Pali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02

Author(s): Ravindra Panth and Others
Publisher: Nav Nalanda Mahavihar

Page 306

आहरेति
279
आहार
नो पु.. प्र. वि., ए. व. - दिट्ठो मे भगवा ... तुम्हाकं सक्कारो आहरियमानो, अ. नि. अट्ट, 1.189; - नं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - 'इदं उदकं उभयतो आहरियमान स. नि. अट्ट, 1.62; सो पन तं आहरियमानं दिस्वा मुखं पिधेति, जा. अट्ठ. 5.266; - यित्थ अद्य., प्र. पु., ए. व. - "आहरियित्थ भिक्खु ति? "आहरियित्थ भगवा ति, महाव. 294; ते भत्तं आहरियित्थ, म. नि. अट्ठ. (उप.प.) 3.4; - यिस्सति भवि., प्र. पु., ए. व. - "सुट्ठ, अय्य
आहरियिस्सती ति. महाव. 293; भत्ताभिहारो आहरीयिस्सति, स. नि. 1(2).218. आहरेति/आहारेति आ + हर का प्रेर., अर्थ में प्रेर. का अभाव [आहारयति, भिन्नार्थक]. 1. ग्रहण करता है, भोजन ग्रहण करता है, खाता है, वर्त, प्र. पु., ए. व. - आहारं आहारेति, जा. अट्ठ. 1.112; - रेम उ. पु., ब. व. ---- मयं अनासका न किञ्चि आहारेमाति जा. अट्ठ, 5.232-233; 2. आत्महत्या करता है, (सत्थं के साथ प्रयुक्त होने पर) - रिस्सति भवि., प्र. पु., ए. व. - सत्थं आहरिस्सती ति. स. नि. 2(2).64; - सि, अद्य०, प्र. पु., ए. व. - सत्थं आहरेसि, स. नि. 2(2).65; सत्थं आहरेसीति... कण्ठनालं छिन्दि, स. नि. अट्ठ. 3.19. आहव पु.. [आहव], युद्ध, रण, संग्राम – वो प्र. वि., ए. व.
- आजित्थी आहवो युद्धमायोधनं च संयुगं, अभि. प. 399; - वं द्वि. वि., ए. व. - करोन्तो तेन आहवं ... कस्सपेन... हतो मरि.... चू. वं. 44.152-153;-वे सप्त. वि., ए. व. - निरुस्साहं पलापेसि सेनगम सेसमाहवे, चू, वं. 72.13; "हवेति आहवे युद्धति अत्थं वदन्ति, उदा. अट्ठ. 36; स. उ. प. के रूप में, पुना., महा. के अन्त. द्रष्ट.. आहवन नपुं., आ + vहु से व्यु., क्रि. ना. [आहवन], आहुति
देना, हवन करना दान, सम्मान - नं' द्वि. वि., ए. व. - सक्कादीनम्पि वा आहवनं अरहतीति, आहवनीयो, सारत्थ. टी. 2.69; विसुद्धि. 1.211; - नं प्र. वि., ए. व. - आहवनन्ति सक्कादीहिपि दिय्यमानं दानं, विसुद्धि. महाटी. 1.264. आहवनीय त्रि., आ + vहु का सं. कृ. [आहवनीय].
आहुतियां डालने योग्य (पवित्र अग्नि) - यो पृ., प्र. वि., ए. व. - गाहपच्चावहणीयो दक्खिणगि तयोग्गयो, अभि. प. 419; पाठा. आहवण; ब्राह्मणानं आहवनीयो नाम अग्गि, इतिवु. अट्ठ. 252.
आहवनीयग्गि पु., कर्म स. [आहवनीयग्नि], हवन करने योग्य अथवा आहुति देने योग्य पवित्र अग्नि - म्हि सप्त. वि., ए. व. - आहवनीयग्गिम्हि हुतं दधिआदि, विसुद्धि. महाटी. 1.264. आहार पु., एक स्थल पर नपुं, आ + Vहर से व्यु. [आहार].
शा. अ., भोजन, ला. अ.,1. शरीर को पोषित करने वाला तत्त्व, जीवन का आधार, प्राणियों की स्थिति का आश्रयभूत तत्त्व, कारण, ईंधन, 2. स्पर्श, संचेतना आदि मानसिक क्रियाएं, सूक्ष्म मानसिक आहार – रो प्र. वि., ए. व. - अथासनं आहारो भोजनं घासो, अभि. प. 465; आहारो कवलिङ्काराहारादिसु च कारणे, अभि. प. 856; आहारन्ति यकिञ्चि यावकालिकं वा यामकालिकं वा सत्ताहकालिक वा यावजीविकं वा, सब्बतं अज्झोहरणीयत्ता आहारोति वुच्चति, कसा. अट्ठ. 220; सब्बसत्तानम्पि ठितिहेतु आहारो नाम एको धम्मो, अ. नि. अट्ठ. 3.300; तत्थ आहरतीति आहारो, विसुद्धि. 1.332; - रं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - योगावचरस्स... दुल्लभं उदरपरिपूरं आहार मि. प. 378; आहारन्ति पच्चयं, पच्चयो हि आहरति अत्तनो फलं तस्मा "आहारोति वुच्चति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).215; ---रं द्वि. वि., ए. व. - ओळारिक आहारं आहारेसिं. म. नि. 1.315; अयं कायो आहारहितिको, आहारं पटिच्च तिट्ठति, स. नि. 3(1).82; असितपीतखायितसायितवसेन चतुबिध म्पि आहारं दस्सेति, पे. व. अट्ठ. 21; - रेन तृ. वि., ए. व. - आहारेन सम्भूतो आहारं निस्साय वढितो, अ. नि. अट्ठ. 2.338; - तो प. वि., ए. व. - "आहारतो च उतुतो ... सत्त वित्थारेन विपस्सती ति, विसुद्धि. 2.252; - रे सप्त. वि., ए. व. - आहारे उदरे यतो, स. नि. 1(1).202; आहारे पटिकूलसझं उपट्टपेत्चा, दी. नि. अट्ठ. 1.156; - रा प्र. वि., ब. व. - उपादिन्नकापि अनुपादिन्नकापि आहारा मिस्सेत्वा कथिता, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1),222; आहारा चस्स परिजं गच्छन्ति, नेत्ति. 28; कतमे तस्मि समये तयो आहारा होन्ति?- फस्साहारो, मनोसञ्चेतनाहारो, विआणाहारो, ध. स. 32; चत्तारो आहारा तण्हानिदाना, तहासमुदया, तण्हा जातिका तण्हापभवा, म. नि. 1.331; किं पञ्च आहारा अत्थीति ? पञ्च, न पञ्चाति इदं न वत्तब्ब, ननु “पच्चयो आहारोति वृत्तमेतं, अ. नि. अट्ठ. 3.301; दसन्नं धम्मानं इट्टानं कन्तानं मनापानं दुल्लभानं लोकस्मि दस धम्मा आहारा, अ. नि. 3(2).113; ओजदमकरूपादयो आहरन्तीति आहारा, अभि. ध. वि. टी.,