________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आणिचोळक
61
आतत्त
व. - धुवचोळाति निच्चपक्खित्ताणिचोळा, पारा. अट्ठ. आमयो व्याधि, गदो रोगो रुजापि च, अभि. प. 323; 2.122.
आतंको रोगतापेसु, मातंगो सपचे गजे, अभि. प. 1045; आणिचोळक नपुं., जांधिया, जांघ पर बांधा जाने वाला कम आतङ्कोति किच्छजीवितकरो रोगो, उदा. अट्ठ. 99; - ता माप वाला वस्त्र - कं द्वि. वि., ए. व. - अनुजानामि, स्त्री., भाव. [आतङ्कता], आतंक का भाव, डरावनापन - भिक्खवे, आणिचोळक 'न्ति, चोळकं निपतति, चूळव. 434; अप्पातङ्कतञ्च लहुद्वानञ्च बलञ्च फासुविहाररुच, म. नि.
सदा आणिचोळकं सेवसीति वृत्तं होति, पारा. अट्ठ. 2.122. 1.176; म. नि. 2.109; स. उ. प. के रूप में, निरा.- त्रि., आणिद्वार नपुं.. कर्म. स. [आणिद्वार], कांटी जैसा छोटा ___ ब. स. [निरातङ्क], आतङ्क से मुक्त, भयमुक्त, व्यथामुक्त द्वार, निचला द्वार, संकीर्ण द्वार, परकोटे से घिरे हुए नगर -ङ्कानं ष. वि., ब. व. - महाराज, निरातङ्कानं लोहितकानं की छोटी खिड़की जैसा द्वार - रं प्र. वि., ए. व. - अन्तरे करुम्भकं नाम सालिजाति, मि. प. 235; रोगा.आणिद्वारं नाम पाकारबद्धस्स नगरस्स खुद्दकद्वार, थेरगा. पु., रोग के कारण उत्पन्न कष्ट या व्यथा - को प्र. वि., अट्ठ. 2.57; - रे सप्त. वि., ए. व. - ओलग्गेस्सामि ते ए. व.- तमेनं अञतरो गाळहो रोगातको फुसति, अ. नि. चित्त, आणिद्वारेव हत्थिनं, थेरगा. 355.
1(2).202; स. पू. प. के रूप में; - फस्स पु., तत्पु. स. आणिमंस नपुं, तत्पु. स. [आणिमांस], स्त्री या पुरुष की [आतङ्कस्पर्श, रोग या व्याधि का प्रभाव - स्सेन तृ. वि.,
जननेन्द्रिय का मांस-सिखरणीति बहिनिक्खन्तआणिमंसा, ए. व. - आतङ्कफस्सेन खुदाय फुट्ठो, सीतं अतुण्डं पारा. अट्ठ.2.122.
अधिवासयेय्य, सु. नि. 972; आतङ्कफस्सेनाति रोगफस्सेन, आणिमण्डब्य पु., एक तपस्वी - व्यो प्र. वि., ए. व. - सु. नि. अट्ठ. 2.265. ततो पट्ठाय मण्डब्यो आणिमण्डब्यो नाम जातो, जा. अट्ट. आतङ्कति आ +Vतङ्क का वर्त, प्र. पु., ए. व., विपत्ति या 4.28; भरिया विसाखा, पुत्तो राहुलो, आणिमण्डब्यो सारिपुत्तो, दुर्गति में रहता है - तकति आतंकति आतंको, आतंको ति कण्हदीपायनो पन अहमेव अहोसिन्ति, जा. अट्ठ. 4.33. किच्हाजीवितकरी रोगो, सद्द. 2.322. आणिरक्ख पु., रथ या वाहन की धुरी की कांटियों या कील आतङ्की त्रि., [आतङ्किन], रुग्ण, बीमार, व्याधि से पीड़ित - की रक्षा करने वाला, आणी का रक्षक - क्खा प्र. वि., ब. किनं पु., ष. वि., ब. व. - आतङ्किनं यथा कुसलो व. - एको सारथि योधेको, आणिरक्खा दुवे जना, विन. भिसक्को, जा. अट्ठ. 5.79; आतङ्किनन्ति गिलानानं, जा. वि. 1571.
अट्ठ. 5.79. आणिरक्खक पु.. उपरिवत् - का प्र. वि., ब. व. - आतत नपुं, आ +Vतन का भू. क. कृ. [आतत], फैलाया स्थरक्खा नाम रथस्स आणिरक्खका, दी. नि. टी.. हुआ, विशेष अर्थ, ऐसा ढोल, जिसका एक पार्श्व ही 1.194.
चमड़े से ढका हुआ हो - आततं चेव विततं, आततविततं आणिसंघाट पु., तत्पु. स. [आणिसङ्घात], कांटियों या घन, अभि. प. 139; आततं नाम चम्मावनद्धेसु भेरियादिसु, कीलों का ढांचा - टो प्र. वि., ए. व. - आणिसङ्घाटोव तलेकेकयुत्तं... अभि. प. 140; तत्थ आततं नाम चम्मपरियोनद्धेस अवसिस्सि, स. नि. 1(2).243; आणिसङ्घाटोव अवसिस्सीति भेरिआदीसु एकतलतूरियं, अ. नि. अट्ठ. 3.232. सुवण्णादिमयानं आणीनं सङ्घाटमत्तमेव अवसेसं अहोसि, स. आततवितत नपुं... ऐसा वाद्य, जो पूरी तरह से तांत से नि. अट्ठ. 2.202.
बंधा हुआ हो, पणव-नामक वाद्ययन्त्र - आततविततं आणिसुत्त स. नि. के एक सुत्त का शीर्षक, स. नि. 1(2). सब्बविनद्धं पणवादिक, अभि. प. 141; आततविततं नाम 243.
तन्तिबद्धपणवादि, म. वं. टी. 479(ना.). आण्य नपुं.. [आर्य], ऋणग्रस्तता, कर्ज में डूबे रहने की आततायी त्रि., [आततायिन], वह जिसका धनुष (दूसरों को दशा - इसिरस भावो आरिस्सं, इणस्स भावो आण्य, कष्ट देने हेतु) तना हुआ हो, विशेष अर्थ, हत्यारा, उसभस्स भावो आसभं क. व्या. 404; इसिनो भावो आरिस्य अपराधी, क्रूर, डकैत – विहत्थो व्याकुलो चाथ, आततायी इणस्स भावो आण्यं, सद्द. 3.807.
वधुधुतो, अभि. प. 736. आतङ्क पु., [आतङ्क], मानसिक विपत्ति, व्यथा, रोग, पीड़ा, आतत्त त्रि., आ + तप का भू. क. कृ. [आतप्त], पूरी तरह वेदना, त्रास, डर, आशंका -को प्र. वि०. ए. व. - आतङ्को से तपाया हुआ, अत्यधिक उष्ण, सूखा, आदीप्त - छातो
For Private and Personal Use Only