________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
आसमिवाचामासन
आसभिवाचाभासन नपुं० तत्पु० स०, सांढ़ की स्थिर ध्वनि जैसी अचल वाणी को बोलना नं. प्र. वि. ए. व. - आसभिवाचाभासनं अप्पटिवत्तियवरधम्मचक्कप्पवत्तनस्स पुब्बनिमित्त दी. नि. अड्ड. 1.58.
आसय पु० / नपुं., [आशय / आश्रय ] 1. शा. अ., निवासस्थान, स्थायी रूप से बसने का स्थान, विश्रामस्थल, शरणगृह, आवास, घर, उत्पत्ति स्थल, उद्गम स्थल, ला. अ., आधार, सहारा देने वाला, ग्रहण करने वाला भाजन अथवा पात्र, आश्रय छट्टबलनिदेसे आसयन्ति यत्थ सत्ता आसयन्ति निवसन्ति, तं तेसं निवासद्वानं दिट्टिगतं वा यथाभूतं आणं वा विभ अट्ठ. 432; आसयोति निस्सयो पच्चयोति अत्थो विसुद्धि. महाटी 1.288; आसयन्ति वसनकसुसिरं विसुद्धि. महाटी 1.165: यो प्र. वि., ए. व.- सारम्भ नाम किपिल्लिकानं वा आसयो होति, पारा. 231; आसयोति निबद्धवसनद्वानं, पारा. अट्ठ. 2.141; किंसु गाथानमासयोति स. नि. 1 (1).44; विनयो आसयो महं अप. 1.45; आसयतोति आसीविसानहि वम्मिको आसयो, तत्थेव ते वसन्ति स. नि. अड. 3.58:- या प. वि. ए.
व.
सीहो... सायन्हसमयं आसया निक्खमति अ. नि. 2 (1) 113: आसया निक्खमित्वा ध. प. अ. 2.348; तत्रासयाति परिस्सया, महानि. 266; स. उ. प. के रूप में, आमा, पक्खा, आलम्बनवना, उदका., कामा., कुला., कोट्ठा., गभा., गुहा, जला०, दका., नेक्खम्मा०, पक्का., पलिवेठना, बिला०, रुक्खा, वना, वारिंगेहा०, व्यग्घा, सका. सग्गा के अन्त द्रष्ट ; 2. मानसिक अभिप्राय, इच्छा, प्रयोजन, मन की प्रवृत्ति अथवा रुझान, स्वभाव, आदत, मानसिक संरचना, चित्तवृत्ति, मन, इरादा, भावयो प्र. वि., ए. व. आसयोव अज्झासयो, सो च ... अनेकविधो, उदा. अड्ड. 9. - यं द्वि. वि. ए. 4. - ब्राह्मणस्स आसयं ञत्वा, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.7; तस्स आसयं न जानाति जा. अड. 1.220 तिरच्छानानम्पि नाम आसयं जानिस्सती 'ति जा. अड. 2.82 - या प्र. वि. ब.
व.
उप्पन्ना पञ्च आसया, दी. वं. 3.53; स. उ. प. के रूप में अग्गबोधिगता, अज्झा, अधिका, अविज्जा असुद्धा, करुणा, करुणानुगता, करुणाभाविता, घट्टिता, तक्का., थिरा, दुन्नीतिनिवहा, बुद्धपेमगता, महाबोधिगता, मुदिता., विम्हिता. विसमा, विसुद्धा ता. सत्ताविदु सब्बसत्तहिता. के अन्त द्रष्ट 3. शरीर के अन्दर विद्यमान पित्त, कफ, पी एवं रक्त नामक 4 प्रवहनशील तरल तत्त्व, तरल
www
257
आसयविपत्ति
मल, शरीर के अन्दर से बाहर की ओर रिसने वाले पित्त आदि जुगुप्सित तरल- यो प्र. वि., ए. व. चतूसु अज्ञतरो आसयो होतियेव, विसुद्धि. 1.335:- या ब. क. मन्दपुञ्ञानं पन चत्तारो आसया होन्ति, तदे०; स. उ. प. के रूप में पित्ता, पित्तसेम्हपुब्बलोहिता, पुब्बा, लोहिता., सेम्हा. के अन्त द्रष्ट..
आसयगत त्रि. तत्पु स. [आशयगत], स्वभाव में विद्यमान, प्रकृति में मौजूद तानि नपुं. प्र. वि. ब. व. दुब्बलानि किलेसानि यस्सासयगतानि मे अप
For Private and Personal Use Only
-
-
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
2.155.
आसयज्झासय पु०, द्व० स० [आशयाध्याशय ] आशय एवं अध्याशय, मानसिक अभिप्राय एवं मानसिक रुझान स्स ष. वि., ए. व. आकारतो च वोकारतो च आसयज्झासयस्स अधिमुत्तिसमन्नागतानं, पेटको. 190.
आसयति आ + √सि का वर्त., प्र. पु. ए. व. [ आश्रयते ], शा. अ., आकर सो जाता है, ला. अ., निवास करता है, सहारा लेता है, शरण लेता है न्ति ब. व. चतुब्बिधो पेसो आसयन्ति सत्ता एत्थ निवसन्ति, चित्तं वा आगम्म सेति एत्थाति आसयो मिगासयो विय, दी. नि. अभि. टी. 1.88; आसयन्ति यत्थ सत्ता आसयन्ति निवसन्ति, विभ. अड. 432. आसयदोसमोचन नपुं०, इच्छा अथवा मानसिक आसक्ति के दोष से मुक्ति - नेन तृ. वि., ए. व. - आसयदोसमोचनेन अग्ग महानि, अह. 152.
आसयपोसन नपुं, तत्पु० स०, अकुशल चित्तवृत्तियों के विशोधन द्वारा निर्वाण विषयक मानसिक आशय (रुझान ) का पोषण नं. प्र. वि., ए. व. दुतियेन आसयपोसनं विभावितं होतीति, पारा. अट्ठ. 1.105; आसयपोसनन्ति आसयस्स विसोधनं वड्ढनञ्च, वि. वि. टी. 1.63; तण्हास किले ससोधनेन विवद्दूपनिस्सयसंवद्धनेन च अज्झासयविसोधनं आसयपोसनं, विसुद्धि. महाटी 1.154. आसयप्पान नपुं तत्पु. स. [आशयप्रहाण] इच्छाओं का नाश, आशयों का उच्छेद नायच. वि., ए. व. तस्स आसय पहानाय नेव इमं लोकं आसीसति न परलोक, पेटको. 304; पाठा. आसयप्पहानाय. आसयविपत्ति स्त्री. दूषित आशय, अकुशल इच्छा, मानसिक आशय की अविशुद्धि, अभिप्राय की हीनता इदानि ये ते पठमगाथाय आसयविपत्तिवसेन कोधनादयो पञ्च, पापमक्खिं वा द्विधा कत्वा छ... सु. नि. अड. 1.147.
-
-
-