Book Title: Jain Dharm
Author(s): Vidyavijay
Publisher: Vidyavijayji Smarak Granthmala Sathamba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004937/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma 255555 lekhaka : Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayadhama sUri jaina graMthamALA pu. 51 nuM punarmudraNa jainadharma : lekhaka : munirAja zrI vidyAvijayajI .. prakAzaka : zrI vidyAvijayajI smAraka graMthamALA sAmA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: zrI vidyAvijayajI smAraka graMthamALAnI vatI zrI jagajIvanadAsa kasturacaMda zAha sAThaMbA (sAbarakAMThA) vAyA-dhanasurA vIra saM2510 dharma saM. 61 vi. saM. 2040 I. sa. 1983 hindI, prathamavRtti 1000 dvitIyAvRtti 2000 siMdhI, prathamavRtti 1000 gujarAtI, prathamavRtti 2000 dvitIyAvRtti 1000 tRtIyAvRtti 1000 kimata: 3 rUApayA muka : zrI jazavaMtalAla giradharalAla zAha zrI pArzva prinTarI, taMboLIne khAMce, amadAvAda-1. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmakathA siMdhamAM gayA pachI, jema jema sidhI bhAIo, baheneAnA paricaya thatA gayA, tema tema mane mAlUma paDayuM ke pa A lekemAM mAMsa ane dArUnA pracAra ghaNA che, chatAM siMdhanI A hiMdu jAtimAM zraddhA, bhakti ane saralatAnA guNu praza'sanIya che. e uparAnta jijJAsAvRtti paNa che. AvI prA AgaLa zuddha ane niSpakSa evAM sAcAM tattva rajU karavAmAM Ave, te A prajA enA Adara kare ane dhIre dhIre A atimAM je kurivAjo che, tene dUra kare. A vAtane dhyAnamAM rAkhI vyAkhyAnA dvArA upadeza pracAra karavAnI sAthe sidhI bhASAmAM thoDAM nAnAM nAnAM pustakA bahAra pADavAnI yojanA karI. sidhImAM anuvAda karI ApavAnuM kAma, haidarAbAdavALAM ahena pAvatI sI. eDavAnI khI, e. e lIdhuM. pariNAme 'saccA sAdhu ', 'saccA rAhabhar', ' ahiMsA' ane ' phulana mUka" A cAra pustakA si dhImAM pragaTa karavAmAM AvyAM. te pachI jainadharmanA mukhya mukhya siddhAntAthI leAkAne jANItA karavA mATe : Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka pustakanI AvazyaktA mane mAlUma paDI. A AvazyaktAnI pUrtine mATe "jainadharma? e nAmanuM eka pustaka hiMdImAM lakhyuM. A che A pustakanI janmakathA, A pustakanI hiMdI bhASAnI pahelI AvRtti bahu ja jaladI khatama thaI jatAM, tenI bIjI AvRtti rUpe 2000 nakale chapAI ane siMdhImAM 1000 nakale chapAI, jenuM nAma " naI ti" rAkhavAmAM AvyuM hatuM. gujarAtI janatAne lAbha mATe tene gujarAtI anuvAda paNa bahAra paDyo. aMgrejI anuvAda paNa thaI rahyo che.' bhAratIya dharmomAM "jainadharmanuM sthAna ghaNuM UMcuM che. enI prAcInatA ane pavitratAmAM koI paNa vidvAnane zaMkA nathI rahI. jyAM sudhI jainadharmanuM mULa sAhitya saMsAranI sAme nahotuM AvyuM, tyAM sudhI loke jainadharma mATe kaMI ne kaMI kahetA hatA. koI ene brAhmaNadharmanI antargata batAvatuM, to kaI che nAstika darzanemAMnuM eka darzana darzAvatuM, keI 'bauddha" ane "jaina"ne eka samajatuM, te ke bhagavAna mahAvIrane calAvela dharma batAvatuM ane koI pArzvanAthathI enI utpatti batAvatuM. Ama aneka kalpanA leke karyA karatA. paraMtu jyArathI jainadharmanuM adbhuta sAhitya jagatanI sAme upasthita thayuM ane aitihAsika jodhakhoLa karanArAone AnI ati prAcInatAnAM pramANe maLyAM, tyArathI saune e svIkAravuM paDyuM ke kharekharI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte jainadhama ati prAcIna, pavitra, svataMtra ane Astika dharma che. jene e mAnelA covIsa tIrthakaromAMthI keTalAye tIrthakarenAM nAmo vedamAM paNa Ave che, ethI spaSTa che ke jainadharma vedakALathI paNa prAcIna che. mahAbhAratamAM trakaSabhAvatAranuM varNana jyAre jovAyuM, tyAre tene svIkAravuM paDayuM ke jenonA 24 tIrthakara paikI pahelA tIrthakara Sabhadeva hatA, jemane lAkho-karoDa varSa thaI cUkyAM che. Aja sudhImAM jeTalA prAcIna zIlAlekho tathA anyAnya sAmagrIo maLI che, te uparathI paNa vidvAnone e mAnya rAkhavuM paDyuM che ke jainadharma ati prAcIna dharma che. jainadharmanA mULa siddhAnta prakAzamAM AvavAthI jyAre jagatane e jANyuM ke bauddhonA siddhAntamAM ane jainadharmanA siddhAntamAM ghaNuM attara chetyAre e mAnavuM paDayuM ke jainadharma ane bauddhadharma na eka che ane na jainadharma bauddhadharmanI zAkhA che. AvI rIte jaina dharmanA siddhAntomAM Izvara, puSya, pApa, svarga, naraka, punarjanma AdinI mAnyatAo jevAthI mAlUma paDayuM ke jainadharma nAstika dazana nathI. antamAM jainadharmanI prAcInatA ane pavitratAnA saMbaMdhamAM pAzcAtya vidvAne paNa vicAre badalavA paDyA che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r jarmanInA jagavikhyAta DA. hu`na jekAmIe lakhyuM cheH-- my "In conclusion let me assert conviction that Jainism is an original system, quite distinct and independent from all others, and others, and that, therefore it is of great importance for the study of Philosofical thought and religious life in ancient India." (Read in the congress of the History of Religions.) arthAt antamAM mane mArA nizcaya jAhera karavA gho ke, jainadhama e mULa dha che, badhA danAthI sarvathA bhinna che, ane svata Mtra che, prAcIna bhAratavanAM tattvajJAna ane dhArmika jIvananA abhyAsane mATe te ghaNA mahatvanA che. ' 1 lAkamAnya sva. tilaka mahAzaye sana 1904nA DisembaranA phezarI" patramAM lakhyuM che keH-- r graMthA tathA sAmAjika vyAkhyAna dvArA mAlUma paDe che ke jainama anAdi che. e vAta nirvivAda tathA matabhedati che. A viSayamAM itihAsanAM prabaLa pramANe che. ane nidAna I. sa.thI para6 varSa pahelAMnA jainadharma siddha ja che. mahAvIrasvAmI jainadhama ne punaH prakAzamAM lAvyA, Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vAtane Aja 2400 varSa vyatIta thaI cUkyAM che. bauddhadharmanI sthApanAnI pahelAM, jainadharma phelAI rahyo hate, e vAta bilakula vizvAsa karavA gya che. covIsa tIrthakaromAM mahAvIra svAmI antima tIrthakara hatA. ethI paNa jainadharmanI prAcInatA mAlUma paDe che. bauddhadharma pAchaLathI utpanna thaye, e vAta nakkI che, AvI rIte ITAliyana vidvAna che. TesIderIe eka sthaLe kahyuM che ke - jainadharma UMcI paMktine che. enAM mukhya to vijJAnazAstranA AdhAra upara racAyelAM che, evuM mAruM anumAna ja nahi, pUrNa anubhava che. jema jema padArthavijJAna AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema jainadharmanA siddhAnta siddha kare che." kahevAnuM tAtparya ke jenadharma prAcIna, pavitra ane Astika che, emAM have vidvAnamAM be mata nathI rahyA. te chatAM paNa, jainadharmanA siddhAntAthI ghaNA ochA lako paricita che, tyAM sudhI ke khuda jainadharmane mAnavAvALA jemAM paNa, enA mULa tatvonuM jJAna bahu ja ochuM che. enuM e ja kAraNa che ke sarvasAdhAraNane upayogI thaI zake evA prakAranuM sAhityasajana bilakula nahi jevuM ja thayuM che. bALako ane yuvakone paNa jainadharmanuM mULa jJAna thAya, evA prakAranAM pustakono abhAva che ane Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 khIjI taraphathI ajaina vidvAnA ane sarvasAdhAraNa lokA paNa vagara mahenate jaina siddhAntA samajI zake, evAM judI judI bhASAomAM lakhelAM pustakAnA abhAva che. kahevAnI jarUra nathI ke uparanA uddezA dhyAnamAM rAkhIne A pustaka lakhavAmAM AvyuM che. AnA prAraMbhamAM sAmAnya viSayeA lIdhA che ane dhIre dhIre antamAM syAdvAda, naya, saptabhaMgI ane guNasthAna jevA kaMIka kaheNu viSayeA lIdhA che. jaina siddhAntAneA khAnA eTalA badhA vizALa che ke, tenA upara ghaNuM ja lakhI zakAya tema che. parantu jainA ane arjuna, ke je jainadhama thI sAva ajJAta hAya tevAone, tema ja jainasamAjanI dhArmika ane sAmAjika zALAomAM bhaNatA vidyAthI o ane vidyArthinIAne jainadharmanu' Avazyaka jJAna ApavAnA irAdAthI A pustaka lakhAyelu hAI, prAraMbhamAM sAmAnya viSaya laI, pAchaLanA vibhAgamAM tAttvika viSayA levAmAM AvyA che, ane te banI zake teTalA aMze saraLatApUrvaka AlekhavAnA prayatna karyAM che. gujarAtInI A bIjI AvRttimAM yathAzakaya pheraphAra ane keTalAka viSayAnA umere paNa karavAmAM AvyA che. jaNAvatAM hu thAya che ke, je uddezathI A pustaka lakhavAmAM AvyuM hatuM, te uddezamAM ghaNuMkhare aMze sapha LatA maLI che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 A pustakanI hiMdI, urdU ane siMdhI bhASAnI AvRttionA jainetAmAM khUba pracAra thayA che. te uparAnta paMjAba, gujarAta, dakSiNa, mu`baI ane mAravADanI jainasa'sthAo ane zALAomAM A pustaka pAThayapustaka tarIke dAkhala thayu che, eTale A pustakanA lAbha hunnarI vidyAthAo ane vidyArthInIo laI rahyAM che, e Atmasa tASanA viSaya che. A badhu... gurudevanI kRpAnuM phaLa che. zivapurI ( gvAliyara ) kArtika su. 1, 2475 dharmasa. 27 --vidyAvijaya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI AvRtti prasage < ma parama pUjya gurudeva sva. munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA varada haste lakhAyela ane zrI vijayadharmasUri jaina graMthamALA 'nA 51 mA graMtha tarIke prasiddha thayela " jainadharma ' pustikAnI trIjIAvRtti prasa`ge, sarasvatIputra, zrIyut ratilAla dIpacaMda desAI taraphathI, kaMIka nivedna lakhI ApavA mATenuM maLela Ama traNa saha svIkArIne, kaIka lakhIe te pahelAM 45-46 varSanA itihAsa smaraNamAM AvyA vinA rahetA nathI. karAMcI zaheramAM dIkSA svIkAryA pachI paNa huM mArI sagI najare joI zakazo hatA ke, karAMcI tathA tenA sidha kAleAnI jevA ejyukeTeDa parAomAM, pUjya gurudevanA pratidivasanA vyAkhyAnAmAM, vIza ke paccIsa kuTu e ekI sAthe mAMsa, macchI ane zarAbapAnane tyAga karI potAnI jAtane dhanya mAnatA hatA. karAMcI prAparanA vyAkhyAnAmAM paNa vizALa sakhyAmAM jainA, gujarAtI tathA siMdhI, vaiSNuve, pArasIe, musalamAneA ane ravivAra AdinA divaseAmAM AArI sarakAranA meTA heAddedArA paNa AvatA ane ahiMsA, saMyama tathA tapapradhAna vyAkhyAnAthI gadgad thaIne jatAM hatAM. pUjya gurudevanA mULa maMtra ja ahi'sA ane jaina siddhAntAnA pracAranA heAvAthI, karAMcI mukAme, prastuta pustaka hindI, gujarAtI ane siMdhI bhASAmAM lakhAyelu ane prakAzita thayuM hatuM. pa AkhanI jaina pAThazALAo mATe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 paMjAbI bhASAmAM paNa prakAzana pAmeluM A pustaka ghaNuM varSo vItyA pachI paNa Aje trIjI AvRttimAM prakAzita thaI rahyuM che. amadAvAdavAsI zrI rasikalAlabhAI enjanIyaranA hAthe A pustaka AvyuM tyAre temane lAgyuM ke jaina samAjanA bALake ane bAlikAone jaina siddhAnta samajAvavA mATe, A nAnakaDuM pustaka ja ati upacagI che, tema samajIne temanA tathA temanA mitro taraphathI ja A pustaka prakAzita thaI rahyuM che. te mATe temane dhanyavAda. A pustakanuM mudraNakArya zrI pArzva prinTarI e karI ApyuM che ane bAInDIMga 'suprIma bAIDIMga varkase karI ApyuM che te badala temane dhanyavAda ApIe chIe. jaina samAjanI zikSaNa saMsthAonI unnatinI vicAradhArAne rAkhanArA lekhakene, vAcakane, pAThazALAnA siMcAlakone ane chevaTe dhArmika paDitane, mAstarane mArI bhalAmaNa che ke, dhArmika pAThyakramamAM AvA pustakane praveza Apa joIe jethI nirasa banele pAThyakrama sarasa banavA pAmaze. 2030, zAzvatIeALI -paM. pUnandravijaya (kumArazramaNa) - C/o saMbhavanAtha jaina derAsara, bI, paMkaja menzana, varalI 400,018 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama - pUrvArdha : i. - 6 14 0 1. navakAra maMtra 2. OM ema 3. anAnupUvI 4. cAra maMgala Adi 5. jaina dharma . tIrthakara ... 7. zrI mahAvIrasvAmI 8. saMgha : 9. deva . 10. guru 11. dharma 12. samyakatva athavA samyagdarzana 13, jJAna, 14. cAritra-saMyama 15. gRhasthadharma 16. bAra vrata ... 17. cauda niyama ... 18. gRhasthanuM dinakRtya 19. dayA 20, dhyAna 21. lehyA 36 51 54 pas * 61 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - uttarArdha : 71 8 = re 22. jIva 23. ajIva 24. puNya 25. pApa 26. Azrava 27. saMvara 27.3 nijerA 28. baMdha 29. ATha karma ... 29. mokSa 30. 14 guNazreNi-guNasthAnaka 31. pAMca kAraNa... 32, syAdvAda 33. naya : 34. saptabhaMgI : : : : : : : : : : : : : : : che? 17 144 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [ pUrvArdha Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puriztA ! sathameva samaminAnadghi 1 saccassa ANAe se uvaTTie mehAvI mAraM tarai || (AcArAMga sUtra) samabhijJAna-parinAna karI, he jIva!, satyanuM ja satyanI AjJA upara UbhelA buddhizALI nara mAra-mRtyune tarI jAya che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (1) navakAra maMtra namA arihaMtANa, nameA siddhANuM, namA AyariyANu.. namA uvajjhAyANu, nameA leAe savvasAhUNa esA 5ca namukkArA, savvapAva paNAsaNA; magalANaM ca santhesi, paDhama" havaI maMgalam jaina dharmanA A sahuthI moTA maMtra che. AmAM dhruva (Izvara) ane gurune namaskAra karelA che. A maMtrane haMmezAM jApa karavAthI divasa sArI jAya che, kAnI siddhi thAya che; rAga, zAka, saMtApa badhuM dUra thaI jAya che. zraddhApUrvaka Ane rAja jApa karavA joIe. A mtrane navakAra matra kahe che. savAramAM UThatAM ane rAte sUtAM 21, 7 athavA 3 vAra A maMtra avazya gaNavA. mAbApAe peAtAnAM bALakAne bAlyAvasthAthI A matra zIkhavavA joIe. n Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) OM em pahelA pAThamAM je 'navakAra maMtra' ApyA che, te jaina dharmanA sauthI mahattvanA ane anAdisiddha matra mAnavAmAM Ave che, temAM prathamanAM pAMca pada parameSThI kahevAya che. parameSThI=parama-iSTa evA pAMca padArtho, ene artha A che : 1. nA arihaMtANuM--arihaMta bhagavAnane namaskAra thAo. 2. namA siddhANuM"--siddha bhagavAnane namaskAra thAo. jaina dharma 3. name AyariyANaM----AcArya mahArAjane namaskAra thA. 4. name| uvajjhAyANa --upAdhyAya mahArAjane namaskAra thAe. 5. namA leAe savvasAhUNaM--saMpUrNa jagatamAM jeTalA sAdhue che, temane namaskAra thAo. 1. arita te che, jene sattatA-kevaLajJAna prApta thayu hoya, ane zarIradhArI avasthAmAM A sauMsAramAM vicaratA hAya. arihaMtanA artha cheH arihaMta. ari-eTale zatru Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha ene huMta eTale haNanAra; zatrune haNanAra-nAza karanAra. AtmAnA zatru 8 karmA che, je AgaLa batAvavAmAM Avaze. AmAMnA cAra zatruone dUra karavAthI kevaLajJAna prApta thAya che, eTale arihaMtapada prApta thAya che. siddha te che, je kevaLajJAna prApta karIne A zarIrane paNa ADI cUkayA che; arthAt azarIrI padmAkSapada prApta karyuM" che. AcAya te che, je sAdhu-samudAyanA nAyaka hAya. upAdhyAya te che, je sAdhuone jJAna--dhyAna karAve 5 -bhaNA ve. sAdhu te che, je pAMca mahAtratAnuM ( ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane nirlabhatA-niSparigrahanu... ) sa thA pAlana karatA hAya. jagaprasiddha 34 ( ema )mAM A paMca parameSThInA samAveza thAya che. arthAt nA pamAM pAMca namaskAra AvI jAya che. jue, A pAMca prathamAkSarAne lA. parameSThIne parameSThInA arihaMtanA siddha ( siddhanuM khIjuM nAma azarIrI che, tethI )-azarIrInA AcAya ne a. a. A. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da 6 upAdhyAyanA sAdhu (sAdhunuM khInnu' nAma muni che, tethI ) munine ane have Ane vyAkaraNanA niyamathI sadhi a+a=, A+A, A+u=e m'meLavavAthI 'Ama' thAya che. AkRti che. jaina dharmomAMnI AkRti mAnavAmAM Ave che. my jaina dhama u. ni A prAcIna OM A prakAranI , karI. OMkAranA jApa karavAthI paNa devaguru baMnene namaskAra AvI jAya che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (3) anAnupUvI je paMca-parameSThInuM nAma levAmAM AvyuM che, tenuM dhyAna cittanI ekAgratAne mATe atyaMta upayogI che. Aje jyAM jAo tyAM loko e ja pUche che ke, mALA pheravatI vakhate ke dhyAna karavAnA samaye cittanI ekAgratA nathI rahI zakatI. citta jyAM tyAM bhaTake che, to tene sthira rAkhavAne zuM upAya ? A upAyomAM A paMca parameSThIne namaskAranI anAnupUvI bahu ja upayogI che. anAnupUvIne e artha che ke ulaTa sulaTa naMbarane dhyAnamAM rAkhIne te naMbaravALA padane namaskAra kare. jemAM pAMca pada A anukrame che - 1. namo arihaMtANuM. 2. namo siddhANuM. 3. namo AyariyANuM. 4. namo uvajhAyANuM. pa. name e savvasAhUNuM. have A anukrama naMbarane ulaTasulaTa mUkavAmAM Ave ane je naMbara je jagyAe hoya, te jagyA parathI te naMbaravALA padane namaskAra karavAmAM Ave. udAharaNArtha Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12:3:45 1130415 3,20405 12 3,1475 21 45 |~|~|~||~| jaina dharma ||||||e [es][ |||||jI|m =|-|-|| 1024 201145345 201 . jApa karanAre barAbara dhyAnamAM rAkhavuM paDaze ke anukramathI eka eka khAnAmAM je je aMka che, te khAnAmAM te aMkavALA padane namaskAra karavA. pahelA 3 aMka hAya ! namA AyariyANaM' pada kahevu... joIe. pachI 2 hAya tA namA siddhANuM' kahevuM joIe, 1 pachI 4 hAya tA - namA uvajajhAyANaM ? ema kahevu joIe. 35 A prakAre eka-e kASTaka ja nahi, aneka krASTaka banAvI zakAya che. ane e prakAre na kharavAra namaskAra karavAthI cittanI ekAgratA sArI rahe che. A pAMca padAnA namaskAra pachI nava padanA, agiyAra padana, ema vadhAratAM manuSya potAnA cittane khUba khUba kAbUmAM lAvI zake che, ane e ekAgratAthI dhyAna karI zake che. * Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama (4) cAra maMgala Adi jaina dharmamAM cAra maMgala, cAra leAkeAttama ane cAra zaraNa--e traNa vastue mahattvanI mAnavAmAM AvI che. zubha-azubha prasa`gamAM AtmazAnti mATe, A traNenuM smaraNu, svayaM athavA gurumukhathI karavAmAM Ave che jaina dharma nA anuyAyI A traNa vastu avazya mAne che ane e ja enI zraddhA che. te traNa vastue A che H-- cAre magala. 1. cattArI mA~galam 1. aritA moMgalam . 2. siddA moMgalam. cAra magala. arihaMta e moMgala che. siddha e mA~gala che. 3. sAdR moMgalama. sAdhu e maoNMgala che. 4. kaeNvalipannatto dhammA maMgalam . dhruvaliprakAzita dharma e moMgala che. cAra lAkAttama, 1. arihaMtA leAguttamA. 2. siddhA lAguttamA, cAra lAfAttama, arihaMta leAAttama che. siddha leAkeAttama che. sAdhu leAkeAttama che. 3. sAdR leguttamA. 4. kevalipannatto dhammA lAguttameA. kevaliprakAzita dharma lAhAttama che. 2, cattArI lAguttamA, Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma cAra zaraNu. 3. cattArI saraNuM pahajajAmi. cAra zaraNu. 1. arihaMte saraNuM pavanajAmi. huM arihaMtanuM zaraNa lauM chuM. 2. siddha saraNuM pavajAmi. huM siddhanuM zaraNu lauM chuM. 3. sAhU saraNe pavansami. huM sAdhunuM zaraNa lauM chuM. 4. kevalipannAM dharma saraNuM huM kevaliprakAzita dharmanuM pavanajAmi. zaraNa lauM chuM. pagaDaM saccasi dhitti kuvvaha - AcArAM ! spaSTa rUpe satya para sthiratA kare ! Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (5) jaina dha 6 jaina dha` ' e kAI AjakAla navA utpanna thayele dharma nathI : sabhA ke sAsAyaTI (Society) nathI, rikA ke saMpradAya nathI. " jaina dharma " e AtmAne zAMti devAvALA dharma che, duHkha-dAvAnaLathI bacAvanArA dharma che, ceArAzInA pherAthI cheDAvanArA dharma che. kAI paNa dezanA, kAI paNa vezanA, kAI paNa jatinA manuSya jaina dharmanuM pAlana karI zake che. * jainadharmI ' e vizvadharma (Universal ) che. " jaina ? e zabda nA artha che jitavuM. jite te ntyio che, kane dUra karyA che; leAbha, meAhane mArI bhagADayAM che, 11 6 " ji' dhAtuthI banelA che. ' ji jina '. jeNe saMsArane jeNe krodha, mAna, mAyA, temanuM nAma che jina '. * jina kahe! ke Izvara kaheA, ekaja vAta che. te IzvaranA jinanA batAvela je dharmo, tenuM nAma che 'jaina dharma', ane je jaina dharmanuM pAlana karanAra che te 'jaina '. * jina 'nI AjJAnuM pAlana karanAra koI paNa manuSyane > ' jaina " kahI zakAya che. jainadharmanA siddhAMtAnuM pAlana karavu joIe. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma tIthakara samaya samaya para jyAre lekamAM dharmanI zithilatA Ave che, tyAre dharmanI jAgRti karAvanAra, zuddha mArgane dekhADanAra, jagatamAM zAMtinI sthApanA karanAra, samAjanI vyavasthA karanAra--evA mahApuruSo utpanna thAya che. A mahApuruSe ghera tapasyA kare che, saMyamanuM pAlana kare che, duniyAdArIthI virakta thaI jAya che. bhayaMkara kaSTane sahana kare che, zatru-mitrane samAna gaNe che, meha-mamatvane tyAga kare che. ema karIne kevalajJAna-atIndriyajJAnasarvajJatAne prApta kare che. kevaLajJAna thavAthI, traNe lokanA samasta padArthone pitAnA jJAnathI dekhI le che. bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI badhI vAte pitAnA jJAnathI pratyakSa karI le che; pratyeka manuSyanA mAnasika vicArone paNa jANI le che. evI saMpUrNatAne meLavyA pachI ja saMsAranA jIvone upadeza Ape che; kema ke jyAM sudhI koI bAbatamAM apUrNatA rahe, alpajJatA rahe, tyAM sudhI temanA kathanamAM, temanA upadezamAM, temane batAvelA mArgamAM nyUnatA rahevAnI saMbhAvanA che; ane jyAre sarvajJa thaI jAya che, tyAre temanAmAM koI aMzamAM paNa asatyatA AvavAnI saMbhAvanA ja nathI rahetI. e ja kAraNa che ke jaina dharmanA uddhAraka antima tIrthakara bhagavAna mahAvIrasvAmIe, AjathI lagabhaga 2500 varSa pahelAM je siddhAMto Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 13 prakAzita karyA, te Aje paNa vijJAna (Science) dvArA siddha thaI rahyA che. tIrthakara pitAnuM AyuSya pUruM karyA pachI, A zarIrane choDIne muktimAM jAya che, kemake temanAM badhAM karmo kSaya-nAza pAme che. te pachI temane punarjanma thatuM nathI, teo siddha thaI jAya che. lAkho, karoDa, abajo varSomAM evA tIrthakara 24 thAya che. 24 thI vadhAre-ochA thatA nathI. chellA kALanA. 24 tIrthakaronAM nAma A che - 1. RSabhadeva 13. vimalanAtha 2. ajitanAtha 14. anantanAtha 3. saMbhavanAtha 15. dharmanAtha 4. abhinaMdana 16. zAMtinAtha 5. sumatinAtha 17. kuMthunAtha 6. padmaprabha 18. aranAtha 7. supArzvanAtha 19 mahinAtha 8. caMdraprabha 20. munisuvratasvAmI 9. suvidhinAtha 21. naminAtha 10. zItalanAtha 22. neminAtha 11. zreyAMsanAtha 23. pArzvanAtha 12. vAsupUjya 24. mahAvIrasvAmI AmAM antima tIrthakara mahAvIrasvAmI thayA che. vartamAnamAM je jainadharmanuM zAsana cAle che, te zrI mahAvIrasvAmIe prakAryuM che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (7) zrI mahAvIra svAmI jaina dharmanA antima tIrthakara bhagavAna mahAvIrasvAmI magadha dezanA kSatriyakuMDa nagaranA rAjA siddhArthanA putra hatA. emanuM mULa nAma vardhamAna hatuM. emanI mAtAnuM nAma trizalAdevI hatuM. emane eka moTA bhAI hatA, jemanuM nAma naMdivardhana hatuM ane eka bahena hatI, jenuM nAma sudanA hatuM. - vardhamAna, jyAre mAtAnI kukSimAM AvyA, tyAre mAtAne 14 uttamottama svapna AvyAM hatAM. tenAthI ja mAtA-pitA jANuM zakyAM hatAM ke, A putra koI mahApratApI thaze, balka je divasathI A jIva garbhamAM AvyuM te divasathI mahArAjA siddhArthane tyAM Rddhi, samRddhi, sattA, yaza, kIti Adi badhI vAte vRddhi thavA lAgI, tethI mAtApitAe saMkalpa kare ke jyAre A bALakane janma thaze, tyAre enuM nAma vardhamAna rAkhIzuM. caitra sudi terasane divase ene janma thaye. devatAoe paNa moTo utsava manAvyuM. rAjAe paNa atyaMta harSa ane ati udAratApUrvaka janmelsavAdi vidhi-vidhAna karyA, ane nAma vadhamAna rAkhyuM. - bAlyAvasthAthI ja vardhamAnanI zakti abhuta hatI. meTA meTA devatAo paNa emane calAyamAna karI zaktA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 15 nahetA, sApa hoya ke siMha hoya, koI paNa emane DarAvI zakatuM nahIM. game tevI zaktionI sAme thavuM, e emanA DAbA hAthane khela hatuM. e zaktithI teo "vIra athavA mahAvIrane nAme oLakhAyA. vardhamAna kumAra, jevA jabaradasta zakitazALI hatA, tevA ja bAlyAvasthAthI ja apUrva jJAnI hatA. keI viSaya emane zIkhavAnI jarUra nahotI. ane jevA te jJAnI hatA, tevA ja vairAgI paNa hatA. temane sAMsArika sukhomAM liptatA na hatI. topaNa mAtA-pitAnI AjJAthI temaNe lagna karyuM. temanI patnInuM nAma yAda hatuM. yazodAthI temane eka putrI paNa thaI, jene jamAlInI sAthe vivAha karavAmAM Avyo. - vardhamAnane sAMsArika kAryomAM kaMI paNa rasa nahote, bakke temaNe te pitAnuM bhaviSya dekhI ja lIdhuM hatuM. teo saMsAranA uddhAraka thavAnA hatA. tyAgIomAM sarvotkRSTa thanArA hatA. 28 varSanI uMmaramAM mAtA-pitAne dehAnta thayA pachI, temaNe moTA bhAI naMdivardhana pAse pitAne sAdhu thavAnI AjJA mAgI. mAtA-pitAnA virahanA duHkhamAM, laghu baMdhunI sAdhu thavAnI vAta "dAjhA upara DAma" jevI lAgI. naMdivardhana, vadhamAnanI caryA-raheNIkaraNIthI samajatA hatA ke, teo A saMsAramAM raheze nahi; nakakI sAdhu thaI jaze, topaNa temaNe be varSa vadhAre rahevAnI sAgraha vinaMtI karI. vardhamAne svIkAra karI. jo ke vardhamAna, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 16 bhAInI sAthe ja rahyA, sAdhu na thayA, paraMtu sAMsArika krAI paNa kAmAM na paDayA. gRhastha heAvA chatAM tyAgI ja rahyA. peAtAnA nimitte kaI paNa kArya na thavA dIdhuM; ane na pAta paNa kaMI AraMbhika--pApavALu kArya karyuM.... trIza varSanI uMmaramAM vadhu mAna-mahAvIra dIkSita thayA. eka varSa pahelAthI ja dAna devAnuM zarU karyuM, leAkeAnI daridratA dUra karI. mahArAntana"vidha ne ane devatAoe emanA meATA samArAha-ADaMbarapUrvaka dIkSA-utsava karyo. dIkSA laIne mahAvIra have sAcA mahAvIra thaIne bhramaNa karavA lAgyA. gheAra tapasyA karavI ane kaSTAne sahana karavAM--e ja mahAvIranuM kAryaM hatuM. dhyAna, samAdhi, yAga emAM mahAvIra dattacitta-magna thayA. kAI ne kAI nimittathI leAkeAe kaSTa devAmAM bAkI na rAkhI; paraMtu mahAvIra samajatA hatA A kaSTAne sahana karavAthI ja mArA AtmAnA vikAsa thaze, ane jyAre samyagajJAna 'nI prApti thaze, tyAre ja mArA mekSa thaze. kAIe emanA pagamAM Aga lagADI khIra pakAvI, teA kAie AvIne emanA kAnamAM khIlA ThokavA. jenI marajImAM je AvyuM te karyuM. mahAvIra zAMta rahyA-gabhIra rahyA, 'cU'' paNa na karyu. caDakauzika nAga-sApa, je evAra hatA ke te jaMgalamAM je kAI jatuM, te tenI javALAthI ja marI jatuM. mahAvIrane leAkeAe ghaNI nA pADavA chatAM te jaMgalamAM gayA ane te sApanA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma dUra upara UbhA rahIne dhyAna karavA lAgyA. mahAvIranI AtmazakitanA keTalA prabhAva ! sApa mahAvIranA page sa de che, paraMtu mahAvIranA zarIramAMthI leAhInA badalAmAM sapheda dUdhanI dhArA nIkaLe che. mahAvIra yA--buddhithI tene upadeza Ape che. caMDakauzikane AtmajJAna thAya che; ane tene udvAra thAya che. bhagavAna mahAvIre A pramANe bAra varSa sudhI tapasyA karI ane kaSTAne paNa sahana karyAM.. vIranI tapasyAnuM A uparathI anumAna karI zakAya che ke temaNe bAra varSamAM phakata 349 divasa ja bhojana lIdhu* hatu.... mahAvIre jeTalI tapasyA karI, te badhI anna ane jaLa vinA ja karI. tapasyAnA divaseAmAM pANI sudhdhAM mukhamAM nahi nAkhavuM--e mahAvIranI tapasyAnI vizeSa utkRSTatA hatI. mahA A tapasyAnA agninI evI prajvalatA hatI ke je prajvalatAthI temanAM karmI bhasmIbhUta thaI gayAM, divyajJAna prakaTa thayu, leAkAlAnuM jJAna thayuM, AtmasvarUpa dekhI lIdhu, saMpUrNatA prApta thaI. 17 kaivalya prApta thayA pachI, prabhu mahAvIre have saMsAranA jIvAne satyamArga dekhADavAnu zarU karyuM. jyAM sudhI bhagavAne kevaLajJAna prApta na karyu , tyAM sudhI bhagavAna mauna rahyA. temaNe upadeza na dIdhA, trIza varSa sudhI bhinna bhinna sthAneAmAM bhramaNa karatAM bhagavAna mahAvIrra, aneka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jaina dharma prakAranA tattvAnA prakAza karyo, temaNe saMsAranuM svarUpa peAtAnA upadezamAM tAdaza batAvyuM. bhagavAnanA upadezamAM ahiMsA, sayama ane upadezamAMthI Atmika tapanu prAdhAnya che. bhagavAnanA vikAsane prakAza maLI zake che. bhagavAna mahAvIre je upadeza ApyA, temAM kAI paNa prakArane Agraha nahi hatA. bhagavAnanuM eka ja lakSya hatuM : jenI dvArA me divyajJAna prApta karyuM che, te dvArA sauMsAranA samasta javA divyajJAna kaivalyane prApta kare, ane jeve! hu* mahAvIra banyA chuM, tevA ja samasta jIve paNa mahAvIra ane' meTAmeTA rAjA-mahArAjAo paNa mahAvIranA upadeza para mugdha anyA. meTAmeTA dhurdhara vidvAnA temanA upadezathI-temanA darzanamAtrathI ja mugdha thaIne ziSya-sAdhu thayA. bhagavAna mahAvIrane upadeza sAjinaka hatA. jagatanA prANImAtrane upakAraka hatA. kaivalya thayA pachI 30 varlDa arthAta peAtAnA chara varSanA AyuSya sudhI bhagavAna saMsArane sAce mA dekhADatA ja rahyA, ane aMtamAM bihAra--( paTanA )nI pAse pAvApurI nAmanA sthAnamAM temanuM nirvANa thayuM, bhagavAnanA nirvANuM thayAne Aje 244 varSa vItI cUkayAM che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (8) sadha . A prakAranuM kevaLajJAna prApta karyA pachI, te mahA puruSA dharmanI prarUpaNA kare che; ane saMdha "nI sthApanA kare che. saMdha'nI sthApanA tene kahe che ke je sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA--e cAranA samUhane saMgaThita kare che. tyAre ja te 'tIrthaMkara " ( ' tIrthaM ' eTale ' sa*dha 'nI 'kara' eTale sthApanA karanAra) kahevAya che. > (1) sAdhu te che ke je puruSa gRhasthAzramathI virakta thaI sa thA tyAgI banI jAya che. 19 (2) sAdhvI te che ke je strI gRhasthAzramathI virakta thaI sarvathI tyariMganI banI jAya che. (3) zrAvaka te che ke je puruSa gRhasthAzramamAM rahIne jeTalA aMze banI zake, teTalA tyAga kare che; ne nimita rahe che. zraddhA, viveka ane kriyAvALA zrAvaka hAya che. (4) zrAvikA te che ke je strIe gRhasthAzramamAM rahIne, jeTalA aMze banI zake teTale tyAga kare che, ane niyamita rahe che, je zraddhA, viveka ane kriyAvALI hAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 (9) deva jainadharmamAM deva e prakAranA mAnavAmAM AvyA cheH 1. laukika, 2. leAkeAttara, laukika devanA cAra bheda cheH 1. bhuvanapati, 2. vyaMtara, 3. jayAtiSka ane 4. vaimAnika, sauMsAranA samasta jIvAne cAra gatimAM vibhAga karavAmAM AvyA che H 1. devagati, 2. manuSyagati, 3. tiya cagati ane 4. narakati, devagatimAM rahenArA jIva paNa sauMsAranA ja jIve che. Rddhi-samRddhi ane bhAga-vilAsathI emanuM sthAna manuSyagatithI UMcuM che; paraMtu temane paNa caurAzInA pherAmAM bhamavu paDe che. temane paNa rAga-dveSa, meAha-mamatva ane karmabandhana che. eTalA mATe ja te devAne laukika deva kahevAmAM AvyA che. jaina dha leAkeAttara deva te che, ke jemanu' rAgadveSa, mAha-mamatva ane samasta karmAnuM AvaraNa dUra thayuM heAya, je sana che, je traNa lekane pUjanIya che, jemaNe peAtAnA nirmaLa jJAnacakSuthI dekhIne padArthonA prakAza karyo che, temane dhruva " athavA paramezvara" kahevAmAM Ave che. - jainadharma kahe che keH -- jeAmAMthI 18 doSa dUra thaI gayA haiAya, te leAkeAttara dhruva che. aDhAra dUSaNa A pramANe che H-- pAMca prakAranA aMtarAya karma jenAM dUra thayAM hAya. aMtarAya te che ke, je kaMI paNa kArya karavAmAM vighnabhUta thAya. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 1. dAna devAmAM vidanabhUta karma dAnAntazaya kama kahevAya che. 2. lAbha prApta karavAmAM vidanabhUta kama lAbhAntarAya karma kahevAya che. 3. vIya-puruSArtha karavAmAM vinabhUta karma vIryAHrAya karma kahevAya che. 4. bhega--je padArtha eka vAra bhegavavAmAM Ave che te bhega kahevAya che. jemake-bhajana vagere. AvI vastune bhogavavAmAM vinabhUta karma bhegAntarAya karma kahevAya che. pa. upabhega-je padArtha aneka vAra bhogavAya te upalega kahevAya che, jemake ghara, AbhUSaNa vagere. AvI upagya vastuone bhegavavAmAM vidabhUta karma upabhogAntarAya kama kahevAya che. A pAMca prakAranAM aMtarAya karma jemanAM dUra thayAM hoya, je ke deva thayA pachI devana-Izvarane dAna devAnI, lAbha uThAvavAnI, puruSArtha karavAnI ane bhagya ke upagya vastuone kAmamAM lAvavAnI jarUra nathI rahetI, kemake samasta vastuothI teo para-dUra thaI jAya che. te paNa A pAMca kAryomAM vina karanArAM karma naSTa thaI javAthI teomAM Izvaratva-prabhupaNAnI zakti utpanna thAya che. je temanAM aMtarAya karmo dUra na thayAM hoya, te teomAM te zakita utpanna thaI zakatI nathI; ane zakti Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jaina dharma nathI te prabhutva paNa nathI-IzvarapaNuM paNa nathI. te zaktino upayoga karavAnI devana-Izvarane jarUra ja nathI hotI. 6. hAsya-hasavuM. 7. rati-kaI paNa padArtha upara prIti. 8. arati-keIpaNa padArtha upara aprema-TheSa thavo. 9. bhaya-DaravuM. 10. jugupsA-ghaNu-keIpaNa kharAba vastune joIne, tenA prati abhAva-tiraskAra pedA tha. 11. zeka-cintA-duHkhI thavuM. 12. kAma-vikAra. 13. mithyAtva--jUThI vAtomAM zraddhA rAkhavI. 14. ajJAna-mUDhapaNuM. 15. nikA-UMdhavuM. 16. avirati-tyAganI bhAvanA na rAkhavI. 17. zaga-sukhanA sAdhanomAM Asakti-dilacaspI- prema rAkha. 18 zreSa-duHkhanAM sAdhane prati abhAva. A aDhAra dUSaNane sarvathA abhAva jemAM hoya te ja deva che, te ja tIrthakara che, te ja Arihanta che, te ja paramezvare che. AmAMthI eka paNa dUSaNa rahe, tyAM sudhI te lokottara deva arthAta paramAtmA kahI zakAya nAha, evuM jaina dharma kahe che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 23 jainadharma kahe che ke Izvara eka che ane aneka paNa che. saMsArathI je jIvo pitAnAM karmono kSaya karIne mekSamAM jAya che, teo vyakti rUpe jAya che. eTalA mATe Izvara-paramAtmA aneka che. paraMtu saMsArathI mukta thayA pachI svarUpathI te badhA AtmA ekarUpa thaI jAya che, te apekSAe paramAtmA eka che. Izvara pharI avatAra-janma dhAraNa karatA nathI, kemake janma-janmAktaramAM javAnuM-avatArane dhAraNa karavAnuM je kAraNa che, te karma che, ane Izvara-paramAtmA thayA pachI kaI karma te rahetuM nathI, arthAt samasta karmonA Avarane kSaya thaI javAthI A AtmA paramAmA, bane che. pachI temane janma dhAraNa karavAnI jarUrata nathI. devane-Izvarane rAga-dveSano abhAva hovAnuM jaNAvyuM che. zarIrane paNa abhAva heI kriyAne paNa abhAva hoya che. jyAre rAga-dveSa nathI, te icchA nathI. IcchA nathI to kaI paNa kAryamAM pravRtti nathI, eTalA ja mATe jaina dharma kahe che keH "Izvara kaI cIjane banAvato nathI, koIne sukha-duHkha data nathI, koIpaNa kAryamAM dakhalagIrI karatuM nathI. A saMsAranI je ghaTamALa cAlI rahI che te svAbhAvika ja che, athavA saMsAranA jIvo je sukhaduHkha bhegavI rahyA che, te pitapatAnA karmAnusAra che." Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma jo ke Izvara kaI letA detA nathI, kAI kA mAM pravRtti karatA nathI, tApaNuM IzvaranI upAsanA--bhakti karavI jarUrI che. kemake ApaNe Izvara thavuM che, ApaNe saMsArathI mukta thavuM che. upAsanA tenI karavI joIe, je saMsArathI mukta thayA hAya. phaLanI prAptine AdhAra phAInA levA-devA upara nathI. dAna karanAra jene dAna kare che, tenAthI phaLa nathI meLavatA, paraMtu dAna devA samaye tenI je sadbhAvanA hAya che, te ja phaLa Ape che-- puNya thAya che. A pramANe IzvaranI upAsanA karavAthI ApaNuM hRdaya je zuddha thAya che, sadbhAvanA thAya che te ja phaLa che. sa MtAnI pAse jaIe chIe, te satA zuM de che paraMtu sa MtAnI pAse javAthI ApaNu aMtaHkaraNa zuddha thAya che, te ja phaLaprApti che. vezyAnI pAse javAthI zuM vaizyA te mANasane narakamAM nAkhI de che? nahi; vezyAnI pAse javAthI te manuSyanuM aMtaHkaraNa apavitra-azuddha bane che, tethI te kharAba karmI upArjana kare che, te ja narakanuM kAraNa che. 24 A ja prakAre IzvaranuM dhyAna, IzvaranI bhakti, upAsanA, prArthanA karavAthI ApaNuM hRdaya zuddha thAya che. A ja phaLa che.x xA IzvaravAdane viSaya bahu gahana che. A viSaya upara mAruM ' IzvaravAda ' e nAmanu pustaka vAMcavAnI bhalAmaNa che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (10) guru jaina dharmamAM guru tatva upara paNa bahu bhAra devAmAM AvyA che. pratyeka manuSya guru nathI thaI zakato. jemAM tyAga hoya, vairAgya hAya, te ja guru thavAne egya che. saMsAranA mANasane kalyANane mArga te ja batAvI zake che ke jeNe kalyANane mArga svayaM pakaDyo hoya. saMsAranA manuSyone tyAgane upadeza te ja ApI zake che ke je svayaM tyAgI heya. je manuSya svayaM hiMsA kare, jUThuM bole, paisA-TakA rAkhe; te manuSya dharmane upadeza karavAne adhikArI nathI. jaina dharmamAM guru Ane mAnavAmAM Avela che - je pAMca mahAvratanuM pAlana kare, je dhIra hoya, bhikSAvRttithI nirvAha karatA hoya, samasta nAnA-meTA jIvo para samabhAva rAkhatuM hoya ane je dharmane upadeza dete heya; te ja "guru" kahI zakAya-guru thavAne egya te che." 1. pAMca mahAvrata A che kAI jIvane takalIpha na devI, hiMsA karavI nahi, jUThuM belavuM nahi, corI karavI nahi (nAnI paNa vastu AjJA vinA levI nahi), saMsAranI samasta strIone mAtA, bahena ane putrI samajIne saMpUrNa brahmacarya pAlana karavuM ane dhana-dhAnya, paisA-TakA, khetIvADI, ghara-bAra, kaI paNa cIjane parigraha rAkha nahi, kaI cIja para mUccha rAkhavI nahi. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 2. dhIrane Azaya e che ke game teTaluM kaSTa paDe, chatAM tene sahana karavuM. gabharAvuM na joIe ane game tevA kaSTAnA samaye peAtAnA vratAthI calAyamAna thavuM nahi. 26 3, bhikSAvRttinI matalaba e che ke sAdhu di rasAI pakAve nahi, gRhasthAnA gharamAM je pakAvelI rasAI, gRhasthA Ape, te laI AvI peAtAnA nirvAha kare. bhikSA paNa pratyeka gharathI eTalI ja le, jethI gRhasthane takalIpha ne thAya ane pharI banAvavAnI jarUra na paDe. eka gharathI sAdhu bhojana na kare. sAdhu peAtAnA nimitte banAvelI cIja na le. 4. samabhAva arthAt zatru hAya ke mitra, rAA heAya OM raMka, duHkhI hoya ke sukhI, nAnA hoya ke meATA, badhA upara samAnavRtti rAkhe; badhAnuM kalyANa cAhe. 5. dharmopadeza--sAdhu hamezAM gRhasthAne dharmanA ja upadeza Ape, arthAt sAdhu kAI prakAre prapaMcamAM na paDatAM leAkAne kalyANane ja mArga bhutAve. uparyukta pAMce niyame sArAMza e che keH-- sAdhu eza-ArAmI na bane, sAdhu dunyavI cIjomAM Asakta na nai. paisA-TakA na rAkhe, strIonA paricaya ane strIone sparzI paNa na kare. rela, ekkA-gADI, meTara, havAI jahAja-eraplena, dhADA, UMTa, yAvat kAI paNa prakAranI savArI na kare. hamezAM page ja bhramaNa kare, varasAdanA divase'mAM cAra mahinA sudhI eka ja sthAnamAM rahe. ATha mahinA bhramaNa kare. nAnA-moTA badhA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 27 gAmomAM jAya. kaI paNa gRhasthane takalIpha na thAya evA prakArane potAno vyavahAra rAkhe. nirdoSa AhArapANane bhikSAvRttithI svIkAra kare. koI prapaMcamAM paDe nahi. dharmane upadeza Ape ane parigraha rAkhe nahi. A ja gurunAM lakSaNa che. saMnyAsIonAM A ja lakSaNe. batAvelAM che. Aje AvA kaLiyugamAM paNa jaina sAdhu AvA prakArane AcAra-vicAronuM pAlana kare che. je samaye lagabhaga samasta saMsAranA sAdhuo pralobhanamAM phasAI gayA che, te samaye eka phakata jaina sAdhu ja che, ke je garama karyA vinA. pANIno sparza paNa karatA nathI, agnine kAmamAM lAvatA nathI, vanaspatine aDakatA nathI, game teTalI garamI hoya. to paNa paMkhAno upayoga karatA nathI, page ja cAle che, paisA-TakAne saMbaMdha rAkhatA nathI, khullA page ane khullA mastake rahe che, bhejanane mATe lAkaDAnAM pAtra, ane be-cAra, oDhavA-pAtharavAnAM vastro potAnI khAMdha para uThAvIne cAle che, varasAdanA cAra mahinA eka ja sthAna para rahe che. temane keI maTha nathI, emanuM koI sthAna nathI. upadeza devo ane sAhityanI sevA karavI; e ja emanuM kAma hoya che. bhikSAvRttithI nirvAha kare che. na koIne takalIpha Ape che ke na kaI prakAranI upAdhi rAkhe che. koI paNa strI, pachI bhale te eka mahinAnI bALA ja hoya ke pitAnI sagI mA. hoya, chatAM aDakatA nathI, dUrathI ja AziSa de che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 (11) dha jaina dharma kahe che ke H----dhanI utpatti kadI thatI nathI. .< < dharma - e teA anAdikALathI cAlyA AvyA che. jema guNa, guNImAM rahe che; tema dharma - dhI mAM rahe che. dharma evI cIja nathI ke je ekalI rahI zake. dharmanuM lakSaNa batAvyu" che. 'vaghuttaDhAvo dho|' vastunA svabhAvanuM nAma che dharma, agninA svabhAva che uSNatA, e ja agninA dharma che. pANIne svabhAva zItaLatA, e ja pANInA dharma che. evI ja rIte AtmAnA dharma che. saccidAna'HmayatA athavA jJAna-darzana--cAritra e ja ene dharma che. jaina dha A dharmanI rakSA karavAnAM aneka sAdhana cheH dAna, zIla, tapa, bhAva, paropakAra, sevA, saMdhyA, Izvarati, prArthanA ItyAdi dharmanAM sAdhanA che. enAthI utpanna thanArI vastu te ja dharma che. arthAt antaHkaraNanu zuddha thavuM tene kahe che dha. athavA krodha, mAna, mAyA, lAbha, meha, rAga, dveSa ItyAdi je abhyaMtara zatru che, tene dabAvavA, dUra karavA tenuM nAma che dharma. A vastuo evI che je dutimAM paDatA jIvone bacAvI le che; tethI tenu nAma dhama che. jenAthI dharma thatA heAya, te dharmanAM kAraNa kahevAya che. te kAraNAnA kArya mAM---dharmamAM upacAra karavAthI te 'kAraNeA ' paNa 'dha" kahI zakAya che; ane tethI ja eka prakAranA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha 29 dharma, be prakAranA dharma, traNa prakAranA dharma, cAra prakAranA dharma--evI ja rIte pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dezaprakAranA dharma --evA dhanA bheda mAnavAmAM AvyA che. sasAranI evI kAI paNa vastu, jenAthI aMtaHkaraNa zuddha thAya, hRzya pavitra ane, karmAMnA kSaya thAya, AtmAne vikAsa thAya--te badhAM dharmanAM kAraNo che; ane tethI ja te dharma che. dAna karavA dharma che, brahmacaryaMnu pAlana karavuM. dharma che, khIjAnI sevA karavI dharma che, ahiMsA, sayama ane tapa e dharma che, kSamA krodhAdi zatruonuM damana karavu dha che, dharma che, zAonuM adhyayana karavuM dharma che, saMsArathI tyAgI thaI sAdhu thaI javuM dharma che, Izvarakita karavI dharma che, kemake A kAryathI puNya thAya che, AtmavikAsa thAya che. jaina dharmanA tIrthaMkarAe A dharmo batAvyA che. karavI dharma che, nirlobhatA rAkhavI. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (12) samyakatva athavA samyagdarzana jaina dharmamAM "samyaphava" para bahu ja jora devAmAM AvyuM che. samyaktva, e AtmAne guNa che. samyaktva e bIja che. jema bIja sivAya aMkure nathI thatA-vRkSa nathI thatuM, tema samaphatva vinA game teTalI kriyAo karavAmAM Ave, prAyaH nirarthaka-niSphaLa ja che. "samyaktvane" sIdhA sAde artha karavAmAM Ave te tene "viveka draSTi kahI zakAya. athavA bIjA zabdomAM kahIe te "samyaktvane" artha thAya che "zraddhA. deva, guru, dharma upara pUrNa vizvAsanuM nAma che "samyakatva. zrI hemacaMdrAcArye yegazAstramAM samyaktvanI sIdhI sAdI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke - devamAM devabuddhi, gurUmAM gurabuddhi ane dharmamAM dharma buddhi tenuM nAma che "samyakatva'. arthAt tIrthakaroe je deva, guru ane dharmanuM svarUpa batAvyuM che, tene deva, guru ane dharma mAnavA-enuM nAma che samyakatva. manuSya bhale gRhastha -dharmamAM rahe, paraMtu tene samyaktva-zraddhA hovI joIe. A samyakatvane samyagdazana paNa kahe che. AnI vyAkhyA paNa umAsvAti mahAtmAe "tatvArthasUtramAM e ja karI che ke -taravAthaE nAnA jIva, ajIva, puNya, pApa, deva, guru, dharma ItyAdi samasta tasava Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 31 padArtha ane tenA arthamAM, saMpUrNa zraddhA enuM nAma che samyagadarzana. A samyagadarzana AtmAne svAbhAvika ja pUrva janmanA saMkArAthI utpanna thAya che. athavA koI nimittathI paNa thAya che. nimitta eTale gurunA upadezathI, dharmagraMthanA. vAcanathI athavA bIjA paNa koI nimittathI thAya che. zraddhA sivAya koI paNa kAryanI siddhi thaI zakatI nathI. jyAM sudhI zraddhA nathI, vizvAsa nathI, samyaktva nathI, tyAM sudhI dharmanuM AcaraNa phakata dekhAvane mATe ja thAya che. temAMthI AtmalAbha maLI zake kharo? nahi ja. - saphavathI viparIta mithyAtva che. arthAta jemAM devanA guNa na hoya tene deva; gurunA guNa na hoya tene guru ane hiMsA Adi durgatine denArI vastuone dharma mAne to te "mithyAtva che. jene samyaktva thAya che, te manuSya dharma kAryomAM sArI pravRtti kare che. tenuM aMtaHkaraNa dayALu ane paropakAramAM tatpara rahe che. deva, guru, dharmanI sevAmAM tatpara rahe che. muktine adhikArI paNa bane che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra ( 13) mAna hindu dharmazAstromAM AtmAne sattvacita-AnaMdamaya batAvyA che. jainadharmamAM darzana-jJAna-cAritramaya kahyo che, vastu eka ja che. kevaLa zabdAntara che. arthathI te eka ja vAta che. temAM jene cit ' kahyuM che, tene ja jaina dharmamAM samyag 'jJAna ' kahyuM che. jaina dharma jenAthI vastunuM svarUpa jANI zakAya, tenuM nAma che jJAna. jainazAstromAM jJAnanA pAMca bheda batAvyA che :---- 1. matijJAna 2. zrutajJAna 3. avidhajJAna 4. mana:paryavajJAna 5. kevaLajJAna 1. matijJAna-mana ane indriyA dvArA jJAna thavuM e matijJAna che. ' 2. zrutajJAna-jemAM zabda ane AnI vicAraNA rahe, ane je jJAna matipUrvaka thAya te " vratajJAna" che. A baMne jJAnaM, indriya ane mananI apekSA jarUra rAkhe che. 3. avadhijJAna - indriya ane mananI apekSA rAkhyA vinA ja amuka hada sudhI rUpI drabyAnu jenAthI jJAna thAya che, te avadhijJAna che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama jaina dharma kahe che ke devatA ane nArakInA jIvAne avidhajJAna janmathI ja hAya che. 4. mana:paryavajJAna-indriya ane mananI apekSA vinA ja, amuka hada sudhI jIvAnA maneAgata bhAve jenAthI jANI zakAya, te mana:paryavajJAna che. 5. kevaLajJAna--saMsAranA samasta padArtho, pachI te rUpI hAya ke arUpI, bhUta, bhaviSya ane vartamAna kAI paNa kALanA hAya, jenAthI jANI zakAya tenuM nAma che kevaLajJAna. 33 arthAt saMsArane kAI paNa padArtha kevaLajJAnIthI chUpA nathI. kevaLajJAna thayA pachI meAkSa prApta karavAmAM kAI paNa vastunI nyUnatA nathI rahetI. phakta jeTaluM AyuSya bAkI rahe che teTaluM pUrNa karavuM paDe che. AyuSya pUrNa thayA pachI kevaLajJAnI jIvamuktAvasthAne pAme che, pachI tenuM punarAgamana thatu nathI. uvasamasAraM khu sAmannaM / ( kalpasUtra ) upazama (rAga-dveSanI maMdatA) e ja jainadharmInu parama dhyeya che. 30 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (14) cAritra-saMyama ' cAritra kahevAya che saMyamane, tyAgane, IndriyanA nigrahane, pavitra AcaraNane sAdhuonAM pAMca mahAvrata, daza prakArane yatidharma, sattara prakArane saMyama, gRhasthanAM bAra vrato--A badhuM cAritramAM AvI jAya che. cAritranA mukhya be bheda mAnavAmAM AvyA che - savathI ane dezathI. arthAta sarvathA tyAgavRtti e savathI cAritra ane aMzathI tyAgavRtti e dezathI cAritra kahevAya che. sarvathA saMyama (cAritra) sAdhuone mATe che, ane dezathI-amuka hada sudhI gRhasthane mATe che. saMkSepathI kahIe te-hiMsA, jUTha Adi jeTalI azubha pravRttio che, te pravRttiothI dUra rahevuM, tenuM nAma che cAstri athavA saMyama. A saMyamanA sattara bhede jaina zAstromAM batAvyA che. jenA dvArA karma upArjana karAya te Azrava che. evA pAMca Azrava che: 1. hiMsA, 2. jUTha, 3. cerI, 4. abrahma, pa. parigraha : A pAMca Azrava che. tene tyAga karavo joIe. 6. sparzana (cAmaDI), 7. rasana (jillA), 8. dhrANu (nAsikA), 9. cakSu (AMkha) ane 10. zrotra (kAna) : A Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 35 pAMca indriyonA viSayamAM Asakata na thavuM, te viSayethI AtmAne svataMtra rAkho, tenuM nAma che Indriyanigraha, 11. krodha, 12. mAna, 13. mAyA, 14. labhaH A cAra 'kaSAya" kahevAya che, A kaSAyane bahAra AvatA rokavA, dabAvavA, utpanna na thavA devA, tenuM nAma che kaSAyajaya, 15. mana, 16. vacana, 17. kAyA : A traNene zAstrakAroe "daMDa batAvyA che, kemake AnI dvArA ja AtmA pitAnA pavitra aizvaryane khoI bese che. A traNe daMDanI mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttione tyAga karo. A prakAre saMyama-cAritranA 17 bheda che. pAchaLanA traNa pAThemAM (11-12-13) batAvela dazana, jJAna ane cAritra, A tripuTIne prApta karavI e ja mekSane mArga che; evuM jaina zAstromAM kahyuM che. arthAta samyagdarzana, samyajJAna ane samyagyAritra e mekSamAge che. A traNenI ArAdhanAthI jIva potAnA samasta karmono kSaya kare che, ane samasta karmone kSaya kare tenuM nAma ja mekSa che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jaina dharma (15) " gRhasthadhAma jaina dharmamAM jema sAdhudharma' batAvyo che, tema gRhasthadharma paNa batAvyuM che. sAdhu hoya ke gRhastha, paNa dharmanuM AcaraNa karyA vinA koInuM kalyANa thavAnuM nathI, e nirvivAda che. bezaka, je sAdhune dharma che, te ja gRhasthone na hoI zake, kemake baMnenI maryAdAo bhinna che. sAdhu te saMpUrNa duniyAdArIne chAMDI de che, eTalA mATe temane na dravyathI matalaba che ke na gharabArathI : na strIthI matalaba che ke na putraparivArathI. eTalA mATe hiMsA, jUTha, cerI, maithuna, parigraha Adi temane mATe sarvathA tyAjya che, paraMtu gRhasthane badhuM ya nabhAvavuM paDe che- calAvavAnuM hoya che. eTale temanA mATe kaMI maryAdA te hevI ja joIe. jaina zAstramAM gRhasthane dharma sAdhuothI bhinna batAvyo che. - je leke "jainadharma pALe che, tene jaina zAstromAM zrAvaka ane zrAvikA kahyAM che. enI matalaba e nathI ke kevaLa vANiyA ja jainadharma pALe. kaI paNa jAtine brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke zaka heya-kaI paNa manuSya jaina dharmane pALavAne adhikArI che. ane te paNa zrAvaka-zrAvikA kahI zakAya che. bhagavAna mahAvIra devanA mukhya dasa zrAvakAnuM varNana zAstromAM Ave che. e dazamAM keTalAka kuMbhAra hatA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma ane keTalAka kaNukhI hatA. zrAvakanA atA e ja che ke zravaNa kare, hitakara vacanene sAMbhaLe, arthAt kalyANamAne grahaNa karavAmAM tatparatA rAkhe enu nAma che zrAvaka. pachI te kAI paNa hAya. sAdhuone mATe jema pAMca mahAvrata jainazAstromAM batAvyAM che, tevAM ja zrAvakAne mATe--gRhasthAne mATe khAra vrata batAvyAM che. :37 e bhUlavuM na joIe ke A saMsAra Adhi (mAnasika pIDA), vyAdhi (zArIrika pIDA) ane upAdhi (putra parivAra, dhana, mAla, milkata ItyAdi sabadhI ciMtA)AthI bharelA che. temAM phasAIne manuSya du:khA uThAve che. duHkha e bhUlAnu pariNAma che. manuSya potAnA dharmanuM pAlana na karavAnI bhUla kare che, eTalA mATe ja du:khI thAya che. zAstrakAroe yama-niyama batAvyA che, te eTalA mATe ja ke kAI paNa prakAre manuSya peAtAnA kartavya-patha para rahe ane dhyeyane prApta kare. leAbhI vRtti ochI karIne, upAdhiAne kama karI kaMIka sukhI jiMdagI vyatIta karAya, e ja tene khAsa hetu che. sa'sAramAM rahevA chatAM, kaMI ne kaMI karavuM jarUrI che, eTalA ja mATe jaina dharmamAM gRhasthAne mATe bAra vrata batAvavAmAM AvyAM che. khAravratanAM nAma A che: 1. sthUla prANAtipAtaviramaNa vrata, 2. sthUla mRSAvAdaviramaNa vrata, 3. sthUla Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama adattAdAnaviramaNu vrata, 4. sthUla maithunaviramaNa vrata, 5. sthUla parigrahaviramaNa vrata, 6. digbata, 7. bhAgApabhAgaparimANa vrata, 8. anaMda'viramaNa vrata, 8. sAmAyika vrata, 10, dezAvakAsika vrata, 11. pauSadha vrata ane 12. atithisa*vibhAga vrata, 38 A bAre tratAmAM prAraMbhanAM pAMca ' aNuvrata ' kahevAya che. aNu ' * eTale nAnA, kemake sAdhuonA mahAvratAnI apekSAe gRhasthAnAM vrata ghaNAM alpa che. pachInAM 6 thI 8 A traNa 'guNavrata' kahevAya che. kemake pAMca aNuvratAne A upakArI hAya che, sahAyaka thAya che. ane antima cAra zikSAvrata kahevAya che. zikSAvrata eTalA mATe ke A pratidina abhyAsa karavA yeAgya che. . je gRhastha zrAvaka A bAra vratA grahaNa kare che, tenA niyama kare che, ane tenuM pAlana kare che, te gRhasthAzramamAM rahevA chatAM ghaNAM pApAthI bacI jAya che. tenA upara kadI rAjakIya Aphata AvatI nathI. tenuM citta paNa sthira rahe che, ane sa tASathI--sukhathI ji.gI vyatIta kare che. je gRhastha pUrAM bAre trAne agIkAra na karI zake te, temAMthI jeTalAM potAthI pALI zakAya ra 1-2-4-6-8 teTalAM grahaNa karI zake che. A khAre vratAne aMgIkAra karanAra manuSyAe pahelAM samyakRtva prApta karavu joIe. arthAt deva, guru ane dharma para saMpUrNa zraddhA-vizvAsa dharAvavA joie. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama (16) mAre ta have bAra tratAnuM sakSepathI vivecana karIzu. 1. sthUla prANAtipAviramaNa vrata--AmAM ATalA zabdo che. sthUla+prANa+atipAta+viramaNuvrata. eneA artha che, skUla jhaveAnI hi MsAthI dUra rahevAnu vrata. 39 jIvAnA be bheda pahelAM ja dekhADavAmAM AvyA che. eka sthAvara ane banne trasa. 1. pRthvIkAya, 2. apakAya, 3. teukAya, 4. vAyukAya ane 5. vanaspatikAya--e pAMca ekendriya jIveAnI hi'sAthI gRhasthAe bacavuM sarvathA kaThaNu ja nahi, taddana asavita che, eTalA mATe sthUla trasa venI hiMsAne gRhastha tyAga kare. gRhasthAne khetI karavI paDe che, makAna banAvavAM paDe che, ItyAdi aneka prakAranAM AraMbha-samAra bhanA kArya gRhasthAne karavAM paDe che, temAM eindriyAdi jIvAnI hiMsA paNa sa Mbhavita che. jo ke gRhasthanA vicAra te jIvAnI hiMsA karavAnA nathI, tA paNa vinA vicAre paNa hiMsA teA thAya che ja. eTalA mATe A prathama vrata A prakAranuM batAveluM che:-nIrASTranajhantanAM dimAM kUparacanaita.'' niraparAdhI trasa jIvAne, irAdApUrvaka-saMkalpapUrvaka mAravAnA irAdAthI na mAre. AmAM e vAtA khAsa karIne dhyAnamAM rAkhavAnI che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma ekatA e ke AmAM je ke sthAvara jIvAnI hiMsAnA tyAga karyo nathI, paraMtu pANI, vanaspati Adi jIvAnI niraka hiM'sA na thAya, teneA tA khyAla rAkhavA ja joIe. khIjI vAta e che ke AmAM niraparAdhI jIvAnI hiMsAnA tyAga batAvelA che, eTalA mATe ema na samajavuM joIe ke vIMchI, sApa, vAgha, mAMkaDa, jU Adi jva amArA aparAdhI che ane aparAdhI samajIne tene mAravAmAM Ave. sApa, vIchI, vAdha Adi jAnavara tA svayaM manupRthI eTalAM badhAM Dare che, ke teo manuSyathI saMtAIne rahevAne icche che. jyAM jyAM manuSyAnI AbAdI heAya che, tyAM tyAMthI te dUra ja cAlyAM jAya che; ane jyAM sudhI teo kAI paNa jAtanA dukhAvamAM, bhayamAM, AphatamAM nathI AvatAM athavA gabharAtAM nathI, tyAM sudhI manuSya para kadI humale karatAM nathI. te bicArAM nirdoSa jIveAne aparAdhI samajIne temanA prANa leve--e manuSyanA bhayaMkara atyAcAra che gune che. A gunAnI sajja manuSyA aneka prakAranA rAga, bhUkampa, jalapralaya, Aga vagere dvArA pAme che. je manuSya zuddha ahiMsAnuM zuddha dayAnuM pAlana kare che tene kAI jIva takalIpha detA nathI. eTale ' niraparAdhI ' vizeSaNunA durupayoga na karavA joIe. ' niraparAdhI 'vizeSaNu eTalA mATe dIdhuM che ke mAnA, kAI nyAyAdhIzanI sAme eka khUnane gunegAra AvyA. kAyadAnI dRSTie te phrAMsInI sajAne ceAgya che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 41 te vakhate te aparAdhIne daMDa karavA, sajA karavI, te nyAyAdhIzane mATe jarUrI che. e ja rIte koI duSTa AdamI keAI bahena-beTI upara atyAcAra kare che, corI kare che; te te samaye aparAdhI gaNAya che ane te aparAdhanI sajA karavI gRhasthane mATe anucita samajAtI nathI. 2. sthala mRSAvAdaviramaNa vrata-thavuM te ema joIe ke sUkSmathI sUkSma asatya paNa na bolavuM joIe, paraMtu je leke eTaluM pAlana karI zakatA nathI, tene mATe sthUla mRSAvAda-jUThAne tyAga dekhADe che. zAstrakAra kahe che, ane anubhavathI jaNAya che ke anya vratanuM pAlana karavAnuM jeTaluM kaThina nathI tenAthI keTalAye gaNuM adhika kaThina A vratanuM pAlana karavAnuM kAma che. krodha, lobha, bhaya ane hAsya-A cAra kAraNathI manuSya jUThuM bole che; ane A cAra vAta evI che ke jene choDavI bahu kaThina che. eTalA mATe manuSya bahu sAvadhAna rahe ane pitAnA jIvananI kaMIka kiMmata samaje, tyAre ja te jUThathI bacI zake che. je gRhastha sarvathA jUThane tyAga nathI karI zaktA, tene paNa A pAMca vAtamAM te kadI jUThuM na besavuM joIe. (1) varakanyA saMbaMdhI -koI yuvaka-yuvatIne vivAha saMbaMdha thatuM hoya, tyAre puruSamAM athavA strImAM je je prakAranA guNadoSa hAya, zarIra saMbaMdhI raMga-DhaMga, aMga Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma upAMga vagere je prakAranA hoya tevAM ja kahevAM joIe. evuM nahi ke heya kaMIka ane batAve tethI ulaTuM. evuM jUThuM kadI na belavuM joIe. (2) pazu saMbaMdhI -hAthI, ghoDA, gAya, baLada, bheMsa Adi jAnavarone phaya-vikraya thatuM hoya, te te samaye te viSayamAM paNa jU na besavuM. dUdha na ApatuM heya ne dUdha de che ema kahe. jAnavara vRddha heya ne juvAna che ema kahe. A bhayaMkara jUThuM che. evuM ja huM kadI na besavuM. 3) bhUmi saMbaMdhI ghara, havelI, bAga, bagIcA, khetara Adi saMbaMdhI jUThuM na besavuM. arthAta pitAnuM heya ne pArakAnuM kahe, pArakAnuM heya ne pitAnuM kahe. evuM kadI na bolavuM joIe. (4) thApaNase -vizvAsathI kaMI manuSya kaMI cIja pitAne tyAM rAkhI hoya ane pAchI levA Ave tyAre sApha nA pADI devI; athavA ochI che ema svIkAravuM, A jUThuM ja nathI, paraMtu vizvAsadhAta paNa che. evuM jUThuM na belavuM joIe. (5) jUThI sAkSI -AInA jhagaDAmAM jUThI sAkSI devI. banyuM hoya kaMI ane kahevuM kaMI. evI jUThI sAkSI pUravAthI eka pakSane bahu ja nukasAna thAya che, tenA AtmAne duHkha thAya che, eTalA mATe jUThI sAkSI paNuM na devI joIe. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 43 A pAMca prakAranAM asatyane te khAsa karIne tyAga karavo joIe. 3. sthUla adattAdAnaviramaNa vrata:-na dIdhelI. cIjane grahaNa karavI-levI enuM nAma che corI. A cerInA tyAganuM vrata. sarvathA sUkama cArIne tyAga na karanAra gRhastha ochAmAM oche skUla cerIne tyAga te karavo ja joIe. corI karavAnI buddhithI koInI cIja uThAvI levI, enuM nAma che corI. rastAmAM paDelI koI cIja uThAvI levI, jamInamAM dATeluM keInuM dhana kADhI levuM, keInI mUkelI thApaNa haDapa karI levI, keAInI cIja irAdApUrvaka cerI laI javI-A badhI cerIo ja che. keIna. makAnamAM khAtara pADavuM, koInuM tALu toDIne mAla laI javo, keInI gAMTha kApavI, dANacorI (kasTama corI) karavI, ochuM devuM, vadhAre levuM, vaLI jenAthI rAjadaMDa. thAya ane lokadaSTimAM apamAna thAya--e badhI cerI ja che. evI corI na karavI e A vratane Azaya che. 4. sthala maithunaviramaNa vrata -gRhastha svadArA-- saMteSI rahIne parastrIne tyAga kara --e A vratane artha che. vezyA, vidhavA ane kumArI--keI paNa strI arthAta pitAnI vivAhitA strIne choDIne bIjI sAthe saMbaMdha na kare, paNa mAtA, bahena ane putrI samaje. e prakAre strIone mATe paNa pitAnA vivAhita patine choDI badhA puruSo pitA, Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha putra ane bhAI che--ema niyama rAkhe. ' svArA-sa`tASa 'nI matalaba ja e che ke peAtAnI strInI sAthe paNa maryAdita saMga rAkhe. svasrInI sAthe paNa maryAdAnA bhaMga karanAra vyabhicArI gaNAya che, eTalA ja mATe gRhastha svadArAsatASI ane parastrInA tyAgI bane, 44 5. sthUla parigrahaparimANa vrata :--saMsAranA padArtho upara jeTalI mUrchA vadhAre heAya che, teTale ja asa tAja, avizvAsa, hiMsA Adi vizeSa thAya che, ane e ja duHkhanuM kAraNa che, eTalA mATe parigrahamAM niyaMtraNa karavuM joIe. icchAnu kaMI ThekANu` che? A icchAne niyamamAM rAkhavI, maryAdita banAvavI, e ja A vratanA hetu che dhana-dhAnya, sAnuM-cAMdI, dhara-khetara,jamIna-pazu Adi jeTalA kAI paNa padArtha che, tenI eka maryAdA karI levI joIe, ane te maryAdAthI adhika milkata thaI jAya, paisA vadhI jAya te te dharmakAryamAM, pApakAramAM vyaya karavA joIe. aparigraha athavA aparigraha vrata, AtmAne zAMtimAM rAkhe che, saMkaTAmAMthI bacAve che ane samAjavAdane paNa puSTa kare che. AnAthI pApakArane parApakAra thAya che. : 6. dvignata : uttara, dakSiNa, pUrva, pazcima vagere dizAAmAM javA-AvavAnI maryAdA bAMdhavI. arthAta ATalA kAthI vadhAre na javuM. A vrata lAbhavRtti para aMkuza rAkhe che ane aneka prakAranI hi'sAthI paNa bacAve che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 7. . bhegApabhegaparimANa vrata H--saMsAramAM padArthonA kaMI ja a`ta nathI, badhA padArthAne manuSya kAmamAM paNa nathI lAvatA. tathApi jyAM sudhI icchAne rAdha nathI. karyo tyAM sudhI cIjone tyAga nathI thatA. eTalA mATe jarUratathI vadhAre vastue kAmamAM nahi lAvavAnA niyama karavA, e A vratanA Azaya che. bhAgApabhAgamAM be zabdo che, bhAga+upabhAga. je cIja phakta eka ja vakhata kAmamAM Ave che, te bhAgya vastu che, ane je cIja anekavAra kAmamAM Ave te upabhAga che. anAja, pANI, vilepana ItyAdi cIjo bhAga che, arthAt te cIjo khIjI vAra kAmamAM nathI AvatI. makAna, vastra, AbhUSaNa ItyAdi cIjo upabhAga che, ekanI eka ja cIja anekavAra kAmamAM laI zakAya che. 45 A cIjonuM parimANu nizcita karI levuM joIe. A prakAre nizcita niyama karavAthI tRSNA para jakharadasta aMkuza AvI jAya che. icchAone-tRSNAne--cittanI caMcaLatAne rAkavAnA upAya e ja che ke pratyeka cIjane niyama karavA. AchAmAM ochI ane jarUra sivAyanI adhika cIjo zA mATe kAmamAM lAvavI joIe ? jyAre parimita cIjone upayega karavAnI vRtti thaI jaze, pachI mAMsa, madirA Adi abhakSya ane AtmAnuM patana karanArI cIjone Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jaina dharma tyAga te! anAyAse siddha che. arthAt je cIjo abhakSya che, te kadI kAnamAM levI na jeIe, tene teA tyAga ja karavA joIe. Aje saMsAramAM ATalI bekArI, ATaluM du:kha zA kAraNathI thAya che? manuSyanI icchAo para kAI aMkuza ja nathI. jenI pAse dravya che, te evI evI cIjonuM pradarzana potAnA gharamAM banAve che ke jenA kaI upayega ja nathI. nakAmA kharaca keTale! vadhI rahyo che? dharmazAstrane bhUlavAnuM A pariNAma dezamAM AveluM che. Arthika, Atmika ane zArIrika badhI draSTie manuSya paDate ja jAya che. A bhAgApabhAgaviramaNu vrata, eka ja evu che ke je manuSyane, balke AkhA dezane sukhI banAvI zake che, aneka pApAthI paNa bacAvI zake che. A niyamanI dRDhatAne mATe pratidina manuSyane cauda niyama dhAravAnu` kahevAmAM AvyuM che. A cauda niyama pachInA prakaraNamAM batAvavAmAM Avaze. 8. ana DivaramaNa vrata :--vinA prayojana pApa adha thAya, evI kriyAthI dUra rahevu. enuM nAma che, anadaMDaviramaNa vrata. vya-kharAba vicAra karavA durdhyAna karavu, pApApadeza devA, anIti, anyAya, ADamAM pravRtti karavI, zastrAdi upakaraNa kAI hiM saka manuSyane ApavuM, khelatamAsA jovA, ThaThThA-mazkarI karavI H A badhA anaMda Da-- niraka pApAcaraNanAM kAryo che, evAM kAryothI dUra rahevu. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 4 9. sAmAyika vrata sAmAyikamAM samaAya+Ika A traNa zabda che. Ano artha e che ke jenAthI mokSamArgane lAbhadAyaka bhAva utpanna thAya. samasta jIvo upara samAnabhAva-rAga-dveSa rahita bhAva dhAraNa karI, ekAnta sthAnamAM be ghaDI (48 miniTa) dhyAnamAM besavuM, enuM nAma che sAmAyika. A sAmAyikamAM besIne manuSya AtmaciMtavana kare, moha-mamatvane dUra kare, samabhAva vRttine dhAraNa kare, pachI game te upadrava Ave, paraMtu calAyamAna na thavuM joIe. saMkSepamAM kahIe te mana, vacana, kAyAnI azubhavRttio rekIne zubha dhyAnamAM citta lagAvI besI javuM joIe. sAmAyika, e be ghaDInI sAdhuvRtti che. sAmAyika te zuM, paNa IzvaranuM dhyAna karavAne samaya, bhakti karavA vakhate, guru-sevAnA avasare, evI haraeka zubha pravRtti vakhate evA SothI bacIne je kriyA karavAmAM Ave che te kriyAnuM bahu phaLa maLe che. vidhi ane zuddhi, viveka ane vinaya pratyeka dhArmika kriyAmAM rAkhavA joIe. 10. dezAvakAsika vrata -chaThThA vratamAM dizAonuM je parimANa kareluM che, e yAjajIvana paryatanuM che. temAM kSetranI bahu vizALatA rAkhelI hoya che; paraMtu haMmezane mATe tenI maryAdA saMkSepamAM karavAmAM Ave-e A vratane Azaya che. arthAta be hajAra mAIla sudhI javAne niyama chaThThI vratamAM rAkhavAmAM Avyo hoya, paraMtu keI keAI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jaina dharma divase dezAvakasi vratanuM pAlana karavA mATe be kesa, pAMca kesa athavA gharathI bahAra na javuM; athavA pa-7 kalAka sudhI eka ja sthAne besIne jJAna-dhyAna karavuM, UThavuM nahievI pratijJA karavAmAM Ave tene "dezAvakAsika vata' kahe che. prathamanAM zUlaprANAtipAta viramaNa vratAdi pAMca aNuvratamAM je niyama karavAmAM AvyuM che, tene paNa cAra mAsa, eka mAsa, vIsa divasa, aherAtri, ekarAtri-ema saMkSepa paNa A vratane anusAra karI zakAya che. 11. pauSadha vataH-dharmane je puSTa kare enuM nAma pauSadha. 12-24-48 athavA jeTalI IcchA hoya teTalA kalAkane mATe sAMsArika pravRttione cheDI kevaLa sAdhuvRttithI dharmasthAnamAM besI dharmakriyAmAM ArUDha rahevuM e pauSadhavata che. jeTalA samayane pauSadha heya teTalA samaya sudhI saMpUrNa brahmacarya pAlana karavuM. snAna, telamardana vagere koI prakArane zaMgAra na kara. vanaspati, kAcuM pANI Adi sacitta (jIvavALA) padArthane na aDakavuM. jemAM hiMsA thAya evI kriyA na karavI. ane upavAsa, AyaMbila, ke ekAsaNuM jevI 1. upavAsa-sarvathA AhArano tyAga. 2. AyaMbila-divase eka ja vakhata eka ja sthAna para besIne bhojana levuM; jemAM ghI, dUdha ane dahIM, goLa, tela ane taLelI vastuo tathA mukhavAsa sopArI vagere, tathA anya kAI svAdiSTa cIja na khAvI. kevaLa lukhI roTalI ane phIkI dALa vagere levuM. garama pANI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma tapasyA karavI-e pauSadhanI khAsa kriyA che. 12. atithivibhAga vrata-jeNe laukika parva utsavAdine tyAga karyo che, te atithi che. evA atithi teo ja kahevAya che ke jeoe AtmAnI unnati mATe gRhasthAzramane tyAga karI sva-para kalyANakArI saMnyAsa , mArgane grahaNa karyo che. evA mumukSu mahAtmAone annapANuM, vastra Adi Avazyaka cIjothI satkAra karavo, e atithisaMvibhAga vatano hetu che. pitAnA upayoganI cIjomAM atithionA mATe vibhAga karavAnuM je vrata te ja atithisaMvibhAga vrata" che. sAdhuone bIjuM zuM joIe ? anna, pANI ane vastra. gRhastho varSamAM ke mahinAmAM evA be-cAra divase avazya rAkhe, ke je divase sAdhu-saMtone bhikSA ApyA pachI ja bhajana kare. je divase atithisaMvibhAga drata heya, te divase teNe evI pratijJA karavI joIe ke Aje mAre tyAM koI sAdhu-saMta Ave ane teo pIvuM-Ane jaina dharmamAM AyaMbila kahe che. 3. ekAsaNuM-abhakSya ane apeyane cheDIne kaMI paNa acitta padArtha eka ja sthAne besI divase eka ja vAra khAI zakAya che. garama pANI pIvuM joIe--ane ekAsaNuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama bhikSA laI jAya, pachI ja huM bhejana kurIza. jo sAdhusaMta na Ave te huM bhojana nahi karuM!' evI pratijJA prabhAte UThIne ja kare. gAmamAM je kAI sAdhu-saMta hAya temane prArthanA kare ke mahArAja ! mAre tyAM bhikSA mATe padhArA !' paraMtu e jAhera karavuM na joIe ke ' mAre atithisa vibhAga vrata che. Apa bhikSA mATe nahi Aveza, tA mAre upavAsa karavA paDaze.' < jo peAtAnA gAmamAM sAdhu-satA na heAya, teA kAI svadhamI athavA supAtra ceogya puruSane AmaMtraNa ApI peAtAne tyAM laI jAya ane bhojana karAvyA pachI ja jame. AvA prakAre gRhasthanAM bAra vrata che. seyaMbaro ya AsaMbaro ya, buddho vA taha ya anno vA samabhAvabhAviappA, lahaI mukkhaM na saMdeho ! ( zvetAMbara hAya, digaMbara hAya, bauddha hAya ke anya kAI hAya, paNa jene AtmA samabhAvathI vAsita che, te meAkSa meLave che; emAM zaMkA nathI.) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma ( 17 ) cauda niyama Ave che, te manuSyanA kAmamAM jeTalI vastue adhAnA cauda vibhAga karavAmAM AvyA che. prAta:kALa UThatAM ja manuSya dhArI le, ke mAre Aje keTalI cIjo kAmamAM lAvavI joIe. tenI maryAdA bAMdhI khAkI badhAnA tyAga. cauda niyame! A cheH (1) sacitta--mATI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati--A cIjomAM jIva che, jemAM jIvAya te sacitta kahevAya che, eTale niyama karavA ke Aje mAre mATI, nimaka vagere keTalu kAmamAM lAvavuM ? 51 ~~pIvA ane snAna karavA vagere mATe pANI keTalu kAmamAM lAvavuM ? -cUlA Adi jemAM agni bALavAmAM Ave te keTalA kAmamAM lAvavA ? karavI. --p'khA, hiDALA ItyAdi mATe sakhyA nizcita karavI. --lIlI vanaspatinA niyama karavA ke ATalAthI vadhAre kAmamAM nahiM levAya (ra) dravya--khAvApIvAnA pArthInI saMkhyA nizcita Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina dharma - A A vikAra tela. (3) vigaya-mAMsa, madirA, madha, mAkhaNa A cAra mahAvikRti che, jenAthI indrimAM vikAra thAya che. teno sarvathA tyAga karo. ghI, tela, dUdha, dahIM, goLa ane taLelI vastuo-A chamAMthI roja 1-2-3 jeTalI banI zake teTalI tyAgavI. (4) vANaha-jeDA, caMpala, mojAM vagerenI saMkhyA nizcita karavI. (5) tabela-pAna, sopArI, IlAyacI Adi mukhavAsanI cIjonI saMkhyA mukarara karavI, (6) vastra-kapaDAMnI saMkhyA nakkI karavI. (7) kusuma-kUla, tela, attara vagerenuM parimANa karavuM. (8) vAhana-gADI, meTara, ghoDA, UMTa, TAMgA, nAva, havAI jahAja (eraplena) Adi savArInI saMkhyA nizcita karavI. (9) zayana-palaMga, Asana, gAdI, takiyA vagerenI saMkhyA nakkI karavI. (10) vilepana-caMdana, tela, attara, sAbu vagere nakkI karavuM. (11) brahmacarya-parastrIno tyAga, strIo mATe para puruSano tyAga. strI (svapati)ne mATe paNa te divase maryAdA nakkI karavI. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 1 (12) dizi-pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa, upara, nIce, keTalA kesa sudhI javuM-e nakkI karavuM. (3) snAna-divasamAM keTalI vakhata snAna karavuM. (14) bhatta-bhojana, pANI, dUdha, zarabata AdinuM vajana nakkI karavuM. A cauda niyamothI atirikta - (1) asi-zastra, ojAranI saMkhyA nakkI karavI. (2) masI-khaDiye, kalama, holDara, pensila vagerenI saMkhyA mukarara karavI. (3) kRSi-jamIna, bagIca vagerenI vIdhAnI amuka saMkhyA mukarara karavI. No logassesapAM caraM / lakavAdane anusaraze nahIM-ksinI dekhAdekhI karaze nahi. (AcArAMga) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [18]. gRhasthAnuM dinakRtya jaina dharma kahe che ke gRhasthAzrama eka e Azrama che, ke jenA para badhA Azramono AdhAra che. pavitra gRhasthAzramI uttama ane sarakArI saMtati utpanna karI zake che, ane te saMtati brahmacaryAzramanuM sArI rIte pAlana karI zake che. bhuktabhogI, vidvAna ane saccaritrazIla gRhastha sanaprastha AzramamAM jaI samAjanI sevA ThIka rIte karI zake che, ane te saMnyasta AzramamAM jaIne uttama cAritradhArI thaI sva para kalyANa sAdhI zake che. eTalA ja mATe gRhasthAzrama zuddha ane pavitra he jaIe--arthAta gRhasthoe paNa pitAnuM dinakRtya evuM rAkhavuM joIe ke jethI Aleka ane paraloka baMne sudhare. brAhmamuhUrtamAM jAgavuM, IzvaranuM dhyAna-prArthanA karavI, savAranI saMsthA (jene jainadharmamAM pratikramaNa kahe che) karavI, devadarzana, guruvaMdana, gurune upadeza sAMbhaLo, 1. brAhmamuhUrta te samaya che jyAre rAtrinI 4 ghaDI (1 kalAka) bAkI rahe che. 2. pratikramaNane artha che-pApathI pAchA haThavuM karelAM pApo pazcAttApa anekSiviSyamAM pApa na karavAM mATe sAvadhAna rahevuM. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma devapUja, bhojana, vyApAra, sUrya AthamyA pahelAM vALu (sAMjanuM bhojana), sAMjanI saMdhyA-pratikramaNuM ane zayana: -A badhe gRhasthane kAryakrama hevo joIe. rAtribhojana kadI na karavuM joIe. ahiMsAnI dRSTithI ane taMdurastInA hetuthI paNa gRhastha rAtribhojanane tyAra rAkhavo ja joIe. matalaba ke gRhastha pitAnuM dina-kRtya evuM banAvavuM. joIe ke jethI vyavahAra-duniyAdArI ane AtmA baMnene lAbha thAya. eTalA ja mATe gRhasthAne mATe hamezAM karavAnAM che. katavyo mukhyatve batAvyAM che. te cha kRtye A pramANe che :- 1.devapUjA, 2. guru-sAdhu-saMtanI sevA, 3. svAdhyAya, 4. saMyama, pa. tapa, 6. dAna, 1. devapUjA-pratidina pitAnA ISTa devanI smaraNa (dayAna), darzana ane sparzana-A traNa prakAre pUjAkaravI joIe. iSTadevanI mUrtinAM darzana ane pUjana karavo joIe. 2. gurusevA-gurune pitAne tyAM bolAvI nirdoSa AhAra-pANuM devAM. tenA jJAna, darzana ne cAritranI vRddhine mATe saMbhALa rAkhavI. Avazyaka vastuonI pUrti karavI, rAgAdi vakhate davA vagerene prabaMdha karavo. 3. svAdhyAya pratidina piNe ke eka kalAka Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jaina dharma jeTale meLavI zakAya teTalo samaya dharmagraMthonuM adhyayana karavuM. sAdhu-saMtonI sAthe jJAna-carcA karavI. 4. saMyama-pratidina Ini upara kAbU meLavavAnI keziza karavI. khAvA-pIvAnI, javAnI, sAMbhaLavAnI, saMdhavAnI cIje upara Asakti na rAkhatAM manane kAbUmAM rAkhavuM joIe. ane je cIjothI indriyane nigraha ne thaI zake, tevI cIjono irAdApUrvaka tyAga karavo. 5. tapa-yathAzakti tapasyA karavI. vadhAre tapasyA na thaI zake to UdarI tapa avazya karavo; arthAt bhUkha heya tenAthI ochuM khAvuM. 6. dAna-yathAzakti pratidina kaMI ne kaMI dAna avazya karavuM. keI garIba, dIna-duHkhI ke lAcAra, pitAnA ghera AvI jAya, te jarUra anna, pANI, kapaDAM je kaMI banI zake, ane tene je kaMI jarUrI hoya te devuM joIe. A cha kAma gRhasthAzramIe hamezAM karavAM joIe. koI paNa kArya karavAmAM viveka na bhUlavo joIe. samaya ane AvazyakatA joIne kAma karavuM joIe. savvesiM jIviyaM piyaM, (samhA) NAtivApajje kiNc| (vajana) sahune jIvita priya che, mATe koIne kATa devuM nahi. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma pacha [19] dayA jaina dharmamAM dayAne pradhAnapada devAmAM AvyuM che. saMpUrNa dharmo Ane ja avalaMbIne rahyAM che. dAna, zIla, tapa, bhAva, paropakArAdi jeTalI zubha kriyAo che, te badhAnuM mULa "dayA che. eTalA ja mATe tulasIdAse kahyuM che ke- dharma mUDha hai" jainadharmamAM te kahyuM che ke-"dhamarasa nA thA" dharmanI mAtA dayA che. dayAdharma upara ja badhA dharmone AdhAra che. paraMtu jayA" nuM svarUpa samajavuM joIe. manuSya dayA, dayA kahe che, paraMtu dayA zI cIja che, e echI samaje che. ahiMsA ane dayAmAM bahu ja aMtara che. keI jIvane takalIpha na devI, mAra nahi. satAvavo nahi, tenA hRdayamAM duHkha na pahoMcADavuM e "AMhasA' che. paraMtu A ahiMsAnuM pAlana koNa karI zakaze ? jenA hRdayamAM dayA haze te ja. eTalA mATe "dayA e antakaraNanA bhAvanuM nAma che. duHkhIne dekhIne ApaNuM hRdayamAM darda thAya te dayA che athavA "mArI A kriyAthI bIjAne duHkha thaze" e vicAra thI tenuM nAma dayA che. 'dayA' eka ja prakAranI nathI. jenazAstramAM ATha prakAranI yA batAve che. 1. dravyadayA, 2. bhAvayA, 3. svalyA, 4. paradayA, 5. savarapadayA, 6. anuSpadayA, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma maha 7. vyavahArayA ane 8. nizcayayA. A AThe prakAranI dayAnuM svarUpa A pramANe cheH-- 1. dravyayA--je kriyA karavI, te yatnapUrva ka-upayAgapUrvaka karavI, kriyA karatI vakhate e khyAla rAkhavA joIe ke jyAM sudhI banI zake tyAM sudhI kriyAthI jIvahiMsA AchI thAya pANI gaLAne vAparavuM, anAja sApha karIne pakAvavu, rasAI karatAM lAkaDAM vagere barAbara dekhavAM. thADuM dhyAna devAthI jo jIvAnI rakSA thatI hAya tA te lAbha kema na uThAvaveA ? thADA pramAdanA kAraNe jIveAnI hatyA zA mATe thavA devI ? evo bhAva-vicAra rAkhavo e dravyayA che. S !" 2. bhAvayA--krodhAdi kaSAyAne athavA jIvahiMsAdi pApakarmAMna karanAra manuSyane anuka MpAthI hitApadeza devo enuM nAma che 'bhAvadrA'. 3. svayA--potAnI yA-potAnA ja AtmAnI kyA. A AtmA anAdi kALathI aMdhakAramAM kruselA che. mithyAtva, asatyAcaraNa, kaSAyAdi durguNathI gherAyele rahe che. satya tattvane pAmatA nathI. prabhunI AjJAnuM pAlana karatA nathI. azuddha pravRttio karIne pAte peAtAnI hisA kare che. evo vicAra karI durguNAthI dUra rahevAnI, krodhAdi kaLAyene manda karavAnI ane azubha karmAMnA nidAnane dUra karavAnI ciMtA karavI--enuM nAma che svadayA '. 4. parA pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya,, - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha 19 vanaspatikAya--A pAMca ekendriya jIva : ane trasakAya ( meindriya, teindriya, caurindriya ane paMcendriya ) A cha kAya --cha prakAranA jIvonI rakSA karavI. te vonI hiMsAthI. ane tyAM sudhI dUra rahevuM enuM nAma che 5rayA '. 5. svarUpayA--A leka ane paraleAkanA vaiSiyaka sukhAnI abhilASAthI athavA dekhAdekhIthI je dhyA karavAmAM Ave te svarUpadhyA che. arthAt dhyA jarUra che, paraMtu tenuM phaLa nizcita dRAyarAmAM bAMdhI le che. sAMsArika abhilASAo mATe yA kare che, tethI tene bhale tenA phaLasvarUpa sAMsArika sukha maLe; paratu sAMsArika sukha maLavuM e paNa sasAravRddhinuM kAraNa che. 2 6. anua yA--jovAmAM te hiMsA heAya paNa pariNAmamAM dayA heAya, te ' anukha dhRdayA ' che. guru peAtAnA ziSya--ziSyAne hitabuddhithI zikSA Ape che, kAIne anucita kAmAthI roke che, kaI vakhata krodha paNa karI le che. pitA, peAtAnA putrane sanmArge caDhAvavA, tADana--tana kare che, putrane tethI du:kha thAya che, paraMtu temAM hiMsA nathI, dhyA che. abhiprAya hiMsA karavAneA nathI, paNa dhyAnA che. DaoNkaTara Aparezana ka2e che, rAgI raDe che-du:khI thAya che; A hiMsA nathI, paNa yA che. '; 7. vyavahArakrayAvidhi ane upayAga--dhyAna--khyAlapUrva ke badhI kriyA karavAmAM Ave te vyavahAradayA ' che. < Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 8. nizcayadayA-AtmAnuM je zuddha sAdhya che, AtmAne vikAsa karavo, ucca zreNi para caDAva vagere, -sAdhyanA vicAramAM-upagamAM evabhAvane dhAraNa karave, tallIna thavuM arthAta abheda upayoganuM nAma che "bhAvadayA. A ATha prakAranI dayAmAM abhayadAna, anukaMpA Adi badhAne samAveza thAya che. line vaDuM darzana jina-aMga bhaNaje, nyAya SaDaMga je sAdhe re, nami jinavaranA caraNa upAsaka, paDuM darzana ArAdhe re. -AnaMdadhanajI, Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [20] dhyAna jainazAstromAM dhyAnanA viSaya paNa mahattvanA mAna-vAmAM AvyA che. dhyAnanA sAmAnya artha che vicAra athavA mananI pravRtti. manuSyamAtrane pratikSaNa dhyAna te rahe ja che, paraMtu tenA viSaya ane tenu sthAna bhinna bhinna che. kAI vakhate kAIka viSayanu" dhyAna rahe che ane kAI samaye kAIka viSayanu, Ave je vicAraje jyAna manuSyane thAya che tenA cAra bheda jainazAstrAmAM batAvavAmAM AvyA cheH 1. Atta dhyAna, 2. raudradhyAna,3. dhama dhyAna, 4. zukla dhyAna. 63. 1. AttadhyAna (1) apriya vastu maLyAthI tenA viyoga mATe ciMtA karavI--e aniSTa-sa cAga-Atta dhyAna che. (2) du:kha AvI paDatAM tene dUra karavAnA nira'tara. vicAra karavA e rAcatA ' Artta dhyAna che. . 6 (3) priya vastunA viyeAga thaye tene meLavavAnI nira"tara ciMtA karavI te jIviyAga' AdhyAna che. (4) je vastunI prApti thaI zake tema nathI tene meLavavA niraMtara vicAra karave A " nidAna A 4 dhyAna che. sUkSma dRSTie vicAra karavAmAM Ave tA uparyuM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jaina dhama cAra kAraNAmAMthI koI ne koI . kAraNa pratyeka vyaktine ane e kAraNathI vicAra-ciMtA avasya hAya che, avazya thAya che. 2. raudradhyAna hiMsA, asatya, cerI ane viSayarane mATe niratara je citA te raudradhyAna che. A uparathI AnA 1. hiMsAnukha dhI, 2. atRtAnubaMdhI, 3. steyAnuadhI ane 4. viSaya sa rakSaNAnukha dhI--A cAra bheda karavAmAM AvyA che. je manuSyanuM citta krUra ane kahevAya che ane tenA AtmAnuM je kaThera bane che, te rudra dhyAna te raudradhyAna che. 3. dharmadhyAna-- jenAthI Atmika lAbha thAya, antaHkaraNanI zuddhi thAya, evA vicArA karavA te dharmadhyAna kahevAya che. enA paNa cAra bheda che. (1) prabhunI AjJA zI che? kevI he!vI joIe? enI parIkSA karIne tenI AjJAnI khAja kADhavA je manAceAga devAmAM Ave te AjJAvicaya ' dharmadhyAna che. < (2) peAtAnAmAM je dASa hAya, tenA svarUpanu" ane temAMthI chUTavAnA je vicAra karAya te apAyavicaya - dharma dhyAna che. < Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina dharma - (3) anubhavamAM AvanAra karmanA phaLAmAMthI kayuM phaLa kyA karmanA kAraNathI thaze, tene tathA amuka karmanuM amuka phaLa thaI zake che, ane vicAra kare te "vipAkavicaya" dharmadhyAna che. (4) lokanA svarUpane vicAra karavA mATe je maneyoga devAmAM Ave te saMsthAnavicaya" dharmadhyAna che. 4, zukaladhyAna- zukladhyAna to jyAre AtmAnI mukti thavAnI hoya che te samaye lagabhagamAM thAya che. je samaye AtmAne meha kSINa thaI jAya che, athavA upazAnta thaI jAya che, tyAre AtmAne zuphaladhyAna thAya che, enA paNa cAra bheda che. 1. pRtharvavitarkavicAra, 2. ekavitakanirvicAra, 3. sUkSmakriyApratipati, ka, bhupatakriyAnivRtti-samurichannakriyAnavRtti. (1) pRthavitarkavicAra-A managa, vacanayoga ane kAgavALAne thAya che. (2) ekatvavitarkanirvicAra-A traNamAMthI kaI eka gavALAne paNa thAya che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (3) sUmakriyApratiprAti-A kaI paNa kAyayogavALAne thAya che. (4) vyuparatakriyAnivRtti-A mana, vacana ane kAyAnA vegathI nivRtta thanArA agIne ja thAya che. A yAnanAM nAmomAM "vitarka" zabda che, ene artha che mRta. ane vicArane artha che artha, vyaMjana ane ganI saMkrAnti. AtmajJAnI zramaNa kahAve, bIjA te dravyaliMgI re, vastugate je vastu prakAze, AnaMdadhana mata saMgI re. -AnaMdaghana. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [21] lezyA dhyAnanA jevo ja lagabhaga lezyAne viSaya che. samaya samaya para jIvonA svabhAvamAM parivartana thaI jAya che. svabhAvanA parivartanathI jema bAhya AkRtimAM spaSTa pharaka dekhavAmAM Ave che, tevI rIte tenI Antara sthiti paNa thaI jAya che. eka manuSya jyAre krodha kare che, te samaye ApaNe dekhIe chIe, ke tenA caherAmAM parivartana thaI jAya che paraMtu sAthe sAthe ja krodha vakhate tenuM moTuM paNa kharAba thaI jaze; ane tenA hRdayamAM evA ja kaluSita vicAre UThaze. jema sphaTika rananI AgaLa je raMganI cIja rAkhavAmAM Ave te ja prakAranA raMganuM sphaTika ratna joI zakAya che, te ja pramANe bhinna bhinna saMgathI AtmAnA. pariNAma badalAtA jAya che. tene ja jaina zAstrakAroe lesyA kahI che. leNyA e maneyoganuM bhinna bhinna svarUpa che. mAnasika Ajelana-Atmika pariNAmo jevAM jevAM badalAya che, tevA ja prakAranuM rUpa-raMga badalAtuM jAya che. jaina zAstrakAroe A vezyAonA paNa raMga batAvyA che. te raMga uparathI ja lezyAonAM cha nAma rAkhavAmAM AvyA che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 1. kRSNa lezyA--je vakhate AtmAnA pariNAma aMjana, bhamarA ke kAyalanA raMga jevA kALA khanI jaya che, te samayanA bhAvane 'kRSNe lesyA' kahevAmAM Ave che. 2. nIla lezyA je samaye AtmAnA pariNAma peApaTanAM pIMchAM, meAranA kaMTha ane nIlakamaLanA raMga jevA heAya che te samayanA bhAvane 'nIla lezyA kahe che. 3. kApAta lephsA-zaNanuM phUla ke veMgaNanA phUla jevA AtmAnA pariNAma thAya te samayanA bhAvane kApAta lesyA' kahe che. < - 4. tejo lezyA--UgatA sUrya ane sadhyA jevA bhAvane tene - lesyA raMgavALA kahevAmAM Ave che. AtmapariNAmanA jevA 5. padma lezyA--kaNera ke campAnA puSpa raMgavALA AtmapariNAmanA bhAvane padma lezyA ' kahe che. 6. zukUla lezyA--gAyanuM dUdha ke samudranA phINu jevA AtmapariNAmanA bhAvane zukla lezyA ' kahevAya che. < > prathamanI traNa lesyAe aprazasta (kharAba) hAya che, pAchalI traNa prazasta (sArI) hAya che. Adhunika vijJAna paNa e vAtane svIkAra kare che ka AtmAnAM je vicAranAM AMdhrAlanA utpanna thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 67 teneA paNa raMga heAya che. krUra vicAra karanAranA hRdayamAM kALA raMganAM mAna UThe che. manuSya jema jema krodha, mAna, mAyA ane lAlaA kaSAyAmAM vadhAre tallIna bane che tema tema tenI lesyAA vadhAre lina bane che. jaina zAstromAM, A lesyAne mAnasika pariNAmenI kAmaLatA, tIvratA, tIvrataratA, tIvratamatA samajavAne mATe eka vRkSa upara lAgelAM phaLa levAnI icchAvALA cha manuSyAnuM udAharaNa devAmAM Ave che. dRSTAMta evuM che, ke eka vAra cha mitro jAMbu khAvA mATe gayA. bhAre mAnAM nabu pAkamAM hatAM. joIne mAMmAM pANI ANIne eka mitre kahyuM : . are yAra, mULa sAthe ja vRkSane tADI pADA. kAcAM-pAkAM tamAma jAMbu khAI jaIe.' ( kRSNa lezyA ) < khIjo mitra e vAre khelyA : nA bhAI, jhADane zuM kAma kApavuM ? meATI kApI nAkhAne !' meATI DALeA ja ( nIla lesyA ) tyAre trIjo mitra kahe : meATI DALA kApavAthI zu. sa" ! are, jAMbu tA nAnI DALeA para che, mATe te ja kApeAne !' (kApAta lesyA) Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma A sAMbhaLI cothA mitre kahyuM: "tamArI A rIta beTI che. mAtra phaLanA gucchAone teDI le, eTale ApaNuM kAma sarI jaze." (teje lesyA) cAre mitrone temanAM kAmathI vAratAM pAMcamAe kahyuM : 'tame khoTI vAta kare che. ApaNe jAMbu khAvAM che, te jAMbu ja jhADa parathI teDI le." (padma lezyA) tyAre cho mitra kaheH "bhAIo, e badhI lapa mUkane ! A jamIna para pAkAMgala jAMbu paDyAM che e ja uDAvone!' (zukala lesthA) kArya te eka ja che, jAMbu khAvAnuM, paNa tenI rIti-nIti aMgenI bhAvanAonA prakArabheda che. AnuM nAma leNyA, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [ uttarArdha ] Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 71 ( 22 ) saMsAranA saMpUrNa padArtho be vibhAgamAM vibhakta thaI zake che. eka cetana ane bIje jaDa. paratu vistArathI samajavA mATe tenA nava bheda paNa karyA che -1, jIva, 2. ajIva,3, puSya, 4, pApa, 5. Azrava, 6. saMvara, 7. nijA , 8. baMdha ane 9, mekSa, Ane navatatva kahevAmAM Ave che. AmAM sauthI prathama jIva che, ene AtmA paNa kahe che. jaina siddhAntamAM jIvanuM lakSaNa batAvyuM che: "tanAhRkSa jIvaTa" jemAM cetanA hoya tenuM nAma che jIva. AnuM vizeSa lakSaNa e che ke - bhinna bhinna prakAranAM karmone karanAra ane samasta karmonAM phaLane bhegavanAre, karmonAM kAraNathI bhinna bhinna gatiomAM janAra, ane samasta kamene dUra karIne nirvANapadamakSapada-paramAtmA padane prApta karanAra AtmA, jIva che. prANene dhAraNa karavAthI te prANI paNa kahevAya che. 1. prANa daza mAnavAmAM AvyA che. pAMca indriya (1. sparzana, 2. rasana, 3. dhrANa, 4. cakSu ane pa. zrota), traNa bala (1. mana, 2, vacana ane 3. kAya), 9, zvAsocchavAsa ane 10. AyuSya. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha jIvAnA mukhya be bheda che:- 1. saMsArI ane ra. mukata. je jIva karmAnAM AvaraNathI yukta che, te badhA sa'sArI jIvA che. G deva, manuSya, tiryaMca ane naraka-A cAre gatimAM paribhramaNa karanArA jIve sa`sArI kahevAya che. ane samasta karmane kSaya karI jemaNe muktAvasthA prApta karI che, te mukta athavA siddha jIva che. baMne prakAranA jIve anAdi anata che. na teo kadI utpanna thayA ane na temanA kadI nAza thavAne che. je muktAvasthAne prApta thayA che te badhA eka svabhAvanA eka svarUpanA che; kemake ekendriya jIve ne--sparza ne driya, kAyabaLa, zvAse zrvAsa ane AyuSya A cAra prANa che. eindriya jIvAne--uparyukta cAra uparAMta rasane driya ane vacanabaLa adhika AvAthI cha prANa che. teindriya jIvAne--uparyukta che uparAMta ghrANendriya hAvAthI sAta prANu che. carindriya jIvone--uparyukta sAta uparAMta cakSuindriya hAvAthI ATha prANa che. asanI pacendriya jIvAne-upayukta ATha uparAMta zrotrendriya vadhu hovAthI nava prANa heAya che ane sannI paMcendriya jIvezane uparyukta nava uparAMta maneAbaLa adhika hAvAthI 10 prANu he!ya che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma potAnA svarUpamAM AvavAthI kaI bheda nathI rahetA. saMsArI jIvo bhinna bhinna avasthAnA ane svarUpanA che, tenuM kAraNu karyuM che--tenA upara lAgelAM AvaraNa che. have je sa'sArI jIve che, tenA khe bheda che : 1. sthAvara ane 2. trasa. 193 sthAvara te jIve che, ke jene kevaLa zarIra ja hAya che. jo ke temAM halana-calananI kriyA pratyakSarUpe dekhavAmAM nathI AvatI, chatAM temAM AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigraha (grahaNa karavAnI zakti) saMjJA jovAmAM Ave che. A sthAvaranA pAMca bheda che: 1. pRthvIkAya, 2. apakAya, 3. tejaskAya, 4. vAyukAya ane 5. vanaspatikAya. A vaijJAnika jamAnAmAM te sUkSmadarzI kAdi yaMtro dvArA pRthvI (mATI Adi), pANI, agni, vAyu ane vanaspatimAM jIva-AtmA heAvAnu pratyakSa karI batAvAyu che. trasajIva te che, jene be, traNa, cAra ane pAMca indriyA hAya che, je svaya' harIpharI zake che. kRmi, gaMDAsA, jaLA, za'kha, kADA vagere be indriyavALAM che. kIDI, jU, makADA, mAMkaDa, IyaLa, dhimela, vagere traNa indriyavALAM che. mAkhI, bhakhA, vIMchI, khagAI vagere cAra indriyavALAM che. manuSya, pazu, pakSI, mAlAM, devatA ane nArakI--A badhA jIvA pAMca indriyavALAM che. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama samajavuM joIe ke jene eka ja Indriya hoya che tene phakta zarIra ja hoya che, mukha vagere nathI hatuM; tA paNa temanAmAM grahaNazakita heAvAthI te AhAra vagere karI zake che. jema vanaspati peAtAnA AhAra jamInamAMthI rasa cUsI le che; tema agninA AhAra vAyu che. jeTalA vAyu joIe teTale te grahaNa kare che. jo tene peAtAnA khArAka na maLe te te marI jAya. dIvA upara kAcanA pyAlA DhAMkI do, havA maLavI baMdha thaI jaze. agni upara dhULa athavA pANInA mArA calAve, te badha thaI jaze, kemake tene peAtAnA khArAka havA maLavI aMdha thaI jAya che. 74 e indriyavALA vone zarIra ane mukha hoya che. traNa indriyavALAne zarIra, sukha ane nAka hAya che. cAra indriyavALAne zarIra, sukha, nApha ane AMkha hAya che. ane jene A cAra uparAMta phAna heAya che te pAMca indriyavALA jIvA che. sthAvara jIvanA be bheda che H 1. sUkSma sthAvara ane 2. mAdara sthAvara A sthAvara ane trasa baMne prakAranA javA samuccaya rUpathI cha paryAptavALA heAya che. cha paryAptie A che:1. AhAr ryA|pta, ra. zarIra paryApti, 3, indriya paryApta, 4. zvAsAvAsa paryApti, 5. bhASA paryApti, 6. mana:paryApti, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 75 paryApti eka zaktivizeSanuM nAma che. je zaktithI AhAra grahaNa karAya te AhAra paryApti, je zaktithI. zarIranI racanA thAya, te zarIra paryApti. A prakAre badhI zaktio samajavI. je jIvone A ye zaktio apUrNa hoya, te aparyAptA ane pUrNa hoya te paryAptA kahevAya che. sthAvara jIvomAM prAraMbhanI cAra- 1. AhAra, 2. zarIra, 3. Indriya, 4. zvAsevAsa-paryApti hoya che. be Indriya, traNa Indriya ane cAra IndriyavALA. jIvone manane choDIne, pAMca paryApti hoya che. paMcendriya jInA be bheda cheH 1. saMjJI paMcendriya ane 2. asaMjJI paMcendriya. saMjJA kahe che manane, jene mana" nathI hotuM, tene asaMzI kahe che. asaMjJI paMceniyane pAMca ane saMjJI paMcendriyane cha paryAptio hoya che. jaina zAstromAM A jIvonA bhedAnabhedenuM bahu ja sUkamatAthI varNana kareluM che. sthAvara ane basa baMnenA. 14 bheda paNa batAvelA che. pa63 bheda paNa dekhADelA che, ane anantabheda paNa kahelA che. madhyama sthitine. je 563 bheda batAvelA che te A prakAre che - 48 bheda tiyacanA, 14 nArakInA, 303 manuSyanA ane 198 bhede devatAnA batAvelA che-badhA maLI pa63 bheda che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9; (23) ajIva vAtu je lakSaNa batAvelu che te lakSaNa jemAM na hAya tenuM nAma che 'ajIva'. jemAM jJAna na heAya, karma na hAya, kartApaNuM na heAya, jaDasvarUpa heAya--tenuM nAma ajIva che. jaina dharma saMsAramAM evA jeTalA ava-jaDa padArthA che, te badhAne jaina zAstrakArAe pAMca vibhAgamAM vibhakata karelA che; jenAM nAma A cheH-- 1. dharmAstikAya, 2. adharmAstikAya, 3. AkA zAstikAya, 4. pudgalAstikAlaya ane 5. kALa. A pAMcemAM jIvAstikAyane meLavavAthI AkhA sa`sAramAM cha dravya mAnavAmAM AvyAM che. ' astikAya ' zI vastu che ? asti+kAya. astinA artha che pradeza ane kAyanA artha che samUha. arthAt pradezAnA samUha--enuM nAma che astikAya. have pradeza zI vastu che, e paNa samajavuM joIe. 'pradeza ' ane 'paramANu 'mAM vizeSa antara nathI. ' paramANu ' jyAM sudhI avayavI vastu-padArthanI sAthe lAgelA hAya, tyAM sudhI te pradeza kahevAya che; ane avayavIthI chUTA paDe tA te ja ' paramANu ' kahevAya che. pradezanA artha che padArtha nA sUmamAM sUkSma aMza. paraMtu eka vAta che--anya padArthAnA . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama pradeze. arthAt sUkSma aMze, te padArthothI judA thaI zake che, paraMtu dharma, adhama, AkAza ane AtmAnA pradezA ekakhInathI evA maLelA che, saMgaThita thayelA che ke te judA thatA nathI. eTalA mATe ja dharmAstikAyAdi padArtha akhaMDa vyAtmaka padArtha mAnavAmAM AvyA che.. A padArthAMmAMthI kAInA asapca pradeza che; kAInA ananta che. ane kAInA saMkhyAta paNa che. " ' huve je je zabdAnI sAthe stikAya zabda lagAvelA che, teneA artha e karavA joIe ke dhamaka nAmaka padArthAnA pradezAnA samUha. * adhama ' nAmaka padArthonA pradezAnA samUha. ' AkAza ' nAmaka padArthanA pradezanA samUha. kALanI sAthe astikAya 'zabda joDavAmAM nathI AvyA; tenuM kAraNa e che ke bhUtakALa che, teA te naSTa thayA che. tenuM astitva nathI; ane je bhaviSyakALa che, te tA A samaye asat che; padArtha ja nathI; ane vartamAnakALa, e tA. kSaNamAtra ja che, tenA pradezonA samUha thaI zakata nathI. hA, AgaLanA prakaraNamAM jIva ' padArtha khatAvI. cUkayA chIe, te jIva padArthanI sAthe * astikAya ' ( prade zAne samUha) zabda avasya lagAvI zakAya che, kemake jIva ne asaMkhya pradezanA samUha rahelA che. e ja kAraNa che keH jIva zarIrathI vyApta rahe che. . ' have e vAtane vicAra karIe ke A pAMca prakAranA * 77 6 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. .< ajIva' ' padArtho batAvyA che, te zuM che? tenuM svarUpa zuM che? 1. dharmAstikAya--dharma eTale ahI', jenAthI puNya thAya che, AtmakalyANa thAya che, e artha nathI samajavAnA. A saMsAramAM-sa pUrNa lekAkAzamAM eka evA padArtha vyApta thaIne rahelA che ke je gati karanAra jIve ane gati karanAra jaDa padArthone sahAyaka bane che. jema vaijJAnika leAkeA 'Ithara" nAmanA eka padAne mAne che, te ja prakAre athavA kaMIka bhinnatA rAkhanAra eka padArtha AkhA leAkamAM bharelA che; jenI sahAyatAthI javA ane jaDa padArthonI gati thAya che. mAchhImAM jIva che, cAlavA krUravAnI zita che; paraMtu tenI gatimAM pANI sahAyaka che. pANInI sahAyatA vinA mAlI cAlI zakatI nathI, e ja prakAre pratyeka jIva ane jaDa padArthanI gatimAM sahAyaka A * dharmAstikAya ' nAmanA padArtho che. jaina dhama C 2. adharmAstikAya--jema gati karavAmAM sahAyaka 'dharmAstikAya ' che, tevI ja rIte jIva ane jaDa padArthanI sthiti thavAmAM sahAyaka A adharmAstikAya ' nAmane padArtha che. cAlavAmAM, pharavAmAM ane sthira thavAmAM jIva ane jaDa padArtha svataMtra hovA chatAM paNa ' sahAyaka ' tarIke anya padArthanI apekSA rAkhe che. A vAta tA vaijJAnikA paNa kahe che. jaina zAstrakAroe Ane dharmAMstakAya ane adharmAstikAya kahela che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 79 - 3. AkAzastikAya-AkAza" arthAt je avakAza de-jagyA Ape enuM nAma che AkAza. A AkAzanA be vibhAga cheH 1. lekAkAza ane 2. alakAkAza. AkAza" jevA vyApta padArthanA be vibhAga batAvavAne hetu upara batAvelA dharmAstikAya ane adharmAstikAya nAmanA be padArtho che-arthAta jyAM sudhI dharmAstikAya ane adharmAstikAya nAmanA be padArtho che, tyAM sudhInuM AkAza lekAkAza kahevAya che. ane jyAM te be padArthonuM astitva ja nathI, te alakAkAza kahevAya che. jenazAstromAM kahyuM che ke, samasta karmone kSaya karIne je jIva A saMsArathI mukta thAya che, te urdhva gati karIne lekAgramAM jaIne sthira thAya che, e ja kAraNa che ke lokAgra sudhI ja dharmAstikAya ane adharmAstikAya nAmanA padArtho che, tenAthI AgaLa nathI ane tethI tenI gati paNa nathI. pariNAme e nakkI thayuM ke, ekAkAzamAM na koI jIva che. ane nakAI paramANu-pugala che-arthAta "AkAza" sivAya bIjI koI paNa vastu nathI. - yadi "dharmAstikAya" ane "adharmAstikAyanA kAraNathI AkAzanA A be vibhAga "kAkAza" ane "alakAkAza" na mAnavAmAM Avate te samasta karmone kSaya karI saMsArathI mukta thanArA AtmAnI gati kyAM jaIne aTakatI, tene nirNaya thaI zakata nahi. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha 4. puddagalAstikAya--paramANuthI laIne jeTalA nAnAmoTA rUpI padArthA che, te badhA ' puddagala' kahI zakAya che. tevI ja rIte paramANuonuM je dRzyamAna padArtharUpa kArya che, te badhA pudgala che. keTalAka padArthoM dekhI zakAtA nathI, te paNa te paramANuonA samUhapa kA tA che ja --arthAt te paNa pudgala che. jema zabda-avAja be vastunA saMdharSa NuthI athaDAvAthI je avAja-zabda nIkaLe che, te paNa pudgala che. Dhola, nagAruM athavA koI paNa vAghathI nIkaLanAra zabda, e badhAM pudgala che. pUraNa thavu, maLavu, judA thavuM--e badhA pudgalanA svabhAva che. gAMdha padArthonI jema vAyunI anukULatAne AdhAre te phelAI jAya che. e ja kAraNa che, ke zabda, bhale te manuSyanA mukhathI nIkaLyA hAya athavA vAdya AdithI nIkaLyA hAya, tA paNa te badhAM pudgala che. grAmephiAnanI rekArDa, TelIpheAna, vAyaralesa, reDiyA ItyAdi Adhunika yantroe ApaNane zabdAnu. pudgalapaNuM siddha karI batAvyu` che. jo zabda-- avAja pudgala na heAta teA A yaMtro dvArA eka sthAnathI khIjA sthAna para kadI paheAMcI zakata nahi. raikAmAM A zabdo kadI bharI na zakAta. aDhI hAra varSa pUrve, jyAre ke AvA kAI AviSkArA naheAtA, te samaye bhagavAna mahAvIra deve peAtAnA jJAnathI je vastu pratyakSa karI batAvI hatI; te vastu A vaijJAnika jamAnAmAM prayAJa dvArA pratyakSa thaI rahI che. zabdanI peThe chAyA, taDakA, aMdhakAra vagerene 80 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma paNa jainazAstromAM paudgalika mAnyA che. ' pamANu ' pratyakSa nathI thatA, paraMtu paramANunuM kA samUharUpe je pudgala ane che, te tenuM-paramANunuM cinha che, te pratyakSa hAya che. A badhuM jagata je jaDavat dekhAya che, te badhu... paramANunuM kArya, arthAt pudgala che. A paramANu, dravyarUpathI teA anaMta che, arthAt tenI Adi nathI ane nAza paNa nathI. paraMtu paryAyarUpe te ja sAda che, ane sAnta paNa che, arthAt paramANuonuM samUhurUpa kA, te sAdi che ane tenA nAza paNa thAya che, arthAt je pudgalaM ane che, tenA nAza avazya thAya che. jema A zarIra che te pudgala che, AnA nAza thaze, paraMtu tenu paramANurUpa dravya khIjA AkAramAM kAyama raheze. 81 (5) kALa--A eka prasiddha vastu che. pratyeka vastumAM rUpAntara thavuM, parivartana thavuM, A badhuM kALanuM pariNAma che. navI vastu jUnI thAya che, jUnI vastune nAza thAya che. manuSya nAnAthI moTA thAya che, meATAthI vRddha ane vRddhuthI mRtyu pAme che, A badhA kALanA prabhAva che. bhUta, vamAna ane bhaviSyanA bheda, A badhA kALanA ja bhedo che. kSaNa, sekanDa (Second), miniTa (Minute), kalAka, dina, pakSa, mAsa, sa Mvatsara, yuga--A badhA kALanA ja bhedo che. jaina zAstromAM jagatanI pravRtti Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jaina dharma nivRttimAM je pAMca kAraNa mAnavAmAM AvyAM che temAM kALa paNa eka kAraNa che. 1. kALa, 2. svabhAva, 3. niyati, 4. puruSArtha, 5 kama-A pAMca kAraNathI pratyeka kAryanI utpatti thAya che. AnuM varNana AgaLa Avaze. kALanI sAthe "astikAya" kema lagADyo nathI ? te to prAraMbhamAM ja batAvavAmAM AvyuM che. 1. dharmAstikAya, 2. adharmAstikAya, 3. AkAzastikAya, 4. pudgalAstikAya ane 5. kALa-A pAMca dravyapadArtha ajIvatattvarUpe mAnavAmAM AvyAM che. A pAMcamAM saMpUrNa saMsAranA ajIva padArthone samAveza thaI jAya che. kohaM ca mANaM ca taheva mAyaM lobhaM cautthaM ajjhatthadosA / krodha, mAna, mAyA tathA lebha e cAra prakAranA AmadoSa che. (sUyagaDAMga) Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama [24] puNya A saMsAramAM manuSya janma dhAraNa karIne be prakAranI kriyAo kare che H eka zubha ane khIjI azubhasArI ane kharAba. saMsAranI je vicitratA dekhAya che arthAt kAI sukhI, kAI duHkhI, kAI rAjA, kAI raheMka, kAI svAmI, kAI sevaka, kAI seMkaDAnu pAlana kare che, kAI peAtAnu paNa peTa bharI zakatA nathI, kAI zarIrathI huMmezAM nIrAgI rahe che, kAI mahenata vinA ja peAtAnA kArTImAM saphaLatA meLave che, tA kAI hAra prayatna karavAM chatAM niSphaLa ne niSphaLa ja thAya che--sa'sAranI A badhI vastue jenA pariNAmathI thAya che tene puNya ane pApa kahe che. 63 manuSya mana, vacana ane kAyAthI je kaI paNa kriyA kare che, tenA pariNAmasvarUpa zubha ane azubha ka utpanna thAya che, tenuM nAma che puNya ane pApa. suMdara zarIra, dhana, putra, parivAra, AbarU Adi je je cIjo maLe che te badhI zubha karmothI maLe che; ane tenu* nAma che puNya '. AtmAne pavitra kare te * puNya '. jIva nava prakAranAM kAryothI puNya meLave che: 1. anna ApavAthI, 2. pANI ApavAthI, 3. sthAna ApavAthI, 4. zayyA-pathArI ApavAthI, 5. vajra ApavAthI, 6. mananA zubha saMkalpathI-- vyApArathI, 7. vANInA zubha saMkalpathI, 8. kAyAnA zubha sakalpathI ane 9. deva-gurune namaskAra karavAthI. sAdhu, santa athavA dIna-du:khiyAne anna devAthI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma puNya pArjana thAya che; jalapAna karAvavAthI puNya thAya che; vastranuM dAna devAthI, Asana devAthI, guNIjanane dekhIne manamAM harSita thavAthI, vANu dvArA guNIjanenI prazaMsA karavAthI puNya pArjana thAya che. je jIve A kAryo dvArA puNyopArjana karyuM che, te A saMsAramAM aneka prakAranAM phaLAne bhegave che, jevAM keH zArIrika sukha maLavuM, ucca gotrane prApta karavuM, manuSyagati meLavavI, devagati pAmavI, pAMce Indriyo suMdara rIte maLavI, zarIranA badhAya aMgopAMga suMdara maLavA, zarIra paNa jevuM joIe tevuM ja-ne vadhAre bhAre ane na vadhAre halakuM-pAmavuM, rUpa-lAvaNya suMdara maLavAM, zarIramAM tejasvIpaNAne pAmavuM, sArI gati maLavI, mastakAdi avayavo paNa suMdara maLavA, sAruM saubhAgya prApta thavuM, suMdaramadhura svara maLa, lekamAM AdaraNIya thavuM, duniyAmAM khUba nAma meLavavuM, bahu moTA mahAtmA thavuM ItyAdi aneka prakArathI sArAmAM sArI sAmagrIo maLavI e puNyanuM pariNAma che. A vAta te pahelAM ja kahI devAmAM AvI che ke, puNya zubha karmonuM ja nAmAntara che. sArI sArI je je vastuo maLe che, te puNyathI ja maLe che. paraMtu e bhUlavuM na joIe ke, puNyane paNa nAza karavAthI mokSa maLe che, arthAt puNya e paNa eka beDI che. mAnI laIe ke e beDI senAnI che. sonAnI heAya ke loDhAnI, bandhana te avazya che. AtmAnuM kAma te bandhana teDavAnuM che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [25] pApa jema mana, vacana ane kAyAnI zubha pravRttithI puNya" upArjana thAya che, tema mana, vacana ane kAyAnI azubha pravRttiothI "pApa"nuM upArjana thAya che. puNyathI viparIta te pApa. puNyanuM pariNAma sAruM-ISTa hoya che. pApanuM pariNAma narasuM-aniSTa hoya che. pApa aDhAra prakAre upaje che. 1. prANAtipAta-jIvonI hiMsA karavAthI. 2. mRSAvAda-jUThuM belavAthI. 3. adattAdAna-corI karavAthI. 4. mithuna-brahmacaryane bhaMga karavAthI. pa. parigraha-vastuo upara mUcha rAkhavAthI. 6. koi-gusso karavAthI. 7. mAna-abhimAna-garva karavAthI. 8. mAyA-kapaTa karavAthI. 9. lebha-vastuonI adhikAdhika AzA vadhAravAthI. 10. rAga--saMsAranI vastuo upara prema karavAthI, Asakti rAkhavAthI. 16. draSa-anicchita vastuo para tiraskAra buddhi rAkhavAtha. 12. kalaha-jyAM tyAM phaleza karavAthI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 13. abhyAkhyAna-vacanabhaMga karavAthI. 14. paizunya -cADI khAvAthI. 15. rati-arati-sArI lAgatI vastuothI khuza thavAthI ane viparIta vastuo para nAkhuza thavAthI. 16. paparivAda-bIjAonI niMdA karavAthI. 17. mAyA mRSAvAda-kapaTapUrvaka jUThuM bolavAthI. 18. mithyAtvazalya--hRdayamAM jUThAM tanuM zalya duHkha rAkhavAthI. A aDhAra kAryothI manuSya pApa upArjana kare che. A pApanAM pariNAmamAM aneka prakAranAM duHkha ane anucita vastuonI prApti thAya che. caubhagI-puNya ane pApanA saMbaMdhamAM jaina zAstromAM caubhaMgI (cAra vibhAga) batAvavAmAM Avela che, te A cheH 1. puNyAnubaMdhI puNya, 2, puNyAnubaMdhI pA5, 3, pApAnubaMdhI puSya ane 4. pApAnubaMdhI pApa. 1. pUrvajanmanAM je puNyaphaLane bhegavatAM navuM puNya upArjana thAya tenuM nAma che- "puNyAnubaMdhI puNya'. 2. pUrvajanmanAM je pApanA phaLane bhegavatAM zAMti, samabhAva ane pazcAttApa Adi dvArA puNya upArjana thAya tenuM nAma che "puNyAnubaMdhI pApa." Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 3. pUjanmanAM je puNya-ne bhAgavatAM madamasta thaIne navAM navAM pApa upArjana karavAmAM Ave tenuM nAma che pApAnubaMdhI puNya '. < 4. pUjanmanAM je pApanAM mULane bhAgavatAM AdhyAna-raudradhyAna dvArA navuM pApa upAna karavAmAM Ave tenuM nAma che-- pApAnubandhI pApa.' 87 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 jaina dharma [26] Azraya je dvArA karma Ave tenuM nAma che "Azrava." jIvarUpa taLAvamAM karmarUpa pANI je dvArA Ave tenuM nAma che "Azrava". AzravanA aneka bhede che. arthAta karma baMdhana karAvanAra kAme saMsAramAM aneka che, paraMtu A badhAM kAmone AdhAra mana, vacana ane kAyAnA vyApAra upara rahelo che, kema ke mana, vacana, kAyAnI je zubha pravRtti hoya te zubha karma upArjana thAya ane azubha pravRtti heya. te azubha karma upArjana thAya. tethI mana, vacana, kAyAnI pravRtti e ja Azrava che, ema kahevuM anucita ke atizakti bhareluM nathI. jainazAstromAM AzravanA 42 bheda batAvyA che. 1. hiMsA, 2. jUTha, 3. cerI, 4. maithuna, 5. parigraha -A pAMce tyAga na kare, enuM nAma "avatAva". 6. kaeNdha, 7. mAna, 8. mAyA, 9. lebha-A cAra kaSAyAzrava" che. 10. sparzendriya, 11. rasendriya, 12. dhrANendriya, 13. cakSurindriya ane 14. zrotrendriya-A pAMce Indriyone niyamamAM na rAkhavI, ene "indriyAzrava" kahe che. 15. mana, 16. vacana, 17. kAyAnA yogone bhegAdi viSayomAM jatAM na rokavA, e traNa "gAzrava" che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tha uparyukta 17 ane 25 kriyA maLIne AzravanA 42 bheda thAya che. pacIza kriyAonAM nAma A pramANe che. 1. kAyikI kriyA--zarIrane, pramAthI upayAgarahita kriyAmAM pravartAvavuM. 2. adhikaraNI kriyA--jenAthI jIvAnI hiMsA thAya evAM zastro taiyAra karavAM. 3. prAaSikI kriyA-jIva yA ajIva para dveSabhAvathI kharAba vicAra karave. 4. pAritApakI kriyA jenAthI peAtAne ane khIjAne duHkha thAya evI kriyA karavI. 5. prANAtipAtakI kriyA~ekendriyAdi jIvAne mAravAM ane marAvavAM. 6. Ara'bhikI kriyA--ghaNA AraMbha-samAra'bha, jemAM ghaNI hiMsA thAya tevI kriyA karavI. 7. parigrahakI kriyA--dhana-dhAnyAdi vastuo para mamatva rAkhavu. 8. mAyA pratyayakI kriyA ----chala-kapaTa karI mAne Thagavu. 89 9. mithyAdezana pratyayakI kriyA--asatya mAnuM poSaNa karatAM je kriyA lAge. 10. apratyAkhyAnakI kriyA--abhakSya ane apeya vastuonA tyAga na karavA. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 11. daSTikI kriyA-suMdara vastu dekhavAthI te para rAga thave. 12. puSkIkI kiyA-strI, ghoDA, hAthI, gAya athavA koI suMdara cIja upara rAgAdhIna thaI sparza karo. 13. prAtiyakI kriyA-bIjanI Rddhi-samRddhi dekhI IrSA karavI. 14. sAmatopanipAtakI kriyA-pitAnI RddhisamRddhinI koI prazaMsA kare to khuza thavuM athavA tela, ghI, dUdha, dahIM AdinAM bhAjana khullAM rAkhavAthI jIvonI hiMsA thAya te. 15. nizastrakI kriyA-rAjadinA hukamathI bIjAnI pAse yantra-zastrAdi taiyAra karAvavAM. 16 vahastikI kriyA-pitAnA hAthathI athavA zikArI kUtarAo dvArA jIvone mAravAM athavA pitAnA hAthe kriyA karavAnI jarUrata na hovA chatAM abhimAnathI pitAnA hAthe kriyA karavI. 17. AnayanakI kriyA-jIva athavA ajIvanA pragathI koI vastu potAnI pAse Ave e prayoga karavo. 18. vidAraNakI kriyA-jIva athavA ajIva vastunuM chedana-bhedana karavuM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 91 19. anAbhAgakI kriyA----vicAra karyA vinA ja zUnyacitta vastuo levI, rAkhavI, besavuM, UThavuM, cAlavuM, karavuM, khAvuM-pIvuM vagere. 20. anavakAMkSA pratyayakI kriyA--A leka ane paraleAka saMbaMdhI viruddha kArya karavuM. 21. prayAgakI kriyA--mana, vacana, kAyA sabadhI kharAba vicAramAM pravRtti karavI paNa nivRtti na karavI. 22. samudAnakI kriyA--kAI evu* karma karavAmAM Ave jethI jJAnAvaraNIyAdi AThe karmanA ekI sAthe anya thAya. 23. premakI kriyA--mehagarbhita vacanAthI atyaMta rAgAtpatti tathA premanA prazna thavA. 24, dreSikI kriyA--kAInA upara dveSa karavA athavA anyane dveSa thAya tevuM kArya karavuM. 25. IryAthikI kriyA--pramAdarahita sAdhuone kevaLajJAnadhArI bhagavAnane gamanAgamana--cAlavApharavAthI je kriyA lAge te. ane A 42 bhedanA paNa tIvra bhAva, mandu bhAva, mAta. bhAva, ajJAta bhAva--Adi kAraNeAthI aneka bhedAnabheda karI. zakAya che. 1. A karmAnuM vana AgaLa Avaze. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma [27] saMvara mana, vacana ane kAyAnI pravRtti rUpa AzravathI athavA AzravanA prakaraNamAM batAvelA 42 kAraNarUpa AzravothI utpanna thanArAM karmone rokanAra, AtmAnA zuddha bhAvonuM nAma che "saMvara'. jaina zAstrakAroe A saMvaranA pa7 bheda batAvyA che, arthAta sattAvana prakAre AvatAM karmo aTakAvI zakAya che. 57 prakAra A pramANe che:5 samiti 12 bhAvanA 3 gupti 22 pariSaha 10 yatidharma pa cAritra pAMca samiti - 1. IrSA samiti-cAlavA-pharavAnI kriyAnA samaye barAbara khyAla karavo joIe; jethI koI jIvanI hiMsA na thAya. 2. bhASA samiti-lavA samaye dhyAna rAkhavuM joIe, jethI koI paNa jIvanI hiMsA na thAya. 3. eSaNAsamiti-nirdoSa bhikSA grahaNa karavI. 4. AdAna-nikSepa samiti-potAnA kAmamAM AvanAra cIjone levA-mUkavI hoya te evI rIte levImUkavI joIe jethI kaI paNa jIvanI hiMsA na thAya. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zva 93 5. rijhhAnikA samiti--thUka, zarIranA mela, anna-pANI vagere cIjo evA sthAne mUkavI joIe. jyAM kAIpaNa jIvanI hiMsA na thAya. traNa gupti : 1. aneApti--manane geApavavuM-mananI caMcaLatA rAkavI; arthAt kharAba vicAra manamAM na AvavA devA, 2. vacanapti--vANInA nirodha karavA, nirartha ka pralApa na karavA, mauna rahevuM. mukha, hAtha Adi zArIrika ceSTAothI paNa kAma na karavuM ane je kheAlavuM te paNa satya-priya khelavu. 3. kAyapti zarIranuM geApana karavuM, vinA prayojana zArIrika kriyA na karavI; arthAt zarIranI svacchaMda kriyAnA tyAga ane maryAdita kriyAnA svIkAra karavA. daza tidhama :-- jema hiMduonI manusmRtimAM dhRtiH kSamA damossteyaM zaucamindriyanigrahaH / dhIvidyA satyamakrodho dazakaM dharmalakSaNam // Aza prakAranA dharma kahelA che, tevI ja rIte - jainadharma 'mAM paNa za prakAre yatidharma kahelA che. yati eTale sAdhu, sAdhu-guru-tyAgInAM kayAM lakSaNA che, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma e pahelAM ja batAvavAmAM AvyuM che. evA sAdhuonA dRza dharmo che. 94 1. kSAnti--kSamA karavI. zakti hAvA chatAM paNa bIjAnA aparAdhane mApha karave, gama khAvI, krodha rAkave. 2. mA`ivatA--kAmaLatA rAkhavI. sattA, zakita, jJAna Adi vadhavA chatAM niraMkArIpaNuM rAkhavuM. jItA--saraLatA rAkhavI. kapaTa-dabha-mAyAthI 3. dUra rahevuM. 4. mukti--leAbhavRttithI dUra rahevu, icchAo rAkavI, 5. tapa--yathAzakita tapasyA karavI. upavAsAdi tapasyAthI Izvarabhajana, dhyAna vagere sAru thAya che, kAi kSaya thAya che; paraMtu upavAsa te che ke jemAM viSayA (pAMca indriyonA viSayeA)ne, kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lAbha)neA ane AhAra-bhajananA tyAga hAya. upavAsanA divase traNa cIjanA avasya tyAga karavA joIe. jainazAstromAM 12 prakAranI tapasyA batAvelI che, je AgaLa batAvavAmAM Avaze. icchAne rAkavAnuM nAma che tapa. 6. saMyama--indriyAnuM damana, icchAne rAkavI ane pApa lAge tevAM kAryothI dUra rahevuM. * saMyama 'nA sattara bheda bAramA prakaraNamAM batAvelA che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 95 7. satya-juThAne tyAga karavo. 8. zauca-mana, vacana, kAyAnI zuddhi karavI. aMtaHkaraNa sApha rAkhavuM. pApavRttimAM manane na lAvavuM. 9. akiMcana~vyAdi parigrahano tyAga karavo. 10. brahmacarya-brahmacarya pAlana karavuM. brahmacarya eTale vIryanI rakSA karavI. bAra bhAvanA : 1, anitya bhAvanA-A zarIra, jIvana, yauvana, dhana-dhAnyAdi je dekhavAmAM Ave che te badhAM anitya che-nAzavAna che, evuM manamAM daDha rIte samajavuM. 2. azaraNa bhAvanA-jIva ekale AvyA che ane ekale jaze, enI sAthe mAtA, pitA, putra, strI koI zaraNa daI zake tema nathI, evuM vicAravuM. 3, saMsAra bhAvanA-A saMpUrNa saMsAra karmanuM pariNAma che. sukhI, duHkhI, regI, zekI, rAjA, raMka ItyAdi jeTalI paNa vicitratAo dekhavAmAM Ave che te badhuM karmanuM phaLa che. A karmonA kAraNe jIva devagati, manuSyagati, tiryaMcagati ane narakagatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che, e vicAra kare-bhAvanA karavI. 4. ekatva bhAvanA-jIva ekale ja janma le che ane ekale ja jAya che. karma paNa ekalA ja kare che ane Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 jaina dharma bhAgave che paNa ekale. aneka prakAranAM pApakarma karIne manuSya dhana-dhAnya kamAya che. khAnArA keTalAya khAI jAya che; paraMtu te pApakarmanuM phaLa to pApa karanAra manuSyane ja bhAgavavuM paDe che. eTalA mATe, huM ekale chu, mAru kAI nathI, evI bhAvanA karavI. 5. anyatva bhAvanA--huM ane mAruM zarIra judAM che, ghara-bAra, putra-parivAra vagere khadhuM mArA AtmAthI judAM che, evuM dRDhapaNe samajavuM, judAI majavAthI sayeAga-viye,gajanya sukha-du:kha hi thAya eTalA ja mATe anyatva bhAvanA bhAvavI. bhAvanA--A 6. azuica zarIra azica bhAvanAthI banyuM che, ane azuci padArthathI bharelu' che. game teTaluM. uparathI sApha rAkhA, tela, attara lagAve tApaNu enI aMdaranI apavitratA dUra thanArI nathI, A azucitAnA vicAra karIne A zarIra para meAha na karavA. 7. Azrava bhAvanA jenI dvArA karmo Ave che tenu nAma che Azrava ', mukhyatayA mana, vacana, kAyAnI pravRttithI karma Ave che, evuM samajIne jenAthI nirarthaka ku baMdha thAya evAM kAryothI dUra rahevu joIe. 8. sa*vara bhAvanA AzravAnA nirodha karavArAkavuM, enuM nAma che ' sa'vara '. arthAt pravRttione rekIne mana, vacana, kAyAne ekAgra karavAM, enuM nAma sarava che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma (7 saMvara bhAvanAthI AzravaThAra rokAI jAya che ane AzravaThAra rokAI javAthI navAM karmo AvatAM aTakI jAya che, ema vicAravuM. 9 nija bhAvanA-AtmAnA upara lAgelAM karmone jera karavAM-pADavAM-nAza karavA-enuM nAma che nija, AzravanuM kAma karmane lAvavAnuM che. tene rokavAnuM kAma saMvaranuM che ane nirjarAnuM kAma, AtmAne lAgelAM karmone dUra karavAnuM che. A nirjarA be prakAre thAya che? 1. sakAma nijaIza ane 2. akAma nija2A. "mArA karmone kSaya karuM' evo vicAra karIne tapasyAdi dvArA je karmono kSaya karAya tene "sakAma nijA " kahe che; ane jAnavara Adi keTalAya jIvo evA hoya che ke irAdApUrvaka nahi, paNa anicchAthI temanAM karmone kSaya thAya che; kema ke kamenuM phaLa te kaSTa dvArA bhegavI le che, eTale temanI nirjarA "akAma nijo " kahevAya che, ItyAdi ciMtavavuM. 10. lekasvabhAva bhAvanA-A leka, jemAM pRthvI, candra, sUrya, graha, nakSatra, tArA, svarga, naraka, AkAza Adine samAveza thAya che, ene svabhAvane vicAra karavo. A leka utpatti, sthiti ane vyaya--A svarUpathI yukta che. anAdi anaMta che, koIne banAvela nathI. A lokanA traNa vibhAga che: 1. Udhava leka, 2. adho leka ane Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 jaina dharma 3. tiryaka. samasta jIva ane pudgala AnI aMdara ja rahe che, ItyAdi lekanuM svarUpa vicAravuM. 11. bedhi durlabha bhAvanA-badhi eTale samyaktva. samyaktva-samakita-darzana-zraddhA A badhA paryAyavAcI zabdo che, jene viSaya AgaLanA prakaraNamAM che. A bodhi" sabhyatva-zraddhA prApta thavI ja durdhaTa-muzkela che. mahApuNya ekatrita thAya tyAre A jIva pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspatimAMthI nIkaLIne be IndriyavALo thAya che. tyAMthI anukrame traNa, cAra, pAMca IndriyavALA thAya che. tethI paNa jevI jevI puNyaprakRti vadhe che, tevA tevAM AryakSetra, uttama jAti, UMcuM kuLa, suMdara zarIra vagere maLatAM dharmazravaNa, santa-samAgama ane dhi samyaktvanI prApti thAya che. bedhi e mekSaphaLane utpanna karanAra vRkSanuM bIja che. bIja sAruM hoya te vRkSa Uge ane e vRkSathI phaLa, phUla utpanna thAya. te "mane evI ja rIte dhi bIjanI prApti thAo evI bhAvanA karavI joIe. 12. dharmabhAvanA-dharma" ja saMsAramAM utkRSTa maMgaLa che. ahiMsA, saMyama ane tapa e ja dharma che, AnI aMdara samasta dharmono samAveza thAya che. kevaLajJAnane prApta karyA pachI tIrthakare "dharma'nuM je svarUpa prakaTa karyuM che te ja AtmakalyANane karAvanAra che, kema ke te zAMtine dharma che, rAga-dveSane dUra karanAra che. krodha, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma mAna, mAyA, lebha-A cAra kaSAyone zAMta karavA enuM nAma dharma che. e prakAre dharmanI bhAvanA bhAvavI. bAvIsa pariSaha- jethI duHkha utpanna thAya te pariSaha kahevAya che. evA pariSaha jainazAstromAM bAvIsa batAvelA che. 1. sudhA-pariSaha-bhUkhathI je vedanA thAya che te sahana karavI. 2. tRSA-pariSaha-tarasa lAgavAthI je duHkha thAya te sahana karavuM. 3. zIta-pariSaha-bahu ThaMDI lAgavAthI je darda thAya che te sahana karavuM 4. uSNa-pariSaha- bahu garamI lAgavAthI paga baLe, zarIra baLe te sahana karavAM. 5. deza-mazaka-pariSaha-DAMsa, maccharanA karaDavA vakhate je duHkha thAya te sahana karavuM. 6. acela-pariSaha-phATelA-tUTelAM athavA jIrNazIrNa kapaDAMthI duHkhI na thavuM. 7. arati-pariSaha-cAritra pALavAmAM arati arthAta glAni na thavA devI. 8. strI-pariSaha-strIonA hAva-bhAvAdi prasaMgamAM cittane sthira rAkhavuM-calAyamAna na thavA devuM. 9. caryA-pariSaha-keIpaNa gAma vagere upara moha Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jaina dharma na rAkhatAM grAmAnugrAma bhramaNa karavuM ane A bhramaNamAM utpanna thatAM kaSTa sahana karavAM. 10. niSadyA-pariSaha-niSadyA eTale rahevAnuM sthAna. je sthAnamAM strI, pazu ke napuMsaka na rahetAM hoya evA sthAnamAM rahevuM ane emAM kaI upasarga-pariSaha Ave, te sahana karavo. 11. zayA-pariSaha-sUvAnI jagA UMcI, nIcI, dhULa-kAMkarAvALI game tevI hoya, paraMtu manamAM glAni na lAvatAM te kaSTa sahana karavuM. 12. Akroza-pariSaha-kaI manuSya game te krodha kare, tiraskAra kareapamAna kare, te paNa te sahana kara. 13. vadha-pariSaha kAI manuSya zArIrika yAtanAo Ape, mAre, duHkha Ape, te vakhate e vicAra karo ke A zarIra mAruM nathI ane aMte to te nAza pAmanAra che. je duHkha mane pIDI rahyuM che, te mArAM karmonuM phaLa che, evI bhAvanA karIne sahana kare. 14. yAMcA-pariSaha keIthI kaI vastu mAMgavI; e zaramanI vAta che, paraMtu cAritra rakSaNa mATe vastra, pAtra ane annanI yAcanA gRhasthothI karavI joIe. A eka pariSaha che te sahana karavo. 15. lAbha-pariSaha--kaI vastunI jarUrata heya ane te gRhasthAthI mAgavA chatAM paNa na maLe, te tethI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 101 duHkhI thavuM na joIe. te lAbha-pariSaha sahana karavo joIe. 16. paga-pariSaha-je samaye kaI paNa prakAranI vyAdhi utpanna thAya, te samaye hAya-pITa na karatAM tene samabhAvapUrvaka sahana karIne nirdoSa upacAra (davA) karatAM te sahana karavI ane evuM vicAravuM joIe ke A mArA karmanuM phaLa che. 17. tRNa-spaza-pariSaha-kyAMya besatAM-UThatAM, cAlatAM-pharatAM tathA sUtAM ghAsane agrabhAga zarIre kAya tyAre te kaSTa sahana karavuM joIe. 18. mala-pariSaha-hAtha, paga athavA zarIranA upara mela caDhI gayuM hoya te paNa te para ghaNuM na karatAM sahana kara. 19, satkAra-pariSaha-vadhAre Adara-sanmAna thatuM hoya, leke stuti karatA hoya, te tethI khuza na thavuM ane e vicAra karavo ke A mAruM sanmAna nathI paraMtu tyAganuM sanmAna che; vaLI leke Adara na kare to tethI kheda paNa na karavo. 200 prajJA-pariSaha-buddhi sArI hoya, bahuzruta heya ane lekenI zaMkA-nivAraNa karavAthI ke prazaMsA kare che tethI pitAnI buddhinuM abhimAna na karatAM namratA dhAraNa karavI joIe ane potAnAthI utkRSTa bahuzruto pratye dRSTi rAkhI vicAra kare joIe ke huM zuM chuM ? Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 21. ajJAna-pariSahu-buddhinI alpajJatAnA kAraNe yadi zAstrAdinu jJAna vadhAre na heAya teA tethI duHkhI na thavuM joIe. 102 22. samyakU-pariSahu--keTalAye kaSTa-upasargo AvavA chatAM sAcA dharmanI zraddhAthI calAyamAna na thavuM joIe. zAstronA artha kharAbara na samajAya te| tethI vyAmAha na karave joIe. bIna dharmomAM camatkAra dekhI tenA para AkarSita na thavuM joIe. enu nAma te 'samyakRtva-pariSaha 'ne jitavuM che. arthAt zraddhA-vizvAsathI calAyamAna thavAnAM nimitto maLI jAya tA paNa calAyamAna na thavuM. pAMca cAritra jainazAstromAM pAMca prakAranAM cAritra kahela che. 1. sAmAyika cAritra--samasta pApavRttionA tyAgarUpa cAritra levuM. sAdhu A cAritra yAvajjIvana le che; gRhasthA 48 miniTa sudhI badhA pApa-vyApArIne cheDIne ekAnta sthAnamAM besI dhyAna kare che. A sAmAyika cAritra' che. 2. ApasthApanIya cAritra--krAImanuSye cAritra lIdhu che, arthAt dIkSA lIdhI che, paraMtu karmAdhIna thaI teNe kAI mATu' pApa karyuM; te! te pApanA prAyazcittarUpe tenI dIkSAnA paryAya--divaseA ghaTADavA, arthAta khIna ( Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 103 sAdhuothI nAne banAvavAmAM Ave, tene "sAticArachedyApasthApanIya' kahe che. vaLI eka tIrtha karanA sAdhu bIja tIrthakaranA zAsanamAM-AjJAmAM praveza kare, te samaye te munie pharIthI cAritra ucarAvavuM paDe che. jema cAra, mahAvrata dhAraNa karanAra pArzvanAthanA sAdhuo, pAMca mahAvrata dhAraNa karanAra mahAvIra svAmInA zAsanamAM praveza kare te tene paNa chedepasthApanIya cAritra kahe che. 3. parihAra vizuddhi cAritra 4. sUkSma saM5rAya cAritra 5. yathAkhyAta cAritra A traNa cAritro bahu ja uraca koTinI tapasyA tathA bahu ucca koTIne AtmAnI sthitimAM prApta thAya che. vartamAnakALamAM prathamanA be cAritra dhAraNa karanAra sAdhuo hoya che. pAchaLanA traNa cAritravALA nathI detA. kema ke evA prakAranuM zArIrika tema ja mAnasika baLa nathI. A prakAre 5 samiti, 3 gupti, 10 yatidharma, 12 bhAvanAo, 22 pariSaha ane 5 cAritra--ema pa7 bhede saMvaranA thAya che, arthAt sattAvana prakAre karmone AvatA rokI zakAya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 [ 27 ] nirjarA . je karma AtmAnI sAthe ja lAgelAM che-coMTelAM che tene khapAvavAM, dUra karavAM, nAza karavAM--enuM nAma nija rA che. lAgelAM karmAne kSaya karavAnA upAya tapasyA " batAvele che. jainazAstrAmAM tapa 12 prakAranuM che. temAM cha mAhya ane che AbhyaMtara tapa--ema be prakAre che. C jaina dha che mAthuM tapa : 1. anazana--bhAjanane tyAga karavA arthAt upavAsa karavA. 2. UNAdarI--jeTalI bhUkha hAya tethI kAMIka kama khAvuM, peTa kaMIka khAlI rAkhavuM. rekavA mATe 3. vRttisa kSepa--icchAvRttione bhinna bhinna prakAranA niyama-abhigraha dhAraNa karavA. udAharaNAthe ' Aja huM amuka vastunA tyAga karuM chuM! ' Aje amuka mahAllAmAMthI athavA amuka gharathI bhikSA maLaze tA ja bhAjana karIza.' * Aja hu' amuka samaye ja bhAjana karIza.' ItyAdi bhinna bhinna prakAranA niyamA < C thAya che. 4. rasatyAga--dUdha, dahIM, tela, ghI, gALa ane taLelI cIjo--A cha vigayA ane madirA, mAMsa, mAkhaNa ane madha A cAra mahA vigaye khatalAvelI che. A cAra Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dha mahAvigayA tA tyAjya ja che. cha vigayAmAMthI paNa 1, 2, 3, 4 nA tyAga karavo--e paNa eka prakAranI tapasyA che. 5. kAyaleza--vIrAsana, zIrSAsana, mayUrAsana ItyAdi aneka prakAranAM AsanathI khesavuM, UbhA thaIne ekAgratAthI dhyAna karavuM, kezaluMcana karavuM--A paNa tapasyA che. 6. saMlInatA--sa kAca karavA, saMvaraNa karavuM arthAt azubha mArgamAM jatI iMdriyone rokavI, e iMdriyasa lInatA che. cAra kaSAyAne rokavA e kkSAyasalInatA che. azubha pravRttithI nivRtta thavuM e yogasa'lInatA che. strI, pazu ane napuMsakanA sa MsargathI rahita sthAnamAM rahevu, e vivikta-carcA-salInatA che. A cha prakAre bAhya tapa kahevAya che. che Abhyantara tapaH-- 1. prAyazcitta--je kAMI bhUla athavA pApa thaI jAya, tenu... guruthI prAyazcitta levuMndDa leve, guru AgaLa sAcI vAta nivedana karavI, bhaviSyamAM evuM pApa na karavAnI pratijJA karavI vagere, 105 2. vinaya--peAtAnAthI jJAnavRddha, vayeAvRddha, cAritravRddha athavA harakeAI prakAre moTA hAya tenuM bahumAna karavuM, tenuM apamAna na thAya tene khyAla rAkhavA enu nAma vinaya' che. ' Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jaina dharma 3. vaiyAvRtya-vaiyAvRtya eTale bhakti. meTA AcArya, upAdhyAya, tapasvI, jJAnI, muni-evA guNavAnanI AhAra, vastra Adi upayogI vastuothI bhakti karavI. 4. svAdhyAya (1) bhaNavuM-bhaNAvavuM, (2) je zaMkA hoya te gurune pUchavI, (3) je kaMI yAda heAya te pharI pharI smaraNamAM lAvavuM, (4) vAMcelI vAtane ekAgra citte vicAravI, (5) dharmopadeza deva-dharmakathA karavI-A pAMca prakArano svAdhyAya che. 5. dhyAna-dhyAnano artha che vicAracittanA yogathI-ekAgratAthI vicAra karavo athavA cittane rokavuM A be prakAranuM dhyAna kahevAya che. jainazAmAM cAra prakAranuM dhyAna kahevAya cheH (1) A dhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna, (4) zukUladhyAna.saMsAra saMbaMdhI -zarIra, dhana, mAla, milkata, vyApAra-rojagAra, putra-parivAra-A vAtanuM je dhyAna thAya che, te Ata ane raudra dayAna che. A be prakAranAM dhyAna taparUpe nathI. kahevAtAM, kema ke tenAthI karma chUTatAM nathI, balka vadhe che, dhama dhyAna ane zukUladhyAna e AtmazuddhinAM kAraNa che. eTalA ja mATe A be dhyAna "tapa" kahevAya che. dAna, zIla, tapa, bhAva, paropakAra, dayA vagere saMbaMdhI vicAra karavo, e dharmadhyAna che. zukuladhyAna te bahu ja ucca Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 107 keTinuM che. je AtmA atyaMta zuddha hoya che tene ja A. zuphaladhyAna thAya che. 6. usaga-utsargane artha che tyAga. upavAsa vagere tapa vakhate kaI kaIvAra ekAntamAM besIne thoDIvAra mATe "kAsa karavo arthAt kalAka be kalAka mATe dhyAnamAM besIne e nizcaya karo ke zarIranI sAthe mAre. koI saMbaMdha nathI, bhale koI mAre, ke koI jAnavara AvIne. khAI jAya. keI vakhata vastronI upAdhi kama karI devI.. DAmAM thoDI vastuothI nirvAha calAvo. A badhe. utsarga che. smaraNamAM rAkhavuM joIe ke vastu maLatAM je tyAga karave, e ja sAce tyAga che. A prakAre cha bAhya ane cha AtyaMtara ema bAra. prakArane tapa che. tapasyAne artha che icchAne rAdha. karavo. IcchAone rokavI tenuM nAma che ta5. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 (28) madha ' - anya zabda svayaM peAtAnA arthane prakaTa kare che, baMdhana hAvuM. baMdhana eka cIjanuM nathI heAtuM. be vastu enA sabandhane baMdhana kahe che. saMsAramAM be prakAranA padArtho cheH eka cetana ane bIjo jaDa, AtmA cetana che, AtmAnu` mULa svarUpa saccidAna damaya che. AtmA arUpI che, acchedI che, Izvara jevA che, paraMtu Izvara ane A AtmAmAM aMtara eTaluM ja che ke Izvara nileSa che, nirAvaraNa che, zuddha svarUpI che ane A AtmA DhaMkAyelA che; ane e ja kAraNa che ke saMsAramAM te paribhramaNa kare che, sukha-du:khane anubhava kare che. A AvaraNAne jainazAstrakArA ` kahe che. caitanya zaktivALA AtmAnI upara evAM jaDa karmA lAgelAM che, e ja kAraNathI AtmA nIce rahe che. jema tuMbaDAnA svabhAva che pANImAM taravA, paraMtu tenA upara mATI ane kapaDAnA lepa karavAmAM Ave ane khUba vajanadAra banAvavAmAM Ave tA teja taravAnA svabhAvavALuM tuMbaDu DUbI jazenIce besI jaze. arAbara tevI ja dazA A AtmAnI che. jaina dharma tyAre e nizcita thayuM ke AtmAnI sAthe karmonuM bandhana che, tethI ja te bhramaNa kare che athavA nIce paDelA che. jaina dharma kahe che, AtmA ane kanA saMbandha anAi Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 109 kALathI che ane te AtmA upara rahelI rAgadveSanI cIkAzanA kAraNe che. anAdikALathI AtmAne rAga-dveSa lAgelA che. koI samaye AtmA zuddha hatuM, ema na kahI zakIe, kema ke ema kahevAthI muktAtmAne paNa rAga-dveSanI cIkAza lAgavAnI saMbhAvanA thaze. eTalA mATe AtmA. ane te paranI rAga-dveSanI cIkAza anAdikALathI che ane tethI karmanAM AvaraNa te para lAgelAM che. AtmA upara rAga-dveSanAM AvaraNa kyArathI lAgyAM ? e paNa kahI zakAya ema nathI. koI paNa e nahi kahI zake ke, khANamAM mATI ane senuM kyAre maLyAM ? e. te hamezAMthI ja maLelAM che, paraMtu prayogo dvArA sonuM ane mATI alaga karI zakAya che. A prakAre AtmA upara lAgelAM AvaraNa karma-rAga-dveSa alaga karI zakIe chIe. sonuM ane mATIne alaga karatAM tenuM senuM rahe che ane mATI mATI rahe che. evI ja rIte karma ane A tmA judA hevAthI AtmA pitAnA maulika zuddha svarUpamAM AvI jAya che ane karma alaga thaI. jAya che. A uparathI e paNa nizcita thAya che ke "AtmA" pahelAM ane "ka" " pachI, ema paNa kahevuM ThIka nathI, kema ke ema kahevAthI muktAtmAne pAchuM saMsAramAM AvavuM paDe ane "ka" pahelAM ane "AtmA" pachI ema kahevAthI te AtmAnI utpatti mAnavI paDaze ane Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 110 *utpanna thanAra cIjane nAza avasya mAnavA paDaze. eTale jema ke pahelAM IMDuM ke maravI ? IMDA vinA maraghI kayAMthI ane maraghI vinA IMDuM kayAMthI? tema AtmA ane karmonA saMbadhamAM samajavuM joIe. eTalA ja mATe AtmA ane ka e bane adikALathI joDAyelAM che, te dUdha ane pANInI mAphaka AtaprAta che. A saMsAramAM karmanAM pudgalA ThAMsI ThAMsIne bharelAM che. jIvanI jevI jevI kriyAo hAya, tevAM tevAM karmanA paramANu te para lAge che. A karmAnA svabhAva-svarUpasthiti bhinna bhinna prakAre che. e ja kAraNa che ke saMsAramAM A badhI vicitratA dekhAya che. jema eka sUThane lADave che, te vAyune dUra kare che, tema je karma je prakAranA svabhAvavALuM haze te karmo tevA ja prakAranA lAbhAlAbha karaze. Ane jainazAstromAM 'prakRtibandha " kahyo che. have, jema kAI lADu 15 divasa sudhI rahe che, pachI bagaDI jAya che, kAI 60 divasamAM bagaDe che, kAI be mahinA sudhI paNa rahI zake che, e ja prakAre karmInI sthiti paNa bandhananA samaye nizcita thaI jAya che. kAI ka pAMca varSomAM phaLe che ane kAI pAMca bhavA pachI phaLe. kAI karma thADA samayamAM ane kAI adhika samayamAM pAke che, ene sthitimanya' kahe che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma je samaye ka nA bandha thAya che te samaye e paNa nizcita thAya che ke, karma kayA prakAranA phaLane deze? zubha che ke azubha? tIvra che ke tIvratara ? mantra che ke manvaMtara ? vagere. jema kAI lADumAM eka prakAranA ane anyamAM judI jAtanA svAda rahe che, tema karmAnuM paNa phaLa che, ene jaina dharmamAM anubhAvaandhu ' athavA ' rasamanva . > ' kahe che. jema kAI lADu nAnA hoya to kAImeTA, ema karmanAM pudgalAnA paNu AkAra hoya che. arthAt jeTalA karmAnA anya hAya che, te badhAM pradezAnI sakhyA ekasarakhI nathI hAtI, kAInA thADA tA kAIne adhika-- ItyAdi. Ane pradezamandha" kahe che. 111 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 [ 29 ] A ka pAchaLanA prakaraNamAM batAvyA pramANe AtmA upara aneka prakAranAM karma lAge che, kema ke jyAM kriyA che tyAM karma che. ane saMsAranI badhI vicitratA e batAvI rahI che, ke jIva je je ka upArjana kare che te aneka prakAranAM hAvAM joIe, paraMtu jaina zAstrakAroe te badhAM karmAne ATha vibhAgamAM vibhakta karyA' che. te ATha prakAra A pramANe cheH-- jaina dha 1. jJAnAvaraNIya ka--je kathI AtmAnI jJAnazakti upara paDado paDe, tene AMkha upara bAMdhelI paTTInI upamA dIdhI che. jema AMkha upara paTTI bAMdhavAthI dekhAtu nathI, tema AtmA upara A karmInuM AvaraNa AvavAthI jJAnazakita AcchAddita thaI jAya che. ghaNI ghaNI mahenata karavA chatAM ghaNAya manuSyA sArI rIte bhaNI zakatA nathI, e A karmanuM pariNAma che. 2. danAvaraNIya ka--ghaNAye manuSyA saMsAranA padArthoM ane viSayAne dekhI zakatA nathI, e A karmanu pariNAma che. A karmane dvArapAlanI upamA ApI che. dvArapAlathI rai!kAyelA manuSya rAjAnI mulAkAta anedana nathI karI zakatA, tema A karmanA kAraNe AtmAne samyagadarzIna ' nathI thaI zakatu. . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 113 3. vedanIya kama-A karmane svabhAva jIvane sukha-duHkha devAne che. Ane taravAranI dhAra para lAgelA madhanI upamA dIdhI che. madhane cATatAM svAda to Ave, paraMtu jIbha kapAya tyAre duHkha thAya che. tema saMsAranAM sukha, e paNa AtmAne te vedanA ja che ane tethI (1) zAtA (sukha) vedanIya ane (2) azAtA (duHkha) vedanIya ema be prakAranAM vedanIya karmo kahyAM che. 4. mohanIya karma-Ane svabhAva che AtmasvarUpane bhulAvI devAne ne meha pamADavAne. samyaktvaguNa-cAritra-guNane reko, e Ane svabhAva che. Ane madirAnI upamA ApI che. madirA pInArA jema beheza banI jAya che tema mehanIya karmanA udayathI jIva vastusthitine nathI jANI zakato ane Adara paNa karI zakatA nathI. 5. AyuSya karma-ene svabhAva che jIvane amuka gatimAM, amuka kALa sudhI rokI rAkhavAne. eTalA ja mATe Ane beDInI upamA ApI che. jema pagamAM beDI nAkhelo manuSya svataMtratApUrvaka kyAMya jaI-AvI nathI zakate, tema A AyuSya karmanA kAraNe je gatimAM te jAya che, te gatithI nIkaLI nathI zakatA. AyuSya karma pUruM thatAM ja te tarata bIjI gatimAM jAya che. ne bIjI gatinuM AyuSya karma A ja gatimAM bAMdhI le che. 6. nAma kama-saMsAramAM koIne yaza thAya che, keIne apayaza thAya che, keIne leke cAhe che te keIne Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jaina dharma nathI cAhatAM; ItyAdi aneka prakAranI vicitratAo dekhavAmAM Ave che. e nAma kama" nuM pariNAma che, Ane svabhAva citrakAra jevuM che. sAre citrakAra citravicitra manuSya, deva Adi banAve che tema A nAma karma paNa aneka varNavALA aMga, upAMga, deva, manuSya Adi rUpa A jIvanAM banAve che. 7. gAtra kama-amuka jIva amuka kuLa-tramAM utpanna thaye; e ja kAraNa che ke, teNe "geAtra kama" evA prakAranuM bAMdhyuM hatuM. Ane kuMbhAranI upamA dIdhI che. arthAta kuMbhAra mATInAM vAsaNa banAve che. eka vAsaNane upayoga koI prakAre te bIjAne bIjI rIte. e ja prakAre gotra karmanA kAraNe koI kyAMya utpanna thAya te kaI bIje utpanna thAya che. ene be bheda cheH 1. ucca gotra ane 2. nIca gotra. bhale, kriyAthI ucca-nIca samaje ke keI bIjA prakAre samaje, paNa ucca-nIcane bheda te raheze ja. ane temAM janma thavAnuM kAraNa A "geAtra kamara che. 8. antarAya keTalAka manuSya pAse dravya hovA chatAM dAna nathI daI zakatA. pite sAme ja joI zake che ke A vyApAramAM mane phAyado thaze, paraMtu lAbha prApta karI zakato nathI. bhegavavAnI, khAvA-pIvAnI vastuo taiyAra hovA chatAM paNa tene bhegA karI zakatA nathI. kapaDAM-latAM-AbhUSaNa vagere aneka cIjo hevA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma chatAM te kAmamAM lAvI zakatA nathI, ane tapasyA, bIAnI sevA vagere karavAnI zakti-puruSArtha heAvA chatAM paNa kaI ja nathI karI zakatA. tA samajavuM joIe ke te AtmA, A antarAya ku thI ladAyelA che. Ane khajAnacInI upamA dIdhI che. rAjAne svabhAva che dAna karavAne. dAna karavAnI IcchA paNa thAya; paraM tu ke...jIsanI mUrti samAna maLele khajAnacI, rAjyane ADu avaLuM samajAve che, tIjorI khAlI batAve che, AvakathI kharca vadhAre batAve che, eTalA ja mATe dAna nathI karI zakatA. A pramANe (1) dAnAntarAya, (2) lAbhAntarAya, (3) bhegAntarAya, (4) upabhAgAntarAya ane (5) vIryAntarAya A pAMca prakAranAM antarAya kamerra che. 115 basa, A karmanA anya AtmA upara lAge che, ane A bandhanAnA kAraNathI A AtmAnI pravRtti ane sukhadu:kha thAya che. ka jaDa hAvA chatAM paNu temAM ananta zakti che. karmonA svabhAva ja ave che. te pAtapeAtAnA svabhAvAnusAra AtmAnI gati karAve che. jema lAhacumbaka kayAMya paNa rAkhA, kAI paNa jAtanI rAkaTAka vinA leDhAne peAtAnA tarapha khecaze ja. cumbakanA e svabhAva ja che, e prakAre karmonA paNa e svabhAva che ke te je prakAranAM hAya che, te prakAranA pariNAmane utpanna kare che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jaina dharma uparyukta ATha karmomAM cAra ghAtakarma ane cAra "adyAtikama" che. (1) jJAnAvaraNa, (2) dazanAvaraNu, (3) mehanIya ane (4) antarAya-e cAra "ghAtika che. ghAti eTale ghAta kare, nAza kare, AtmAnA pitAnA guNane haNe. athavA AtmasvarUpane prakaTa thavAmAM bAdhaka hoya te ghAtI kahevAya che. A cAra karmono kSaya thatAM ja AtmAne kevaLajJAna-kaivalya-atIndriyajJAna athavA saMpUrNa jJAna thAya che. bIjAM cAra AyuSya, nAma, gotra ane vedanIya-A karma aghAtI karma che. sarvajJa-kevaLI AyuSya pUrNa thavA samaye A cAra karmone kSaya karI de che, ane te ja kSaNe Urdhva gati karatAM kAgrasthAnane-siddhasthAnane prApta karI le che. tene "mokSa kahe che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 117 (29). mekSa navatamAM "mekSa paNa eka tatva mAnyuM che. samasta karmone kSaya thayA pachI AtmA svarUpAvasthAne prApta kare tenuM ja nAma "mokSa che, arthAta AtmAnI upara je AvaraNa-karma lAgyAM che, te samasta AvaraNane kSaya tha athavA AtmAnA nile papaNunuM nAma "mekSa' che. - kamane be sarvathA dUra thaI javAthI AtmA halake-pitAnA svarUpamAM Ave che ane je cIja halakI hoya che te Urdhva gati kare che. AtmA Urdhva gati karI kSaNamAM lokAgra bhAga sudhI pahoMcI jAya che. tenI gati tyAMthI AgaLa thatI nathI, kema ke e pahelAM ja batAvavAmAM AvyuM che ke, jyAM sudhI dharmAstikAya ane adharmAstikAya nAmaka padArtho vidyamAna che, tyAM sudhI ja gati ane sthiti thAya che. bhavyanI mukti:- A saMsAramAM be prakAranA jIva cheH 1. bhavya ane 2. abhavya, "bhavya" ane "abhavya"nI kalpanA jInA svabhAvathI ja karavAmAM Ave che. jema magamAM kAI dANo kera' paNa heya che, A keraDuM magane svabhAva che ke te game teTalA prayatna paNa pAkata nathI; e ja prakAre abhavya jIva hoya che, tenI mukti thatI nathI. bhavya jIvomAM paNa kaI kaI jIva evA paNa hoya che, ke jene mukta Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jaina dharma thavAnI sAmagrI maLatI nathI-kadI nathI maLatI. tethI ja tenI mukti nathI thatI. AvA ja jAtibhavya kahevAya che. paraMtu je mokSamAM jAya che, te bhavya ja hoya che, ema "jainadharma' kahe che. AtmA e ja paramAtmA :- AtmAnA mULa svarUpamAM ane paramAtmAmAM kaMI ja pharaka nathI. paraMtu karmonAM AvaraNethI yukta hevAthI AtmA kahevAya che ane AvaraNa dUra thavAthI te ja "paramAtmA ? kahevAya che. eTalA mATe "AtmA e ja paramAtmA" kahevAnI rUDhi paDI gaI che. eka Izvara: jema saMsAra anAdikALathI che, tema Izvara paNa anAdikALathI che. A vAta deva prakaraNamAM kahevAmAM AvI che. siddhAvasthA-mekSAvasthAmAM je koI paNa AtmA jAya che, temAM kaI paNa prakArane bheda nathI. temanuM svarUpa eka ja che, jyotimAM jati maLelI che, eTalA ja mATe Izvara eka kahevAya che. paraMtu saMsAramAMthI jeTalA AtmA mekSamAM jAya che, teo vyaktigata judA judA che, e apekSAe temane "aneka" paNa kahI zakAya. vastutaH muktAvasthA e eka evI avasthA che ke jyAM kaI paNa prakAranI judAI-bhedabhAva nathI. mokSanuM sukha: sukha be prakAranuM cheH 1kSaNika sukha ane 2, AtyaM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 119 tika sukha athavA kRtrima sukha ane svAbhAvika sukhaA saMsAramAM jIva je je sukhone anubhava kare che, te kSaNika sukha che, athavA kRtrima sukha che. kSaNika sukha eTalA mATe kahevAya che ke, sukhane anubhava kSaNabhara thaye ja nahi ane te pachI duHkhane anubhava thAya che. e prakAre saMsAranuM sukha kRtrima sukha thAya che. eTalA mATe ke A sukha svAbhAvika sukha nathI. duHkhanI kSaNika nivRttine ja sukha mAnI lIdhuM che. bhUkhanI vedanA thatAM bhajana karI lIdhuM, tethI ja kahIe chIe ke sukha thayuM. zuM sukha thayuM ? kevaLa vedanAnI nivRtti thaI. garamI lAgI ne kapaDAM kADhI nAMkhyAM, tethI mAnI lIdhuM ke sukha thayuM. hAthamAM le , rAtabhara nidrA na AvI, savAre oparezana" (operation) karAvyuM, paru kADhI nAkhyuM. mAnyuM ke hA...za, sukha thayuM, AnaMda thaye. manuSyane kAmavara thaye, viSayaseSane karyuM, manuSya mAnyuM ke AnaMda tha. ze AnaMda thayo ? pUrva kALamAM je duHkha thayuM hatuM, tenI nivRtti thaI athavA eka prakAranuM kRtrima sukha thayuM. paraMtu mekSamAM evuM kSaNika ke kRtrima sukha nathI. mekSAvasthA e AtmAnI svAbhAvika avasthA che. svAbhAvika avasthAne AnaMda-sukha te kRtrima sukha nathI, kema ke AtmAnuM svarUpa ja saccidAnaMdamaya che. pitAnA svarUpane svAbhAvika AnaMdane je anubhava che; te apUrva AnaMda che, apUrva sukha che, kema ke mokSa prApta thayA pachI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jaina dharma AtmAne karmonI upAdhi lAgavAnI nathI. karmonA AtyaMtika sarvathA abhAvanuM nAma mokSa che; ane jIva je dukhAnubhava kare che, te karmone kAraNe kare che. paraMtu jyAM karmone abhAva che, tyAM duHkha zuM hoya? eTalA mATe mekSAvasthAnuM sukha e ja AtyaMtika-sarvathA sukha che. mokSanuM sukha anirvacanIya che. te na kalamathI lakhI zakAya che ane na vANIthI kahI zakAya tema che. A sukhanI kaI upamA nathI. te anupameya che. A saMsAramAM paNu ghaNuye evI vastuo che jenI upamA daI zakAya tema nathI. jema ghI. sarva manuSyo ghI khAya che, paraMtu ghIne svAda kenA jevuM che, ema pUchavAmAM Ave to keI upamA na daI zake, jyAre pratidina anubhavamAM AvanArI cIja mATe koI upamA daI zakatuM nathI, te kSane mATe kahevuM ja zuM ? apunarAgamana :- mekSa prApta karanAra jIvanuM pharIthI A saMsAramAM Agamana nathI, kema ke karmonuM samasta AvaraNa jyAre dUra thaI jAya che, tyAre ja mokSAvasthA prApta thAya che. ane bhavabhramaNanuM kAraNa te karma che. je karma nathI to bhavabhramaNa nathI, janma nathI, jarA nathI, mRtyu nathI, zarIra nathI, indriya nathI, mana nathI. eka vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke mekSa koI evI cIja nathI ke je Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena dhama. 121 = utpanna thaI heya. je utpanna thAya che tene nAza avazya hoya che. AtmA karmonAM baMdhanathI mukta thAya che tyAre ja tene mekSa kahevAya che. ethI AtmAmAM kaMI navIna cIjanI utpatti nathI thatI. sUrya para vAdaLanAM AvaraNa AvI jAya che, te AvaraNe dUra thavAthI sUrya prakAzamAna-pitAnA svarUpamAM AvI jAya che. e ja prakAre AtmAnI dazA hoya che. AtmA pitAnA mULa svabhAvamAM AvI jAya che, enuM nAma te "mekSa'. eTalA ja mATe AtmAne nAza nathI ane nAza na hevAthI saMsAramAM pharIthI tene AvavAnuM paNa nathI hetuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina dharma [30] 14 guNazreNi-guNasthAnaka anAdi kALathI jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che, ane jyAM sudhI te mukta na thAya-karmonA AvaraNathI mukta na thAya tyAM sudhI rAzI lAkha jIvanimAM ene paribramaNa karavAnuM ja rahyuM. A saMsArathI mukata thavA mATe karmonAM AvaraNane kramazaH ochAM karavAM e jarUrI che. jema jema karmonAM AvaraNe ochAM thatAM jAya, pAtaLAM thatAM jAya, tema tema jIva pitAnA svarUpamAM ujaLA banatA jAya che. AvI rIte AtmA kramazaH prakAzamAM AvatA jAya che, ane zuddhasvarUpa-muktAvasthAnI najIka pahoMcatA jAya che, tenI jainazAstrakAroe cauda zreNi batAvI che, jene "guNasthAna kahevAmAM Ave che-AtmAnA guNenuM sthAna. caudamA sthAne pahoMcanAre jIva mokSa prApta kare che. A cauda guNasthAnakanAM nAma A che - (1) mithyAtva, (2) sAsAdana, (3) mitra, (4) avirati samyaphadaSTi, (5) dezavirati, (6) pramattavirati (7) apramatavirati, (8) apUrvakaraNa, (9) anivRtti, (10) sUkSma saMparAya, (11) upazAntameha, (12) kSINameha, (13) saMgI kevalI, (14) agI kevalI. A cauda sthAnakenuM saMkSipta varNana A pramANe che - 1. mithyASTimithyAtva guNasthAna. jIva anAdi Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 123 kALathI adhAtimAM paDelA che. e apeAti ke jyAM jIvanane jarA paNa vikAsa nathI, evA sthAnane jainazAstrakArIe 'nigeAda 'nA nAmathI eLakhAvyuM che. kaI paNa pUrvajanmanA saMskAranA kAraNe, je jIvamAM kaMIpaNa vikAsa thAya che, evA jaiva mithyASTi guNasthAnakamAM Ave che. mithyAdaSTi athavA aMdhakAramaya jIvana. vastunA yathA jJAnanA abhAva enuM nAma mithyAdaSTi che, nigAnA aMdhakAramaya jIvananI apekSAe kaMIka cetanAzaktinA vikAsa dvAvAnA kAraNe mithyAdaSTine paNu ' guNasthAnaka ' kahevAmAM AvyuM che. ahIMthI AtmAnA jIvananA vikAsa zarU thAya che. A prathama guNasthAnakamAM rahelA jIva adharma-ne dharma ane dharmane adharma samaje che, unmArga ne sanmA ane sanmAne unmArga samaje che. jIvane ajava ane avane jIva samaje che. asAdhune sAdhu ane sAdhune asAdhu samaje che. amUrta padArthamAM sU saMjJA ane mUta padArthamAM amUka saMjJA mAne che. arthAt viparIta jJAna e A sthAnamAM rahelA vanu lakSaNa che. 2. sAsAdana guNasthAnaka--sa+sAdana, AsAdana zabdanA artha che AsvAdana; arthAt jIvane samyaktvanI prApti thayA pachI nIce paDatI avasthAnuM nAma che sAsvAdana guNusthAnaka, jIva UMce caDhIne ati tIvra krodhAdi kaSAyAnA kAraNe nIce paDelA haiAvA chatAM, teNe ucca avasthAnA AsvAda lIdhelA che; tethI A guNasthAnakanuM nAma sAsAdana--sAsvAdana rAkhavAmAM AvyuM che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jaina dharma 3. mizra guNasthAna-A sthAnakamAM rahelA jIvanI sthiti vicitra hoya che. vicitra eTalA mATe ke satya padArtha ke asatya padArtha bannemAM teno samAna bhAva hoya che. eTale satya tarapha tene na te ci hoya che ane asatya tarapha na aruci hoya che. je mANase eka vastune anubhava karyo, paratu bIjI vastu upara tene nathI zraddhA ke nathI azraddhA. tevI ja rIte mizra guNasthAnakavALA jIva. satya ke asatya bane vastu upara ene zraddhA nathI detI. matalaba ke tene satyamArga tarapha na ruci ke na aruci. sArAsArane vicAra karanArI vivekavRttine temAM abhAva hoya che. Ama hovA chatAM, eka vakhata A jIva samyaktvanI prApti karI cUkele heAya che eTale tenA bhavabhramaNane kALa nizcita thaI jAya che. 4. avirati samyakdaSTi-virati eTale vrata-tyAga -niyama. gRhastha ane sAdhuone mATe dezavirati ane sarvavirati evA be bheda pahelAM batAvyA che. A viratine svIkAra karyA pahelAM, jene samyatvanI prApti thAya che, te jIva A guNasthAnakamAM gaNAya che. samyaktva-samyaphadRSTi yA samati enI vyAkhyA pahelA karavAmAM AvI che. A sthitimAM rahelA jIvane tattva saMbaMdhI zaMkAne sthAna raheluM nathI. samadraSTi e mekSaprApti mATe paheluM pagathiyuM che. samakita vinAnAM sarva dharmAnuSThAne prAyaH niSphaLa bane che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 125 pa. dezavirati-gRhastha dharmanAM vate, ke je pahelAM batAvavAmAM AvyAM che, tene svIkAra ane zuddha rIte pAlana karanAra jIva dezavirati guNasthAnakavALA gaNAya che, paNa te samyaktvapUrvaka hoya che. amuka aMzemAM vratanuM grahaNa enuM nAma che dezavirati. 6. pramatta guNasthAnaka-A guNasthAnakamAM te sAdhu gaNAya che ke, jeoe pAMca mahAvrata svIkAra karelAM hovA chatAM, pramAdathI sarvathA mukata nathI hotA. pramAdamAM rahele jIva, AdhyAna ane dharmadhyAna paikI ArtadhyAnanI tenAmAM mukhyatA hoya che, ane te ja ene pramAda che. uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe pitAnA pradhAna ziSya gautamasvAmIne saMbaMdhI samasta sAdhuone pramAdathI dUra rahevAno upadeza karyo che, te ATalA ja mATe. 7. apramatta guNasthAnaka-pramAdamAMthI apramAda avasthAmAM pAMca mahAvratadhArI sAdhu jeTale samaya AvI jAya, te samaya mATe te apramatta guNasthAnakI kahevAya. 8. apUvakaraNa-karaNa" zabdane artha che, AtmAnA adhyavasAya-pariNAma. ATha karmanA prakaraNamAM eka mehanIya karma batAvavAmAM AvyuM che. A mohanIya kamene kSaya yA upazama karavAne AtmAne apUrva adhyavasAya jyAre thAya, tyAre A guNasthAnaka prApta thayuM kahevAya che. "kSayane artha nAza che. upazama tene Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jaina dharma kahevAmAM Ave che ke karmanI sattA vidyamAna hovA chatAM te dbAyela-DhakAyela rahe. 9. nivRtti guNasthAnaka--apUrva karaNamAM batAvelA adhyavasAya karatAM kaMIka vadhAre spaSTa ujavala AtmAnAM pariNAma thAya che ke, jethI mehanA kSaya athavA upazama thavA lAge che. 10. sUkSma saparAya--saMparAya zabdanA artha jaina dRSTie krodha-mAna-mAyA-lAbha e cAra kaSAya che. mahunIya karmanA kSaya athavA upazama thatAM bahu ja alpAMze lebha kaSAya rahI jAya, te vakhatanI sthitimAM A guNasthAnaka prApta thayuM kahevAya. 11. upazAnta meAhu--pUrva guNasthAnAmAM mAhanA upazama zarU thAya che, pachI te jyAre pUrNatayA meAhanIya karma upazAnta' ane arthAt meAhanIya karmIne sathA DhAMkI de, tyAre A guNasthAna prApta thayuM kahevAya. 12. kSINa mAhu--mehane mAvavAnI kriyA cAlu hatI, paraMtu meAhane kSaya karavAnA prayatna cAlu thatAM jyAre saMpUrNa mAhunA kSaya karI nAkhavAmAM Ave tyAre A guNasthAna prApta thayuM kahevAya. " : 6 upazAnta " ane " kSaya 'mAM antara e che ke kama nAM pudgalA kAI kAraNavaza khAyelAM-DhaMkAyelAM rahe, parantu te ka vidyamAna hAvAthI game tyAre paNa uyamAM AvI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 127 jAya che, upara UThI Ave che. jyAre karmanAM pugalo kSaya thavA mAMDe te tenA pachI udaya thavAnI saMbhAvanA nathI rahetI. pANImAM mizrita dhULanA rajakaNe nIce besI jAya te vakhate pANI svaccha lAge, paraMtu pANIne jarA paNa AghAta pahoMcatAM te rajakaNe upara tarI Ave che ane pANane DoLI nAkhe che. paNa pANImAMthI je rajakaNe sarvathA dUra karyA hoya te pachI pANuM DoLuM thavAne avakAza nathI. AvI ja sthiti "mohanIya karma'nA kSayanI ane upazamanI che. mehanIya karmane upazAnta karI AgaLa vadhato jIva 11 mA guNasthAnakathI lapase che ane bIjA guNasthAnakamAM jAya che. 13. saMyogI kevalI-yoga"ne artha che zarIrAdinI kriyA. karmanA prakaraNamAM cAra prakAranAM ghAtI karma ane cAra prakAranAM aghAtI kama batAvyAM che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, mehanIya ane aMtarAya e cAra dhAtI karmane kSaya thavAthI jIvane kevaLajJAna prApta thAya che, paraMtu haju zarIra che, eTale zarIra saMbaMdhita vastuo vidyamAna hevAthI gamanAgamana, AhAra Adi kriyAo cAlu hoya che. eTalA mATe A guNasthAnakane sagI guNasthAnaka kahevAmAM AvyuM che. 14. agI kevalI-bAkI rahelAM nAma, gAtra, AyuSya ane vedanIya karma H A cAra karmanA kSayanA aMtima samaye samasta kriyAo baMdha thaI jAya che ane AtmA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jaina dharma utkRSTa guphala dhyAnanI sthitine pahoMce che. A avasthAne agI kevalI guNasthAna kahevAmAM Ave che. A prakaraNanA prAraMbhamAM kahevAmAM AvyuM che tema A jIva anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa kare che. saMsAramAM paribhramaNa karavAnuM kAraNa anAdi kALathI AtmA upara lAgelAM karmo che. A karmo rAga-dveSanI cikAzane lIdhe mana-vacana-kAyAnI kriyAthI lAge che. rAga-dveSanuM pariNAma krodha-mAna-mAyA-lAbha-moha-matsara e kaSAya athavA jene paripu" kahevAmAM Ave te che. jema jema jIva A ripuone dUra karatA jAya che, tema tema tenI guNazreNi vadhatI jAya che. ane aMtamAM sarvathA karmane kSaya-kaSAyane kSaya thAya eTale mukata bane che, athAt karmonAM bandhanathI jIva sarvathA mukata thAya che, tenuM nAma mekSa che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 129 (31) pAMca kAraNa jaina dharma kahe che ke saMsAramAM jeTalAM kArya bane che, te pAMca kAraNenA maLavAthI ja thAya che. pAMcamAMthI eka paNa kAraNanI uNapa hoya te kArya utpanna thatuM nathI. pAMca kAraNa A cheH 1. kAla, 2. svabhAva, 3, niyati, 4. puruSArtha ane 5. kama. saMsAranuM koI paNa kArya, game tevuM nAnuM hoya ke moTuM hoya, paNa A pAMca kAraNenA samanvayathI ja bane che. je kArya je samaye thavAnuM hoya che te kArya te ja samaye thAya che. bAla, kumAra, yuvA ane vRddhAdi avasthAe kALa vinA bane nahi. strIne saMtAnanI prApti RtukALa pahelAM na thaI zake. sUrya, candra vagerenAM udayaasta potapotAnA samayamAM ja thAya che.. A prakAre je kArya thAya che, te pitAnA svabhAva anusAra thAya che. svabhAvathI viruddha kaMI paNa kArya thaI zakatuM nathI. agnine svabhAva che uSNatA, te uSNatA ja Apaze. pANIne svabhAva che zItaLatA, te game tene paNa zItaLatA-ThaMDI ja Apaze. vadhyA strI saMtAnane janma na ApI zake ane Ape to te vadhyA ja na kahevAya. keraDuM magane pAkavAne svabhAva nathI, tethI te kadI nahi pAke. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jema dharma AvI ja rIte je kArya je kALamAM je prakAre thavAnuM che, te kArya te kALamAM tevA ja prakAranuM thaze. emAM pheraphAra karavAnI keInI tAkAta nathI. koI strI putrIne janma ApavAnI che, te tene putrI ja thaze; nahi ke putra. je kaMI nakkI che te ja thaze. kAI paNa kAryanI utpatti puruSArtha vinA nathI thaI zakatI. bhojana karavAno samaya thayo che. manuSyane svabhAva bhajana karavAnuM che, niyati bhavitavyatA paNa che, paraMtu manuSya bhojana para besIne jyAM sudhI bhojananI kyiA nahi kare, tyAM sudhI tene moDhAmAM ke peTamAM nahi jAya. rasoI rAMdhyA vinA raMdhAtI nathI. snAna karyA vinA zarIrazuddhi thaI zakatI nathI. kyuM evuM kArya che ke je puruSAtha vinA bane che ? uparyukta cAra kAraNenI sAthe karmane ghaniSTa saMbaMdha che; balka ema kahevAmAM Ave ke A cAra kAraNe kamane AdhIna che, to temAM kaMI atizayokti nathI. A jIve je je prakAranuM karma upArjana karyuM che, te prakAre ja kArya banaze. sukha-duHkhane, balka pratyeka kriyAne badho AdhAra - karma upara ja che. A karma ja eka evuM che ke je bAkInAM cAra kAraNene lAvIne hAjara kare che. arthAt karma-bhAgyanasIba je je prakAranuM haze, te ja prakAre kALa, svabhAva, niyati ane puruSArtha banI jAya che; paraMtu eka vAta khAsa che ke, kAryanI utpattimAM pAMca kAraNenI jarUra Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 jaina dharma avazya paDe che. jema eka rAjya che, paNa te rAjya tyAre ja kahevAze ke jyAre rAjA, maMtrI, amAtya, purohita ane nagarazeTha-A pAMcenI vidyamAnatA heya. jo ke AmAM rAjanI pradhAnatA che, paraMtu pAMca aMga maLe tyAre ja rAjya kahevAya che. e ja rIte keI apekSAo, karma athavA puruSArthanuM mukhyapaNuM hevA chatAM kAryanI utpattimAM to pAMce kAraNe maLavAM joIe. - strIne hatukALa Avyo che, bALaka utpanna karavAne temAM svabhAva paNa che, arthAta strI vaMdhyA nathI; niyati paNa che, puruSArtha paNa thaI cUkyo che, paraMtu je strInA bhAgyamAM saMtAna nathI te garbha dhAraNa karaze ja nahi; garbha dhAraNa karaze te garbhamAM ja jIva marI jaze. kadAca janma thaze to janma thatAM ja marI jaze. A badhI karmanI lIlA che, bhAgyamAM saMtAna nathI, tethI ja thatuM nathI. A prakAre jena dharmamAM kaI paNa kAryanI utpattimAM pAMca kAraNe batAvyAM che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jena dharma - -- --- -- - - - - - - [32] syAdAda koI paNa padArthanI siddhi ekAntavAdathI-ekAnta dRSTithI na thaI zake. jainazAstrakAroe padArtha mAtranuM- sata 'nuM lakSaNa batAvyuM cheH "utpAca-vyayu karata' utpatti, vinAza ane sthiratA-A svabhAvavALA padArtha hoya che. nAnA aNuthI laIne meTAmAM moTo padArtha joI , badhA padArthomAM A lakSaNa raheluM che; ane tethI ja vastumAtramAM aneka dharma rahelA che. - "syAdvAda'-AmAM be zabdo che. "sthAkyAda" syAne artha che keAI apekSAthI" ane vAdane artha che "kahevuM ', "syA e anekAntasUcaka zabda che. eTalA ja mATe syAdvAdanuM bIjuM nAma anekAntavAda paNa che. ane kAntamAM aneka anta, A be zabdo che. antane artha daSTi-dizA karavo joIe. matalaba ke aneka dRSTie jevuM-kahevuM te anekAntavAda kahevAya. sat eTale padArthanuM -vastunuM je lakSaNa karyuM che, e paNa e ja batAve che ke, pratyeka padArthamAM aneka dharma rahelA che. syAdvAdanI spaSTa zabdomAM vyAkhyA karavAmAM Ave te parijana rastuti sApekSarItyA viruddhanAnAdharmasvIkAro hi syaadvaadH| eka ja padArthamAM bhinna bhinna apekSAothI judA judA prakAranA dharmone svIkAra karavo tenuM nAma che syAdvAda. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 133 "syAdvAda" zIkhavADe che ke pratyeka vastune judI judI dRSTie dekhavAthI ja tene vAstavika svarUpanuM jJAna thaI zake che. udAharaNa tarIke, eka ja manuSya pitA, putra, kAke, mAme, bhatrIjo, bhANeja vagere thaI zake che. pitAnI apekSAe putra ane putranI apekSAe pitA, kAkAnI apekSAe bhatrIjo ane bhatrIjAnI apekSAe kAko. te nitya paNa che, anitya paNa che. AtmAnI apekSAe nitya ane zarIranI apekSAe anitya che. mATIno ghaDo nitya che ane anitya paNa. ghaDAne je AkAra che, te vinAzI che, anitya che; paraMtu ghaDAnI mATI avinAzI ja kahevAze kemake ghaDAne AkAra svarUpa nAza thavA chatAM mATInA svarUpe ghaDe te che ja, mATIno AkAra kiMvA paryAya badalAtA raheze, paraMtu mATInAM paramANuone sarvathA nAza nathI thato. senAnA koI paNa AbhUSaNane teDAvI-gaLAvI bIjuM kaI banAvavAmAM Ave to mULa AkArane nAza thaye, navA AkAranI utpatti thaI, paNa suvarNa dravya te sthira ja che. A pramANe saMsAranA badhA padArtho pUlarUpathI athavA sUkSmarUpe A saMsAramAM rahe che ja ane enA navA navA rUpane prAdurbhAva thayA kare che. dIvo bujhAI jAya te ApaNe samajIe chIe ke dIvAne sarvathA nAza thayo, paraMtu vastutaH ema hotuM nathI. dIvAnA paramANuo te avazya rahe chebIjA rUpamAM paNa avazya rahe che ja. jenI utpatti ane vinAza thAya che, tene jenazAstromAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jaina dha * paryAya' kahe che. ane je vastu sthAyI rahe che tene dravya' kahe che. dravyarUpathI badhA padArtha nitya che ane paryAyarUpathI anitya che. . , je leAko syAdvAdane samaje che tene koI mata mATe virodha na hoI zake. syAdvAda dRSTithI pratyeka vastune jonAra manuSya mATA-udAra dilavALA bane che. tenI badhI saMkucitatA dUra thaI jAya che. A syAdvAda kivA anekAntavAdane kAOmAM na levAya tA ' nizcayAtmaka ' rUpathI kahelI vAta ekAnta bhunI jaze ane ekAnta vAta satya nathI thaI zakatI. amuka manuSya 'bApa' che enA artha e thaze ke * bApa " sivAya temAM koI khIjA dharmAM ja nathI. ema mAnavu e tA bilakula asatya ja che. zuM pitAnI apekSAe te putra nathI ? zuM kAkAnI apekSAe bhatrIjo ane bhatrIjAnI apekSAe kAko nathI ? te zuM ' manuSya ' nathI ? tyAre ' amuka manuSya bApa ja che,' ema kahevAnI apekSAe jo ema kahevAmAM Ave ke, ' amuka manuSya bApa paNa che,' tA keTale vizALa artha AmAM samAI ya che? bApa paNa che ' ema kahevAmAM khIjA aneka dharmo emAM hovAnu` mAnI zakAya che. basa, ' ja ane ' paNa 'mAM je antara che te ja antara 'ekAntavAda ane anekAntavAdna '- syAdvAda 'mAM che. . ' ' koI AMdhaLA manuSya hAthInA koI eka aMgane pakaDIne ema mAnI le athavA kahe ke, hAthI AvA hoya te te asatya che. koI paNa vastunA eka aMgane che I Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 135 sparza karavAthI te vastunu saMpUrNa jJAna nathI thaI zakatuM, athavA saMpUrNa aMzamAM satya nathI mAnI zakAtuM. Aje sauMsAranA badhA dharmavALA potapotAnI vAtane ja satya mAnIne khIjAne asatya, jUDe, pAkhaMDI dharma batAvavAnI koziza kare che ane dharmanA nAmathI jhaghaDo kare che, paraMtu A syAdvAdazailIne! abhyAsa karIne te draSTithI badhAne joie tA kadI jhagaDA ke vaimanasya thavAnu kAraNa nahi rahe. . dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke, ' syAdvAda ' e 'sa'zayavAda' nathI. * syAdvAdazI cIja che? e tA sApha sApha batAvavAmAM Avyu che. 'saMzaya ' ! tene kahe che je koI paNa vAtanA ni ya na karI zake. aMdhArAmAM koI cIja paDI che, tene dekhIne e kalpanA karavI ke, A dAra haze ke sApa?' AnuM nAma sazaya ' che, AmAM dAraDA athavA sApa koInA niya thaI zakatA nathI. koI cIja, koI paNa svarUpamAM samajavAmAM na Ave tenuM nAma sazaya ' che. syAdvAda eveA nathI. * syAdvAda'tA eka ja vastune bhinna bhinna dRSTie dekhavAnuM kahe che. ane AvI rIte dekhavAmAM eka dRSTie jevuM dekhAya che, te nizcita che. jema koI manuSya pitA che, e to nakkI che, paraMtu pitA sivAyanA khIja dharmo paNa temAM che. Ama jovAnuM syAdvAda kahe che. 'saMzayavAda' tA, na DhAraDAne nirNaya karAve che ane na sA. eTalA ja mATe * syAdvAda'ne "sauMzayavAda' kahevA sarvathA bhUla che. : Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jina dharma [33] naya jaina dharmamAM jema "svAhAda" eka mahattvanI cIja che, tevI ja rIte "naya" paNa syAdvAdanI sAthe saMbaMdha rAkhanArI mahattvanI cIja che. "naya'ne sAmAnya artha che vicAra. "nayavAdane apekSAvAda" paNa kahI zakAya che. kaI paNa vastunuM sApekSarItie nirUpaNa karanAro vicAra-e che naya. manuSya pratyeka vastu upara bhinna bhinna daSTiethI vicAra kare che. apekSApUrvaka karelo vicAra e naya kahevAya che. jo ke ghaNAe vicAromAM viruddhatA jovAmAM Ave che, paraMtu evA virodhI dekhAyelA vicAramAMthI aviradhanuM mULa zodhanAra tathA evA vicArone samanvaya karanAruM zAstra--e che 'nayazAstra e no keTalA che? enI saMkhyA gaNuM zakAya ema nathI. jainazAstromAM kahyuM che-"nAvavA vacapalA, tAva vava dUti thavAyA'--jeTalAM vacana padevacanaprayogo che, eTalA ja na che, kema ke apekSApUrvaka manuSya je kaMI vicAra kADhe che, te badhA naya che, te paNa manuSyasamAjane samajavA mATe enA judA judA bheda dekhADavAmAM AvyA che. naya be prakAranA che: 1, dravyAkinaya ane 2. paryAyAcikanaya. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 137 saMsAranI pratyeka vastumAM e vAtA rahelI cheH mULa dravya ane tenA paryAya-vibhinna svarUpa; athavA sAmAnya ane vizeSa. jevI rIte manuSyatva vaDe badhA manuSyA samAna che, parantu deza, jAti, raMga, rUpa ItyAdinI apekSAe badhAmAM kaMI ne kaMI vizeSatA che. badhAM pANI eka che, para'tu temAM mIThApaNuM, khArApaNuM ane bhinna bhinna raMga vagerenI apekSAe vizeSatA che--vibhinnatA che. svarUpathI badhAnA AtmA samAna che, parantu bhinna bhinna zarIrathI dhAraNa karAyelA che, e apekSAe vizeSatA che. A sAmAnya ane vizeSa athavA dravya ane paryAne laIne e bheda batAvelA che : 1. dravyAthika ane 2. paryAyA inaya. dravya sabaMdhI vicAra ane paryAya saMbaMdhI vicAra. AtmA nitya che, anitya paNa che. mATInA ghaDA nitya paNa che, anitya paNa che. A baMne eka dRSTie nitya, khIjI dRSTie anitya. A baMne naya " che. . e ja prakAre nizcayanaya ane vyavahAranaya-ema paNa e bheda che. vastunA mULa svarUpane samajAvanAra vicAra te nizcayanaya ane AkAzAdi pariNAmanA svarUpane samajAvanAra vicAra, e vyavahAranaya che. nizcayanaya kahe che ke, AtmA zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra, saccidAnaMdamaya che. vyavahAranaya kahe che ke, AtmA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jaina sa ahIthI marIne devalAkamAM gayA, narakamAM gayA, AtmA sukhI che, du:khI che, AtmA meAhI che vagere. ba MnemAM dRSTibheda che. AtmAnA mULasvarUpanI apekSAe Atma nitya, ThIka che. karmInA AvaraNathI mukta thavAnI apekSAe mare che, sukhI che, du:khI che, e paNa ThIka che. A baMne dRSTinI vicArasaraNI e khe naya : nizcayanaya ane vyavahAranaya kahe che. A prakAre badhI vAtAmAM samajI levu joIe. A prakAre jainazAstromAM sAta prakAranA nayeA che. 1. nagamanaya, 2. sagrahanaya, 3. vyavahAranaya. 4. RRsUtranaya, 5. zabdaya, 6. samabhaTTanaya ane 7. eva'bhUtanaya. have AmAMthI pratyeka taiya saMbaMdhI udAharaNapUrvaka vicAra karIe. 1. nAgamanaya--laukika vyavahAra ane laukika saMskArane anusaravAmAM je vicAra udbhave che, te nagamanaya che. AnA traNa bheda karI zakAya H 1. bhUta nAgama, 2. vartamAna nagama ane 3. bhaviSyada nagama, je vAta banI cUkI che, tene vyavahAra karavAmAM Ave, te STamInA divase leAkeA kahe che ke, 'bhUta vartamAnakALamAM nagama ' che. jema kRSNA Aje kRSNa bhagavAnane 6 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dharma 139 janmadivasa che." A bhUta naMganayanI apekSAe belavAmAM Ave che. vartamAna samayamAM keI kArya mATe kriyAne prAraMbha thAya, te paNa kahevAmAM Ave che ke, "huM amuka kArya karuM chuM.' rasoI mATe mANasa lAkaDAM ekaThAM kare che. paraMtu pUchatAM kaheze ke, "raseI karuM chuM." jo ke rAInuM kAma zarU nathI thayuM, te paNa AmAM vartamAna nigamananI apekSAe Ama kahI zakAya che. je vastu banavAnI che, tene paNa "banI" ema kahevuM, te bhaviSyadgigama che. jema rasoI pUrI nathI thaI chatAM kahI devuM ke, "rasoI thaI," A bhaviSya naigamanayanI dRSTi che. ' uparyukta udAharaNethI mAlUma paDe che ke, nigamanaya karUDhi para AdhAra rAkhe che. lekarUDhimAM jevI bhASA pracalita hoya che, te paNa A 'nagamana'nI apekSAthI satya che. 2. saMgrahanaya-bhinna bhinna prakAranI vastuo athavA aneka vyaktione koI eka vastune Azraya laIne samuracayarUpathI vyavahAra kara, A saMgrahanaya 'nI dRSTithI thAya che. jema, koI kahe ke, "AtmA eka" che, yadyapi. pratyeka vyaktimAM AtmA bhinna bhinna che, paraMtu. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaina dharma AtmajAtine Azraya laIne koI ema kahe ke "AtmA eka che? te te saMgrahanayanI apekSAe satya che. bhinna bhinna * jAtinAM kapaDAM hovA chatAM, kapaDAMnI jAtine lakSyamAM laIne kahevAmAM Ave che, ahIM kapaDAM ja che, to te -saMgrahanayanI apekSAthI kahevAya che. 3. vyavahAranaya-sAmAnyarUpe je vAta kahevAmAM Ave, tenuM pRthakkaraNa na karavAmAM Ave tyAM sudhI vizeSajJAna nathI thatuM, eTalA mATe sAmAnyarUpe kahelI vAtane je pRthapha pRthak vicAra te "vyavahAranaya' che. aneka 1 jAtinAM kapaDAMne samuccayarUpe kapaDAMnA zabdathI vyavahAra karavAmAM Ave, paraMtu A rezamI kapaDuM, A mIlanuM kapaDuM, A khAdInuM kapaDuM-AvA prakAranuM uccAraNa, e vyavahAranayanI apekSAe karavAmAM Ave che. saMsAranA samasta padArthone eka zabda vaDe samuccayarUpathI "vastu" ke "cIja " A zabda vaDe kahevAmAM Ave che, paraMtu pRthakkaraNa karIne kahevuM hoya te A jaDa che, A cetana che, A pRthvI che, A pANI che vagere vyavahAranaya thI kahevAmAM Ave che. 4. jusUtranaya-pratyeka vastunI vartamAna avasthA para ja vicAra karavAmAM Ave e "RjusUtra yadyapi manuSya koI vastune dekhIne tenI bhUta ane bhaviSyakALanI avasthAne bhUlI zakato nathI, te paNa Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dhama 141 manuSyanI buddhi tAtkAlika avasthA upara vizeSa sthira thAya che ane jevI avasthA vata mAnamAM mAlUma paDe che te. anusAra ja vicAra kiDavA zabda vyavahAra thAya che, ane te ja avasthAnA svarUpane satya samaje che. lAkaDAnA mejane dekhI te mejanA ja vicAra kare che. A RjUsUtranayanI apekSAe che. yapa mejanI bhUtakAlIna lAkaDAnI avasthA ane bhaviSyakAlIna lAkaDAnI kaMI ne kaMI avasthA che, paratu vartamAna avasthA e ja kAryasAdhaka hovAthI tene ja A naya sparza kare che. 5. zadrunaya kALa liMga vagerenA je bhedathI artha - bheda batAve te za-naya che, arthAt je vicAra zabdapradhAna khanIne arthabhedanI kalpanA kare, te zabdaya " che. . kAI lekhake lakhyu hAya : pATalIputra nAmaka nagara hatuM. 'have AmAM vicAravAnuM e che ke yudyapi lekhakanA samayamAM paNa 'pATalIputra' nagara avazya che ane tethI * hatuM " kriyApadanA sthAnamAM 'che' ema lakhavuM joItuM hatuM; paraMtu 'hatuM 'eve bhUtakAlIna prayAga karavAnA hetu e che ke A vakhate je pATalIputra che, tenAthI te vakhatanu pATalIputra kaI juduM ja hatuM. A prakAre zabdanA prayAga karavAmAM kALabheda rAkhyA, tethI teneA abheda mAlUma paDaco. A vicAraNA zabdanayanA pariNAme che, arthAt . zabdenayanI apekSAe Avu kathana satya che. eka bahu meATA khADAmAM pANI hAya, tene kUvA kahe che, para Mtu Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na dharma koI lekhake "kuI" lakhI. "kuvo" ane "kuI" e liMgabhedanA zabda che. . samabhirUDhanaya-paryAyavAcI zabdanA bhedathI arthabhedanI mAnyatA rakhAvanAro vicAra, e "samabhirUDha naya che. jevI rIte zabdabheda tevI rIte vyutpattibheda paNa arthabhedanI tarapha laI jAya che. spaSTArtha e che ke jyAM bhinna bhinna zabdone eka artha mAnavAmAM Ave che, tyAM paNa tatvadaSTithI dekhavAmAM Ave te badhA zabdone vyutpattithI eka artha nathI thato. udAharaNa tarIke-rAja, nRpa, bhUpati-A traNe zabda "rAjA"vAcaka che, paraMtu "samabhirUDhanaya' kahe che ke ema nathI. rAjacinhothI je zobhe te rAjA, manuSyanuM rakSaNa kare te nRpa ane pRthvInuM pAlana kare te bhUpati. vyavahAramAM A traNe zabdano artha rAjA karavA chatAM samabhirUDhanayanI apekSAe vyutpattithI A traNe zabdo bhinna bhinna arthane sUcave che. . evabhUtanaya-je artha zabdathI phalita thAya che, arthAta vyutpatti anusAra ja te padArthane vyavahAra thAya che, tyAre ja te vastune te arthamAM svIkAravI, e evabhUtanaya"nuM kAma che. arthAta A nayanI apekSAe te je samaye rAjA rAjacinhAthI alaMkRta thAya te ja samaye "rAjA" kahe joIe. arthAta te ja samaye te "rAjA" che, bIja samayamAM nahIM. je vakhate manuSyanuM rakSaNa karavAmAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saba gama 143 te te AvatuM hoya, te samaye te nRpa' kahevAze, khInna samayamAM nahi. e ja prakAre je samaye kAI manuSyasevAnu... kA karI rahyo hAya, te samaye, teTalA ja vakhata mATe te * sevaka ' kahI zakAze, khIna samayamAM nahi. A eva bhUtanayanI vicArasaraNI che. sasAranA manuSyeAmAM paraspara jhagaDA kayAre thAya che? matabhinatAenA kAraNe virAdha kayAre jAgrata thAya che? jyAre manuSya ekabIjAnA kathanane apekSAthI nathI dekhatA. khIjo manuSya je mele, te paNa koI ' naya nI apekSAe ThIka che, AvI buddhi manuSyasamAjamAM AvI jAya, teA kadI koImAM vaimanasya thavAnI jarUra ja na rahe. jainadharmamAM batAvelI A nayeAnI mAnyatA manuane bahu moTA vizALa kSetramAM lAvI mUke che, eka UMcA zikhara upara caDhAvIne jagatanuM avaleAkana karavAnuM zIkhave che. Ane nayadRSTi kaheA, vicArasaraNI kaheA, cAhe tA sApekSa abhiprAya kaheA. uparanAM udAharaNAnI sAthe batAvelA sAte nayAmAM uttarAttara eka pachI ekamAM adhikAdhika sUmatA AvI jAya che. jainadharmanA mULa siddhAMta rAga-dveSane maTADavAnA che, A prakAranI nAyaSTinA abhyAsa ane te ja dRSTie saMsAranI pratyeka vastunuM avalezvana ApaNA rAgadveSane "AchA karavAmAM sahAyabhUta thAya che. . Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jena, dharma (34) saptabhaMgI bhedathI jainadharmamAM padArthonuM jJAna karavA mATe je syAdvAda" ane "naya" ne siddhAnta che tevo ja saptabharIne paNa siddhAnta che. saptabhaMgIne sAmAnya artha che vacananA sAta prakArene samUha. koIpaNa padArthane mATe apekSAne lakSyamAM rAkhIne sAta prakArathI vacananuM uccAraNa karavAmAM AvI zake che. 1. "che" 2. "nathI" 3. "che ane nathI" 4. " kahI na zakAya" 5. "che, paraMtu kahI na zakAya" 6. "nathI paraMtu kahI na zakAya" 7. "che ane nathI, te paNa kahI na zakAya." kAImAM virodha na Ave, evA prakAranI kalpanA karavI enuM nAma che "saptabhaMgI'. koI paNa vastune kaI paNa dharma batAvavo hoya, te te evA prakAre batAvo joIe, ke jethI tenA virodhI dharmanuM sthAna, e vastumAMthI cAlyuM na jAya. koI cIjane nitya' batAvavI che, paraMtu keI e zabda rAkhIne nitya" batAvavI joIe, jethI temAM rahelA "ani Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema jaina dhara 145 AvatuM yatA ' vagere dharmone abhAva mAlUma na paDe. eve samaya" zabda che. 'syAt'. kA syAt zabdano artha thAya che amuka apekSAe 1 arthAt katha'cit ', 'kAI apekSAthI '. jema cAT nitya C va ghaTaH| ene artha e thayA ke, ' ghaTa kAI apekSAe * nitya che." ahI kAI apekSAe ' ethI spaSTa mAlUma paDe che ke khIjI koI apekSAe ' anitya' paNa hovA joIe. have A ja ghaDAnA udAharaNa upara sAta vacana prayAga ghaTADavAmAM Ave che. 10 . 6. cAlu nitya tatha jha: 2. syAd anitya eva ghaTaH / 3. syAd nityAnitya eva ghaTaH / 4. syAd avaktavya eva ghaTaH / 5. syAd nityaH avaktavyazca ghaTaH / 6. cAra anityaH avattabdhazraghaTaH| 7. syAd nityAnityazca avaktavyazca ghaTaH / A sAta bhAMgAthI (vacanaprayAgAthA ) AmA bhAMgA thaI ja nathI zakatA. uparyukta sAta vacanaprayAgAnI matalaba jue. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ( jaina dharma 1. ' ghaTa ' ' nitya' che, parantu koI apekSAe anitya 'paNa che. 2. ghaTa ' anitya ' che, parantu kAI apekSAe 'nitya' paNa che. ' , 3. ghaTa ' koI apekSAe nitya " paNa che ane kAI apekSAe 'nitya' paNa che. 1 4. nitya ' ane ' anitya ' evA judA judA zabdo dvArA tA kahI zakAya che, parantu eka ja zabdathI bane dharmanA samAveza kara! hAya tA enA mATe jainazAstromAM * avaktavya zabdanA prayAga karavAmAM AvyA che, arthAt ghaTa ' koI apekSAe avaktavya ' paNa che. uparyukta cAra vacanaprayAge! parathI pAchyA traNa vacanaprayAgA banAvI zakAya che. * < : . ' 5. kAI apekSAe ' ghaTa ' 'nitya ' hAvA sAthe avaktavya che. ' 6. kAI apekSAe ghaTa' anitya' heAvA sAthe 'avaktavya' che. < 7. kAI apekSAe 'ghaTa '* nitya ' ane nitya AvA sAthe 'avaktavya che. . pAchaLanA traNa prayAga vaktavyarUpa nitya, anitya ane nityAnitya--A traNa bhAMgAnI sAthe avaktavya maLavAthI thAya che. , Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharma 147 dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke, vyavahAra eka che ane tAttvikatA khIjI cIja che. saptabha`gInA niyamAnusAra sAta prakAranA vacanaprayAga e vyAvahArika vAta nathI, A tA eka tAttvika viSaya che. eka ja vAtane mATe keTalA vacanaprayAga karI zakAya, e tattvadaSTie vidvAnane mATe vicAravAyogya viSaya che. sAmAnyataH vyavahAramAM A vastuo kAmamAM nathI AvatI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________