________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आयु 155
आयु - येन तृ. वि., ए. व. - अत्तनो आयुक्खयेनेव मरि जा. होति, आयुप्पटिलाभिनीति अत्थो, अ. नि. अट्ठ. 2.303; - अट्ठ. 4.28; - या प. वि., ए. व. - आयुक्खया वा प्पमाण नपुं.. तत्पु. स. [आयुष्प्रमाण], आयु का प्रमाण, पुञ्जक्खया वा आभस्सरकाया चवित्वा, दी. नि. 1.15; - जीवनावधि का विस्तार, जीवनावधि - णं' प्र. वि., ए. व. क्खयन्तिक नपुं., मृत्यु की समीपता, जीवन के अन्त - विपस्सिस्स, भिक्खवे, ... असीतिवस्ससहस्सानि की निकटता - कं द्वि. वि., ए. व. - तेनेव व्याधिना थेरो आयुप्पमाणं अहोसि, दी. नि. 2.3; - णं' द्वि. वि., ए. व. पत्तो आयुक्खयन्तिक, म. वं. 5.219; - क्खयमरण - आयुप्पमाणं पञ्च कोट्ठासे कत्वा चत्तारो ठत्वा पञ्चमे नपुं., तत्पु. स., शरीर अथवा आयु के क्षय के कारण होने विज्जमानेयेव परिनिबुतो, स. नि. अट्ठ 2.143; - नेन वाला मरण - णं प्र. वि., ए. व. - सतिपि कम्मानुभावे तृ. वि., ए. व. - देवलोकस्स आयुप्पमानेनेव चवन्तीति, तंतंगतीसु यथापरिच्छिन्नस्स आयुनो परिक्खयेन मरणं दी. नि. अट्ठ. 1.95; - तो प. वि., ए. व. - आयुप्पमाणतोपि आयुक्खयमरणं, अभि. ध. वि. टी. 167; - द त्रि., अनुस्सरिस्सति, दी. नि. 2.7; - आयुप्परिक्खय पु., [आयुर्दा], दीर्घायु देने वाला, लम्बी आयु प्रदान करने तत्पु. स. [आयुपरिक्षय], आय का क्षय, उम्र का घट जाना वाला, स्वास्थ्य प्रद - दो पु., प्र. वि., ए. व. - आयुदो। - येन तृ. वि., ए. व. - कालङ्करोतीति न विजातभावपच्चया, बलदो धीरो, वण्णदो पटिभानदो, सुखस्स दाता मेधावी, आयुपरिक्खयेनेव, दी. नि. अट्ठ. 2.26; - परिमाण नपुं. सुखं सो अधिगच्छति, अ. नि. 2(1).37; - दद त्रि., [बौ. तत्पु. स. [आयुष्परिमाण], आयु की माप, आयु का विस्तार, सं. आयुर्दद], उपरिवत् – दं नपुं॰, प्र. वि., ए. व. - जीवन की अवधि- णं प्र. वि., ए. व. - वस्ससतम्पि याव आयुददं, .... भोजनं दुरुपचारेन जीवितं हरती ति, मि. प. आयुपरिमाणं तिकृति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).218; - 153; - दान नपुं. तत्पु. स. [आयुन], आयु का दान, परियन्त त्रि., केवल स. उ. प. में प्राप्त, ब. स., आयु की जीवनदान - नं प्र. वि., ए. व. - आयुं देतीति आयुदानं सीमा या अवधि वाला -- न्तो पु., प्र. वि., ए. व. - देति, अ. नि. अट्ठ. 3.21; - दायी त्रि., [आयुर्दायिन्]. तत्रापासिं एवंनामो एवंगोत्तो एवंवण्णो एवमाहारो जीवन अथवा जीवन प्रदान करने वाला - यी पु., प्र. वि., एवंसुखदुक्खप्पटिसंवेदी एवमायुपरियन्तो, दी. नि. 1.11; ए. व. - सो आयुदायी वण्णदायी, सुखं बलं ददो नरो, अ. - परियोसान नपुं, तत्पु. स. [आयुष्पर्यवसान], आयु का नि. 1(2).74; - दुब्बल नपुं, कर्म. स. [आयुर्दुर्बल], आयु अन्त, जीवन की अन्तिम घड़ी – ने सप्त. वि., ए. व. - की अल्पता, जीवनावधि का कम होना - तो प. वि., ए. आयुपरियोसाने पुब्बनिमित्तेसु उप्पन्नेसु. चरिया. अट्ठ. 73; व. - आयुटुब्बलतो, ... मरणं अनुस्सरितब्बं, विसुद्धि. - पाल पु., व्य. सं., एक स्थविर भिक्षु का नाम – लो 1.221; - धारण त्रि., आयु को धारण करने वाला, प्र. वि., ए. व. - तेन खो पन समयेन आयस्मा आयपालो आयुवर्धक - णं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - भोजनं सब्बसत्तानं सङ्घयेय्यपरिवेणे पटिवसति, मि. प. 16; - पालक त्रि., आयुधारणं, मि. प. 292; - पच्छेदन त्रि., आयु को नष्ट आयु का पालन-पोषण करने वाला, आयु-वर्धक - कं नपुं, कर देने वाला, आयु को कम कर देने वाला – ना पु... प्र. वि., ए. व. - यथा, ... भोजनं सब्बसत्तानं आयुपालक प्र. वि., ब. व. - पञ्चमे अनायुस्साति आयुपच्छेदना, न जीवितरक्खक, मि. प. 247; - पाला स्त्री., व्य. सं., एक आयुववना, अ. नि. अट्ठ. 3.47; - पञआसमाहित त्रि., भिक्षुणी, जो सम्राट अशोक की पुत्री संघमित्रा की आचार्या तत्पु. स., दीर्घ आयु एवं प्रज्ञा से युक्त - तो पु., प्र. वि., थी - ला प्र. वि., ए. व. - आचरिया आयुपाला, काले ए. व. - सब्बलक्खणसम्पन्नो, आयुपासमाहितो, अप. सासि अनासवा, म. वं. 5.208; सङ्घमित्तायपि राजधीताय 1.345; - पटिलाभ पु., तत्पु. स. [आयुष्प्रतिलाभ], लम्बी आचरिया आयुपालित्थेरी नाम, पारा. अट्ठ. 1.37; पाठा. आयु की प्राप्ति, दीर्घायु का लाभ – भाय च. वि., ए. व. आयुपाली; - ब्बेद पु., तत्पु. स. [आयुर्वेद], आयु अथवा - आयुसंवत्तनिका हिस्स पटिपदा पटिपन्ना आयुपटिलाभाय स्वास्थ्य से सम्बन्धित विद्या-शाखा, आयुर्वेद – दे सप्त. संवत्तति, सो लाभी होती आयुस्स दिब्बस्स वा मानुसस्स वि., ए. व. - आयुब्बेदे सयं चापि निपुणत्ता नराधिपो, चू. वा, अ. नि. 2(1).44; - पटिलाभी त्रि., दीर्घायु को प्राप्त वं. 73.42; - वड्डन क. त्रि., आयुवर्धक, आयु को बढ़ाने करने वाला - मिनी स्त्री., प्र. वि., ए. व. - आयुस्स में उपयोगी - ना पु., प्र. वि., ब. व. - आयुपच्छेदना, न भागिनी होतीति आयुभागपटिलाभिनी होति, आयं वा भजनिका आयुववना, अ. नि. अट्ठ. 3.47; ख. एक ब्राह्मण-पुत्र का
For Private and Personal Use Only