________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
79
आदिभावभूत
आदिय आदिभावभूत त्रि., [आदिभावभूत], आदि में या प्रारम्भिक वि., ए. व. - एकस्स परियोसानं पाकट होति, न आदिमज्झा, अवस्था में विद्यमान - तं नपुं., प्र. वि., ए.व. - ..., पटि. म. अट्ट. 2.82; - ज्झं द्वि. वि., ए. व. - सो मग्गब्रह्मचरियस्स आदिभावभूतन्ति आदिब्रह्मचरियकं विसुद्धि. सज्झायं करोन्तो आदिमज्झयेव पस्सति, ... 'इमस्स सिप्पस्स 1.12; आदिभावभूतन्ति आदिम्हि भावेतब्बतं निफ्फादेतब्बतं . आदिमज्झमेव पस्सामि, नो परियोसानान्ति, खु. पा. अट्ठ. भूतं पत्तं आदिभावभूत, विसुद्धि. महाटी. 1.31.
157; - ज्झेसु सप्त. वि., ब. क. - अन्ते पञआयमाने आदिभिक्खा स्त्री., कर्म. स. [आदिभिक्षा]. प्रथम भिक्षादान, आदिमज्झेसु अपआयमानेसु .... ध. प. अट्ठ. 2.321; स. सर्वोत्तम भिक्षादान - क्खं द्वि. वि., ए. व. - हट्ठो हटेन पू. प. के रूप में, - कथापरियोसान नपुं., समा., द्व. चित्तेन, आदिभिक्खमदासहं, अप. 1.46; आदिभिक्खं स., किसी भी कथा का प्रारम्भ, मध्य एवं अन्त - नं द्वि. पठम आहारं बुद्धभूतस्स अहं अदासिन्ति सम्बन्धो, अप. वि., ए. व. - आनन्दो गिज्झराजा कुणालस्स अट्ठ. 1.308.
आदिमज्झकथापरियोसानं विदित्वा .... जा. अट्ठ. 5.445; आदिभूत त्रि., [आदिभूत]. 1. व्याकरण के सन्दर्भ में, किसी - ज्झन्तसोभण त्रि., ब. स., आदि, मध्य एवं अन्त में शुभ भी शब्द के आदि में आया हुआ - तं नपुं..प्र. वि., ए. - णं पु., द्वि. वि., ए. व. - सुत्वान तं धम्मवर व. - वेदानमादिभूतं सा, सावित्ती तिपदं सिया, अभि. प. आदिमज्झन्तसोभणं अप. 2.152; - ज्झन्तभाव पु., प्रारम्भ, 417; - तानं पु., ष. वि., ब. व. - इ-उ इच्चेतेसं मध्य एवं अन्त की अवस्था - वेसु सप्त. वि., ब. व. - आदिभूतानं मा वुद्धि होति, क. व्या. 403; 2. मूलभूत आदिमज्झन्तभावेसु ये अनत्थावहा इमे, सद्धम्मो. 99; -- पूर्ववर्ती, प्रारम्भ में ही अथवा प्रथम स्थान में रहने वाला - परियोसान नपुं., समा., द्व. स. [आदिमध्यपर्यवसान], तो पु., प्र. वि., ए. व. - आदिकम्मिको नाम यो तस्मि प्रारम्भ, मध्य एवं अन्त - नं प्र. वि., ए. व. - तत्थ अस्थि तस्मिं कम्मे आदिभूतो, पारा. अट्ठ. 1.216; यो तस्मिं तस्मि देसनाय आदिमज्झपरियोसानं, अत्थि सासनस्स, अ. नि. वत्थुस्मि आदिभूतो, सो आदिकम्मिको, कसा अट्ठ. 118; - अट्ठ.2.164; - नं द्वि. वि., ए. व. - अत्तनो सिप्पस्स तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - न आदिब्रह्मचरियकन्ति आदिमज्झपरियोसानं ओलोकेन्तो, मि. प.9; - ने सप्त. सिक्खत्तयसङ्गहितस्स सकलसासनब्रह्मचरियस्स आदिभूतं वि., ए. व. - कुहिं इमस्स सुत्तस्स सब्बानि सच्चानि न होति, दी. नि. अट्ठ. 3.89; निबिदानुलोमञाणेसु विय पस्सितब्बानि, आदिमज्झपरियोसानेति ? नेत्ति. 20; - आदिभूतं मुञ्चितुकम्यताञाणं अग्गहेत्वा, पटि. म. अट्ठ. ज्झुत्तर त्रि., आदि, मध्य एवं अन्त में आने वाला – रेसु 2.111; स. उ. प. के रूप में संयोगा.- त्रि., तत्पु स., संयुक्त सप्त. वि., ब. व. - तेसु आदिमज्झुत्तरेसु अक्षर-समूह के आदि में आया हुआ - तो पु., प्र. वि., ए. जिनवचनानुपरोधेन क्वचि वुद्धि होति, क्वचि लोपो होति. व. - संयोगादिभूतो नकारो निग्गहीतमापज्जते, क. व्या. क. व्या. 406; सद्द. 3.808-809. 609; स. पू. प. के रूप में, - त्त नपुं., भाव. [आदिभूतत्व]. आदिमनसिकार पु., तत्पु. स., मन द्वारा आलम्बन को आदिभूत होना, प्रारम्भ में आना - त्ता प. वि., ए. व. - ग्रहण करने की प्रारम्भिक अवस्था - रेन तृ. वि., ए. व. आणस्स पटिपत्तिमलविसोधकत्तेन पटिपत्तिया आदिभूतत्ता, - थेरस्स अन्तेवासिका आदिमनसिकारेनेव दिट्ठीनं पटि. म. अट्ठ. 1.8; मुदुभूतो हि पुब्बभागसमाधि आदिभूतत्ता समुच्छेदप्पहानं होतीति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 1(1).191.
समं एसति, विसमं नेसति नाम, पटि. म. अट्ठ. 1.201. आदिमलय पु., श्रीलङ्का के शासक विजयबाहु प्रथम के एक आदिमग्ग पु., तत्पु. स. [आदिमार्ग ]. मार्ग का प्रथम सेनापति का नाम - विस्सुतो आदिमलयनामेन बलनायको, चरण, सोतापत्ति-मार्ग - दिल्यादिमग्गो चू. वं. 59.4.
आणक्खिक्खणलद्धिसु दस्सनं, अभि. प. 888; - ग्गो प्र. आदिमुख नपुं, घर का द्वार-कक्ष, प्रवेशकक्ष - खं प्र. वि., वि., ए. व. - आदिमग्गो तयो पाका, आरुप्पा च तथूपरि ए. व. - चतुद्वारे च तत्थेव, आदिमुखमकारयि, म. वं. अभि. अव. 267; - ग्गेन तृ. वि., ए. व. - आदिमग्गेन 35.119. संयुत्तं, आणन्ति जाणदस्सनं, अभि. अव. 1338.
आदिय' 1. त्रि., आ + दा के कर्म. वा. का सं. कृ. आदिमज्झ नपुं., समा. व. स. [आदिमध्य], आदि एवं [आदेय], शा. अ., ग्राह्य, स्वीकार्य, वह, जिसे ग्रहण मध्य, किसी अक्षरसमूह का आदि एवं मध्य - ज्झं' प्र. किया जाए, ला. अ., ग्राह्यता का कारण - यो पु., प्र.
For Private and Personal Use Only