________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आवुसोवाद 246
आवेठेति अनुयायियों के लिए भी प्रयुक्त सम्बोधन - पुब्बे त्वं खो ममच्चयेन एवं समुदाचरितब्ब, थेरतरेन, आनन्द, भिक्खना
पो, अम्हाकं पुरतो केळि अकासि, जा. अट्ठ. 2.371; न नवकतरो भिक्खु नामेन वा गोत्तेन वा आवुसोवादेन वा खो अहं, आवुसो, अद्दसन्ति? दी. नि. 2.99; कसि त्वं, समुदाचरितब्बो, दी. नि. 2.115. आवुसो उद्दिस्स पब्बजितो, महाव. 11; ध, प. अट्ठ. 2.322; आवेग पु., संस्कृत से गृहीत [आवेग], 33 व्यभिचारीभावों में ते निगण्ठे एतदवोचं - आवुसो, निगण्ठा उभट्टका से एक व्यभिचारीभाव, मन की बेचैनी, व्याकुलाहट - आसनपटिक्खित्ता, म. नि. 1.130; आळारं कालाम एतदवोचं निदावेगा सबीडभरणं सचपला व्याधितेतिस्समेते, सुबोधा. - इच्छामहं, आवुसो कालाम, म. नि. 1.222; उदकं 346(गा.). रामपुत्तं एतदवोच, इच्छामहं, आवुसो, इमस्मिं धम्मविनये आवेठन नपुं.. आ + Vवेट्ठ से व्यु, क्रि. ना. [आवेष्टन], शा. ब्रह्मचरियं चरितुन्ति, म. नि. 1.224; “कोसि त्वं आवुसो ति, अ., लपेट लेना, अपनी पकड़ में ले लेना, घेरे में ले लेना स. नि. 1(1).176; 2. बौद्ध भिक्षुओं एवं बौद्ध भिक्षुणियों द्वारा या घेर लेना, चारों ओर से घेरे में ले लेना, ला. अ., वादबौद्धधर्म के प्रति श्रद्धावान् गृहस्थजनों (उपासकों) के लिए विवाद अथवा संलाप की प्रक्रिया में 3 युग्मों में निर्दिष्ट 6 प्रयुक्त सम्बोधनपद - छब्बग्गियेहि, आवुसो, भिक्खूहि प्रकार के उपकरणों या अंगों में प्रथम, प्राचीन वाद-पद्धति आवरणं कतान्ति, महाव. 107; वेसालिके उपासके एतदवोच का एक अङ्ग - नं प्र. वि., ए. व. - पण्डितानं खो, - "मावुसो, अदत्थ सङ्घस्स कहापणम्पि अड्डम्पि पादम्पि सल्लापे आवेठनम्पि कयिरति, निब्बेठनम्पि कयिरति, मासकरूपम्पि, चूळव. 463; पञ्च खो इमे, आवसो विसाख, निग्गहोपि कयिरति, पटिकम्मम्पि कयिरति, विस्सासोपि उपादानक्खन्धा सक्कायो वुत्तो भगवता, म. नि. 1.380; 3. कपिरति, पटिविस्सासोपि कयिरति, न च तेन पण्डिता बौद्ध-भिक्षुसंघ के सदस्य भिक्षुओं द्वारा आपस में एक दूसरे कुप्पन्ति, मि. प. 25; स. प. में, - यं पन तथागतो के लिए प्रयुक्त, अत्यधिक प्रचलित सम्बोधन, [टि., स्वयं कसिभारद्वाजस्स ब्राह्मणस्स भोजन पजहि, त बुद्ध भिक्षुओं के लिए 'भिक्खवे' सम्बोधन का प्रयोग करते आवेठनविनिवेठन कवननिग्गहप्पटिकम्मेन निब्बति, तस्मा थे तथा बौद्ध-गृहस्थजन इन भिक्षुओं को सम्बोधित करने तथागतो तं पिण्डपातं पटिक्खिपिन उपजीवी ति, मि. प. हेतु 'भन्ते' पद का प्रयोग करते हुए बतलाए गए हैं] - 217. आवुसो .... आवुसोति हि अवत्वा, भिक्खवेति वचनं बुद्धालापो आवेठिका/आवेठिया स्त्री., उपरिवत् - ठियं द्वि. वि., नाम होति, अयं पनायस्मा "दसबलेन समानं आलपनं न ए. व. - पुब्बेव सल्लापा कथंकथी विनिघाती होति, 'जयो करिस्सामी ति सत्थु गारववसेन सावकालापं करोन्तो आवसो नु खो मे भविस्सति, पराजयो नु खो मे भविस्सति, कथं भिक्खवेति आह, अ. नि. अट्ठ. 2.32-33; आवसो भिक्खवोति । निग्गहं करिस्सामि ... कथं आवेठियं करिस्सामि, कथं एत्थ बुद्धा भगवन्तो सावके आलपन्ता "भिक्खवो ति आलपन्ति, निब्बेठियं करिस्सामि, महानि. 120; आवेठियं करिस्सामीति सावका पन बुद्धेहि सदिसा मा होमा ति आवुसो ति पठमं परिवेठनं करिस्सामि, महानि. अट्ठ. 226; - या प्र. वि., ए. वत्वा पच्छा "भिक्खवो ति वदन्ति, बुद्धेहि च आलपिते व. - निग्गहो ते अकतो, पटिकम्मं ते दुक्कट, विवेसो ते भिक्खु सङ्घो"भदन्ते ति पटिवचनं देति, सावकेहि अकतो, पटिविसेसो ते दुक्कटो, आवेठिया ते अकता, आलपिते आवुसो ति, पटि. म. अट्ठ. 2.172.
निब्बेठिया ते दुक्कटा, महानि. 121; - य तृ. वि., ए. व. आवुसोवाद पु., 'आवुसो' कहकर सम्बोधित करना - दो प्र. - आवेठियाय आवेठियन्ति आवेठेत्वा निवत्तनेन निवत्तनं वि., ए. व. - आवसोवादोयेव हि अञमञ्ज भिक्खुनं निब्बेठियाय निब्बेद्वियन्ति दोसतो मोचनेन मोचनं, महानि. भगवतो धरमानकाले आचिण्णो, उदा. अट्ठ. 254;-देन अट्ठ. 229. तृ. वि., ए. व. - तथागतं नामेन च आवसोवादेन च आवेठेति आ + वेट्ट का वर्त, प्र. पु., ए. व. [आवेष्टयति], समुदाचरथ, जा. अट्ठ. 1.90; नामेन च आवुसोवादेन च 1. लपेट लेता है, घेर लेता है, प्रयोगों के लिए आवेट्ठित समुदाचरन्तीति गोतमाति, आवुसोति च वदन्ति, आवुसो के अन्त. द्रष्ट.; 2. ऐंठ देता है, मरोड़ देता है, मोड़ देता गोतम, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).93; आवुसोवादेन है - द्वितं/ल्लितं भू. क. कृ., प्र. वि., ए. व. - समुदाचरितब्बं अमञित्थ, म. नि. 3.296; यथा खो पनानन्द, आवेल्लितं पिडितो उत्तमङ्ग, ... आवेल्लितन्ति परिवत्तितं एतरहि भिक्खू अञमचं आवुसोवादेन समुदाचरन्ति, न जा. अट्ट. 4.345; पाठा. आवेळितं.
For Private and Personal Use Only