________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आतुरीभूत 66
आदर आतुरीभूत त्रि., रोगों आदि से पीड़ित, विपत्तिग्रस्त, क्लेशों आद पु., [आद], ग्रहण स्वीकरण, खाने वाला, केवल स.
से ग्रस्त - ता पु., प्र. वि., ब. व. - आतुरीभूता पुग्गला, उ. प. के रूप में प्रयुक्त, दाया., वन्ता.. विद्यासा. के अन्त. विसुद्धि. महाटी. 2.171. आतुरीयति आतुर के ना. धा. का वर्त, प्र. पु., ए. व. - आदत्ते आ +/दा का वर्त.. प्र. पु., ए. व., आत्मने. रुग्ण होता है, पीड़ित होता है, ग्रस्त हो जाता है, प्रभावित [आदत्ते], स्वयं ग्रहण करता है, लेता है, स्वीकार करता होता है, बाधायुक्त हो जाता है - सरोपि उपहअति, है - यस्मा वा अपेति, यस्मा वा भयं जायते, यस्मा वा कण्ठोपि आतुरीयति, म. नि. 3.283; आतुरीयतीति आतुरो आदत्ते, तं कारकं अपादानसञ्ज होति, क. व्या. होति गेलञप्पत्तो साबाधो, म. नि. अट्ठ. (उप.प.) 3.203; 273; यस्मादपेति भयमादत्ते वा तदपादानं नाम, बाला. निवातसेनासने वसन्तो अतिविय पित्तरोगादीहि आतुरीयति, 49; "आदत्ते कुरुते पेते" इच्चादिनयदस्सना, सद्द. खु. पा. अट्ठ. 117.
2.319. आतोज्ज त्रि./नपुं., [आतोद्य], शा. अ.. चारों ओर से आददाति आ +/दा का वर्तः, प्र. पु., ए. व. [आददाति], ताड़ित, अच्छी तरह से पीटा गया, ला. अ., एक विशेष ले लेता है, पकड़ लेता हे, ग्रहण करता है, स्वीकार करता प्रकार का वाद्य - ज्जं नपुं., प्र. वि., ए. व. - आतोज्ज है - सद्धो दानं ददाति देति, सील आददाति आदेति तु च वादित्तं वादितं वज्जमुच्चते, अभि. प. 142.
इमानि सुद्धकत्तुपदानि, सद्द. 2.367; आपुब्बवसेन गहणञ्च आथब्बण त्रि., [आथर्वण], अथर्ववेद के साथ जुड़ा हुआ, वदन्तो ददाति देति आददाति आदेति दानं आदानन्ति
अथर्ववेद में विहित कर्मकाण्डों को करने वाला - णं पु., सनामपदानि सुद्धकत्तुपदानि जनयति, सद्द. 2.368; - तु द्वि. वि., ए. व. - आथब्बणं सपिनं लक्खणं, नो विदहे अनु., प्र. पु., ए. व. – एवं “आददातु, आददेय्य” इच्चादि अथोपि नक्खत्तं सु. नि. 933; आथब्बणन्ति सब्बं नेय्यं, आदेतु आदेय्य इच्चादि यथारहं योजेतब्बं सद्द. आथब्बणिकमन्तप्पयोगं सु नि. अठ्ठ. 2256; - का पु. प्र. वि.,
2.373. ब. व. - आथब्बणिका आथब्बणं पयोजेन्ति, पारा. अट्ठ. 237. आदधान त्रि., आ +vधा का वर्त. कृ., आत्मने. [आदधान], आथब्बणपयोग पु., तत्पु. स. [आथर्वणप्रयोग], अथर्ववेद रखने वाला, उत्पन्न करने वाला, प्रदायक, आपूरक - नं के मन्त्रों का व्यावहारिक प्रयोग - गं द्वि. वि., ए. व. - पु., द्वि. वि., ए. व. - वन्दामि चक्खवरलक्खणं आदधानं. ततियो नं निसेधेत्वा आथब्बणपयोगं सन्धाय उपकवन्तिपि रस. 1.7; सोस्सामि धम्म सिवमादधानं, रस. 2.23. अपकडन्तिपीति आह, दी. नि. अट्ठ. 1.275.
आदपयति/आदपेति आ + दा के प्रेर. का वर्त., प्र. पु., आथब्बनवेद पु., कर्म स. [अथर्ववेद], अथर्ववेद, अथर्ववेद ए. व., ग्रहण कराता है, लेने हेतु प्रेरित करता है -
का मन्त्र - दं द्वि. वि., ए. व. - आथब्बनवेदं पन समादपेतीति तत्थ लक्खणारम्मणिक विपस्सनं सम्मा पणीतज्झासया न सिक्खन्ति, सद्द. 2.390.
आदपेति, उदा. अट्ट, 293; सीलं आदपेति समादपेति, सद्द. आथब्बणिक त्रि., आिथर्वणिक], अथर्ववेद में विहित कर्मकाण्डों 2.367; कारिते आदपेति समादपेति आदपयति समादपयति, को करने वाला पुरोहित, अथर्ववेद के मारण, उच्चाटन सद्द. 2.480; - न्ति ब. व. - ये धम्ममेवादपयन्ति सन्तो, आदि के मन्त्रों का ज्ञाता या प्रयोक्ता – का पु., प्र. वि., म. नि. 2.314; ये सन्तो सप्पुरिसा धम्मंयेव आदपेन्ति ब. व. - आथब्बणिका किर आथब्बणं पयोजेत्वा सत्तं समादपेन्ति गण्हापेन्ति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.243; - सीसच्छिन्नं, दी. नि. अट्ठ. 1.275; आथब्बणिका आथब्बणं त्वा पू. का. कृ. - समादपेसीति तदत्थं समादपेत्वा पयोजेन्ति, महानि. 280; - कादि त्रि., वह समूह, जिसके कथेसि, दी. नि. अट्ट, 1.241. आदि में अथर्ववेद के मन्त्रों के ज्ञाता हों - दीनं पु., ष. आदयति ।अद के प्रेर, का वर्त., प्र. पु., ए. व. [आदयति], वि., ब. व. - आथब्बणिकादीनं विय मन्तपरिजप्पनपयोगो खिलवाता है - खादादीनं पयोज्जे कत्तरि दुतिया न विज्जामयो, इतिवु. अट्ठ. 202; - मन्तपयोग पु., तत्पु. होति, खादयति देवदत्तेन, आदयति देवदत्तेन, मो. स., अथर्ववेद के मन्त्रों का व्यावहारिक प्रयोग - गं द्वि. व्या. 2.6. वि., ए. व. - आथब्बणन्ति आथब्बणिकमन्तप्पयोग, सु. नि. आदर पु.. [आदर], सम्मान, उचित व्यवहार, अच्छी देखअट्ठ. 2.256.
भाल, सत्कार, सेवा-टहल - रो प्र. वि., ए. व. - दरति
For Private and Personal Use Only