Book Title: Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02
Author(s): Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar

View full book text
Previous | Next

Page 368
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir इन्द्रियट्ठक 341 इन्द्रियपञ्चकवसेन विसिद्वत्ता इध इन्द्रियतो बलं पठम वृत्तन्ति वेदितब्बं पटि. विपस्सनानियमेन इन्द्रियनियमेन च वृत्ता तयो पुग्गला, म. अट्ठ. 2.197. पटि. म. अट्ठ. 2.149. इन्द्रियट्ठक नपुं., [इन्द्रियाष्टक], आठ इन्द्रियां, इन्द्रियाष्टक, इन्द्रियन्तर नपु.[इन्द्रियान्तर], इन्द्रियों का विशिष्ट आन्तरिक आठ के समुच्चय में अन्तर्भूत इन्द्रियां – के सप्त. वि., ए. धर्म, इन्द्रियों की विशिष्टता - रं प्र. वि., ए. व. - व. - इन्द्रियट्ठके उपेक्खिन्द्रियं होतीति, ध. स. अट्ठ. 201. धात्वन्तरं इन्द्रियन्तरं बलबोज्झङ्गकम्मविपाकन्तरं... उप्पज्जति, इन्द्रियत्ता/इन्द्रियत्त स्त्री./नपुं.. इन्द्रिय का भाव., ध. स. अट्ठ. 13... आधिपत्य, ऐश्वर्यत्व, इन्द्रिय होने की स्थिति -- त्ता स्त्री., इन्द्रियपकति स्त्री., तत्पु. स. [इन्द्रियप्रकृति, इन्द्रियों की प्र. वि., ए. व. - इध रूपजीवितिन्द्रियत्ता, यो तेसं स्वाभाविक अवस्था, इन्द्रियों की प्रकृति - ति प्र. वि., ए. रूपीनं धम्मानन्ति अयमेव विसेसो, ध. स. अट्ठ. 355. व. - इन्द्रियपकति हेसा यदिदं इट्ठानिट्ठविसयसमायोगो, इन्द्रियदम पु., तत्पु. स. [इन्द्रियदम], इन्द्रियों का दमन, चरिया. अट्ठ. 271. इन्द्रियों को वश में रखना, इन्द्रियसंयम, इन्द्रिय-नियन्त्रण इन्द्रियपच्चय पु., [इन्द्रियप्रयत्यय], चौबीस प्रकार के - मेन तृ. वि., ए. व. - दमसच्चेनाति इन्द्रियदमेन चेव प्रत्ययों में से सोलहवां प्रत्यय, इन्द्रियप्रत्यय, स्त्री-इन्द्रिय परमत्थसच्चपक्खिकेन वचीसच्चेन च अपेतो, थेरगा. अट्ठ. एवं पुरुषेन्द्रिय को छोड़कर चक्षु-विज्ञान आदि की उत्पत्ति 2.311; इन्द्रियदमेन उपोसथकम्मेन वा, दी. नि. अट्ठ. में अधिपति या उपकारक अन्य बीस इन्द्रियां, अधिपति1.133; इन्द्रियदमेन चेव वचीसच्चेन च अपेतो अनुपगतो. सहित चक्षु आदि पांच इन्द्रियां, जीवितिन्द्रिय तथा रूपरहित जा. अट्ठ. 5.44. इन्द्रियां - यो प्र. वि., ए. व. - अधिपतियटेन उपकारका इन्द्रियदमन नपुं.. [इन्द्रियदमन], उपरिवत - नं प्र. वि., इथिन्द्रियपुरिसिन्द्रियवज्जा वीसति इन्द्रिया इन्द्रियपच्चयो, ए. व. - दमोति इन्द्रियदमनं, जा. अट्ठ.2.45; - ना प. मो. वि. टी. 345; अधिपतियटेन उपकारका वि., ए. व. - अथ वा संयमाति इन्द्रियदमना, जा. अट्ठ. इत्थिन्द्रियपुरिसिन्द्रियवज्जा वीसति इन्द्रिया इन्द्रियपच्चयो, 6.140. प. प. अट्ठ. 349; सहजातानमिच्चेव-मिस्सरटेन पच्चया इन्द्रियदेसना स्त्री., तत्पु. स., इन्द्रियों के विषय में उपदेश इन्द्रियप्पच्चयोतेव, तिविधा समुदाहटो, ना. रू. प. 842; - ना प्र. वि., ए. व. - खन्धायतनदेसना सझेपदेसना, तेसु तेसु किच्चे सु पच्चयुप्पन्नधम्मेहि अत्तान इन्द्रियदेसना वित्थारदेसना, विसुद्धि. महाटी. 2.167. अनुवत्तापनसङ्खाताधिपतियढेन पच्चयो इन्द्रियपच्चयो, अभि. इन्द्रियधम्म पु., कर्म. स., [इन्द्रियधर्म], एक धर्म के रूप ध. वि. टी. 213; पञ्च पसादा पञ्चन्नं विआणानं, में इन्द्रिय, इन्द्रियों का धर्म - मा प्र. वि., ब. व. - ते रूपजीवितिन्द्रिय उपादिन्नरूपानं, अरूपिनो इन्द्रिया सहजातानं एव अट्ठ इन्द्रियधम्मा, पटि. म. अट्ठ. 1.308; नामरूपानन्ति च तिविधो होति इन्द्रियपच्चयो, अभि. ध. स. सोळसिन्द्रियधम्मा च, अभि. ध. स. 52. 59; -- येन तृ. वि., ए. व. - अरूपिनो इन्द्रिया सम्पयुत्तकानं इन्द्रियधीर त्रि., [इन्द्रियधीर]. पांच इन्द्रियों के विषय में धम्मानं तंसमुट्ठानानञ्च रूपानं इन्द्रियपच्चयेन पच्चयो ति एवं निपुण या कुशल - रा पु., प्र. वि., ब. व. - इन्द्रियधीरा निद्दिडो मो. वि. टी. 345; - ये सप्त. वि., ए. व. - ... अयं बलधीरा... निब्बानधीरा, महानि. 32. इन्द्रियपच्चये नयो, मो. वि. टी. 345; - भाव पु., इन्द्रियइन्द्रियनानत्त/ इन्द्रियनानत्तता नपु०/ स्त्री., प्रत्यय नामक प्रत्यय होने की स्थिति, चक्षु-विज्ञान आदि का [इन्द्रियनानात्व], इन्द्रियों की भिन्नता (विविध व्यक्तियों में), इन्द्रिय प्रत्यय होना- वेन त, वि., ए. क. - इन्द्रियपच्चयभावेन इन्द्रियों की विविधता - तं स्त्री., द्वि. वि., ए. व. - साधेतब्बं अत्तनो तिक्खमन्दादिभावेन ..., विभ. अट्ठ. 111. इन्द्रियवेमत्ततं वदामीति इन्द्रियनानत्ततं वदामि. म. नि. इन्द्रियपच्चयालाभ पु., तत्पु. स., इन्द्रियप्रत्यय का लाभ न । अट्ठ. (म.प.) 2.106; - ता स्त्री., प्र. वि., ए. व. - एत्थ होना - भो प्र. वि., ए. व. - इन्द्रियपच्चयालाभो हि इन्द्रियनानत्तता कारणं, म. नि. अट्ठ. (म.प.) जीवितिन्द्रियं सन्धाय वुत्तो, प. प. मू. टी. 224. 2.106. इन्द्रियपञ्चकवसेन तृ. वि., ए. व., क्रि. वि., पांच इन्द्रियों इन्द्रियनियम पु., तत्पु. स. [इन्द्रियनियम], इन्द्रिय का के समुच्चय के माध्यम से - इन्द्रियसङ्गहितत्ता नियम, आधिपत्य का नियम - मेन तृ. वि., ए. व. - इन्द्रियपञ्चकवसेन, पटि. म. अट्ठ. 2.72. For Private and Personal Use Only

Loading...

Page Navigation
1 ... 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402