ke, yahonuM kathana karanAra yajJavalkya tenA putra yAjJavalkya be. te kaDevAthI ema pratIta thAya ne ke Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) jainatattvAdarza. yonI rIti-prAyaH yAjJavalkyathIja cAlI . brAhmaNa lokoye zAstromAM lakhyu je ke yAjJavalkye pUrvatI brahmavidyA vamIne navIna brahmavidyA sUryanI pAse zikhI, pracalita karI; tethI paNa eja anumAna thAya ne ke, yAjhava kyeja prAcIna veda tajI dIdhA ane navA veda banAvyA. __zrIvezaTha zilAkA puruSa caritra graMthanA zrApamA parvanA bIjA sargamAM lakhyu ke ke kAzapurImAM be saMnyAsaNI radetI hatI. ekanuM nAma sulasA ane bIjI, nAma sunatA hatuM. baMne veda, vedAMgonI jANakAra hatI. baMne behenoe bahu vAdIu~ne vAdamAM jItyA hatA. te avasare yAjJavalkya pa. rivrAjaka teunI sAthe vAda karavAne zrAvyA. arasa parasa evI pratijJA karI ke, je hArIjAya te jItanAranI sevA kare, yAjJavalkye sulasAne vAdamA jItI ane potAnI sevA karanArI banAvI. sulasA paNa rAtadivasa yAjJavalkyanI sevA karavA lAgI, yAjJavalkya ane sulasA bane yauvanavaMta hatA.tethI kAmAtura tha javAthI vaMne nogavilAsamA lAgI gayA. nidAna ani ane ghI sAye hoya to dhI uMgalyA vinA rahetuM nathI, kAmakrIDAmAM mana thara javAthI kAzapurInI pAsenI eka kuTImAM bane vAsa karatA hatA. yAjJavalkyathI sulasAne putra thayo. lokonA upahAsanA jayazrI te putrane pipalAnA vRdAnIce mukI vaMne jaNAu~ dUra nAsI gayA, A vRttAMta sulasAnI vahena sunajanA jANavAmAM Avyu. sunasA bAlakanIpAse AvI. bAlakane dekhatAM te khayameva pIpalAnuM phala mukhamAM paDelu cabolatuMhatuM. sunamAye vAlakane laza potAnA sthAnamAM pANyu. tenuM nAma pippalAda rAkhyu. yatnAthI pAlaNa karyu, vedAdi zAstro naNAvyAM, pippalAda bahu buvimAna thayo, bahu vAdIne jItI tejenAM ajimAnano teNe nAza kayo. pippalAdanI sAye anukrame yAjJavalkya tathA sulasA paNa vAda karavA AvyA, pippalAde vanene vAdamAM jItyA. bAda samujhA mAsInA kahevAyI tenA jANavAmAM Avyu ke, te vaMne tenA mAtA pitA . mane janma pApI nirdayatAthI vRdanIce mukI baMne nAsI gayA hatA, e vRttAMta paNa tenA jA vAmAM zrAvyo. atyaMta krodhayukta tha pippalAde samyak rItie yAjJavalkya tathA sulasA sanmukha mAtRmedha tathA pitRmedha yajJone siddha karI, pitRmedha yajJamAMyAjJavalkyanoane mAtRmedha yajJamAM sulasAno homa kayoM. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza pariveda, (51) pippalAda mImAMsaka matano mukhya zrAcArya thayo. teno bAtalI nAmA ziSya thayo, tyArathI jIvahiMsA saMyukta yajJa pracalita thayA. ___ yAjJavalkye navA vedo banAvyA be, temAM kAMza paNa zaMkA nathI, kAraNa ke vedamAM lakhyu ke ke " yAjJalkyetI hovAca" arthAt yAjJavalkya A pramANe kahetA havA. vedamAM je zAkhAu~ De te veda kartA zaSiyonA adhikAranI ne tethI Avazyaka sUtramA je lakhyu De ke jIvahiMsA saMyukta je veda be, te yAjJavalkya ane sulasA Adiye banAvyA be, te vAta satya be, kAraNa ke keTalIeka upaniSadomAM pippalAdanuM nAma , ane keTalAeka sthale bIjA jhaSiyonAM paNa nAmo . jamadagni kazyapa to vedomAM khAsa nAmathI lakhela be. have vicAro ke vedo navA banAvavAmAM AvyA temAMzu zaMkA rahe ? __valI laMkAno adhipati rAjA rAvaNa, jyAre digavijaya karavA vAste dezomAM caturaMgI senA sAthe bIjA rAjAune potAnI AjJA manAvavA pharato hato, te avasare nAradamuni lAkaDI pramukhanA mArathI kuTAyA hovAthI pokAra karatA rAvaNanI pAse zrAvyA. rAvaNe nAradajIne pubyu ke tamane koNe mAra mAryo, tyAre nAradajIye kahyu ke, rAjapura nagaramA maruta nAmano rAjA be, te midhyAdRSTi ne, ane brAhmaNAjAsonA upadezathI yajJa karavA lAgyo,te samaye zikArIunI jema homane vAste te brAhmaNAjAsone, ararATa zabdo karatA pazujane yajJomAM homavAvAste mAratAM meM dIga. AkAzathI utarI maruta rAjA brAhmaNonI sAthe bege ito, tyAM AvI, marutarAjAne meM kaDaM ke thA tame sarve zuM kAma karavA lAgI rahyA bo? marutarAjAe kahyu ke brAhmaNonA upadezathI devatAu~nI tRptivAste temaja svarga prAptivAste pazuUnA balidAnathI thA yajJa karavo zaru kayoM be, yA pramANe yajJa karavo te mahA dharma . par3I meM kaDaM ke he rAjA ! cAre vedomA je pramANe yajJa karavAtuM kathana karela , te yajJa karavAnI. vidhi tamane kahuM buM te sAMjalo? AtmA yajJano yaSTA arthAt karanAra , tapa rUpa agni ne, jJAnarUpa ghI , karmarUpa iMdhana De, krodha,mAna, mAyA, lonAdi pazu be, satyavacanarUpa yUpa arthAt yajJasthaMja be, sarva jIvone / anayadAnarUpa dakSiNA ,ane jJAna darzana cAritra ratnatrayIrUpa trivedI Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) jainatattvAdarza. be.ApramANe yajJa vedamAM kathana karela , evo yajJa jo yogAcyAsasaMyukta karavAmAM Ave to te karanAro mukti prApta kare the; paraMtu rAkSasarUpa thara bakarApramukhane mArI yajJa karavAmAM Ave to, yajJa karanAra, karAvanAra, marIne ghora narkamAM cirakAla mahAkuHkha jogave . he rAjA! tuM uttama vaMzamAM utpanna thayela bo, buddhimAn temaja dhanavAn bo, tethI zrA vyAdhocita pApathI nivarta. jo prANIvadhathIja jIvone kharga prApta thatuM hota to anAyAse thoDA vakhatamAMja thA jIvaloka khAlI thara jaze.zrA mArA vacano sAMjalI yAnI agminI jema pracaMDa zrayelA brAhmaNo lAkaDI, so. TA, DhIkA, pATu mane mAravA lAgyA, tethI jema nadInA pUrathI jaya pAmelo mANasa uMcI jamIna upara caDI jAya , tema doDato huM tamArIpAse zrAvyo DhuM. he rAvaNa mahArAja! niraparAdhI pazuGa mAryA jAya . ternu rakSaNa karavAmAM tame samartha bo. jema tamArAM zaraNathI hu~ nirjaya buM tema pazujane zaraNa zrApI nirjaya karo, te sAMjalI rAvaNa vimAnathI utarI maruta rAjAnI pAse AvyA, maruta rAjAye rAvaNanI nakti tathA Adara sanmAna uttama prakAre kA~. rAvaNe kaDaM thA tame zuM karo Do? yajJamAM pazuvadha karI narkanI mahA mAThI gati upArjana karavAnuM tamoe AraMnyuje. dharma to tIrthaMkara mahArAjAye ahiMsArUpa kathana karelo , ane tethIja jagat, hita thAya ; jyAreM pazuu~ne mAravAmAM tame dharma samajyA, tyAre adharma, dharmanI tamane samajaNaja kyA parI? mATe A kAma tame tajI yo.. pabI seheja kopamA zrAvI rAvaNe kaDaM ke jo yajJa karavAnuM kAma tajI nahI dyoto tenuM phala thA lokamAM to tamane hamaNAMja zrApIza, ane paralokamAM tamAre narkanA memAna tharbu paDaze. AvA layAtmaka vacana sAMgalI maruta rAjAye yajJa karavo tajI dIdho, kAraNa ke rAvaNanI zrAjJA te vakhate evI jayaMkara hatI ke tenuM ko ulaMghana karI zakatuM nahI. zrA kathAthI ema paNa siha thAya be ke, brAhmaNa loko je ema kahe je ke, pUrve rAkSaso yajJavidhvaMsa karatA hatA, te koNa jANe rAvaNAdi jabaradasta jainadharmI rAjAdhye pazuvadharUpa yazo karatA boDAvI dIdhA hoya; zrane teja kAlathI brAhmaNoye purANAdi zAstromAM tejavaradasta jainarAjAne rAkSaso lakhelA . valI ema paNa sAMjalavAmAM Avyu De ke nAradajIye mAyAnA jAnI pApI nirbhaya kama tamArAM zaraNa mAryA jAya ke. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza pariccheda, ( 523) vazazrI jainamata dhAraNa karI vedonI niMdA karI hoya topaNa zuM jANIye? yA kathAno Aja tAtparya lokoye lakhelo be. 9 rAvaNe nAradajIne pubdhuM ke yavo pApakArI pazuvadhAtmaka yajJa kyAMzrI pracalita thayo ? nAradajIye kayuM ke zuktimatI nadInA kinArA upara zuktimatI nAme nagarI be. vIzamA zrImunisuvrata skhAmi harivaMza tIkaranI lAdamAM keTalAyeka rAjA vyatIta yara gayA paDhI anicaMdra nAmA rAjA thayo. teno vasu nAmano putra, mahAbuddhivAna, satyavAdI jagamAM prasiddha thayo. teja nagarImAM kI rakadaMbaka nAmanA upAdhyAya rahetA hatA. tene parvata nAmano putra ito. te kIrakadaMbaka upAdhyAyanI pAse vasurAjA, upAdhyAyajIno putra parvata ne huM nArada traNe jaNA anyAsa karatA hatA. ekadA zramo traNe ziSyo anyAsanA zramazrI rAtrinA vehelA sui gayA hatA, upAdhyAyajI te vakhate jAgatA hatA. zramo uparanA jAgamAM sutA hatA, te vakhate ve jJAnavAn cAraNa sAdhu vyAkAzamAM paraspara vAto karatA cAlyA jatA datA, terDa bolyA ke yA upAdhyAyajInA be ziSyo narkamAM jaze ane eka svargamAM jaze muniyotuM yA pramANe bola sAMjalI upAdhyAyajI vicAra karavA lAgyA ke jyAre mArA zikhavelA ziSyo narkamA jAya, tyAre tenA karatAM vadhAre duHkhajanaka bIju zuM ? paraMtu traNamAM narkamAM koNa jaze ane khargamAM koNa jaze ? te vAtano nirNaya karavA vAste traNene eka sAthe bolAvyA. patI guruye zramane darekane ekeka loTano kukaDo zrApyo, anekayuM ke kukaDAne evI jagAye ja mAro ke jyAM ko dekhatuM na hoya. paDhI vasu chAne parvata bane jaNA to zUnya jagAmAM ja dareka potapotAnA kukaDAne mArI lAvyA, ane huMto te loTanA kukaDAne lai nagarInI bahAra bahuja dUra cAlyo gayo. jyAM koi nahotuM tyAM jai uno rahyo. cAre tarapha jovA lAgyo, chAne manamAM yA pramANe tarka thavA lAgyA. guru mahArAje to AjJA karI be ke, he vatsa ! kukaDAne tuM tyAM mAraje, ke jyAM koi tane dekhatuM na hoya ! prathama to yA kukaDAne huMja dekhuM huM, valI kukaDo mane dekhe be, khecara dekhe be, lokapAla dekhe be; jJAnI dekhe be, evaM to jagatmAM koi paNa sthAna nayI, jyAM koi paNa na dekhatuM hoya. te kAraNathI guruno abhiprAya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (534) jainatattvAdarza. eja be ke, A kukaDAno vadha na karavo, kAraNa ke guru pUjya to niraMtara mahA dayAlu be, ane hiMsAthI parAGmukha . mAtra amArI parIkSAvAste A Adeza prApyo be, tethI hu~ to kukaDAne mAryAvinAja kukaDAne lai gurupAse Avyo, ane kukaDAne nahI mAravAnA saghalA vicAra gurujIne kahI dIdhA. gururAje manamA nizcaya kayoM ke, A nArada vivekavAlo ne, tethI khargamAM jaze, gurujIye mane potAnI gatI sAthe lagAvI, vaha sAraM thayuM uttama uttama! ema kaDaM; teTalAmAM vasu ane parvata paNa guru pAse AvyA, ane gurune kaDaM ke amo kukaDAne evI jagAye jaz mArI AvyA bIye ke jyAM ko dekhatuM na hotuM. guruye kaDaM ke tame to dekhatA hatA, tathA khecaro paNa dekhatA hatA. he pApiSTo! tame kukaDA kema mAryA ? ema kahI gurujIye vicAra kayoM ke vasu ane parvatane jaNAvavAnI mArI mehenata vRthA gai. paraMtu huM zuM karUM! pANI jevA pAtramA jAya , teja banI jAya . vidyAno paNa tevoja khanAva . nyAre prApathI pyAro parvata putra ane putrathI pyAro vasu bane narkamA jAya, to have mAre gharamA rahevAtuM zuM prayojana ? evA nirveda jAvathI dIrakadaMbaka upAdhyAyajIye dIkSA grahaNa karI. sAdhu thayA. tenI padavI parvate dhAraNa karI, kAraNa ke vyAkhyAna karavAmAM parvata bahuja vicaraNa hato. hUM (nArada) guru prasAdathI sarva zAstrono abhyAsa karI mAre sthAnake zrAvyo. valI anicaMDa rAjAye saMyama levAthI vasu tenA pitAnI rAjyagAdI upara vege. vasu rAjA jagatmAM satyavAdI prasiddha thayo, arthAt vasurAjA kadApi jUtuM volatA nathI, e pramANe lokomA tenI prazaMsA prasarI gaz. vasurAjAe paNa potAnI prazaMsA niraMtara thayA kare te sAraM satya bolavAnuM dRDha vrata aMgIkAra kayu. daramIAna vasurAjAne eka sphaTika siMhAsana prasanna rIte evaM malI gayu ke, sUryanA prakAzamAMjyAre vasurAjA te siMhAsana upara vesato tyAre, te siMhAsana lokonA dekhavAmAM bilakula yAvatuM nahotuM, tethI lokomA evI prasIchi thake,satyanA prajAvadhI va. surAjAnuM siMhAsana devatA AkAzamAMadhara rAkhe .tenIAvI kIrtithI vIjA sarve rAjAu~ DarIne tenI zrAjhA mAnatA hatA, kAraNa ke sAcI athavA jUThI game te rIte thayelI prasIki puruSane jayakArI thAya ne. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza parijeda. (pazya) ekadA prastAve hu~ ( nArada ) sUktimatI nagarImA gayo. parvatane dhera jatAM te potAnA ziSyone rUgveda naNAvato hato, ane teno artha paNa zikhavato hato. prasaMge evI zruti rUgvedamAM AvI ke "ajairyaSTavyamiti" parvate A zrutino evo artha kayoM ke zraja arthAt bakarAthI homa karavo, sArAMza ke bakarAMne mArI tenA mAMsano homa yajJamAM karavo. te sAMjalI meM parvatane kaDaM he nA! thA pramANe vyAkhyA kara brAMtithI kare le ? guruzrIdIrakadaMbakajIe A zrutinI zrAvI vyAkhyA karI nathI, gurUjIe to A zrutimAM aja zabdano artha traNa varSatuM jurnu dhAnya karelo be; " na jAyata ityajA" je vAvavAthI na utpanna thAya te ajA, Avo artha zrIgurujIe tamane tathA mane zikhAvyo hato, te artha tame kema jUlI jAuM bo ? parvate kaDaM ke tame je artha karobo te artha gurujIe ko nazrI, paraMtu hu~ je artha karUM buM, tema artha gurujIe kayoM hato, kAraNa ke nighaMTamAM paNa ajA nAma bakarInuMja lakhevaM . par3I meM (nArade) parvatane kaDaM ke zabdonA artha be prakAre thAya be, eka mukhyArtha, bIjo gauNArtha. zrA sthale zrI gurue gauNArtha kayoM hato. guru dharmopadeSTAnuM vacana ane zrutino yathArtha artha, baMne anyathA karI he mitra! tuM mahApApa upArjana kare . pharI parvate kaDaM ke aja zabdano artha gurujIe meSa karelo be, nighaMTamAM paNa eja artha be, tene navaMghana karI tuM adharma upArjana kare be; valI zrA bAbata nirNaya karavo hoya to vasurAjA je ApaNA sahAdhyAyI ne, tene madhyastha rAkhI A zrutinA arthano nirNaya karIe, paraMtu sarata eTalI ke jeno artha jUge Thare tenI jIhA. davI. yA pramANe pratijJA TharI. meM paNa parvatanI sarata mAnya karI, evA vicArathI ke sAcane zuMAMca ne ? parvatanI mAtAe te vakhate parvatane gutarIte kaDaM ke he putra! tuM Avo jUge kadAgraha boDIde, kAraNa ke meM paNa te zrutino artha traNa varSatuM dhAnyaja sAMjalyo , mATe te je jItA bedanI pratijJA karI te vAstavika karyu nathI. vicAra karyA vinA je kAma karavAmAM Ave je, tethI ApattimAM AvI paDavAno prasaMga thAve . te sAMjalI parvate kaDaM ke he mAtAjI ! je meM pratijJA karI te ko paNa rIte huM pheravI zakuM tema nathI. par3I parvatanI mAtA potAnA putranuM duHkha Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) jainatattvAdarza. jANI, uHkhI thavAthI vasu rAjAnI pAse gaz. putranA jIvitavya vAste koNa evo be ke je upAya na kare ? vasurAjAe potAnA gurunI patnIne thAvatAM dekhI apAra sanmAna Apyu. siMhAsana uparathI unno thayo, ane kahevA lAgyo ke he mAtA ! Aje meM mArA gururAjanA darzana kA~. mArA sarakhaM je kAma hoya te mane pharamAvo ? gurupatnIe kahyu ke he vasurAja! mane putranI nidA Apo ? putra vinA mAre dhana dhAnyAdi \ kAmanA ne ? vasurAjA te sAMjalI kahevA lAgyA ke he mAtA ! parvata to mAre pU. javA yogya tathA pAlavA yogya be, kAraNa ke gurunI jema gurunA putranI sAthe paNa vartavaM jozae, ema zruti vAkya be; to have koNe krodhamAM zrAvI kAlane patrathI AmaMtraNa karyu le ? je mArA jAi parvatane mAravA cAhe ? vAste he mAtA! tame sarva vRttAMta mane kaho ? gurupatnIe sarva vRttAMta pratijJA lIdhI tyAM sudhIno kahI vatAvyo; bevaTe kayu ke jo tamArA nAznI radA karavI hoya to aja zabdano meSa arthAt vakaro yA vakarI artha karavo, kAraNa ke mahAtmA puruSo paropakAra vAste potAnA prANa paNa arpaNa kare , ane Apane to mAtra vacanathI paropakAra karavAno ke. vasurAjAe kahyu mAtAjI ! hu~ mithyA vacana kevI rIte bo. lI zakuM? satya volanArA puruSo potAnA prANa jAya ne to paNa asatya volatA nathI, to gurunu vacana anyathA karavU, ane jUThI sAdI puravI, tene vAste to zuMja kahe ? gurupatnIe kahyu ke kyAMto gurunA putrano jAna vacaze, kyAMto tamArA satya vratano Agraha raheze, valI huM paNa tane te vakhate mArA prANanI hatyA ApIza. gurupatnInA A pramANenA vacano sAMjalI lAcAra tha teNInuM vacana aMgIkAra karyu. gurupatnI khu. zI thakSa potAne ghera AvI. tatkAla nArada tathA parvata baMne vasurAjAnI sanAmAM AvyA. te prasaMge moTA moTA vidvAn puruSo sanAmAM AvI pahoMcyA, ane vasurAjA sphaTika siMhAsana upara besI sajApati thara puravA lAgyo; parvata tathA nArade potAno zrAdyaMta sarva vRttAMta vasurAjAne saMjalAvyo, bevaTe kaDaM ke he rAjan ! gurujIe thA vaMne arthamAMthI kayo artha kahmo te tame satya kahI dyo ? sanAmAM birAjelA vRddha brAhmaNoe paNa kaDaM ke he rAjan tame satya satya je hoya teja kahI dejo, Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza paricheda (533) vakhata sudhI rAjya karI zrI ajIta nAthajIe to khayameva dIkSA lIdhI. tapa karI, kevalajJAna pAmI bIjA tIrthaMkara thayA. panI sagara rAjA thayA, ane bIjA cakravartI paNa thayA. sagara rAjAe jaratanI jema ba khaMDanuM rAjya karyu. sagara rAjAne jandukumAra pramukha sATha hajAra putra thayA. tee daMDa ratnathI gaMgA nadIne asala pravAhathI pheravI, kailAsa parvatanI cAre vAjue khAz khodI, te khAzmAM gaMgA nadIne lAvyA. tee evo vicAra karyoM ke amArA vaDIla jaratajIe thA parvata upara suvarNa ralamaya zrI rISanAdi tIrthaMkaronA maMdira banAvela . tenI radA vAste zrA parvatanI cAre bAjue khAi khodI temAM gaMgAno pravAha lAvavo joie. te pramANe gaMgAno pravAha lAvavAthI ane prathama khAi khodavAthI nAgakumAra devatAu~ne bahuja upasarga thayo, tethI nAgakumAra devatAe te sATha hajAra putrone mArI nAMkhyA. gaMgAnA jalathI dezamAM paNa bahuja upajava thayo, jethI sagara rAjAnA pautra jagIrathe sagaranI AjJAthI daMDaratnathI nUmi khodI gaMgAne samunamA melavI. teja kAraNathI gaMgAnuM nA. ma jAnhavI tathA nAgIrathI paNa kadevAya be. sagara rAjAe zrI zatrujaya tIrtha upara jaratanA banAvelA zrIrISajadevajInA maMdirano uddhAra karyo, tathA vIjAM jaina tIrthono paNa udhAra kayoM. A samukha paNa jarata - tramA sagara rAjAja devatAnA sahAyathI lAvyA le. kAnA TApumAM vaitATya parvatathI sagara rAjAnI AjJAthI dhanavAhana pahelo rAjA thayo, ane laMkAnA TApurnu nAma rAkSasahIpa, teno hetu e ke dhanavAhana rAjAnA vaMzajo rAkSasa kavAyA. yA vaMzamAMja rAvaNa tathA binISaNAdi thayA De; ityAdi sagara cakravartInA samayano vRttAMta tresaTha zalAkA puruSa caritrathI jANavo. A caritranA tetrIza hajAra kAvyo , tethI teno saghalo hevAla A graMthamAM lakhI zakAto nathI, mAtra saMdepathI lakhela . sagara cakravartI rAjya karI zrI ajItanAthajI pAse dIkSA la2, saMyama tapathI kevalajJAna pAmI mode pahoMcyA. zrI ajItanAtha svAmi paNa sameta zikhara parvata upara zarIrano tyAga karI mokSa pAmyA, zrI rISanadeva svAminA nirvANa palI pacAsa lAkha koDI sAgaropama vyatIta thaye zrI ajItanAtha tIrthaMkara nirvANa pAmyA. te par3I trIza Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA. rAjya saba jItanAtha tathA sagajItAri rAjA rAjya bIjA tIrthaMkara (534) . jainatattvAdarza. lAkha koDI sAgaropama vyatIta thaye zrI saMjavanAthajI trIjA tIrthakara thayA. rAjya sarva sUryavaMzI, caMDavaMzI tathA kuruvaMzI Adi rAjAu~mA rahyu. iti zrI ajItanAtha tathA sagara cakravartI adhikAra.. zrAvastI nagarImA ikSvAkuvaMzI jItAri rAjA rAjya karatA hatA, tene senA nAmA paTarANI hatI, tene saMjava nAmanA putra trIjA tIrthakara thayA, covIze tIrthaMkaranA varNana prathama parichedamAM yaMtramA temaja gadyamAM lakhI zrAvyA bIe. vIjA tIrthaMkarono vacamAM je aMtara De tepaNa yaMtrathI jANI levU. ztI tRtIya tIrthakara vRttAMta. / temanI panI ayodhyA nagarImAMzvAku vaMzI saMvara rAjA thayA. temanI siphArthA nAmanI rANInI kukhe zraninaMdana nAmanA cothA tIrthaMkara thayA. vAda ayodhyA nagarImA ikSvAku vaMzI megha rAjAnI sumaMgalA rANI, tenA putra sumatinAtha nAmanA pAMcamAM tIrthakara thayA. pabI kosaMbI nagarImA zvAku vaMzI zrIdhara rAjAnI susImA rANI, tenA putra padmaprana nAmanA ga tIrthaMkara thayA. panI vANArasI nagarImA pratiSTa rAjAnI pRthvI nAmA rANI, tenA putra zrI supArzvanAtha nAmanA sAtamA tIrthaMkara thayA. panI caMdrapurI nagarImA ikSvAku vaMzI mahAsena rAjAnI lakSmaNA nAmA rANI, tenA putra zrI caMprana nAmanA zrApamA tIrthakara tha. yA. paThI kAkaMdI nagarImA zvAku vaMzI sugrIva rAjAnI rAmA nAmA rANI, tenA putra zrIsuvidhinAtha, apara nAma puSpadaMta nAmanA navamA tIrthaMkara thayA. ahIzrA sudhIto sarva brAhmaNo jainadharmI zrAvaka tathA cAre zrArya vedo je narata rAjAnA samayamAM racavAmAM zrAvyA hatA te jaNatA hatA. jyAre navamA tIrthakaratuM tIrtha viccheda thayu, tyAre brAhmaNo mithyAdRSTi tathA jaina dharmanA vaiSI ane jagatanA pUjya thayA. kanyA, nUmi ane godAnAdinA lenArA thayA. sarva jagatmAM uttama thayA, sarvanA karttA hA ane matonA mAleka banI gayA. sArAMza e je ke surnu ghara dekhI kutaro paNa mAla khA jAya , valI jagatmA je je pAkhaMDa tathA aneka tarehanA devatAunI pUjA tathA je je bIjA paNa kumArgoM pracalita thayA de, te sarva te eja calAvela . sAkSAt zrAdIzvara jagavAnanI racelI sRSTi Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza parijeda, (535) rUpa amRtamAM phera dAkhala karanArA thayA De, kAraNa ke pUrva jainamata tathA kapilamata zivAya bIjo koza paNa mata nahoto. kapila matavAlA paNa deva to zrI zrAdIzvara (rISanadeva ) nagavAnaneja mAnatA hatA.nidAna thA DaMDA zravasappiNimAM sarva Azcarya gaNAya . tyAra bAda nahilapura nagaramAM zkSvAku vaMzI dRDharatha rAjAnI naMdA nAmA rANI, tenA putra zrI zItalanAtha nAmanA dazamA tIrthaMkara thayA. zrA tIrthakaranA zAsanamA harivaMzanI uptatti thaztenI kathA lakhIe bIe. kauzAMbi nagarImAM vIro nAmano kolI raheto hato. tene vanamAlA nAmanI atyaMta rUpavaMtI strI hatI. nagaranA rAjAye teNIne haraNa karI potAnI strI banAvI. vIro kolI strInA viradayI bAvaro thara gayo. hA vanamAlA! hA vanamAlA! ema bolato bolato nagaramA pharavA lAgyo. ekadA varSAkAlamA rAjA vanamAlAnI sAthe mehelanA pharUkhAmAM begehato. rAjA rANIye vIrAne te hAlatamAM dekhI bahu pazcAtApa karyo; DevaTa nizcaya karyoM ke ApaNe thA kAma bahuja bulaM karyu, teja vakhata vIjalI paDavAthI rAjA rANI baMne marIne harivarSa kSetramA strI, puruSa yugalIyA thayA. vIro kolI rAjA rANIna maraNa sAMjalI rAjI thayo, paDhI tApasa banI tapa karavA lAgyo. ajJAna tapanA prajAvadhI kilviSa devatA thayo. avadhijJAnathI rAjA rANIne yugalIyA thayelA dekhI, vicAra kayoM ke, A jaka pariNAmI tathA alpAraMjI , tethI marIne devatA thaze, to par3I DhuM mAjhaM vera zIrIte lazza ? tethI evo upAya karUM ke, jethI te baMne marIne narkamAM jAya. evo vicAra karI te baMnene tyAMcI ugavI jarata kSetramAM caMpA nagarImA ikSvAku vaMzI caMDakIrti rAjA aputrI gujarI gayo hato, ane have zrA nagarIno rAjA koNa thaze? evI ciMtAmAM sarva loko je zrAvI paDyA hatA, teune devatAye zrA banene sopyA, ane kahyu ke thA tamAro hari nAmano rAjA thaze. tene takhtanazIna karo? tenI zrA haraNI nAmanI rANI . teThane khAvAvAste tamAre phala mizrita mAMsa zrApavU, ane teune zikAra karavAnI Teva pADavI. lokoye teja pramANe kayu. te baMne pApamA Asakta thavAthI marIne narkamAM gayA. teunI ulAda sarva harivaMzavAlI kahevAz. A vaMzamAM vasurAjA thayA,iti zrIharivaMzotpatti. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (536) jainatattvAdarza. zrI zItalanAthajInuM zAsana paNa vicheda gayu. tevIja rIte paMdaramA tIrthaMkarasudhI sAta tIrthaMkaronAM zAsano vicheda gayAM, ane mithyAdharma bahuja vRddhi pAmyo. zrIzItalanAtha panI siMhapurI nagarImA zvAku vaMzI viSNu rAjAnI viSNuzrI nAmArANI, tenA putra zrI zreyAMsanAtha nAmanA agIdhAramA tIrthaMkara thayA. te samayamAM vaitADhya parvatazrI zrIkaMTha nAmano vidyAdharano putra, padmottara vidyAdharanI putrInuM haraNa karI potAnA banevI rAkSasa vaMzI laMkAnA rAjA kIrtidhavalane zaraNe gayo. kIrtidhavale traNase yojana pramANa vAnarahIpa tejane rahevAne zrApyo. tehunA saMtAnomAMthI citra vicitra vidyAdharoye vidyAthI vAnararnu rUpa banAvyu. valI vAnara dvIpamA rahevAthI tathA vAnaranuM rUpa banAvavAthI vAnaravaMzI prasiddha thayA. teunI ulAdamA vAlI tathA sugrIvAdi thayA . zreyAMsanAthajInA samayamA pehelA tripRSTa nAmanA vAsudeva harivaMzamAM thayA. tenI utpatti pramANe- potanapura nagaramAM harivaMzI jItazatru nAmano rAjA thayo. tene dhAraNI nAmA rANI hatI. tene zracala nAmano putra zrane mRgAvatI nAmanI putrI tha. mRgAvatI atyaMta khuba surata hatI, te yauvanavaMtI thara eTale tenA pitAye teNIne potAnI rANI banAvI bIdhI. te dekhI lokoye jItazatru rAjAnu nAma prajApati pADyu. arthAt potAnI putrIno pati evaM nAma rAkhyu. teja vakhatathI vedomAM A zruti lakhavAmAM AvI. "prajApati vaikhAihitaramanyadhyAya diva nityanya Ahupura samityanyetA mRzyojUtvA tadasAvAdityo javat" // jAvArthaHprajApati brahmA potAnI putrI sAthe viSaya sevanane prApta thatA havA. jainamatavAlAune zrA arthathI kAM paNa hAnI nathI; paraMtu je lokoye brahmAjIne veda kartA, hiraNyagarjanA nAmathI izvara mAnelA be, ane zrA kathAne purANomAM lakhe lI , teunI phajetI to avazya bIjA matavAlA karaze. temAM ame zuM * karIye? kAraNa ke je puruSa potAnA hAthathI potAnuM mhoM kAbuM kare, tene dekhIne bIjA kema hAMsI na kare ? yadyapi mImAMsAnA vArtikakAra kumArile thA zrutinA arthana kalaMka dUra karavAvAste manamAnI kalpanA karelI be, tathA vartamAnamAM dayAnaMdasarakhati khAmiye paNa veda zrutiyonA kalaMka Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza pariveda. (537) dUra karavAvAste potAnI banAvelI nASyamAM arthonI atyaMta toDa phoDa karelI be, paraMtu purANavAlAye je kathA lakhelI te kevI rIte bupAvI zakaze? amArA matamAM to veda zruti ane brahmA (prajApati) no artha yathArthaja karela . zrA jItazatru (prajApati) rAjAne mRgAvatIthI tripaSTa nAmano putra thayo. jyAre tripRSTa ane acala baMne yauvanavaMta thayA, tyAre teuye trikhaMDanA rAjA azvagrIvane mArI traNa khaMDanuM rAjya karyu. tyAra par3I caMpApurImA zdavAkuvaMzI vasupujya nAmano rAjA thayo, tenI jyA nAmA rANI tenAthI zrIvAsupujya nAmanA bAramA tIrthaMkara thayA, temanA samayamAM bIjA chipRSTa vAsudeva ane acala baladeva thayA,ane teUnA pratizatru rAvaNa samAna tAraka nAmanA bIjA prativAsudeva thayA.A sarva vAsudeva,cakravartI zrAdinuM saMpUrNa varNana tresaTha zalAkA puruSa caritrathI jANavU. _ tyAra par3I kapilapuranagaramA ikSvAkuvaMzI kRtavarmA nAmA rAjA thayA, tenI zyAmA nAmA rANInA putra zrIvimalanAtha nAmanA teramA toyaMkara thayA. temanA samayamAMtrIjA khayaMju vAsudeva, jaja nAmA baladeva, ane mairaka nAmanA prativAsudeva thayA. __ tyAra panI ayodhyA nagarImA zvAkuvaMzI siMhasena rAjA thayA, tenI suyazA rANInA putra zrI anaMtanAtha nAmanA caudamA tIrthaMkara zrayA, temanA samayamAM cothA puruSottama vAsudeva, suprana nAmanA baladeva bhane madhukaiTaja nAmanA prativAsudeva thayA. tyAra par3I ratnapurI nagarImAM ikSvAkuvaMzI jAnu nAmanA rAjA thayA, temanI suvratA nAmanI rANInA putra zrIdharmanAtha nAmanA paMdaramA tIrthaMkara thayA. temanA samayamAM pAMcamA puruSasiMha nAmanA vAsudeva, sudarzana nAmanA baladeva, ane nizuMna nAmanA prativAsudeva thayA. ahIMA sudhI pAMca vAsudeva je thayA te sarve arihaMtanA jakta arthAt jainadharmI thayA. tyAra par3I paMdaramA dharmanAtha ane solamA zAMtinAthajInA aMtaramAMtrIjA maghavA nAmanA cakravartI ane cothA sanatkumAra nAmanA cakravartI thayA. tyAra par3I hastinApurI nagarImAM kuruvaMzI vizvasena rAjA temanI acirA rANInA putra zrIzAMtinAtha nAmanA solamA tIrthaMkara thayA. te pratha 68 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (537) jainatattvAdarza. ma gRhavAsamAM to pAMcamA cakravartI thayA, panI dIkSA laz kevalI thai tIrthaMkara thayA. tyArapabI hastinApura nagaramAM kuruvaMzI sUra nAmanA rAjA thayA, tenI zrIrANInA putra zrIkuMthunAtha thayA. prathama gRhasthAvAsamAM baga cakravartI thayA, par3I dIkSA laz sattaramA tIrthaMkara thayA. tyAra par3I zrIhastipura nagaramAM kuruvaMzI sudarzana nAmanA rAjA thayA, tenI devI rANInA putra zrI aranAtha thayA. te gRhasthAvAsamA sAtamA cakravartI thayA, zrane dIdA sIdhA pahI aDhAramA tIrthaMkara thayA. aDhAramA ane jaMgaNIzamA tIrthakaranA aMtaramA zrApamA, kuruvaMzI sujUma nAmanA cakravartI thayA. A sujUmanA vakhatamAMja parazurAma thayA. te baneno saMbaMdha jainamatanA zAstrone anusAre lakhIye bIye. yogazAstramA lakhyu De ke vasaMtapura nAmanA nagaramA ubannavaMzI arthAt jeno koza saMbaMdhI nahI, evo agnika nAmano eka bokaro hato. ekadA zramika ko sathavArA sAthe dezAMtara jatAM mArgamA sAthathI nUlo paDatAM jaMgalamA eka tApasanA AzramamA gayo. kulapati tApase tene potAno putra karI rAkhyo. anukrame zragnika atyaMta ghora tapa karI moTo tejakhI thayo. jagatmA yamadagni tApasanA nAmathI prasiddha thayo. te avasare eka jainamati vizvAnara nAmano deva tathA eka tApasono jakta dhvanaMtari nAmano deva, vaMne jaNA paraspara vivAda karavA lAgyA. vizvAnare kayuM ke arihaMtano kathana karelo dharma pramANika be, dhvanaMtariye kahyu ke tApasono dharma satya be. vanenA gururjanI parIkSA karavI ema vizvAnare sucanA karI. te baMne devoye kabula karI. temAM paNa vizvAnare kaDaM ke jainamatanA jaghanya gurunI parIkSA karavI ane tApasonA utkRSTa gurunI parIkSA karavI te mAre kabula ne prathama mithilA nagarIno padmaratha rAjA je navoja jainadharmI thara nAvayati thayo hato, te caMpAnagarImA gurunI pAse dIkSA sevA sAraM jato hato. tene rastAmAM te devatAuMye doge. rastAmAM tene :kha devAvAste bahu kAMTA kAMkarA banAvI nAMkhyA, ane rastA zivAya bIjA sthAnake bahu kIDA zrAdinI utpatti karI. rAjA jAvayati hovAthI zurU nAva pUrvaka, komala ughADA page kAMTA kAMkarA upara cAkhyo jAya Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza paricheda. (53e) De. pagamAMthI rudhiranI dhArA buTe , topaNa jIvavAlI nUmi upara paga mukato nathI. te vakhate devatAye gIta nATakano bahu mohaka prAraMja karyo, to paNa rAjA dolAyamAna thayo nahI; tethI bane devatA sijha putronuM rUpa karI rAjAne kahevA lAgyA, he mahAnAga! tamAraM AyuSya haju lAMbu be. tethI khabaMda joga vilAsa karo, kAraNa ke yauvanamAM tapa karavo te vAstavika nathI. jyAre vRkSa thA, tyAre dIkSA lejo. yA vAta sAMjalI rAjAe kahyu ke jo mAru zrAyuSya lAMbu , to huM bahuja dharma karIza. kAraNa ke pANI jeTaTuM huM hoya , teTalIja kamalanI nAla paNa vadhI jAya , valI yauvanamA ijiyono jaya karavo, teja kharo tapa . have baMne devatAune khAtarI thaz ke zrA rAjA to kadApi calAyamAna thAya tevo nathI. panI baMne devatA sarvathI utkRSTa jamadagni tApasa pAse tenI parIkSA karavA zrAvyA. teu~e, jenI vaDavRdanI jaTAnI jema, dharatInI sAthe jaTA lAgI rahI , tathA jenA pagomAM sarpanI baMbI vanI gaI be, evI sthitimAM jamadagni tApasane dIge. have baMne devatA devamAyAthI jamadagninI dADhImAM mAlo banAvI, cakalA, cakalI banI, bane jaNA mAlAmAM bega, panI cakalo cakalIne kahevA lAgyo ke hu~ himavaMta parvata upara jazza. cakalIe kahyu ke hu~ tane kadApi nahi javA dalaM, kAraNa ke tuM tyAM jaz kadAca koz cakalImAM Asakta yaz jAya to mArA zuM hAla thAya ? cakalAe kaDaM ke jo huM pharIne pADo na Aq to mane gauhatyAnuM pApa lAge. cakalIe kahyu ke hu~ thA tArA soganane mAnatI nathI, je hu~ sogana thApuM te tuM kabula kare, to hu~ tane javA dalaM. cakalAe kaDaM jale tuM je sogana zrApavAnI hoya te kahI de ? cakalIe kaDaM ke jo tuM ko cakalInI sAthe yArI kare to, A jamadagni tApasarnu je pApa ne te tane lAge ema sogana khA. cakalA cakalInA zrAvacana sAMjalI jamadagnine krodha utpanna thayo, ane baMne hAthavatI cakalA cakalIne pakaDI lIdhA, zrane te ne kahevA lAgyo ke hu~ pApano atyaMta nAza karanAra evo mahA puSkara tapa karuM buM, batAM have mAre evaM kayuM pApa bAkI rahI gayuM De ke jethI tame mane pApI urAvo bo ? cakalAe kaDaM he ruSi! tuM amArA upara gusso kara nahI; kAraNa ke ame Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 540 ) jainatatvAdarza. asatya bola bolatA nathI, vallI tane je tArA tapanuM ajimAna be, te tAro tapa niSphala be, kAraNa ke tamArA zAstramAM lakhyuM be ke " gatirnAsti " arthAt putra rahitanI gati nathI, yA zuM teM zAstramAM sAMaputrasya jalyuM nathI ? to jenI zubhagati na ya tenAthI adhika pApI koNa be ? jamadagnie vicAra karyoM ke amArA zAstramAM to jema cakalAe ka temaja be. tethI pharI manamAM vicAra zrAvyo ke, jyAre mAre strI ane putra nathI, tyAre mAro sarva tapa evo be ke, jema pANInA pravAhamAM mutakhaM, vo be. have jamadagnine manamAM strInI cAhanA thara. zrA pramANe dekhI dhvanaMtara devatA jaina dharmI thayo. bane devatArja tyAMcI adRzya tha gayA. jamadagni tyAMthI uThI nemika koSTaka nagagaramAM jItazatru rAjA pAse gayo, rAjAne bahu putrI hatI, tethI tenI eka putrI mArga, evo vicAra karyo. rAjA paNa ruSine dekhI zrAsanathI uThI ve hAtha joDI praNAma karI kahevA lAgyo ke Apa zA vAste atre padhAryA ho ? mane Adeza karo ? yApanuM je kAma hoya te huM karIza. jamadagnie kayuM, huM tArI pAse tArI eka kanyA mAMgavA zrAvyo buM. rAjAe kahuM, mAre (100) so putrI be, temAMthI je tamArI cAhanA kare, te tame sukhe lai jArja. jamadagni kanyArjanA mehelamAM gayA: zrane kar3evA lAgyA ke tamArAmAMcI jene mArI dharmapatnI ya hoya te kahI dyo. te rAjaputrIe jaTAvAlA, tAla paDelA tathA dholA kezavAlA, durbala ne jIkha mAMgI khAnArA jamadagnine do, ane tenuM thA vacana sAMjalyuM, tyAre sarve tenI upara thuMkavA lAgI ne kar3evA lAgI ke zrAvI vAta karatAM tane latA thAvatI nathI ? terjanA apamAnathI jamadagnine krodha caDhyo ane vidyAnA prajAvathI te rAjaputrIne mahA kurupavAn banAvI dIdhI, dhane pote tyAMthI nikalI mehelonA zrAMgaNAmAM zrAvyA; tyAM rAjAnI nAnI putrI tInA DhagalAmAM ramatI itI, tene, hAthamAM bijorAnaM phala lai kahevA lAgyo ke he reNukA ! tuM mane vAMbe be ? te bAlikAe bijoruM dekhI hAtha pasAryo, tethI ruSie kayuM ke zrAmane vAMDe be, ema kahI munie tene lai sIdhI. rAjAe keTalIka gAya tathA dhana thApI putrIno vivAda tenI sAthai vidhi purvaka karyo paDhI jamadagnie potAnI sarve sAlIne Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdaza parijeda. (541) snehathI rUpAlI karI, zrane reNukAne lai potAnA AzramamAM AvyA. te mugdhA, madhura AkRti, dariNAdIne premathI vRdhi pamADatA havA. thAMgalI upara divasa gaNatAM anukrame jyAre reNukA suMdara yauvana rUpa kAmalIlAyukta vanane prApta az, tyAre, jamadanie agninI sAdIe reNukAnI sAthe pharI lagna karyu, jyAre reNukA rutukAlane prApta thara, tyAre jamadami kahevA lAgyA ke he priye ! hu~ tArA vAste caru sAdhu bu. " caru te homamA nAkhavAnI vastu kahevAya De" jenA pratApathI sarva brAhmaNomAM uttama pratApavAlo tane eka putra thaze. reNukAe kayu hastinApuramA kuruvaMzI anaMtavIrya rAjAnI sAthe mArI eka behena paraNAvI . tene vAste eka kSatrIya caru paNa sAdho, par3I jamadanie brAhmaNa caru potAnI nAryA vAste, ane kSatriya caru potAnI jAryAnI behena vAste sika karyo. have reNukAe manamA vicAra kayoM ke hu~ jema aTavImAM haraNInI jema rahuM buM tema, mAro putra paNa jaMgalomAM tevIja rIte raheze, tethI kSatriya caru jo huM jakSaNa karUM to mane rAjaputra thAya, jethI jaMgalavAsathI buTe, evo vicAra karI kSatriya caru pote khA lIdho, ane brAhmaNa caru potAnI behenane khavarAvyo. banene putro prasavyA. reNukAe je putra prasavyo tenuM nAma rAma pADyu, ane tenI behenanAM putranuM nAma kRtavIrya pADyu. anukrame baMne moTA thayA. rAma AzramamA moTo thayo, kRtavIrya rAjamehelomA moTo thayo. rAma kSatriya teja dekhADavA lAgyo. anyadA eka vidyAdhara atisAra rogavAlo te AzramamA zrAvI pahoMcyo, atisAranA kAraNathI zrAkAzagAminI vidyA nUlI gayo, te mAMdA vidyAdharanI rAme auSadha, pathyAdithI jAnI jema AsanA vAsanA karI. vidyAdhare saMtuSTa tha rAmane parazuvidyA ApI. rAma paNa sarakaDAnA vanamAM jara te vidyA sijha karavA lAgyo. te vidyAnA prajAvathI rAma jagatmA parazurAma nAmathI prasika thayo. ekadA reNukA, jamadagninI zrAjJA laz utkaMgathI potAnI behenane malavAvAste hastinApuramAM gazreNukAne potAnI sAlI jANI anaMtavIrya rAjA mazkarI karavA lAgyo.anukrame kAmAsakta thavAthI niraMkuza tha reNukA sAthe viSaya sevana karavA lAgyo. anaMtavIryanA jogathI reNukAne eka putra thayo, batAM viSayamAM zra Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (542) jainatatvAdarza. tilubdha evo jamadani, doSa tarapha bilakula dRSTi nahi karatAM reNukAne putra sahita potAnA zrAzramamAM lAvyo. jyAre parazurAme potAnI mAtAne putra sahita dIThI, tyAre atyaMta krodhamA AvI parazuthI potAnI mAtAtathA te DokarAnA mastaka kApI nAMkhyAM. jyAre zrA vRttAMta anaMtavIrya rAjAnA jANavAmAM zrAvyo, tyAre krodha yukta, phoja sAthe bhAvI jamadagninuM zrAzrama bAlI nazma kayu, sarva tApasone trAsa pamADyo. tApasoye nAgatAM nAgatAM je rolo kayoM te parazurAme sAMjalyo; sarva vRttAMta jANavA. mAM zrAvatAM parazurAma, rAjAnI senA upara parazu laz caDI zrAvyo. parazuthI rAjAne tathA tenI senAnA sarva sunaTone kASTanI jema cIrI nAkhyA. panI potAnA zrAzramamAM cAlyo gayo. hastinApuramA pradhAna rAjapuruSoye kRtavIryane rAjyasiMhAsana upara besADyo. kRtavIrya umaramAM nAno hato. eka divasa potAnI mAtAnA mukhathI potAnA pitAnA motanuM vRttAMta sAMjalI krodhayukta thara, jamadanine zrAzramamAM zrAvI mArI nAMkhyo. parazurAma pitAno vadha sAMjalI krodhamA jAjvalyamAna tha hastinApura zrAvI kRtavIryane mArIne pote rAjyasiMhAsana upara caDI bege, kAraNa ke rAjya parAkramane AdhIna be. have kRtavIryanI tArA nAmA garbhavatI rANI parazurAmanA jayathI nAgIne ko jaMgalamAM tApasonA AzramamA gaz. tApasoye dayAthI te rANIne potAnA manA joyarAmA nidhAnanI jema gupta rAkhI. rANIye cauda svapna sucita putrane janma prApyo. tenuM nAma sujUma rAkhyu. have parazurAma jyAM jyAM kSatriyano yoga male tyAM tyAM teno kuhADo jAjvalyamAna thato hovAthI dareka kSatriyano ziracheda karato. anyadA tArA rANI jyAM guptapaNe putrasahita rahelI hatI tyAM parazurAma zrAvyo. parazurAmanI parazu jAjvalyamAna thara. parazurAme tApasone pubyuM, ahIzrA ko kSatriya ? tApasoye kaDaM ame gRhasthAvAsamA kSatriyo hatA. te sAMnalI parazurAme tApasono zrAzrama tajI dIdhoM. zrAkhara sarva zaSiyone boDI sAtavAra niHkSatriya pRthvI karI. jema agni parvata upara ghAsane bAkI rAkhatI nathI, tema parazurAma je je kSatriya rAjApramukha prasiddha hatA,tesavene mArI, teunI dADhAthI eka thAla jayoM. have parazurAme guptapaNe nimittiyAune pubyuM ke mAruM mota konA hAthathI thaze? nimittiyAye ka Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 550 ) jainatatvAdarza. paraMtu tamArA snehI tamArI pAse rahevA itu buM. kRSNe kadhuM ke de nA. ! tamo rahevA batAM paNa, mAre karelA karmanuM phala to avazya jogavavAnuMja be, paraMtu mane yA duHkhayI te duHkha bahuja adhika lAge The ke:- huM, dvArikA tathA sakala parivAra dagdha yaha javAthI ekalo kozaMbI vanamAM jarA kumAranA tIrathI mRtyu pAmyo, jethI mArA zatrurjane sukha ne mArA mitrone duHkha thayuM. jagatmAM sarva yaduvaMza badanAma thayo. te kAraNayI de jAi ! tamo jaratakhaMDamAM jai cakra, zAraMga, zaMkha, tathA gadA dhAraNa karanA, pIlA vastravAluM chAne garuDanI dhvajAvAluM, mAruM rUpa banAvI, vimAnamAM besI, lokone te pramANe batAvo tathA nIla vastravAlu tAladhvaja, hala, muzala, zastrane dhAraNa kareluM evaM tamAruM rUpa paNa vimAnamAM besI lokone batAvo ne sarva jagoe lokone kaho ke, rAma kRSNa evAzrame ne avinAzI uie, tathA svecchAvihArI bAie. jyAre lokone zrasatya pratIta thA jaze, tyAre amAro sarva apayaza dUra tha jaze. zrI kRSNanuM pUrvokta sarva kathana zrI valanajIe vikArI lIdhuM. balabhadrajI jaratakhaMDamAM AvI kRSNa valanayanuM rUpa karI sarva jagoe vimAnamAM besI, lokone kar3evA lAgyA ke, he loko ! tame kRSNa balamanI arthAt zramo vaMnenI suMdara pratimA banAvI, izvaranI buddhithI, ati Adara satkArathI, tenI pUjA jakti karo ? kAraNa ke zrameja jagatnA racanArA bae, ane sthiti saMhAra karanArA paNa ameja ie. zrame potAnI ichA pUrvaka svarga ( vaikuMTha ) mAMthI cAlyA zrAvIe bae, pharI mArI vA pramANe svargamAM jaie bIe. dvArikAnI racanA zrameja karI hatI, ne meja dvArikAno saMhAra karyo che, kAraNa ke jyAre zrame vaikuMThamAM javAnI ichA karIe bIe, tyAre dvArikA sahita potAno sarva vaMza nAza karI cAlyA jaie bIe. mArI uparAMta bIjo koi karttA harttA nathI. yA pramANe balabhadrajInuM kahetuM sAMjalI sarva nagara tathA gAmonA loko, kRSNa balamajInI pratimA, sarva jagoe banAvI pUjavA lAgyA. jethI calanajI pratimA pUjanArAune dhana, dhAnyAdi aneka vastuno lAbha prApI sukhI karatA hatA. teja kAraNathI bahu loko ha rijakta yara gayA. jyArathI te jakta thayA tyArathI pustako banAvI kR Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza pariccheda. (uuz) jIne pUrNabrahma paramAtmA izvarAdi aneka nAmothI lakhI temanI stuti karavA lAgyA. jyArathI balanadrajIe kRSNanI pUjA karAvI, tyArazrIja lokoe kRSNano izvarAvatAra mAnyo hoya, ema kema na hoya ? laukika zAstromA kRSNane thayAne pAMca hajAra varSa thayAM be, chAne upara mujabanA vRttAMtane paNa pAMca hajAra varSa thayAM be. te bane tapAsatAM upara mujaba banyAnI hakIkata sAcI sAbIta thAya be. bAvIsamA chAne vIsamA tIrthaMkaranA aMtaramAM bAramA brahmadatta nAmanA cakravartI thayA. tyAra paDhI vANArasI nagarImAM ikSvAku vaMzI - zvasena rAjA thayA. tenI vAmA rANInA putra zrI pArzvanAtha nAmanA devIsamAM tIrthaMkara thayA. tyAra paDhI kSatriyakuMDa nagaramAM ikSvAkuvaMzI siddhArtha nAmamA rAjAnI trisalA rANInA putra zrI varddhamAna ( mahAvIra ) khAmi covIsamAM carama tIrthaMkara thayA. jaratakhaMDamAM varttamAnamAM jainamata je pracalita be, te mahAvIrakhAminA zAsanathIja cAle be, ane je zAstro racAyelAM be, te sarve temanA upadeza anusAreja racAyelAM be. zrI mahAvIrakhAminuM sarva vRttAMta jokhuM hoya to Avazyaka sUtravRtti, kalpasUtravRtti tathA mahAvIracaritrAdi graMthothI avalokana kara. iti zrI tapagachIya muni zrI gaNi maNivijaya taviSya muni buddhivijaya taviSya muni zrAtmArAma AnaMda vijaya viracite jainatattvAdarza zrI rISajAdi mahAvIra paryaMta pUrvavRtAMtanirupaNanAma ekAdaza parichedaH samAptaH // 11 // // atha dvAdaza paricheda prAraMbhaH // yA parichedamAM zrI mahAvIra svAmithI varttamAna samaya sudhinuM vRttAMta lakhIe bIe. zrI mahAvIra jagavAnanA amyAra ziSya mukhya hatA. sarva sAdhu ziSyo cauda hajAra hatA. te mAM 11 mukhya hatA. temanA nAma. 1 iMdra jUti, ( gautamakhAmi ) 2 abhibhUti, 3 vAyubhUti, 4 vyaktasvAmi, 2 sudharmAsvAmi, 6 maMDitaputra, mauryaputra, cha avakaMpita, e acalAtA, 10 maitArya, zrI jagavAnathI dIkSita, batrIza hajAra sAdhvI thai. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainatattvAdarza. zrI jagavaMtanA aneka rAjA jakta (sevaka ) hatA, jerDa zrAvaka hatA, te madhyethI keTalAekanA nAma, zreNika rAjA, udAyana, koNika, udAyI, vatsadezanA udAyana, ceTaka, navamatikadAtriya jAti, navaleDika kSatriyajAti, caMpradyota, zvetarAjA, vijayarAjA, naMdina rAjA, hastipAlarAjA. ityAdi. sAmAnya gRhastho AnaMda, kAmadeva, zaMkha, puSkalI pramukha zrAvako, tathA jayaMtI, revatI, sulasA pramukha zrAvikA lAkho hatI. zrAvaka samudAyamAM eka zrAvaka satyakI nAmano avirati samyagdRSTi hato. tenuM caritra Avazyaka zAstramA nIce pramANe lakhela . vizAlA nagarImAM ceTaka rAjAnI putrI sujyeSTA nAmanI hatI; teNIye kumArI avasthAmAM dIkSA lIdhI hatI, arthAt sAdhvI thara hatI. te ekadA upAzrayanI aMdara sUryanI sanmukha AtApanA letI datI, te avasare peDhAla nAmano parivrAjaka (saMnyAsI) vidyAsika hato, te potAnI vidyAnuM dAna karavAvAste pAtra puruSanI tapAsa karato hato. vicAra evo hato ke, jo brahmacAriNIno putra hoya to dAna zrApavAne uttama pAtra gaNAya. have te saMnyAsIye ekadA rAtriye sujyeSTAne nagnapaNe zItanI AtApanA letI dIgI, te samaye dhuMdha vidyAthI aMdhArAmA teNIne aceta karI teNInI yonimAM potAnA vIryano saMcAra karyo. te avasare sujyeSTA Rtudharmane prApta thara hatI, tethI teNIne garbha rahyo. have sAdhvInA samudAyamA garjanI carcA thavA lAgI, paraMtu atizaya jJAnIye kaDaM ke sujyeSTAyeM koznI sAye viSayasevana karela nathI, ane vidyAdhara saMbaMdhI sarva vRttAMta kahyo, jethI sarvanI zaMkA dUra thara gai. yogya samaye sujyeSTAne putra thayo, te putrane zrAvakoye potAne ghera pAlI moTo karyo, tenuM nAma satyakI pADyu. ekadA satyakI, sAdhavInI sAthe zrI mahAvIra jagavAnanA samavasaraNamA gayo hato, te avasare kAlasaMdIpaka nAmano eka vidyAdhara zrI mahAvIrakhAmine namaskAra karI pubavA lAgyo ke he jagavan mane konAthI jaya je? nagavaMte kaDaM ke thA satyakI nAmanA bokarAthI, tane jaya . te sAMjalI ekadA kAlasaMdIpaka satyakInIpAse gayo, tenI avajJA karI kahevA lAgyo ke jhuM tuM mane mArIza ? ema kahI jorAvarIthI satyakIne potAnA pagabacce nAkhyo, te samaye teno pitA peDhAla zrAvI pahoMcavAthI tenuM saMrakSaNa Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdaza paricheda, (553) kayu. par3I peDhAle potAnI sarva vidyA satyakIne ApI. satyakI mahArohiNI vidyAnuM sAdhana karato hato. satyakIno rohiNI vidyA sAdhana karavAno thA sAtamo nava hato. rohiNI- vidyA sAdhatAM satyakIno jIva pAMca navasudhI jIva (prANa) zrI mAryo gayo. gajavamA potAtuM AyuSya ba madinA bAkI rahete bate rohiNI vidyA sAdhavAMnI zvA thavAthI te zvA pAra pADavAno AraMja ko nahi; paraMtu yA sAtamAM navamAM rohiNI vidyA sAdhavAno AraMja karyo. tenI vidhi lakhIye bIye, anAtha mRtaka manuSyane citAmA salagAve, ane zrAlA cAmaDAne zarIra upara lapeTI DAvA paganA aMguga uparaja unnA rahI jyAMsudhI te citAmAM kASTha salagyA kare tyAMsudhI maMtrano jApa kare. yA vidhi pramANe satyakI vidyA sAdhato hato. te vakhate kAlasaMdIpaka vidyAdhara paNa tyAM zrAvI pahoMcyo. teNe citAmAM lAkaDAM nAkhI sAta divasasudhI ani bujhAvA dIdho nahi.jethI satyakInI dRDhatA dekhI rohiNI devI sAdAt pragaTa thaz, kAlasaMdIpakane kahevA lAgI ke tuM vighna kara nahi ? kAraNa ke hu~satyakI upara tuSTamAna tha sijha thayelI DhuM. rohiNI devIye tatkAla satyakIne kaDaM ke he satyakI ! tArA zarIramA hu~ kaye rastethI praveza karUM ? satyakIye kahyu, mastaka uparathI praveza kara? rohiNIye mastakane rastethI praveza karyo, jethI satyakIne mastakamAM khADo par3I gayo. devIye tuSTamAna az mastakanA khADAnI jagAye jIjA netrano AkAra banAvyo. have satyakI traNa netravAlo prasiddha thayo. ekadA satyakIye vIcAra kayoM ke peDhAle mArI mAtA, je rAjAnI kumArI kanyA hatI tene bagADelI be, tethI tene zi-. kSA karavI jozye, ema nizcaya karI, teNe yotAnA pitA peDhAlane mArI / nAMkhyo. jethI lokoye satyakI, nAma ruja (jayAnaka) pADI dIdhuM, kAraNa ke jeNe potAnA pitAne mArI nAMkhyo, tenA karatAM bIjo koNa vadhAre jayAnaka kadevAya ? have satyakIye vicAra kayoM ke kAlasaMdIpaka mAro kuzmana , te kyA ? jyAre sAMjalavAmAM Avyu ke te amuka jagAye , tyAre te tenI pAse pahoMcyo. kAlasaMdIpaka tene dekhI jAgyo, satyakIye tenI pUMTha pakaDI. kAlasaMdIpaka nIce uMce, jyAM tyAM nAgato rahyo, paraMtu satyakIye teno pIDo mukyo nahi. anukrame kAlasaMdIpake sa 70 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (554) jainatattvAdarza. tyakIne jUla thApamA pADavAvAste traNa nagara banAvyAM, satyakIye vidyAthI traNe nagarane salagAvI dIdhAM. bevaTe kAlasaMdIpaka nAsIne lavaNa samujanA pAtAla kalazAmA cAlyo gayo. satyakIye tyAM jaz kAlasaMdIpakane mArI nAMkhyo. panI satyakI vidyAdhara cakravartI thayo, traNa saMdhyAsamaye sarva tIrthakarone vaMdanA karI nATaka karato havo. jethI Ijhe satyakIkheM nAma mahezvara pADyuM. mahezvara (satyakI) ne be ziSyo thayA. eka naMdIzvara, bIjo nAdIyA. nAdIyAne vidyAnA balazrI balada banAvI levAmAM zrAvato, ane tenA upara besI mahezvara aneka krIDA, kutuhala karato hato. mahezvara zrImahAvIra jagavaMtano avirati samyagdRSTi zrAvaka hato, paraMtu atyaMta kAmI hato, ane brAhmaNonI sAthe tene bahuja vera hatuM, tethI vidyAnA balathI teNe seMkaDo brAhmaNonI kumArI kanyAu~ne viSayasevana karI bagADI hatI. anukrame vIjA lokonI tathA rAjA pramukhathI vahu tathA putrIunI sAthe te viSaya sevana karavA lAgyo, paraMtu tenI vidyAnA jayathI koi tene kAMza paNa kahI zakatuM nahotuM. je koi tenI ADe zrAvato,te mAryoM jAto hato. mahezvare vidyAnA balathI eka puSpaka nAmanuM vimAna banAvyu, temAM vesI potAnI zchA mujaba pharato hato. e pramANe teno kAla vyatIta thato hato. ekadA mahezvara ujAyanI nagarImAM Avyo. tyAM caMpradyota rAjAnI zivA nAmanI rANI zivAya bIjI sarve rANIunI sAthe teNe viSaya joga koM. vIjA lokonI vahu, putrI pramukhane paNa bagADavA lAgyo; jethI caM pradyotane atyaMta ciMtA thavA lAgI. teNe vicAra karyoM ke evo ko upAya karIye ke jethI mahezvarano vinAza thara jAya; tenI vidyAne lIdhe kAM paNa upAya cAlyo nahi. have te nagaramAM umA nAmanI eka atyaMta rupavaMta vezyA rahetI hatI. teno evo niyama hato ke je koza tene amuka saMkhyAtuM dhana Ape, te tenI sAthe viSaya sevana kare. ekadA mahezvara te vezyAne ghera gayo. vezyAye tene Adara satkAra karI tenI sanmukha be phUlo rAkhyAM, eka khileDhuM, ane bIjuM khilyAvinAnu. mahezvare khilelA phUla tarapha potAno hAtha pasAryo, tyAre umAye khiTyA vagaranuM phUla mahezvaranA hAthamA Apyu, ane kahyu ke zrA phUla (kamala) tamArA yogya .. mahezvare punhyu ke zrA kamala mArA yogya kema ? tyAre umAye kayu ke zrA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daza pariccheda. (uuu) khilyA vinAnA kamala samAna kumArI kanyA be, je tamane joga karavAvAste vala be, ane huM to khilelA phUla samAna DhuM. mahezvare kayuM ke tuM paNa mane ati valla bo. e pramANe vArtAlApa karI banne japArTa viSayamAM zrAsakta thayAM mahezvara umAnA dAvajAvacI teneja ghera rahevA lAgyo. umAye mahezvarane potAne zradhIna karI lIdho, jethI umAnuM vacana mahezvara ullaMghana karI zakato nahoto. e pramANe keTaloeka kAla vyatIta thayo, tyAre caMdrapradyote umAne bolAvI bahuja zrAdara satkAra tathA dhana Apa ke tuM mahezvarane yA vAta pucha ? ke evo koi samaya be, ke je vakhate tamArI pAse kAM paNa vidyA rahetI nathI ? umAye yuktipUrvaka pUDhI kadevAnuM vacana zrAyuM. have umAye mahezvarane pubdhuM he svAmi / mane eka jAtanI bahuja bIka be. ApanI vidyA ko vakhate jatI rahe be ke kema? teno khulAsA karo, jethI mane nirAMta thAya. mahezvare kathaM he vane ! tuM vicAra kara nahi. mArI vidyA jatI nathI. mAtra jyAre huM maithuna sevana karuM huM, tyAre mArI pAse kAM paNa vidyA rahetI nathI, arthAt te vakhate mArI vidyA cAlatI nathI. have jamAye mahezvaranI sarva binA caMdrapradyotane kahI dIdhI, jethI caMdrapradyote umAne kayuM ke mAro mahezvarane mAravAno vicAra be, jethI tArI sAthe te joga jogavato hoya, dhane tene mAye evI goThavaNa kara. umAye kanuM ke mane mAravI nahi. rAjAye ka ke bahu sAraM. pI yukti pramANe caMdrapradyote umAnA gharamA sunaTone gupta rAkhyA. jyAre mahezvara umAnI sAthe viSaya sevanamAM mana ghara banenA zarIro paraspara eka zarIravat tha gayAM, tyAre rAjAnA sunaToye banene kApI nAMkhyA, ane nagarano upadrava dUra kayoM. dave mahezvaranI sarve vidyAye mahezvaranA ziSya naMdIzvarane potAno adhiSThAtA banAvyo. jyAre naMdIzvare potAnA gurune upara mujaba viTaMbanAthI mAryAnI vAta sAMjalI, tyAre vidyArthI ujayanI upara zilA vikurvI; chAne kar3evA lAgyo ke de mArA dAso ! have tame kyAM jazo ? huM sarvane cUrNa karI nAkhuM khuM huM sarva zaktimAn izvara buM. koino mAryo marato nathI. huM sadA avinAzI DhuM. yA yAnaka vacanothI loko bahuja DaravA lAgyA, sarve loko vinaMti karI page paDavA lAgyA, tathA sarveye kayuM ke zramArA aparAdha kSamA karo. naMdI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (556) jainatattvAdarza. zvare kayu ke tame teja avasthAmA arthAt umAnA jagamA mahezvaranuM liMga sthApana karI pUjA karo, toja hu~ tasone jIvatA boIM. lokoye teja pramANe aMgIkAra karI pujA karavI zaru karI. naMdIzvare teja pramANe aneka gAma, nagaromAM lokone DarAvI maMdiro vaMdhAvyAM, temAM pUrvokta zrAkAre jagamAM liMga sthApana karI pUjA karAvI,A zrImahAvIranA aviratI samyagradRSTi zrAvaka mahezvaranI utpatti be. zrI mahAvIra khAminA samayamA rAjagRha nagaramAM zreNika rAjAnI celaNA rANIne koNika nAmano putra ayo. koNikane tenA pitA zreNikanI sAthe pUrva janmanuM vera hatuM, tethI koNika moTo thatAM teNe zreNikane gAdIuparathI ugaDI, pakaDIne pAMjarAmAM keda karyo; ane rAjyagAdI upara pote vege. ekadA potAnI mAtA celaNAe prasaMgavazAt koNikane kaDaM ke tuM tArA pitAne jevo vahAlo hato, tevo koi paNa vIjo putra vahAlo na hoto, kAraNa ke jyAre tuM vAlaka hato, tyAre tArI AMgalI pAkI hatI, jethI tane rAtrie vilakula nimA AvatI na hotI, ane zrAkhI rAta tuM royA karato hato. te vakhate tArA pitA tArI AMgalIne potAnA mukhamAM laz tane ArAsa thavA mATe te pAkelI AMgalItuM rudhira tathA paru cusI, thukI kADhatA hatA; ityAdi aneka prakArathI tArA pitAye tArI upara sneha karela , ane teM to pUrvanA upakArano badalo tene pAMjarAmAM ghAlI keda rAkhavArupa karelo . mATe vAha ! putra ! tArI lAyakI keTalI kahu~ ? mAtAnA yA pramANenA vacano sAMjalI koNika bahuja kuHkhI thayo, ane potAthI yayelA akAryane mATe rovA lAgyo, ane vicAra kayoM ke hu~ poteja jaz pitAzrIne mArA hAthathI pAMjarAmAMthI kahADI rAjya siMhAsana upara vesADaM. evA nizcayathI kuhADo laz doDato pitAnI pAse zrAvyo. zreNike vicAra karyoM ke koNika kuhADo laz doDato mArI upara Ave be, jebhI Aje sane kevI rIte kamotathI mAraze ? evA jayathI zreNika kAMzka khAine marI gayA. jyAre koNike potAnA pitAne marI gayelA dIga tyAre te bahuja royo tathA kuTavA lAgyo, ane zratyaMta zokamAM nimagna thayo. jyAre rAjagRhanI bahAra tathA aMdara zreNikanA rAjamehelo tathA siMhAsanAdi dekhato, tyAre te atyaMta dilagIra thato. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza pariccheda. (YUG) duHkhI rAjagRha nagara boDI teNe caMpAnagarI potAnI rAjyadhAnI banAvI, ane tyAM rahevA lAgyo: to paNa pitAnI sevA mArAthI ghara nahi pitAnuM kArya mota thayuM. evA vAraMvAra vicAra yAvavAthI teM bahuja duHkhamA rahevA lAgyo, paDhI maMtrIe ekamata karI prachannapaNe eka pustaka banAvyuM, temAM evaM kathana lakhAvyuM ke, je putra potAnA maraNa pAmelA pitAne vAste, piMDapradAna, vastrajoDa, AbhUSaNa, zayyA pramukha brAhmaNone pe, te sarva zrAddhAdi sAmagrI tenA pitAne prApta thAya be. yA pustakane ghumADAvAlA makAnamAM rAkhI ghumADAthI prAcIna (junA) pustakajevuM banAvI dIghuM. paThI yA pustaka kopika rAjAne saMjalAnyuM. koSi paNa pitAnI jati vAste piMDapradAnAdimAM bahuja dhana vAparyu. tyArathIja marIgayelA pAbala piMDapradAna zrAddhAdi pravRtta thayela De. jagatmAM paNa prasiddha be ke karNa rAjAye zrAddha calAvela be, te yAja kopika rAjAnuM nAma lokoe karNa rAjA karI lakhI dIdhuM be. have prayAga tIrthanI utpatti lakhIe bIe. yannikAsuta jainAcArya zratyaMta vRddha zrai jatAM, gaMgAnadI utaratAM kevalajJAna pAmyA, chAne jyAM prayAga be, tyAM potAnuM zarIra boDI mukti pAmyA, te sthale devatArjae munino nirvANa mahotsava karyo, tyArathI prayAga tIrthano mahimA thayo. mahAvIra svAminA vakhatamAM je rAjA pramukha tathA vyavahArA dinuM svarupa hatuM, tathA jainamatano vistAra ito te sarvanuM svarUpa yAvazyakasUtra, vIracaritra, vRhatkalpAdi zAstrothI jANavuM. zrI mahAvIra svAminA samayamAM rAjagRha nagaramAM zreNika rAjA thayA. tenI pAla kopika, zreNikanA maraNa paDhI koNike caMpAnagarI vasAvI, adhikAra pUrvekahyoH have ko zikanA maraNa paDhI teno putra udAyI rAjA thayo, te kokinI pAula tenA bharaNa paDhI udAsa thavAthI caMpA boDI pADalIputra ( paTanA ) vasAvI potAnI rAjyadhAnI karato havo. zrI mahAvIra jagavaMta vikrama saMvatathI ( 999 ) varSa pahelAM pAvApurI nagarImAM hastipAla rAjAnI purAtana rAjyasanAmAM bahoMtera varSanuM zrAyuSya jogavI kArtika vadI zramAvAsyAnI rAtrie pAule prahare padmAsane baiThA thA zarIrAdi zeSa cAre karmanI sarva upAdhI boDI nirvANa Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) jainatattvAdarza. pAmyA. te samaye moTA ziSyomAM gautamasvAmi tathA sudharmAsvAmi zrA beja ziSyo vidyamAna hatA. bAkInA nave ziSyo zrI mahAvIra na. gavaMta vidyamAna thakAM, eka mAsanA anazana karI kevalajJAna pAmI mukti pAmyA hatA. agIyAre moTA ziSyo jJAtinA brAhmaNa hatA. cAra veda aneka vedAMgAdi sarva zAstronA vettA hatA. agIbAre ziSyonA malI (40) caumAlIsaso vidyArthI hatA. teUno vRttAMta lakhIebIe. __ jyAre zrI mahAvIra nagavaMtane kevalajJAna utpanna thayu, te samaye madhyapApA nagarImA somala nAmano hija yajJano zrAraMja karato hato. te yajJa prasaMge sarva brAhmaNomAM zreSTa pUrvokta gautamAdi AgIbAre AcAyone AmaMtraNa karyu hatuM. te yanUminI izAna dizAe mahAsena nAmanA udyAnamAM zrI mahAvIra nagavaMtanuM samavasaraNa ratna, suvarNa, raupyamaya, anukrame traNa gaDha saMyukta devoe vanAvyu. te samavasaraNanI vacamAM siMhAsana upara vesI zrI mahAvIra nagavaMta upadeza ApavA lAgyA. te samaye zrAkAza mArge, seMkaDo vimAnomAM veThA thakA, cAre prakAranA devatA jagavaMta zrI mahAvIra svAminA darzana vAste temaja upadeza zravaNa karavA :AvatA hatA. te ne dekhI yajJa karanArA brAhmaNoe jANyaM ke zrA sarva devo sAdAt amArA yAnI AhutI sevA Ave be. eTalAmAM devatArDa to yajJanUmine boDI nagavAnanA caraNomAM jaz hAjara thayA. valI vIjA loko paNa zrI mahAvIra jagavaMtanA darzana karI tathA upadeza sAMjalI gautamAdi paMDitone kahevA lAgyA ke, bhAje yA nagarInI bahAra sarvajJa, sarvadarzI nagavAn zrAvyA be. tenuM rupa evaM De ke tenuM yathArtha varNana karavAne koi paNa zaktivAn nathI; ane teno upadeza evo De ke temAM kAMza paNa saMzaya paDato nathI, valI lAkho devatA temanA caraNonI sevA kare be; jethI zrAje amAraM atyaMta moDhe jAgyodaya thayu, ke evA sarvajJa arihaMta jagavaMtanA darzana zrame pAmyA. jyAre gautamajIe lokonA mukhathI sarvajJa evaM vacana sAMjavyu, tyAre temanA manamAM Arupa agni salagI uThI; ane bolI uvyA ke, mArAthI adhika ane sarvajJa bIjo koNa ne ? hamaNAMja jara tenA sarvajJapaNAne parAsta karuM , ityAdi aneka garva saMyukta vacano kahADyAM; par3I zrI mahAvIra jagavaMtanI pAse te pahoMcyA. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdaza pariccheda. (eyae) dUrathIja zrI jagavaMtane cotrIza atizaya saMyukta, tathA iMdro devo ane manuSyothI parivRta dIThA. dekhatAMja bolavAnI zakti maMda thara gai. jagavaMtanI sanmukha jatAMja, zrI bhagavaMte temane bolAvyA. he gautama iMDanati ! tame yAvyA ? gautamajIe manamAM vicAryu ke, mAruM nAma paNa yA jANe be; paraMtu temAM zuM Azcarya ? jagatmAM prasiddha evA mane koNa jAtuM nathI? mAruM nAma levAthI huM kAMi tene sarvajJa mAnuM nahi; paraMtu mArA mananAM je saMzaya be, te saMzaya jo te dUra kare to huM tene sarvajJa mAnuM. takAla jagavaMte kaM he gautama ? tamArA manamAM thA saMzaya be- jIva be ke nahi ? ane te saMzaya tamane vedonI paraspara viruddha zrutiyothI thayela . te zrutiyo kahIye bIye. " vijJAna ghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevAnu vinazyati na pretyasaMjJAstItyAdi " tenAthI viruddha, yA zruti be, " savai zrayamAtmA jJAnamaya ityAdi " yA zrutiyono artha tamArA manamAM jema jAsana yAya be, mahuM tamane kahuM huM te sAMjalo. prathama zrutino artha tame yA pramANe karo bo- nIlAdi rUpa hovAthI vijJAnaja caitanya be, viziSTa je nIlAdi tetha je ghana te vijJAnaghana, te vijJAnaghana yA pratyakSa parividyamAna rUpa pRthvI, chApa, teja, vAyu, AkAza, yA pAMce bhUtothI utpanna yaha pharI tenI sAtheja nAza thara jAya be, zrarthAt bhUtono nAza thavAthI, tenI sAthe vijJAnaghanano paNa nAza ghara jAya be, te kAraNathI pretya saMjJA nathI, arthAta maraNa paDhI pharI paraloka gamana, nara, nArakAdi janma yato nathI. zrA zrutithI jIvanI nAsti zrarthAt teno abhAva siddha thAya che. dave bIjI zruti kar3e be ke - zrA zrAtmA jJAnamaya arthAt jJAna svarUpa be, ityAdi. tetha zrAtmAnI siddhi thAya be. yA baMne zrutiyo paraspara virodhI hovAthI sis nizvaya ra zakato nathI. valI bIjA paNa zrAtmAnA svarupamAM paraspara virodhI mata be. koi kaDhe be ke, yataH // etAvAneva puruSo, yAvA niMpriyagocaraH // jar3e vRkapadaM pazya, yadravadatyavaduzrutAH // 1 // valI bIjA matavAlA kahe be ke yataH // " na rUpaM nikSavaH pulaH " zrarthAt zrAtmA mUrta. valI eka zrAgama evaM kahe be ke yataH // " zrakarttA nirguNo joktA AtmA" arthAt karttA, satva, raja, tama yA traNa guNothI rahita sukha " Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAdaza pariccheda. (KES) jerjae 4 zrI prajavasvAminI pATa upara zrI ziyyaMjavasvAmi beThA manaka sAdhu vAste zrIdazavaikAlika sUtranI racanA karI tenI utpatti yA pramANe - ekadA prastAve prajavasvAmine rAtrinA vicAra thayo ke mArI pATa upara koNa besaze ? jJAnabalathI vicAratAM sarva saMghamAM potAnI pATa yogya koi dekhavAmAM zravyaM nahI, tethI para darzanavAlAI tarapha jJAnavalayI dekhavA lAgyA. anukrame temaNe rAjagRha nagaramAM ziyyaMjava jaTTane yajJa karatAM thakAM potAnI pATa yogya dIvA tatkAla prabhavasvAmi vihAra karI saparivAra rAjagRha nagaramAM zrAvyA. potAnA be sAdhune Adeza kayoM ke tame yajJasthAnamAM jaI nikSAvAste dharmalAna kaho, ane yajJa karanArAne yA pramANe kaho- "aho kaSTamokaSTaM tattvaM vijJAyate na hi " bane sAdhu gurunA pradeza mujaba pUrvokta sarva karyu. jyAre brAhmaNoe "hokaSTaM " ityAdi zravaNa karyu, te vakhate yajJavADAmAM ziyyaMjava brA ne yajJadIkSA levAnI hatI, tethI te yajJavADAnA daravAjAmAM ujA hatA, jethI temaNe paNa muniyonuM " ahokaSTaM " ityAdi zravaNa karyu. takAla te vicAravA lAgyA ke zrAvA upazamapradhAna sAdhu kadApi - satya bolatA nathI, tethI temanA manamAM saMzaya thayo, jethI upAdhyAya ne puyaM ke tattva zuM be ? upAdhyAyajIe kartuM ke cAra vedamAM je kathana karela be teja takhabe, veda uparAMta bIjuM tattva nathI, ziyyaMjave kayUM ke tame dadipAnA lothI mane tattva batAvatA nathI. valI rAgadveSarahita, nirmama, niHparigraha, zAMta, dAMta, mahaMta evA muniyonuM kathana kadApi satya hotuM nathI, tethI have tame mArA guru nathI, tame to janmathI jagatne ugavAnI bAjI racI beThA ho, mATe zikSAyogya boH vAste kAM to mane tattva - batAvo ? ane tema nahi karazo to talavArathI huM tamAruM ziracheda karIza. emakatAM yatyaMta krodhanA AvezamAM AvI javAthI miyAnathI talavAra bahAra kADhI. upAdhyAye prANAMta kaSTa dekhI kayuM ke zramArA vedomAM paNa ema lakhela be, tathA amArI AmnAya paNa evIja be ke jyAre ko mAruM ziracheda karavA yAve tyAreja tattva kahevuM, anyathA nahI. tethI have huM tamane tatva kahuM huM. zrA yajJasthaMjanI nIce zrahaMtanI pratimA sthApana karelI be, ane tenI pravRnna rIte nIceja pUjA karavAmAM Ave be. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) jainatatvAdarza. tenA prajAvadhI yajJanA sarva vighno dUra thara jAya be. jo yajJasthala nIce arhatanI pratimA na rAkhavAmAM Ave to mahAtapA sijhaputra tathA nArada, thA baMne yajJane vidhvaMsa karI nAkhe . paDI upAdhyAyajIe sthaMna ukheDI arhatanI pratimA batAvI, ane kahyu ke yA pratimA je devanI , te deva, zrI arhatano kathana karelo dharma, jIvadayA rUpa tatva ke ane zrA je vedapratipAdya yajJa , te sarva hiMsAtmaka rUpa hovAthI viDaMbanA rUpa be, paraMtu zuM karIe ? jo ame ema na karIe to amArI zrAjIvikA cAlatI nathI. have tuM tattva samajI le, ane mane boDI de; tathA paramAIta tha jA. kAraNa ke meM tane mArA peTane vAste bahu divasa rakhaDAvyo be. gurunu zubha aMtaHkaraNa thayevU jANI zivyaMjave tene namaskAra karyo, ane kahyu ke yathArtha tattvano prakAza karavAthI tame have sAcA upAdhyAya bo. ema kahI tuSTamAna thaz yajJanI sarva sAmagrI suvarNapAtrAdi ziyyaMjave upAdhyAyane ApI dIdhI, ane pranavasvAmi pAse jaz tattva svarUpa pubI dIkSA lIdhI. temano zeSa vRttAMta pariziSTaparva graMthathI jANI levo. ziyaMjava svAmi agavIza varSa gRhasthAvAsa, agIthAra varSa sAmAnya sAdhu, ane tetrIza varpa yugapradhAnAcArya padavI jogavI, sarva zrAyu vAsaTha varSatuM jogavI zrImahAvIra jagavaMta panI zragaNuM varSe svarge gayA. 5 zrIziyyaMjavasvAminI pATa upara yazonaasvAmi bega. te bAvIsa varSa gRhasthavAsa, cauda varSa vrataparyAya, pacAsa varSa yugapradhAna padavI. sarva zrAyu bAsI varSatuM nogavI zrImahAvIra panI (147) varSe kharge gayA. 6 zrI yazonalasvAminI pATa upara eka saMnUtavijaya zrane bIjA nAvAhusvAmi, A baMne bega. saMnUtavijayajI beMtAlIsa varSa gRhavAsa, cAlIsa varSa vrataparyAya ane ATha varSa yugapradhAna padavI, sarva zrAyu nevu vaparnu jogavI svargamAM gayA. zrInabAhusvAmie 1 zrAvazyaka niyukti, 5 dazavakAlika niyukti, 3 uttarAdhyayana niyukti, 4 zrAcArAMga niyukti, 5 sUtrakRtAMga niyukti, 6 sUryaprajJapti niyukti, rISijASita niyukti kalpaniyukti, e vyavahAra niyukti, 10 dazAniyukti, thA daza niyuktiyo; tathA 1 kalpa, 2 vyavahAra, 3 dazAzrutaskaMdha, zrA traNa navamA pUrvamAthI ujhAra karI banAvyA. valI jabAhusaMhitA nAmarnu ati vistAravADaM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdaza pariccheda. (LEP) jyotiSa zAstra banAvyuM. upasargahastotra banAvyuM. evIrIte jainamatavAlAI upara bahuja upakAra karyo. bAhukhA mine varAha mihira nAmanA eka sagA nAi hatA, te prathama to jainamatanA sAdhu thayA hatA, paDhI sAdhupaNuM tajI dIdhuM, temaNe varAhI saMhitA banAvI. vikramAdityanI sajAmAM je varAha mihira paMDita hatA te bIjA varAhamihira thayA be. saMhitAkAraka te nahIM. temanuM sarva vRttAMta pariziSTa parvathI jANavuM zrImadrabAhukhAmi pIsatAlIsa varSa gRhasthAvAsa, sattara varSa vrataparyAya cauda varSa yugapradhAna, sarva zrAyu DhoMtera varSanuM jogavI zrImahAvIra pachI ( 170 ) varSe kharge gayA. zrI saMbhUtavijaya tathA zrImadrabAhu khAminI pATa upara zrIsthUlakhAmi beThA temano sarva vRttAMta pariziSTa parva graMthathI jANavo. 1 pra javakhAmi, 2 ziyyaMjavakhAmi, 3 yazojasvAmi, saMbhUtavijaya, 5. jabAhusvAmi, 6 sthUlana thA va yAcAyoM cauda pUrvanA vettA hatA. zrI sthUlanajI trIsa varSa gRhasthAvAsa, covIsa varSa vrataparyAya, pIsatAlIsa varSa yugapradhAna padavI, sarva zrAyu navAeM varSanuM jogavI zrImahAvIra pI (215) varSe svarga mAM gayA. zrImahAvIra paDhI base cauda varSe zrASADha zrA cAryano ziSya trIjo nindrava thayo. sthUlinaDajInA samayamAM navanaMdonuM ( 155 ) ekaso paMcAvana varSatuM rAjya utthApI cANAkya brAhmaNe caMdragupta rAjAne rAjya siMhAsana upara besADyo. caMdraguptanA vaMzajoe (108) varSasudhI rAjya karyu. caMdraguptanA pitAnuM nAma morapAla hatuM, tethI caMdraguptano mauryavaMza kadevAya be. caMdragupta jainamatI zrAvaka rAjA hato. caMdragupta tathA nava naMdonuM vRttAMta pariziSTa parva, uttarAdhyayanavRtti tathA ghyAvazyakavRttithI joi levuM. zrI sthUlabhadrasvAmi paDhI uparanA cAra pUrva, prathama saMhanana, prathama saMsthAna vicheda thai gayAM. zrImahAvIra pachI (220) varSe zrazvamitra nAmano cotho kSaNikavAdi nindava thayo. zrIsthUlanajInA samayamAM bAra varSano DukAla paDhyo, pyAre caMdraguptanuM rAjya hatuM; tathA zrImahAvIra paDhI ( 220 ) varSa vityAbAda gaMga nAmano pAMcamo ninhava thayo. zrI sthUlanajI paDhI temanA ve ziSyo eka AryamahAgiri tathA bIjA suhasti sUri zrAtamI pATha upara beThA, zrAryamahAgirinA ziSya 72 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) jainatatvAdarza. 1 bakula, 2 balissaha, balissahanA ziSya zrI umAsvAtijI thayA, jemaNe tattvArthAdi sUtranI racanA karI, umAsvAtijInA ziSya zyAmAcArya, jemaNe pannavaNA sUtranI racanA karI, A zyAmAcArya zrI mahAvIra panI traNaso botera varSe svarge gayA. AryamahAgirijI trIsa varSa gRhavAsa, cAlIsa varSa vrataparyAya, trIsa varSa yugapradhAna padavI, sarva Ayu ekaso varSanuM jogavI svarge gayA. zrIsuhastisUriye eka bhikhArIne dIdA ApI, te nikhArI kAla karI caMDaguptanA vaMzamAM tenA putra visAra, viMDusArano putra azoka, azo'kano putra kuSAla, kuNAlano putra saMprati nAmano rAjA thayo. saMprati rAjAye jainadharmanI bahuja vRddhi karI. zrI kalpasUtranA prathama uddezAmAM zrI mahAvIrasvAminA samayamAM vartamAna samaya sarakhAvatAM bahu thoDA dezomAM jainadharma lakhela . mAravADa, gujarAta, dakSiNa, paMjAba vigere dezomAM je jainadharma pravaH be, te saMprati rAjAnA samayabIja pravarte be. yadyapi varttamAnamAM jainI rAjA nahI hovAthI jainadharma sarva sthale nathI, paraMtu saMprati rAjAnA samayamAMjainadharma nArata varSamA sarvatra hato, tathA unnatipara hato, kAraNa ke saMprati rAjAnuM rAjya madhya khaMDa tathA gaMgA ane siMdhupAra sarva dezomAM hatuM. saMprati rAjAye dharmavRddhimATe potAnA nokarone jainasAdhuH vanAvI, potAnI AjJA mAnanArA rAjAzaka, yavana, phArasAdi dezomAM hatA, te dezomAM paNa mokalyA hatA. teye te rAjA ne jainanA sAdhurjanA AhAra, vihAra, AcArAdi sarva vatAvyA hatA,temaja samajAvyA hatA. vAda sAdhuUno vihAra te dezomAM karAvI te dezanA lokone jainadharmI karyA hatA. saMprati rAjAye ( ee) navANuM hajAra jIrNoddhAra jinamaMdironA karAvyA; tathA (26000) bavIsa hajAra navA jinamaMdiro baMdhAvyAM; sonA, cAMdI, pItala, pASANa pramukhanI savAkoDa pratimA banAvI. temanA vanAvelA maMdira, nADola, gIranAra, zatrujaya, ratalAma pramukha aneka sthale ase dekhela . saMprati rAjAnI pratimA to ame seMkaDo dItI The. saMprati rAjAnuM saMpUrNa vRttAMta pariziSTa parvAdi graMthothI jANavU. suhasti sUrie uDAyananI rehenArI nasA zegaNInA putra avaMtIsukamAlane dIkSA ApI. je sthale avaMtIsukamAle kAla koM, te sthale Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAdaza pariccheda. (492) tenA mahAkAla nAmanA putre jinamaMdira baMdhAvyuM teM maMdiramAM potAnA pitAnA nAmacI avaMtI pArzvanAthanI mUrti sthApana karI. kAlAMtare bAhmaNoe potAnA balavAna samayamAM te maMdiramAM mUrttine nIce dabAvI upara mahAdevanuM liMga sthApana karI mahAkAla maMdira prasiddha karI dIdhuM. jyAre ujayanamAM vikrama rAjA thayo, te avasare kumudacaMdra ( siddhasena divAkara ) nAmanA jainAcArye te maMdiramAM kalyANamaMdira stotra banAvI stuti karI, jethI zivaliMga phATI vacamAMthI tatkAla pUrvokta pArzvanA thanI mUrti pharI pragaTa i. teno itihAsa yA pramANe be. vidyAdhara gaani skaMdilAcAryanA ziSya vRddhavAdi zrAcArya thayA. te avasare uyanamAM vikramAditya rAjA hato. teno maMtrI devarUSi brAhmaNa hato, kAtyAyana gotrI hato; tene devasikA nAmanI strI hatI. teno putra siddhasena vidyAnAM zranimAnathI sarva jagatnA lokone tRNavat samajato hato; buddhimAM paNa mArA samAna koi nathI ema mAnato hato. mane je mane vAdamAM jIte teno huM ziSya thai jAuM ema jyAM tyAM vivAda karato hato. vRddhavAdi zrAcAryanI kIrti tenA sAMjalavAmAM atyaMta yAvI, tethe tenI sAthe vivAda karavA sukhAsana ( pAlakhI ) mAM besI jaruca tarapha jato hato. te avasare vRddhavAdi paNa javitavyatAnA yoge sanmukha zravatA tene malyA. baneno melApa yatAM paraspara ghAlApasaMlApa thayo. siddhasenajIe kartuM ke mArI sAthe tame vAda karo. vRddhavAdie kayuM ke vAda to karUM, paraMtu yA jaMgalamAM hAra jItano koi sAkSi nathI. siddhasenajIe kartuM yA je gAya carAvanArA gopo be, teja mArA tamArA sAkSI thA, te jene hAyoM kahe, te hAya. vRddhavAdie kayuM tamane jo tema kabula hoya to mAre inakArI nathI. jale teja sAkSi rahe. have tame vAda calAvo ! tatkAla siddhasenajIe atyaMta baTAdAra saMskRta bhASAmAM potAno vAda zaru karyo, ane te vAda samApta karyo, te sAMjalI gopoe ka ke to kAM paNa jANatA nathI, kevala lAMbA barADA pADI - mArA kAnamA dhAka pADe be. have gopoe vRddhavA dine kayuM he vRddha ! tuM bola ? vRddhavAdi avasara dekhI, kacha bAMdhI, goponI jASAmA bolavA lAgyA, ne thoDaM thoDaM kudavA paNa lAgyA te zravasare temaNe je baMdono uccAra J Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (572) jainatattvAdarza. karyo temAMthI kAMzka lakhIe bIe:- "navi mAriye navi coriye, paradAragamana nivAriye // thovAdho vaMdAzya, samgimahe maTTe jAiye. // 1 // valI bolavA tathA nAcavA lAgyA // baMda // kAlo kaMbala nIco vaha, bAjarija dIvaDo thaTTa // evaDa paDI nIle jADa, avara kiso le sagga ni. lADa // 2 // ityAdi gopo sAMjalI bahuja khuzI thayA, ane kahevA lAgyA ke vRddhavAdi sarvajJa be, amane kevo mIThage, kAnane sukhadAyaka tathA zramArA yogya upadeza karyo. siddhasena to kAM jANato nathI. gopono nirNaya sAMjalI sikasenajIe vRddhavAdine kaDaM he jagavan ! tame mane dIkSA zrApI potAno ziSya banAvo, kAraNa ke mArI pratijJA De ke jo gopo mane hAryoM kahe to huM hAryoM, ane tamAro ziSya huM banu. vRddhavAdie kaDaM ke thA goponI sanAmAM vAda vivAda zo ? te pramANenA vAdavivAdathI hArajIta kahevAya nahi. tame gupura (jaruca) mAM rAjasanAmAM cAlo; sajA samada mAro tamAro vAda vivAda thaze. siddhasenajIe kahyu ke hu~ nale vichAn holaM, paraMtu avasarano jANa nathI, zravasaranA jJAtA tame Tho, tethI mane hAryoM samajI dIkSA zrApo. sijhasenajIe pUrvokta kahyA batAM vRddhavAdi AcArya tene rAjyasanAmAM vivAda karavA sAru lai AvyA. rAjyasattA samada vivAda thayo, temAM siddhasenajIno parAjaya thayo,teNe zrAcArya pAse dIkSA lIdhI, gurue tenuM nAma kumudacaMdra pADyu. paDI jyAre AcArya padavI prApI tyAre pharI siisena, divAkara nAma rAkhyu. pI vRddhavAdi to anyatra vihAra karI gayA, ane sikasena divAkara zravaMtI (ujAyana) mAM gayA. ujayanano saMgha sanmukha Avyo, ane sijhasena divAkarane sarvajJaputra evaM biruda zrApyu, ema virudAvalI bolatAM avaMtI nagarInA cokamAM zrAvyA. te avasare vikramAditya rAjA hAthI upara caDelA sanmukha zrAvatA mavyA. rAjAe sarvajJaputra evaM viruda sAMjalI tenI parikSA vAste hAthI upara vegA vegaMja manathI temane namaskAra karyo. AcArye tatkAla dharmalAja kahyo. rAjAye punyu, vaMdanA karyA vinA Ape mane dharmalAja kema zrApyo ? zuM dharmalAna bahu sasto be? AcArye kahyu, thA dharmalAna koDa ciMtAmaNi ratnothI paNa adhika be, je koi amane vaMdanA kare ke, Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zadaza pariccheda. (273 ) teneja zrame dharmalAja kahIye bIye. valI ema paNa nathI ke tame amane vaMdanA nathI karI. tame paNa potAnA manathI vaMdanA karI be. manaja sarva kA - - mAM pradhAna be, te kAraNathI me dharmalAna kahyo be, ane tamoe paNa mArI parikSAvAsteja manathI namaskAra karela be. vikrama rAjAe tuSTamAna thai hAthIthI nIce utarI sarva saMghanI samakSa zrAcAryane vaMdanA karI. eka kroDa sonAmahora neTa mukI, zrAcArye sonAmahora lIdhI nahI, kAraNa ke te tyAgI hatA. rAjAye paNa pAThI lIdhI nahi. zrAkhara zrAcAryanI jhAyI saMghanA gRhasthoye jIrNoddhAramAM vAparI dIdhI. rAjAnA daphataramAM to yA pramANe lakheluM be. zloka // dharmalAja iti proke, dUrADu hritapAye // sUraye siddhasenAya, dadau koTiM dharAdhipaH // 1 // zrIvikrama rA jAnI sanmukha siddhasena divAkare ema paNa kartuM hatuM ke // gAthA // puNe vAsa sahasse, sayaMmi varisANa nava navai kalie || hoi kumara nariMdo, tu vikamarAya sAriyo // 1 // zrarthaH puNya evAM eka hajAra ekaso navANuM varSe, he vikramarAya tamArA jevoja kumArapAla nRpa thaze. anyadA sisenajI citrakUTamAM gayA. citrakUTamAM eka ati prAcIna jinamaMdira hatuM, temAM eka bahu moTo sthaMja temanA dekhavAmAM zrAvyo. koine puDhayaM ke, zrA sthaM zAno be ? tethe kayuM ke pUrvAcAryoMye temAM rahasya pustako muhai be. yA sthaM vividha auSadha dravyano banelo, vajjanI jema jalAdithI ne be. kothI yA spaMja kholI zakAto nathI. te sAMjalI sisenajIye te sthaMjanI gaMdha lai pratyauSadharasa tenA upara bAMTyo, tethI kamanI jema sthaM khilI gayo. temAM pustaka dIThAM. temAMthI eka pustaka lai vAMcatAM prathama patramAM ve vidyA lakhelI prApta thai. eka sarasava vidyA, bIjI suvarNa vidyA. sarasava vidyAnuM e bala hatuM ke kArya yAvI paDe tyAre mAMtrika jeTalA sarasava jalAzayamAM nAMkhe, teTalA akhAra betAlIse hathIAra sahita bahAra yAve, paradalano jaMga karI kArya siddha ghayethI adRzya ghara jAya. hema vidyAthI kAM paNa mehenata binA zuddha Dema koTi game te dhAtuthI i zake. zrA bane vidyA siddhasenajIye sArI rIte bIdhI. uparAMta zrAgala vAMcavA jAya be ke sthaMja baMdha thai gayo, sarva pustako vacamAM rahI gayAM, ane AkAzavANI yai ke tuM zrA pustakone vAMcavAne yogya nathI, Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) jainatattvAdarza. zrAgala vAMcIza nahi, vAMcIza to tatkAla maraNa pAmIza. sijhasenajIye DarIne vicAra kayoM ke be vidyA malI tepaNa sAraM thayu. citroDathI vihAra karI sijhasenajI pUrva dezamA kumArapuramAM gayA, teno rAjA devapAla nA. mano hato, tene pratibodhi dRDha jainadharmI koM. rAjA niraMtara siddhAMta zravaNa karavA lAgyo, ema keTaloeka kAla vyatIta thayo. ekadA rAjA gupta rIte gurujI pAse Avyo; AMsuthI netra jarI kahevA lAgyo ke, hejagavan amo vahuja pApI zye, tethI ApanI ati uttama goSTIno rasa pI zakatA nathI. zrame bahuja saMkaTamAM AvI paDyA bIye. AcArye pujyu, tamono a' saMkaTa ? rAjAye kahyu, mArA vairI rAjAu~ bahuM be, te ekatra tha mArUM rAjya laza levA cAhe . AcArye kaDaM rAjan ! Akula vyA- ' kula thA nahi, tamone huM sahAya buM, have tamAre zI ciMtA ne ? rAjA zrA hiMmatathI vahuja khuzI thayo; panI prAcArya rAjAne pUrvokta bane vidyA zrApI samartha koM. te vidyAu~thI paradala naMga thara gayu. temano sarva saraMjAma lUTI lIdho. rAjA AcAryano parama jakta tha gayo.AcArya paNa su. khamAM paDI zithilAcArI yaz gayA. A svarUpa vRddhavAdijInA sAMjalavAmAM AvyuM. upAzrayanA daravAjA pAse unnA rahI kahevarAvyu ke eka buDho vAdI Avyo be. sijhasene bolAvI potAnI sanmukha besADyA. vRddhavAdI potAnuM sarva zarIra vastrazrI DhAMkI vovyA-"zraNa phuhiyaphullamatoDahiM mArovAmoDihiM maNu kusumehiM // acci niraMjaNaMjINa, hiMDa hikAzvaNeNavaNu // 1 // sijhasenane vicAra karatAM zrAno artha sujayo nahi, tyAre vicAravA lAgyA ke mArA guru to nahi hoya? emanI uktino mArAthI artha thara zakato nathI, ema dhArI pharI joyuM to gurune jelakhyA. gurune page paDI vAraMvAra kSamA mAgavA lAgyA, ane padyano artha puravA lAgyA. vRkSavAdIjIe kahyu "zraprApta phala evA phulane toDa nahi, jAvArtha ke A yoga kalpavRkSa, je yoga rUpa vRdanA yama niyama to mUla be, dhyAna rUpa moTuM thaDa jenuM , samatA, kavitva, vaktRtva, yaza, pratApa, mAraNa, uccATana, staMjana, vazIkaraNAdi siDiyo tenA puSpa be, ane kevalajhAna phala le. hajI to yogakalpavRdane phuloja lAgelA , te kevalajJAna rUpa phalathI pAgala phalaze, tethIzrA aprApta phala, puSpAna Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAdaza pariveda. () zA vAste toDe ? tathA pAMca mahAvrata rUpa ropA , tene maroDa nahi. manarUpa puSpothI niraMjana jinarAjane pUja; vanathI vana zuM jamyA kare be? rAjasevAdi bUrA nIrasa phala zuM prApta kare le ? gurunA upadezazrI siddhasenajI zidA pAmyA. rAjAne puDhI guru sAthai anyatra vihAra karI gayA, ane nibiDa cAritra pAlavA lAgyA, aneka zrAcAryodhI pUrvotuM jJAna prApta kayu. vRddhavAdino vargavAsa thayo. bAda ekadA sijhasenajIe sarva saMgha ekage karI kaDaM ke mAro vicAra sarva Agamone saMskRta nASAmAM karI devAno thayo be, zrI saMghe kadyu, zuM tIrthaMkara, gaNadhara saMskRta jANatA na hotA? tee ardha mAgadhI bhASAmAM Agamo zA vAste kAM ? aa pramANe kahevAthI Apane pArAMcika nAmarnu prAyazcitta zrAve , zrApa pote vicArI vyo ? ame Apane zuM kahIe ? siddhasene vicAra karI kayu ke hu~ mauna dharI bAra varSatuM pArAMcika prAyazcitta lai gupta rIte mukhava strikA, rajoharaNAdi liMga rAkhI, avadhUta rUpa dhAraNa karI pharIza. ema bolI gAno tyAga karI nagarAdimAM paryaTana karavA lAgyA. bAra varSa vyatIta thaye ujAyana nagarImAM mahAkAlanA maMdiramAM zephAlikA puSpothI raMgelA vastra peherI sijhasena AvI bega. namaskAra karatA nathI, tethI pUjArI pramukha lokoe kaDaM ke tame mahAdevane namaskAra kema karatA nathI ? sijhasena bolatAja nathI, ema lokaparaMparAthI zravaNa karatAM vikramAditya paNa tyAM AvyA, ane kA "dIra lilido nido kimiti tvayA devo na vaMdyate" sijhasenajIe kA hai rAjan ! mArA namaskArathI tamArA devanuM liMga phATI jaze, panI tamone bahuja kuHkha thaze, te kAraNathI hu~ namaskAra karato nathI. rAjAe kA, liMga phATe to phATavA dyo, paraMtu tame namaskAra karo. tatkAla siddhasena padmAsane besI kahevA lAgyA, sAMjalo! paDI prathama chAtriMzikAthI devanuM stavana karavA lAgyA, yathA // khayaMjuvaM cUtasahastranetra, maneka mekAkSara jAvaliMgaM ||shrvykt mavyAhata vizvaloka, manAdi madhyAMtama puNya pApaM // 1 // ityAdi prathamaja zloka bolavAyI liMgamAthI dhumADA nikalavA lAgyA, eTale loko bolavA lAgyA ke zivajItuM trIjuM netra khulyuM be. hamaNAMja A jinukane netranA agnizrI jazma karI deze. tatkAla vija