________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आसयसद्दित
258
आसव
आसयसद्दित त्रि., 'आशय' शब्द द्वारा कथित - तं नपुं., प्र. वि., ए. व. - यथाभूतञ्च यं जाणं, एतं आसयसहित न्ति, विसुद्धि. महाटी. 1.225. आसयसम्पत्ति स्त्री., आशय की श्रेष्ठता, उत्तम आशय, कुशल मानसिक अभिप्राय - यं सप्त. वि., ए. व. - ...
सुमना भवन्तूति इमिना वचनेन आसयसम्पत्तियं नियोजेन्तो ....., खु. पा. अट्ठ. 133. आसयसामन्त स्त्री., निवासस्थान के समीप - न्ता प. वि., ए. व. - मम आसयसामन्ता, तिरसो लोकग्गनायको, अप. 2.7. आसयसुद्धि स्त्री., [आशयशुद्धि]. मानसिक अभिप्राय अथवा मानसिक प्रवृत्ति की शुद्धि, शुद्ध मनोभाव, विशुद्ध अभिप्राय, प्र. वि., ए. व. - इचस्स पच्छिमचक्कद्वय सिद्धिया आसयसुद्धि सिद्धा होति, स. नि. अट्ठ. 1.8; - द्धिं द्वि. वि., ए. व. - .... दीपेति ... तथा आसयसुद्धि पयोगसुद्धिञ्च, खु. पा. अट्ठ. 84; - या तृ. वि., ए. व. - ... सत्तानं अभयदाने आसयसुद्धिया आमिसदाने उभयसुद्धिया ..., चरिया. अट्ठ. 274; - वचन नपुं.. तत्पु. स., अभिप्राय की शुद्धि का वचन - तो प. वि., ए. व. - ... किलेसापराधप्पहानेन
आसयसुद्धिवचनतो .... चरिया. अट्ठ. 254, आसयानुसय पु., द्व. स. [बौ. सं. आशयानुशय], आशय एवं अनुशय, मानसिक अभिप्राय एवं अवचेतन मन में सो रहीं क्लेशात्मक मनोवृत्तियां - यं द्वि. वि., ए. व. - भगवता, तेसं तेसं सत्तानं आसयानुसयं जानता, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.9; आसयानुसयं अत्वा, इन्द्रियानं बलाबलं, अप. 1.26; एत्थ आसयोति अज्झासयो चरिया, अनुसयोति थामगतकिलेसो, ... "अयं मोहचरितो ति आदिना आसयञ्च अनुसयं किलेसपवत्तिञ्च जानित्वाति अत्थो, अप. अट्ठ. 1.241; - ये सप्त. वि., ए. व. - सत्तानं आसयानुसये
आणं, पटि. म. 121. आसयानुसयचरिताधिमुत्ति स्त्री., आशय (मानसिक संरचना) अनुसय (क्लेशात्मक प्रवृत्तियां), चर्या (व्यवहार) एवं अधिमुक्ति (दृढ़ विश्वास)- त्तिं द्वि. वि., ए. व. - तेसं तेसञ्च सत्तानं आसयानुसयचरिताधिमुत्ति, सम्मदेव ओलोकेत्वा ..., उदा. अट्ठ. 120; स. प. के अन्त.; आसयानुसयचरिताधिमुत्ति आदिविभागावबोधेन, अप. अट्ठ. 2.260. आसयानुसयाण नपुं. तत्पु. स. [बौ. सं. आशयानुशयज्ञान], आशयों (मन की संरचना) एवं अनशयों का ज्ञान, चित्त की
रागात्मिका अथवा द्वेषात्मिका प्रवृत्ति आदि का ज्ञान - णं प्र. वि., ए. व. - तेसु बुद्धचक्खु नाम आसयानुसयजाणञ्चेव इन्द्रियपरोपरियतञाणञ्च, स. नि. अट्ठ. 3.1%; आसयानुसयत्राणहि बुद्धानंयेव होति, न असं, जा. अट्ठ. 1.182; आसयानुसयञाणं नामेतं पारमियो पूरेत्वा दस सहस्सिलोकधातुं उन्नादेत्वा ... ति वत्वा, ध. प. अट्ठ. 2.244; - निद्देस पु., 1. तत्पु. स., आश्रयों एवं अनुशयों के ज्ञान का निर्वचन - से सप्त. वि., ए. व. - आसयानुसयञाणनिद्देसे इध तथागतोति आदि पञ्चधा ठपितो निद्देसो, पटि. म. अट्ठ. 2.4; 2. पटि. म. के एक खण्ड का शीर्षक, जिसमें आसयों एवं अनुशयों का विवेचन किया गया, पटि. म. 112: - निद्देसवण्णना स्त्री., पटि. म. अट्ठ. के एक व्याख्यान का शीर्षक, जिसमें आशयों एवं अनुशयों के ज्ञान का विवेचन किया गया है, पटि. म. अट्ठ. 2.4. आसयानुसयसङ्गहित त्रि., आशयों एवं अनुशयों के ही
अन्तर्गत् संग्रह किया हुआ - ता स्त्री., प्र. वि., ए. व. - यस्मा चरिताधिमुत्तियो आसयानुसयसङ्गहिता, तस्मा उद्देसे चरिताधिमुत्तीसु आणानि आसयानुसयजाणेनेव सङ्गहेत्वा आसयानुसये आणं, पटि. म. अट्ठ. 1.49. आसरति आ + vसर का वर्त., प्र. पु., ए. व. [आसरति], (की ओर) तेजी के साथ जा पहुंचता है, दौड़कर जाता है, तेज चलता है, चलना जारी रखता है, चलता रहता है - कत्वा पापं पुन पटिच्छादनतो अति अस्सरति एताय सत्तोति अच्चसरा, महानि. अट्ठ. 332; पाठा. अस्सरति; - न्ति ब. व. - कत्वा पापं पुन पटिच्छादनतो अतिच्च आसरन्ति
एताय सत्ताति अच्चासरा, विभ. अट्ठ. 465. आसव' पु.. [आसव], फूलों, फलों, मधु एवं गुड़ से तैयार किया गया मादक अर्क, मद्यनिष्कर्ष, काढ़ा, मदिरा, ताड़ी जैसे मादक पेय - वो प्र. वि., ए. व. - आसवो तु मेरयं, अभि. प. 533; आसवो तात लोकस्मिं सुरा नाम पवुच्चति, जा. अट्ठ. 4.199; पुप्फादीहि कतो आसवो मेरयं, कला. अट्ठ. 227; - वा ब. व. -- चिरपारिवासियढेन मदिरादयो आसवा, आसवा वियातिपि आसवा लोकस्मिहि चिरपारिवासिका मदिरादयो आसवाति वुच्चन्ति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).66; स. उ. प. के रूप में, पुप्फा. (फूलों से तैयार किया हुआ मादक अर्क). फला. (फलों से तैयार मादक अर्क) तथा मध्वा. (मधु से तैयार मादक काढ़ा)- वो प्र. वि., ए. व. - मेरयो नाम
For Private and Personal Use Only