________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आदरता
67
आदान
आदरति अनादरति, आदरो अनादरो, सद्द. 2.426; तस्मा हितत्थकामेन, कातब्बो एत्थ आदरो, अभि. अव. 1407; .... एतरस आदरोति अनादरो, इति. अट्ठ. 92; - रं द्वि. वि., ए. व. - ... सवने आदरं जनेति, स. नि. अट्ठ. 1.8; -- रेन तृ. वि., ए. व. - ... धम्म आदरेन अस्सुणन्तो..., स. नि. अट्ठ. 1.9; क. स. उ. प. के रूप में, अना.- पु., आदर का अभाव, असम्मान - रेन तृ. वि., ए. व. - पापे । अनादरेनापि सततं वत्तते मनो, सद्धम्मो. 21; सञ्जातधम्मस्सवना. - त्रि., ब. स., वह, जिसके मन में धर्म को सुनने के लिए आदरभाव हो - रो पु., प्र. वि., ए. व. - अतिविय साधुरूपा गाथा भविस्सन्तीति सुट्टत्तरं सञ्जातधम्मरसवनादरो हुत्वा..., जा. अट्ठ. 5.487; ख. स. पू. प. के रूप में; - कारी पु., सम्मान अथवा आदर करने वाला -री प्र. वि., ए. व. - असक्कच्चकारीति न सुकतकारी, न आदरकारी, अ. नि. अट्ठ. 3.139; - जननत्थ पु., तत्पु. स. [आदरजननार्थ]. सम्मान के भाव को उत्पन्न करने का प्रयोजन - त्थं वि. वि., ए. व. - तं अनामसित्वा तत्थ अभिरतियं आदरजननत्थं अभिरम, नन्द, अभिरम, नन्दाति, उदा. अट्ठ. 139; - जात त्रि., सम्मान या श्रद्धाभक्ति को प्राप्त करने वाला - ता पु., प्र. वि., ब. व. - देवापि मनुस्सापि आदरजाता अतिविय पिहयन्तीति, उदा. अट्ठ. 162; - दस्सन नपुं.. तत्पु. स. [आदरदर्शन], सम्मान के भाव का प्रकाशन - आदरदस्सनत्थं चेत्थ आमेडितवसेन वुत्तं पे. व. अट्ठ. 242; - दीपन नपुं., तत्पु. स. [आदरदीपन], उपरिवत् - भिक्खूनं तप्परभावतो सवने आदरदीपनेन सक्कच्चसवनं दस्सेति, उदा. अट्ठ. 316; - रहित त्रि., तत्पु. स. [आदररहित], आदरभाव या सम्मानभाव को अप्राप्त - तो पु., प्र. वि., ए. व. - ओत्तप्पस्स अभावेन सब्रह्मचारीस आदररहितो, इतिवु. अट्ठ. 135; - विरहित त्रि., तत्पु. स., उपरिवत् - ता पु., प्र. वि., ए. व. - विरमिस्साम एवरूपा ति एवं आदरविरहिता .... सु. नि.
अट्ठ. 1.265. आदरता स्त्री., आदर से व्यु., भाव. [आदरत्व, नपुं.],
आदरभाव, निषे०, रूप में स. उ. प. में ही प्राप्त; अना. - अनादरभाव, तिरस्कारभाव, उपेक्षाभाव - ता प्र. वि., ए. व. अनादरियनिद्देसे ओवादस्स अनादियनवसेन अनादरभावो. अनादरियं, अनादरियनाकारो अनादरता, विभ. अट्ठ. 471.
आदरति आ + दर से व्यु., वर्त, प्र. पु., ए. व. [आद्रियते], आदर करता है, आदर किया जाता है - दरति आदरति
अनादरति, आदरो अनादरो, सद्द. 2.426. आदहति आ +vधा का वर्त, प्र. पु., ए. व. [आदधाति].
शा. अ., ला कर रख देता है, किसी पर निर्धारित कर देता है, ला. अ. 1. अग्नि के सन्दर्भ में, प्रज्वलित करता है, परचाता है. 2. चित्त के सन्दर्भ में, स्थिर करता है, ठीक से रखता है, आलम्बन पर रखता है - समाधीति चित्तं समं आदहति आरम्मणे ठपेतीति समाधि, बु. वं. अट्ठ, 55; – हामि उ. पु., ए. व. - समादहामीति सम्मा आदहामि, सुट्ट आरोपेमीति अत्थो, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).396; - हन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - वेस्सानरमादहानोति वेस्सानरं अग्गिं आदहन्तो, जा. अट्ठ. 7.49; - हि अद्य, प्र. पु., ए. व. - सहस्सबाहु असमो पथब्या, सोपि तदा आदहि जातवेदान्ति, जा. अट्ठ. 7.47; - हित्वा पू. का. कृ. - सूचिघटिक दत्वाति अग्गळसूचिञ्च उपरिघटिकञ्च आदहित्वा, उदा. अट्ठ. 242. आदा/आदाय आ +vदा का पू. का. कृ. [आदाय], ले
कर, ग्रहण कर - इतो आदाय कमण्डलु, जा. अट्ठ. 6.102; पाठा. - आदा, निषे., अनादा, नहीं लेकर - अनादा चे भिक्खु पुराणसन्थतस्स सामन्ता .... पारा. 350; अनादा चे... सुगतविदस्थिन्ति अनादियित्वा .... तदे.. आदाति आ +दा का अद्वित्त्वीकृतरूप, वर्तः, प्र. पु., ए. व. [आददाति], ग्रहण करता है, ले लेता है- तब्ब त्रि., सं. कृ., ले लेना चाहिए -ब्बा पु.. प्र. वि., ब. व. - द्वे भागा सुद्धकाळकानं एळकलोमानं आदातब्बा ततियं ओदातानं चतुत्थं गोचरियानं, पारा. 343; - बं नपुं॰, प्र. वि., ए. व. - तिण्णं दुब्बण्णकरणानं अञ्जतरं दुब्बण्णकरणं आदातब्ब, पाचि. 162. आदातु त्रि.. आ +/दा से व्यु., क. ना. [आदात], ग्रहण करने वाला, लेने वाला - ता पु., प्र. वि., ए. व. - तं
अदिन्नं थेय्यसङ्घातं आदाता होति, म. नि. 1.359. आदान नपुं., आ + दा से व्यु., क्रि. ना. [आदान], शा.
अ., ग्रहण कर लेना, ले लेना, स्वीकरण, पकड़ लेना, प्राप्ति - इमस्मि पन भुवादिगणे दानं वदन्तो आपब्बवसेन गहणञ्च वदन्तो ... दानं आदानन्ति सनामपदानि सुद्धकत्तुपदानि जनयति, सद्द. 2.368; - नं प्र. वि., ए. व. - सब्बं सकस्स आदानं, अनादानं तिणस्स चाति, ..., जा.
For Private and Personal Use Only