________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आरम्मणनानत्त
175
आरम्मणपटिसङ्खा
वि., ब. व. - कामरागस्स कारणभूतानं आरम्मणधम्मानं, स. नि. अट्ठ. 3.185. आरम्मणनानत्त नपुं, तत्पु. स. [आलम्बननानात्व], आलम्बनों
की विविधता, आलम्बनों का नानारूप होना - त्तं प्र. वि., ए. व. - एकस्स पठवीकसिणं आरम्मणं होति... पे. ... एकस्स ओदातकसिणन्ति इदं आरम्मणनानत्तं विभ. अट्ठ. 494; - तो प. वि., ए.व. - आरम्मणनानत्ततो हि अपरिमितसङ्केय्यानं सत्तानं अपरिमितमसङ्केय्या विपल्लासा भवन्ति, पेटको. 249; - ता स्त्री॰, भाव., उपरिवत् - ता प्र. वि., ए. व. - चतुत्थं झानं भावेत्वा आरम्मणनानत्तता ... देवानं सहव्यतं उपपज्जन्ति, विभ. 498; आरम्मणनानत्तताति
आरम्मणस्स नानत्तभावो, विभ. अट्ठ.494. आरम्मणन्तर नपुं., तत्पु. स. [आलम्बनान्तर], आलम्बन
का आन्तरिक स्वरूप, आलम्बन अथवा विषय की भीतरी वि शेषता - रे सप्त. वि., ए. व. - एकाकियो अदुतियो, सेति आरम्मणन्तरे ति, मि. प. 368; - गत त्रि., (ध्यानाभ्यास के क्रम में) आलम्बन के भीतर तक गया हुआ - योगिना योगावचरेन मानसे कायं निक्खिपित्वा
आरम्मणन्तरगतेन सयितब्बं तदे... आरम्मणपच्चय' पु., [बौ. सं. आलम्बनप्रत्यय], चौबीस प्रकार के प्रत्ययो में से एक, आलम्बनभूत प्रत्यय, चित्त एवं
चैतसिक धर्मों की उत्पत्ति में आलम्बन (आधार) के रूप में विद्यमान लौकिक एवं लोकोत्तर धर्म - यो प्र. वि., ए. व. - आलम्बीयति दुब्बलेन विय दण्डादिकं चित्तचेतसिकेहि गव्हतीति आरम्मणं चित्तचेतसिका हि यं यं धम्म आरम पवत्तन्ति, ते ते धम्मा तेसं तेसं धम्मानं आरम्मणपच्चयो नाम, अभि. ध. स. 211; ... तस्मा लोकियलोकुत्तरादिभेदा सब्बेपि धम्मा यथायोगं चित्तचेतसिकानं आरम्मणपच्चयोति वेदितब्बोति ..., मो. वि. 339; ... चाति आरम्मणपच्चयो, आरम्मणं हुत्वा पच्चयो, आरम्मणभावेन पच्चयोति अत्थो ति न कम्मधारयमत्तं, विसुद्धि. महाटी. 2.251; चक्षु निस्सयपच्चयो, रूपं आरम्मणपच्चयो, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).274; - येन तृ. वि., ए. व. - आरम्मणपच्चयेन च उपनिस्सयपच्चयेन चाति द्वधा पच्चयो होति, विभ. अट्ट. 138; "... ते ते धम्मा तेसं तेसंधम्मानं आरम्मणपच्चयेन पच्चयो ति.... विसुद्धि. 2.162; - ता स्त्री॰, भाव., आलम्बन के रूप में प्रत्यय होना, आश्रय के रूप में कारणता - तं द्वि. वि., ए. व. - आरम्मणपच्चयतं जानाति, कथाव. 263; - य तृ. वि., ए. व. - आरम्मणपच्चयताय पच्चयो,
पेटको. 270; - भाव पु., उपरिवत् - वं द्वि. वि., ए. व. - न हि सो धम्मो अस्थि, यो चित्तचेतसिकानं आरम्मणपच्चयभावं न गच्छेय्य, अभि. ध. वि. 211; - भूत त्रि०, आलम्बन-प्रत्यय के रूप में विद्यमान, वह, जिसे आलम्बनभूत प्रत्यय बना दिया गया है - तं नपुं, प्र. वि., ए. व. - मग्गफलानं आरम्मणपच्चयभूतं अमतं महानिब्बानं नाम अत्थि नु खो नत्थीति, ध. स. अट्ठ. 383; -- तानं पु., ष. वि., ब. व. - संयोजनस्स आरम्मणपच्चयभूतानं एतं
अधिवचनं, ध. स. अट्ठ. 95. आरम्मणपच्चय' पु., द्व. स., आलम्बन एवं प्रत्यय – येहि तृ. वि., ब. व. - आरम्मणपच्चयेहि च, परधम्महि चिमे पभाविता, विसुद्धि. 2.230. आरम्मणपटिपदा स्त्री., द्व. स., आलम्बन एवं मार्ग, चेतना द्वारा गृहीत रूप आदि आलम्बन तथा इस के ज्ञान का मार्ग -हि तृ. वि., ब. व. - ये केचि झानं उप्पादन्ति नाम न ते आरम्मणपटिपदाहि विना उप्पादेतुं सक्कोन्ति, ध. स. अट्ठ. 230; - मिस्सक त्रि., आलम्बन एवं इसके ग्रहण के मार्ग से मिश्रित - कं पु., द्वि. वि., ए. व. - इदानि आरम्मणपटिपदामिस्सकं सोळसक्खत्तुकनयं दस्सेतुं, ध. स. अठ्ठ. 229. आरम्मणपटिपादक पु., तत्पु. स., आलम्बन-विषयक नियन्त्रण - को प्र. वि., ए. व. - आरम्मणपटिपादको मनम्हि कारोति मनसिकारो, विसुद्धि. 2.94; - त्त नपुं.. भाव., आलम्बन-विषयक नियन्त्रण की अवस्था, आलम्बन पर पूर्ण नियन्त्रण करना - त्तेन तृ. वि., ए. व. - आरम्मणपटिपादकत्तेन सम्पयत्तानं सारथि विय दट्टब्बो, विसुद्धि. 2.94. आरम्मणपटिविजानन नपुं., तत्पु. स., आलम्बन की सही सही पहचान, आलम्बन का ठीक ठीक ज्ञान - नं प्र. वि., ए. व. - आरम्मणपटिविजाननं विज्ञाणं विआणक्खन्धो, विसु द्धि. 2.225; आरम्मणपटिविजाननन्ति थद्धतासङ्घातफोटुब्बारम्मणपटिविजाननं, विसुद्धि. महाटी. 2.334. आरम्मणपटिसा 1. स्त्री., तत्पु. स., आलम्बनविषयक प्रतिसंख्यान, आलम्बन का अनुचिन्तन, रूप आदि आलम्बनों के अनित्य, परिवर्तनशील होने का ज्ञान – डा प्र. वि., ए. व. - या च आरम्मणपटिसङ्घा या च भङ्गानुपस्सना यञ्च सुञतो उपट्टानं, अयं अधिपञआविपस्सना नामाति वुत्तं होति, विसुद्धि. 2.279; 2. सं. कृ. क्रि. वि. के रूप
For Private and Personal Use Only