________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आदित्तवग्ग
आदिपरियोसान
आदित्तवग्ग पु., स. नि. के एक वग्ग का शीर्षक, स. नि. पु., प्र. वि., ए. क. - यथा, महाराज, महतिमहाअग्गिक्खन्धो 1(1).35-41.
आदिन्नतिणकट्ठसाखापलासो परियादिन्नभक्खो, मि. प. 279; आदित्तसीस त्रि., ब. स. [आदीप्तशीर्ष], वह, जिसका शिर - दण्ड त्रि., ब. स. [आदत्तदण्ड], शा. अ., दण्ड को आग से जल रहा है - सो पु., प्र. वि., ए. व. - धारण किया हुआ, ला. अ., वह, जो अपने दासों आदि चरेय्यादित्तसीसोव, नत्थि मच्चुस्स नागमो ति, स. नि. को दण्ड-विधान देता हो - ण्डो पु., प्र. वि., ए. व. - 1(1).128; महानि. 32; यथा च डरहमानो मत्थके आदित्तसीसो यो पन आदिन्नदण्डो हुत्वा ..., जा. अट्ठ. 2.195; - स्स तस्स निब्बापनत्थाय वीरियं आरभति, स. नि. अट्ठ. 1.45; पु., ष. वि., ए. व. - घरा नादिन्नदण्डस्स, परेसं अनिकुब्बतो - सूपम त्रि., ब. स. [आदीप्तशीर्षोपम], आग से जल रहे ...... जा. अट्ठ. 2.195; - ण्डानं ष. वि., ब. व. - राजूनं शिर जैसा - मं पु., वि. वि., ए. व. - धम्मदायादभावं आदिन्नदण्डानं आदिन्नसत्थानं एवरूपं खन्तिसोरच्चं भविस्सति,
आकलमानो आदितसीसूपमं पच्चवेक्खित्वा, म. नि. अट्ठ. महाव. 470; - पुब्ब त्रि., पूर्वकाल में ग्रहण किया गया - (मू.प.) 1(1).102.
ब्बं नपुं., प्र. वि., ए. व. - तिणसलाकमत्तम्पि अदिन्नं आदित्तसुत्त नपुं., स. नि. के अनेक सुत्तों का शीर्षक, स. नादिन्नपुब्ब, जा. अट्ठ. 1.421; - सत्थ त्रि., ब. स. नि. 1(1).35-36; 2(1).65-66; 2(2).18-19; द्रष्ट. . [आदत्तशस्त्र], शस्त्र को ग्रहण किया हुआ - स्थानं पु., आदित्तदेसना.
ष. वि., ब. व. - राजूनं आदिन्नदण्डानं आदिन्नसत्थानं आदित्तागार पु., कर्म. स. [आदीप्तागार], आग की लपटों एवरूपं खन्तिसोरच्चं भविस्सति, महाव. 470. से जल रहा घर - सदिस त्रि., आग से जल रहे घर आदिन्नत्त नपुं., आदिन्न का भाव. [आदत्तत्व], ग्रहण किया जैसा - से पु., द्वि. वि., ब. व. - इमेसं तयो भवे जाना - त्ता प. वि., ए. व. - समं आदिन्नत्ता समाधि, आदित्तागारसदिसे कत्वा, अ. नि. अट्ठ. 1.227.
विसम अनादिन्नता समाधि, पटि. म. 44; एसितत्ता नेसितत्ता, आदिदीघ त्रि., व्याकरण-ग्रन्थों में प्रयुक्त [आदिदीर्घ], आदिन्नत्ता अनादिन्नत्ता पटिपन्नत्ता नप्पटिपन्नत्ता ..., पटि. प्रारम्भ में दीर्घ अथवा बृहत्, ऐसा शब्द जिसका प्रथम स्वर म. अट्ठ. 1.201. दीर्घ हो - घो पु., प्र. वि., ए. व. - आदिदीघो ताव -- आदिन्नवन्तु त्रि., आ +/दा का भू. क. कृ. [आदत्तवत्]. पाकारो, नीवारो, पासादो, पाकटो, पातिमोक्खो, पाटिकको वह, जो ग्रहण कर चुका है या पकड़ चुका है, पकड़ लिया, इच्चेवमादि, क. व्या. 405; तत्थ आदिदीघो ताव, पाकारो, ग्रहण कर लिया - वा पु., प्र. वि., ए. व. - सीहबाहुनरिन्दो नीवारो पासादो इच्चादि, सद्द. 3.807.
सो सीहं आदिन्नवा इति, म. वं. 7.42; तत्थ आदिनवा इती आदिदीपक अलंकारशास्त्र के विशेष सन्दर्भ में प्रयुक्त ति सीहं गहितं वा इति सो सीहबाहनरिन्दो सीहलो नाम [आदिदीपक], दीपक नामक अलङ्कार के तीन प्रभेदों में से जातो ति अत्थो, म. वं टी. 223(ना.).. वह प्रभेद, जिसमें गाथा का आदि पद अन्य तीन पदों का आदिपद नपुं, कर्म. स., व्याकरण के विशेष सन्दर्भ में उपकारक रहे - दीपकं नाम तं चादिमज्झन्तविसयं तथा, प्रयुक्त [आदिपद], समास का प्रथम पद, प्रथम स्थान या
सुबोधा. 230;(बौद्धलङ्कारशास्त्रम्, नाम से प्रकाशित). अवस्था, किसी सन्दर्भविशेष में प्रयुक्त प्रथम शब्द -दं द्वि. आदिन्न त्रि०, आ +vदा का भू. क. कृ. [आदत्त]. ले लिया वि., ए. व. - अञ्जस्मिं परियाये आरद्धे आदिपदं गहेत्वाव गया, ग्रहण कर लिया गया, स्वीकार किया गया - नं पदभाजनं करीयति, ध. स. अट्ठ. 189; - स्स ष. वि., ए. नपुं.. प्र. वि., ए. व. - एवं पञ्चङ्गसमन्नागतं खो, उपालि, व. - इदं केवलं पुच्छाय आगतस्स आदिपदस्स अत्तादानं आदिन्नं, चूळव. 409; अत्थि खो पन मया अदिन्नं पच्चूद्धरणमत्तमेव, परि. अट्ट, 138; - दानं ब. व. - तत्थ आदिन्नं अहम्पम्हि आपायिको, स. नि. 2(2).305; - न्ने सतिसम्बोज्झन्तिआदिना नयेन वृत्तानं सत्तन्नं आदिपदानं. सप्त. वि., ए. व. - आदिन्ने अनादिन्नसी , आपत्ति अ. नि. अट्ठ. 1.376. दुक्कटस्स, पाचि. 163; - कप्पक पु., ग्रहण करने के आदिपरियोसान नपुं, समा., द्व. स. [आदिपर्यवसान], लिए अनुमोदित - का प्र. वि., ब. व. - अदसा रजितायेव, आदि एवं अन्त - नं प्र. वि., ए. व. - एकस्स वहृतादिनकप्पका, विन. वि. 578; - तिणकट्ठसाखापलास मज्झं पाकट होति, न आदिपरियोसानं, पटि. म. अट्ठ. त्रि., तृणों, लकड़ियों, शाखाओं एवं पत्तों को पकड़ चुका - सो 2.83.
For Private and Personal Use Only