________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आनन्दित
99
आनापान
आनन्दित त्रि., आनन्द से व्यु. [आनन्दित], प्रसन्न, प्रमुदित,
खुश - तो पु., प्र. वि., ए. व. -- एवं आनन्दितो होतु, सह दारेहि लुद्दको, जा. अट्ठ. 4.377; -- ता ब. व. - ... ब्रह्मकायिका, आनन्दिता विपुलमकंसु घोसं. बु. वं. 1.6; आनन्दिताति पमुदितहदया, सञ्जातपीतिसोमनस्सा हुत्वाति अत्थो, बु. वं. अट्ठ. 37; - ते पु., द्वि. वि.. ब. व. - सब्बेव
आतके आनन्दिते पमुदिते करोन्तो जातोति, अ. नि. अट्ठ. 1.223; - जन त्रि., लोगों को आनन्दित कर देने वाला - नाहि स्त्री., तृ. वि., ब. व. - अनोमाहि अनेकाहि आनन्दितजनाहि च पुप्फप्पदीपिकाभत्तपूजाहि, चू. वं. 85. 69-70. आनन्दिय त्रि., आ +vनन्द का सं. कृ., आनन्द प्राप्त करने योग्य, आनन्द देने योग्य, आनन्द से परिपूर्ण उत्सव - यं नपुं., वि. वि., ए. व. - आनन्दियं आचरिंसु, रमणीये गिरिबजे. जा. अट्ठ. 7.374; आनन्दियं... रमणीये ... आनन्दछणं आचरिंसु, जा. अट्ठ. 7.375. आनन्दी त्रि., [आनन्दिन], प्रसन्न, आनन्द के भाव से परिपूर्ण, खुश, प्रमुदित – न्दिनो' पु., प्र. वि., ब. व. - तत्र चे तुम्हे अस्सथ आनन्दिनो सुमना उप्पिलाविता तुम्हं येवरस तेन अन्तरायो, दी. नि. 1.3; - न्दिनो पु., ष. वि., ए. व. - आनन्दिनो तस्स दिसा भवन्ति, थेरगा. 555; आनन्दिनो पमोदवन्तो पीतिवन्तो भवन्ति, थेरगा. अट्ठ. 2.160. आनमना स्त्री., आ + निम से व्यु., क्रि. ना. [आनमन], झुक जाना, पीछे की ओर से झुक जाना, आगे की ओर झुक जाना - कायसङ्घारेहि या कायस्स आनमना विनमना सन्नमना पणमना इञ्जना... पकम्पना, पटि. म. 177; आनमनाति पच्छतो नमना, पटि. म. अट्ठ. 2.103. आनय 1. त्रि., आ +vनी का अनियमित सं. कृ., केवल स. उ. प. में ही प्राप्त [आनेय], ले आने योग्य, ठीक से लाने योग्य - यं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - अनुपट्ठहन्तम्पि सुखुम सुआनयं होति, पटि. म. अट्ठ.2.104; 2. आ +नी का अनु., म. पु.. ए. व. [आनय], ले आ, आनेति के अन्त. द्रष्ट... आनयति आ +vनी का वर्त, प्र. पु., ए. व. [आनयति], ले आता है, आनेति के अन्त. द्रष्ट... (आगे).
आनयन नपुं., आ +vनी से व्यु. नियमित क्रि. ना. [आनयन],
ले आना, पास में ले जाना, खींच कर ले आना – नं प्र. वि., ए. व. - यक्खभवनं आनयनञ्च एकक्खणेयेव अहोसि, स. नि. अट्ठ. 1.292; थेरानं परम्परवसेन संघहेत्वा आनयनं एवेत्थ अधिप्पेतं, सा. वं. 69(ना.); - नेन तृ. वि., ए. व. - एवं पुनप्पुनं आनयनेन सन्निपातो चिरेनेव अहोसि, उदा. अट्ठ. 253; - कारण नपुं., तत्पु. स., लाए जाने का कारण, पकड़ कर ले आने का कारण - णं द्वि. वि., ए. व. - पण्डितस्स आनयनकारणं करिस्सामी ति, जा. अट्ठ. 6.199; - क्कम नपुं., तत्पु. स. [आनयनक्रम], लाए जाने का क्रम- दीनानि वीतिनामेन्तो धातूनानयनक्कम्म चू. वं. 74.183; - पच्चुपट्ठान त्रि., ब. स., ले आए जाने के काम को उदित कराने वाला- नो पु., प्र. वि., ए. व. - आरम्मणे चित्तस्स आनयनपच्चुपट्टानो, ध. स. अट्ठ. 160. आनह नपुं.. बांधने वाला बन्धन - आदानवत्तीति आनहवत्ति.
वजिर. टी. 440. आनापान/आणापान/आणापाण नपुं.. द्व. स. [प्राणापान,
आश्वास एवं प्रश्वास, श्वास का अन्दर आना एवं बाहर निकलना, श्वास प्रक्रिया - नं' प्र. वि., ए. व. - आनापानं मोहचरितस्स वितक्कचरितस्स च, अभि. ध. स. 63; आनञ्च अपानञ्च आनापानं, अभि. ध. वि. टी. 225; 226; - नं' द्वि. वि., ए. व. - आनापानं अनुपस्सति, स. नि. अट्ठ. 3.301; - ने' सप्त. वि., ए. व. - आनापाने परिच्छेदाकासे स. नि. अट्ठ. 1.197; - ने द्वि. वि., ए. व. - पल्लङ्क आभुजित्वा आनापाने परिग्गहेत्वा पठमज्झानं निब्बत्तेसि, जा. अट्ठ. 1.68; - नेसु सप्त. वि., ब. व. - आनापानेसु सति आनापानस्सतीति, पटि. म. अट्ठ. 2.74; - चतुत्थज्झान नपुं.. आश्वास-प्रश्वास को आलम्बन बनाने वाला चतुर्थ ध्यान - नं द्वि. वि., ए. व. - आनापानचतुत्थज्झानं निब्बत्तेत्वा.... पारा. अट्ठ. 2.11; - ज्झान नपुं., आश्वास एवं प्रश्वास पर ध्यान (चित्तएकाग्रता)- नं द्वि. वि., ए. व. - यदिच्छकन्ति कसिणज्झानं
वा आनापानज्झानं वा बह्मविहारज्झानं वा असुभज्झानं .... इच्छति, प. प. अट्ठ. 33; - निमित्त नपुं, ध्यान के निमित्त (आलम्बन) के रूप में आश्वास एवं प्रश्वास - तं' प्र. वि., ए. व. - यस्मा आनापाननिमित्तं तारकरूपमुत्तावलिकादिसदिसं हुत्वा पञआयति, स. नि. अट्ठ. 3.296; - त्तं द्वि. वि., ए. व. - आनापाननिमित्तं
For Private and Personal Use Only