Book Title: Karmagrantha Part 4 Shadshiti Nama Tika
Author(s): Devendrasuri, Abhayshekharsuri, Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001089/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU cAI zrI devendrasUrIzvarajI viracitA paDazIti nAmA hatI kayAMtha jalacara 4bhada magara kAcabA nALiyo | manuSya. 303 bheda :? jarApha - vabhabhAinI sukhI 15 kamabhUminA gamaja poMkhA-102 30 akarma bhUminA gabha apAyA 196 56 aMtara dvIpanA saMmAi apAtA 101 (sthalA 4 bheda (catuda) kUtaro tiryaMca - manuSya - deva nArakInAM bheda vAMdarA gazanA gAya attara * 5 adas e vaijJAnika 12 vAkAMtika dika jAti - 10 daiva 198 bheda 1 vAgaaMtara 16 bhaMvanapati - 10 pAMpara kaTho hAtha? cAmA cIDiyuM uccazipa 4 bheda V sarpa jaga khUbI. pAMkhavALA baMdharSAkhavALA bhAra nAkI 14 5da 30 paratA vArI 15. kula 9 nA payA. - yo. 18 vivegaDa : lajvA, hAthAlAla mahetA y (1) prabhA paM-prabhA ja kaMmAma prabhA tArAbhA > dhumaprabhA noMca aa vAlAprabhA (6) temAM Daga Carm www.jainelibrary Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda AcAryadeva zrI jagaDhaMdrasUrIzvarajInA ziSyaratna AcArya zrI devendrasUrIzvarajI viracita SaDazItinAmA caturtha karmAiMtha mUlagAthAo, saMskRta chAyA, zabdArtha, gAthArtha, upayogI samAlocanA, pAribhASika zabdakoza tathA upayogI praznottarI sAthe gujarAtI bhASAmAM saMkSipta vivecana vivecanakAra : dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA saMzodhaka : pUjya paMnyAsajI zrI abhayazekharavijayajI gaNivara prakAzaka : jainadharma prasAraNa TrasTa-surata Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prakAzaka jaina dharma prasAraNa TrasTa 702, rAmasA TAvarsa, gaMgA-jamanA epArTamenTa pAse, aDAjaNa pATIyA, surata-395OOG. INDIA dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA : sarasvatI pustaka bhaMDAra 702, rAmasA TAvarsa, pustakonA vepArI gaMgA-jamanA epArTamenTa pAse, hAthIkhAnA-ratanapoLa aDAjaNa pATIyA, surata-9. amadAvAda-380 001. (INDIA) gujarAta phona : 688943 ( INDIA) prApti sughoSA kAryAlaya sthAna zrI yazovijayajI jaina zekhano pADo, rilIpha roDa, saMskRta pAThazALA jhaverIvADanI sAme, sTezana roDa, raMgamaholanA nAke, amadAvAda-380 001. mahesANA phona : 51327 INDIA (uttara gujarAta) phona : 381418 ( INDIA ) sevaMtIlAla vI. jaina 20, mahAjana galI, jhaverI bajAra, muMbaI. prakAzana varSa vIra saMvata-2525 vikrama saMvata 2055 IsvIsana 1999 prathamavRtti 1500 kiMmata : rUA. 60-00 kampojha-prinTIga-bAinDIMgaH bharata grAphIksa nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpharoDa, amadAvAda-1, phonaH 33417, 387964 - - - - - - - - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA DazIti nAmanA cothA karmagraMthanA saraLa gujarAtI arthAvALuM A vivecana parama upakArI evA zrI jaina saMghanA kara-kamalamAM samarpita karatAM amane ghaNo ja AnaMda thAya che. prathamanA traNa karmagraMthonA vivecano prakAzita thayA pachI cothA karmagraMthanuM vivecana paNa saraLa rIte lakhIne prakAzita karavAmAM deva-guru-dharmanI kRpA ja upakAraka che. A cothA karmagraMthamAM ATha karmanA bheda-pratibhedonI prakRtionAM nAmo ke tene levA-mUkavAnA vyavahAro nathI. A karmagraMthamAM pUrvanA karma grantho karatAM kaMika judo ja viSaya che. karmonI vAta atyanta alpamAtrAe ja che. paraMtu bIjA je je viSayo samajAvAyA che. te jainadharmanA anya zAstronA paricaya mATe atizaya Avazyaka viSayo che. A cotho karmagraMtha mukhyatve pAMca bhAgamAM vaheMcAyelo che. (1) gAthA 1thI8 jemAM sUkSma-bAdara ekendriyAdi cauda jIvasthAnako samajAvI, te cauda jIvasthAnako upara ja judA-judA ATha viSayo samajAvyA che. jene ATha dvAra kahevAya che. cauda jIvasthAnakomAM kayA kayA jIvasthAnakane keTalAM keTalAM guNa sthAnaka, keTalA keTalA yoga, keTalA keTalA upayoga, keTalI keTalI lezyA, tathA ATha karmomAMthI keTalA keTalA karmonA baMdha, udaya, udIraNA ane sattA hoya, te viSaya mAtra 1 thI 8 gAthAmAM ja saMkalita karyo che. A jANavAthI dRSTi to vikAsa thAya che. ane buddhi nirmaLa thatI jAya che. (2) gAthA 9 thI 44. jemAM prathama mUla 14 ane utta2 62 mArgaNAo samajAvI che. tyArabAda A ja 62 mArgaNAo upara jIvasthAnaka, guNasthAnakayoga-upayoga-lezyA ane alpabahutva A cha dvAro bahu vistArathI samajAvyAM che. A samajavAthI koipaNa zAstramAM praveza sukhada thAya che. tathA koi paNa prakAranI thatI dharmacarcAmAM A mArgaNAo uparanAM dvAro jANavAthI uMDo rasa lai zakAya che. kayAM zuM hoya? ane kayAM zuM na hoya ? tenI haiyA sujha khIle che. (3) gAthA 45 thI 63. jemAM cauda guNasthAnako upara jIvasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA-baMdhahetu-baMdha-udaya-udIraNA-sattA tathA alpabahutva ema kula 10 dvAronuM varNana karela che. temAM 57 baMdhahetunuM varNana ghaNA ja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vistArathI samajAvyuM che. eka jIva AzrayI ane anekajIva AzrayI jeTalI bhaMgajALa saMbhave te tamAma samajAvela che. tathA dhruva-adhruva guNasthAnaka ane tenA saMbhavatA saMyogI bhAMgA samajAvI granthakAre prAthamika vidyArthIone jainazAstronA pAyAnA siddhAnto buddhimAM utAravA athAga prayatno karyA che. (4) gAthA 64 thI 70 aupamika Adi pAMca bhAvo, tathA tenA uttarabhedo eka eka guNasthAnake keTalA hoya ? eka jIva AzrayI ane sarva jIva AzrayI tathA tenA dvisaMyogI-trisaMyogI-catuHsaMyogI ityAdi bhAMgAo samajAvavA dvArA viSaya atyanta spaSTa karyo che tathA aupamika bhAva mohanIyano ja hoya che. kSAyopazamika bhAva cAra ghAtIkarmono ja hoya che. zeSabhAvo AThe karmonA hoya che. ityAdi viSaya samajAvavA dvArA kayA kayA bhAvo kayA kayA karmanA hoya ? tathA kayA kayA dravyamAM hoya che. A viSaya paNa spaSTa samajAvyo che. (5) gAthA 71 thI 86. saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMtAnu varNana te traNenA anukrame 3+9+9 ema 21 bhedonuM cAra pyAlAnI rAzinA mApathI je svarUpa samajAvyuM che te to Azcaryajanaka che. kalpanAtIta padArthonuM svarUpa paNa samajAvavAmAM kevI suMdara zailIno upayoga karyo che. A samajAvavAnI zailI joIne ApaNuM mastaka A maharSio pratye seMkaDo vAra namyA vinA rahetuM nathI. A pramANe A karmagraMthamAM karmanI bAbata bahu ochI che. paraMtu tenI sAthe saMbaMdhavALA paracuraNa judA-judA aneka viSayone sAMkaLI leto, ane te dvArA ziSyavargamAM vizALa jJAnaprasAraNa karato A graMtha che. pAMcamA ane chaThThA karmagraMthanA padArtho bhaNavAmAM tathA bAsariyAnA bhAMgA jANavAmAM A viSayo atizaya upakAraka bane che. A karmagraMthanI mULa gAthAomAM svopajJaTIkA, Tabo, bAlAvabodha ane mahesANA pAThazALAnuM vivecana, A cAremAM jotA koi koi paMktiomAM alpa pAThabheda che, paraMtu arthabheda na hovAthI tevA pAThabhedane gauNa gaNIne vartamAnakALamAM prasiddha mukhe kaMThastha thayelA pATha pramANe gAthAo mUkI che. A sarva karmagraMtho taponidhi zrI jagacaMdrasUrijInA ziSya zrI devendrasUrijIe banAvyA che. tathA teoe bIjuM paNa ghaNuM sAhitya sarjana karyuM che. amArA prathama karmagraMthanI prastAvanAmAMthI te jANI zakAze. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra prabhunA nirvANa pachInA A 2500 varSanA gALAmAM kALadoSa AdinA kAraNe jema ghaNuM ghaNuM zrata nAza pAmyuM che. tema rahyuMsahyuM zeSa zruta paNa Agamo bhaNavAnA adhikArI jIvo pAse pahoMce. ane Agama bhaNavAnA adhikArI jIvo AgamomAM pravezI zake te mATe aneka maharSi saMtapuruSoe jaina AgamonA sArarUpe ghaNI vipula sAhitya racanA karI che. jaina Agama graMthomAM gaNadhara bhagavaMtoe ghaNA ghaNA viSayo samajAvyA che. paraMtu apAtranA pAtramAM gayelI vidyA lAbhane badale adhika nukazAnakArI bane e AzayathI sarvaviratidhara mahAtmAo ane temAM paNa yogavahana Adi karI nirvikArI dehavALAne ja A AgamagraMtho bhaNavAno adhikAra Apyo. eTale caturvidha zrI saMghanA zeSa jIvo mATe aneka AcArya mahAtmAoe te AgamonA sArarUpe ghaNuM ghaNuM sAhitya sarjana karyuM che. emanA manuSya bhavanA AyuSyanI sAthe kalpanA karavI duSkara bane eTalA lAkho-karoDo zloko pramANa sAhitya racanA A mahApuruSoe karI che. jene aMgabAhyazruta kahevAya che. AvA prakAranI prAkaraNika graMthonI sAhitya racanA karavAmAM pU. zrI siddhasena divAkarasUrijI, pU. zrI umAsvAtijI, pU. zrI jinabhadragaNi kSamAzramaNajI, pU. zrI haribhadrasUrijI, pU. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI, pU. zrI vAdidevasUrijI, pU. zrI devendrasUrijI, pU. zrI malayavijayajI, pU. . zrI yazovijayajI ane pU. zrI vinayavijayajI Adi mahApuruSoe bhagIratha prayatno karyA che. tana ane mananI sAthe potAnI saMpUrNa jiMdagI zAstra saMdohanA sarjanamAM ja samarpita karelI dekhAya che. eTale AvA prAkaraNika graMthonA abhyAsa upara bhAra Apavo atyAvazyaka che. tenA adhyayana dvArA pAtratA Ave tyAre Agamono abhyAsa kalyANakArI bane che. ATalA ja mATe karmagraMthAdi prAthamika abhyAsa graMthonAM gujarAtI saraLa vivecano lakhavAno ame A yatkiMcit prayAsa karyo che. AzA che ke jaina samAjanA bhAiobaheno tathA caturvidha zrI saMdha AvA graMtho bhaNaze-bhaNAvaze ane tenuM prasAraNa karaze. A cothA karmagraMthanuM vivecana lakhavAmAM mukhyatve svIpajJaTIkAno vadhu AdhAra lIdho che. tathA sahAyaka tarIke pU. jIvavijayajI ma. kRta Tabo, zrI maticaMdrajI kRta bAlAvabodha tathA zrI yazovijayajI jaina pAThazALA mahesANAnuM gujarAtI vivecana ityAdi granthono sahAro laIne A vivecana taiyAra karyuM che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 uparanA sarve graMthakArono tathA mahesANA pAThazALAno amArA u52 ghaNo ja upakAra che. A samaye te sarve upakArIone bhaktibhAvapUrvaka namaskAra karUM chuM. A cothA karmagraMthanuM ame lakheluM gujarAtI vivecana pUjyapAda prAtaHsmaraNIya AcAryadeveza zrI jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA.nI AjJAthI pU. paM. zrI abhayazekharavijayajI mahArAjazrIe saMpUrNa kALajI rAkhI khaMtapUrvaka tapAsI Apela che. teozrIno A viSayamAM ghaNo vizALa anubhava che. tethI teozrIe jyAM jyAM yogya sudhArA-vadhArA sUcavyA che. tyAM tyAM te te sudhArA-vadhArA ame karyA che. AvuM lakhAyeluM mUlameTara joi-tapAsI ApavA badala teozrIno amArA upara parama upakAra che. prathamanA traNa karmagraMtho paNa teozrIe ja amArA upara lAgaNI rAkhIne kALajIpUrvaka tapAsI ApyA che. tathA paMDitazrI ratilAla cImanalAlabhAi (lodarAvALA)e vAraMvAra pU. sAdhu-sAdhvIjI ma. sAhebone bhaNAvavA dvArA prApta thayelA bahoLA anubhava pramANe potApaNuM mAnIne je suMdara prUpharIDIMga karI ApyuM che te badala teozrInA paNa ame RRNI chIe. tathA vyavasthita TAipa seTIMga ane prinTIMga karI ApavA badala bharata grAphiksano paNa AbhAra mAnIe chIe. teoe pUrI kALajI rAkhIne A pustakanA prakAzananuM kAma karela che. gujarAtI vivecana lakhatAM ghaNI ja sAvadhAnI rAkhavA chatAM paNa chadmasthatA, bIna upayoga dazA, tathA matimattvatA AdinA kAraNe jinezvara paramAtmAnI AjJA virUddha je kaMi paNa A graMthamAM lakhAi gayuM hoya tenI trividhe trividha kSamA mAgIe chIe. ane tevI kSatio tarapha amAruM dhyAna doravA vidvargane namrabhAve vinaMti karIe chIe. Aja .sudhI amArA vaDe lakhAyelAM ane prakAzita thayelAM pustakonI AchI rUparekhA AgaLa ApI che. te joi jarUriyAta pramANe pustako maMgAvI vAMcI-vaMcAvI sadupayoga karavA vinaMti che. 702, rAmasA TAvarsa, gaMgA-jamanA epArTamenTa pAse, aDAjaNa pATIyA, surata pIna naM. 395 009 phona : 688943 li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA (suigAmavALA) surata Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArAM lakhAyela prakAzita thayela pustako yogaviMzikA :- upAdhyAyajI kRta TIkAnA anuvAda sAthe. yogazataka - svapajJa TIkA tathA TIkAnA anuvAda sAthe. zrI jaina dharmanA maulika siddhAnta - sAmAyikanA sUtro uparanuM vivecana,. navatattva, cauda guNasthAnako, karmonA 158 bhedo, sAta no, saptabhaMgI, kAlAdi pAMca samavAya kAraNo upara vivecana. (4) zrI jaina tattva prakAza :- be pratikramaNanAM sUtro upara vivecana. zrI Atmasiddhi zAstra - zrImad rAjacaMdrajI viracita zAstranuM vivecana (6) jaina dhArmika pAribhASika zabdakoza - jaina zAstromAM vAraMvAra vaparAtA pAribhASika zabdonA artho saMgRhIta karyA che. (7) jaina dhArmika praznottara mAlA - bhAga-1 prauDha strI-puruSone upayogI cAraso prazna-uttarono saMgraha. (8) "karmavipAka" prathama karmagraMthanuM saraLa gujarAtI vivecana. (9) "karmastava" dvitIya karmagraMthanuM saraLa gujarAtI vivecana. (10) "baMdhasvAmitva" tRtIya karmagraMthanuM saraLa gujarAtI vivecana (11) "paDazIti" caturtha karmagraMthanuM saraLa gujarAtI vivecana. (12) pUjA saMgraha sArtha :- paMca kalyANaka aMtarAyakarma Adi hAla vadhu pramANamAM bhaNAvAtI pUjAo tathA tenA saraLa gujarAtI artho. (13) "snAtra pUjA sArtha" snAtra pUjA artha sahita. - (14) "sakhyattvanI sajhAya" ghaNI ja rocaka kathAo sAthe samyakatvanA 67 bolanI upAdhyAyajIkRta sakjhAyanA artha. (15) "navasmaraNa" mULa gAthA, tathA artho gujarAtI ane iMglizamAM. (16) ratnAkarAvatArikA :-bhAga-1, pariccheda : 1-2, ratnaprabhAcArya ma.sA. racita TIkA tathA tenuM saraLa gujarAtI vivecana. (17) ratnAkarAvatArikA :-bhAga-2, pariccheda : 3-4-5, ratnaprabhAcArya ma.sA. racita TIkA tathA tenuM saraLa gujarAtI vivecana. hAla lakhAtA graMtho (1) yogadRSTisamuccaya - svopajJa TIkA sahita saraLa gujarAtI vivecana. (2) tattvArthAdhigamasUtra - saraLa, bAlabhogya bhASAyukta, parimita vivecana. "zataka" nAmanA pAMcamA karmagraMthanuM saraLa gujarAtI vivecana. (4) "ATha dRSTinI sakjhAya" pUjya upAdhyAyajI kRta sAyanA artha. li. dhIrajalAla DAhyAlAla mahetA 14) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bolA A karmanuM svarUpa bhinna-bhinna graMthomAM khUba ja sArI rIte samajAvela che. temAM pU. A. zrI devendrasUrijI mahArAjAe prAcIna karmagraMthone anusAra navIna pAMca karmagraMthanI racanA karI che tenuM adhyayana-adhyApana saMghamAM vadhu prasiddha che. A pAMce karmagraMtho upara saMskRta TIkAo ane tenA AdhAre TabAo ane gujarAtI vivecano paNa upalabdha che. paraMtu bhASAnI ajJatA ane kilaSTatAnA kAraNe teno vyavasthita bodha sugama na hato. tethI ghaNA jijJAsuone A karmagraMtho upara saraLa gujarAtI bhASAmAM vivecana lakhAya evI jhaMkhanA hatI. AjIvana zikSaNanA vyavasAyane varelA paMDitavarya zrI dhIrajalAlabhAie A vivecana lakhavAnI zarUAta karI ane Aja sudhImAM 1thI3 karmagraMthonuM suMdara gujarAtI vivecana lakhI prasiddha karela che. je zrI saMghamAM AdarapAtra banela che. A karmagraMtho mudrita thayA bAda be varSanA lAMbA gALe paNa paDazItinAmA caturtha karmagraMthanuM vivecana prakAzita thaI rahela che. A karmagraMthanuM vivecana sAghanta meM tapAsyuM che. bhinna jaNAtI kArmagraMthika ane saiddhAttika padArthonI keTalIka prarUpaNAo e koI matAntara nathI paNa apekSA vizeSa che. e vAta bahu sarala bhASAmAM samajAvela che. to mithyAtvAdi guNasthAnakomAM baMdhahetuonA eka jIva AzrayI thatA vikalpo ane saMkhyAtAdinuM svarUpa khUba suMdara zailithI samajAvI karmagraMthane saraLa banAvavA su-prayatna karyo che. sadA adhyayana-adhyApanasaMgI, svabhAve saraLa, prakRtie karmaTha paM. zrI dhIrUbhAI eka sArA adhyApaka to che ja, vadhArAmAM chellA keTalAka samayathI lekhaka ane vivecaka tarIke paNa suMdara nAmanA meLavI che. A graMthanuM mupha saMzodhana kALajIpUrvaka karyuM che chatAM ajJatA yA pramAdavaza kaMI paNa skUlanAo rahI gaI hoya to te badala kSamA yAcuM chuM. paM. zrI dhIrUbhAI have TUMka samayamAM zatakanAmA paMcama karmagraMthanuM vivecana jaldI prakAzita kare e apekSA saha. zrI hemacaMdrAcArya jaina pAThazALA ratilAla cImanalAla dozI (ludarAvALA) * * *'' * * amadAvAda, * * * * * * * Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oM hrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH meM namaH alpa vaktavya tAva Avyo. DaoNkTare blaDaTesTa, yurIna TesTa, jAta-jAtanA TesTa karAvyA. lohI vageremAM rahelA tattvonuM pRththakaraNa karAvyuM. roganA kAraNo maLyA. e mujaba davA thai, roga gayo, taMdurastI prApta thai. jIvane mohano tAva che, karmano roga che, enuM pRthakkaNa thavuM joIe. roga pakaDAze, ucita auSadha sevana thaze. mohamukti-karmamukti maLaze... jIva mokSarUpe svAsthyataMdurastI prApta karaze. bAhya kakSAno jIva prasaMga mujaba sArI-narasI asara leze. AMtarakakSAne pAmelo jIva prasaMganA kAraNonuM pRthakkaraNa karaze ane lIna-dIna banavAne badale jina banaze ! prabhue dareka tattvano talasparzI niSkarSa prApta thAya, aMtima tathya prApta thAya, te mATe to naya-nikSepA-anuyogadvAro-mArgaNAdhAro ne guNasthAnako vagere batAvyA che. jainazAsananuM jIvavijJAna maitrIbhAvano pAyo che, navijJAna samAdhAnano pAyo che, to karmavijJAna samatAno pAyo che. emAM paNa jainazAsananA Agama-paraMparA-gurugama ane anuprekSAnA mAdhyame pU. A. zrI devendrasUrIzvarajIe racelA pAMca karmagraMtho to karmathiyarInA hRdaya sudhI pahoMcADe che, adhunAtana alpajJAnI jIvo paNa AnA abhyAsathI sarvajJatAnI alpAMze paNa jhAMkhI anubhavI zake. AmAM cotho karmagraMtha eTale pRthakkaraNa....guNasthAnomAM mArgaNAsthAno, mArgaNAsthAnomAM guNasthAno ane e baMnemAM karmanA baMdha-udaya-udIraNA ane sattAnI vicAraNA. viziSTa jJAnIo ja je tattvonI anuprekSA karI zake, tenA gahana viSayonI anuprekSAnA dvAra ApaNA mATe paNa kholI ApyA. karmavijJAnanA A pRthakkaraNathI prathama lAbha to e thAya ke bahAra sArA-narasA prasaMgathI asvastha-saMkilaSTa thayeluM citta svastha bane. saMkleza, duSTalezyAo ane durdhyAnathI mukta bane, vaLI A tattvanA abhyAsathI-ciMtanathI raciyatA guru bhagavaMta 5ra ahobhAva jAge, to e tattvanA nirUpaka tIrthaMkaronI sarvajJatA para bahumAnabhAva jAge. zraddhA soliDa banatI jAya. jema-jema tattvAbhyAsa-ciMtana-bhAvana vadhatuM jAya, tema-tema navA-navA saMvedano-anubhUtio thAya, prajJAnA unmeSo thavAthI ciMtanasAgaramAMthI maLelA navA-navA motIothI saMvegabhAva uchaLavA mAMDe...'jine kaheluM tattva ja sAcuM che' evuM bhAvanAjJAna dRDha bane. bhAvasamyaktvanI navI navI uMcAio prApta thAya. lokasvabhAva Adi Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhAvanAonuM bhAvana, tenA AdhAre ekAgratA vadhavAthI saMsthAnavicaya Adi dharmadhyAnanI dhArAne aMte karmakaMTakone kADhavAnA upAyonI ane jIvamAtrane nirdoSa zuddha svarUpe nihALavAnI anuprekSA... A che A karma pRthakkaraNanA lAbho. AmAM "jJAnI zvAsozvAsamAM....' kroDa bhavanA karmo zvAsamAtra kALamAM nAza karavAnI zAstrapaMkti caritArtha thatI anubhavI zakAya. adhyAtma yogIne AnaMdaghana hoya che, evI sArthaka pratIti thAya che. vaLI, A pRthakkaraNano abhyAsa zuSka paThana-ciMtana mATe nahIM, paNa satata jIvanopayogI, sAvadhAnIdarzaka, uccaprakAzanA paMtha mATe paNa bane che. Ano abhyAsI jIva satata vicAre, manuSya tarIke huM keTakeTalI mArgaNAone sparzI rahyo chuM. hAla mArA caDAva-utAranA guNasthAnako kayA kayA che ? bahArano prasaMga ke puruSa mArA guNasthAnakomAM jarAya Dakhala karI zakatA nathI, paNa te vakhate meM apanAvelo abhigama, ubhI karelI lezyA, ke pakaDeluM valaNa mArA AtmAne upara-nIce karI zake che ! huM ja mAro mitra! huM ja mAro duzmana! AvA prasaMge karelo saMkleza-karelA azubha adhyavasAyo mane keTalA guNasthAnaka nIce utArI zake che, ane te vakhate keTalI azubha prakRtiono udaya, ghAtakarmonI tIvratA ne azubha karmonA cIkaNA baMdha karAvI zake che, to e prasaMge rAkhelA samatA-svasthatAnA bhAvo mane guNasthAnakomAM keTale UMce pahoMcADI zake che, keTalI zubhaprakRtionA tIvra udaya karAvI zake che. ghAtikarmonI tIvratAmAM keTalI maMdatA lAvI zake che ane keTakeTalA khoTA karmonA baMdhathI bacAvI zake che ! mAro kSaNavArano azubha bhAva keTakeTalA koTAkoTI sAgaropama sudhI AtmA para coMTI rahenArA karmonuM kAraNa banI zake ! hAya, saMleza kSaNano ane sajA janamojanamanI ! nA ! mAre nathI karavA evA saMkaleza! AvI jAgRti maLe che. A karmagraMthanA abhyAsathI. A ja kAraNa che ke karma aMgenuM vipula sAhitya zrI jainazAsanamAM upalabdha che ane navuM-navuM paNa sarjAtuM jAya che. paMDitavarya zrI dhIrUbhAI adhyApananI sAthe lekhana kSetramAM paNa satata pravRttizIla che ane e rIte zrI saMghanI bhAvazrata ane dravyazruta . banne saMpattimAM vadhAro karI rahyA che je khUba anumodanIya che. emanI eka prazaMsanIya vizeSatA e che ke saMzodhana aMgenuM koipaNa sUcana emane ni:saMkoca paNe kahI zakAya che ane teo atyaMta namrapaNe-saraLatA-nikhAlasatAthI eno svIkAra kare che. kayAMya kazo ya Agraha ke svanirUpaNano yenakena prakAreNa bacAva karavAnI vRtti jovA maLatI nathI. 1 thI 3 karmagrantha pachI, cothA karmagrantha paranuM teonuM A vivecana paNa jijJAsuone bodhaprada banaze ja emAM zaMkA nathI. vadhu ne vadhu bhAvuko jainazAsananI A amUlya zrutasaMpattinA arthI bano...... ane arthI banIne AvA prakAzanonA parizramane saphaLatA bakSo evI vinaMtI sAthe. zrI prema-bhuvanabhAnu-dharmajita-jayazekharasUri ziSyANa paMnyAsa abhayazekharavijaya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (bhUNa ||thaamo) namiya jiNaM jiyamaggaNa-guNaThANuvaogajogalesAo // baMdhappabahUbhAve, saMkhijAi kimavi vucchaM // 1 // iha suhumabAyaregidi-biticauasannisanni paMciMdI / apajattA pajjattA, kameNa caudasa jiyaThANA // 2 // bAyaraasannivigale, apajja paDhamabiasanniapajatte / ajayajua sannipajje, savvaguNA miccha sesesu // 3 // apajattachakki kammurala-mIsajogA apjsNniisu| te saviuvvamIsa esu, taNupajjesu urlmnne|| 4 // savve sannipajatte, uralaM suhame sabhAsu taM causu / . bAyari saviuvvidugaM, pajasannisu bAra uvaogA // 5 // paja cauridi asannisu, dudaMsa duanANa dasasu cakkhu vinnaa| saMni apaje mnnnaann-ckkhu-kevldugvihunnaa|| 6 // sanni dugi chalesa, apajabAyare paDhama cau ti sesesu| . sattaTTha baMdhudIraNa, saMtudayA aTTa terasasu // 7 // sattaTTachegabaMdhA, saMtudayA satta aTTa cttaari| sattaTThachapaMcadurga, udIraNA snnipjtte|| 8 // gai iMdie ya kAe, joe vee kasAyanANe ya / saMjama daMsaNa lesA, bhavasamme sanniAhAre // 9 // suranaratirinirayagaI, igabiyatiyacaupaNiMdi chkkaayaa| bhUjalajalaNAnilavaNatasA ya mnnvynntnnujogaa|| 10 // veya naritthi napuMsA, kasAya-koha-maya-mAya-lobhatti / maisuyavahimaNakevala-vibhaMgamaisuanANasAgArA // 11 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sAmAiya cheya parihAra, suhUma ahakhAya desa jaya ajayA / cakkhu acakkhu ohI, kevala daMsaNa aNAgArA // 12 // kiNhA nIlA kAu, teU pamhA ya sukka bhavviyarA / veyaga khaiguvasama miccha, mIsa sAsANa sanniyare // 13 // . AhAreyara bheyA, suranarayavibhaMgamaisuohiduge / sammattatige pamhA, sukkAsannIsu sannidugaM // 14 // tamasanniapajjajuyaM, nare sabAyara apaja teue| thAvara igidi paDhamA, cau bAra asanni dudu vigle|| 15 // dasa carama tase ajayAhAragatiritaNukasAyaduannANe / paDhamatilesAbhaviyara acakkhunapumicchi savve vi // 16 // pajasannI kevaladuge, saMjamamaNanANa desamaNamIse / paNa carima paja vayaNe, tiya cha va pajiyara cakkhUmi // 17 // thInarapaNiMdi caramA cau, aNahAre du sanni cha apajjA / te suhuma apaja viNA, sAsaNi itto guNe vucchaM // 18 // paNa tiri cau suranirae, narasaMnipaNiMdibhavvatasi savve / igavigalabhUdagavaNe, du du egaM gaitasaabhavve // 19 // . veya tikasAya nava dasa, lobhe cau ajaya du ti anaanntige| bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA ahakhAi carama caU // 20 // maNanANi saga jayAI, sAmAiyacheya cau dunni parihAre / kevaladugi do caramA-jayAi nava mai suohiduge // 21 // aDa uvasami cau veagi, khaie ikkAramicchatigi dese| suhume ya saThThANaM terasa, joge AhAra sukkaae|| 22 // asannisu paDhamadurga, paDhamatilesAsu chacca dusu satta / paDhamaMtimadgaajayA, aNahAre maggaNAsu gunnaa|| 23 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 sacceara mIsa asaccamosa maNa vai viuvviaahaaraa|| uralaM mIsA kammaNa, iya jogA kmmmnnaahaare|| 24 // naragai paNiMdi tasa taNu, acakkhu nara napu kasAya smmduge| sanni chalesAhAraga, bhava maisuohidugi svve|| 25 // tiri itthi ajaya, sAsaNa, annANa uvasama abhavva micchesu| terAhAraduguNA, te uraladugUNa surnire|| 26 // kammuraladugaM thAvari, te saviuvviduga paMca igi pvnne| cha asanni caramavaijuya, te viuvvidugUNa cau vigle|| 27 // kammuralamIsa viNu maNa, vai samaiya cheya cakkhu mnnnaanne| uraladugakammapaDhamaMtimamaNavai kevaladugaMmi // 28 // maNavaiuralA parihAri, suhumi nava te u mIsi sviuvvaa| dese saviuvvidugA, sakammuralamissa ahkkhaae|| 29 // tianANa nANa paNa cau, dasaNa bAra jialkkhnnuvogaa| viNu maNanANa dukevala, nava surtiriniryajesu|| 30 // tasa joa vea sukkA-hAra nara paNiMdi sanni bhavi svve| nayaNeara paNalesA, kasAya dasa kevaladuguNA // 31 // cauriM diasanniduannANa dudaMsa igabiti thAvari ackkhu| tianANadaMsaNadugaM anANatigi abhavvi micchduge|| 32 // kevaladuge niyadurga, nava tianANa viNu khaiyaahakkhAe / dasaNanANatigaM desi mIsi annANa mIsaM taM // 33 // maNanANa cakkhuvajjA, aNahAri tinni daMsaNacaunANA / caunANasaMjamovasama-veyage ohidaMse ya // 34 // do tera tera bArasa, maNe kamA aTTha du cau cau vayaNe / cau du paNa tinni kAye, jiaguNajoguvaoganne // 35 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 chasu lesAsu saThANaM, egiMdi asannibhUdagavaNesu / paDhamA cauro tinni u, nArayavigalaggipavaNesu // 36 // ahakkhAyasuhumakevala dugi sukkA chAvi sesaThANesu / naranirayadevatiriyA, thovA du asaMkhaNaMtaguNA // 37 // paNa cau ti du egiMdI, thovA tinni ahiA anaMtaguNA / tasa thova asaMkhaggI, bhUjalanilaahiyavaNaNaMtA // 38 // maNavayaNakAyajogI, thovA asaMkhaguNa anaMtaguNA / purisA thovA itthI, saMkhaguNANaMtaguNa kIvA // 39 // mANI kohI mAI lohI ahiya maNanANiNo thovA / ohi asaMkhA maisuya, ahia sama asaMkha vibhaMgA // 40 // kevaliNo NaMtaguNA, maisuyaannANi NaMtaguNa tullA / suhumA thovA parihAra, saMkha ahakkhAya saMkhaguNA // 41 // cheya samaiya saMkhA, desa asaMkhaguNa NaMtaguNA ajayA / thova asaMkha duNaMtA, ohi nayaNa kevala acakkhu // 42 // pacchANupuvvi lesA, thovA do saMkha NaMta do ahiyA / abhaviyara thova NaMtA, sAsaNa thovovasama saMkhA // 43 // mIsA saMkhA veyaga, asaMkhaguNa khaiya miccha du aNaMtA / sanniyara thova NaMtA, NahAra thoveyara asaMkhA // 44 // savvajiaTThANa micche, saga sAsaNi paNa apajja sannidugaM / samme sannI duviho, sesesuM sannipajjatto // 45 // micchadugi ajaijogAhAradugUNA apuvvapaNage u / maNavaiuralaM saviuvva, mIsi saviuvvaduga dese // 46 // sAhAraduga pamatte, te viuvvAhAra mIsa viNu iyare / kammuraladugaMtAimamaNavayaNa sajogi na ajogI // 47 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 tianANa dudaMsAimaduge ajai desi nANadaMsaNatigaM // te mIsi mIsA samaNA jayAi kevaladugaMtaduge // 48 // sAsaNabhAve nANaM viuvvAhArage uralamissaM / negiMdisu sAsANo, nehAhigayaM suyamayaM pi // 49 // chasu savvA teutigaM, igi chasu sukkA ajogi allesA / baMdhassa miccha avirai, kasAya joga tti cau heU // 50 // abhigahiyamaNabhigahiyA-bhinivesiyasaMsaiyamaNAbhogaM / paNa miccha bAra avirai, maNakaraNAniyamu chajiyavaho // 51 // nava sola kasAyA panara, joga iya uttarA u sagavannA / iga cau paNa tiguNesu, cautidugapaccao baMdho // 52 // cau miccha micchaavirai-paccaiyA sAya sola paNatIsA / joga viNu tipaccaiyA - hAragajiNavajja sesAo // 53 // paNapanna pannA tiachahia - cattaguNacatta chacaudugavIsA / solasa dasa nava nava satta heuNo na u ajogiMmi // 54 // paNapanna micchihAraga dugUNa sAsANi panna micchiviNA / mIsagakammaaNa viNu ticatta mIse aha chacattA // 55 // sadumissakamma ajae, aviraikammuralamIsabikasAe / muttu guNacatta dese, chavIsa sAhAradu pamatte // 56 // avirai igAra tikasAya, vajja apamatti miisdugrhiaa| cavIsa apuvve puNa, duvIsa aviuvviyAhAre // 57 // achahAsa sola bAyari, suhume dasa veasaMjalaNati viNA / khINuvasaMti alobhA, sajogi puvvutta saga jogA // 58 // apamattaMtA sattaTTha, mIsa apuvva bAyarA satta / baMdhai chassumo egamuvarimA baMdhagAjogI // 59 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsuhumaM saMtudae, aTTha vi moha viNu satta khiinnmi| cau carimaduge aTTha u, saMte uvasaMti sattudae / 60 // uharaMti pamattaMtA, sagaTTha mIsaTTa veyaAu vinnaa| chaga apamattAi tao, cha paMca suhumo pnnuvsNto|| 61 // uiraMti pamattaMtA, sagaTTha mIsaTTa veyaAu vinnaa| chaga apamattAi tao, cha paMca suhumo pnnuvsNto|| 61 // paNa do khINa du jogI, NudIragu ajogI thova uvsNtaa| saMkhaguNa khINa suhumAniyaTTiapuvva sama ahiyaa|| 62 // jogi apamatta iyare, saMkhaguNA desasAsaNA miisaa| avirai ajogimicchA, asaMkha cauro duvennNtaa|| 63 // uvasamakhayamIsodaya-pariNAmA du nava dvAra igavIsA / tiabhea sannivAiya, sammaM caraNaM paDhamabhAve // 64 // vIe kevalajuyalaM, sammaM dANAiladdhi paNa caraNaM / taie sesuvaogA, paNa laddhI sammaviraidugaM // 65 // annANamasiddhattA-saMjamalesAkasAyagaiveyA / micchaM turie bhavvA-bhavvattAjiattapariNAme // 66 // cau caugaisu mIsaga, pariNAmudaehiM cau sakhaiehiM / uvasamajuehiM vA cau, kevalipariNAmudayakhaie // 67 // khayapariNAmi siddhA, narANa paNa joguvasamaseDhIe / iya panara sannivAiyabheyA vIsaM asambhaviNo // 68 // moheva samo mIso, cau ghAisu aTThakammasu ya sesA / dhammAi pAriNAmiyabhAve khaMdhA udaie vi // 69 // sammAi causu tiga cau bhAvA cau paNuvasAmaguvasaMte / cau khINApuvve tinni, sesaguNaThANagegajie // 70 // saMkhijegamasaMkhaM, parittajuttaniyapayajuyaM tivihaM / evamaNaMtaM pi tihA, jahannamajjhukkasA savve // 71 // micchaM turie mAsaga, pariNAmapariNAmudayakha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 1 lahu saMkhijjaM ducci, ao paraM majjhimaM tu jA guruaM / jaMbuddIvapamANaya, cau pallaparUvaNAi imaM // 72 // pallANavaThThiyasalAga paDisalAgamahAsalAgakravA / joyaNasahasogADhA saveIyaMtA sasihabhariyA // 73 // tA dIvudahisu ikkki sarisavaM khiviyaniTThie paDhame / paDhamaM va tavaMtaM ciya, puNa bharie taMmi taha khINe // 74 // khippar3a salAgapallegu sarisavo iya salAgakhavaNeNaM / punno bIo a tao, puvvaMpi taMmi uddharie // 75 // rUva juaM tu parittA saMkhaM lahu assa rAsi abbhAse / juttAsaMkhijjaM lahu, AvaliA samaya parimANaM // 78 // biticaupaMcamaguNaNe kamA sagAsaMkha paDhamacausattA / NaMtA te rUvajuA, majjhA rUvUNa guru pacchA // 79 // iya suttuttaM anne vaggiamikkasi cautthayamasaMkhaM / hoi asaMkhAsaMkhaM lahu rUvajuyaM tu taM majjhaM // 80 // rUvUNamAimaM guru, tivaggiuM tatyime dasakkheve / logAgAsapaesA, dhammAdhammegajiadesA // 81 // ThiibaMdhajjhavasAyA, aNubhAgA jogaccheapalibhAgA / duha ya samANa samayA, pattea nigoae khivasu // 82 // puNa taMmi tivaggiae, parittaNaMta lahu tassa rAsINaM / abbhAse lahu juttANaMtaM abhavvajiamANaM // 83 // tavvagge puNa jAyai, NaMtANaMta lahu taM ca tikkhutto / vaggasu tahavi na taM hoi, NaMta kheve khivasu cha ime // 84 // siddhA nigoajIvA, vaNassaI kAla puggalA ceva / savvamaloganahaM puNa, tivaggiuM kevaladugaMmi // 85 // khitte NaMtANaMtaM, havai jiTThe tu vavaharar3a majjhaM / iya suhamatthaviAro, lihio deviMdasUrIhiM // 86 // 5.4/2 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a.nu...kra.ma.Ni...kA gAthA naM. pRSTha naM. 21 1/2/3 26 28 31 om & a wn 34 40 43 51 53 64 viSaya 1 maMgalAcaraNa ane viSaya 2 dvArA samajAvavAno krama (prakSepAtmaka) cauda jIvasthAnaka cauda jIvasthAnaka upara guNasthAnaka cauda jIvasthAnaka upara yoga cauda jIvasthAnaka upara upayoga cauda jIvasthAnaka upara lezyA tathA baMdha-udaya-udIraNA-sattA 8 cauda mUlamArgaNAnuM varNana 9 bAsaTha uttara mArgaNAnuM varNana 10 62 mArgaNA upara cauda jIvasthAnaka 11 62 mArgaNA upara cauda guNasthAnaka 12 62 mArgaNA upara pannara yoga 13 62 mArgaNA upara bAra upayoga 14 yoga mArgaNAmAM matAntara 15 62 mArgaNA upara lezyAdvAra 16 62 mArgaNA upara alpabadutva cauda guNasthAnaka upara jIvasthAnaka cauda guNasthAnaka upara yoga cauda guNasthAnaka upara upayoga siddhAntakAra ane karmagraMthakAranA vivakSAbhedo cauda guNasthAnaka upara lezyA dvAra cauda guNasthAnaka upara baMdhahetuvAra 23 cauda guNasthAnaka upara baMdhAdi cAra dvArA 24 cauda guNasthAnaka upara alpa bahutva ra5 aupazamikAdi pAMca bhAvonuM varNana 26 saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMtAnuM varNana ra7 praznottarI svarUpe samAlocanA 107 10thI14 14thI 18 19thIra3 24thI 29 30thI34 35 36/37 37thI 44 45 46/47 17 zaida ane 48 115 119 1 20 141 143 147 150 154 157 201 205 49 50 50thI58 pa9thI62 6263 64thI70 71thI86 216 240 272 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXXX maGgalAcaraNam / sarvajJaM zrIjinaM natvA, lokAlokaprakAzakam / rogazokavinirmuktaM, gIrvANavRndavanditam // 1 // yatprasAdAttarantyantaM, samayAbdherabuddhayaH / bhavetmando'pi medhAvI, tAM vAgdevIM smarAmyaham // 2 // jayanti te taponidhyA-dipadAvalibhUSitAH / * zrI jagaccandrasUrIzAH nirjitAjeyavAdinaH // 3 // 2 tadaMhikajabhRGgA ye, kovidAH karmamarmaNi / - sarasvatIva jAtAste, nAmnA devendrasUrayaH // 4 // prAcInAH karmasambandhAH, racitAH pUrvasUribhiH / vidyante bahavo granthAH, durgamAH kAlabhAvataH // 5 // taddhIyamAnamedheSu, karuNArasapUritaiH / sUribhirnUtanA granthA, gumphitA mRdubhASayA // 6 // * karmagranthatrayasyApi, svarthamuktvA subhASayA / SaDazItyAkhyapATho'yaM, mRdugirA vivecyate // 7 // jIvayogaguNairyatra tathopayogalezyakaiH / * jJApyante vividhA bhAvAH, sarvatrAtirasapradAH // 8 // XXXXXXXXXXXXXXXX Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXX bhAvapaJcakasaGkhyAdi-svarUpamatimodakam / / dhairyAdiguNagumphitairadhyetavyaM sacetanaiH // 9 // astyatra kAcidudbhUtA, kSatiH pramAdayogataH / kSAmyantu sajjanAstatra, kRpAM kRtvA kRpAparAH // 10 // granthavivecanAdasmAtprAptapuNyamahodadheH / kSemaM bhavatu sarvatra, zAntirastu jagatraye // 11 // HIKARATEXXXXXXX Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // "SaDazIti" nAmA caturtha karmagrantha Wocke graMthanA prAraMbhamAM ISTadevanI stuti rUpa maMgalAcaraNa tathA A graMthamAM jANavA lAyaka viSaya (abhidheya) Adine jaNAvatA graMthakArazrI A prathamagAthA jaNAve che. - namiya jiNaM jiyamaggaNa-guNaThANuvaogajogalesAo // baMdhappabahUbhAve, saMkhijAi kimavi vucchaM // 1 // (natvA jinaM jIvamArgaNa-guNasthAnopayogayogalezyAH / baMdhAlpabahubhAvAn, saGkhyeyAdikaM kimapi vakSye) // 1 // zabdArtha namiya=namaskAra karIne sAbo = lezyA. nibaM=jinezvara paramAtmAne vi = baMdhasthAnaka. niya-jIvasthAnaka | vidU = alpabadutva. MvA=guNasthAnaka mAve = upazamAdi pAMca bhAvo. maLa=mArgaNAsthAnaka saMfajhADuM = saMkhyAtAdinuM svarUpa 3vo =upayoga vivi = kaMIka (aMza) mAtra yA=yoga vui$ = huM kahIza. gAthArtha - jinezvara paramAtmAne namaskAra karIne. (1) jIvasthAnaka, (2) mArgaNAsthAnaka, (3) guNasthAnaka, (4) upayoga, (5) yoga, (6) lezyA, (7) baMdhAdi, (8) alpabadutva, (9) pAMca bhAvo, ane (10) saMkhyAtAdinuM kaMIka svarUpa huM kahIza. ||1|| Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 vivecana :- prathamanA traNa karmagraMtho jema pUjaya devendrasUrijIe banAvyA che. tema A cotho karmagraMtha paNa teoe ja banAvyo che. tathA prathamanA traNa karmagraMthanI jema A cothA karmagraMtha upara paNa potAnI ja banAvelI svIpajJa TIkA paNa che. prathamanA traNa karmagraMthono abhyAsa thayA pachI tenA viSe vadhu uMDANanI prApti mATe A cotho karmagraMtha zarU karAya che. tenI 86 gAthA hovAthI saMskRtamAM tenuM "paDazIti" evuM nAma ApavAmAM Avela che. A graMthanI nirvine samApti thAya teTalA mATe graMthanA prAraMbhamAM iSTadevanI stutisvarUpa maMgalAcaraNa tathA vidvAna puruSonA graMthapraveza mATe viSaya (abhidheya), saMbaMdha ane prayojana graMthakArazrI jaNAve che. maMgalAcaraNa :- rAga-dveSa ane moha (ajJAna) Adi svarUpa durvAra e vA vairIonA samUhane jitanArA, arthAta vItarAga, tathA paramAnyapaNAthI alaMkRta evA tIrthaMkara paramAtmAne bhAvapUrvaka namaskAra karIne huM A graMtha zarU karuM chuM. AvA prakAranuM bhAvamaMgala karavA vaDe A granthanI samApti sudhI nirvighnatA jaNAve che. viSaya :-(abhidheya) A graMthamAM kayA kayA viSayo samajAvavAmAM Avaze ? to jIvasthAnaka Adi-10 tAro samajAvAze. A viSaya kahevAya che. te daza dvAronA saMkSepamAM artho A pramANe che. (1) mULa gAthAmAM kahela sthAna zabda pratyekamAM joDavAthI jIvasthAnaka mArgaNAsthAnaka, ane guNasthAnaka ema zabda thAya che. pAMca indriyo, traNa bala, zvAsa ane AyuSya e-10 prANone je dhAraNa kare te jIva. tenA sUkSma-bAdara ekendriyAdi je avAntara bhedo-prakAro-sthAno che. te "jIvasthAnaka" kahevAya che. tenA 14 bhedo Avaze. (2) jIvonI vicAraNA karavA mATenA Azrayo-AdhAro, sthAno te mArgaNAsthAnaka tenA mUlabheda-14, ane uttarabheda-62 Avaze. (3) jJAna-darzana-cAritrAdi AtmAnA je guNavizeSo che. tenI zuddhi-azuddhinI hAni-vRddhinI apekSAe je bhedo-sthAno arthAt prakAro te Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 guNasthAnaka kahevAya che. ke je muktirUpI prAsAdanA zikhara upara ArohaNa karavA mATe sopAnanI paMktitulya che. tenA 14 bheda che. (4) AtmAmAM padArthanA sAmAnya ane vizeSa dharmone jANavAnI prApta thayelI je caitanyazakti, teno vaparAza te upayoga kahevAya che. tenA 12 bhedo che. sAmAnyopayoganA 4 ane vizeSopayoganA 8 bheda che. (5) mana-vacana ane kAyArUpa sahakArI kAraNonA sahayogathI AtmapradezanuM je parispaMdana-halanacalana, te rUpe vaparAtI vIryazakti tene yoga kahevAya che. tenA 15 bheda che manoyoganA 4, vacanayoganA 4 ane kAyayoganA 7 bhedo che. (6) jenA vaDe AtmA karmonI sAthe lepAya te vezyA. nimitta bhUta evA kRSNa-nIlAdi varNavALA bAhyapudgalonI pradhAnatAthI AtmAnA thatA zubhAzubha pariNAmavizeSa te vezyA. tenA cha bheda che. A cha vezyAo jAMbunA ane coranA udAharaNathI jainazAstromAM prasiddha che. (7) mithyAtva-avirati-kaSAya ane yogAdi hetuo dvArA kArpaNa vargaNAnI sAthe AtmAno kSIra-nIra ane lohAgninA nyAye ekameka saMbaMdhavizeSa te baMdha kahevAya che ahIM baMdhanA upalakSaNathI udaya-udIraNA ane sattA paNa samajAvavAmAM Avaze. (8) cauda jIvasthAnaka, bAsaTha mArgaNAsthAnaka ane cauda guNasthAnakomAM konAthI koNa ochA, ane konAthI koNa vadhAre evI paraspara je vicAraNA te alpabahuva. (9) karmonA upazamathI, kSayathI, kSayopazamathI ane udayathI AtmAnuM te te svarUpe je pariNamana thavuM te tathA sarva padArthomAM raheluM vastunuM sahaja svarUpa (svAbhAvika svarUpa) te bhAva. tenA pAMca bheda che. (10) cAra pyAlA AdinA mApathI je gaNI zakAya te saMkhyAta, na gaNI zakAya te asaMkhyAta, ane jeno pAra (aMta) na pAmI zakAya te anaMta ema A saMkhyAtAdi kahevAze. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 A 10 dvAro samajAvavAM te A graMthano viSaya (abhidheya) che. saMbaMdha :- A graMtha (mUlasUtranI gAthAo ane vivecana) e vAcaka che. upAya che. ane sAdhana che. ane tenA dvArA prApta thatuM jJAna e vAcya che. upeya che. ane sAdhya che. A pramANe vAcya-vAcaka, upeya-upAya, ane sAdhyasAdhana bhAvarUpa saMbaMdha jANavo. athavA ahIM graMthakAre jinezva25ramAtmAne namaskAra karyo che. tethI teonI vANIne anusAre ja viSaya samajAvAze, ema guruparvakramarUpa saMbaMdha paNa jANavo. prayojana :-potAne svAdhyAya thAya ane parane (zrotAvargane) upakAra thAya e graMthakartAnuM anaMtara prayojana che. ane A 10 dvAro viSenI sUkSma jJAna prApti thAya e zrotAvarganuM anaMtara prayojana che. tathA karmakSaya karI mukti prApta karavI e kartA-zrotA ema ubhayanuM paraMparA prayojana che. prazna :- upara je 10 dvAra A graMthamAM samajAvAze. ema kahyuM. tyAM daza dvArono A ja krama zA mATe ? 10 dvAranA AvA prakAranA kramanI pAchaLa zuM kaMi kAraNa che ke vinA kAraNe A krama che ? uttara H- hA, te kramanI pAchaLa paNa kAraNa che. te kAraNa A pramANe-mArgaNAsthAnaka, guNasthAnaka, upayoga ane yogAdi dvAro, jIvonA bhedo jANyA vinA jANI zakAtAM nathI kAraNa ke jIvonA bhedo upara ja A badhI sUkSma vicAraNA saMbhavI zake. mATe sau prathama jIvasthAnaka dvAra kahyuM che. jIvonuM vistArathI nirUpaNa karavuM hoya, vadhAre bheda-pratibhedathI jANavA hoya to 62 mArgaNAsthAnaka vaDe jANI zakAya che. mATe bIjuM mArgaNAsthAnaka che. te te mArgaNAomAM vartatA jIvo koine koi guNasthAnakothI yukta ja hoya che. kyAM keTalAM guNasthAnako hoya te jANavA trIjuM guNasthAnaka dvAra che. A caude guNasthAnako upayoga (caitanyazakti)vALA jIvone ja hoya che. paraMtu upayoga (caitanyazakti) vinAnAM evAM AkAza ane pudgaladi ajIvadravyone saMbhavatAM nathI. te mATe cothu upayoga dvAra kahyuM che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 upayogavALA je jIvo che te ja mana-vacana- ane kAyAnA parispaMdanAtmaka yogane pravartAve che upayoga rahita evA jaDapadArtho yogane pravartAvatA nathI. ema jaNAvavA pAMcamuM yoga dvAra kahela che. yoga dvArA grahaNa karela karmapudgalomAM lezyA dvArA ja rasabaMdha ane sthitibaMdha thAya che. lezyA vinA mAtra yogathI (11-12 ane 13mA guNaThANe) prakRti ane pradeza baMdha ja thAya che. A bhAva jaNAvavA yoga pachI chaThThuM lezyA dvAra kahela che. lezyAnA bhAvathI pariNAma pAmelA jIvo yathAyogya rIte AThe karmonA baMdha-udaya-udIraNA ane sattAne prApta kare che. te mATe lezyA pachI sAtamuM baMdhAdi dvAra kahyuM che. karmonA tIvra-maMda ane madhyama baMdha-udaya AdinA kAraNe ja bAsaTha mArgaNAomAM koika mArgaNAmAM jIvo alpa ane koika mArgaNAmAM jIvo bahu hoya che. tethI AThamuM alpabahutva dvAra che. bAsaThamArgaNAmAM ane caude guNasthAnakomAM alpa tathA bahurUpe vartatA A jIvo avazya aupazamika-kSAyika-kSAyopamika Adi koine koi bhAvothI yukta ja hoya che tethI navamuM bhAvadvAra kahela che. pAMce bhAvomAM vartatA jIvo mAMhomAMhe ekabhAvathI bIjAbhAvamAM saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMtAdi koipaNa eka AMkathI niyata hoya che. te jaNAvavA dasamuM saMkhyAtAdi dvAra kahela che. prazna :-'A graMthamAM kaMika aMzamAtra svarUpa ame kahIzuM' ema tame zA mATe kaho cho ! vistArathI svarUpa zA mATe nathI kahetA ? uttara :- paMcamakALanA prabhAve pratidina jIvo buddhibaLa-saMghayaNa baLa ane AyuSyabaLAdithI hAni pAmatA jAya che. mATe vistRtakathanathI tevA prakArano upakAra saMbhavato nathI ke jevA prakArano upakAra saMkSipta kathanathI thAya che. tathA vistArarucivALA jIvo to jainadarzananA anya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mahAgraMthothI paNa jANI zake tema che. tethI saMkSiptarucivALA jIvo mATe ame A graMthamAM saMkSepathI ja viSayo samajAvIzuM. prazna :-A graMthamAM kramazaH A 10 ja dvAro kahevAze ? ke A 10 dvAromAM paNa bIjI koi vyavasthA che ! uttara H- A 10 dvAromAM bIjI vyavasthA paNa che. te A pramANe che. (1) prathama cauda jIvasthAnaka samajAvAze. tyArabAda A ja cauda jIvasthAnaka upara guNasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA, baMdha, udaya, udIraNA, ane sattA ema kula ATha dvAra kahevAze. tyArabAda (2) cauda mUlamArgaNA ane bAsaTha uttaramArgaNA samajAvAze. ane pachI te ja bAsaTha mArgaNAsthAno upara jIvasthAnaka, guNasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA, ane alpabahutva ema cha dvAro samajAvAze. (3) tyArabAda prathama cauda guNasthAnaka samajAvI te cauda guNasthAnaka u52 ja jIvasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA, baMdhahetu, baMdhAdi cAra (baMdha-udaya-udIraNA ane sattA) ane alpabahutva ema kula 10 dvAro samajAvAze. tyArabAda pAMca bhAvo ane saMkhyAtAdinuM svarUpa kahevAze. A pramANe cauda jIvasthAnaka upara 8, bAsaTha mArgaNAsthAnaka upara 6, ane cauda guNasthAnaka upara 10, tyArabAda bhAvadvAra ane saMkhyAtAdinuM svarUpa dvAra ema kula 26 dvAro A karmagraMthamAM Avaze. have kahevAtAM dvAronI uparokta vyavasthAne samajAvanArI traNa gAthA prakSepa rUpe A pramANe che. namiya jiNaM vattavvA, caudasa jiaThANaesu guNaThANA / nauyuvao bhesA, baMdhuonILA sattA|| // ( natvA jinaM vaktavyAniH caturdazajIvasthAkeSu guNasthAnAni / yogopayotezyA-banyodyovIrAsattA: / / z) gAthArtha H-jinezvara paramAtmAne namaskAra karIne cauda jIva Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 sthAnakone viSe guNasthAnako, yoga, upayoga, lezyA, ane baMdha udaya-udIraNA tathA sattA ema ATha dvAra kahevAze. taha mUlacaudamaggaNa - ThANesu bAsaTThi uttaresuM ca / jiaguNajoguvaogA-lesappabahuM ca chaTTANA // 2 // (tathA mUlavaturdazamAnLA-sthAneSu dvASTi-3ttareSu 7 | jIvaguNayogopayoga- lezyAlpabahuM ca SaTsthAnAni // 2 // ) gAthArtha:- tathA mUla cauda mArgaNAsthAnaka ane uttara bAsaTha mArgaNAsthAnakone viSe jIvasthAnaka-guNasthAnaka-yoga-upayoga-lezyA- ane alpabahutva ema cha dvAro samajAvAze. caudasaguNesu jia - joguvaoga - lesA ya baMdhaheU ya / baMdhAi cau appA - bahuM ca to bhAvasaMkhAI // 3 // (catudarzaguNeSu jIvayogopayogalezyAzca bandhahetavazca / bandhAdayazcatvAro, 'lpabahutvaM ca tato bhAvasaMkhyAdayaH // 3 // ) gAthArthaH - cauda guNasthAnakone viSe jIvasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA, baMdhahetu, baMdhAdi cAra, ane alpabahutva ema 10 dvAro kahIne tyArabAda bhAva ane saMkhyAdinuM svarUpa kahevAze. A traNe gAthAo saraLa hovAthI, teno artha pUrvanI gAthAnA vivecanamAM samajAvAi gayo che ane A gAthAono bAlajIvonA buddhivikAsa mATe pAchaLathI dvAronI vyavasthA samajAvavA sAru prakSepa karAyo hovAthI ahIM vadhAre vivecana ApatA nathI. A ja vyavasthA samajAvavA mATe A ja traNa gAthAnI jagyAe svopajJaTIkAmAM bIjI traNa gAthA paNa che. te pAThAMtara rUpa che. caudasajiyaThANesu caudasaguNaThANagANi jogA ya / uvayogale sabaMdhudaodIraNAsaMta aTThapae // 1 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 caudasamaggaNaThANesu, mUlapaesu bisaTThi iyaresu / jiyaguNajoguvaogA lesappabahuM ca chaThANA // 2 // caudasaguNaThANesu jiyajoguvaoga lesa baMdhA ya / baMdhudayudIraNAo, saMtappabahuM ca dasa ThANA // 3 // A traNa gAthAno artha paNa uparanI traNa gAthAnA anusAre ja che. mAtra gAthAnI racanA judI che. tethI A pAThAntara mAtra samajavo. 1/ have prathama cauda jIvasthAnaka samajAve che. iha suhumabAyaregiMdi-biticauasannisanni paMciMdI / apajjattA pajjattA, kameNa caudasa jiyaThANA // 2 // (iha sUkSmabAdaraikendriyadvitri caturasaMjJisaMjJipaJcendriyAH / aparyAptAH paryAptAH krameNa caturdaza jIvasthAnAni) // 2 // zabdArtharUda = ahIM | ti = Hindriya | pamttA = aparyApta suhuma = sUkSma 1 vara = caurindriya pamttA = paryAptA vAyara = bAdara | mani = asaMjJI paMce meLa = anukrame dri = ekendriya | ni = saMjJI | = cauda vi = be indriya | vivI = paMcendriya | niyatA = jIvasthAnako gAthArtha :- ahIM sUkSma-bAbara e kendriya, beindriya, te indriya, caurindriya, asaMjJI-saMjJI paMcendriya A sAta aparyAptA ane paryAptA ema kula cauda jIvasthAnako jANavAM. vera vivacana :- have cauda jIvasthAnako samajAve che. sparzana-cAmaDI e eka ja indriya je jIvone che te ekendriya, pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, ane vanaspatikAya A sarve jIvo ekendriya che kAraNake te jIvone phakta eka sparzanendriya ja che. te ekendriya jIvo be prakAre che (1) sUkSma ane (2) bAdara0 sUkSmanAmakarmanA udayavALA je jIvo te sUkSma, ane bAdaranAmakarmanA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayavALA je jIvo te bAdara, sUkSmajIvo eka eka hoya to paNa cakSuthI agocara che ane asaMkhyAta athavA anaMta jIvono samUha hoya to paNa teo cakSuthI agocara che. jyAre bAdara jIvo eka-eka hoya to paNa keLAM-kerI Adi vanaspatimAM cakSuthI gocara che. tathA pRthvIkAyAdimAM joke eka eka bAdara jIva cakSuthI gocara nathI, tathApi asaMkhyAtA jIvo samUharUpe cakSuthI gocara che. mATe te bAdara kahevAya che. sUkSma ekendriya jIvo sakala lokamAM vyApta che. jayAre bAdara ekendriya jIvo lokanA amuka amuka pratiniyata bhAgomAM ja che. pRthvIapUteu-vAyu-ane sAdhAraNa vanaspati A pAMce sUkSma-bAda banne bheTavALA hoya che. paraMtu pratyeka vanaspati mAtra bAdara ja hoya che. sparzana ane rasanA (cAmaDI ane jIbha) ema be indriyo je jIvone che te beindriya kahevAya che. jemake kRmi, porA, AyariyA, (caMdanaka), zaMkha, koDA, gaMDolA, vagere. | sparzana-rasanA ane ghANa (cAmaDI, jIbha ane nAka) A traNa indriyo je jIvone hoya che. te te indriya kahevAya che, jemake kaMthavA, mAMkaDa, ju, lIkha, gokaLagAya, kAnakhajurA, kIDI, makoDA. vagere. sparzana-rasanA-prANa ane cakSu ema cAra indriyo jene che te caurindriya. jema ke bhramara, viMchI, tIDa, mAkhI, ane macchara vagere. - sparzana-rasanA-prANa-cakSu ane zrotra ema pAMca indriyo jeone hoya che. te paMcendriya kahevAya che. jemake pazu, pakSI, jalacarajIvo, manuSyo, devo ane nArakI vagere. A paMcendriyajIvo be prakAranA hoya che. (1) saMjJI ane (2) asaMjJI. bhUta-bhAvi ane vartamAna kALane AzrayI padArthonA bhAvonI vicAraNA karavAnI je zakti te saMzA kahevAya che. AvI saMjJA (dIrdhakAlikIsaMjJA) je jIvone hoya che te saMjJI kahevAya che. eTale ke viziSTa ciMtana-manana-ane smaraNAdi rUpa manovijJAnavALA je jIvo te saMjJI ane AvI dIrdhakALanI vicAraNAnI zakti vinAnA je jIvo te asaMzI, paMcendriyamAM ja saMjJI ane asaMjJI ema be bheda jaNAvyA hovAthI ekendriyathI caurindriya sudhInA sarvajIvo asaMjJI ja jANavA. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O ekendriya beindriya te indriya caurindriya paMcendriya sUkSma bAdara asaMjJI saMjJA 1 2 jIvanA A sAte bhedo aparyAptA ane paryAptA ema be be prakAre hovAthI kula-14 bhedo thAya che. paryApti eTale pugalonI sahAyathI AtmAmAM utpanna thayelI pulonA grahaNa-mocana ane pariNamana AdinA hetubhUta je zaktivizeSa te paryApti kahevAya che. koIpaNa jIva pUrvabhavathI cyavIne navA bhavamAM utpanna thAya che. tyAre utpattinA prathama samayathI ja navA zarIra saMbaMdhI 4-5 ke cha paryAptio (zaktio) prApta karavA prayatna kare che je zakti vaDe rudhira-zukrAdi yogya bAhya AhArane grahaNa kare te AhAra paryAti. je zaktivaDe gRhIta AhAramAMthI sAtadhAtunuM zarIra banAve te zarIraparyApti. je zaktivaDe zarIramAM yathAsthAne indriyonI racanA kare te indriparyApta je zakti vaDe zvAsocchavAsa vargaNAnAM pugalo grahaNa karI zvAsarUpe pariNAvI tenuM ja AlaMbana laI teno ja nirsaga kare te zakti zvAsocchavAsa paryApti. tevI ja rIte je zaktivaDe bhASAyogya ane manoyogya pudgalonuM grahaNa karI bhASA ane manarUpe pariNamana karI AlaMbana laI visarjana kare te zakti anukrame bhASA ane mana:paryApti. - A cha paryAptiomAMthI e kendriya jIvone prathamanI cAra, vikalendriya jIvone prathamanI pAMca, asaMjJI paMcendriyajIvone paNa pAMca, ane saMjJI paMcendriyajIvone cha paryAptio hoya che. chatAM utpattinI sAthe A 4pa-6 paryAptio zarU karavA chatAM badhA jIvo potapotAnI sarve paryAddhio pUrI karI zakatA nathI. koIka purI karI zake che. ane koIka purI karI zakatA nathI. tethI je purI karI zake te paryAptA kahevAya che. ane je purI na karI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 zake te aparyAptA kahevAya che. A paryAptA ane aparyAptA jIvo labdhi ane karaNanI apekSAe be prakAranA che. je jIvo svayogya paryAptio pUrNa karavAnI labdhi (zakti) dharAve che. te jIvo potAnI paryAptio karatA hoya tyAre paNa ane pUrNa karI hoya tyAre paNa labdhiparyAptA kahevAya che. ane je jIvo svayogya paryAptio pUrNa karavAnI labdhi (zakti) nathI dharAvatA. apUrNa ja mRtyu pAmavAnA che te labdhiaparyAptA kahevAya che. tathA jeoe svayogyaparyAptio pUrNa karI nathI paraMtu avazya karaze ja te karaNa aparyAptA. ane je jIvoe svayogyaparyAptio pUrNa karI lIdhI che te karaNaparyAptA kahevAya che. labdhiaparyAptA jIvo paNa AhAra-zarIra ane indriya ema traNa paryAptio to avazya pUrNa kare ja che. kAraNa ke A traNa paryAptio pachI ja parabhava yogya AyuSya baMdhAya che. ane parabhavanA AyuSyano baMdha karyA pachI ja jIva mRtyu pAme che. A pramANe cauda jIvasthAnaka samajAvyAM. tenu citra A pramANe che. (1) sUkSma ekendriya aparyAptA. (8) teindriya paryAmA. (2) sUkSmaekendriya paryAptA. (3) bAdaraekendriya aparyAptA (4) bAdaraekendriya paryAmA (5) beindriya aparyAptA. (6) beindriya paryAmA. (7) teindriya aparyAptA. A pramANe cauda jIvasthAnako upara cauda guNasthAnako samajAve che. bAyaraasannivigale, apajja paDhamabiasanniapajate / ajayajua sannipajje, savvaguNA miccha sesesu // 3 // (bAdarAsaMjJivikale, aparyApte prathamadvitIyaM saMjJyaparyApte / ayatayutaM saMjJiparyApte sarvaguNA mithyAtvaM zeSeSu ) // 2 // (9) carindriya aparyAptA. (10) caurindriya paryAptA. (11) asaMjJI paMcendriya aparyAptA. (12) asaMjJI paMcendriya paryAptA. (13) saMjJI paMcendriya aparyAptA. (14) saMzI paMcendriya paryAptA. // 2 // samajAvIne have te cauda jIvasthAnaka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zabdArtha : vAyara=bAdara, nayanu=avirata samyaguNa0 sahita ani=asaMjJI nipaSe saMjJI paMceru paryAptAmAM, vipattei vikasendriyane, savya sarvaguNasthAnako, panna=aparyAptA, paDhavi=paheluM ane bIjuM, miccha=mithyAtva guNasthAnaka nipAtta=saMjJI aparyAptAne ! setu bAkInA jIvasthAnakomAM gAthArtha :- bAdara ekendriya, asaMjJI paMcendriya, ane vikalendriya A pAMca aparyApta jIvabhedomAM prathama ane dvitIya ema be guNasthAnaka hoya che. saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM avirata samyakatva guNasthAnaka sahita uparokta be, ema kula 3 guNasthAnaka hoya che. saMjJI paMcendriya paryAptAmAM sarvaguNasthAnaka hoya che. bAkInA sAta jIvabhedomAM mAtra mithyAtvaguNasthAnaka ja hoya che. e 3 che vivecana - bAdara ekendriya aparyAptA asaMjJI paMcendriya aparyAptA ane vikalendriya traNe aparyAptA, A pAMca jIvabhedomAM phakta paheluM ane bIjAM ema be ja guNasthAnako hoya che. temAM paNa je A pAMca aparyAptA kahyA te karaNa aparyAptA samajavA. kAraNake labdhi aparyAptA (ke je traNa paryAptio pUrNa karI avazya marI javAnA che tevA jIvabhedo)mAM sAsvAdanabhAvavALA jIvono utpAda thato nathI. paraMtu hAla je prathamanI paryAptio karI rahyA che. pUrNa karI nathI paraMtu AgaLa avazya pUrI karavAnA ja che. tevA karaNa aparyAptAmAM ja sAsvAdanabhAva laIne javAya che labdhi aparyAptA karatAM karaNa aparyAptA kaMIka vizuddhatara pariNAmavALA che tethI karaNa aparyAptA ahIM levA. tathA bAdara ekendriya aparyAptAmAM paNa pRthvIkAya apUkAya ane vanaspatikAyamAM ja sAsvAdanabhAva hoya che. teukAyavAukAyamAM sAsvAdana hotuM nathI. saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM (ahIM paNa karaNa aparyAptAmAM ja) mithyAtva, sAsvAdana ane avirata samyagdaSTitva ema 1-2-4 kula traNa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 guNasthAnako hoya che. tIrthaMkara paramAtmAdi mahApuruSo mAtAnI kukSimAM jyAre janme che tyAre samyaktva sahita janme che. tathA zreNikamahArAjA Adi kSAyikasamyaktvavALA jIvo narakamAM janmyA che tyAre karaNAparyAptAvasthAmAM paNa cothuM guNasthAnaka hoya che ema samyagdaSTi jIva (pUrvabadghAyuSka hoya to) manuSya-deva-nArakI ane tiryaMca rUpa cAre gatimAM janmI zake che. ane jo navuM AyuSya bAMdhe to mAtra deva tathA manuSyamAM ja janme che tethI karaNa aparyAptA avasthAmAM A traNe guNasthAnaka hoI zake che. tathA A saM.paM.apa. jIvamAM tathA uparokata pAMca jIvabhedamAM je sAsvAdana guNasthAnaka hoya che te parabhavamAM upazama samyaktva pAmI tyAMthI vamIne sAsvAdana laIne Ave to ja saMbhave che tethI zarIraparyApti pUrve ja prathamanI kaMIka nyUna cha AvalikA sudhI ja sAsvAdana hoya che pachI niyamA mithyAtva ja Ave che. saMzI paMcendriya paryAptAmAM caude guNasthAnako hoya che. kAraNake devone ane nArakIne cAra, tiryaMcone pAMca, ane manuSyone samyaktva, dezavirati sarvavirati, zreNI ane kevalajJAna hovAthI sarvaguNasthAnako hoya che. ane A sarve jIvo saM.paM. paryAptA che. manuSyane AzrayI cauda guNasthAnako kahyA che. ahIM eka prazna thavo saMbhave che ke kevalajJAnI bhagavAna manovijJAna rahita hovAthI zAstramAM noEnI noJalaMzI kahevAya che. to saMzI na rahevAthI teramuMcaudamuM guNasthAnaka saMjJImAM kema ghaTe? teno uttara e che ke kevalI manovijJAna rahita hovA chatAM paNa dUradezastha manaHparyavajJAnI ane anuttaravAsI devoe pUchela praznonA uttara ApavAmAM dravyamananA saMbaMdhavALA che. mATe te dravyamanane AzrayI saMjJI gaNAya che. tethI saMjJImAM teramuM-caudamuM guNasthAnaka saMbhavI zake che. saptatikAnI cUrNimAM kahyuM che ke-'maLaLa vatiLo vi asthi, teLa saMniNo bhannaMti, manovinnANaM paDucca te saMniNo na bhavaMti tti" bAkInA sAta jIvabhedomAM (saMjJI paMca paryAptA vinA zeSa 6 paryAptA ane sU.eke. aparyAptAmAM) mAtra mithyAtva eka ja guNasthAnaka hoya che parabhavathI sAsvAdana laIne ekendriya, vikalendriya ane asaMjJImAM jIva jAya che. paraMtu sAsvAdana cha AvalikA mAtra ja rahe che ane paryAptA (karaNa paryAptA) to svayogya paryAptio pUrNa karyA bAda arthAt aMtarmuhUrta bAda 7-483 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ja thAya che. tethI A jIvabhedomAM sAsvAdana saMbhavatuM nathI tathA zeSa guNaThANAvALA jIvo to A jIvabhedomAM janmatA ja nathI. ahIM paryAptA eTale karaNaparyAptA samajavA. (labdhi paryApta na samajavA.). . 3 che have cauda jIvasthAnakomAM "yoga" nAmanuM bIjuM dvAra samajAve che. apajattachakki kammurala-mIsajogA apjsNniisu| te saviuvvamIsa esu, taNupajesu urlmnne|| 4 // (aparyAptaSaTke kArmaNaudArikamizrayogAvaparyAptasaMjJiSu / tau savaikriyamizrAveSu tanuparyApteSvaudArikamanye // 4 // ) zabdArtha apAcha-cha aparyAptA bhedomAM | - A sAte aparyAptAmAM vaSNuratanIsano-kAzmaNa, dArika | taypageruM - zarIra paryAptie mizrayoga. paryAptAmAM mAjhanIlu-aparyAptA saMjJI. paMce.mAM. te - te banne yogo vizvanIta-vaikriyamizra sahita. | 3ratnam - audArika kAyayoga. ane - anya AcAryo. - gAthArtha - 9 aparyAptAmAM kArpaNa ane audArikamizra kAyayoga. saMzi aparyAptAmAM vaikriyamizrayoga sahita kula 3 yoga hoya che. paraMtu anya AcAryo A sAta aparyAptA jIvabhedomAM zarIraparyAptie paryAptA thAya tyAre (mizrane badale) audArika kAyayoga mAne che. 4 che vivecana :- mana-vacana ane kAyAnA AlaMbanathI jIvapradezomAM pravartatuM je vIrya tene yoga kahevAya che. tenA mUla 3 ane uttara 15 bhedo che. manayoganA 4 bheda che. (1) satya manayoga, (2) asatya manayoga, (3) satyAsatya (mizra) manayoga, (4) asatyAmRSA manayoga. teno artha A pramANe-sat eTale muni, athavA padArtha, munione hitakArI athavA jinezvara paramAtmAe je padArtha jema kahyo che tema guNakArI yathArtha ciMtana-manana to hitamiti satyam te satya manayoga. tenAthI viparIta ciMtana-manana Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 te asatyamanayoga. kaMIka satya ane kaMIka asatya ema ubhayasvabhAvavALuM ciMtana-manana jema ke ghaNI judI judI jAtinA manuSyo eka zaheramAM rahetA hovA chatAM pradhAnatAe jaino vasatA hoya tyAM "jainapurI" ema vicAravuM te satyAsatya manayoga. tathA satya paNa nahIM ane asatya paNa nahIM evuM vyavahAramAtranuM je ciMtana-manana te asatyAmRSA manayoga. A ja pramANe satya, asatya, satyAsatya, ane asatyAmRSA vacanayoga paNa bolavA svarUpe cAra prakAre che. kAyayoganA sAta prakAra che. (1) audArika, (2) audArika mizra, (3) vaikriya, (4) vaikriyamizra (5) AhAraka, (6) AhAraka mizra ane (7) kAmarzakAyayoga. (1) manuSya ane tiryaMcone paryApta avasthAmAM audArikakAyayoga. (2) te ja manuSya-tiryaMcone aparyApta avasthAmAM kArmaNanI sAthe audArika mizra. tathA kevalI samuddhAtamAM bIjA, chaThThA ane sAtamA samaye paNa audArika mizra kAyayoga hoya che. deva-nArakIne aparyAptAvasthAmAM kArmaNanI sAthe vaikriya mizrakAyayoga tathA manuSya-tiryo ke je vaikriyalabdhivALA hoya che teo vaikriya banAve tyAre prAraMbha kALe (ane matAntare parityAga kALe paNa) audArikanI sAthe vaikriyamizra. (5) cauda pUrvadharane AhAraka zarIranI vidurvaNAnA kAle AhAraka, (6) tathA te ja AhAraka banAvatA munine prAraMbhakALe (ane matAntare parityAga kALe paNa) audArikanI sAthe AhAraka mizra. (7) cAre gatinA jIvone vigrahagatimAM, utpattinA prathamasamaye tathA kevalisamuddhAtamAM trIjA-cothA ane pAMcamA samaye kArpaNa kAyayoga hoya che. - sUkSma ekendriya aparyAptA, bAdara ekendriya aparyAptA, vikalendriya aparyAptA ane asaMjJI paMceaparyAptA ema kula cha aparyAptAmAM vigrahagatimAM tathA utpattinA prathamasamaye kArmaNakAyayoga hoya che tathA utpattinA bIjA samayathI svayogya paryAptio pUrNa na thAya tyAM sudhI audArikamizra kAyayoga hoya che. A kArmaNanI sAthe audArikamizra yoga jANavo. chae labdhi aparyAptA hoya ke karaNa aparyAptA hoya ema bane aparyAptA jIvone svayogya paryAptionI pUrNatA sudhI audArikamizra kAyayoga hoya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 tathA saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM A ja bane yogo vaikriyamizrakAya yoga sahita traNa yogo hoya che. kAraNa ke pUrvokta cha aparyAptAmAMthI pAMca aparyAptA to mAtra tiryaMcamAM ja hoya che. asaMjJI aparyAptApaNuM tiryaMcamanuSya ema be gatimAM ja hoya che. ane tyAM sarvatra audArika zarIra che. jyAre saMjJI paMcendriya to cAre gati gaNAya che temAM deva-nArakI paNa Ave che. deva-nArakInA jIvone vigrahagatimAM ane utpattinA prathama samaye kArmaNakAyayoga, tathA utpattinA bIjA samayathI svayogya paryAptinI pUrNatA sudhI vaikriyamizrakAyayoga, tevI ja rIte manuSya-tiryaMcone kArpaNa ane audArikamizra ema saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM kula 3 yoga saMbhave che. ahIM devanArakI mAtra karaNA paryAptA ja hoya che. jyAre manuSya-tiryaMco karaNAparyAptA ane labdhi aparyAptA ema baMne prakAranA hoya che. sArAMza ke vaikriyamizra deva-nArakIne, audArikamizra manuSya-tiryaMcone, ane kArmaNakAyayoga cAre gatinA paMcendriyone aparyAptAvasthAmAM hoya che. A graMthakArano mata (Azaya) che. ahIM keTalAka AcAryono mata (abhiprAya) kaMIka judo che. te samajAve che ke zarIra paryApti pUrNa thavAthI zarIra banI jAya che. mATe zarIraparyApti pUrNa na thAya tyAM sudhI ja che aparyAptA jIvabhedomAM kArmaNanI sAthe audArikamizra yoga hoya che. paraMtu zarIraparyApti pUrNa thayA bAda zarIraracanA thayelI hovAthI kevala audArika kAyayoga ja hoya che. paraMtu audArikamizra yoga hoto nathI. tethI cha aparyAptA jIvamAM kArmaNa, audArikamizra, ane audArika ema traNa yogo hoya che. A ja pramANe devanArakImAM paNa zarIra paryApti sudhI ja vaikriya mizra ane zarIra paryApti bAda vaikriyakAyayoga samajavo jethI saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM traNane badale pAMca yoga jANavA. prazna- mUlagAthAmAM ratnamane pAThamAM zarIraparyApti pUrNa thayA bAda audArika kAyayoganuM ja vidhAna kema karyuM ? vaikriyanuM vidhAna kema na karyuM ? uttara- audArikanA upalakSaNathI vaikriyakAyayoga paNa deva-nArakIne AzrayI samajI levo. jethI saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM 3ne badale 5 yoga hoya che. tathA karmagraMthanI TIkAmAM ema paNa kahyuM che ke zarIra paryApti pUrNa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 thayA pachI je audArika kAyayoganuM vidhAna aparyAptAmAM karyuM che. te labdhi aparyAptA ja levA. ane te aMtarmuhUrtanA ja AyuSyavALA hovAthI tiryaMcamanuSyo ja levA. kAraNa ke deva-nArakInuM jaghanyathI paNa daza hajAra varSanuM AyuSya hoya che. mATe 6 labdhiaparyAptAmAM kArmaNa, audArika mizra, ane zarIraparyApti pUrNa thayA bAda dArika kAyayoga ema traNa yogo 6 aparyAptAmAM hoya che. ane saMjJI aparyAptAmAM manuSya-tiryaMco labdhi aparyAptA hovAthI teone AzrayI kArmaNa, audArika mizra ane audArika ema traNa, ane deva-nArakI labdhi aparyAptA na hovAthI tene AzrayI mAtra kArpaNa ane vaikriyamizra ema 2 ja yoga che. eTale kula 4 yoga saMjJI aparyAptAmAM hoya che Avo mata zIlAMkAcArya Adino che evuM karmagraMthanA bAlAvabodhamAM paNa lakhyuM che. prazna- je AcAryo che aparyAptAne 3 yoga, ane saMjJI aparyAptAne 5 athavA matAntare 4 yoga mAne che teoe to potAnA matanI spaSTatA karatAM kahyuM che ke zarIraparyApti pUrNa thavAthI zarIraracanA banI jAya che. mATe have mizrayoga hoto nathI paNa zuddha yoga hoya che. paraMtu je AcAryo (ane graMthakAra pote paNa) cha aparyAptAmAM 2, ane saMjJI aparyAptAmAM 3 yoga mAtra ja mAne che tenuM kAraNa (ke khulAzo) mUlagAthAmAM kaMI ja Apyo nathI to te matamAM yukti zuM ? uttara- teonuM kahevuM evuM che ke zarIraparyApti pUrNa thavAthI bhale zarIranI racanA banI jAya che. to paNa Indriya, zvAsa ane bhASAdinI racanA haju aniSpanna hovAthI zarIra to asaMpUrNa ja kahevAya che. jema bArI-bAraNAM vagere sajAvaTa vinAnuM mAtra UbhuM karAyeluM divAlonA khokhA rUpa makAna apUrNa ja gaNAya che. tema A zarIra paNa apUrNa ja hovAthI tenI pUrNa racanA mATe kArpaNanI sAthe haju mizratA cAlu ja che. tethI svayogya sarva paryAptio pUrNa na thAya tyAM sudhI mizra yoga ja hoya che. zuddha yoga hoto nathI. te 4 | have zeSa sAta paryAptAmAM yoga samajAve che. savve sannipajatte, uralaM suhume sabhAsu taM causu / bAyari saviuvvidugaM, pajasannisu bAra uvaogA // 5 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sarve maMttiparyApta, mauvAri sUkSma, samAjaM tattvaturbhu ! bAdare savaikriyadvikaM, paryAptasaMjJiSu, dvAdazopayogAH // 5 // ) savve - sarva yogo hoya che. sannipajatte saMjJI paMce. paryAptAmAM uralaM audArika kAyayoga mAtra suhume - sUkSma ekendriyamAM bhA bhASAnA yoga sahita teM - te ja audArika kAyayoga - 38 zabdArtha : cAra jIvabhedomAM hoya che. bAdara ekendriyamAM savivivu N - vaikriyadvika sahita. panasannipu -paryAptA saMjJi paMcendriyamAM bAra bAra (12) sarva uvaogA upayogo hoya che. . vaDatu vAra gAthArtha- saMjJI paryAptAmAM sarva yogo hoya che. sUkSma paryAptAmAM mAtra audArika kAyayoga hoya che. (asatyAmRSA) bhASA sahita te ja audArikakAyayoga ema 2 yoga cAra paryAptA jIvabhedamAM hoya che. bAdara ekendriya paryAptAmAM te ja audArikakAyayoga vaikriyadvika sahita hoya che. ane saMjJI paryAptAmAM bAra upayoga hoya che. // 5 // vivecana- saMjJI paMcendriya paryAptAne paMdare paMdara yogo hoya che. mananA ane vacananA cAra cAra bhedo paMcendriyamAM spaSTa ja che. audArika kAyayoga paryAptA manuSya-tiryaMcone, vaikriyakAyayoga paryAptA deva-nArakIne hoya che. tathA vaikriyalabdhivALA manuSya-tiryaMcone paryAptAvasthAmAM vaikriyalabdhi phoravatAM prAraMbhamAM (audArikanI sAthe) vaikriyamizrakAyayoga hoya, pachI vaikriyakAyayoga hoya che. te ja pramANe AhAraka labdhivALA manuSyone jinezvaranI RddhinAM darzanAdi nimitte AhAraka labdhi phoravatAM prAraMbhamAM AhArakamizra, ane pachI AhAraka kAyayoga hoya che. tathA audArikamizra kevalI samuddAtamAM bIjA-chaThThA ane sAtamA samayamAM ane kAryaNa kAyayoga trIjA-cothA-pAMcamA samayamAM hoya che. A pramANe saMjJI paMcendriya paryAptAmAM sarva yogo saMbhave che. sUkSma ekendriya paryAptAmAM mAtra audArika kAyayoga eka ja hoya che. kAraNa ke tene vaikriyAdi karavAnI labdhi nathI. tathA ekendriya hovAthI manavacana nathI. paryAptA hovAthI kArmaNa-audArikamizra paNa nathI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 beIndriya-teIndriya-caurindriya-asaMjJI paMcendriya A cAra paryAptAmAM te ja audArika kAyayoga hoya che. paraMtu 'asatyAmRSA'' nAmanA cothA naMbaranA vacanayoga sahita hoya che. A cAra jIvabhedomAM audArika zarIra hovAthI audArika kAyayoga to che ja tathA mukhArdi aMgo hovAthI vyavahArabhASA bolavAno cotho vacanayoga hoya che. asaMzI hovAthI mana nathI tathA vaikriyAdi labdhio paNa nathI. tethI zeSa yogo nathI. bAdara ekendriya paryAptAmAM te ja audArika kAyayoga vaikriyaTrika sahita kula 3 yogo hoya che. tyAM paNa pRthvIkAya, aplAya, teukAya ane vanaspatikAyane to mAtra audArika kAyayoga eka ja hoya che. kAraNa ke vaikriyalabdhi ekendriyamAM phakta vAyukAyane ja che. tethI vaikriya zarIranI racanA karatA vAyukAyane prAraMbhamAM vaikriyamizra, pachI vaikriyakAyayoga ane vaikriyaracanA na kare tyAre audArikakAyayoga ema traNe yogo saMbhave che. A pramANe caude jIvasthAnaka upara paMdara yogane samajAvatuM bIjuM dvAra kahyuM. have upayoga dvAra samajAve che. saMzI paMcendriya paryAptAmAM bAre upayogo saMbhave che. padArthomAM rahelA sAmAnya ane vizeSa dharmone jANavAvALI je Atmazakti te upayoga kahevAya che. sAmAnyadharmane jANavAnI caitanyazaktine darzanopayoga, sAmAnyopayoga ane nirAkAropayoga kahevAya che. jenA cakSu, acakSu, avadhi ane kevala ema cAra bhedo che. tathA vizeSadharmane jANavAnI caitanyazaktine jJAnopayoga, vizeSopayoga ane sAkAropayoga kahevAya che. jenA pAMca jJAna ane traNa ajJAna ema ATha bheda che kula upayoganA 12 bheda che. manuSyomAM mana:paryavajJAna-kevalajJAna ane kevaladarzana hovAthI ane manuSyo saMzI paMcendriyamAM AvatA hovAthI saMzI paMcendriya paryAptAmAM bAre upayoga saMbhave che. A bAre upayogo judA judA kALe yathAyogya hoya che. paraMtu ekajIvane ekakALe eka ja upayoga hoya che. zAstramAM kahyuM che ke ''samaye to jIvaJoza'' tathA nAmi sami ya, tto yayaMmi vattA sava" vattissa vi jIva nasthi vo vo chadmastha jIvone koIpaNa eka upayoga aMtarmuhUrta hoya che. ane kevalI bhagavantone jJAnopayoga ane darzanopayoga samayAntare hoya che. kevalajJAnanI utpattinA samaye jJAnopayoga, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 bIjA samaye darzanopayoga ema samayAntare banne upayoga hoya che. (ahIM ekavizeSa vAta e jANavA jevI che ke uparokta mAnyatA zrI jinabhadragaNi kSaNAzramaNAdinI che ane vizeSAvazyakabhASyAdi graMthamAM che. paraMtu zrI siddhasenadivAkarasUrijI AdinI mAnyatA kaMIka judI che ane te sammati prakaraNamAM che. temanuM ema kahevuM che ke kevalI bhagavAna nirAvaraNa hovAthI temane sAmAnya ane vizeSa evo upayogabheda hoto nathI. sAvaraNa dazAmAM ja AvaraNa hovAthI upayogabheda hoya che ane te aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta badalAya che. paraMtu nirAvaraNadazAmAM pragaTaprakAzI sUryanI jema ekopayoga ja hoya che. sAmAnya ane vizeSa evo upayoga bheda ja nathI. tethI eka samayamAM be upayoga sAthe mAnavAnI Apatti ja rahetI nathI ItyAdi carcA tyAMthI jANavA jevI che.) | pI paja cariMdi asannisu, dudaMsa duanANa dasasu cakkhu vinnaa| saMni paje maUInA-vaghu-vahuvidukhaTI dA (paryApta-caturindriyAsaMjJiSu, dvidarza vyajJAnaM dazasu ckssurvinaa| saMzyaparyApte manojJAnacakSurkevaladvikavihInAH // 6 // ) zabdArtha : paga - paryAptA sahu vadhu vipA-daza jIvabhedamAM cakSu vinA variMdri - caurindriya | ni apagna-saMgni paMcaeN0 aparyAptAmAM ganisu-asArza paMca0mAM | bALa vivuM-mana:paryavajJAna ane cakSudarzana duvaMsa - be darzana vevatatuvidu - kevaladdhika vinA zeSa 3 banALa - be ajJAna | upayoga hoya che. gAthArtha- paryAptA cauridriya ane asaMgni paMcendriyamAM be darzana ane be ajJAna ema 4 upayoga hoya che. daza jIvabhedomAM A ja cAra upayogomAMthI eka cakSudarzana vinA bAkInA traNa upayogI hoya che. saMjJi paMcendriya aparyAptAmAM mana:paryavajJAna, cakSudarzana, kevalajJAna ane kevaladarzana ema kula cAra upayoga vinA bAkInA ATha upayogo hoya che. je 6 ! Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 vivecana- paryAptA caurindriya ane paryAptA asaMjJI paMcendriya ema be jIvabhedamAM cakSudarzana, acakSudarzana ema be darzana tathA mati-zruta ema be ajJAna kula cAra upayoga hoya che. A jIvabhedamAM samyakatva na hovAthI matijJAnAdi pAMca jJAna avadhi-kevaladarzana vagere zeSa upayogo saMbhavatA nathI. sUkSma-bAdara ekendriya, beIndriya, teIndriya A cAre paryAptA ane aparyAptA ema ATha, tathA aparyAptA caurindriya ane aparyAptA asaMjJI paMcendriya ema kula 10 jIvabhedomAM uparokta cAra upayogamAMthI eka cakSudarzana vinA bAkInA 3 upayoga hoya che. eTale acakSudarzana, matiajJAna ane zruta ajJAna ema traNa upayogI hoya che. A jIvabhedomAM samyakatva, ane cahyuM nathI tethI zeSa upayogo saMbhavatA nathI. A daza jIvabhedomAM beIndriya-teIndriya, caurindriya ane asaMgni paMcendriya A cAra aparyAptA jIvabhedomAM je traNa upayoga kahyA te karmagraMthakAranA mate jANavA. kAraNa ke siddhAntakAranA mate A cAra jIvabhedomAM matijJAna ane zrutajJAna paNa saMbhave che jethI kula pAMca upayoga A cAra jIvabhedamAM hoI zake che kAraNa ke sAsvAdanabhAva laIne A cAra jIvabhedamAM jaI zakAya che. ema karmagraMthakAra ane siddhAntakAra bane mAne che. paraMtu karmagraMthanA mate sAsvAdanabhAve ajJAna hoya che. jyAre siddhAntakAranA mate sAsvAdanabhAve jJAna hoya che. kAraNa ke sAsvAdanabhAva bhale malIna hoya to paNa samyakatvanI bhUmikA che. tethI jJAna kahevAya che. ema cAra jIvabhedamAM traNane badale siddhAntakAranA mate pAMca upayoga hoya che. prazna- A 10 jIvabhedomAM je sUkSma-bAdara paryAptA-aparyAptA ekendriyanA cAra bheda kahyA che temAM A traNa upayogamAM je zruta ajJAna kahyuM te kema ghaTI zake ? kAraNa ke teone to mAtra sparzanendriyAvaraNano ja kSayopazama che tathA bhASA ane zrotralabdhi rahita che. ane zrata to bhASA (bolavAnI) ane zruta (sAMbhaLavAnI) labdhivALAne ja thAya. to zrutaajJAna kema hoI zake? zAstramAM kahyuM che ke - "bhAvasuyaM bhAsAsoyaladdhiNo jujae na iyarassa / bhAsAbhimuhassa suyaM, soUNa va jaM havijjAhi // 1 // " Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara uttara - ekendriya jIvone paNa "AhArAdi saMjJAo hoya che ema sUtromAM kahyAM che. saMzA e eka prakAranI abhilASA che. pUjayazrI haribhadrasUrijIe AvazyakanI TIkAmAM kahyuM che "sAhAra saMjJA A panA:, sutvenI prava: utthAtmapariNAmavizeSa ti' abhilASA e icchA svarUpa che. AvA prakAranI A vastu mane puSTikArI thaze ke mane hAnikAraka thaze. A AhAragrahaNathI mane sAruM thaze athavA nahIM thAya. ItyAdi zabdArthanA ullekhane anukULa "A vastu potAnI puSTimAM nimittabhUta che evI pratiniyata vastunI ja prAptivALo je adhyavasAya te ja abhilASA kahevAya che. ane A abhilASA zabdArthAlocanAnusArI hovAthI zrutajJAna ja kahevAya che. tethI kSayopazama rUpa alpakRta tyAM paNa saMbhave che. A kAraNathI amuka vanaspatine amuka ja khAtara-pANI joItAM hoya che. tethI tyAM paNa alpa zrutAjJAna che. vizeSAvazyaka bhASyamAM kahyuM che ke iMdiyamaNonimittaM, jaM vinnANaM suyANusAreNaM / niyayatthuttisamatthaM, taM bhAvasuyaM maI sesaM // 2 // ahIM "suyANurena" eTale zabdArthanA Alocanane anusAra je jJAna thAya, arthAt hRdayamAM zabdAbhilApa vALuM je jJAna te bhAvakRta kahevAya che. ane tevuM avyakta tathA zabdothI na samajAvI zakAya tevuM zabdArthano ullekha rUpa bhAvazrutajJAna ekendriya jIvone paNa hoya che. tathA A ekendriyajIvone nAmakarmanA udaya janya dravyathI bhale "sparzanendriya mAtra eka ja Indriya hoya. ane zeSa rasanA Adi cAra Indriyo bhale na hoya to paNa jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamajanya sUkSma evuM pAMce bhAvendriya svarUpa vijJAna teomAM hoya che. koIka vanaspati madirAnA kogaLAnA chaMTakAvathI phaLe, pAro strInuM rUpa dekhIne, kamuda ane kamala caMdrasUryane joIne khIle, keTalIka vanaspati meghanA garjaravathI phaLe, tethI bhale dravyendriya mAtra eka ja hoya, to paNa kSayopazama rUpa bhAvavijJAna pAMce indriyonuM atyanta aMzamAtra paNa avazya hoya che. kahyuM che ke - jaha suhamaM bhAviMdiyanANaM, davviMdiyANa virahe vi / davvasuyAbhAvaMmi vi, bhAvasuyaM patthivAINaM // 1 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 mATe ekendriyamAM acakSudarzana, matiajJAna ane zrutaajJAna e traNa upayoganuM je vidhAna che. te barAbara yathArtha ja che. saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM mana:paryavajJAna, cakSudarzana, kevalajJAna ane kevaladarzana ema cAra upayoga vinA zeSa 8 upayoga hoya che. aparyAptAvasthAmAM virati-saMyama na hovAthI mana:paryavajJAna nathI. kSapakazreNI amuka varSanI vaya pahelAM na prAraMbhI zakAtI hovAthI kevaladdhika aparyAptAvasthAmAM nathI. tathA aparyApta avasthA hovAthI zarIra-racanA saMpUrNa yathArtha na banI hovAthI cakSu dvArA dekhavAnA vyavahAra rUpa cakSudarzana nathI. zeSa 8 upayogo hoya che. ahIM karaNa aparyAptA levA. jethI tIrthaMkara paramAtmA Adine AzrayI aparyApta avasthAmAM paNa avadhijJAna-avadhidarzana ItyAdi saMbhavI zake. mATe 3 jJAna, 3 ajJAna ane 2 darzana ema 8 upayoga hoya che. paMcasaMgrahAdi koI koI graMthomAM caurindriya, asaMjJI paMcendriya, ane saMjJI paMcendriya A traNa aparyAptAmAM cakSudarzana paNa hoya che ema kahyuM che. te indriyaparyApti pUrNa thaI hovAthI canI racanA banI gaI che. mATe zeSa paryAptio pUrNa thayela na hovAthI aparyAptAvasthA hovA chatAM paNa cakSunI racanA thaI cukI che tethI "cakSudarzana hoya" evI vivekSAthI kahela che ema samajavuM. A pramANe jIvasthAnakamAM upayogo kahyA. 6 have jIvasthAnakamAM lezyAdvAra tathA baMdhAdi cAra vAra kahe che. sanni dugi chalesa, apajabAyare paDhama cau ti sesesu| sattaTTha baMdhudIraNa, saMtudayA aTTa terasasu // 7 // (saMjidvike SaDlezyAH, aparyAptabAdare prathamacatasraH tisraH zeSeSu / saptASTau bandhodIraNe, sadudayAvaSTa trayodazasu // 7 // ) zabdArthaH sani - saMjJI paMce. 5. apa0mAM | satta - sAta athavA AThano chanesa - cha e vezyA hoya che. vaMthalIrA - baMdha ane udIraNA. pagavAyare - aparyApta bAdara eke0mAM | saMtulayA - sattA ane udaya. paDhava - prathamanI cAra lezyA. TTa - ATha karmonAM hoya che. tti semesu-zeSa jIvabhedomAM traNa lezyA. | terasaluM - tera jIvasthAnakomAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 gAthArtha - saMjJI paMcendriya paryAptA ane aparyAptA ema be jIvabhedamAM cha e vezyA hoya che. aparyAptA bAdara ekendriyamAM prathamanI cAra lezyA hoya che. zeSa jIvasthAnakomAM traNa lezyA hoya che. tathA tera jIvasthAnakomAM sAta-ATha karmono baMdha ane udIraNA hoya che. tathA ATha karmonI sattA ane udaya hoya che. . 7 che vivecana - saMjJI paMcendriya paryAptA ane aparyAptA ema be jIvabhedane viSe chae vezyA hoya che. zubha-azubha pariNAmono saMbhava ahIM hovAthI e lezyA hoI zake che. ahIM je saMjJI aparyAptA kahyA che. te karaNa aparyAptA samajavA. jethI tIrthaMkara Adi mahApuruSo jyAre aparyApta avasthAmAM hoya che tyAre zubha lezyAo saMbhave che. paraMtu jo labdhi aparyAptA laIe to teo aparyApta avasthAmAM ja niyamA mRtyu pAmanAra hovAthI azubha pariNAmanA kAraNe niyamA prathamanI traNa kRSNa-nIla ane kApota lezyA ja hoya che. bAdara ekendriya aparyAptAne prathamanI cAra lezyA hoya che. tyAM kRSNAdi prathamanI traNa azubha legyA to bhavasvabhAve hoya ja che. tathA bhavanapativaMtara-jyotiSTha-saudharma ane IzAna devalokanA devo tyAMthI cyavIne ratnAdika pRthvIkAyamAM, jalAzayanI vAvaDInA aplAyamAM, ane kamalAdi vanaspatikAyamAM utpanna thAya che. tyAM A badhA devo ghaMTAlAlAnyAye potAnA bhavanI tejolezyA sAthe uparokta traNa ekendriyamAM janme che. mATe tyAM cothI tejalezyA aparyAptAvasthAmAM keTaloka kALa saMbhave che. bAkInA 11 jIvasthAnakamAM prathamanI traNa kRSNa-nIla ane kApota lezyA ja hoya che. kAraNa ke A agiyAre jIvabhedo haMmezAM azubha pariNAma vALA che. ane tejo Adi lezyAo zubhapariNAma vALI che. mATe tyAM saMbhavatI nathI. A pramANe lezyAdvAra pUrNa thayuM. have baMdha-udaya-udIraNA ane sattA dvAra kahe che saMjJI paMcendriya paryAptA vinA zeSa tera jIvasthAnakomAM sAta ane ATha mUlakarmano baMdha hoya che. parabhavanuM AyuSya bAMdhe tyAre AThano baMdha ane AyuSya na bAMdhe tyAre sAtakarmano baMdha hoya che. AyuSyakarmano baMdha Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 tiryaMca-manuSyone potAnA bhavanA AyuSyanA trIjA navamA-sattAvIzamA Adi bhAgamAM thAya che. chevaTe antima antarmuhUrta kAle paNa baMdhAya che, tenA baMdhano AraMbha karyA pachI satata aMtarmuhUrta sudhI AyuSyakarmano baMdha cAle ja che. mATe AThanA baMdhano kALa aMtarmuhUrta hoya che. ane sAtanA baMdhano kALa tere jIvasthAnakomAM bhinna bhinna hoya che. A ja tera jIvasthAnakamAM sAta ane ATha karmonI udIraNA hoya che. sarva jIvone potAnA bhavanA AyuSyanI chellI eka AvalikA bAkI rahe tyAre AyuSyakarma mAtra eka ja AvalikA zeSa hovAthI AyuSyakarmanI udIraNA thatI nathI. tethI te antima AvalikAmAM sAta karmonI ja udIraNA hoya che. zeSa kAle sadA AThe karmonI (udaya hovAthI) udIraNA satata cAlu ja hoya che. prazna - jyAre bhavanI aMtima AvalikA zeSa rahe tyAM cAlubhavanA AyuSyakarmanI udIraNA bhale na ho. kAraNa ke AvalikA bahAranI sthitinAM daliko kheMcIne udayAvalikAmAM lavAya tene ja udIraNA kahevAya che. ane cAlu bhavanuM AyuSyakarma AvalikAthI vadhAre nathI. paraMtu AgAmibhavanuM AyuSyakarma to A jIve bAMdheluM ja che. tenI sattA AvalikAthI paNa ghaNI vadhAre che. to tenI udIraNA A antima AvalikA kALe kema na hoya ? uttara :- A vivakSita bhavamAM parabhavanA AyuSyakarmano udaya nathI ane udaya hoya tenI ja udIraNA thAya che. mATe parabhavanA AyuSyano udaya na hovAthI udIraNA nathI. A tere jIvasthAnakamAM sattA ane udaya niyamA AThe karmonAM hoya che. A tera jIvasthAnakamAM yathAyogya mithyAtva-sAsvAdana ane aviratasamyagdaSTi ema vadhumAM vadhu traNa ja guNasthAnaka hoya che. jyAre AThe karmonI sattA upazAntamota guNasthAnaka sudhI ane ATha karmono udaya sUkSmasaMgharAya sudhI niyamAM hoya ja che tethI tera jIvasthAnakamAM udaya ane sattA niyamA ATha karmonI ja hoya che. A pramANe tera jIvasthAnakamAM baMdhAdi cAra vAra kahyAM. chA have saMjJI paMcendriya paryAptAmAM baMdhAdi cAra dhAro kahe che. sattaTThachegabaMdhA, saMtudayA satta aTTa cttaari| sattaTThachapaMcadugaM, udIraNA snnipjtte|| 8 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (saptASTaSaDekabandhAH sattodayau saptASTacatvAri / saptASTaSasRdvi, vIrA saMnniparyApte|| 8 // ) sattaTTha sAta ane AThano chevaMdhA-cha ane ekano baMdha, saMtudayA sattA ane udaya satta a6-sAta ane AThanI vattAri-tathA cAranI hoya che. 46 zabdArtha sattaTTha chapaMcadugaM udIraNA sannipajjatte - sAta ane AThanI cha, pAMca ane benI udIraNA hoya che. saMjJI paMce. paryAptAmAM gAthArtha :- saMjJI paMcendriya paryAptAmAM baMdha sAta-ATha-7 ane ekano hoya che. sattA ane udaya sAta-ATha ane cAranAM hoya che. tathA udIraNA sAta-ATha-cha-pAMca ane benI ja hoya che. vivecana :- saMzI paMcendriya paryAptA jIvabhedamAM mithyAtvathI ayogI kevalI paryantanAM caude guNasthAnako saMbhave che. tethI (mizra vinA) mithyAtvathI apramatta sudhInAM guNasthAnakomAM AyubaMdhakALe AThano baMdha hoya che. te jadhanyathI ane utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta ja hoya che. A ja guNasthAnakomAM AyurbaMdha vinAnA kALe tathA mizra-apUrvakaraNa ane anivRttikaraNe sadA AyuSyakarma vinA zeSa sAta karmono ja baMdha hoya che. teno kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta che. kAraNa ke mRtyu samaye AyurgaMdhakALe aSTavidhabaMdhaka thaI pachI saptavidha baMdhaka banI aMtarmuhUrta jIvIne mRtyu pAmI mAtra aMtarmuhUrtanA ja AyuSyavALA saMjJI paMcendriya paryAptA tiryaMca-manuSyamAM janmanArA jIvane tyAM paNa jIvananA aMtarmuhUrtakALanA be bhAga gayA pachI trIjA bhAganA AdyasamayathI AyuSyano baMdha karavAthI aSTavidhabaMdhaka thanArA jIvane vacagALAnA banne bhavanAM be aMtarmuhUrta (barAbara 1 moTuM aMtarmuhUrta) ja saptavidhabaMdhakatA saMbhave che. tathA sAtanA baMdhano utkRSTa kALa "aMtarmuhUrte nyUna evA pUrvakroDa varSanA trIjA bhAge adhika cha mAsa nyUna tetrIsa sAgaropama" pramANa jANavo. kAraNa ke pUrvakroDa varSanA AyuSyavALo manuSya A bhavamAM vaheluM vaheluM AyuSya bAMdhI le to paNa pUrvakroDanA be bhAga gayA pachI ja bAMdhe. te AyuSya baMdha karatAM paNa aMtarmuhUrtta lAge ane te kALe te jIva aSTavidhabaMdhaka che. tyArabAda ja saptavidhabaMdhaka thAya che. tethI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 manuSyabhava saMbaMdhI aMtarmuhUrta dhUna pUrvakroDa varSano trIjo bhAga lIdho che. tathA manuSyamAMthI marIne 33 sAgaropamanA AyuSyavALA deva-nArakImAM janmatAM chellA cha mahInA zeSa na rahe tyAM sudhI AyuSya na baMdhAvAthI saptavidhabaMdhaka hoya che. A rIte bane bhavono maLIne saptavidhabaMdhakano kALa utkRSTathI aMtarmuhUrta nyUna pUrvakroDanA trIjA bhAge adhika cha mAsa nyUna 33 sAgaropama saMbhavI zake che. A utkRSTakALa saptavidhabaMdhakano jANavo. - chano baMdha sUkSmasaMparAya guNasthAnake maLe che. tyAM AyuSya ane mohanIyakarmano baMdha nathI. teno kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta che. kAraNa ke koI eka manuSya adhyavasAyonI vizuddhithI upazamazreNIe caDe, dasame guNaThANe Ave, tyAM AvyA pachI mAtra eka ja samaya tyAM rahIne udita AyuSya pUrNa thavAthI mRtyu pAme to te jIva niyamo devalokavAsI ja thAya che. tyAM niyamo avirata ja hoya che. tethI niyama saptavidhabaMdhaka ja thAya che. A rIte bhavakSaye mRtyu pAmanArane AzrayI dasame guNaThANe SavidhabaMdhakano kALa 1 samaya jaghanyathI saMbhave che. tathA utkRSTathI dasamA guNasthAnakano kALa aMtarmuhUrta ja hovAthI chanA baMdhano utkRSTakALa aMtarmuhUrta jANavo. ekano baMdha agiyAra, bAra, ane temAM guNaThANe hoya che. tethI agiyAramA guNaThANAne AzrayI ekanA baMdhano jaghanyakALa eka samaya pUrvanI jema samajI levo. ane utkRSTa kALa teramA guNaThANAne AzrayI deze uNA pUrvakroDa varSa pramANa jANavo. A pramANe saMjJI paMcendriya paryAptAmAM cAra baMdhasthAnaka jANavAM. sattA ane udaya ATha, sAta ane cAra karmanAM hoya che. mithyAtva guNasthAnakathI yAvat upazAntamoha guNasthAnaka sudhI AThe karmonI avazya sattA hoya ja che. agiyArame paNa mohanIyakarma upazamAveluM hovAthI udaya bhale na hoya to paNa sattA avazya che ja. A AThanI sattAno kALa abhavya jIvone AzrayI anAdi-anaMta, bhavyajIvone AzrayI anAdi sAnta jANavo. agiyArame javA chatAM tyAM paNa sadA sattA AThanI ja rahetI hovAthI sAdisAnta bhAgo saMbhavato nathI. sAtakarmonI sattA mAtra bAramA guNaThANe ja saMbhave che. tyAM jaghanya-utkRSTa kALa aMtarmuhUrta samajavo. ane cAra ghAtI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 karmonA kSayathI mAtra cAra aghAtI karmonI sattA terame-caudame hoya che. teno kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI deze nyUna pUrvakroDa varSa pramANa guNaThANAnA kALa pramANe jANavo. AThano udaya sUkSmasaMparAya guNasthAnaka sudhI hoya che. kAraNa ke mohanIya karmano upazama athavA kSaya thavAthI anukrame agiyArame ane bArame guNaThANe mohanIya vinA sAtano udaya hoya che. tethI mohanIya karmanI sAthe dasamA guNaThANA sudhI niyamA AThano ja udaya hoya che. teno kALa abhavyane AzrayI anAdi anaMta, bhavyane AzrayI anAdi sAnta, tathA agiyArame guNaThANe upazamazreNImAM caDIne pAchA paDelA jIvone AzrayI AThanA udayano sAdi-sAnta kALa jANavo. sAdi-sAntamAM jaghanyathI aMtarmuhUrta kALa hoya che. je jIva upazamazreNIthI paDIne cha-sAtame guNaThANe AvIne antarmuhUrta mAtramAM pharIthI upazama zreNI prAraMbhe athavA karmagraMthanA mate kSapakazreNi prAraMbhe te jIvane AzrayI AThanA udayano A jaghanyakALa jANavo. ane utkRSTa kALa deze nyUna ardhapudgala parAvartana jANavo. have sAtano udaya agiyArame, bArame hovAthI agiyArame guNaThANe AvI eka-samaya mAtra rahI bhavakSaye mRtyu pAmI devalokamAM janArA jIvane AzrayI jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI guNasthAnakano kALa ja aMtarmuhUrta hovAthI aMtarmuhUrta kALa jANavo. tathA cAra (aghAtI karma mAtra) no udaya terame-caudame guNaThANe hovAthI te guNaThANAnA kALa pramANe jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI deza nyUna pUrvakroDa varSa pramANa kALa cAranA udayano jANavo. saMjJI paMcendriya paryAptAmAM udIraNA sAta, ATha, cha, pAMca ane be karmanI hoya che. tyAM mithyAtvathI (mizra vinA) pramatta sudhInAM guNasthAnakomAM A jIvane jyAre jyAre anubhavAtA koI paNa AyuSyanI antima eka AvalikA mAtra bAkI rahe che tyAre te bhavanuM AyuSya AvalikA mAtra ja rahevAthI AyuSyakarmanI udIraNA hotI nathI. tethI antima AvalikA pramANa kALamAM sAtakarmanI udIraNA hoya che. ane anubhavAtA AyuSyanI eka AvalikA zeSa rahetI nathI. paraMtu eka AvalikAthI adhika AyuSya karma bAkI hoya che. tyAre Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 sadA ATha karmonI udIraNA hoya che. sArAMza ke koI paNa bhavanI antima AvalikAmAM sAtanI, ane zeSakALamAM AThanI udIraNA jANavI. temAM paNa mizraguNaThANe niyamA AThanI ja udIraNA saMbhave che kAraNa ke AvalikA mAtra AyuSya zeSa hoya tyAre mizraguNasthAnaka saMbhavatuM nathI. mizraguNaThANe jIva mRtyu pAmato nathI ane te guNasthAnakano jaghanya-utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta kALa che. tethI antima AvalikAmAtramAM A mizraguNasthAnaka AvatuM nathI. apramattathI sUkSmasaMparAya guNasthAnakanI eka antima AvalikA zeSa na rahe tyAM sudhI vedanIya ane AyuSya ema be karma vinA zeSa cha karmonI udIraNA jANavI. A guNasthAnakomAM jIva apramatta hovAthI vedanIya ane AyuSyakarmanI udIraNAne yogya adhyavasAyono te jIvane asaMbhava che. sUkSma saMparAya guNasthAnakanI antima AvalikAmAM mohanIya karma eka AvalikA mAtra ja hovAthI tenI paNa udIraNA tyAM thatI nathI. mATe pAMca karmonI udIraNA hoya che. agiyArame guNaThANe tathA bAramA guNaThANAnI eka AvalikA mAtra bAkI na rahe tyAM sudhI pAMcanI udIraNA hoya che. bAramAnI antima AvalikAmAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarma eka AvalikA mAtra ja hovAthI tenI udIraNA saMbhavatI nathI, tethI tenA vinA zeSa nAma- ane gotra ema be karmonI ja udIraNA hoya che. tathA terame guNaThANe paNa be karmanI ja udIraNA hoya che. ayogI kevalI guNaThANe jIva sarvathA anudIraka ja hoya che. prazna - teramAM guNaThANAnI jema ja caudamA guNaThANe paNa A jIva cAra aghAtI karmanA udayavALo to che ja. ane udaya hoya tyAM udIraNA hoya ja che. vedanIya ane AyuSyanI udIraNA yogya adhyavasAyo chaThThA pachI nathI tethI nAma-gotranI udIraNA teramAnI jema caudame paNa hovI joIe. to "anudIraka" kema kaho cho ? uttara - cAra aghAtI karmono udaya caudame guNaThANe hovA chatAM paNa udIraNA yoganI apekSAvALI hovAthI ane caudame yoga na hovAthI udIraNA thatI nathI. kAraNa ke A udIraNA e ATha kiraNomAMnuM eka karaNa che. tethI ka-4/4 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 karaNavIrya hoya tyAM ja udIraNA hoya che. caudame guNaThANe aMtarAyakarmanA kSayathI anaMta labdhivIrya saMbhave che. paraMtu mana-vacana-kAyAnA yogo na hovAthI karaNavIrya saMbhavatuM nathI. ane karaNavIryanA abhAvathI udIraNA paNa thatI nathI. A pramANe cauda jIvasthAnakomAM guNasthAnakAdi ATha dvAro samajAvyAM 585 tenuM citra A pramANe che cauda jIvasthAnaka upara guNasthAnakAdi ATha dvAronuM citra krama 4 jIvasthAnake 1 sUkSma eke. aparyA. 1 2 sUkSma eke. paryAptA. 1 3 bAdara eke. aparyA. 1/2 bAdara eke.paryAptA. 1 5 beindriya aparyA. 10 11 12 13 14 sthAnaka 1/2 1 OM | 2/3 3 1 2/3 y 3 je ja 2/3 |3 6 beindriya paryAptA. 7 | teindriya aparyA. 8 teindriya paryAptA. 1 carindriya aparyA. |1/2 caurindriya paryAptA. 1 asaM. paMce. aparyA. |1/2 asaM. paMce. paryAptA. 1 2 saMjJI paMce. aparyA. |1/2/4|3/4/5 8 saMzI paMce. paryAptA. 1thI14 15 1/2 2/3 ra upayoga 243 ' jI| " " 2/3 "| jI jI jI| jI| 4 " | R lAlv 3 3 4 3 "| jI jI| jI| jI jI| jI| jI . 126 baMdha udaya 78 8 7/8 8 78 7/ 8 78 8 72 8 {8 8. 72 8 8 7 8 7/8 8 78 8 8 3 4 5, 2 help) Abvn 8 7/88 7/8 | 8 7/8 8 7/8 8 7/8 [8 7/8 | 8 7/ 8 7/8 78 | 8 72 8 8 7/8 8 | 7/8 18 OM OM ~ 7/8 78 7,8, | 7,8,27,8,|7, 6,1 4 6,5,28,4 | 8 7/8 8 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 have bAsaTha mArgaNAsthAno upara jIvasthAnaka Adi cha dvAro kahevAnAM che tethI pahelAM bAsaTha mArgaNAsthAno ja samajAve che gai iMdie ya kAe, joe vee kasAyanANesu / saMjama daMsaNa lesA, bhavasamme sanniAhAre // 9 // ( gatIndriye ca kAyo yogo vedaH kaSAyajJAne / saMyamavarganozyA mavyasamyatve saMnni-mahAre || 6 ||). - gaidie gati ane indriya saMyama-darzana-lezyA. kAe jo bhavasamme kAya ane yoga. bhavya ane samyaktva. vel sAyanALesu-veda, kaSAya, jJAna | nigAhAre - saMzI ane AhArI - zabdArtha : saMjamadaMsaNalesA gAthArtha :- (1) gati, (2) indriya, (3) kAya, (4) yoga, (5) veda, (6) kaSAya, (7) jJAna, (8) saMyama, (9) darzana, (10) lezyA. (11) bhavya, (12) samyaktva, (13) saMzI, (14) AhArI. ema kula 14 mUla mArgaNAo che. tenA 62 uttarabhedo che. 5 9 ! vivecana :- bAsaTha mArgaNAo samajAvavA mATe mUla cauda mArgaNA prathama samajAve che. mArgaNA= vastutattvano vicAra karavA mATenA prakAro. te mArgaNAsthAno jainazAstromAM mUla 14 ane uttara 62 prasiddha che. (1) gatimArgaNA= tevA tevA prakAranA karmonI pradhAnatA vALA jIvo vaDe naraka-tiryaMcAdi paryAya vizeSa je prApta karAya te gatimArgaNA. tenA deva-nAraka-tiryaMca ane manuSya ema cAra bheda che. (2) IndriyamArgaNA= jJAnAdi guNonA aizvaryavALo hovAthI AtmA e Indra kahevAya che. tene oLakhavAnI je nizAnI-cihna te Indriya. (3) kAyamArgaNA= audArikAdi pudgalonA samUha vaDe je racAya, piMDarUpe karAya te kAyA kahevAya che. kAyA eTale zarIra athavA samUha. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para . (4) yogamArgaNA mana-vacana-kAyAnA AlaMbane AtmA ciMtanamanana, bhASaNa ane hAlavA-cAlavAdinI kriyAomAM je joDAya te yoga kahevAya che. (5) vedamArgaNA= Indriya janya sukha jenAthI vidAya te athavA sAMsArika sukhabhoganI je abhilASA te veda kahevAya che. (6) kaSAyamArgaNA= jenI aMdara jIvo paraspara daMDAya, duHkhI thAya te kaSa eTale saMsAra kahevAya che teno Aya=lAbha-vRddhi jenAthI thAya te kaSAya, arthAt janma-maraNonI paraMparA rUpa saMsAra jenAthI vadhe te kaSAya. (7) jJAnamArgaNAtra sAmAnya ane vizeSa ema ubhayadharmAtmaka vastuomAM vizeSa dharmonuM je jANavuM te jJAna, vizeSa dharmone grahaNa karanAro je bodha te. (8) saMyama mArgaNA= sAvadya yogothI samyaprakAre virAma pAmavo te, athavA A AtmA pApanA vyApArathI jenAthI aTake te saMyama. (9) darzana mArgaNAtra sAmAnya ane vizeSa ema ubhayadharmAtmaka vastuomAM sAmAnya dharmonuM je jANavuM te darzana. sAmAnya dharmone grahaNa karanAro je bodha te. (10) lezyA mArgaNA= AtmA karmonI sAthe jenA kAraNe lepAyajoDAya, karmonI sAthe AtmA jenA vaDe baMdhAya te legyA. (11) bhavya mArgaNA= paramapada je mokSapada, tenI yogyatAvALA je hoya, arthAt mokSe javAne je yogya hoya te bhavya. (12) samyakatva mArgaNA= prazasta evo je AtmapariNAma, mokSanI sAthe avirodhI prazama-saMvegAdi lakSaNavALo je Atmadharma te samyakatva. (13) saMjJI mArgaNA= bhUta, bhAvi ane vartamAna kALanA bhAvonI AlocanA vALI dIrghakAlikI saMjJA jeone vidyamAna che te saMjJI. (14) AhArI mArgaNA= ojAhAra-lomAhAra ane kavalAhArAdi traNa prakAranA AhAramAMthI koI paNa prakAranA AhAravALo te AhArI. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa3 A cauda mUla mArgaNAnA uttarabheda 62 che. je have pachInI gAthAomAM kahevAya ja che. e 9 che (1) gatinA bheda 4 (6) kaSAyanA bheda 4 (11) bhavyanA bheda 2 (2) IndriyanA bheda 5 (7) jJAnanA bheda 8 (12) samyakatvanA bheda6 (3) kAyanA bheda 6 (8) saMyamanA bheda 7 (13) saMjJInA bheda 2 (4) yoganA bheda 3 (9) darzananA bheda 4 (14) AhArInA bheda 2 (5) vedanA bheda 3 (10) lezyAnA bheda 6 kula bheda - 62 12 suranaratirinirayagaI, igabiyatiyacaupaNiMdi chkkaayaa| bhUjalajalaNAnilavaNatasA ya mnnvynntnnujogaa|| 10 // (suranaratiryagnarakagataya, ekadvitricatuHpaJcendriyAH ssttkaayaaH| bhUjalajvalanAnilavanatrasAzca manovacanatanuyogAH // 10 // ) zabdArtha: suranara - deva ane manuSya | gata - pRthvIkAya ane aplAya tiiinayA-tiryaMca ane narakagati / ganapanina - agnikAya ane vAyukAya viya - ekendriya-dvIndriya | vakhatanA va-vanaspatikAya ane trasakAya tiyaDa - te indriya, caurindriya | manavA - manayoga ane vacanayoga pa9i - paMcendriya tapuno - kAyayoga chavAyA - cha kAya gAthArthaH - deva, manuSya, tiryaMca ane naraka ema cAra gati che. ekendriya, beindriya, indriya, caurindriya, ane paMcendriya ema pAMca jAti che. pRthvI, apU, agni, vAyu, vanaspati ane trasa ema cha kAya che. tathA mana, vacana, ane kAyayoga ema traNa yogo che. 10 vivecana :- cauda mUlamArgaNAnA bAsaTha uttarabheda have samajAve che. prathama mUlamArgaNA je gatimArgaNA che. tenA cAra bheda che. te A pramANe - (1) suragati= eTale devagati, suka rAgane rUti sura: je sArI rIte zobhe, divyAbharaNanA samUhathI ane svAbhAvika potAnA zarIranI kAntithI je Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zobhe, viziSTa aizvaryane anubhave te sura kahevAya che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika ema cAre nikAyanA je devo ane dAnavo te sura. tevA bhavamAM jIvanuM je gamana te suragati. (2) manuSyagati= kRtti ti nI: buddhi ane vivekavALuM jIvana pAmIne nyAya-nIti yukta dharmamAM parAyaNa je thAya te nara, tevA bhavomAM jIvanuM je gamana te naragati, manuSya gatimAM janmelA manuSyonA kSetrAdibhede 303 bheda che. (3) tiryaMcagati= tira: santa chatti ti tirthaksa: je tirthI cAle, vAMkA cAle, arthAt vivekahInapaNe varte, game tyAM maLamUtrAdi kare, game tyAM ALoTe, bese te tiryaca. AvA bhavomAM jIvanuM je gamana te tiryaMcagati. (4) narakagati= narana (35trakSaNAtvAn tirachoDa prabhUtArikha:) tti rUva, mahiti pharvaka ghaNuM pApa karanArA manuSyo ane upalakSaNathI tiryaMcone pAponuM phaLa bhogavavA jANe bolAvatA hoya zuM? te naraka, temAM jIvanuM javuM te narakagati. (5) ekendriya= sparzanA nAmanI eka ja dravyendriya je jIvone che te pRthvI, apa, tela, vAuM, ane vanaspatine ekendriya samajavA. (6) beIndriya sparzanA ane rasanA ema be ja dravyendriya je jIvone che te zaMkha-koDA-gaMDolA vagere dvIndriya kahevAya che. - (7) te indriya= sparzanA, rasanA ane prANa ema traNa indriyo jene che te kIDI-ju-lIkha-kAnakhajurA, mAMkaDa vagere te indriya kahevAya che. (8) caurindriya= sparzanAdi cAra indriyo jene che te bhamarA, bagAI, mAkhI, vIMchI, tIDa, vagerene caurindriya kahevAya che. (9) paMcendriya= sparzanAdi pAMca indriyo je jIvone che. te deva, nAraka, tiryaMca ane manuSya e paMcendriya kahevAya che. " (10) pRthvIkAya= pRthvIrUpe (kaThaNapaNe) zarIra che jenuM te pRthvIkAya athavA pRthvI rUpe zarIravALA jIvono je samUha te pRthvIkAya. (11) aplAya= pANI rUpe zarIra che jenuM te, athavA pANInA jIvono je samUha te aSkAya. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 (12) teukAya= agni rUpe zarIra che jenuM te athavA agninA jIvono samUha che. (13) vAyukAya= vAyu rUpe zarIra che jenuM te, athavA vAyunA jIvono je samUha te. (14) vanaspatikAya= jhADa, pAna, phUla, phalAdi vanaspati rUpe zarIra che jenuM te, athavA vanaspatijIvono je samUha te. (15)trasakAya=hAlatA-cAlatA je jIvo te trasa, teono samUha che. (16) manayoga= kAyayoga dvArA manovargaNAnAM pugalo grahaNa karI manapaNe pariNAvI vastutattvanA vicAramAM pravartAvelAM je pudgala dravyo te mana kahevAya che. tenA dvArA AtmapradezonA vIryano vaparAza te manayoga. (17) vacanayogaH kAyayoga dvArA bhASA vargaNAnAM pulo grahaNa karI bhASApaNe pariNAvelAM ane rasanAdi sthAno dvArA choDAtAM je pudgaladravyo te vacana, tenA dvArA AtmapradezonA vIryano je vaparAza te vacanayoga. (18) kAyayoga= audArikAdi kAyA dvArA AtmapradezonA vIryano - je vaparAza te kAyayoga kahevAya che. traNe yogamAM karaNavIryane yoga kahevAya che. A pramANe A gAthAmAM 62mAMthI 18 mArgaNA samajAvAI che. navA veya naristhi napuMsA, valasA-voda-ma-mA-tnomari | maisuyavahimaNakevala-vibhaMgamaisuanANasAgArA // 11 // (vedA narastrInapuMsakAH, kaSAyAH krodhamadamAyAlobhA iti / matizrutAvadhimanaH kevala-vibhaMgamati zrutAjJAnAni sAgArANi // 11 // ) zabdArthaveDha - vedo traNa che. narasthinapuMsI - puruSa-strI. ane napusaMkaveda, sAya - cAra kaSAyo, zodamaya - krodha, mAna, mAyopatti-mAyA ane lobha, masuya - mati ane zruta, varamaNavatta-avadhijJAna, vimA - virbhAgajJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna ! masurANa - mati ane zruta ajJAna, saYIRI - ema ATha sAkAropayogo che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 gAthArtha - puruSaveda, strIveda, ane napuMsakaveda ema traNa prakAranA veda che. krodha, mAna, mAyA ane lobha ema cAra kaSAyo che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna, matijJAna, zruta ajJAna, ane virbhAgajJAna ema kula ATha jJAnopayoga che. te 11 che vivecana-A gAthAmAM vedamArgaNA, kaSAyamArgaNA ane jJAnamArgaNAnA anukrame 3-4-8 bhedo samajAve che. te A pramANe (19) puruSaveda= dADhI, muMcha, tathA puruSAkAre zarIraracanA te dravyathI puruSaveda kahevAya che. te nAmakarmanA udayajanya che. ane strInI sAthe saMbhogAdinI abhilASA te bhAva puruSaveda kahevAya che. ane te mohanIyakarmanA udayajanya che. (20) strIveda= dADhI mUMcha vinAnuM ane stanAdi strIsaMbaMdhI racanA vALuM je zarIra te dravyathI strIveda kahevAya che. ane puruSonI sAthe saMbhogAdinI abhilASA te bhAvathI strIveda kahevAya che. (21) napuMsakaveda= strInA avayava stanAdi ane puruSanA avayava dADhI-muMchAdi ema bane jene hoya te dravyathI napuMsakaveda. ane strI tathA puruSa ema banne pratye bhoganI je abhilASA te bhAvathI napuMsakaveda kahevAya che. A traNe vedomAM dravyaveda zarIranI racanA svarUpa hovAthI ane zarIra nAmakarmajanya hovAthI traNe dravyavedo nAmakarmanA udayathI hoya che. tethI teramA guNasthAnaka sudhI traNe vedo hoya che. paNa abhilASA rUpa je bhAvaveda che. te mohanIyakarmanA udaya svarUpa hovAthI upara-uparanA guNasthAnakomAM anukrame ghaTatA ghaTatA pramANe navamAM guNaThANAnA prathama bhAga sudhI ja hoya che. pachI jIva avedI bane che. (22) krodhamArgaNA= Aveza, gusso, tapI javuM. lAlapILA thavuM te (23) mAnamArgaNA= ahaMkAra, potAnI moTAI mAnavI, abhimAna. (24) mAyAmArgaNA= kapaTa, juTha, banAvaTa, chetarapiMDI karavI. (25) lobhamArgaNA= Asakti, mamatA, mUcha, paradravya sAthe Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 abhedabuddhiA cAre kaSAyo e vibhAvasvabhAva che. jIvanA zuddha svarUpanA bAdhaka che. anaMta janma-maraNanI paraMparA vadhAranArA che. (26) matijJAnamArgaNA= yogya dezamAM rahelI vastunA viSayavALo pAMca indriya ane mananA nimittavALo je bodhavizeSa te matijJAna. (27) zrutajJAnamArgaNA= zabdArthanA paryAlocanane anusaranAruM indriya ane mananA nimitte zAstra ane gurugamathI thayeluM je jJAna te zruta jJAna. (28) avadhijJAna= indriyonI apekSA vinA, AtmasAkSAtkArapaNe nIce nIce vadhAre vadhAre vistAravALuM rUpI dravyonuM je jJAna te avadhijJAna. (29) mana:paryavajJAna= aDhI dvIpamAM rahelA saMjJI paMcendriya jIvonA manogata bhAvone jANavAnI je zakti te manaparyavajJAna. (30) kevalajJAna= samasta dravya-kSetra-kALa ane bhAvanuM saMpUrNa je jJAna te kevalajJAna, athavA matyAdithI rahita ekaluM je jJAna te. (31) matiajJAna= mithyAtva yukta evuM je matijJAna te matiajJAna. (32) zrutaajJAna= mithyAtva yukta evuM je zrutajJAna te zrutaajJAna. (33) virbhAgajJAna= mithyAtva yukta evuM je avadhijJAna te viparIta bhaMgavALuM arthAt ekAnta daSTivALuM hovAthI virbhAgajJAna kahevAya che. A chellI ATha mArgaNAone "sAkAropayoga athavA vizeSapayoga athavA jJAnopayoga paNa kahevAya che. koI paNa vastu sAmAnya ane vizeSa ema ubhaya dharmayukta che. temAMthI vizeSadharmone je jANavA tene vizeSopayoga kahevAya che. temAM vastuno AkAra jJAnanI aMdara pratibiMbita thato hovAthI sAkAropayoga paNa kahevAya che. te 11 che sAmAiya cheya parihAra, suhUma ahakhAya desa jaya ajayA / cakkhu acakkhu ohI, kevala saNa aNAgArA // 12 // (sAmayi-che-parihAra-sUkSma-thAkyAta phezayatAtA: | cakSuracakSuravadhikevaladarzanAni anAkArANi // 12 // ) Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika, parihAra vizuddhi, - sAmAiya parihAra ahakhAya yathAkhyAta, ajayA avirati, acavavu - acakSudarzana, vala - kevaladarzana, 58 zabdArtha-: cheya chedopasthApanIya, suhUma - sUkSmasaMparAya, desajaya dezavarati, cakkhu ohI aNAgArA - cakSudarzana, avadhidarzana, - gAthArtha- sAmAyika-chedopasthApanIya-parihAra vizuddhi, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta. dezavirati ane avirati ema cAritranA sAta bheda jANavA. tathA cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaladarzana ema cAra anAkAra upayoga jANavA. || 12 || A cAre anAkAra upayoga kahevAya che. vivecana- A gAthAmAM saMyamamArgaNAnA sAta ane darzana mArgaNAnA cAra bhedo anukrame samajAve che. (34) sAmAyika cAritra= rAga-dveSa rahita evo je AtmA sarva prANIone potAnI jema jue, te sama = samatAbhAva, tenI prApti te sAmAyika. tenA itvarakathita ane yAvatkathita ema be bhedo che. (35) chedopasthApanIya cAritra= pUrva paryAyano cheda karI pharIthI mahAvratone viSe jIvanI je upasthApanA karavI te chedopasthApanIya. tenA paNa sAticAra ane niraticAra evA be bhedo che. (36) parihAravizuddhi=parihAra eTale tapavizeSa. tenA dvArA zuddhi vizeSa jemAM che te parihAra vizuddhi. tenA paNa nirvizamAnaka ane nirviSTakAyika ema be bheda che. nava jaNano samUha A tapa ArAdhavA sAthe nIkaLe che. cAra tapa kare, cAra sevA kare ane ekanI guru tarIke sthApanA kare. ItyAdi navatattvathI jANI levuM. (37) sUkSma saMparAya= anaMtAnubaMdhI Adi kaSAyo upazamAvIne Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 athavA khapAvIne zreNImAM caDelA jIvo navame guNaThANe saMjavalana-krodha-mAna mAyA ane bAdara lobhane upazamAvI athavA khapAvI dasame guNaThANe jAya, teonuM mAtra sUkSma lobhanA saMvedanavALuM atizaya nirmaLa cAritra te. (38) yathAkhyAta cAritra= mohanIya karmanI aThyAvIse karma pravRtio sarvathA upazama athavA kSaya pAmavAthI sarvathA zuddha evuM. vItarAga paramAtmAe jevuM kahyuM che tevuM cAritra te. (39) dezayata= dezavirati=saMsAranA bhoga-upabhoga rUpa viSayo keTalAka tyajyA hoya ane keTalAka na tyajyA hoya ema saMyama ane asaMyama ubhayabhAvavALuM zrAvaka-zrAvikAnuM bAravratAdivALuM je cAritra te dezavirati cAritra. A cAritra ekavratadhArIthI yAvat bAravratadhArI tathA saMvAsAnumatimAtranI anumativALA sudhInuM hoya che. kammapayaDamAM kahyuM che ke briApha caramo aNumaimitto ti desajaI // (40) ajaya=aviraticAritra= sarvathA koI vrata jene nathI te avirati. jo ke A cAritra nathI. asaMyama mAtra ja che. tathApi koI paNa eka mUlamArgaNAmAM sarvajIvono samAveza karavA mATe cha cAritramAM na AvatA jIvone samAvI levA mATe aviratine paNa cAritramArgaNAmAM kahyuM che. jema sArI Tevane Teva kahevAya tema kuTevane paNa Teva ja kahevAya che tevI ja rIte viratine jema cAritra kahevAya tema aviratine paNa e paNa eka AcaraNa svarUpa hovAthI cAritramArgaNA jANavI. (41) cakSudarzana= cakSu dvArA jovuM te cakSudarzana, ubhayadharmAtmaka vastumAMthI sAmAnyadharmone cakSuthI jovA te cakSudarzana. (42) acakSudarzana= cakSu vinAnI zeSa Indriyo dvArA vastumAM rahelA sAmAnyadharmane je jANavA te acakSudarzana. (43) avadhidarzana= avadhijJAna vALA jIvomAM rUpI dravyonA sAmAnya dharmane jANavAnI je zakti te avadhidarzana. (44) kevaladarzana= lokAlokamAM rahelA sarvapadArthonA traNe kALanA sAmAnya dharmone jANavAnI AtmAnI je zakti te kevaladarzana. A pramANe A gAthAmAM saMyama ane darzanamArgaNA samajAvI. 1rA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 kiNhA nIlA kAu, teU pamhA ya sukka bhavviyarA / veyaga khaiguvasama, miccha mIsa sAsANa sanniyare // 13 // (RSnA nIlA, jApotA, tena: padmA = jIvatA manyetarau| veja kSAyiopazama-mithyAtva-mitra-sAsvAddanAni saMjJItau // 225) kiNhA kRSNalezyA, kAu kApotalezyA, pamhA padmalezyA, maLiyA-bhavya ane abhavya, vadhruvasama-jJAyika ane upazama, mIsa mizra, sanniyare saMzI ane asaMzI. 1 - zabdArtha -: nIlA te' - tejolezyA, tha ane suA zuklalezyA. veLa-vedaka=kSAyopazamika samyaktva. mithyAtva, miccha sAsANa nIlalezyA, - sAsvAdana, gAthArtha:- kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma, ane zukla ema cha lezyA jANavI. bhavya, abhavya, kSAyopazamika, kSAyika, aupazamika, mithyAtva, mizra ane sAsvAdana, tathA saMjJI ane asaMjJI mArgaNA jANavI. 5 13 5 vivecanaH- A gAthAmAM lezyAmArgaNA, bhavyamArgaNA, samyaktvamArgaNA ane saMzImArgaNA ema kula 4 mUlamArgaNAnA uttarabhedo samajAvyA che. kRSNa ane nIlAdi varNovALA bAhya pudgalonA nimittathI AtmAmAM pragaTa thatA zubhAzubha adhyavasAyavizeSane lezyA kahevAya che. bAhya pudgalo e nimittabhUta hovAthI dravyalezyA che. ane tannimitta janya zubhAzubha AtmapariNAma e bhAvalezyA che. tenA cha bheda che. jAMbu khAvAnI icchAvALA pathika janonA udAharaNathI A lezyA zAstromAM samajAvAi che. te A pramANe che (45) kRSNalezyA= jAMbunA jhADane mULathI chedIne jAMbu khAIe AvA tIvratama azubha pariNAmavALA je adhyavasAya te kRSNalezyA. (46) nIlalezyA= jAMbunA jhADanI moTI moTI zAkhAo chedIe AvA tIvratara azubha pariNAmavALA je adhyavasAya te nIlalezyA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 (47) kApotalezyA= jAMbunA jhADanI nAnI nAnI zAkhAo mAtra chedIe AvA tIvra azubha pariNAmavALA je adhyavasAya te kApotalezyA. (48) tejalezyA=jAMbunA jhADa uparanAM tamAma jAMbu kApIne nIce pADI pachI khAIe, AvA kaMIka zubha pariNAmavALA je adhyavasAya te tejolezyA. (49) paghalezyA= jAMbunA jhADa uparathI joItAM ja jAMbu pADIe evA zubhatara pariNAmavALA je adhyavasAya te pamalezyA. (50) zuklalezyA nIce paDelAM ja jAMbu khAIe. jethI vRkSanI hiMsA na thAya AvA zubhatama pariNAmavALA je adhyavasAya te zuklalezyA. A chae vezyAnA be bheda che. dravyalezyA ane bhAvalezyA. yogAntargata pudgalavaNA svarUpa dravyalezyA che. tethI ja te dravyalezyA teramA guNaThANA sudhI che. ane dravyalezyAjanya je kapAyavALA Atmika pariNAma e bhAvalezyA che. te dasa guNasthAnaka sudhI che kaSAyajanya adhyavasAyasthAno sthitibaMdhanAM kAraNo che ane kaSAya tathA vezyA ema ubhayajanya adhyavasAyasthAna rasabaMdhanAM kAraNo che. ekeka kASAyikAdhyavasAya sthAnamAM asaMkhya lokAkAza-pradeza pramANa rasabaMdhanAM adhyavasAyasthAno hoya che. (51) bhavyamArgaNA=mukti gamananI yogyatAvALA ja jIvo te bhavya. (52) abhavyamArgaNA=mukti gamananI ayogyatAvALA ja jIvo te abhavya. pratyeka jIvomAM A banne bhAvomAMthI je bhAva hoya che te svataHsiddha che. arthAt pAriNAmikabhAva mAtra che. zubhAzubha karmathI bhavya-abhavyatA thatI nathI. eTale zubhakarmo karavAthI bhavyapaNuM Ave ane azubhakarmo karavAthI abhavyapaNuM Ave ema na samajavuM. tathA bicArA abhavya evAM te zuM azubhakarmo karyA che ke je koI paNa divasa bhavya na thAya ? AvI zaMkA paNa na karavI. A banne bhAvo maga ane koyaDu nI jema svAbhAvika ja che. ane tethI ja te kadApi parivartana pAmatA nathI. bhavya e abhavya banatA nathI. ane abhavya e kadApi bhavya banatA nathI. caMdrano cAMdanI ApavAno ane sUryano tApa ApavAno jema svabhAva che. tema A jANavuM. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 prazna :- abhavyo to ayogyatAvALA hovAthI kadApi mokSe javAnA nathI. paraMtu zuM bhavyo badhA ja mokSe javAnA ke nahIM javAnA ? jo badhA ja bhavyo mokSe javAnA ja hoya to jyAre badhA mokSe jatA raheze tyAre zuM mokSa baMdha thaI jaze ? dharma karavAno raheze ja nahIM ? ane jo badhA nathI ja javAnA, to je na jAya tenI yogyatA zuM kAmanI ? uttara- badhA ja bhavyo mokSe javAnA nathI. kAraNa ke yogyatA hovA chatAM paNa nigodamAMthI nIkaLavAno ane manuSyAdi bhava pAmavAno yoga ja na AvavAno hovAthI te mokSe javAnA nathI. prazna- to abhavya ane AvA mokSe na janArA bhavya jIvomAM taphAvata zuM ? bannene phaLanI aprApti to samAna ja che. uttara- bhavyajIvo mokSe javAnI yogyatA dharAve che paraMtu keTalAkane manuSyAdi bhavono yoga thato nathI. tethI te vidhavA strI jevA che. ke jemAM saMtAna prAptinI yogyatA che paraMtu puruSano yoga nathI. ane abhavyajIvo manuSyAdi bhavano yoga pAme che. paraMtu muktinI yogyatA nathI mATe mokSe jatA nathI. tethI te jIvo vandhyA strI jevA che ke je vandhyA strI patino yoga pAme che paraMtu yogyatA na hovAthI saMtAna prApti rUpa phaLa vinAnI che. A rIte ekamAM sahakArI kAraNono yoga nathI, bIjAmAM yogyatA nathI. praznaH- A bhavyamArgaNAmAM abhavyo kema gaNyA haze ? uttara- cauda mUlamArgaNAmAMnI koI paNa eka mUlamArgaNAmAM sarva jIvono samAveza karavo che. mATe viparItapakSa temAM ja aMtargata karyo che. jema cAritramAM avirati, samyaktvamAM mithyAtvAdi, saMjJI mArgaNAmAM asaMzI, ane AhArImAM aNAhArI, tema ahIM paNa samajavuM. have samyaktva mArgaNA cha bhede che. te samajAve che. (53) vedaka=kSayopazamasamyaktva mArgaNA= samyaktva mohanIyanuM vedana (udaya) jyAM cAlu che arthAt anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya, mithyAtva ane mizra A cha prakRtiono jyAM kSayopazama che ane samyaktvamohanIyano udaya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 cAlu che te vedaka samyakatva. tenuM bIjuM nAma kSAyopathamika samyakatva che. teno kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI sAdhika chAsaTha sAgaropama che. koIka sthAne vedaka ane kSAyopathamika ema be samyakatva judAM paNa Ave che. tyAM lAyopathamika samyakatvanI antima avasthArUpa samyakatvamohanIyanA chellA grAsane vedatAne (viziSTa vedana eTale ke have pharIthI samyakatva mohanIyanuM vedana AvavAnuM ja nathI evI apekSAe) vedaka samyakatva kahevAya che. ane tenI pUrvAvasthAmAM kSAyopathamika kahevAya che. pAramArthikapaNe banne eka ja che. (54) kSAyikamArgaNAtra darzana saptakanA saMpUrNapaNe kSayathI AtmAmAM je guNa Ave che. te kSAyika samyakatva prathama saMghayaNavALA manuSyane ja, kevalajJAnI vicaratA hoya te kALe ja prAraMbhAya che. AvyA pachI kadApi jatuM nathI. teno kALa sAdi anaMta che. (55) aupathamika mArgaNA= rAkhathI DhAMkelA agninI jema prAthamika upazamakALe mithyAtvamAtrane ane upazamazreNi kALe darzanatrikane upazamAvavAthI AtmAmAM je guNa pragaTa thAya te aupathamika samyakatva kahevAya che. anAdi mithyAtvIne traNa karaNI karavA pUrvaka A samyakatva thAya che. A samyakatva kAle anaMtAnuMbaMdhi 4 kaSAyano kSayopazama hoya che. tathA bhavacakramAM vadhAremAM vadhAre cAra vAra upazamazreNI mAMDavAthI zreNImAM cAra vAra A samyakatva Ave che. teno jaghanya-utkRSTa kALa aMtarmuhUrta mAtra ja hoya che. (56) mithyAtvamArgaNA= jinezvara paramAtmAnAM vacano upara azraddhA, aprIti-avizvAsa te mithyAtva. teno kALa anAdi anaMtAdi traNa prakAre che. (57) mizramArgaNA= jinezvara paramAtmAnA vacano upara ruci paNa na thAya ane aruci paNa na thAya te mizra. teno kALa aMtarmuhUrta che. (58) sAsvAdana mArgaNA=upazama samyakatva vamatAM vamelI khIranI jema malIna AsvAdavALuM, anaMtAnubaMdhInA udayavALuM je samyakatva te sAsvAdana, teno kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI cha AvalikA jANavo. A pAchaLanI traNe mArgaNA pratipakSabhAve A mArgaNAmAM gaNavAmAM AvI che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 (59) saMjJImArgaNA= dIrghakAlikI saMjJAvALA je jIvo te saMjJI. zAstromAM traNa jAtanI saMjJA (vicAraNA zakti) Ave che. tyAM (1) mAtra vartamAna kALa puratuM ja hitAhita vicArI zake evI alpa vicAraka zakti te hetuvAdopadezikI saMjJA. (2) bhUta-bhAvi ane vartamAna ema lAMbA kALanuM jyAM hitAhita vicArI zake evI dIrdha vicAraka zakti te dIrghakAlikI saMjJA. ane (3) jyAM AtmAnA kalyANanuM samyakatvapUrvaka hitAhita vicArI zakAya evI zakti te dRSTivAdopadezikI saMjJA. A traNa saMjJAmAMthI dIrghakAlikI saMjJA jene hoya tene saMjJI kahevAya che. garbhaja manuSya-tiryaMca-devo ane nArakI saMjJI jANavA. jema alpa dhanathI mANasa dhanavAna na kahevAya, alpa rUpathI rUpavAna na kahevAya, alpa jJAnathI jJAnI na kahevAya, alpa tapathI tapasI na kahevAya tema alpa evI hetuvAdopadezikI saMjJAthI beIndriyAdi jIvo saMjJI kahevAtA nathI. (60) asaMjJImArgaNA= dIrghakAlikI saMjJA je jIvone nathI te sarve asaMjJI jANavA. ekendriya vikasendriya ane saMmUrNima tiryaMca paM. ane saMmUrNima manuSyo asaMjJI jANavA. 13 AhAreyara bheyA, suranarayavibhaMgamaisuohiduge / sammattatige pamhA, sukkAsannIsu sannidurga // 14 // (AhAretarabhedAH, suranarakavibhaGgamatizrutAvadhidvike / samyaktvatrike padmAzuklAsaMjJiSu saMjJidvikam // 14 // zabdArtha mAdareraka AhArI ane itara sammati- upazama, kSayopazama eTale aNAhArI, ane kSAyika ema traNa samyakatvane prayA= ema 62 bhedo jANavA. viSe, suranara= devagati ane narakagati, vimA virbhAgajJAna, paha= pAlezyA, zuklalezyA, maDuM matijJAna, sannIsutra saMjJimArgaNAmAM sudi = zrutajJAna, avadhiddhika | naTukAM saMjJI paryApta-aparyApta (eTale avadhijJAna ane avadhidarzana) | be jIvabheda hoya che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. gAthArtha :- AhArI ane aNAhArI ema mArgaNAnA kula bAsaTha uttara bhedo jANavA. deva, naraka, virbhAgajJAna, mati, zruta, avadhiddhika samyaktvatrika, padha, zuklalezyA, ane saMjJimArgaNAmAM saMjJiddhika hoya che. A 14 che vivecana = AhArI mArgaNAnA be uttarabheda che. zAstromAM AhAra traNa jAtano kahyo che. (1) oja AhAra (2) loma AhAra (3) kavalAhAra.. aparyAptAvasthAmAM taijasa-kArpaNa zarIramAtrathI je AhAra grahaNa thAya te ojAhAra, audArikAdi traNa zarIronI romarAjIthI je AhAragrahaNa thAya te lokAhAra, ane kavala dvArA (koLIyA rUpe mukhamAM nAkhI, cAvI cAvIne je khavAya A rItanuM) je AhAragrahaNa te kavalAhAra jANavo. . (61) A traNamAMthI koI paNa eka athavA be prakAranA AhAro jene hoya te AhArI kahevAya che. (62) ane traNamAMthI eka prakArano AhAra je jIvone nathI te aNAhArI kahevAya che saMsArI sarve jIvo sadA AhArI ja hoya che. mAtra nIcenI avasthAmAM ja aNAhArI hoya che. (1) vigrahagatimAM vartatA jIvo eka-be samaya aNAhArI hoya che kAraNa ke vartamAnabhAvanuM zarIra chuTI gayuM che. ane bhAvinA bhavanuM zarIra hajA AvyuM nathI. tethI vacagALAnI gatimAM AhAra saMbhavato nathI. (2) kevalI samudvAtAvasthAmAM trIjA-cothA ane pAMcamA samaye kArpaNa kAyayogamAM jIva aNAhArI hoya che. (3) gaudamA guNaThANe tathA muktAvasthAmAM jIva aNAhArI hoya che.) A pramANe kula bAsaTha mArgaNA samajAvI. have A bAsaThe mArgaNA upara pUrve kahelA jIvasthAnaka Adi 6 dvArA samajAve che. mArgaNAsthAnakamAM jIvasthAnaka gAthAmAM kahelA devagati Adi 13 mArgaNAsthAnomAM saMjJI paMcendriya paryAptA ane aparyAptA ema 2 jIvabheda hoya che. ahIM saMjJI aparyAptA te karaNa aparyAptA samajavA. kAraNake deva-narakanuM AyuSya jaghanyathI paNa 10000 varSa hoya che tethI niyamA svayogya paryAddhiAo pUrNa kare ja che. ka-4/5 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 mATe tyAM labdhi aparyAptA saMbhavatA nathI. tathA deva-narakanA jIvo saMjJI paMcendriya hovAthI ekendriya-vikalendriya tathA asaMjJI paryAptA-aparyAptA vagere 12 jIvabheda tyAM hotA nathI. virbhAgajJAna, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane avadhidarzana mArgaNAmAM paNa saMjJI paryAptA ane aparyAptA ema be jIvabheda hoya che. mithyAvI deva-nArakImAM utpanna thanArA jIvone AzrayI virbhAgajJAnamAM saMjJI paryAptA ane aparyAptA ema banne jIvabheda saMbhave che. paMcasaMgrahamAM virbhAgajJAnamAM mAtra saMjJI paryApta eka ja jIvabheda kahyo che. te asaMjJI paMcendriya tiryaMco marIne palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga sudhInA AyuSyavALA deva-nArakImAM janArA jIvone AzrayI jANavuM kAraNa ke asaMjJImAMthI devanarakamAM utpanna thanArane aparyAptAvasthAmAM (virbhAgajJAna) hotu nathI. tathA samyagdaSTi deva-nArakImAMthI tIrthaMkara paramAtmA vagere keTalAka jIvo traNa jJAna sahita manuSyamAM janme che tyAre matijJAna, zrutajJAna, ane avadhiThikamAM saMjJI paryAptA ane aparyAptA ema baMne jIvabheda hoya che. ahIM aparyAptA zabdathI sarvatra karaNa-aparyAptA jANavA. kSAyika-kSAyopathamika ane aupazamika ema traNe samyakatva mArgaNAmAM saMjJI paryAptA-aparyAptA ema be jIvabheda hoya che. tyAM kSAyika samyakatva pAmanAra manuSya ja hoya che. te paNa 8 9 varSa uparanI umaravALo ja hovAthI saMjJI paryAptA ja hoya che paraMtu pUrve je jIve parabhavanuM AyuSya bAMdhI lIdhuM che evo manuSya kSAyika pAmyA pachI marIne bAMdhelA AyuSya pramANe cAre gatimAM paNa yathAsaMbhava janme che tyAre kSAyikasamyakatva mArgaNAmAM saMjJI aparyApta bheda paNa saMbhave che tethI kSAyikamArgaNAmAM saMjJI.paM. paryAptA ane aparyAptA banne bheda saMbhave che. ahIM paNa karaNa aparyAptA ja jANavA. kSAyopathamika samyaktvavaMta deva-manuSya ane tiryaMca ema traNa gatimAM janme che tyAre aparyApta jIvabheda hoya che. ane paryApta avasthAmAM cAre gatimAM navuM zAyopathamika pAmI paNa zake che ane traNa gatimAM bhavAntarathI lAveluM paNa hoya che. nArakImAM jatAM jo ke kSAyopathamika vamIne jAya che to paNa tyAM gayA bAda aMtarmuhUrta pachI lAyopathamika pAmI paNa zake che. A rIte traNa gatimAM saMjJI aparyAptA ane cAre Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatimAM saMjJI paryAptA jIvabheda saMbhave che. tathA pazamika samyakatvamArgaNAmAM cAre gatimAM paryAptAvasthAmAM navuM upazama traNa karaNo karavA pUrvaka pAmI zakAya che. tethI saMjJI paryApta jIvabheda hoya che. ane upazamazreNImAM caDelA manuSyo bhava kSaye (AyuSya pUrNa thavAthI) marIne anuttarasuramAM (vaimAnikamAM) janme tyAre aMtarmuhUrta sudhI upazama samyakatva hoya che. tethI aparyApta jIvabheda paNa saMbhave che. ema upazamasamyakatvamAM be jIvabheda jANavA. navuM upazama pAmanArane AzrayI paryApta, ane bhavAntarathI lAvelAne AzrayI aparyApta ema be jIvabheda jANavA. prazna :- AgamamAM to upazamasamyakatvI mRtyu na pAme evuM kahyuM che. tathA ema ame sAMbhaLyuM paNa che te gAthA A pramANe - aNabaMdhodayamAugabaMdhaM, kAlaM ca sAsaNo kuNaI / / uvasamasammadiTThI, cauNhamikkaM pi no kuNaI // anaMtAnubaMdhIno baMdha, udaya, AyuSyabaMdha, ane mRtyu, A cAre kAryo sAsvAdanI kare che. paraMtu upazamasamyagdaSTi cAramAMthI eke kArya karato nathI. to upazama samyagdaSTi upazama zreNimAM mRtyu pAmIne anuttaramAM jAya te vAta kema ghaTe? ane aparyApta jIvabheda kema ghaTe ? uttara - upazamasamyagdaSTi jIva uparokta cAra kAryo karato nathI tethI mRtyu pAmato nathI. A vAta sAcI che paraMtu te anAdi mithyAtvI prAthamika je upazama samyaktva pAme che tene AzrayIne jANavuM. paraMtu zreNI saMbaMdhI upazamane AzrayI na jANavuM. kAraNa ke saptatikAnI cUrNimAM samyagdaSTi deva-nArakImAM nAmakarmano 25 ane 27 no udaya kahyo che. ane tyAM nArakI phAyika samyagdaSTi tathA samyakatvamohanIyana antima grAsa vedanAra vedaka samyagdaSTi mAtra ja kahyA che ane devo trividha samyagdaSTi kahyA che. tethI devone aparyAptAvasthAmAM upazamasamyakatva kaheluM che. te pATha A pramANe "vLavI sattAvIsoyA tevarA paDu, nero ghavAyAsaduddI, tevo tivisammadiThThIvi' tethI zreNI saMbaMdhI pArabhavika upazama samyakatva devabhavamAM aparyAptAvasthAmAM saMbhavI zake che. tathA paMcasaMgrahamAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa upazama samyakatvamAM saMzI paryApta-aparyAptA ema be jIvabheda kahyA che 3vasanmi to sanI' tethI saptatikAcUrNi ane paMcasaMgrahanA AdhAre ahIM paNa upazama samyaktvamAM be jIvabheda kahyA che. prazna :- upazamazreNimAM bhavakSaye marI anuttaramAM utpanna thanArane aparyAptAvasthAmAM upazamasamyakatva hoya che evuM upara kahevAmAM AvyuM. paraMtu zatakacUrNinI apekSAe te barAbara lAgatuM nathI. kAraNa ke zatakanI cUrNimAM kahyuM che ke upazama zreNImAM upazamasamyakatvI mRtyu pAme che. anuttarasuramAM utpanna paNa thAya che. paraMtu te jIvane devabhavanA prathama samayathI ja samyakatvamohanIyano udaya zarU thAya che tethI aparyAptAvasthAmAM "kSAyopathamika" ja samyakatva hoya che. upazamasamyakatva hotuM nathI. te pATha A pramANe che. no 3vasamasaddikI 3vasaEseDhIkha Rtti karei so paDhamasamae ceva sammattapuMjaM udayAvaliyAe choDhUNa sammattapuggale veei, teNa na uvasammasammaddiTThI apajjattago labbhai" ityAdi / uttara :- A viSayamAM matAntara che. keTalAka AcAryo ema mAne che ke upazamazreNimAM upazamasamyakuvI bhavakSaye mRtyu pAme, paraMtu te jIvone parabhavanA prathamasamayathIja samyakatvamohanIya karmano udaya thavAthI AvA jIvo kSayopazamasamyakatvavALA bane che. te mate upazamasamyakatvamAM phakta saMjJI paryApta eka ja jIvabheda saMbhave che paraMtu aparyApta jIvabheda ghaTato nathI. Avo mata zatakacUrNikArAdino che. ane bIjA keTalAka AcAryono mata evo che ke anuttaramAM jatA A jIvone te bhAvamAM paNa aMtarmuhUrta kALa sudhI upazamasamyakatva hoya che. teonA mate upazamasamyakatvamAM saMjJI paryApta - aparyApta bane jIvabheda saMbhave che. A mata saptatikAcUrNikAra ane paMcasaMgrahakArano che. tathA trIjo mata evo paNa che ke upazamazreNImAM bhavakSaye marIne anuttaramAM janArA kSAyikasamyakatvI ja hoya che. ane je upazamasamyakatvI che. te to niyama kALakSaye ja nIce utare che. mRtyu pAmatA ja nathI ane anuttaramAM jatA ja nathI. teonA mate upazamasamyakatvamAM saMjJI paryApta eka ja jIvabheda ghaTe che. ItyAdi vizeSacarcA zAstrAntarathI jANavI. pAlezyA ane zuklalezyA mArgaNAmAM paNa A ja be jIvabheda hoya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A banne leNyA zubha che. ekendriyAdi zeSa 12 jIvasthAnakomAM AvA zubha pariNAmo saMbhavatA nathI. tethI saMjJI paMcendriya paryAptA ane aparyAptA (ta paNa karaNA paryAptA) ema be jIvabheda ja A be zubhalezyAmAM saMbhave che. tathA saMjJI-asaMjJI mArgaNAmAMthI saMjJImArgaNAmAM paNa A ja be bheda hoya che. A saMjJI mArgaNAmAM aparyAptA (labdhi-karaNa ema) banne rIte hoI zake che. A pramANe A gAthAmAM kula 13 mArgaNAomAM be jIvasthAnaka hoya che ema samajAvyuM. meM 14 tamasanniapajajuyaM, nare sabAyara apaja teue| thAvara igiMdi paDhamA, cau bAra asanni dudu vigle|| 15 // (tadasaMjJiaparyAptayutaM, nare sabAdarAparyAptaM tejasi / sthAvaraikendriyeSu prathamAni catvAri, dvAdazAsaMjJini, dve dve vikaleSu // 15 // ) zabdArtha tam te saMjJIddhika, ! padamA 3= prathamanAM cAra jIvasthAnaka manapajJanuyaM asaMjJI aparyAptayukta, hoya che. no manuSyagatimArgaNAmAM, | vAra ani=asaMjJImArgaNAmAM bAra savAyanA M= bAdara aparyAptA sahita, jIvabheda hoya che. teDap= tejolezyAma, | kuTu- be be jIvabheda, thAvarasiMdri-pAMca sthAvara ane ekendriyamAM vijo vikalendriyamAM hoya che. gAthArtha :- manuSyagatimAM te (uparokta) be jIvabhedone asaMjJI aparyAptayukta karatAM kula 3 jIvabheda hoya che. tejolezyAmAM te (uparokta) be jIvabhedone bAdarAparyApta sahita karatAM kula 3 jIvabheda hoya che. pAMca sthAvara ane ekendriya mArgaNAmAM prathamanAM cAra jIvasthAnaka hoya che. asaMjJamArgaNAmAM bAra jIvasthAnaka, ane vikalendriyamAM be be avasthAnaka hoya che. manapA vivecana :- manuSyagati mArgaNAmAM uparanI gAthAmAM kaheluM saMjJiddhika tathA asaMjJI aparyApta ema kula 3 jIvabheda hoya che. je garbhaja manuSyo che te saMjJI che temAM paryAptA-aparyAptA be bheda hoya che. paraMtu garbhaja manuSyonA maLa, mUtra, zlekha, vamana, pitta, zukra, zoNita, parU (rasI) tathA jIvavinAnA klevaromAM, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 maithunakrIDAmAM, nagaranA khALomAM vagere 14 azucisthAnomAM je saMmUrNima manuSyo utpanna thAya che. te aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA zarIravALA, asaMjJI mithyAdaSTi, ajJAnI, sarva paryAptio vaDe aparyAptA ane aMtarmuhUrtanA ja AyuSyavALA kALa kare che AvuM prajJApanA sUtranI TIkAmAM pU. zrI AryazyAmAcArye kahyuM che. te sarve saMmUrNimamanuSyo asaMjJI che ane labdhiaparyAptA (svayogya paryApti pUrNa karyA vinA) ja mare che. tethI asaMjJI aparyAptA jIvabheda paNa saMbhave che. ema garbhamAM be ane saMmUrNimamAM eka ema kula 3 jIvasthAnaka manuSyagati mArgaNAmAM ghaTe che. tejolezyA mArgaNAmAM saMkSiddhika uparAMta bAdara aparyAptA ekendriya ema kula 3 avasthAnaka hoya che. naraka vinAnI traNa gatinA saMjJI paMcendriya jIvone karaNAparyAptAvasthAmAM ane paryAptAvasthAmAM A tejolezyA saMbhavI zake che tathA jyotiSkadevo ane saudharmaizAna devalokanA devo to kevaLa tejolezyAvALA che. tathA bhavanapati-vyaMtaramAM paNa prathamanI cAra lezyA hovAthI tejalezyA che. A bIjA devaloka sudhInA devo marIne mamatvanA kAraNe ratno, jalAzayo ane kamaLomAM janme che tyAre bAdara ekendriyanA bhavamAM paNa aparyAptAvasthAmAM keTaloka samaya pUrvabhavasaMbaMdhI tejovezyA hoya che. tethI bAdara aparyAptA (karaNaparyAptA) ekendriya sahita kula 3 jIvabheda tejalezyAmAM saMbhave che. ahIM karaNAparyAptA jANavA. kAraNa ke labdhi aparyAptAmAM uparokta devo janmatA nathI. kAyamArgaNAmAM pRthvIkAyAdi pAMca sthAvarakAyamAM, tathA IndriyamArgaNAmAMthI ekendriyamArgaNAmAM prathamanAM cAra jIvasthAnaka hoya che sUkSma aparyApta, sUkSma paryApta, bAdara aparyApta ane bAdara paryAptA A cAra jIvasthAnaka jANavAM. pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, ane ekendriya ema kula 6 mArgaNAmAM uparokta cAra jIvabhedo ja ghaTe che. te mArgaNAmAM beIjiyAdi bhedo saMbhavatA nathI. asaMjJImArgaNAmAM prathamanA 12 jIvabhedo saMbhave che. asaMjJI mArgaNA hovAthI saMjJInA be bheda saMbhavatA nathI. ekendriyathI saMmUrchAima paMcendriya sudhInA sarve jIvo dIrdhakAlikI saMjJA rahita hovAthI asaMjJI ja kahevAya che tethI sUkSma paryAptA-aparyAptA Adi prathamanA bAra bhedo saMbhave che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 beIndriya, teIndriya ane caurindriya ema traNa mArgaNAmAM potapotAnA - paryAptA-aparyAptA ema be be jIvasthAnako hoya che. A pramANe A gAthAmAM kula 12 mArgaNAmAM jIvasthAnaka samajAvyAM. te 15 che dasa carama tase ajayAhAragatiritaNukasAyaduannANe / paDhamatilesAbhaviyara acakkhunapumicchi savve vi // 16 // (daza caramANi trase ayatAhArakatiryaktanukaSAyavyajJAneSu / prathamatrilezyAsu bhavyetarAcakSurnapumithyAtve sarvANyapi // 16 // ) zabdArtha = daza avasthAnako, paddhatinetAnuM prathamanI traNa vezyA, varama= antima, chellAM, maviyara bhavya ane abhavya, tare trasakAyamAM varakunacchika acakSudarzana, gayAda = avirati, AhArI, napuMsakaveda,mithyAtvamAM tiritay= tiryagnati, kAyayoga, bevi- badhA ja jIvabhedo hoya che. vAyaDuganAne- cAra kaSAya ane be ajJAna, ' gAthArtha :- trasakAyamAM antima 10 jIvasthAnaka, avirati, AhArI, tiryaMcagati, kAyayoga, cArakaSAya, be ajJAna, prathamanI traNa vezyA, bhavya, abhavya, acakSudarzana, napuMsakaveda, ane mithyAtvamArgaNAmAM sarve jIvabheda saMbhave che . 16 vivecana - kAyamArgaNAnA cha uttarabhedomAMthI trasakAyamArgaNAmAM sUkSmabAdara ekendriya paryAptA ane aparyAptA ema 4 bheda tyajIne beindriya paryAptA-aparyAptAdi antima 10 jIvasthAnaka hoya che. kAraNa ke beindriyAdi jIvo ja trasanAmakarmanA udayavALA hovAthI ane duHkha-sukhanA saMjogomAM icchA mujaba gamanazIla hovAthI trasa kahevAya che. avirati, AhArI, tiryaMcagati, kAyayoga, krodhAdi cArakaSAya, matizruta be ajJAna, kRSNAdi prathamanI traNa vezyA, bhavya-abhavya, acakSudarzana, napuMsakaveda ane mithyAtva ema kula 18 mArgaNAmAM sarva jIvabhedo hoya che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caude cauda jIvasthAnaka uparokta mArgaNAmAM saMbhave che kAraNa ke avirati Adi uparokta aDhAre mArgaNAo caude avasthAnakamAM vyApta che. vizeSatA eTalIja che ke acakSudarzanamAM cauda jIvasthAnaka kahyAM tyAM sAta aparyAptA jIvabheda kema-ghaTe? kAraNa ke sAta aparyAptAne zarIranI racanA ane IndriyonI racanA cAlu hovAthI paripUrNa Indriyo banI nathI. tethI jema cakSu banI nathI mATe cakSudarzana na hoya, tema zeSa Indriyo paNa hA banI nathI tethI cakSu sivAyanI zeSa IndriyothI jANavAnA svarUpavALuM acakSudarzana sAta aparyAptAmAM kevI rIte saMbhave ? AvA praznano uttara ema samajavo ke 3yo takSaNam tattvArtha sUtra 2/8 thI upayoga e jIvanuM lakSaNa hovAthI koIne koI upayoga to jIvamAM hoya ja che. te upayoga sAkAra ane nirAkAra ema be prakArano che. vigrahagatimAM ane IndriyaracanA na thAya tyAM sudhI aparyAptAvasthAmAM pudagalonI banelI dravyendriyono abhAva hovA chatAM paNa ane manovargaNAnA banelA manano paNa abhAva hovA chatAM jJAnAvaraNIya karmanA layopazama janya bhAvendriyo hovAthI jema mati-zruta-avadhi Adi sAkAropayoga hoya che tema darzanAvaraNIyakarmanA kSayopazamananya nirAkAra upayoga rUpe darzana paNa bhAvendriyane AzrayI hoya che tathA vigrahagatimAM vartatA avadhijJAna vinAnA jIvane koIne koI darzana hovuM ja joIe. kAraNa ke jJAna ane darzana e sAmAnya-vizeSa upayogAtmaka che ane upayoga e jIvanuM lakSaNa che mATe bhAvendriyane AzrayIne vigrahagatimAM tathA aparyAptAvasthAmAM paNa acakSudarzana hoya che ema jANavuM napuMsakaveda ahIM strI-puruSAdinA zarIrAkAra rUpa dravyaveda na samajatAM bhoganI abhilASA rUpa bhAvaveda jANavo. kAraNa ke ekendriyAdi sarva jIva- * sthAnakomAM ubhayanA bhoganI abhilASA rUpa avyaktapaNe napuMsakaveda hoya che. kAraNa ke chaThThA karmagraMthamAM napuMsakavedanA udayanA bhAMgA sarvatra gaNelA che. mithyAtva mArgaNAmAM paNa sarva jIvabhedo hoya che tyAM ekendriyAdi jIvomAM "anAbhoga" mithyAtva jANavuM kAraNa ke viziSTa caitanyazakti vikaselI na hovAthI tattvajJAnanA abhAva rUpa mithyAtva tyAM hoya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 uparokta 18 mArgaNAmAM sAta aparyAptA je lIdhA te labdhi ane karaNa ema banne aparyAptAnI apekSAe saMbhavI zake che. A pramANe A gAthAmAM kula 19 mArgaNAmAM jIvabheda samajAvyA che // 16 pajasannI kevaladuge, saMjamamaNanANa desamaNamIse / paNa carima pajja vayaNe, tiya cha va pajjiyara cakkhumi // 17 // ( paryAptasaMjJI kevaladvike, saMyamamanojJAnadezamanomizreSu / paJca caramaparyAptAH vacane, trINi SaD vA paryAptetarANi cakSuSi // 17 // zabdArtha: panasanI=paryAptA saMjJIpaMcendriyamAtra ja paLa- pAMca jIvabheda, vato- kevaladdhikamAM hoya che. saMnama= sAmAyikAdi pAMca cAritra, maLanALa= mana:paryavajJAna, resa- dezavirati, maLa= manoyoga, mIse- mizra (samyaktva)mAM, varimavapna chellA paryAptA, yajJe= vacanayogamAM hoya che tiya che va=traNa athavA cha mniyar= paryAptA ane aparyAptA, |cavavuMmi- cakSudarzanamAM hoya che . gAthArtha :- kevaladvika, pAMca saMyama, mana:paryavajJAna, dezavirati, manoyoga, mizrasamyaktva, ema kula 11 mArgaNAmAM mAtra paryApta saMjJI paMcendriya eka ja jIvabheda hoya che. vacana yogamAM chellA pAMca paryAptA jIvabheda saMbhave che ane cakSudarzanamAM traNa athavA cha jIvabheda hoya che. 5 17 u vivecana :- kevalajJAna, kevaladarzana e kevaladvika, sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSma saMparAya, ane yathAkhyAta ema pAMca cAritra, manaHparyavajJAna, dezavirati, manoyoga, ane mizrasamyaktva ema kula 11 mArgaNAmAM mAtra eka saMjJI paMcendriya paryApta ja jIvabheda hoya che. zeSa 13 jIvasthAnakomAM kevalajJAnAdi, sAmAyikAdi, ane mana:paryavAdi A mArgaNAo saMbhavatI nathI. ahIM kevalajJAnI ane kevaladarzanImAM saMkSI paryApta je jIvabheda kahyo te dUra dUra dezAntaramAM rahelA manaHparyavajJAnIoe ane anuttaravAsI devoe pUchelA praznonA uttara ApavAmAM vaparAyelA manovargaNAnA pudgalajanya Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 dravyamanane AzrayI jANavo. kAraNa ke kevalajJAnI kSAyikabhAvavALA hovAthI kSayopazamabhAva rUpa bhAvamana teone hotuM nathI. tethI zAstromAM kevalIbhagavantone to sanI nokaranI paNa kahyA che. A 11 mArgaNAmAM je saMjJI paryApta kahyo che te labdhiparyApta ane karaNaparyApta ema banne paryAptAnI apekSAe samajI levuM. vacanayoga mArgaNAmAM beIndriya, indriya, caurindriya, asaMjJI paM. ane saMjJI paM. ema antima pAMca paryAptA jIvabheda jANavA. kAraNa ke bIjA jIvasthAnakomAM bhASA ja saMbhavatI nathI. ekendriyanA 4 bheda bhASAladhirahita che. ane beinDiyAparyAptAdimAM bhASAparyApti samApta thayelI na hovAthI bhASAlabdhi nathI. cakSudarzanamArgaNAmAM antima traNa paryAptA jIvasthAnaka hoya che. caurindriya, asaMjJI paM. ane saMjJI paM. A traNa paryApta jIvabheda temAM hoya che kAraNa ke caurindriyathI cahyuM hovAthI A traNa paryAptAne ja cakSudarzana saMbhave che. zeSa jIvasthAnakomAM cakSu ja na hovAthI cakSudarzana kahyuM nathI. ahIM keTalAka AcAryo A cakSudarzana mArgaNAmAM caurindriyAdi traNa paryAptA ane e ja traNa aparyAptA ema cha jIvabheda paNa mAne che. teonuM kahevuM evuM che ke caurindriyAdi jIvone indriya paryApti pUrNa thAya eTale cakSanI racanA banI ja jAya che. ane haju zvAsa tathA bhASAdi zeSa paryAptio apUrNa hovAthI te jIvo aparyAptA che. mATe karaNAparyApta evA A traNa jIvabhedo paNa cakSudarzanamAM saMbhavI zake che. jethI kula cha bheda saMbhave che. ema teonuM kahevuM che. paMcasaMgrahanI mUla TIkAmAM kahyuM cha karaNAparyApteSu caturindriyAdiSu indriyaparyAptau satyAM cakSurdarzanaM bhavatIti" jethI karmagraMthakAre A mUlagAthAmAM traNa athavA cha jIvabheda hoya ema kahyuM che. A pramANe A gAthAmAM kula 13 mArgaNAomAM jIvabheda kahyA. che 17 che thInarapaNiMdi caramA cau, aNahAre du saMni cha apajA / te suhuma apaja viNA, sAsaNi itto guNe vucchaM // 18 // (strInarapaJcendriyeSu caramANi catvAri, aNAhAre dvau saMjJinau SaDaparyAptAH te sUkSmAparyAptaM vinA, sAsvAdane itaH guNAn vakSye // 18 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thInaraniMti- strIveda, purUSaveda, ane paMcendriyajAtimAM, varamA vaDa= chelA cAra jIvabhedo hoya che. JaLahAre- aNAhArI mArgaNAmAM, TusaM=i saMziddhika, ane jIJapA= cha aparyAptA, 75 zabdArtha: te= te ATha jIvabhedamAMthI suhumaJapanna viLA= sUkSma aparyAptA vinA, sAsani= sAsvAdanamAM, to- ahIMthI AgaLa, muLe guNasthAnakone, vuO kahIza. gAthArtha :- srIveda, puruSaveda ane paMcendriyamArgaNAmAM antima cAra jIvasthAnaka hoya che. aNAhArI mArgaNAmAM saMzIparyAptA-aparyAptA be, ane cha aparyAptA ema kula 8 jIvabheda hoya che. te AThamAMthI sUkSma aparyAptA vinA zeSa 7 jIvabheda sAsvAdane hoya che. have pachI A ja bAsaTha mArgaNAo upara ame cauda guNasthAnaka kahIzuM. // 18 5 vivecana :- srIveda, puruSaveda, ane paMcendriyajAti ema kula 3 mArgaNAomAM saMzI-asaMjJI paryApta ane aparyApta ema antima 4 jIvabheda jANavA. jo ke siddhAntamAM ekendriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA sarve paNa jIvo asaMzI ane napuMsaka ja kahyA che. eTale strIvedamAM ane puruSavedamAM asaMjJI paMcendriyanAM be bheda ghaTI zakatA nathI. to paNa siddhAntano te pATha ''abhilASA'' rUpa bhAvavedane AzrayI jANavo. paraMtu strIAkAre zarIra ane puruSAkAre zarIra maLavA rUpa je dravyaveda che. te asaMzIpaMcendriyamAM paNa hoya che. jethI strIveda ane puruSavedamAM asaMzInA banne bheda saMbhave che. bhagavatIsUtramAM Avo pATha che ke "tenuM aMte aniyaMttvayitivigoLiyA philthiveyA risarveya napuMsAveya ? zauyamA ! no thiyeya, no pusiveyA, napuMsAveyatti'' A pATha bhAvavedane AzrayI jANavo. tathA paMcasaMgrahanI mUlaTIkAmAM kahyuM che ke 'yadyapi cAsaMjJiparyAptAparyAptau napuMsako, tathApi strIpuMsaliMgAkAramAtramaMgIkRtya strInuMsAvutAvitti'' A pATha zarIrAkAra rUpa dravyaveda AzrayI jANavo. jethI vivAda na samajavo. tathA A strIveda ane puruSavedamAM je saMzI-asaMjJI aparyAptA lIdhA che. te niyamA karaNAparyAptA ja levA. kAraNa ke labdhiaparyAptA sarve 44 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamA nupasaka ja hoya che. paMcendriya mArgaNAmAM labdhi ane karaNa ema banne prakAranA aparyAptA saMbhavI zake che. aNAhArI mArgaNAmAM saMjJI paryApta-aparyApta ema saMkSiddhika tathA zeSa che aparyAptA ema kula 8 jIvabheda saMbhave che. ahIM je sAte aparyAptA lIdhA te vigrahagatimAM vadhAremAM vadhAre che athavA traNa samaya sudhI jIva aNAhArI maLe che. te AzrayI jANavA. ane je saMjJI paryApta jIvabheda kahyo te kevalIsamuddhAtamAM trIjA-cothA ane pAMcamA samayane AzrayI tathA ayogIkevalI AzrayI jANavo. kAraNa ke teramA-caudamA guNaThANe paNa dravyamana AzrayI "saMjJI kahevAya che. jo ke caudame guNaThANe to dravyamAna paNa nathI to paNa terame bhUtakALamAM dravyamAna hatuM. tethI vartamAnamAM teno upacAra karIne dravya nikSepe caudame paNa saMjJI kahevAya che. AgaLa AvatI 19mI gAthAmAM saMjJImArgaNAmAM caude guNasthAnako kahyAM che. ahIM sAta aparyAptA te labdhi ane karaNa banne rIte hoI zake che. tevI ja rIte saMjJI paryAptA paNa labdhi ane karaNa bane rIte hoI zake che. kahyuM che ke viggahagaimAvannA, kevaliNo samuhayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA, sesA AhAragA jIvA // 1 // sAsvAdanamArgaNAmAM uparokta AThamAMthI eka sUkSma aparyApyA vinA zeSa sAta jIvabhedo saMbhave che. eTale ke cha aparyAptA ane saMjJI paryApto ema kula sAta jIvasthAnaka hoya che. sAsvAdanaguNasthAnakavALA jIvo kaMIka vizuddha pariNAmavALA che. tethI sUkSma ekendriya jevA sthAnamAM bhavasvabhAve ja utpanna thatA nathI. tethI sUkSma aparyApta jIvabheda tyajI dIdhela che. bAkInA cha aparyAptA te paNa karaNa aparyAptA ja levA. labdhi aparyApta na levA. kAraNa ke labdhi aparyAptAmAM sAsvAdanI na upaje. saMjJI paMcendriya paryApto jIva prAthamika upazama pAmI, upazamasamyakatvathI paDI, vamatAM sAsvAdane Ave te samaye ja AyuSya pUrNa thavAthI mRtyu pAmI sAsvAdana laIne bAdara ekendriyAparyAptAdi cha e aparyAptAmAM pUrvabaddhAyuSyane anusAre jaI zake che zreNIsaMbaMdhI upazama jo vicArIe ane te baddhAyu laIe to niyama anuttaramAM ja jato hovAthI samyakatvaguNaThANAthI nIce utarato nathI arthAt sAsvAdane jato nathI ane jo abaddhAyuSka hoya to zreNithI paDato sAsvAdane paNa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 / AvI zake che. paNa te jIve parabhavanuM AyuSya bAMdheluM nathI ane upazamasamyakatva ja raheluM hovAthI bAMdhavAno paNa yoga maLyo nathI. mATe sAsvAdana Ave paraMtu tyAM mRtyu na pAme, pahele guNaThANe jaI parabhavAyuSya bAMdhI pachI ja mRtyu pAme, te samaye sAsvAdana nathI. tethI zreNI saMbaMdhI upazamathI paDatA jIvane sAsvAdane saMjJI paryApta eka ja jIvabheda saMbhave, paraMtu cha aparyAptA jIvabheda na saMbhave. koI koI sthAne (kammapayaDi upazamanA karaNa gAthA 63mAM) evuM paNa Ave che ke zreNImAM bhavakSaye mare to mAtra anuttaramAM ja jAya ema nahIM paraMtu) vaimAnika deva thAya. A vivakSA vicArIe to vaimAnikanA koIpaNa devalokanuM AyuSya bAMdheluM paNa saMbhave che. te jIva upazamazreNImAM jo bhavakSaye na mare ane kAlakSaye paDe ane sAsvAdane Ave to mRtyu pAmI sAsvAdana laI vaimAnikamAM jaI zake che te kAle saMjJI aparyApta (karaNa aparyApta) jIvabheda paNa ghaTI zake che A pramANe A gAthAmAM kula pAMca mArgaNAmAM jIvasthAnaka kahyAM. ema bAsaThe mArgaNAomAM jIvasthAnaka dvAra pUrNa karI have ame te ja bAsaTha mArgaNAomAM guNasthAnaka samajAvIzuM. (14mI gAthAmAM 13, 15mI gAthAmAM 12, 16mI gAthAmAM 19, 17mI gAthAmAM 13, ane aDhAramI gAthAmAM 5 ema 62 mArgaNAmAM jIvabheda kahyA. tenuM vadhu spaSTa citra (koSTaka-Tebala) pRSTha naM. 120 upara Avela che.) [ 18 paNa tiri cau suranirae, narasaMnipaNiMdibhavvatasi savve / igavigalabhUdagavaNe, du du egaM gaitasaabhabve // 19 // (paJca tirazci, catvAri suranarakayo, narasaMjJipaMcendriyabhavyatraseSu sarvANi / ekavikalabhUdakavanaspatiSu dve dve, ekaM gatitrasAbhavye // 19 // ) zabdArtha paNa= pAMca, tiryaMcagatimAM, ravitti- ekendriya-vikalendriyamAM, 3= cAra, mUvine= pRthvI, pANI ane suranarapa= deva-narakagatimAM, | vanaspatimAM, narasaMni- manuSyagati, saMjJimArgaNA, | 3 3= be be, paHi - paMcendriyajAti, | = eka, matra= bhavya, tasi= trasakAyamAM, | DuiMtasamance gatitrasa ane sarve- sarvaguNasthAnako hoya che. | abhavyamArgaNAmAM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 gAthArtha - tiryaMcagatimAM 5 guNasthAnaka, deva-narakagatimAM cAra guNasthAnaka, manuSyagati, saMjJI, paMcendriya, bhavya ane trasakAyamArgaNAmAM sarvaguNasthAnaka hoya che. ekendriya, vikasendriya, pRthvIkAya, aplAya, ane vanaspatikAyamAM be be guNasthAnaka, gati=sa ane abhavyamAM eka ja guNasthAnaka hoya che. te 19 // vivecana - have bAsaTha mArgaNAomAM 14 guNasthAnako samajAvAya che tiryaMcagati mArgaNAmAM mithyAtvathI mAMDIne dezavirati sudhInAM pAMca guNasthAnaka hoya che tyAM bhavasvabhAve ja sarvaviratino saMbhava nathI. tiryaMcamAM traNa samyakatva hoI zake che. prAthamika upazama, ane kSayopazama A be samyakatva tiryaMca gatimAM pAmI zakAya che. kSAyika pAmI zakAtuM nathI. paraMtu pUrvabaddhAyu manuSya sAyika pAmI yugalikatiryaMcamAM jaI zake che. A rIte traNa samyakatva hovAthI cothuM guNaThANuM tyAM che. tathA jAtismaraNAdi jJAna thavAthI zrAvakanAM keTalAMka vrato tiryaMcamAM paNa hoya che tethI dezavirati guNasthAnaka paNa ghaTe che. chatAM eTaluM vizeSa che ke tiryaMcagatimAM cothe guNaThANe traNe samyakatva hoya che. paraMtu dezavirati guNaThANe upazama ane kSayopazama ema be ja hoya che kSAyika saMbhavatuM nathI. kAraNake kSAyika yugalikamAM ja hoya che. ane tyAM dezavirati nathI. devagati ane narakagatimAM prathamanAM cAra guNasthAnako hoya che. bhavasvabhAve ja deva-nArakIne dezavirati ke sarvavirati hotI nathI. tethI zeSa guNasthAnaka nathI. samyakatva traNe hoya che. paraMtu kSAyika pUrvabhavathI lAveluM hoya che. upazama tyAM banne bhavamAM navuM pAmI zakAya che. kSayopazama samyakatva banne bhavamAM navuM pAmI zakAya che. paraMtu pArabhavika kSayopazama phakta devamAM ja hoya che. kAraNa ke kSayopazama samyakatva laIne narakamAM javAtuM nathI. manuSyagati, saMjJImArgaNA, paMcendriyamArgaNA, bhavya ane trasakAya, A pAMca mArgaNAmAM cauda guNasthAnako hoya che. A mArgaNAo sarva guNasthAnakomAM saMbhavI zake che. ekendriya, vilendriya, pRthvIkAya, aplAya ane vanaspatikAya, ema kula 7 mANAomAM prathamanAM be guNasthAnako saMbhave che. tyAM mithyAtva to sarvatra hoya ja che. paraMtu sAsvAdana guNasthAnaka, pUrvabhavamAM upazama pAmI vamI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 sAsvAdane AvI mRtyu pAmI tejovAyu vinAnA bAdara ekendriyamAM, vikalendriyamAM ane pRthvIkAya-aSkAya tathA vanaspatikAyamAM janma pAmatA labdhithI paryAptA ane karaNathI aparyAptA A jIvomAM prAraMbhanA kaMIka nyUna cha AvalikA kALa mAtra sudhI hoI zake che. viziSTa vizuddhi na hovAthI zeSa guNasthAnako tyAM saMbhavatAM nathI. gatitrasamAM ane abhavyamAM mAtra mithyAtva eka ja guNasthAnaka hoya che. je jIvo gamanakriyA mAtrathI trasa che. paraMtu trasanAmakarmanA udayathI trasa nathI te gatitrasa kahevAya che. agni eka vRkSa upara lAgyo hoya to pAsenA jhADomAM paNa vyApe che. tethI gamanazIla che ane vAyu to sadA vaheto ja hoya che mATe gatizIla che. paraMtu sukha-duHkhanA saMjogo Ave tyAre icchApUrvaka duHkhathI bacavA ane sukhamAM joDAvApaNAnI buddhipUrvaka gati nathI. mATe vAstavika trasa nathI. te teukAya ane vAyukAyAmAM mAtra paheluM eka ja guNasthAnaka che. ane abhavyane to sadA bhavAbhinaMditA ja hovAthI mithyAtva ja hoya che. A pramANe A gAthAmAM 18 mArgaNAmAM guNasthAnako kahyAM che. je 19 che veya tikasAya nava dasa, lobhe cau ajaya du ti anANatige / bArasa acakkhucakkhusu, paDhamA ahakhAi carama caU // 20 // (vedatrikaSAye nava dasa lobhe catvAri ayate dve trINi ajJAnatrike / dvAdazAcakSuzcakSuSoH, prathamAni yathAkhyAte caramANi catvAri // 20 // ) zabdArthaveya= traNa veda, vArasa= bAra guNasthAnaka, tisAya= traNa kaSAyamAM, avaqvuluka acakSudarzana ane nava= nava guNasthAnako hoya che. sa nIme lobhamAM 10 guNasthAnaka, cakSudarzanamAM, 3 as= aviratimAM cAra, paDhamAM= prathamanAM, suti anALatiromatiajJAnAdi divaDuM= yathAkhyAta cAritramAM traNamAM be athavA traNa guNasthAnaka, I varima= chellAM cAra. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8O gAthArtha :- traNa veda, krodhAdi traNa kaSAya ema cha mArgaNAmAM nava, lobhamAM dasa, aviratimAM cAra, ajJAnatrikamAM be athavA traNa, acakSudarzana ane cakSudarzanamAM prathamanAM bAra, ane yathAkhyAta cAritramAM chellAM cAra guNasthAnako hoya che. te 20 che vivecana :- traNa vedamArgaNA ane krodhAdi traNa kaSAya ema kula cha mArgaNAomAM mithyAtvathI anivRtti sudhInAM nava guNasthAnaka jANavAM. kAraNa ke anivRttie veda ane traNa kaSAyono upazama thAya athavA kSaya thAya paraMtu udaya to TaLe ja che. tethI A cha mArgaNAmAM uparanAM guNasthAnako saMbhavatAM nathI. tathA ahIM traNa vedo "bhoganI abhilASA" rUpa bhAvaveda jANavA. je mohanIya karmanA udaya rUpa che. (zarIrAkRti rUpa dravyaveda caudamA sudhI hoya che.) lobha mArgaNAmAM sUkSmaparAya sahita kula 10 guNasthAnako jANavAM. kAraNa ke dasame guNaThANe paNa sUkSma kiTTIkRta lobhano udaya cAlu che. uparanA guNasthAnakomAM upazama athavA kSaya hovAthI lobhano udaya nathI. mATe zeSa cAra guNasthAnaka lobhamAM saMbhavatAM nathI. avirati mArgaNAmAM mithyAtvathI avirata samyagdaSTi sudhInAM prathamanAM cAra guNasthAnako saMbhave che. kAraNa ke dezavirati AdimAM virati hovAthI zeSaguNasthAnako aviratimAM saMbhavatAM nathI. ahIM jo samyakatva na AvyuM hoya ane virati (dIkSA ke zrAvakanAM vrato rUpa virati) lIdhI hoya to paNa te ekaDA vinAnA mIMDAnI jema avirati ja gaNAya che. paraMtu pAMcamuM-chaThTha guNaThANuM gaNAtuM nathI. matiajJAna, zrutaajJAna ane vibhaMgazAna A traNa mArgaNAomAM paheluM ane bIjuM ema be guNasthAnaka hoya che. cothA Adi guNasthAnakomAM samyakatva hovAthI jJAna ja hoya che. paraMtu ajJAna hotuM nathI. trIjuM guNasthAnaka je mizra nAmanuM che. tyAM jo ke yathAvasthita vastutattvano nirNaya nathI. to paNa samyajJAnanA lezathI vyAmizra hovAthI "ajJAna ja che" ema kahevAtuM nathI. tethI A traNa ajJAnamArgaNAmAM mizraguNasthAnaka kahyuM nathI. ema eka AcAryanA mate traNe ajJAnamAM be guNasthAnako kahyAM. bIjA keTalAka Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 81 AcAryonuM kahevuM evuM che ke mati ajJAnAdi traNa ajJAnamAM prathamanAM (mizra sahita) traNa guNasthAnaka hoya che. kAraNa ke trIjA mizraguNaThANe bhale samyajJAnanA lezathI mizra ajJAna hoya to paNa te ajJAna ja che. kAraNa ke zuddha samyatvamUlaka je jJAna hoya te ja jJAna kahevAya che. tevuM zuddhajJAna mizra nathI ja, mATe ajJAnamAM traNe guNaThANAM hoya che. jo AvA prakAranA jJAnanA aMzamAtranA mizraNathI tene (mizrane) jJAna kahIe ane ajJAna na kahIe to sAsvAdane paNa upazamasamyakatvavALI zuddhabhUmi hovAthI samyajJAnano aMza hovAthI bIje guNaThANe paNa ajJAna na kahevAya ane jJAna ja kahevuM paDe. jyAre karmagraMthomAM A jIva mithyAtvAbhimukha hovAthI ajJAna ja kahyuM che. mATe sAsvAdananI jema mitre paNa samyajJAnanA lavabhAganI mizratA hovA chatAM zuddha samyajJAna na hovAthI ajJAna ja kahevAya che. tethI traNa guNasthAnaka hoya che. vaLI koI AcAryo ema paNa kahe che ke trIjA mizraguNaThANe vartatA jIvo mithyAtvAbhimukha hoya to ajJAna, ane sabhyatvAbhimukha hoya to jJAna hoya che. A badhA matone dhyAnamAM rAkhIne graMthakAre ajJAnatrikamAM be athavA traNa guNasthAnaka kahyAM che. nayavizeSathI (sApekSapaNe) badhA mato yathArtha hoI zake che. cakSu-aca darzanamAM prathamanAM 12 guNasthAnako hoya che. kAraNa ke cahyuMacakuM darzana indriyajanya sAmAnya bodha rUpa hovAthI kSAyopathamika bhAva che. ane teramA-caudamA guNaThANe kSAyikabhAva che. tethI tyAM A be darzana na hoya. tathA kevalIbhagavAnane kevalajJAna-kevaladarzana hoya che eTale indriyajanya A darzano saMbhavatAM nathI. mATe cakSudarzana ane acakSudarzanamAM prathamanAM bAra guNasthAnako saMbhave che. yathAkhyAta mArgaNAmAM chellAM cAra arthAt 11 thI 14 ema cAra guNasthAnako hoya che. kAraNa ke A cAre guNasthAnakomAM kaSAyo na hovAthI jevuM vItarAga paramAtmAe kahyuM che tevuM yathArtha cAritra ahIM che. paraMtu eTalI vizeSatA che ke agiyArame kaSAyo upazamAvelA hovAthI upazamabhAvanuM yathAkhyAta, ane bAra-tera-tathA caudame guNaThANe kaSAyono kSaya karela hovAthI kSAyikabhAvanuM yathAkhyAta hoya che. temAM paNa bArame guNaThANe chAbasthika kSAyikabhAva, ane ka-4/6 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 terame-caudame kevalika kSAyikabhAvanuM yathAkhyAta hoya che. ityAdi samajI levuM. A pramANe A gAthAmAM kula 14 mArgaNAomAM guNasthAnako kahyAM. 20 che maNanANi saga jayAI, sAmAiyacheya cau dunni parihAre / kevaladugi do caramA-jayAi nava mai suohiduge // 21 // (manojJAne sapta yatAdIni, sAmAyikachedayozcatvAri dve parihAre / kevaladvike dve carame 'yatAdIni nava matizrutAvadhidvikeSu // 21 // ) zabdArthamaLanA= mana:paryavajJAnamAM, | parihAre= parihAravizuddhimAM, sa= sAta guNasthAnaka hoya che vepakevaladdhikamAM, gayArDanuM pramatta Adi, to varama-chellAM be guNasthAnaka, sAmAyache - sAmAyika ane bAyoDuMka avirati Adi. chedopasthAnIyamAM, nava= nava guNasthAnaka, vaDa= cAra, masudi mati, zrata ane ni= be guNasthAnaka, avadhiddhikamAM. gAthArtha - mana:paryavajJAnamAM pramattAdi sAta, sAmAyika ane chedapasthApanIyamAM pramattAdi cAra, parihAravizuddhimAM pramattAdi be, kevalabrikamAM chellAM be, ane mati-zruta-avadhiddhikamAM avirati Adi nava guNasthAnako hoya che. 21 che - vivecana :- mana paryavajJAnamArgaNAmAM chaThThA pramattaguNasthAnakathI bAramA kSINamoha sudhInAM kula sAta guNasthAnako hoya che. mana:paryavajJAna e eka labdhivizeSa hovAthI apramatta guNaThANe ja ghaNI jayaNAvALA sAdhune ja utpanna thAya che. paraMtu pramattane mana:paryavajJAna utpanna thatuM nathI. tathA apramatte paNa badhA munine utpanna thatuM nathI. chatAM apramatte mana:paryavajJAna pragaTa thayA pachI pramatte AvI zake che. tethI mana:paryavajJAnamAM pramattathI sAta guNaThANAM hoya che. upazama ane kSapakazreNimAM paNa jJAnAvaraNIya karmano kSAyopathamika bhAva ja hovAthI mana:paryavajJAna saMbhavI zake che. tera-caudame guNaThANe kSAvikabhAva che Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 ane A mana:paryava jJAna lAyopathamika bhAvanuM che. tethI terame caudame guNaThANe mana:paryavajJAna hotuM nathI. tathA A jJAna viziSTalabdhi rUpa hovAthI prathamanAM pAMca guNaThANAmAM paNa thatuM nathI. sAmAyika ane chedopasthApanIya ema be cAritramAM pramattAdithI (6 thI 9 sudhI) cAra guNasthAnaka hoya che. A banne cAritro sarvavirati svarUpa che. ane mohanIyanA kSayopazamathI pragaTa thAya che. tethI chake, sAtame ane AThame sAyopathamika bhAvanAM A be cAritro hoya che. tathA navamA guNaThANe upazamazreNistha jIvane mohanIyano upazama haju cAlu hovAthI pUrNa upazama na hovAthI jo ke kSAyopathamika bhAvanAM ja A be cAritro che to paNa gAthA 70mAM navame upazamabhAvanAM A be cAritro kahyAM che. te upacArathI jANavAM ane kSapakazreNistha jIvane mohanIyanA kSayathI kSAyikabhAvanAM A be cAritro upazamazreNInI jema navame hovAM joIe paraMtu lapaka zreNImAM mohanIyano haju pUrNa kSaya thayela na hovAthI zAstrakAroe navame guNaThANe kSayopazama bhAvanAM A be cAritro gaNyAM che. ema A be cAritro chaThThAthI navamA sudhI ane kula be bhAvavALAM hoya che. dasamA guNaThANe mAtra sUkSmakiTTIkRta lobhanA ja udayavALA cAritrane "sUkSmasaMparAya" cAritra tarIke juduM cAritra kayuM che. tethI A be cAritro navamA guNasthAnaka sudhI ja hoya che. tathA parihAravizuddhicAritravALA AtmAo upazamazreNI ke kSapakazreNI prAraMbhatA nathI. tethI apUrvakaraNAdi zeSa guNasthAnako parihAravizuddhimAM hotAM nathI. kevalajJAna ane kevaladarzana A be mArgaNAomAM antima be guNasthAnako (teramuM ane caudamuM) hoya che. A banne jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIyanA kSayathI ja thAya che. arthAt sAyikabhAvanA guNo che ane kSAyikajJAna-darzana terame-caudame ja hoya che. tethI zeSa guNasthAnako hotAM nathI. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane avadhidarzana ema kula cAra mArgaNAmAM avirata samyagdaSTithI prAraMbhIne bAramA kSINamoha sudhInAM nava guNasthAnako hoya che. kAraNa ke prathamanAM mithyAtvAdi traNa guNasthAnakomAM samyakatva na hovAthI jJAna ja kahevAtuM nathI. paraMtu ajJAna ja kahevAya che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 84 tethI prathamanAM traNa guNasthAnaka kahyAM nathI. tathA antima be guNasthAnakomAM sAyikabhAva che ane A guNo lAyopathamika bhAvanA che tethI teramu-caudamuM guNasthAnaka A cAramAM kahyuM nathI. prazna- matijJAna, zrutajJAna, ane avadhijJAna A traNa mArgaNAmAM 4 thI 12 guNasthAnaka kahyAM te ucita lAge che. kAraNa ke vizeSopayogamAM ja samyagU ane mithyA bheda paDI zake che. dUrathI khUNAmAM paDelI kALI vastune joI A sarpa che ke A rajjA che ema jANavAthI samyagU athavA miththAbodha hoI zake che. tethI ja jainazAstromAM prathamanAM traNa guNaThANe samyakatva na hovAthI matiajJAnAdi traNa ajJAna ane cothAthI samyakatva hovAthI matijJAnAdi yathAyogya pAMca jJAno kahyAM che. paraMtu "A kaMIka che" evA anAkAropayogakALe sarpa ke rajjAnA nirNaya tarapha DhaLato bodha na hovAthI samyagU ke miththA saMbhavatuM nathI tethI ja anAkAropayogavALAM cakSudarzana ane acakSudarzana 1 thI 12 guNaThANAM sudhI kahevAya che. sArAMza ke darzanopayogamAM spaSTa bodha na hovAthI samyaga-mithyA bheda nathI ane jJAnopayogamAM spaSTabodha hovAthI samyaga-mithyA bheda che. to avadhidarzanamAM graMthakAre 4 thI 12 guNaThANAM kema kahyAM ? cakSuacakSunI jema 1 thI 12 guNaThANAM kema na kahyAM ? tathA prathamanA traNa guNasthAnakavartI jIvomAM matiajJAna ane zrutaajJAna vALA jIvone Indriyajanya bodha hovAthI sAmAnyabodhanA viSayavALAM jema cakSu-acaluM darzana hoya che. tema te ja traNa guNasthAnakamAM vartatA virbhAgajJAnavALA jIvane avadhidarzana paNa hoI zake che. te kema na kahyuM ? tathA siddhAntamAM bhagavatIjI nAmanA pAMcamA aMgamAM prathamanA traNa guNasthAnake vartatA traNa ajJAnavALAne avadhidarzana hoya che ema sAkSAt kahyuM ja che. to ahIM avadhidarzana cArathI bAramAM ja hoya ema kema kahyuM ? bhagavatIjIno pATha A pramANe- "dikSA movaDatA aMte ji nANI annANI? goyamA nANI vi, annANI vi, jai nANI te atthegaiyA tinANI, atthegaiyA caunANI, je tinANI, te AbhiNibohiyanANI suanANI ohinANI, je caunANI, te AbhiNibohiyanANI, suyanANI ohinANI, maNapajjavanANI, je banAkhI te LiyA nAnI sucanAthI vipaMpALI rUti" AThamuM zataka, bIjo udezo. A badhI dalIlothI ema samajAya che ke avadhidarzana 4 thI 12ne Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 badale 1 thI 12 guNaThANAmAM kahevuM ucita lAge che. to ahIM A pramANe 1 thI 12 guNasthAnako kema na kahyAM ? uttara- tamAro prazna sAco che. avadhidarzana paNa 1 thI 12 guNaThANAmAM che. evuM kahevuM joIe, tathA uparokta pATha pramANe siddhAntakAro prathamanA traNa guNaThANe avadhidarzana hoya che. ema mAne paNa che. chatAM koI agamyakAraNavazathI bahuzruta puruSo mithyAtvAdi prathamanAM traNa guNaThANAmAM avadhidarzana icchatA nathI. tethI ame (karmagraMthakAre) paNa te mithyAtvAdi traNa guNaThANAvALAne avadhidarzana kahyuM nathI. Avo spaSTa uttara svopakSa TIkAmAM che. te pATha A pramANe ''vastu avadhivAnuM tatazcimiprAyAn viziSTazrutavivo mithyASTayAvInAM necchanti, tanmatamAzrityAsmAbhirapi tatteSAM na bhaNitam " A pramANe A gAthAmAM 10 mArgaNAmAM guNasthAnaka kahyAM. // 21 // aDa uvasami caDa veagi, khaie ikkAramicchatigi dese / suhum ya sadALa terasa, khoLe AhAra sudhA|| 22 // (aSTau upazame, vAri vevjha, kSAyika pAza, mithyAtvatrive veze| sUkSme ca svasthAnaM trayodaza yoge, AhAre zuklAyAm // 22 // ) zabdArtha aDa ATha, vami= upazamasamyaktvamAM, vaDa= cAra, veni= kSAyopazamikamAM, SQ= kSAyikamAM, GEAR = 241412, micchatitti- mithyAtvAdi traNa guNasthAnomAM - teNe dezaviratimAM, suhume= sUkSmasaMparAyamAM, tela- tera guNaThANAM, none- traNa yogamAM, AhAra= AhArImAM, ane sujJA zuklalezyAmAM gAthArtha :- upazamamAM ATha, kSayopazamamAM cAra, kSAyikamAM agiyAra guNasthAnaka hoya che. mithyAtvatrika, dezavirati ane sUkSmasaM5rAyamAM potapotAnuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka-eka guNasthAnaka hoya che. traNa yoga, AhArI ane zuklalazyAmAM tera guNasthAnako hoya che. e 22 che vivecana :- upazamasamyakatvamAM cothAthI agiyAramA sudhI ema kula ATha guNasthAnaka hoya che. upazamasamyakatva be jAtanuM hoya che prAthamika ane zreNIsaMbaMdhI. tyAM je jIvo anAdi mithyAtvI hote chate sau prathama jyAre upazama pAme tyAre te vakhate jo sAthe virati na pAme to cothe, sAthe dezavirati pAme to pAMcamuM, sAthe sarvavirati pAme to chaThThuM-sAtamuM hoya che ema prAthamika upazamane AzrayI 4thI 7 sudhInAM guNasthAnaka hoya che. tathA zreNI saMbaMdhI upazamane AzrayI upazama pAmatAM chaThThuM-sAtamuM, zreNI caDatAM AThathI agiyAra, ane zreNIthI paDatAM dasathI cAra sudhInAM guNaThANAM hoya che. cothethI nIce paDI zake che. paraMtu tyAre upazama kahevAtuM nathI. vedaka eTale kSayopazamasamyakatvamAM cArathI sAta sudhInAM guNaThANAM hoya che. upazamasamyakatvamAMthI kayopazama pamAya che. athavA upazama pAmI paDIne mithyAtve javA chatAM samyakatva mohanIyanI udvalanA haju thaI cukI na hoya to te kAle mithyAtvethI paNa kSayopazama pAme che. A samyakatva samakitamohanIyanA udayavALuM hovAthI zreNIsaMbaMdhI apUrvakaraNAdi guNasthAnakomAM hotuM nathI. kAraNa ke tyAM samakita mohanIyano upazama athavA kSaya ja niyama hoya che paraMtu udaya hoto nathI. kSAyikasamyakatvamAM cAra thI cauda sudhInAM kula 11 guNasthAnako hoya che. prathamasaMghayaNa vALA manuSyo tIrthakarAdinA kALe kSAyikasamyatva pAmI zake che. tyAre zreNikAdinI jema cothuM guNasthAnaka hoya che. tenI sAthe virati hoya to pAMcamuM, chaThThuM ane sAtamuM paNa hoya, ane kSAyika pAmI upazamazreNi mAMDe to ATha thI agiyAra sudhInAM cAra guNasthAnaka hoya, ane jo kSAyika pAmI zapaka zreNI mAMDe to AThathI (agiyAramA vinA) cauda sudhInAM cha guNasthAnaka hoya che. A kSAyikasamyakatva prAraMbhakane AzrayI manuSyabhavamAM ja prApta karAya che. to paNa pUrvabadhdhAyu hoya to mRtyu pAmI parabhavamAM janArane niSThApakane AzrayI cAre gatimAM paNa hoya che. tyAM deva-narakanuM AyuSya bAMdhI jo kSAyika pAme to trIjA bhave mokSe jAya che. ane manuSya-tiryaMcanuM AyuSya bAMdhI jo kSAyika pAme Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 to te AyuSya niyamA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA yugalika tiryaMca-manuSyanuM ja hoya che tethI cothe bhave mokSe jAya che. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya jeNe bAMdhyuM hoya che tene te bhave kSAyika thatuM nathI. AvA prakAranuM yugalikanuM athavA narakanuM athavA anuttara vinA bIjA koI vaimAnikanuM AyuSya jeNe bAMdhyuM hoya tevA badhdhAyu kSAyikane cArathI sAta guNaThANAM ja hoya che phakata anuttarasuranuM AyuSya bAMdhI kSAyika pAme ane upazamazreNI mAMDe to cAra thI agiyAra guNasthAnaka saMbhave che ane abadhdhAyune AzrayI (agiyAramA vinA) cArathI cauda sudhInAM guNaThANAM saMbhave che. (badhdhAyu kSAyikane kavacit pAMca bhava paNa duHSpasahasUrijInI jema thAya che.) prazna :- kSAyika samyakatva pAmatAM darzanasaptakano kSaya thAya che temAM samyakatvamohanIyano paNa kSaya thAya che. have jo samyakatva (mohanIya)no ja nAza thAya to te kSAyika samatva pAmyo kema kahevAya ? samyakatva ja jatuM rahyuM? uttara :- mithyAtva mohanIya karmanAM zuddha karAyelAM je pudgalo hatAM tene samyakatvamohanIya kahevAya che ane darzanasaptakanA kSayakAle A samyakatvanohanIya nAmanuM je karma che teno ja kSaya thAya che. samyakatvamohanIya nAmanuM je karma che te kaMI samyakatva nathI. samyakatva to AtmAno zradhdhA guNa che. zradhdhALuNa svarUpa je samyakatva che. teno mithyAtvamohanIya sarvathA nAza kare che. mizra mohanIya te guNane kaluSita kare che ane samyakamohanIya sabhyatvano sarvathA nAza karI zakatI nathI. paraMtu (mithyAtvanI ja jAta hovAthI) zaMkA-kAMkSAdi aticAro lAvavA dvArA samyakatvane doSavALuM (sAticAra) kare che. tethI ja te mohanIya paNa dUra karavA jevI ja che. muhapattInA 50 bolamAM paNa samyakatvamohanIya, mizramohanIya ane mithyAtvamohanIya pariharuM ema Ave che. A pramANe kSAyika pAmatAM samyakatvamohanIya nAmanA karmano nAza thAya che. paraMtu samyakatva' nAmanA AtmaguNano nAza thato nathI. te guNa to kAdava uchALanArUM karma cAlyuM javAnA kAraNe atyanta nirmaLa thAya che. A pramANe upazamamAM 4 thI 11, kSayopazamamAM 4 thI 7, ane kSAyika samyakatvamAM 4 thI 14 guNasthAnako hoya che. samyakatvamArgaNAnA 6 bheda che. temAMthI zeSa bAkI rahelA traNa bheda (1) mithyAtva, (2) sAsvAdana, (3) mizra A mithyAtvatrikamAM, dezavirati cAritramAM, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ane sUkSmasaM5rAyacAritramAM ema A pAMca mArgaNAomAM potapotAnA nAmavALuM eka-eka ja guNasthAnaka hoya che. mithyAtvamArgaNAmAM paheluM, sAsvAdana mArgaNAmAM bIjuM, mizra mArgaNAmAM trIjuM, dezavirati mArgaNAmAM pAMcamuM, ane sUkSmasaMparAya mArgaNAmAM dasamuM guNasthAnaka hoya che. manayoga, vacanayoga, kAyayoga, AhArI ane zuklalezyA ema pAMca mArgaNAmAM sAmAnyathI 1 thI 13 guNaThANAM hoya che. tere guNasthAnakamAM manavacana ane kAyAnA yogo saMbhave che. temAM eTalI vizeSatA che ke manayoganA ane vacanayoganA pahelA-chellA satya ane asatyAmRSA ema be-be kula cAra yogomAM 1 thI 13 guNasthAnaka hoya che tathA asatya ane satyAsatya ema zeSa be-be, kula 4 bhedamAM 1 thI 12 guNasthAnaka hoya che. kAraNa ke teramA guNaThANe vartatA kevalI bhagavantomAM mana-vacanano pahelo-chello ema be be bheda ja hoya che. audArika kAyayogamAM 1 thI 13 guNasthAnaka, audArika mizramAM paheluM, bIjuM, cothuM (vigrahagatimAM), ane teramuM kevalI samuddhAtamAM, vaikriya kAyayogamAM deva-nArakIne AzrayI 1 thI 4 ane labdhidhArI tiryaMca-manuSyone AzrayI 1thI 7 guNasthAnaka hoya che. temAM paNa trIjuM guNasthAnaka mAtra deva-nArakIne AzrayI jANavuM. pAMcamuM labdhidhArI tiryaMca-manuSyane, chaThyuM-sAtamuM labdhidhArI manuSyamAtrane ane paheluM-bIjuM ane cothuM deva-nArakI tathA labdhidhArI tiryaMca-manuSyane ema sarvane AzrayI jANavuM. vaikriyamizra kAyayogamAM deva-nArakIne AzrayI paheluMbIjuM ane cothuM, labdhidhArI tiryaMcane paheluM, bIjuM, cothuM ane pAMcamuM tathA labdhidhArI manuSyone trIjA vinA eka thI cha sudhInAM guNaThANAM hoya che. AhAraka kAyayogamAM chaThThu-sAtamuM ema be, ane AhArakamizramAM mAtra chaThThuM ja guNasthAnaka hoya che. kArpaNa kAyayogamAM (vigraha gatine AzrayI) paheluM, bIjuM ane cothuM tathA (kevalIne AzrayI) teramuM. ema kula 4 guNasthAnaka hoya che. A pramANe vizeSabheda vAra yogamArgaNA jANavI. AhArImArgaNAmAM 1 thI 13 guNaThANAM hoya che. tere guNasthAnakomAM ojAhAra, lomAhAra ane kavalAhAra paikI yathAyogya kyAreka eka prakArano AhAra ane kyAreka be prakArano AhAra hoya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 zuklalezyAmAM 1 thI 13 guNaThANAM hoya che. lezyA e yogAntargata vargaNA rUpa che mATe teramA sudhI hoya che. caudame guNaThANe bhagavAna ayogI, aNAhArI, ane alezI hoya che. A pramANe A gAthAmAM kula 13 mArgaNAnI aMdara guNasthAnaka kahyAM. . rara che asannisu paDhamadugaM, paDhamatilesAsu chacca dusu satta / paDhamaMtimadugaajayA, aNahAre maggaNAsu gunnaa|| 23 // (asaMjJiSu prathamadvikaM, prathamatrilezyAsu SaT ca dvayoH spt| prathamAntimadvikAyatAni aNAhAre mArgaNAsu guNasthAnAni // 23 // zabdArtha paddhati ku = pahelAM be ane manasu- asaMjJImArgaNAmAM, , chellAM be, tathA paDhamahuAM pahelAM be guNasthAnaka, anayA= avirati, paddhatilesAnuM prathamanI traNa lezyAma, mahAre aNAhArI mArgaNAmAM, che= cha guNasthAnaka, maUI- ema 62 mArgaNAomAM, tu satta= be legyAmAM sAta gu= guNasthAnaka kahyAM. guNasthAnaka, gAthArtha - asaMjJImArgaNAmAM prathamanAM be, prathamanI traNa legyAmAM che, tejo-padma ema be legyAmAM prathamanAM sAta, ane aNAhArImAM pahelAM be, chellAM be ane avirati ema kula pAMca guNasthAnako hoya che A pramANe 62 mArgaNAomAM guNasthAnako kahyAM 23 || vivecana - asaMjJImArgaNA (ke jemAM saMjJI paryApta - aparyApta vinA zeSa 12 jIvabhedo che te mArgaNA)mAM mithyAtva ane sAsvAdana ema be guNasthAnaka hoya che. tyAM mithyAtva to sarvatra saMbhave ja che. paraMtu sAsvAdana bAdaraekendriya, vikalendriya, ane asaMjJI paMcendriyamAM labdhiparyAptA ane karaNA paryAptAmAM pArabhavika sAsvAdana laIne Avato janme tene AzrayI kaMIka nyUna cha AvalikA kALa sudhI jANavuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 kRSNa-nIla ane kApota legyAmAM mithyAtvathI pramatta sudhI cha guNasthAnaka hoya che. ekeka vezyAmAM manda, mandasara, mandatama, tIvra, tIvratara ane tIvratama bhede asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno hoya che. tethI kRSNAdi legyAnA maMdakulezavALA adhyavasAyasthAnomAM samyakatva, dezavirati ane sarvaviratinAM guNasthAnako paNa saMbhave che. trIjA karmagraMthanI paccIsamI gAthAmAM A ja traNalezyAmAM 1 thI 4 guNasthAnaka kahyAM che ane ahIM 1 thI 6 guNasthAnako kahyAM che. te banneno parasparavirodha na jANavo. kAraNa ke jyAre A azubhalezyA pravartatI hoya tyAre jIva 1 thI 4 guNasthAnaka ja pAmI zake che, dezavirati-sarvavirati pAmatA nathI, tene pratipadyamAna kahevAya che. te pratipadyamAnane AzrayI trIjA karmagraMthamAM 1 thI 4 guNasthAnaka kahyAM che. ane ahIM pUrva pratipatnane AzrayI 1 thI 6 guNasthAnaka kahyAM che. eTale ke tejo, padha ane zuklAdi zubhalezyAmAM dezavirati-sarvavirati pAmyA pachI te guNasthAnako hote chate kRSNAdi azubhalezyA paNa AvI zake che. guNasthAnakomAM caDato hoya, navAM navAM guNasthAnaka pAmato hoya tyAre A traNa azubha legyAmAM 1 thI 4 guNasthAnaka ja hoya, paraMtu zubhalezyAmAM pAMcamuM-chaThThuM pAmI lIdhA pachI A azubha lezyA AvI zake che. te pUrvapratipanna kahevAya che. zAstramAM kahyuM che ke " sarvaviratisaviratInAM pratipattivAne gumantAtrayameva mati, 3ttAtaMtu sarva zikSA parIvartaDapati"tathA vizeSAvazyakabhASyamAM pUjayapAda zrIjinabhadragaNijI kahe che ke sammattasuyaM savvAsu lahai suddhAsu tIsu ya cArittaM / puvvapaDivannao puNa annayarIe u lesAe // 1 // zrI bhagavatIjI sUtramAM paNa kahyuM che ke sAmAiyasaMjae NaM bhaMte kailesAsu hujjA ? goyamA ! chasu lesAsu hojA, parva chevakUvaLiyasaMgavi'' ityAdi - A pramANe ahIM pUrvapratipanane AzrayI prathamanI traNa legyAmAM 1 thI 6 guNasthAnaka kahyAM che. tejo ane pabalezyAmAM 1 thI 7 sudhImAM kula sAta guNasthAnaka hoya che. A lezyA zubha hovAthI pratipadyamAna ane pUrva pratipanna ema bannene sAta guNasthAnaka jANavAM. kAraNa ke A vezyA zubha hovAthI apramatta guNaThANA sudhInA adhyavasAyo paNa saMbhavI zake che. ekeka legyAmAM asaMkhyalokAkAza pradeza pramANa taratamabhAve adhyavasAyasthAno hoya che. tethI mandavizuddhi, mandataravizuddhi ane mandatama Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 vizuddhivALA adhyavasAya sthAnomAM mithyAtvAdi prAraMbhanAM guNasthAnako hoya che. ane tIvravizuddhi, tIvrataravizuddhi ane tIvratama vizuddhivALA adhyavasAyasthAnomAM samyakatva-dezavirati-pramatta ane apramattAdi guNasthAnako saMbhave che. jema pacAsa mALanuM uMcuM eka makAna hoya temAM koI nIcenA mALe rahe, koI vaccenA mALe rahe, ane koI uparanA mALe rahe chatAM eka makAnamAM badhA rahe che ema kahevAya che. tema koI maMdAdi ane koI tIvrAdi adhyavasAyasthAnamAM hoya to paNa te sarve tejolegyAmAM ke paghalezyAmAM che ema kahevAya che. aNAhArI mArgaNAmAM 1, 2, 4, 13 ane 14 ema kula pAMca guNasthAnako hoya che. 1, 2 ane 4 vigrahagatimAM, tathA 13muM kevalI samuddhAtamAM hoya che. caudame sadA aNAhArI ja che. kAraNa ke caudame guNaThANe yogarahita hovAthI audArikAdi zarIrane poSaka pudgalonuM grahaNa nathI. A pramANe 19mI gAthAmAM 18, vIsamI gAthAmAM 14, ekavIsamI gAthAmAM 10, bAvIsamI gAthAmAM 13 tathA trevIsamI gAthAmAM 7 ema 62 mArgaNAomAM guNasthAnako kahyAM. (tenuM vadhu spaSTa citra (koSTaka-Tebala) pRSTha naM. 120 upara Apela che.) me 23 che have A ja 62 mArgaNAsthAnomAM yoga kahevAnA che. tethI prathama yoganA 15 bhedo samajAve che. sacceara mIsa asaccamosa maNa vai viuvviaahaaraa|| uralaM mIsA kammaNa, iya jogA kmmmnnaahaare|| 24 // (satyetaramizrAsatyAmRSA manovacasoH vaikriyaahaarko| audArikaM mizrAH kArmaNamiti yogAH, kArmaNamanAhAre // 24 // ) zabdArthasagara= satya ane asatya, 32taMtra audArika, mIsa mizra, mAtra traNe mizrayoga, bannamosa= asatyAmRSA, --La= kAzmaNakAyayoga, ma= manayoga, rUcaH A pramANe, va= vacanayoga, no= kula paMdara yogo che. vivivaikriyakAyayoga, mahAre aNAhArImAM mANArA= AhAraka, kArpaNa kAyayoga hoya che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha - satya, asatya, mizra, asatyAmRSA, ema cAra manayoga e ja pramANe cAra vacanayoga, vaikriya, AhAraka, audArika, A ja traNa mizra tathA kAmaNa A pramANe paMdara yogo che. aNAhArImAM eka kAmaNayoga hoya che. e 24 che vivecana :- mana-vacana ane kAyAnA AlaMbane karIne AtmapradezomAM thato je vIryano vyApAra te yoga kahevAya che. tenAthI Atmapradezo calita thAya che. te yoganAM AlaMbano traNa hovAthI yoganA mukhyabheda traNa che. manayoga, vacanayoga ane kAyayoga. tyAM manayoganA cAra uttarabheda che. (1) satyamanayoga, (2) asatyamanayoga, (3) satyAsatya (mizra) manayoga, (4) asatyAmRSAmanayoga. satya zabdamAM sat zabdathI hita arthamAM taddhitapratyaya thayela che. sat eTale muni puruSo-sapuruSo-saMto, athavA sat eTale ghaTapaTAdi padArtho ema be artha thAya che. teonA hitane karanArA je vicAro te satyamanayoga, muni puruSone AzrayI muktinI prApti thAya tevA ane padArthane AzrayI yathArtha- je padArtha jema hoya te padArtha saMbaMdhI tevA vicAro te satyamanayoga kahevAya che. tIrthakara bhagavantoe je vastu nityAnitya-bhinnabhinna Adi aneka dharmavALI jema kahI che tema vicAravI te satya manayoga. tenAthI viruddha vicAro karavA te asatya manayoga. koI paNa eka dharmane ja svIkArI bIjAno apalApa karanArA je vicAro te asatya manayoga. kaMIka satya ane kaMIka asatya evA je vicAro te satyAsatyamanayoga. jema ke dhava-khadira-palAza ane azokAdi vRkSovALA vanane A azokavana che" ema je vicAravuM te. tathA je satya paNa na hoya ane asatya paNa na hoya te asatyAmRSA. jema ke mAnava, ghaTanA, ItyAdi vyavahAra mATenA je vicAro. AvA vicArothI jinezvaranuM vacana ArAdhAtuM paNa nathI mATe satya paNa nathI ane jinezvaranuM vacana virAdhAtuM paNa nathI mATe asatya paNa nathI. jema manayoga cAra prakArano che. tema vacanayoga paNa cAra prakArano che. manayoga vicAravA rUpa che. ane vacanayoga bolavA svarUpa che. kAyayoganA sAta bheda che. (1) vaikriyakAyayoga be prakArano che aupapAtika ane labdhipratyayika. deva-nArakIne aupapAtika ane vaikriya labdhivALA tiryaMcamanuSya ane vAukAyane labdhipratyayika hoya che. (2) vaikriyamizrayoga deva Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 nArakIne utpattinA bIjA samayathI karaNaparyAptAvasthAmAM kArpaNanI sAthe, tathA vaikriyanI racanA karanArA tiryaMca-manuSya ane vAukAyane prAraMbhakALe (ane matAntare parityAgakALe) audArikanI sAthe mizra hoya che. (3) caudapUrvadhara munio tIrthaMkara paramAtmAnI Rddhi jovA athavA prazna puchavA mahAvidehamAM javA je zarIra banAve te kALe AhArakaDAyayoga. (4) tenA prAraMbhakALe (ane matAntare parityAgakALe) audArikanI sAthe AhArakamizra. (5) ekendriyAdi sarva tiryaMcone tathA sarva manuSyone paryAptAvasthAmAM audArika kAyayoga. ane (6) utpattinA bIjA samayathI aparyAptAvasthAmAM tiryaMca ane manuSyone tathA kevalI samuddaghAtamAM bIjA-chaThThA ane sAtamA samaye audArikamizrakAyayoga kArmaNanI sAthe hoya che. tathA (7) cAre gatinA sarva jIvone vigrahagatimAM ane utpattinA pahelA samaye tathA kevalI samudyAtanA trIjA-cothA ane pAMcamA samaye kArmaNakAyayoga hoya che. A pramANe paMdara yoga samajAvyA. have 62 mArgaNA upara te yogo vicArIe. aNAhArI mArgaNAmAM mAtra eka kAmaNakAyayoga ja hoya che. kAraNa ke aNAhArIpaNuM vigrahagatimAM ane kevalIsamughAtamAM trIjA, cothA ane pAMcamA samaye hoya che. ane te samaye jIva niyamA mAtra kArpaNa kAyayogavALo ja hoya che. bIjA yogo hoya tyAre aNAhArI avasthA saMbhavatI nathI. 24 che naragai paNiMdi tasa taNu, acakkhu nara napu kasAya smmduge| sanni chalesAhAraga, bhava maisuohidugi svve|| 25 // (naragatipaJcendriyatrasatanvacakSurnaranapuMsakakaSAyasamyaktvadvike saMjJiSaDlezyAhAraka bhavyamatizrutAvadhidvike sarve // 25 // ) zabdArthanara = manuSyagati, | nara puruSaveda, pafiyika paMcendriya jAti, napu- napuMsakaveda, tasa= trasakAya, vasa cArakaSAya, tapu= kAyayoga, samago= be samyakatva, mavaDuM- acakSudarzana, ni- saMjJImArgaNA, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 chatte- cha lezyA, mAhArI = AhArI, mava= bhavya, masugohiduni= matijJAna, zrutajJAna, ane avadhiddhikamAM satre= sarva yoga hoya che. gAthArtha - manuSyagati, paMcendriyajAti, trasakAya, kAyayoga, acakSu darzana, puruSaveda, napuMsakaveda, cAra kaSAya (krodhAdi), be samyakatva, saMjJI, cha vezyA, AhArI, bhavya, matijJAna, zrutajJAna ane avadhivikamAM sarva yogo hoya che.para pA vivecana - manuSyagati, paMcendriya jAti, trasakAya, kAyayoga, acakSu darzana, puruSaveda, napuMsakaveda, krodha, mAna, mAyA, lobha, lAyopathamika samyakatva. kSAyikasamyakatva, saMjJI, kRSNAdi cha lezyA, AhArI, bhavya, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane avadhidarzana ema kula 26 mArgaNAmAM paMdare paMdara yogo hoya che. uparokta mArgaNAomAM judA judA kALe bhinna bhinna jIvane AzrayI sarva yoganI prApti saMbhave che. prazna :- A 26 mArgaNAmAM "AhArI" mArgaNAmAM 15 yoga je kahyA. temAM kArpaNa kAyayoga kevI rIte saMbhave ? kAraNa ke kArpaNa kAyayoga to vigrahagatimAM ane kevalIsamughAtamAM 3-4-5 samayamAM hoya che. te kALe jIva aNAhArI ja hoya che. uttara - saMsArI sarve jIvone cAre gatimAM vigrahagatimAM jema kAmaNa kAyayoga hoya che. tema utpattinA prathama samaye paNa kArpaNa kAyayoga ja hoya che ane te kALe sarve jIvone "ojAhAra" hovAthI AhArI mArgaNA che. mATe A utpattinA prathamasamaya mAtranI apekSAe AhArImAM kAmazakAyayoga saMbhave che. prazna:- koI koI prAcIna pratomAM "go mammadag" pATha che ane teno artha AhArI mArgaNAmAM kArmaNakAyayoga vinA zeSa 14 yoga hoya che. ema thAya che. te kevI rIte saMbhave ? uttara :- A pATha barAbara samyaprakAre samajAto nathI. kAraNa ke jugatie jIva jAya ke vakragatie jIva jAya to paNa utpattinA prathama samaye jIva kArpaNa kAyayoga vaDe AhAra grahaNa kare evo zAstrapATha jovA maLe che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 joeNaM kammaeNaM AhAreI aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM, jAva sarIrassa niSphattI // AvuM paramamunionuM vacana pramANa hovAthI tathA karmagraMtha AdimAM paNa A ja prasiddhi hovAthI utpattinA prathama samaye kArpaNa kAyayoga hoya ja che. tethI uparano pATha barAbara samajAto nathI. prazna- utpattinA prathama samaye jIva "audArika pudgalo grahaNa kare che" tethI ojAhAra che ane jIva AhArI che. paraMtu "gRhamAM gRhItam'' grahaNa karAtAne grahaNa karAyuM ja che ema mAnIne nizcayanayathI utpattinA prathama samaye paNa (dvitIyAdi samayonI jema ja) kArmaNanI sAthe audArikakAyayoganI mizratA mAnIe ane prathama samaye audArika mizrayoga mAnIe to AhArI mArgaNAmAM kArpaNa kAyayoga vinA zeSa 14 yoga hoya e pATha zuM saMgata na thAya ? uttara- A saMgati ucita nathI. kAraNa ke je audArikanAM pudgalo prathamasamaye gRhyamANa che. tene nizcayanayathI gRhIta kahI zakAya che. DemALa ke nA nyAyathI gRhIta manAya, paraMtu te audArikanAM pugalo gRhyANa hovAthI (dvitIyA vibhakti yogya) karmarUpa ja bane che. karaNarUpa banatAM nathI. pote jyAre karmasvarUpa kriyamANa hoya tyAre svakriyA pratye tRtIyA vibhakti yogya karaNa thaI zakatAM nathI. tethI AlaMbana rUpa na banavAthI yoga kahevAto nathI, jema ghaTa karAto hoya tyAre kriyamANa hovAthI karmarUpa gaNAya che. paraMtu karaNarUpa banato nathI. mATe A saMgati ucita nathI. tethI prathama samaye kArmazakAyayoga ja che ane AhArI che. A pramANe AhArI mArgaNAmAM kArpaNa kAyayoga sAthe 15 yoga saMbhave che. - tathA vigrahagatimAM vizeSapayoga tarIke jema mati-zruta-ane avadhijJAna hoya che. tema sAmAnyopayoga tarIke mati-zrutavALAne acasudarzana, ane matizruta-avadhivALAne acakSudarzana tathA avadhidarzana upayoga paNa hoya che. bhale indriyonI racanAno ke zarIranI racanAno prAraMbha vigrahagatimAM nathI tethI indriya paryAptinI samAptinI pUrve jema cakSudarzana nathI hotuM tevI ja rIte vigrahagatimAM kArpaNa kAyayogamAM zeSa indriyonI racanA paNa na hovAthI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acakSudarzana paNa saMbhavatuM nathI to paNa "upayoga" e jIvanuM lakSaNa hovAthI jema jJAnopayoga hoya che. tema darzanopayoga tarIke A upayoga paNa hoya ja che. mATe acaluM ane avadhi darzanamAM kArmaNakAyayogAdi 15 yoga kahyA che. A gALAmAM 26 mArgaNAmAM yoga kahyA che. je 25 che tiri itthi ajaya, sAsaNa, anANa uvasama abhavva micchesu| terAhAraduguNA, te uraladugUNa surnire|| 26 // (tiryastryayatasAsvAdanAjJAnopazamAbhavyamithyAtveSu / trayodazAhArakadvikonAH, tayaudArikadvikonA suranarakayoH // 26 // ) zabdArthatirika tiryaMcagati, fmachelu= mithyAtva, sthi- strIveda, tera tera yogo, gayaaviraticAritra, mAdAra,= AhArakaddhika vinA, sAsaNa= sAsvAdana, te te ja tera yogo, manA= ajJAna, 3ratna audArikaddhika vinA, 3vasama= upazama, suranarape= deva-narakamAM hoya che. kamabaeNka abhavya, gAthArtha - tiryaMcagati, strIveda, aviraticAritra, sAsvAdana, traNa ajJAna, upazamasamyakatva, abhavya ane mithyAtva ema kula 10 mArgaNAsthAnomAM AhArakaddhika vinA 13 yogo hoya che. A ja tera yogomAMthI audArikaddhika vinA 11 yogo deva-narakagatimAM hoya che. je ra6 che vivecana- tiryaMcagati, strIveda, aviraticAritra, sAsvAdana, mati jJAnAdi traNa ajJAna, aupathamikasamyakatva, abhavya ane mithyAtva ema kula 10 mArgaNAomAM AhArakaddhika vinA zeSa 13 yoga hoya che. tyAM tiryaMcagatimAM sarvavirati na hovAthI dRSTivAdano abhyAsa nathI. ane dRSTivAdanA abhyAsa vinA AhArakazarIrano saMbhava nathI. tethI tiryaMcagatimAM AhArakakAyayoga ane AhArakamiznakAyayoga ghaTatA nathI. vaikriya labdhi koIka paMcendriya tiryaMca ane Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAukAya tiryaMcane ghaTe che. mATe vaikriya-kriyamizra hoya che. tathA vigrahagatimAM ane utpattinA prathamasamaye kArmaNa, dvitIyAdi samaye audArikamizra, ane paryAptAvasthAmAM audArikakAyayoga, mananA cAra ane vacananA cAra ema kula tera yogo tiryaMcagatimAM saMbhave che. - strIvedamAM paNa AhAraddhika vinA tera yoga hoya che. A yogadvAramAM ane have pachInA kahevAtA upayoga dvAramAM strIAkAre zarIranI racanA rUpa "dravyaveda' samajavo. pUrve guNasthAnakamAM gAthA 20mImAM "bhAvaveda"ne AzrayI vivakSA hatI. ahI dravyaveda AzrayI vivakSA karI che. strIAkAre zarIravALA dravyavedI jIvone caudapUrvonA adhyayanano zAstramAM niSedha hovAthI te be yoga vinA zeSa tera yoga hoya che. ema jANavuM. strIjIvomAM jAtimAtra AzrayI prakRtidoSo ghaNA hoya che. tethI viziSTa kRtanA abhyAsano niSedha che. vizeSAvazyakabhASyamAM zrIjinabhadragaNijIe kahyuM che ke tucchA gAravabahulA, caliMdiyA dubbalA dhiIe y| iya aisesajjhayaNA, bhUyAvAdo ya no thINaM // 1 // prazna :- strIjIvomAM saMyama levA chatAM prakRtidoSo hovAthI upara kahyA mujaba dRSTivAdAdi atizayavALAM adhyayano bhaNavArUpa "zrutajJAna" jo na hoya to tenAthI anekagaNuM caDIyAtuM kevaLajJAna kema ghaTe ? ane mallinAtha-mRgAvatIcaMdanabALA-brAhmI-suMdarI Adi aneka strIone kevaLajJAna thayAno ullekha to zvetAMbarAsnAyamAM maLe ja che. to viziSTa zrutajJAna na thAya te jAtimAM kevalajJAna kema? ane jo kevalajJAna thAya to viziSTa zrutajJAna kema nahIM ? uttara :- kevalajJAna mohakSaya thayA pachI thAya che. ane zrutajJAna samAhadazAmAM thAya che. mohakSaya jyAre thAya che tyAre prakRtidoSo mohajanya hovAthI naSTa thAya che. ane zrutajJAnakALe mohavALI dazA che. mATe tyAM prakRtidoSo hoya che. tethI viziSTa zrutajJAnano strIone niSedha che. avirati-sAsvAdana-ane traNa ajJAnamAM chaThThA guNasthAnakano saMbhava ja nathI tethI AhArakaddhika nathI. upazamasamyakatvamAM prAthamika upazama ane zreNIsaMbaMdhI upazama ema be prakAranuM upazama che. tyAM prAthamika upazama kAle ka-4/7 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jIva mithyAtvathI Avato hovAthI caudapUrvano abhyAsa saMbhavato nathI mATe AhArakaddhika na hoya, ane zreNIsaMbaMdhI upazama apramattathI zarU thAya che. jo ke zreNI saMbaMdhI upazama pAmyA pachI seMkaDo vAra chaphai-sAtame parAvartana kare che. tyAre caudapUrvano abhyAsa saMbhavI zake che. AhArakalabdhi paNa saMbhavI zake che. paraMtu AhArakanI racanA (vikurvaNA) saMbhavatI nathI. kAraNa ke eka zarIramAMthI bIjA zarIranI racanA karavI temAM sutA adhika hovAthI upazamasamyakatva kALe te vidurvaNA saMbhavatI nathI A pramANe zreNIsaMbaMdhI upazamamAM viziSTa vizuddhi apekSita hovAthI upazamamAM AhArakadviyoga nathI. jo ke pramatte AhAraka banAvI apramatte jIva AvI zake che tyAre apramatta guNaThANe paNa (AhAraka mizra kAyayoga bhale nathI saMbhavato paraMtu) AhAraka kAyayoga saMbhave che to paNa te kAle be zarIromAM jIva vyasta hovAthI zreNIsaMbaMdhI upazama saMbhavI zakatuM nathI. mATe tera yoga barAbara che. prazna :- jo zarIraracanA e pramAda hoya ane upazamamAM viziSTa vizuddhi hovAthI AhAraddhikyoga na hoya to vaikriyaddhikayoga kevI rIte hoya ? kAraNa ke te paNa labdhisvarUpa hoI tenI vidurvaNA karatAM pramAda to Ave ja che. uttara :- zreNI saMbaMdhI upazamamAM vaikriyaddhika yoga paNa pramAda hovAthI manuSyagatimAM saMbhavato nathI. paNa agiyArame guNaThANe gayelA je jIvo che. temAM je bhavakSaye marIne anuttaramAM (athavA vaimAnikamAM) janArA che. teone vigrahagatimAM ane utpattinA prathama samaye kArmA, ane bIjA samayathI aparyAptAvasthAmAM vaikriyamizrayoga ghaTe che. je AcAryo upazamazreNIthI marIne upazamasamyakatva laIne anuttaramAM (athavA vaimAnikamAM) jIva jAya che. ema mAne che. temanA mate A saMbhave che. tathA paryAptAvasthAmAM deva-narakanA bhavamAM navuM prAthamika upazamasamyaktva pAmI zake che ane te kAle vaikriya kAyayoga paNa ghaTe che. A rIte upazamamAM kAzmaNa tathA vaikriyaddhika yoga saMbhave che. je AcAryo agiyAramethI marI anuttaramAM athavA vaimAnikamAM janArA jIvane samyakatvamohanIyano udaya thavAthI kSayopazama thAya che ema mAne che athavA agiyAramethI marI anuttaramAM janArA jIvane kSAyika ja hoya che ema mAne che. teonA mate upazamasamyakatvamAM kArpaNa ane vaikriyamizrayoga saMbhavato nathI. paraMtu karmagraMthakAre Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 te mata ahIM vivakyo nathI. A pramANe ahIM upazamasamyakatvamAM tera yoga kahyA. temAM AhArakaddhika yoga kema na hoya ? ane vaikriyaddhikayoga kevI rIte hoya ? te samajAvyuM. paraMtu "kArpaNa kAyayoga tathA audArikakiyoga"nI bAbatamAM kaMIka sUkSma jANavA jevuM che. te have vicArIe. paryAptA tiryaMca-manuSyo prAthamika upazamasamyakatva pAme tyAre ane paryAptA manuSyo upazamazreNI saMbaMdhI upazama pAme tyAre dArikakAyayogavALA hoya che. agiyAramethI marIne anuttaramAM upazama laIne jAya te mate vigrahagatimAM kArpaNa kAyayoga saMbhave che. paraMtu "audArikamizrakAyayoga" kyAMya saMbhavato nathI. kAraNa ke agiyArame bhavakSaye je mRtyu pAme che te niyamo anuttaramAM (athavA vaimAnikamAM ja) jatA hovAthI tyAM aparyAptAvasthAmAM vaikriyamizra ja hoya che. paraMtu dArikamiznakAyayoga hoto nathI. ane je prAthamika upazama samyakatva pAme che te cAre gatinA paryApta paMcendriya jIvo mRtyu, AyuSyabaMdha, anaMtAnubaMdhIno baMdha ane udaya A cAra kAryo karatA nathI. mRtyu vinA aparyAptAvasthA AvatI nathI. ane aparyAptAvasthA vinA audArikamizrakAyayoga saMbhavato nathI. tathA mithyAtvI jIva mRtyu pAmI parabhavamAM jAya tyAM aparyAptAvasthAmAM navuM upazama pAmI zakAtuM nathI. kAraNa ke paryAptA jIva ja samyakatva pAme che. A rIte vicAra karatAM upazamasamyakatvamAM audArikamizrakAyayoga" kyAMya saMbhavato nathI. chatAM graMthakAre mULamAM kahyo che. TIkAmAM kaMI khulAso nathI. tethI vidvAna puruSoe vicAravuM. prazna :-vaikriya zarIranI labdhivALA paryApta manuSya-tiryo labdhithI vaikriyazarIranI racanA kare tyAre siddhAntakAra prAraMbhamAM audArikamizra mAne che. tene AzrayI ahIM upazamasamyakatvamAM "audArikamizrakAyayoga'' kahyo haze ema mAnI zakAya kharuM ? uttara :- nA, A kalpanA barAbara nathI. kAraNa ke vaikriya ane AhArakanI racanAkALe audArikamizrakAyayoga hoya che A mAnyatA siddhAntakAranI che. karmagraMthakAranI nathI. A vAta karmagraMthakAra pote ja "sAkSAbhAve nA' ityAdi 1. prAthamika upazamavALA sAsvAdane AvI mRtyu pAme che. parabhavamAM paNa jAya che. tyAre sAsvAdanakALe "audArikamizrakAyayoga" saMbhave che. A avasthA upazamanI bhUmikA ja hovAthI upazamasamyakatva mAnI e to graMthakArano mata saMgata thAya che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja karmagraMthanI gAthA 49mAM kahevAnA che. chatAM siddhAntakAranA mate vaikriyanI racanAkALe audArikamizra kAyayoga saMbhave che. paraMtu vaikriyanI racanAvALA jIvo pramAdayukta hovAthI upazama pAmI zakatA nathI. mATe upazamamAM te mata pramANe paNa au. mizra saMbhavato nathI. tethI A gUDha prazna vidvAna purUSoe vicAravo. abhavya ane mithyAtvamAM to chaThThuM guNasthAnaka na hovAthI AhArakanA yoganuM dvika na ghaTe, zeSa yoga saMbhave te samajAya tema che. devagati ane narakagatimAM cAra ja guNasthAnaka hovAthI sarvavirati na hovAthI AhAraka ane AhAramizrayoga to ghaTato nathI. paraMtu audArikazarIra nAmakarmano udaya na hovAthI ane sAtadhAtumaya audArika zarIra na hovAthI audArikakAyayoga tathA audArikamizrakAyayoga paNa ghaTatA nathI. bAkInA 4 mananA, 4 vacananA, vaikriyakAyayoga, vaikriyamizrakAyayoga ane kAryaNakAyayoga ema 11 yogo saMbhave che. A pramANe A gAthAmAM kula 12 mArgaNAmAM yogo kahyA. 26 5 kammuraladugaM thAvari, te saviuvviduga paMca igi pavaNe / cha asanni caramavaijuya, te viuvvidugUNa cau vigale // 27 // ( kArmaNaudArikadvikaM sthAvare, te savaikriyadvikAH paJcaikendriye pavane / SaDasaMjJini caramavacoyutAH, te vaikriyadvikonAzcatvAro vikale // 27 // ) zabdArtha mmurtavu M=kAryaNa ane audArikaddhika, thAvara- sthAvaramAM, te upara kahela traNa yogo, savinavvivuA- vaikriyadvika sahita, paMca- pAMca yogo, kRtti-ekendriya ane 100 cha cha yogo, agni- asaMjJI mArgaNAmAM, parimavanuJa- chellA vacanayoga sahita. te uparanA cha yogomAMthI, viDabivu La" vaikriyadrikavinA, vaDa= cAra yogo, vile vikalendriyamAM hoya che. pavane= vAyukAyamAM, gAthArtha :- sthAvaramAM kAryaNa ane audArikaddhikayoga hoya che. ekendriya ane vAukAyamAM te ja traNa yogo vaikriyadvika sahita kula pAMca yogo hoya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 asaMzi mArgaNAmAM A pAMca yogo chellA vacana yoga sahita kula cha yoga hoya che ane te chamAMthI vaikriyadghika bAda karatAM bAkInA cAra yogo vikalendriyamAM hoya che. ! 27 // vivecana :- mUlagAthAmAM 'thA'' zabda hovAthI pRthvIkAyAdi pAMca sthAvara levA joIe. paraMtu vAyukAyanuM pRthakkathana karela che. tethI vAyukAya vinAnA zeSa pRthvIkAya-akAya-teukAya ane vanaspatikAya ema kula cAra sthAvakAyamAM vigrahagatikALe ane utpattinA prathama samaye kArpaNa kAyayoga, aparyAptAvasthAmAM audArikamizrayoga, ane paryAptAvasthAmAM audArikakAyayoga ema kula traNa yoga saMbhave che. mana-vacana na hovAthI tenA cAra-cAra bhedo, tathA labdhi na hovAthI vaikriya ane AhArakanA be be yogo ema kula 12 yogo ghaTatA nathI. 44 vAukAya tathA ekendriya mArgaNAmAM uparokta traNa tathA vaikriya ane vaikriyamizra ema kula pAMca yogo hoya che. vAyukAya jIvo cAra prakAranA kahyA che. sUkSma aparyAptA, sUkSma paryAptA, bAdara aparyAptA ane bAdara paryAptA. A cAra rAzimAMthI prathamanI traNa rAzimAM to vaikriyalabdhi hotI ja nathI. tethI teone kArpaNa, audArikamizra, ane audArika kAyayoga ema traNa yoga ja hoya che. paraMtu je bAdaraparyAptA nAmanI cothI rAzi che. temAM keTalAka vAyukAyane potAnA bhavanA nimitte ja vaikriya zarIra nAmakarmano udaya saMbhavato hovAthI auyikabhAvanI vaikriyalabdhi hovAthI vaikriyakAyayoga ane vaikriyamizrakAyayoga saMbhave che. prazna :- bAdara paryAptA vAyukAya jIvomAM sarvene vaikriyalabdhi hoya ema na kema na bane ? kAraNa ke eka dizAthI bIjI dizAmAM je vAya-gamanAgamana kare te vAyu. tamAma bAdara paryApta vAyu gamanAgamana karato hovAthI te vaikriya ja kahevAya ? audArika hoya to ekasthAne sthira ja rahe. uttara H- nA, A prazna barAbara nathI. kAraNa ke paMcendriyanA bhavamAM je jIvo vaikriyazarIra ane aMgopAMganAmakarma, devaddhika ane narakaddhika Adi bAMdhIne mRtyu pAmI vAyukAyamAM Ave che tene ja A labdhi hoya che. anya bhavomAMthI AvelA ane vaikriya na bAMdhelAne vAukAyamAM javA chatAM vaikriya sattAmAM ja nathI. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 102 to udaya kyAMthI saMbhave? ane je vaikriya bAMdhIne vAyukAmAM Ave che te jIvo paNa vAyukAyamAM utpattinA prathama samayathI ja vaikriyaSakanI uddalanA zarU kare che. tenAM dalIka baMdhAtA audArikamAM saMkramAve che tethI udvalanA pUrNa karatAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga kALa thAya che. teTalA kALa sudhImAM ja vaikriyanI sattA hovAthI teTalA kALamAM ja vaikriyanI racanA karavI hoya to karI zake che. tenAthI vadhu kALa bAda vaikriya ja udgalanA pAmI gayuM hovAthI vaikriyanI sattA ja na hovAthI vaikriya racanA saMbhavatI nathI. mATe bAdara paryAptA vAyukAmAM paNa koIka jIvone ja A labdhi hoya che. arthAt bAdara paryAptA vAyukAya jIvonI je rAzi che tenA asaMkhyAtamA bhAga mAtra jIvone ja A labdhi hoya che. vaikriyalabdhi vinAnA cAre rAzinA vAyukAyanA sarve jIvo audArikazarIra vALA ja che. chatAM gatitrasa hovAthI svAbhAvikapaNe ja gamanAgamana karI zake che. pUjyapAda zrI haribhadrasUrijIe Avazyaka sUtranI TIkAmAM kahyuM che ke vAukkAiyA cauvvihA, suhumA pajattA, apajjattA, bAyarA pajjattA, apajjattA, tattha tinni rAsI patteyaM asaMkhejjalogappamANappaesarAsipamANamittA, je puNa bAyarA pajjattA, te payarAsaMkhejjaibhAgamittA, tattha tAva tiNhaM rAsINaM veuvviyaladdhI ceva natthi bAyarapajattANaM pi asaMkhiibhAgamittANaM atthi, jesiM pi laddhI asthi tau vi paliovamAsaMkhijjabhAgasamayamittA saMpayaM pucchAsamae veuvviyavattiNo, tathA jeNa savvesu ceva uDDalogAisu calA vAyavo vijaMti tamhA aveubviyA vi vAyA vAyaMti ti cittavvaM sabhAveNa tesiM vAiyavvaM ti" mATe sarva bAdara paryAptAne vaikriyalabdhi nathI. A vAukAyanA jIvo pAMca indriyamArgaNAmAM "ekendriya" mArgaNAmAM gaNAya che. tethI ekendriyamArgaNAmAM paNa uparokta pAMca yoga jANavA. asaMjJI mArgaNA (ke je mArgaNAmAM ekendriyanA 4, vikasendriyanA 6, ane asaMjJI paMcendriyanA 2, ema kula 12 jIvabhedo Ave che te mArgaNA)mAM uparokta pAMca yogo tathA "asatyAmRSA" vacanayoga ema kula cha yogo saMbhave che. A bAre jIvabhedomAM kArmaNakAyayoga vigrahagatimAM ane utpattinA prathama samaye, audArika mizrakAyayoga dvitIyAdi samayathI aparyAptAvasthAmAM, audArika kAyayoga paryAptAvasthAmAM, vaikriya ane vaikriya mizra mAtra keTalAka bAdara paryAptA vAukAyane Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 vaikriya racanAkAle ane asatyAmRSA vacanayoga beindriyAdi jIvone jillA ane bhASA hovAthI hoya che. te jIvo aspaSTa caitanyavALA hovAthI satya-asatya ityAdi zeSa vacanayoga manayoga tathA AhAraka te jIvone to saMbhavatA ja nathI. tathA indriyamArgaNAmAM (jAtimArgaNAmAM) beindriya, te indriya ane caurindriya ema vikasendriyamAM uparokta cha yogomAMthI vaikriyakAyayoga ane vaikriyamizrakAyayoga ema be yoga vinA zeSa cAra yoga hoya che. A pramANe A gAthAmAM kula 10 mArgaNAmAM yoga kahyA. che 27 kammuralamIsa viNu maNa, vai samaiya cheya cakkhu mnnnaanne| uraladugakammapaDhamaMtimamaNavai kevaladugaMmi // 28 // (kArmaNaudArikamizraM vinA manasi vacasi, saamaayikcchedckssurmnojnyaane| aulAridiprathamanimamanovanani (yo:) varnAdii28II) zabdArtha. . vamuratanIsa-kArpaNa ane vevaralumanAne cakSudarzana ane audArikamizra, | mana:paryavajJAnamAM hoya che. vika vinA, 329 audArikadvika, maLava manayoga ane H= kAzmaNakAyayoga, - vacanayogamAM pati - pahelA ane chellA. samayachejha sAmAyika ane mavaDuM manayoga ane vacanayoga, chedopasthApanIyamAM, | vahu mitra kevalahikamAM hoya che. gAthArthaH-manayoga, vacanayoga, sAmAyika cAritra, chedopasthApanIya cAritra, cakSudarzana ane mana:paryavajJAna ema 6 mArgaNAmAM kArpaNa kAyayoga ane o. mi. kAyayoga vinA zeSa 13 yoga hoya che. tathA kevalajJAna ane kevaladarzanamAM dArikaDhika, kArmaNa, prathama ane aMtima manayoga ane vacanayoga ema kula 7 yogo saMbhave che. je 28 che vivecana :- manayoga Adi cha mArgaNAmAM kArpaNa ane audArikamizra vinA zeSa tera yogo hoya che. A banne yogo jIvane vigrahagatimAM ane Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 aparyAptAvasthAmAM ja Ave che. te vakhate (eTale ke aparyAptAvasthAkAle) : manoyogAdi uparokta cha mArgaNA saMbhavatI nathI. kAraNa ke te mArgaNAo sarva paryAptie paryAptAvasthAmAM ja saMbhave che. tethI 13 yoga hoya che. ahIM cakSudarzana sarvaparyAptie paryAptAne hoya che e vivakSA laIe to upara kahelA be yoga vinA tera yoga jANavA. paraMtu indriya paryApti pUrNa thavAthI indriyonI racanA thaI jAya che. ema mAnI cakSunI racanA thayelI mAnIne cakSudarzana mAnavAmAM Ave to te vakhate cha paryAptio haju pUrNa thayelI na hovAthI aparyAptAvasthA che ane tyAre audArika mizra kAyayoga paNa che. jethI cakSudarzanamAM mAtra eka kArmaNakAyayoga vinA zeSa 14 yoga hoya che ema paNa kahI zakAya. paraMtu te vivaphA ahIM lIdhI nathI. kevalajJAna ane kevaladarzana A be mArgaNAmAM (1) kArpaNa kAyayoga, (2) audArika kAyayoga, (3) audArika mizrakAyayoga, tathA pahelo ane chello manayoga tathA pahelo ane chello vacanayoga ema kula 7 yoga hoya che. kevalI muddaghAtanA trIjA-cothA ane pAMcamA samaye kArmahAkAyayoga, bIjA-chaThThA ane sAtamA samaye audArikamiznakAyayoga, zeSakAle audArikakAyayoga hoya che. dUra dezamAM rahelA mana:paryavajJAnIo ane anuttaravAsI devo kevalIbhagavAnane prazno pUche tyAre teno uttara ApavA paramAtmA manovargaNAne grahaNa karI manarUpe pariNAvI je AkAra goThavI uttara Ape che. te apekSAe "dravyamana" AzrayI manano pahelo yoga ane chello yoga saMbhave che. paraMtu pUrvAparanI ciMtavanA-vicAraNA karavA svarUpa jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazama rUpa "bhAvamana" teone hotuM nathI. kAraNa ke teo kevalajJAnI che. kSAvikabhAvavALA che. tathA dharmadezanA kALe vacananA pahelA-chellA be yoga hoya che. AvI rIte kevalI paramAtmAne kula 7 yoga saMbhave che. A gAthAmAM kula 8 mArgaNAmAM yoga kahyA. che 28 u maNavaiuralA parihAri, suhumi nava te u mIsi sviuvvaa| dese saviuvvidugA, sakammuralamissa ahkkhaae|| 29 // (manovacanaudArikAH parihAre sUkSme nava te tu mizre savaikriyAH / deze savaikriyadvikAH, sakArmaNaudArikamizrA yathAkhyAte // 29 // ) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 zabdArthamAvaDaratA- mana, vacana, ane vikaltha- vaikriyakAyayoga audArikakAyayoga, sahita 10 hoya che. paridari=parihAra vizuddhimAM, rese dezaviratiguNaThANe, suSi= sUkSma saMparAyamAM, vivyihu= vaikriyaddhikasahita, nava nava yoga hoya che. samurasika kArpaNa ane te 3- vaLI te nava. audArikamizra sahita, nIsi mizramArgaNAmAM, | gahavaravAha yathAkhyAta cAritramAM gAthArtha-parihAravizuddhi ane sUkSmasaMparAyacAritramAM mananA-vacananA 4, ane audArikakAyayoga ema kula nava yoga hoya che. te ja navane vaikriyakAyayogathI sahita karIe to 10 yogo mizramArgaNAmAM hoya che. tathA vaikriyaddhika sahita karo to 11 yoga dezaviratimArgaNAmAM hoya che ane kAzmaNa tathA audArikamizrA sahita (uparokta 9) ema 11 yathAkhyAtamAM hoya che. te 29 vivecana- parihAravizuddhicAritra ane sUkSmaparAya cAritra A be mArgaNAmAM mananA cAra, vacananA cAra, ane audArikakAyayoga ema kula 9 yogo hoya che. A banne mArgaNAo atyanta nirmaLa vizuddha cAritra rUpa ane viziSTa tapa rUpa hovAthI tathA sUkSmasaMparAya to zreNImAM ja AvatuM hovAthI paryAptAvasthAmAM ja 89 varSanI vaya pachI ja saMbhave che. tethI aparyAptAvasthAbhAvI kArpaNa ane dArikamizra yoga tyAM saMbhavatA nathI. tathA AhAraka kAyayoga ane AhAraka mizra kAyayoga to cauda pUrvadharane ja hoya che. jyAre parihAravizuddhi vALA to utkRSTathI paNa kaMIkanyUna daza pUrva ja hoya che. tethI A be yoga saMbhavatA nathI tathA A banne mArgaNAvartI jIvo atyanta nirmaLa cAritra pALanArA, ane satata jAgRtAvasthAvALA hovAthI apramAdI che ane AhAraka tathA vaikriyanI racanA pramAdAvasthA che. kAraNa ke labdhi phoravavAnI ane tenA dvArA te te kArya karavAnI cittanI utsukatA hovAthI pramAdAvasthA kahevAya che. mATe AhAraka ane vaikriyanA cAre yogo saMbhavatA nathI. ema ra+4=6 yoga vinA zeSa nava yoga hoya che. praznajo ATalI badhI apramAdAvasthA che. satata jAgRta che to Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mana ane vacananA cAra-cAra yogo paikI "asatya ane satyAsatya e be-be vaccenA yoga kema ghaTe ? A jIvo to satya ja vicAre ane bole, ane vyavahAraviSayaka asatyAmRSA vicAre ane bole, tethI kevalInI jema pahelA-chello bheda ja hovA joIe ? - uttara :- apramatta ane satata jAgRta hovA chatAM paNa chavastha hovAthI jJAnAvaraNIya karmanA udayavALA che. tethI pUrNajJAnano abhAva hovAthI tathA chabasthatAnA kAraNe anAbhoga dazAnA lIdhe asatyAdi yogo paNa saMbhave che. jyAre kevalI bhagavAna to kSAvikabhAvavALA hovAthI pUrNajJAnI che. mATe tyAM asatyAdi yoga nathI. ema svayaM jANI levuM. samyakatvamArgaNAnA cha bhedamAM mizramArgaNAmAM vaikriyakAyayoga sahita uparokta nava, ema kula 10 yoga hoya che. "te samacho pADuM viM" Avo zAstrAdeza hovAthI mizna mRtyu nathI, mRtyu vinA aparyAptAvasthA nathI. tethI aparyAptAvasthAbhAvI kArmaNa, au. mi, ane vai. mi, ema traNa yoga nathI. tathA chaThTha guNasthAnaka ane caudapUrvano abhyAsa na hovAthI AhAraka ane AhA. mizrakAyayoga paNa nathI. deva-nArakIne paryApta avasthAmAM vaikriyakAyayoga, ane manuSya-tiryaMcone dArika kAyayoga hoya che. ane cAre gatimAM paryAptAne mana-vacananA cAra cAra bheda hoya che. ema kula 10 yogI ghaTe che. prazna :- mizramArgaNAmAM aparyAptAvasthA na hovAthI deva-nArakIne aparyApta avasthAmAM je vaikriyamizrayoga hoya che. te bhale na ho. paraMtu vaikriyalabdhivALA manuSya-tiryaMcone vaikriyanI vikarvaNA karatAM paryAptAvasthA hovAthI mizrano saMbhava che. to te kALe vaikriyamizra yoga hoI zake che te kema levAmAM nathI Avyo ? uttara - te manuSya tiryaMcomAM vaikriyalabdhi hovA chatAM paNa jyAre mizra guNasthAnaka vartatuM hoya che tyAre vaikriyanI racanAno saMbhava nathI. ema A vidhAnathI samajAya che. jo vaikriyazarIranI racanA karatA hota to pUrvanA AcAryo trIje guNaThANe AgaLanAM zAstromAM vaikriyamizrayoga lakhata. paraMtu pUrvAcAryoe kyAMya kahyo nathI. tethI samajAya che ke trIjuM guNasthAnaka hoya tyAre hai keyaracanA karatA nahIM hoya. tethI ame paNa A gAthAmAM te yoga Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 vinA 10 kahyA che. TIkAmAM kahyuM che ke teSAM vaikriyArambhAsambhavAt, anyato vA kutazcit kAraNAt pUrvAcAryaistannAbhyupagamata iti na samyagvagacchAmastathAvidha-sampradAyAbhAvAt / dezaviratimArgaNAmAM vaikriya ane vaikriyamizra yoga sahita uparokta 9 ema kula 11 yoga hoya che. aMbAda dezivaratidhara zrAvakomAM vaikriyanI racanA saMbhave che. AhArakaddhika ane aparyAptAvasthAbhAvI kAryaNa ane audArikamizrayoga dezaviratimAM saMbhavatA nathI. yathAkhyAta cAritramAM uparokta nava tathA kArpaNa ane audArikamizra ema kula 11 yoga hoya che. yathAkhyAtacAritra agiyAramA-bAramA-teramA ane caudamA ema cAre guNaThANe hoya che. tethI kevalIbhagavAnane kSAyikabhAva hovAthI pUrNajJAna hovAnA kAraNe mana-vacananA pahelA-chellA ema be-be yoga ja bhale ho, to paNa agiyAramA-bAramA guNaThANAvALA jIvo chadmastha hovAthI pUrNajJAnavALA nathI mATe mana-vacananA cAre yogo saMbhave che. tathA manuSya hovAthI audArika kAyayoga to che ja. ane kevalIsamuddAtamAM kArpaNa ane audArikamizrayoga hoya che. tethI 11 yoga ghaTe che. ahIM vaikriya ane AhArakanI racanA saMbhavatI nathI. A pramANe A gAthAmAM kula 5 mArgaNAmAM yoga kahyA che. A pramANe covIsamI gAthAmAM 1, pacIsamI gAthAmAM 26, chavIsamI gAthAmAM 12, sattAvIsamI gAthAmAM 10, aThThAvIsamI gAthAmAM 8, ane ogaNatrIsamI gAthAmAM 5, ema 62 mArgaNAomAM yoga kahyA. (tenuM vadhu spaSTa citra (koSTaka-Tebala) pRSTha naM. 120 upara Apela che. 5 29 5 have bAsaTha mArgaNAomAM upayoga samajAve che. tianANa nANa paNa cau, daMsaNa bAra jialakkhaNuvaogA / viNu maNanANa dukevala, nava suratirinirayaajaesu // 30 // ( trINyajJAnAni jJAnAni paJca catvAri darzanAni jIvasya lakSaNopayogAH / vinA manaH paryavajJAnakevaladvikaM nava suratiryagnarakAyateSu // 30 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 - zabdArthatinA= traNa ajJAna, vipu= vinA, nAga pakha= jJAna pAMca, manAve = mana:paryava ane vaDavaMsana= cAra darzana, kevalaDhika, vIra= ema 12, nava= nava upayogo, nimartavajuvo = jIvanA | suri devagati-tiryaMcagati, A lakSaNarUpa upayogo che.! niyamanasu-naraka ane aviratimAM. gAthArtha :- traNa ajJAna, pAMca jJAna, ane cAra darzana ema 12 upayogo e jIvanA lakSaNasvarUpa che. te 12mAMthI mana:paryavajJAna ane kevaladdhika vinA zeSa nava upayogo devagati-tiryaMcagati-narakagati ane avirati cAritramAM hoya che. 30 || vivecana :- matiajJAna, zrutaajJAna, virbhAgajJAna, ema kula 3 ajJAna, tathA matijJAna-zrutajJAna-avadhijJAna-mana:paryavajJAna ane kevalajJAna ema pAMca jJAna, tathA cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaladarzana ema cAra darzana kula 12 prakAranA upayoga che. upayoga eTale AtmAmAM rahelI caitanyazaktino vaparAza karavo te. A upayoga e jIvanuM lakSaNa che. kAraNa ke jIvane ja A caitanya zakti hoya che. ajIvamAM caitanyazakti hotI nathI. caitanyaguNa vaDe ja jIvadravya te ajIvathI bhinnadravya siddha thAya che. temAM pa jJAna ane traNa ajJAnane sAkAropayoga kahevAya che athavA vizeSopayoga paNa kahevAya che. ane cAra darzanane nirAkAropayoga athavA sAmAnyopayoga paNa kahevAya che. tattvArthasUtramAM kahyuM che ke 3o kSaNam 2-8, te divithoDavArmelaH ra9. have bAsaTha mArgaNA upara A bAra upayoga samajAve che ke kaI kaI mArgaNAmAM keTalA keTalA upayoga hoya che. tyAM devagati-narakagati-tiryaMcagati A traNa gatimArgaNA ane aviraticAritra mArgaNA ema kula cAra mArgaNAmAM kevalajJAna-kevaladarzana ane mana:paryavajJAna vinA zeSa 9 upayogI hoya che. A mArgaNAomAM cAra guNasthAnaka ja hoya che ane tiryaMcagatimAM pAMca guNasthAnaka Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 hoya che. jyAre kevalajJAna-kevaladarzana terame-caudame thAya che. ane mana:paryavajJAna chaThThAthI thAya che. mATe A mArgaNAomAM te upayoga kahyA nathI. zeSa nava upayoga hoI zake che. tyAM deva-nArakImAM bhavapratyayika avadhi ane vibhaMga hoya che. ane tiryaMcagatimAM guNapratyayika hoya che samyagdaSTine traNa jJAna, mithyAdaSTine traNa ajJAna, ane ubhayane traNa darzana hoya che. A gAthAmAM cAra mArgaNAmAM upayoga samajAvyA che. | 30 | tasa joa vea sukkA-hAra nara paNiMdi sanni bhavi svve| nayaNeara paNalesA, kasAya dasa kevaladugUNA // 31 // (trasayogavedazuklAhAra-narapaMcendriyasaMjJibhavyeSu srve| nayanetaralezyApaJcakakaSAyeSu daza kevaladvikonAH // 31 // ) zabdArthatasa = trasakAya, va = bhavyamArgaNAmAM noma = traNa yoga, salve = sarve upayoga, vega = traNa veda, naLasara = cakSu-acakSudarzana, yuvA = zuklalezyA, patnasA = pAMca vezyA, mAdAra = AhArImArgaNA, sAya = cAra kaSAyamAM nara = manuSyagati, taza = daza upayoga, pafiri = paMcendriyajAti, vadhupNA = kevaladikavinA hoya che. na = saMjJImArgaNA, gAthArtha - trasakAya, traNa yoga, traNa veda, zukla vezyA, AhArI mArgaNA, manuSyagati, paMcendriya jAti, saMjJI ane bhavya ema 13 mArgaNAmAM bAra upayoga hoya che tathA cakSu-acakSudarzana pAMcalezyA, ane krodhAdi cAra kaSAya ema 11 mArgaNAmAM kevaladikavinA 10 upayoga hoya che. A 31 che vivecana - trasakAya, mana-vacana ane kAyayoga, puruSaveda, strIveda, napuMsakaveda, zuklalezyA, AhArImArgaNA, manuSyagati, paMcendriya jAti, saMjJImArgaNA ane bhavyamArgaNA ema tera mArgaNAmAM bAre bAra upayoga hoya che. arthAt sarve Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 upayoga saMbhave che. kAraNa ke A mArgaNAo koI tera guNaThANA sudhI ane koI cauda guNaThANA sudhI saMbhave che. tethI mana:paryavajJAna ane kevalajJAna-darzana paNa hoya che. ahIM traNa veda te abhilASArUpa bhAvaveda lIdhA nathI. kAraNa ke bhAvaveda AzrayI jIvane nava ja guNasthAnaka hoya che. tyAM kevalajJAna ane kevaladarzana ghaTe nahIM. paraMtu zarIranA AkAranI racanArUpa dravyaveda lIdho che. te terame-caudame paNa hoya che. zAstramAM paMdara bhede siddha thAya che ema kahyuM che. tyAM sthiti siddhA, purisatisiddha ityAdi pATha che tethI traNe liMge siddha thAya che. tathA kevalI bhagavAna dravyamana AzrayI saMjJI che. ema prasiddhavyavahArane AzrayI kahyuM che. cakSudarzana-acakSudarzana, kRSNa-nIla-kApota-tejo ane padma ema pAMca lezyA, krodha-mAna-mAyA-ane lobha ema cAra kaSAya kula 11 mArgaNAmAM 1 thI 12 sudhInAM ja yathAyogya guNasthAnaka saMbhave che. teramuM-caudamuM guNasthAnaka saMbhavatuM nathI. tethI kevalajJAna ane kevaladarzana vinA zeSa 10 upayoga hoya che. A pramANe A gAthAmAM 13+11=24 covIsa mArgaNAmAM upayoga samajAvyA. te 31 cauriM diasanniduannANa dudaMsa igabiti thAvari ackchu| tianANadaMsaNadugaM anANatigi abhavvi micchduge|| 32 // (caturindriyAsaMjJino: ajJAnadvikadarzanadvikeekadvitrIndriyasthAvareSucakSuhInAH / ajJAnatrayadarzanadvike ajJAnatrike abhavye mithyAtvadvike // 32 // zabdArthavariMgika caurindriya, avaq= cakSudarzana vinA, zani= asaMjJImArgaNAmAM, tiganAkha= traNa ajJAna, yuganAkha= be ajJAna, ane raMtui= be darzana, kuvaMsaM= be darzana, nAgatini= traNa ajJAnamAM phaviti= ekendriya, hIndriya baeNika abhavya, ane ane te indriya tathA thAvare= pAMca sthAvaramAM micchA - mithyAtvaddhikamAM hoya che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 gAthArtha :- caurindriya ane asaMjJI mArgaNAmAM be ajJAna ane be darzana ema cAra upayoga hoya che. ekendriya-beindriya-te indriya ane pAMcasthAvaramAM te ja cAramAMthI cakSudarzana vinA traNa upayoga hoya che. traNa ajJAna abhavya ane mithyAtvadrikamAM traNa ajJAna ane be darzana hoya che. e 32 . vivecana :-cauridriyamArgaNA ane asaMjJI mArgaNA ema A be mArgaNAmAM matiajJAna ane zrutajJAna ema be ajJAna tathA cakSudarzana ane acakSudarzana ema be darzana kula cAra upayogo hoya che. samyakatva na hovAthI pAMcajJAna ane kevaladarzana nathI. tathA avadhilabdhi na hovAthI avadhidarzana ane virbhAgajJAna ghaTI zakatuM nathI. ema 8 upayoga vinA cAra hoya che. tathA ekendriya-beinTiya-te indriya ane pRthvIkAya-apakAya teukAyavAukAya-vanaspatikAya ema pAMcakAyamArgaNA kula ATha mArgaNAomAM uparanA cAra upayogamAMthI cakSudarzana vinA zeSa traNa upayogI hoya che. kAraNa ke A ATha mArgaNAomAM samyakatvAdi to nathI ja. paraMtu cakSu paNa nathI tethI cakSudarzana paNa saMbhavatuM nathI. mATe zeSa 3 upayoga ja hoya che. tathA matiajJAna, zrutaajJAna, ane virbhAgajJAna ema kula traNa ajJAnamArgaNA tathA abhavyamArgaNA, mithyAtva tathA sAsvAdanamArgaNA ema kula 6 mArgaNAmAM traNa ajJAna ane be darzana ema kula pAMca upayoga hoya che. A chae mArgaNAomAM samyakatva, saMyama ane kevalajJAnAdi ucca bhAvo na saMbhavatA hovAthI tathA prathamanAM traNa guNasthAnakomAMthI ja yathAyogya guNasthAnaka hovAthI pAMca jJAna, avadhidarzana ane kevaladarzana saMbhavatAM nathI. prazna- A cha mArgaNAmAM paheluM bIjuM ane trIjuM guNasthAnaka yathAyogya hoya che. tyAM traNa ajJAna hoya tema tame ja kaho cho. to mati-zruta ajJAnavALAne jema darzanopayogamAM cakSu-acakSudarzana jaNAvo cho. te ja rIte A ja che mArgaNAmAM virbhAgajJAna paNa tamArA ja vaDe kahevAyuM ja che. to te virbhAgajJAnavALAne avadhidarzana paNa kahevuM joIe te kema kahetA nathI ! ajJAna traNa ane darzana be ja hoya ema kema kaho cho ? avadhidarzana sahita kula traNa darzana hoya che ema kahevuM joIe ? Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 uttara - prazna vyAjabI che. hovuM paNa joIe. siddhAntakAra mAne paNa che. paraMtu karmagraMthakAro koI agamya kAraNavaza avadhidarzana IcchatA nathI. ema A vidhAnathI jaNAya che. A bAbatanI vizeSa carcA gAthA 21mAM pUrve jaNAvI gayA chIe tyAMthI jANI levuM. A pramANe A gAthAmAM ra+8+6= ema 16 mArgaNAmAM upayoga kahyA. 32 che kevaladuge niyadurga, nava tianANa viNu khaiyaahakkhAe / daMsaNanANatigaM desi mIsi annANa mIsaM taM // 33 // kevaladvike nijadvikaM, nava vyajJAnaM vinA kSAyikayathAravyAtayoH / darzanajJAnatrikaM deze, mizre ajJAnamizraM tad // 33 // zabdArtha vahune kevalahikamAM, sanAtija- traNa darzana ane niyatu= potAnuM drika hoya che, traNa ajJAna, nava-nava si= dezaviratiguNaThANe, tiganALa= traNa ajJAna vinA, | mIsi mizraguNaThANe, hayagadaravA= kSAyika ane ! nAnI ajJAnathI mizra hoya che, yathAkhyAtamAM, I te te traNadarzana ane traNa ajJAna. gAthArtha = kevalajJAna ane kevaladarzana mArgaNAmAM potAnuM dvika ja hoya che. arthAt be upayoga hoya che. kSAyika ane yathAkhyAtamAM traNa ajJAna vinA 9 upayoga hoya che. dezaviratimArgaNAmAM traNa jJAna ane traNa darzana ema cha upayoga hoya che. te ja cha upayoga mizra mArgaNAmAM traNa ajJAnathI mizra hoya che. 33 vivecana = kevalajJAna ane kevaladarzana mArgaNA tera-caudame guNaThANe hoya che. tyAM chAghasthika jJAno ane darzano naSTa thayela hovAthI bAra upayogamAMthI potAnuM drika (arthAt kevalajJAna ane kevaladarzana)ema be ja upayoga saMbhave che. zAstramAM kahyuM che ke "Eni chAtthiA nAne' chAghasthimajJAno nAza thAya tyAre ja kevalajJAna-darzana pragaTa thAya che. tethI tyAM 2 ja upayoga che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 kSAyikasamyakatva ane yathAkhyAtacAritra ema be mArgaNAmAM traNa ajJAna vinA zeSa 9 upayoga hoya che. kSAyikasamyakatva 4 thI 14 mAM ane yathAkhyAtacAritra 11 thI 14 mAM ja hoya che. tyAM prathamanAM traNa guNasthAnaka na hovAthI matiajJAna Adi traNa ajJAna saMbhavatAM nathI. mithyAtvamohanIya, mizramohanIya, ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSAyikamAM kSaya ane yathAvAtamAM kSaya athavA upazama karelo che. paraMtu udaya nathI. tethI prathamanAM traNa guNasthAnaka nathI. dezavirati mArgaNAmAM mati-zruta ane avadhi ema traNa jJAna tathA cakSu-acahyuM ane avadhi ema traNa darzana kula 6 upayoga hoya che. zeSa upayogo hotA nathI. mithyAtva na hovAthI ajJAnatrika nathI. ane sarvavirati tathA kSapakazreNI na hovAthI mana:paryavajJAna ane kevaladdhika nathI. mATe che upayoga hoya che. mizramArgaNAmAM A ja cha upayoga hoya che. paraMtu mizra guNasthAnaka hovAthI jJAna-ajJAna mizra hoya che samyakatvanI sanmukhatA vALAne jJAnanI adhikatA hoya che ane mithyAtvanI sanmukhatA vALAne ajJAnanI adhikatA hoya che. mATe ja traNa jJAno ajJAnanI sAthe mizra kahyAM che. ahIM mizra mArgaNAmAM cha upayoga ajJAnamizrita kahetA graMthakAre trIjA guNaThANe avadhidarzana kahyuM che. te samyattvanI bahulatAne AzrayI samajavuM. anyathA graMthakArazrIe ja gAthA 21 tathA gAthA 32mAM avadhidarzana 4thI12 mAM hoya paraMtu 1thI12 mAM na hoya ema kahela che. mATe ahIM vivakSAbheda jANavo. A pramANe A gAthAmAM 2+3+1+1= cha mArgaNAmAM upayoga kahyA. 33 maNanANa cakkhuvajjA, aNahAri tinni daMsaNacaunANA / caunANasaMjamovasama-veyage ohidaMse ya // 34 // (manaHparyavajJAnacakSurvarjAH aNAhAre trINi darzanAni catvAri jJAnAni / caturNAnasaMgopAmaveSa avadhine 2 / rU4 ) ka-48 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNanANacakkhuvajjA mana:paryavajJAna caunANa ane cakSudarzana vinA, saMnama uvasama vege = aLahari = aNAhArImArgaNAmAM, tinnidaMsaNa traNa darzana, varanALA = cAra jJAna, 114 zabdArtha = = cAra jJAna, cAra saMyama, upazamasamyaktva, vedaka samyaktva, - ohidaMse ya gAthArtha = aNAhArI mArgaNAmAM manaHparyavajJAna ane cakSudarzana varjIne zeSa 10 upayoga jANavA. cAra jJAna, cAra saMyama, upazama ane vedakasamyaktvamAM tathA avadhidarzanamAM traNadarzana ane cAra jJAna ema sAta upayoga hoya che 34 vivecana aNAhArI mArgaNAmAM manaHparyavajJAna ane cakSudarzana vinA bAkInA 10 upayoga hoya che. kAraNa ke aNAhArI avasthA vigrahagatimAM, utpattinA prathama samaye ane kevalI samuddAtamAM tathA ayogI guNaThANe hoya che. tyAM vigrahagatimAM ane utpattinA prathama samaye samyagdaSTine traNa jJAna, mithyAdRSTine traNa ajJAna, tathA bannene acakSudarzana, samyagdaSTi avadhijJAnIne avadhidarzana, kevalIne kevalajJAna ane kevaladarzana ema 10 upayogo saMbhave che. paraMtu mana:paryavajJAna ane cakSudarzana A be upayogo aNNAhArI mArgaNAmAM saMbhavatA nathI kAraNa ke A be upayoga paryAptAvasthAmAM ja saMbhave che ane aNAhArIpaNuM aparyAptAvasthA bhAvI ja che. athavA kevalIne ja che. tethI be upayoga vinA zeSa 10 upayoga hoya che. ane avadhidarzanamAM. mUlagAthAmAM kahela paDa zabda jJAna ane saMyama ema bannenI sAthe joDavAno hovAthI mati-zruta-avadhi-manaHparyava ema cAra jJAna, sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi ane sUkSmasaMparAya ema cAra cAritra, upazamasamyaktva, kSayopazama samyaktva ane avadhi darzana eka kula 11 mArgaNAmAM cAra jJAna ane traNa darzana kula sAta ja upayoga hoya che kAraNa ke agiyAre A mArgaNA 4thI12 guNasthAnakonI aMdara ja yathAsaMbhava hoya che, tyAM traNa ajJAna ane kevaladvika saMbhavatAM nathI. traNa ajJAna pahelA-bIjA ane trIjA guNaThANAmAM ja hoya che. jyAM A mArgaNA nathI. ane kevaladdhika terame-caudame hoya che tyAM paNa A mArgaNA nathI. mATe 4 jJAna ane 3 darzana ema sAta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 upayoga ja hoya che. ahIM paNa avadhidarzanamAM 4 jJAna ane traNa darzana ema je sAta upayoga kahyA ane prathamanAM traNa guNasthAnaka na gaNIne traNa ajJAna na kahyAM te bahuzratavALA keTalAka AcAryonI apekSAe jANavuM. A gAthAmAM kula 1+11=12 mAgaNAmAM upayoga kahyA. A pramANe 30mI gAthAmAM 4, ekatrIsamI gAthAmAM 24, batrIsamI gAthAmAM 16, tetrIsamI gAthAmAM 6 ane cotrIsamI gAthAmAM 12 ema kula 62 mArgaNAmAM upayoga kahyA. 34 bAsaTha mArgaNAsthAnomAM (1) jIvasthAnaka, (2) guNasthAnaka, (3) yoga, (4) upayoga, (5) lesyA ane (6) alpabadutva A cha dvAronA varNanano prasaMga cAle che. chamAMthI cAra dvArA ahIM pUrNa thAya che. A 62 mArgaNAomAM manayoga, vacanayoga ane kAyayoga ema traNa mArgaNA Ave che. A traNa mArgaNAmAM keTalAka AcAryo jIvasthAnaka, guNasthAnaka Adi A cAra dvAra kaMIka jAdI rIte vicAre che tethI teonA mata pramANe A traNa yogamArgaNAmAM jIvasthAnaka Adi dvArA kahe che. do tera tera bArasa, maNe kamA aTTha du cau cau vayaNe / cau du paNa tinni kAye, jiaguNajoguvaoganne // 35 // (dvau trayodaza trayodaza dvAdaza, manasi kramAdaSTa dvau catvArazcatvAro vcne| vatvIro ta pa tra: vAve, navaguNonopayo II maLe che rUva che ) zabdArtha ra = be. vera = cAra, tera = tera, 3 = be, tera = tera, paNa = pAMca, vArasa = bAra, tini = traNa, mane = manayogamAM, #Ave = kAyayogamAM, mA = anukrame, nima = jIvasthAnaka, aTTa = ATha, guNa = guNasthAnaka, DuM = be, 23 = cAra, gomA = yoga, 13 = cAra, 33ona = upayoga, jaya = vacanayogamAM. | mane = anya AcAryo. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 gAthArtha = anya AcAryo manoyogamAM 2,13,13, ane12, tathA vacanayogamAM 8,2,3, ane 4,tathA kAyayogamAM 4,2,5, ane 3, anukrame jIvasthAnaka, guNasthAnaka, yoga ane upayoga mAne che. 3pa che vivecana = karmagraMthakAra pU. zrI devendrasUrijIno Azaya evo che ke je je jIvomAM manayoga hoya te te jIvasthAnaka tyAM gaNavAM, te jIvonAM guNasthAnaka, temAM ghaTatA yoga ane temAM saMbhavatA upayoga tyAM levA. jema ke manayoga sarvaparyAptie paryAptA saMjJI paMcendriyamAM ja saMbhave che. mATe manayogamAM jIvasthAnaka 1, (gAthA 17) guNasthAnaka 13 (gAthA 22), yoga 13 (gAthA 28), ane upayoga 12 (gAthA 31)mAM kahyA che. evI ja rIte vacanayoga beIndriya, te indriya. caurindriya ane paMcendriya (saMjJI-asaMjJI baMne) ATalA paryApta jIvone hoya che. tethI temAM saMbhavatAM jIvasthAnaka 5 (gAthA 17), guNasthAnaka 13 (gAthA 22), yoga 13 (gAthA 28) ane upayoga 12 (gAthA 31)mAM kahyA che tathA kAyayoga to sUkSma aparyAptA ekendriyathI saMjJIasaMjJI paryAptA-aparyAptA paMcendriya sudhI sarve saMsArI jIvone hoya che. tethI tyAM jIvasthAnaka 14 (gAthA 16), guNasthAnaka 13 (gAthA 22), yoga 15 (gAthA ra5) ane upayoga 12 (gAthA 31)mAM kahyA che. ane tyAM tyAM te te rIte spaSTa samajAvyA paNa che. paraMtu anya AcAryo A traNeyogamAM jIvasthAnakAdi kaMIka bhinna rIte ghaTADe che. teono Azaya evo che ke - manayoga ane vacanayoga je jIvomAM na hoya tyAM ja kAyayoga che ema samajavuM. evI rIte manayoga na hoya tyAM ja vacanayoga che ema samajavuM ane jyAM manayoga che tyAM mukhya evA manayoganI ja vivakSA karavI tyAM vacanayoganI ane kAyayoganI gaNanA na karavI. sArAMza ke "yogAntara rahita evA yoganI ja vivakSAkarAya che" tethI jyAM traNe yoga che tyAM pradhAna manayoga hovAthI manayoga ja gaNavo. vacanayoga, kAyayoga na vivakSavA. jyAM pradhAna evo manayoga nathI paraMtu vacana yoga ane kAyayoga che tyA vacanayoga pradhAna hovAthI tenI ja vivakSA karavI. kAyayoga na gaNavo. ane jyAM manayoga, vacanayoga nathI. mAtra kAyayoga ja che. tyAM ja kAyayoga gaNavo. zeSajIvomAM bIjA yogo hovAthI kAyayoga na gaNavo. AvI vivakSA karavAthI saMjJI paMcendriyamAM mAtra manayoga ja gaNAya, beIndriyathI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvomAM mAtra vacanayoga ja gaNAya. ane kAyayoga to phakta ekendriyamAM ja gaNAya. have A vivakSA pramANe saMjJImAM manayoga, vikalendriya ane asaMjJI paMce. mAtramAM ja vacanayoga, ane ekendriya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117. mAtramAM ja kAyayoga gaNavAthI te te jIvomAM jeTalAM jeTalAM jIvasthAnaka guNasthAnaka, yoga, ane upayoga hoI zake teTalAM teTalAM jIvasthAnaka guNasthAnaka, yoga, ane upayoga tyAM levAM. A pramANe anya AcAryonuM kahevuM che. tethI jIvasthAnaka Adi cAre dvArA A navI vivaphA pramANe A rIte thAya che. jIvasthAnaka | guNasthAnaka | yoga | upayoga ] | manayogamAM | 2 | 13 | 13 | 12 | vacanayogamAM - 4 kAyayogamAM tenI vadhAre spaSTatA A pramANe che- uparanI vivakSA pramANe manayoga saMjJImAM ja saMbhave che. ekendriya-vikalendriya ane asaMjJImAM saMbhavato nathI. tethI saMjJI paryAptA-aparyAptA ema saMjJInAM be jIvasthAnaka kahyAM. saMjJImAM tere. guNasthAnaka hoya che. (jo ke saMjJImAM to caudamuM paNa che. paraMtu tyAM yoga nathI tethI tene mUkIne) zeSa 13 guNasthAnaka kahyAM che. A manayoga mana:paryApti pUrNa karyA pachI ja Ave che. tethI aparyAptAvasthAbhAvI kArpaNa ane audArikamizra vinA zeSa 13 yoga kahyAM che. tathA saMjJImAM sarva guNasthAnaka saMbhavatAM hovAthI badhA ja upayoga kahyA che. vacanayoga uparanI vivakSA pramANe vikasendriya ane asaMjJI paMcendriyane ja gaNAya che. tethI te cAra paryAptA-aparyApta maLI ATha jIvasthAnaka kahyAM che. tathA A ATha jIvasthAnakamAM mizra ane samyakatvAdi uparanAM guNasthAnaka saMbhavatAM nathI. tethI mithyAtva ane sAsvAdana ema be ja guNasthAnaka kahyAM che. A ATha jIva sthAnakamAM audArika kAyayoga, audArikamizrakAyayoga, kArpaNa kAyayoga ane asatyAmRSA vacanayoga ema A cAra ja yoga hoya che. zeSa yogo koI paNa saMbhavatA nathI. tethI yoga 4 kahyA che. tathA upayoga A ATha jIvabhedamAM mati-zrutaajJAna ane acadarzana ema sAmAnyathI traNa hoya che ane caurindriya tathA asaMjJImAM cahyuM hovAthI cakSudarzana vadhAre hoya che. samyakatvAdi ane avadhijJAnAdinI labdhi na hovAthI bIjA upayogo saMbhavatA nathI. mATe upayoga kula 4 ja kahyA che. have kAyayoga uparanI vivakSA pramANe mAtra ekendriyamAM ja ghaTe che tethI ekendriyamAM ja saMbhavatAM sUkSma-bAdara paryAptA-aparyAptA ema 4 jIvasthAnaka, mithyAtva-sAsvAdana ema be guNasthAnaka, vAukAyane AzrayI vaikriyA gaNavAthI dArika, audArikamizra, vaikriya, vaikriyamizra, ane kAryaNa ema pAMca Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 yoga, tathA mati-zrutaajJAna ane acasudarzana ema traNa upayoga kahyA che. graMthakAranI ane anya AcAryonI vivakSAmAM keTalI bhinnatA che. te samajavA mATe citra A pramANe che. | granthakAranI vivakSA anya AcAryonI vivaphA ! jIva guNa | yoga upayoga | jIva guNa | yoga | upayoga manayoga | 1 13] 13] 12 | | 13] 13 vacanayoga 5] 13 13) | 12 | 8 | 2 | 4 | | kAyayoga | 14 13 15) 12 | 4 | 2 | pa. cha | ja | prazna- anya AcAryoe je vivakSA karI che ke eka (mukhya) yoga hoya tyAM anya yogo hovA chatAM tenI vivakSA (gaNanA) na karavI. arthAt yogAntara rahita evo eka yoga gaNavo. te to ThIka che ke A paNa eka bhinna vivakSA che. paraMtu teoe kahelAM jIvasthAnaka AdimAM zuM kaMI asaMgati dekhAya che ke badhuM ja barAbara saMgata ja che ? uttara- temanA manamAM keTalIka asaMgati jaNAya che. arthAt pUrvApara na ghaTe evI paNa keTalIka bAbata che. te A pramANe - (1) manayoga sarva paryAptie paryApta thayA pachI ja hoya che. tethI saMzI paMcendriya paryApta eka ja jIvasthAnaka saMbhavI zake. paraMtu saMjJI aparyApta jIvasthAnaka na saMbhave. kAraNa ke aparyAptAvasthAkALe mana:paryApti samApta thayelI na hovAthI manayoga saMbhavato nathI. have kadAca ema kahIe ke aparyAptAvasthAmAM bhale mana:paryApti samApta thayelI nathI tethI manayoga prApta thayo nathI. paraMtu te pUrNa thaye avazya Avaze ja, ema mAnI mananI laviALo A jIva che. ema vicArI aparyApto jIvabheda laIe to yoga 13 kahyA te na ghaTe. kAraNa ke jo aparyApta jIvabheda laIe chIe to aparyAptAvasthAbhAvI kArpaNa ane audArikamizrayoga paNa levA joIe ane yoga 15 kahevA joIe. yoga 13 kahevA ane jIvabheda paryApta-aparyApta be kahevA te pUrvApara saMgata thatuM nathI. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 (2) vacanayogamAM paNa A ja doSa dekhAya che ke bhASAparyApti pUrNa thayA pachI ja vacanayoga Ave. tethI beindriyAdi cAre paryApta ja jIvasthAnaka ghaTe, aparyApta jIvasthAnaka na ghaTe, chatAM cAra paryApta-ane cAra aparyApta ema ATha jIvabheda kahyA te saMgata nathI. A kAraNathI ja graMthakArane A mata joIe tevo rUcato nathI. mATe ja 'ane'' kahIne bIjA AcAryo A pramANe mAne che ema kahela che. 5 35 // '' have bAsaTha mArgaNAo upara 'lezyA' jaNAve che. chasu lesAsu saThANaM, egiMdi asannibhUdagavaNesu / padmamA caDaze tini 3, nAravidhipavaLavu // 36 // ( SaTsu lezyAsu svasthAnaM, ekendriyAsaMjJibhUdakavanaspatiSu / prathamAzcatasrastisrastu nArakavikalAgnipavaneSu // 36 // ) zabdArtha isu khesAsu-cha lezyAomAM, savALuM potapotAnI lezyA, paDhamA ghaDaro prathamanI cAra, tini 3= vaLI traNa lezyA, niMdri= ekendriya, ana= asaMzI paMce. ' mUvAvaLetu= pRthvIkAya, aplAya tathA vanaspatikAyamAM, f|pavanesu= agnikAya ane vAyukAyamAM. gAthArtha- chae lezyAomAM potapotAnI lezmA hoya che. ekendriya, asaMzI pRthvIkAya, aplAya ane vanaspatikAyamAM prathamanI cAra lezyA hoya che. tathA nArakI, vikalendriya, agnikAya ane vAyukAyamAM prathamanI traNa lezyA mAtra ja hoya che. aa 36 // nAya= nArakI, vigata-vikalendriya, vivecana- kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma, ane zukla ema lezyA cha prakAranI che. je jAMbunA vRkSanA dRSTAnte jaina zAstramAM prasiddha che. bAsaTha mArgaNAomAM je cha lezyA mArgaNA Ave che. temAM ekekalezyA mArgaNAmAM potAnA nAmavALI ekeka lezyA hoya che. kRSNalezyAmArgaNAmAM kRSNalezyA, ane nIlalezyAmArgaNAmAM nIlalezyA. ityAdi jANavuM. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ekendriyamArgaNA, asaMjJImArgaNA, pRthvIkAya aplAya ane vanaspatikAya mArgaNA ema kula pAMca mArgaNAomAM kRSNa-nIla-kApota ane tejo ema cAra lezyA hoya che. tyAM A mArgaNAo azubha pariNAmavALI hovAthI prathamanI traNa lezyA to sAmAnyathI hoya ja che. paraMtu bhavanapati-baMtara-jyotiSkadevo tathA saudharma ane izAnavAsI devo mRtyu pAmIne atyanta Asaktine lIdhe ratnAdi pRthvIkAyamAM, jalAzayanA aplAyamAM ane kamalAdi rUpa vanaspatikAyamAM janme che tyAre keTalAka kALa sudhI gayA bhavanA saMskAravALI tejolezyA paNa A pAMca mArgaNAmAM saMbhave che. pUjya zrI haribhadrasUrijIe yogadaSTi samuccayamAM kahyuM che ke jo maraDuM, tanese 3vavA | tathA nArakI, vikasendriya, agnikAya, ane vAyukAya ema che mArgaNAomAM mAtra prathamanI traNa vezyA ja hoya che. kAraNa ke A jIvo ghaNuM karIne aprazasta adhyavasAya yukta hoya che. tethI zeSa zubhalezyA saMbhavatI nathI. tejolezyAdivALA devo A jIvomAM janmatA nathI. je 36 che ahakkhAyasuhumakevala-dugi sukkA chAvi sesaThANesu / naranirayadevatiriyA, thovA du asaMkhaNaMtaguNA // 37 // (yathAkhyAtasUkSmakevaladvike zuklA SaDapi zeSasthAneSu / naranarakadevatiryaJcaH, stokA dvau aMsakhyAtAvanantaguNAH // 37 // zabdArtha adagya = yathAkhyAta, naniraya = manuSya nArakI, suhuna = sUkSmasaMparAya, devariyA = devo ane tiryaMcA, vanani = kevaladdhikamAM, thavA = thoDA che. suvA = mAtra eka zuklalezyA, chAvi = chae paNa, Tu saMva = be asaMkhyAtA che. se luM = bAkInAM sthAnomAM, | gaMtakuLa = anaMtaguNA che. gAthArtha- yathAvAta, sUkSmasaMparAya ane kevaladdhikamAM mAtra zuklalezyA ja hoya che. zeSasthAnomAM chae vezyA hoya che. manuSyo sauthI thoDA che. tenAthI nArakI ane devo e asaMkhyAtaguNA che. ane tiryaMco anaMtaguNA che. 2 37 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 vivecana- yathAvAta cAritra, sUkSmasaMparAya cAritra, ane kevalajJAna kevaladarzana ema kula cAra mArgaNAomAM phakta eka zukla lezyA ja hoya che. A cAre mArgaNAo dasamA guNaThANA pachI ja saMbhavatI hovAthI ane tyAM ujvala ja pariNAma hovAthI zeSalezyAo saMbhavatI nathI. bAkInI 41 mAgaNAomAM chae vezyA yathAyogya rIte saMbhave che. (1) tiryaMcagati, (2) manuSyagati, (3) devagati, (4) paMcendriya jAti, (5) trasakAya, traNa veda (8) traNa yoga (11) cAra kaSAya (15) mati Adi 4 jJAna (19) traNa ajJAna (22) sAmAyika, chedopasthApya, parihAravizuddhi, dezavirati, avirati ema pAMca cAritra (27) traNa darzana (30) bhavya-abhavya (32) cha samyakatva (38) saMjJI (39) AhArI ane aNAhArI ema 41 mArgaNAmAM chae vezyA hoya che kAraNa ke A tamAma mArgaNAomAM zubha-azubha badhI ja vezyAo saMbhave che. A pramANe ahIM lezyA dvAra pUrNa thAya che. have alpabadutva nAmanuM chaThThuM kAra bAsaTha mArgaNAmAM jaNAve che. koIpaNa eka mUla mArgaNAnA uttarabhedomAM kayA uttarabhedamAM jIvo ochA hoya (hIna hoya) ane kayA uttarabhedamAM jIvo vadhAre hoya ema je vicAravuM te alpabadutva. te have jaNAvAya che. tyAM prathama A gAthAmAM gatimArgaNA kahevAya che. manuSyo sauthI thoDA che. tenAthI be gatinA jIvo asaMkhyAta guNA che ane tiryaMco anaMta guNA che. arthAt manuSyo sauthI thoDA, tenAthI nArakI asaMkhyAtaguNA, tenAthI devo asaMkhyAtaguNA, ane tenAthI tiryaMco anaMtaguNA che. A ja vAta vadhu spaSTa vicArIe. manuSyo be prakAranA che. saMmUrNima ane garbhaja. je jIvo strI-puruSanA saMyoga vinA vamana-pitta-mala-mUtrAdimAM janme che te saMmUIima. ane strIpuruSanA saMyogathI strInA garbhamAM janme che te garbhaja. saMmUrNima manuSyonuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganuM ja hoya che. ane AyuSya utkRSTathI aMtarmuhurta ja hoya che. teonI utpattino virahakALa jaghanyathI eka samaya, ane utkRSTathI covIsa muhUrta hoya che. jethI junA utpanna thayelA saMmUrNima manuSyonuM aMtarmuhUrtanuM ja AyuSya hovAthI aMtarmuhUrtakALamAM marI gaye chate ane navA saMm. manuSyo Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kayAreka 24 muhUrta sudhI paNa utpanna na thaye chate trevIsa muhUrtathI kaMIka adhikakALa A duniyAmAM saMmUrNimamanuSyo na hoya evuM paNa bane che. tethI saMmUrNima manuSyo kyAreka A saMsAramAM hoya che. ane kyAreka A saMsAramAM nathI paNa hotA. paNa garbhajamanuSyo sadAkALa hoya ja che. ane te paNa saMkhyAtA ja hoya che. asaMkhyAtA kadApi hotA nathI. "garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja hoya che" ema kahyuM. paraMtu saMkhyAtuM nAnu-moTuM aneka jAtanuM hoya che. tethI e nathI jaNAtuM ke ahIM keTalI pramANatAvALuM saMkhyAtuM levuM. tethI te jaNAvavA spaSTa kare che ke-(1) pAMcamA ane chaThThA vargano guNAkAra jeTalo thAya teTalA garbhaja manuSyo che. koI paNa vivakSita eka saMkhyAne te ja saMkhyA vaDe guNavAthI je AMka Ave te varga kahevAya che. jemake pAMcane pAMce guNavAthI pacIsa Ave che. te pacIsa e pAMcano varga jANavo. A rIte pAMca varga kramasara karavA. jemake242=4 A prathama varga 484=16 A bIjo varga. 16416=256 A trIjo varga. 2564256065536 A cotho varga. 6papa36465536=4294967296 A pAMcamo varga. 429496729644294967296=18446744073709551616 A chaThTho varga. A pramANe kramazaH cha varga banAvavA. pachI pAMcamA varganI rAzine ane chaThThAvarganI rAzine paraspara guNavAthI je AMka Ave teTalA manuSyo jaghanyathI paNa aDhIdvIpamAM thaIne hoya che. A ja AMka bIjI rIte paNa karI zakAya che. (2) ekanI saMkhyAne kramazaH cha-- vakhata dviguNa-dviguNa (Dabala-Dabala) karavAthI paNa garbhaja manuSyonI A jaghanyasaMkhyA thAya che. jemake (1) 142=2, (5) 164=32, | (9) 25642=pa12 (2) 242=4, (6) 32*2=64 (10) 512*2=1024 (3) 4*2=8, T(7) 64x2=128 | (11) 1024x2=2048 (4) 8x2=16 ! (8) 12842=256 ! (12) 204842=4096 ityAdi. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 A pramANe 96 vakhata dviguNa karavAthI paNa garbhaja manuSyonI saMkhyA Ave che. te saMkhyA aMkathI A pramANe thAya che. - 7,92,28,162,51,42,643,39,59,354,39,50,336 thAya che. A pramANe garbhaja manuSyo saMkhyAtA ane saMmUrNimamanuSyo asaMkhyAtA hoya che paraMtu bannene sAthe gaNIe to asaMkhyAtA thAya che te keTalA hoya ? tenuM mApa zAstramAM A rIte jaNAvyuM che. "asaMkhyAta" evo je AMka che te nAno-moTo aneka jAtano hoya che. eTale ke asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bheda paDe che. tethI garbhaja-saMmUrNimA banne manuSyonA pramANa mATe kevuM (keTalA pramANavALuM) asaMkhyAta levuM ? te samajAtuM nathI, tethI te mApa samajAvavA kSetrathI ane kAlathI ema be rIte zAstramAM mApa Ave che. temAM prathama kALathI mApa A pramANe che keasaMkhyAtI utsarpiNI ane avasarpiNInA jeTalA samaya thAya teTalA (garbhajasaMmUrNima ema bane maLIne) manuSyo hoya che. A kALathI mApa kahyuM. have kSetrathI mApa samajAve che be paga pahoLA karI, keDa upara be hAtha TekAvI ubhA rahelA puruSAkAra pramANe je A lokAkAza che. te cauda rAja uMco che. nIce sAta rAja pahoLo che. keDa pAse eka rAja pahoLo che. koNI pAse pAMca rAja pahoLo che. ane upara eka rAja pahoLo che. AvA AkAravALA lokAkAzane TukaDA karIne jo vyavasthita rIte goThavavAmAM Ave to sAta rAja uMco, sAta rAja pahoLo ane sAta rAja lAMbo samacorasa (zAntisnAtra vakhate karAtI pIThikA jevo) AkAra bane che. tene sAta rAjano ghana kahevAya che. (1) jemAM sAtarAja laMbAI-pahoLAI ane uMcAI traNa hoya te ghanaloka. (2) jemAM sAtarAja uMcAI ane pahoLAI, athavA laMbAI ane uMcAI athavA pahoLAI ane laMbAI hoya ema be sAta rAja hoya te "prataraloka" . (3) ane jemAM uMcAI, athavA pahoLAI, athavA laMbAI ema eka ja mAtra sAtarAja hoya. bAkInA be bhAgo ekeka AkAzapradezanA ja hoya te UbhI lAkaDI jevo je AkAra tene sUcizreNI kahevAya che. (soya jevo AkAra) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 AvA AkAravALI eka sUcizreNI ke je sAtarAja uMcI che. paraMtu ekeka AkAzapradeza jeTalI ja lAMbI-pahoLI che. temAM kramazaH je asaMkhyAta AkAzapradezo goThavAyelA che. temAM nIce jaNAvAtA mApavALA kSetramAM ekeka manuSyane besADIe to AkhI zreNI bharAtAM eka TukaDo vadhe che. jo eka manuSya vadhAre hota to AkhI zreNI bharAI jAta. teTalA kula garbhaja-saMmUrNima manuSyo che. prazna- ekeka manuSyane keTalA mApavALA kSetramAM besADavAno ? arthAt ekeka manuSyane AzrayI kSetranuM mApa keTaluM keTaluM levuM? uttara= A sAta rAjanI uMcI sUcizreNImAMthI eka aMzula pramANa kSetra levuM. temAM jeTalA AkAza pradezo che. tenAM kramazaH eka pachI eka ema traNa vargamULa kADhavAM. varganuM je mULa te vargamULa, jema 25 e varga che. tenuM mULa 5, evI rIte 36 nuM mULa 6, ogaNapaccAsanuM mULa 7, ema ahIM paNa vargamULa traNa kADhavAM. jo ke aMgulapramANa AkAzamAM pradezo asaMkhyAta che. tenAM varga mUla paNa asaMkhyAta ja thAya. to paNa samajavA mATe asatkalpanAe aMgulapramANa kSetramAM 256 AkAzapradeza kalpIe, tenuM prathamavargamULa 16, bIjAM vargamULa 4, ane trIjuM vargamULa 2 Ave che. tyAra bAda pahelA ane trIjA vargamULano guNAkAra karavo 1642=32, batrIsa - batrIsa AkAza pradezonA khaMDa karavA. ane ekeka khaMDe ekeka manuSyane goThavavo. sArAMza ke aMgula pramANa kSetranI pradezarAzi jo ke che asaMkhyAta. to paNa 256 che ema kalpIe to pahelA ane trIjA vargamULano guNAkAra 32 thAya. tethI batrIsa - batrIsa pradezarAzinA ekeka TukaDe ekeka manuSyane goThavIe to sAtarAjanI uMcI eka sUcizreNInA jeTalA khaMDa thAya. tenA karatAM phakta eka ja manuSya ocho che. garbhaja-saMmUrNima ema bannenI sAthe maLIne ATalI saMkhyA jANavI. tethI manuSya sauthI thoDA che. manuSyo karatAM nArakI asaMkhyAta guNa che. te A pramANe - sAta rAja lAMbA ane pahoLA evA pratarakSetranA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalI sUci zreNIo Ave te sUcizreNIonA jeTalA predezo thAya teTalA nArakIjIvo che. prazna = nArakInuM pramANa batAvatAM sAtarAjanA lAMbA-pahoLA eka pratarano asaMkhyAtamo bhAga" levAnuM tame kahyuM. paraMtu asaMkhyAtamo bhAga Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 nAno moTo ghaNI jAtano hoya che. to A "asaMkhyAtamo bhAga" kevaDo levo? tenuM kaMI mApa che? uttaraH hA. ghanIkRta lokano je A pratara che. teno eka aMgulapramANa pratarabhAga levo. temAM jeTalI sUcizreNIo hoya tenuM paheluM ane bIjAM vargamUla kADhavuM. tyArabAda pahelA ane bIjA vargamULano guNAkAra karavo. te AMka jeTalo thAya teTalI sUcizreNIo vALo pratarano asaMkhyAtamo bhAga jANavo. dhAro ke aMgula pramANa prataramAM 256 sUcizreNIo che. to tenuM prathama vargamUla 16, ane bIjuM vargamUla 4, pachI te banneno guNAkAra 1684=64 thAya che tethI 64 sUcizreNIo che jemAM evo pratarano asaMkhyAtamo bhAga levo. teTalI sUcizreNInA AkAzapradezarAzipramANa nArakI jIvo che. tethI manuSya karatAM nArakI asaMkhyAtaguNA che. ahIM prathama vargamUla ane bIjA vargamUlano guNAkAra karo to paNa 1644 64 thAya. athavA bIjAvargamUlano ghana karIe to paNa 44444=64 thAya che. ema banne rIte saMkhyA levAya che paraMtu phalitArtha sarakho ja che. - nArakI karatAM devo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke devo bhavanapati-vyaMtarajayotiSka ane vaimAnika ema cAra prakAranA che. tyAM bhavanapati paNa asurakumArAdi bhede 10 prakAranA che. temAM asurakumArAdi ekeka bhedanuM mApa zAstramAM nIce pramANe che. aMgulamAtra kSetramAM rahelA AkAzapradezonA prathama-varga mUlanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jeTalI pradeza rAzi thAya teTalI sUcizreNIonA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA asurakumAra che. teTalA ja nAgakumAra che. teTalA ja suvarNakumArAdi che. phakta pratarano asaMkhyAtano bhAga keTalo levo? tenuM AvuM mApa che ke aMgulapramANa prataramAM jeTalI sUcizreNIo che tenuM prathamavargamUla kADhavuM. teno asaMkhyAtamo bhAga karavo. temAM jeTalo AMka Ave teTalI saMkhyAvALI sUcizreNIo jemAM che evo khatarano asaMkhyAtamo bhAga levo. vyaMtaradevonA ekeka bhedamAM devonI saMkhyA A pramANe jaNAvI che ke sAtarAja lAMbuM-pahoLuM AkhuM pratara levuM. tenI sUcizreNIo chuTI pADavI. temAM ekeka sucizreNInA saMkhyAta saMkhyAta yojanAnA TukaDA karavA. AvA TukaDA AkhA prataranI sarvasUcizreNInA jeTalA thAya. teTalA kinnara, teTalA kiM.ruSa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ema ekekabhedamAM ATalA ATalA vyaMtaradevo jANavA. tathA vyaMtaranA AThe bhedanA devo bhegA karIe to paNa teTalA jANavA. kAraNa ke saMkhyAtayojananA mApe je TukaDA karavAnA che. te nAnA-moTA samajavA. jayotiSka devonI saMkhyA paNa eka prataranI sUcizreNIonA 256-256 aMgulanA mApe TukaDA karatAM jeTalA TukaDA thAya- teTalA jayotiSkadevo jANavA. sAta rAja lAMbo-pahoLo eka khatara, tenI asaMkhyAtI sUcizreNI, temAM ekeka sUcizreNInA 256-256 aMgulanA mApanA TukaDA jeTalA thAya teTalA jayotiSka devo che. vaimAnikadevonuM mApa A pramANe che. aMgula mAtra kSetramAM jeTalA AkAzapradezo che. tenuM trIjuM vargamUla kADhIne teno ghana karavo. jema ke prathama vargamUla 16, bIjuM vargamUla 4 ane trIjuM vargamUla ra thAya che. te benI saMkhyAno ghana karavo 2*2*2=8 ATha thAya. A trIjA vargamUlano ghana jeTalo thAya teTalI sUcizreNIo levI ane teTalI sUcizreNInA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA vaimAnikadevo che. ema samajavuM. A pramANe bhavanapati-vyaMtara-jayotiSka ane vaimAnika ema cAre nikAyanA devono AMka bhego karIe to sarve devo nArakI thakI asaMkhyAtaguNA che. devo karatAM tiryaMco anaMtaguNA che. kAraNa ke tiryaMcagatimAM vanaspatikAyanA jIvo Ave che ane te (anaMta lokAkAza pradeza pramANa) anaMtA che. jyAre devo to asaMkhyAtA ja che. mATe devothI tiryaMco anaMtaguNA che. A pramANe A gAthAmAM "gatimArgaNAmAM" alpabadutva samajAvyuM 37 paNa cau ti du egiMdI, thovA tinni ahiA aNaMtaguNA / tasa thova asaMkhaggI, bhUjalanilaahiyavaNaNaMtA // 38 // (paJcacatustridvyekendriyAsstokAH trayo'dhikAH anantaguNAH / trasAsstokA asaMravyAgnayo bhUjalAnilAdhikA vanAnantAH // 38 // zabdArtha paNa- paMcendriya, thavA= sauthI thoDA, 23= caurindriya, tinihA = traNamAM adhika, titeIndriya, Tu- beIndriya, matagu= chellA anaMtaguNA che. lI= ekendriyamAM, tA thavA trasakAya thoDA, Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 magI asaMkhyAtaguNA, agnikAya, |gadya sAdhika mULani= pRthvIkAya, aplAya vAgaMtA vanaspatikAya anaMtaguNA che. ane vAyukAya, | gAthArtha - paMcendriya sauthI thoDA, tenAthI caurindriya, teIndriya ane beIndriya A traNa adhika-adhika, ane ekendriya anaMtaguNA che. kAyamArgaNAmAM trasakAya sauthI thoDA, agnikAya asaMkhyAtaguNA , pRthvI-a ane vAyu adhikaadhika. tenAthI vanaspatikAya anaMtaguNA che. 38 che vivecana = gatimArgaNAmAM alpabadutva kahyuM. A gAthAmAM Indriya ane kAyamArgaNAmAM alpabadutva jaNAve che. IndriyamArgaNAmAM paMcendriya jIvo . (deva-nArakI, patiryaMca ane manuSyo A cAre malIne) sauthI (eTale beIndriyAdithI) thoDA che. tenAthI caurindriya jIvo vizeSAdhika che. tenAthI te Indriya jIvo vizeSAdhika che. tenAthI beIndriya jIvo vizeSAdhika che. A cAre mArgaNAmAM ekekamAM jIvonuM pramANa A pramANe kahyuM che ke "sAtarAja lAMbApahoLA ghanIkRta evA A lokanA asaMkhyAta koTAkoTi yojana pramANa bhAgamAM sAtarAja lAMbI je asaMkhyAtI sUcizreNIo che. tenA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA jIvo che." chatAM asaMkhyAta koTAkoTi yojanAnuM mApa nAnuM-moTuM asaMkhyAta jAtanuM hovAthI paraspara alpatA ane bahutvatA saMbhave che. tenAthI ekendriya jIvo anaMtaguNA che. kAraNa ke vanaspatikAyamAM anaMtAnaMta jIvo che. kAyamArgaNAmAM trasakAya jIvo sauthI thoDA che. jo ke paMcendriyacauridriya-te indriya ane beIndriya ema cArene trasa kahevAya. to paNa te cAre bhegA karavA chatAM sAtarAja pramANavALA ghanIkRta lokanA asaMkhyAta koTA-koTi yojananI sUcizreNInA pradezarAzitulya ja che. jyAre tenAthI agnikAyanA jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te to asaMkhyAta lokAkAzanA pradezarAzitulya che. tenAthI pRthvIkAya, tenAthI aSkAya, ane tenAthI vAyukAya jIvo adhika-adhika che. jo ke A cAre ekendriya jIvo asaMkhyAta lokAkAza pradezarAzitulya ja che. to paNa asaMkhyAtuM nAnuM-moTuM hovAthI uparokta alpabadutva ghaTe che. ane te prajJApanAsUtramAM jaNAveluM che. vAyukAya karatAM vanaspatikAya jIva anaMtaguNA che. che 38 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 * maNavayaNakAyajogI, thovA asaMkhaguNa aNaMtaguNA / purisA thovA itthI, saMkhaguNANaMtaguNa kIvA // 39 // (manovacanakAyayogAsstokA asaMkhyaguNA anaMtaguNAH / puruSAsstokAsstriyassaMkhyeyaguNA anantaguNAH klIbAH // 39 // ) zabdArthamAvajayagogA thavA = manayoga- | thavA = thoDA, vacanayoga ane kAyayogamAM thoDA, ] rUtthI = strIo, saMg!= asaMkhyAtaguNA ane ! saMva = saMkhyAtaguNI, 3itALa = anaMtaguNA che. anaMta!= anaMta guNA, purasA = puruSo, | zrIvA = napuMsakavedavALA che. gAthA- manayogavALA jIvo thoDA, vacanayogavALA asaMkhyAtaguNA, ane kAyayogavALA anaMtaguNA che. puruSo thoDA, strIo saMkhyAtaguNI ane napuMsako anaMtaguNA che. A 39 che vivecana- A gAthAmAM yogamArgaNA ane vedamArgaNAnuM alpabahutva kahe che. manayogavALA jIve sauthI ochA che. kAraNa ke te manayoga to phakta saMjJI paMcendriya paryAptAne ja hoya che. tenA karatAM vacanayogavALA jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke je saMjJI paMcendriyane manayoga che. tene to vacanayoga che ja, taduparAMta asaMjJI paMcendriya, caurindriya, teindriya ane beindriya paryAptA jIvone paNa vacanayoga che. te cAre umeratAM saMjJI paMcendriya paryAptA manayogavALA jIvo karatAM vacanayogavALA jIvo asaMkhyAtaguNA thAya che. tenA karatAM kAyayogavALA jIvo anaMtaguNA che. kAraNa ke vanaspatikAya jIvo anaMtA che. ane kAyayoga to te sarvajIvone paNa hoya che. eTale sauthI te vadhAre anaMtaguNA) che. vedamArgaNAmAM puruSo sauthI thoDA che. tenA karatAM strIo saMkhyAtaguNI che. kAraNa ke zAstromAM devagatimAM devo karatAM devIo batrIsa guNI ane batrIsa adhika kahI che. manuSyagatimAM puruSo karatAM strIo sattAvIsaguNI ane sattAvIsa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 adhika kahI che. tathA tiryaMcagatimAM puruSajAti karatAM strI jAtinA jIvo traNaguNA ane traNa adhika kahyA che. tethI sarvatra sAthe meLavatAM strIo saMkhyAtaguNI thAya che. A alpabadutvanI bAbatamAM jJAnInuM vacana ja pramANa che. chadmastha evA ApaNe vaDe sarvajIvarAzi joI-jANI zakAtI nathI. tethI temAM Ama kema ? ATalA ja haze tenI zI khAtrI ? AvA tarko karavA nahIM. alpabadutva jaNAvanAruM vacana A pramANe che. tiguNA tirUvaahiyA, tiriyANaM itthiyA muNeyavvA / sattAvIsaguNA puNa, maNuyANaM tadahiyA ceva // 1 // battIsaguNA battIsarUva ahiyA u taha ya devANaM / devIo pannattA, jiNehiM jiyarAgadosehiM // 2 // strIo karatAM napuMsakadavALA jIvo sauthI vadhAre anaMtaguNA che. kAraNa ke ekendriyathI asaMjJI sudhInA sarva jIvo napuMsaka ja che ane vanaspatikAyamAM anaMtAnaMta jIvo che. mATe anaMtaguNAnuM vidhAna yathArtha che. 3lA mANI kohI mAI lohI ahiya maNanANiNo thovA / ohi asaMkhA maisuya, ahia sama asaMkha vibbhaMgA // 40 // (mAnI krodhI mAyI lobhI, adhikAH manaHparyavajJAninaH stokAH / avadhimanto'saGkhyA matizrutavanto'dhikAssamAasaGkhyA vibhaMgAH // 40 // ) zabdArthamALI= mAnavALA, gohitrasaMvA= avadhijJAnavALA, vodIkrodhavALA, asaMkhyAtaguNa che. mArUM mAyAvALA, maphaluthari= mati ane toDI= lobhavALA, zrutajJAnavALA adhika che. sama= paraspara samAna, hi- adhika-adhika che. asaM- asaMkhyAtaguNA. maLanALo = mana:paryavajJAnavALA, vimaM= virbhAgajJAnavALA jIvo che. thavA thoDA che, ka-49 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 gAthArtha- mAna, krodha, mAyA ane lobhavALA jIvo adhika adhika che. jJAnamArgaNAmAM manaHparyavajJAnavALA jIvo thoDA che. avadhijJAnavALA asaMkhyAtaguNA che. tenA karatAM mati-zrutajJAnavALA adhika che. ane paraspara samAna che. tenA karatAM vibhaMgajJAnavALA asaMkhyAtaguNA che. 5 40 // vivecana- A gAthAmAM kaSAyamArgaNA ane jJAnamArgaNA jaNAve che. krodha-mAna-mAyA-lobha ema cAra kaSAya che. paraMtu alpabahutvanI bAbatamAM bIjA kaSAyovALA jIvo karatAM mAnavALA jIvo thoDA che. tenA karatAM krodhavALA adhika che. tenA karatAM mAyAvALA adhika che. tenA karatAM lobhavALA (sauthI) adhika che. sAmAnyathI sarve saMsArI jIvone A cAre kaSAyo aMtarmuhUrta aMtarmuhUrte parivartana pAmatA ja hoya che eTale ApaNane A cAra kaSAyovALA jIvomAM hInAdhikatA dekhAtI nathI. to paNa temAM hInAdhikatA che. tenuM kAraNa ke jIvane mAna prAyaH bIjA kaSAyo karatAM alpakALa rahe che. tenA karatA krodha vadhu kALa cAle che. krodha karatAM paNa mAyA atizaya vadhAre kAla hoya che. ane mAyA karatAM lobha (eTale Asakti-mamatA) vadhAre kAla hoya che. tethI jeno kALa thoDo temAM vartanArA jIvo thoDA. jeno kAla vadhAre temAM vartanArA jIvo vadhAre. A pramANe kaSAyamArgaNAmAM alpabahutva jANavuM. have jJAnamArgaNAmAM alpabahutva kahe che. mana:paryavajJAnavALA jIvo sauthI thoDA che. kAraNa ke manaHparyavajJAna mAtra manuSyane ja thAya che. te paNa garbhaja, apramatta ane viziSTa labdhivALA jIvane ja thAya che. tethI zeSajJAnavALA karatAM mana:paryavajJAnavALA jIvo thoDA che zAstramAM kahyuM che ke "teM saMnayasta sannavamAyarahiyamsa viviiiddhamo'' ityAdi. A jJAnavALA jIvo saMkhyAtA ja hoya che. tenA karatAM avadhijJAnI jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke samyagdaSTi deva-nArakIne bhavapratyayika avadhijJAna che. tathA koI koI samyagdaSTi tiryaMca-manuSyane paNa guNapratyayika avadhijJAna hoya che. A pramANe samyagdaSTi deva-nArakI asaMkhyAtA che mATe manaHparyavajJAnavALA jIvo karatAM avadhijJAnavALA jIvo asaMkhyAtaguNA saMbhave che. tenA karatAM mati ane zrutajJAnavALA jIvo adhika che. kAraNa ke avadhijJAna vinAnA samyagdaSTi tiryaMca-manuSyone paNa mati-zrutajJAna hoya che. tethI te umeratAM adhika saMbhave che. paraMtu mAMhomAMhe Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 mativALA ane zrutavALA samAna che. kAraNa ke jyAM mati tyAM zruta ane jyAM zruta tyAM mati avazya hoya ja che. matijJAnAvaraNa ane zrutajJAnAvaraNano kSayopazama sAthe ja hoya che. mATe labdhi AzrayI samAna jANavuM. zAstramAM kahyuM che " jattha mainANaM tattha suyanANaM, jattha suyanANaM tattha mainANaM dovi eyAI anunnamanu'yArUM ti'' mati-zrutajJAnavALA jIvo karatAM vibhaMgajJAnavALA jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke mati-zrutajJAna bhale cAre gatinA saMjJI paMcendriyamAM hoya. to paNa te samyagdaSTine ja hoya che. jyAre vibhaMgajJAnavALA mithyAdaSTi devo ane nArakI tenA karatAM asaMkhyAtaguNA che. tethI vibhaMgajJAnavALA asaMkhyAtaguNA che. // 40 // kevaliNo NaMtaguNA, maisuyaannANi NaMtaguNa tullA / suhumA thovA parihAra, saMkha ahakkhAya saMkhaguNA // 41 // (kevalino 'naMtaguNA, matizrutAjJAnino 'naMtaguNAstulyAH / sUkSmAsstokAH parihArAssaMkhyAtaguNA yathAkhyAtAssaMkhyAtaguNAH // 41 // ) vRttiLo- kevalajJAnavALA, anaMtanuna- anaMtaguNA che. masutra anALi= mati-zruta ajJAnavALA, anaMtanuLa= anaMtaguNA che. ane tultA= mAMhomAMhe tulya che. zabdArtha suhunA thovA= sUkSmasaM5rAyavALA thoDA che. parihAra saMzrva- parihAravALA saMkhyAtaguNA che. mahavavAya- yathAkhyAtavALA saMghanuLA= saMkhyAtaguNA che. gAthArtha- tenA karatAM kevalajJAnavALA jIvo anaMtaguNA che. tenA karatAM mati-zruta ajJAnavALA jIvo anaMtaguNA ane paraspara tulya che. sUkSmasaM5rAyavALA thoDA, parihAravizuddhivALA saMkhyAtaguNA, ane yathAkhyAtavALA tenAthI paNa saMkhyAtaguNA che. 5 41 // vivecana- cAlIsamI gAthAmAM chellA kahelA vibhaMgajJAnavALA jIvo karatAM kevalajJAnavALA jIvo anaMtaguNA che. A vidhAna mokSamAM gayelA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 anaMtajIvonI saMkhyAnI apekSAe che. paraMtu zarIrastha kevalIne AzrayI nathI. kAraNa ke zarIrastha kevalI to saMkhyAtA ja hoya che. kevalajJAnavALA jIvo karatAM mati-zruta ajJAnavALA jIvo anaMtaguNA che. kAraNa ke ekendriya jIvo matizruta ajJAnavALA che ane te anaMtAnaMta che. A pramANe jJAnamArgaNAnuM alpabahutva kahIne have cAritramArgaNAmAM alpabadutva samajAve che. sUkSma saMparA cAritravALA jIvo bIjA cAritravALA jIvo karatAM alpa che. kAraNa ke upazamazreNI ane kSapakazreNImAM ArohaNa karatA ane agiyAramethI avarohaNa karatA jIvo ja A cAritramAM hoya che. te paNa aMtarmuhUrta mAtra kALa hovAthI navA jIvo Ave tyAM sudhImAM to junA turata nIkaLI jAya che. jethI tyAM vartatA jIvonI saMkhyA ghaNI thatI nathI. vadhumAM vadhu zatapRthakatva jIvo hoya che. ahIM pRthakatvazabda sarvasthAne bethI navanI saMkhyAno sUcaka che. eTale 200 thI 900 sudhInA jIvo sUkSmasaMparAmAM jANavA. tenAthI parivAra vizuddhivALA jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te sahasapRthakatva eTale ke be hajArathI nava hajAra sudhI jANavA. te parihAravizuddhino kALa aDhAra mAsano che. mATe jIvo paNa sUkSmasaMpAyathI adhika che. tenA karatAM yathAkhyAtavALA saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke te koTipRthakRtva eTale ke be koTithI nava koTi sudhI hoya che. tenuM kAraNa kevalIpaNAno viharamAnakAla dezona pUrvakroDa varSa che. jeno kALa vadhAre tenI saMkhyA prAyaH vadhAre hoya che. kAraNa ke kALa dIrgha hovAthI bhinna bhinna samayamAM praveza pAmelA jIvono ghaNo samUha maLI zake che. tethI uparokta alpabadutva saMbhave che. pa4nA cheya samaiya saMkhA, desa asaMkhaguNa NaMtaguNA ajayA / . thova asaMkha duNaMtA, ohi nayaNa kevala acakkhu // 42 // (chedasAmAyikAH saMkhyeyaguNA, dezA asaMkhyeyaguNA anaMtaguNA ayatAH / stokA asaMkhyeyA dvau anaMtaguNau,avadhinayana kevalAcakSurdarzaninaH // 42 // ) zabdArtha che - chedopasthApanIyavAlA, | phesa- dezavirativALA, samayaH sAmAyikavALA, asaMgTM = asaMkhyAtaguNA, saMvA= saMkhyAtaguNA che. tALAM = anaMtaguNA avirati mAyA = cAritravALA, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 thovana thoDA, | diavadhidarzanavALA, ag= asaMkhyAtaguNA, | nayaJ= cakSudarzanavALA, kuLatA= be anaMtaguNA. vanavavadhu= kevala ane acakSuvALA. gAthArtha = (pUrvanA cAritrathI) chedopasthApanIya, ane sAmAyikacAritravALA saMkhyAtaguNA, tenAthI dezavirativALA asaMkhyAtaguNA, tenAthI avirativALA anaMtaguNA, avadhidarzana, cakSudarzana, kevaladarzana ane acasudarzana A cAramAM anukrame thoDA, asaMkhyAtaguNa ane be anaMtaguNA che . 42 . * vivecana = ekatAlIsamI gAthAmAM kahelA yathAkhyAtacAritravALA jIvo karatAM chedopasthApanIyavALA saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teo koTizata prathakRtva hoya che eTale basothI navaso koTi kahyA che. A cAritravALA jIvo chakesAtame guNaThANe hoya che, tethI teramA-caudamA karatAM svAbhAvika rIte ja A jIvonI saMkhyA vadhAre hoya che. chedopasthApanIya cAritravALA karatAM sAmAyikacAritravALA jIvo saMkhyAta guNA hoya che. kAraNa ke teonI saMkhyA zAstramAM koTi sahastrapRthakatva kahI che. arthAt be hajArathI navahajAra koTi saMkhyA che. chedopasthApanIya cAritra to mukhyatayA bharata-airAvatamAM ja saMbhave che. ne te paNa pahelA-chellA tIrthakaranA zAsanakALe ja hoya che. jyAre sAmAyikacAritra to mahAvidehanI batrIse vijayamAM hoya che. ane sadAkALa hoya ja che. tathA bharata airAvatamAM bAvIsa tIrthaMkara bhagavantanA kAle paNa hoya che. tethI svAbhAvikapaNe ja tenI saMkhyA saMkhyAtaguNI hoya che. sAmAyikacAritravALA karatAM dezaviraticAritravALA asaMkhyAtaguNA hoya che. kAraNa ke dezaviraticAritra to tiryaMca paMcendriyane paNa hoya che. ane te asaMkhyAtA paNa saMbhave che. mATe asaMkhyAta guNo hoI zake che. tenA karatAM aviraticAritravALA anaMta guNA che. kAraNa ke mithyASTithI aviratasamyagdaSTi sudhInA sarva jIvo temAM Ave che. vanaspatikAyanA anaMtAnaMta jIvo hovAthI A alpabadutva yathArtha che. have darzanadvAra kahe che. - avadhidarzanavALA jIvo sauthI thoDA che. kAraNa ke samyagdaSTi devanArakIne avadhijJAna hovAthI te jIvo (bhavapratyayika) avadhidarzanavALA che. tathA avadhilambivaMta koIka (samyagadaSTi) tiryaMca-manuSyane paNa avadhidarzana Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 hoya che. paraMtu anya darzanovALA karatAM A jIvo saMkhyAmAM bahu ja alpa che. tenA karatAM cakSudarzanavALA asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke samyagdaSTi tathA mithyAdaSTi deva-nArakI paMcendriya tiryaMca ane manuSyone sarvene hoya che tathA paryAptA caurindriyane paNa hoya che. tethI tenI saMkhyA asaMkhyAtaguNI che tenA karatAM kevaladarzanI ane acasudarzanI kramazaH bane anaMtaguNA che. kAraNa ke kevaladarzanavALAmAM siddhonI saMkhyA Ave che ane te anaMtA che acakSudarzanavALAmAM vanaspatikAyanA sarve jIvo Ave che ane te anaMtAnaMta che. tethI cakSu karatAM kevalI ane kevalI karatAM acakSuvALA jIvo anaMtaguNA ghaTI zake che jarA pacchANupuvvi lesA , thovA do saMkha NaMta do ahiyA / abhaviyara thova NaMtA, sAsaNa thovovasama saMkhA // 43 // (pazcAnupUrvyA lezyAH, stokA dvau saMkhyAtaguNau, anantA dvAvadhikau / abhavyetarAsstokA anantAH,sAsvAdanAsstokA upshmaasNkhyeygunnaaH||43||) zabdArtha pachApuMlvika pazcAnupUrvIe. | kaviyara abhavya ane bhavya. netA= cha lezyAo, thava patA= thoDA che ane anaMtaguNa che thovA = thoDA che. sAsapAtra sAsvAdanI to saMd- be saMkhyAtaguNA che. 1 thavathoDA che. vaMta- anaMtaguNA. to ahiyA= be adhika che. | vasamasaMvA-upazamavALA saMkhyAtaguNA che. gAthArtha H cha e vezyAo pazcAnupUrvIe levI. tyAM thoDA, bemAM saMkhyAtaguNA, ekamAM anaMtaguNa ane chellI bemAM adhika adhika jIvo che. abhavya thoDA ane bhavyo anaMtaguNA che. sAsvAdanavALA thoDA ane upazamavALA saMkhyAtaguNA che che 43 che vivecana = have vezyA dvAramAM alpabadutva kahe che. kRSNAdi che lezyAmAM ahIM kahevAtuM alpabadutva pazcAnupUrvI levuM. eTale ke zuklalezyAthI zarU karIne kRSNalezyA tarapha kahevuM. thovA= zulalezyAvALA jIvo sauthI thoDA che. kAraNa ke lAntaka nAmanA chaThThA devalokathI uparanA sarve devomAM tathA karmabhUmimAM janmelA keTalAka paMcendriya tiryaya ane manuSyomAM ja zukalalezyA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 saMbhave che. tenA karatAM padmalezyAmAM jIvo saMkhyAtaguNA jANavA. kAraNa ke sanakumAra, mAhendra ane bahmalokavartI devo, tathA saMjJI paMcendriya tiryaMcamanuSyomAM padmavezyA hoya che. ane te sanatkamArAdi traNa devalokavartI devo pUrvanA lAntakAdi devo karatAM saMkhyAtaguNA hoya che. sanatyuHRAlidevAnAM 2 sAntAtveigasaMdheiyAtviAta (jAo svopajJaTIkA) (jo ke paMcasaMgraha dvAra bIju gAthA 67mAM lAntaka karatAM brahmalokAdi kramazaH asaMkhyAtaguNa paNa kahyA che.) tathA prajJApanA sUtramAM paNa trIjA alpabadutva padanA adhikAramAM gAthA270mAM nIce mujaba pATha che. eesiM NaM bhaMte jIvANaM salessANaM kiNhalesANaM nIlalesANaM kAulessANaM teulessANaM pamhalessANaM sukkalessANaM alessANaM ya kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvathovA jIvA sukkalessA 1. A gAthAnI TIkAmAM karmabhUmi ja manuSya-tiryaMca kahyA che. ane zrI guNacaMdrasUrijInA ziSya zrI maticaMdrajIkRta bAlAvabodhamAM akarmabhUmija manuSya-tiryaMca kahyA che. chatAM vicAra karatAM "akarmabhUmija" saMgata lAgatuM nathI. kAraNa ke yugaliko marIne svAyuSya pramANavALA ja devomAM jAya che. tethI IzAna sudhI ja jAya che. tyAM bhavanapati AdimAM prathamanI cAra, jayotiSa. saudharma-izAnamAM tejalezyA ja hoya che. zAstramAM pATha Ave che ke jeNe maravuM, tanevavana je vezyAvALAmAM mare te vezyAvALAmAM ja utpanna thAya. have jo yugalikamAM zuklalezyA mAnIe. to teo marIne zuklalezyAvALA lAntakAdimAM janmavA joie. tethI akarmabhUmi barAbara saMgata lAgatuM nathI. tathA svapajJa TIkAmAM paNa "purava varmaniSa manuSyastrIpuMsevu tirastrIputeSa va Savit saMvyAtivarSAyupu guvanezyA samavAta Avo pATha che. tyAM paNa eka zaMkA rahyA kare che. ke prathama pUmineSa lakhyuM ja che. to pachI pAchaLa pharIthI saMdhyAtavayuvu lakhavAnI jarUriyAta zuM? kadAca evI kalpanA karIe ke pAchaLa A pada AvatuM hovAthI prathama padamAM apUrajevuM" hoya ane presadoSathI e na chapAyo hoya to paNa akarmabhUmijanya jIvo IzAna sudhI ja jAya che. tyAM zuklalezyA kevI rIte mAnavI te zaMkAspada rahe che. tathA vaLI TakAmAM vapUmineSu lakhyA pachI manuSyatrIpuleSa tivastrIpulej 2 evo ullekha karyo che tethI jo strI-puruSa ja levAnA hoya ane napuMsaka na levAnA hoya to graMthakArane akarmabhUmijanya ja ISTa hoya ema paNa lAge che. ane tethI ja pAchaLanA purva saMdhyAtavayuSa padamAM AvA strI-puruSano ullekha karyo nathI. tethI te traNe vedavALA ISTa hoya ane pUrvapadamAM strI-puruSa ja ISTa hoya to TIkAno ane bAlAvabodhano abhiprAya sarakho thAya che paraMtu te akarmabhUmijanyamAM zullezyA kevI rIte hoya? te zaMkAspada rahe che. keI lahIyAnA doSathI pAThabheda thayo hoya te vidvAn gItArtha mahAtmAoe vicAravuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pamhalesA saMkhejaguNA teulessA saMkhejaguNA alessA aNaMtaguNA, kAulessA aNaMtaguNA, nIlalessA visesAhiyA kiNhalessA visesAhiyA, salessA visesAhiyA A pATho jotAM zukalatezyAvALA jIvo karatAM pAlezyAvALA jIvo saMkhyAtaguNA che chatAM paNa bAlAvabodhamAM saMkhyAtaguNAne badale asaMkhyAtaguNA kahyA che. tathA mahesANA pAThazALAthI prakAzita thayela karmagraMtha sArthamAM paNa asaMkhyAtaguNA kahyA che. paraMtu TIkAmAM saMkhyAtaguNAno ullekha che mULa gAthAmAM "ro saMs" pATha che. temAM saMkhyAtaguNa artha paNa nIkaLI zake che. ane prAkRta hovAthI svarapachI AvelA svarano lopa mAnIe to saMta nA 4 nI jema saMva nA ma no paNa lopa saMbhavI zake che. tethI satya zuM? te jANavuM muzkela banyuM che ane svopajJa TIkAno AdhAra laIne saMkhyAtaguNa lakhyuM che. tathA A pAlezyAnA adhikAramAM svopajJa TIkAmAM 'vatapu 2 manuSyatiryakSa pastethaMAvat kahIne yugalika manuSyo levA ke saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA ja levA te vAta aspaSTa ja rAkhI hoya tema lAge che. ahIM paNa jo yugalika laIe to teo tejalezyAvALA be devaloka sudhI ja jAya che. e vAta nI sAthe virodha Ave che. mATe ahIM kaMIka azuddhapATha chapAyo hoya ema lAge che. tathA bAlAvabodhakAre pAchaLa ema paNa lakhyuM che ke "roDakaMgA ' kahetAM be sthAnake asaMkhyAtaguNA levA ane keTalIka pratimAMye e be rAzinA jIva saMkhyAtaguNA adhika lakhelA che te sujJoe vicArI jovuM, ema paNa bAlAvabodhamAM lakheluM che. paraMtu TIkAnA AdhAre tathA yugalikano utpAda IzAna sudhI ja hovAthI saMkhyAtaguNano pATha jeTalo saMgata lAge che teTalo asaMkhyAtaguNano pATha saMgata lAgato nathI. tathA svapajJa TIkAmAM pAchaLa " JthAya paramagurUgA' kahIne je sAkSIpATha prAkRtamAM Apyo che. temAM spaSTa saMkhyAtaguNA ja kahyA che. tethI A bAbatamAM gItArtho kahe te pramANa. padmavezyAvALA karatAM tejovezyAvALA jIvo saMkhyAtaguNa (bAlAvabodhanA AdhAre asaMkhyAtaguNa) adhika jANavA. kAraNa ke saudharma ane IzAna devalokanA devo sanaskumArAdi karatAM (a) saMkhyAtaguNA che. tathA tejolezyAvALA karatAM kApota-lezyAvALA anaMtaguNA che. kAraNa ke vanaspatikAyanA anaMtAnaMta jIvomAM tathA pRthvIkAyAdi,narakAdi, vikalendriya ane patiryaMcamanuSyomAM kApotalezyA hoya che. tyAM mukhyatve vanaspatikAyane AzrayI anaMtaguNA che. kAraNa ke anaMta jIvo tyAM ja saMbhave che. tenA karatAM nIlalezyAvALA, ane Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 nIlavALA karatAM kRSNalezyAvALA adhika adhika jANavA. jo ke nArakImAM ane vanaspatikAyanA anaMtajIvomAM tathA pRthvIkAyAdi-beIndriyAdi sarva jIvomAM kRSNa-nIla ane kApota ema traNe lezyA saMbhave che. tethI traNe vezyAvALA sarakhA haze evuM samajAI jAya. paraMtu azubha pariNAmavALA jIvo haMmezAM vadhAre vadhAre ja hoya che. bhavya-abhavya mArgaNAmAM abhavyo sadA thoDA che. ane bhavyo tenA karatAM anaMtaguNA che. kAraNa ke have AgaLa kahevAtA saMkhyAta-asaMkhyAta-ane anaMtAnA svarUpamAM anaMtAnA je nava prakAra che temAMthI abhavyajIvo "jaghanya yukta anaMta" nAmanA cothe anaMte che ane bhavyajIvo "madhyama anaMtAnaMta" nAmanA AThamA anaMte che. tethI ja abhavyajIvo ghauMmAM rahelA kAMkarAtulya arthAt alpa che ema kahevAya che. samyaktvadvAramAM sAsvAdanavALA sauthI thoDA che. tenAthI pathamika samyakatvavALA jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke jeTalA upazamasamyakatva pAme teTalA badhA ja paDIne sAsvAdane AvatA nathI. koIka ja paDIne sAsvAdane Ave che. ane sAsvAdane upazama samyakatvathI ja paDelA jIvo Ave che. anya koI sthAnethI AvatA nathI. mATe upazama karatAM sAsvAdana alpa che. tathA vaLI sAsvAdanano kALa mAtra cha AvalikA ja che. ane upazamano kALa aMtarmuhUrta che tethI paNa tyAM (upazamamAM) vadhu jIvo saMbhave che . 43 mIsA saMkhA veyaga, asaMkhaguNa khaiya miccha du aNaMtA / sanniyara thova NaMtA, NahAra thoveyara asaMkhA // 44 // (mizrAssaMkhyeyA vedakA asaMkhyeyaguNAH kSAyikamithyAdRSTI dvau anantau / saMjItarAsstokAnantAH aNAhArAssatokA itare asaMravyeyAH // 44 // zabdArtha mIsA- mizrajIvo, baMtA= anaMtaguNA, saMllI saMkhyAtaguNA, nayara saMjJI ane asaMjJIjIvo, veyaka vedakavALA, thavatA= thoDA ane anaMtaguNA che. saMg"= asaMkhyAtaguNA, ahI thovara aNAhArI thoDA, u= kSAyika ane, micchA= mithyAtvavALA, caramasaMthI- Itara eTale AhArI huM be samyakatvavALA, asaMkhyAtaguNA che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 gAthArtha = (upazama samyakatva karatAM) mizra saMkhyAtaguNA, kSayopazamavALA asaMkhyAtaguNA, kSAyika ane mithyAtvI ema be prakAranA anaMtaguNA jANavA. saMjJI thoDA che. asaMjJI anaMtaguNA che. aNAhArI thoDA che. ane AhArI tenA karatAM asaMkhyAta guNA che. 44 che vivecana = upazama samyakatvavartI jIvo karatAM mizramArgaNAmAM jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke upazamasamyakatvanI prApti karatAM mizranI prApti vadhu vAra saMbhave che. temAM zreNIsaMbaMdhI upazama to koIka jIvane ja kyAreka ja saMbhave che. tathA mie to mithyAtvethI paNa avAya che ane samyakatvathI paNa avAya che. tethI Avana-jAvanano vadhu saMbhava hovAthI saMkhyAta guNa saMbhave che. mizra karatAM vedaka (kSayopazama)vALA asaMkhyAtaguNA che kAraNake mizrano kALa aMtarmuhUrta mAtra che. jyAre kSayopazamano kALa sAdhika 66 sAgaropama che. tethI A alpabadutva ghaTe che. kSayopazama karatAM kSAyikavALA anaMtaguNA che. kAraNa ke siddhabhagavaMto kSAyikavALA che. ane te anaMtA che. tenA karatAM mithyAtvavALA sauthI vadhu anaMtaguNA che. nigodAdimAM rahelA vanaspatikAyanA jIvo sauthI vadhu anaMtaguNA che. ane te sarve mithyAdRSTi che. A pramANe samyakatvamArgaNAnuM alpabadutva jANavuM. saMjJI mArgaNAmAM saMjJI jIvo thoDA che. kAraNa ke deva-nArakI, tathA paMcendriya garbhaja tiryaMca ane garbhaja manuSyo ja saMjJI che. tenA karatAM asaMzI jIvo anaMtaguNA che. kAraNake ekendriya-vikalendriya ane saMmUrNima paMcendriya e badhA jIvo asaMzI che. temAM vanaspatikAyanA jIvo anaMtAnaMta che. mATe anaMtaguNA kahyA te barAbara che. AhArI mArgaNAmAM aNAhArI Avo thoDA che. kAraNa ke vigrahagatimAM, kevalIsamughAta kALe trIjA-cothA ane pAMcamA samaye, ayogaguNaThANe, tathA siddha avasthAmAM vartatA jIvo ja aNAhArI che. tenA karatAM AhArI jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke zeSa sarve saMsArIjIvo (vanaspatikAyAdi tamAma zarIrastha jIvo) AhArI ja che. tethI AhArIjIvo aNAhArI karatAM asaMkhyAtaguNA che. prazna : - aNahArI jIvo karatAM AhArI jIvo asaMkhyAtaguNane Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 badale anaMtaguNa kahevA joie. kAraNa ke vigrahagati pAmelA jIvo, ayogI jIvo ane siddhanA jIvo aNAhArI che. tenA karatAM zarIradhArI saMsArI jIvo svAbhAvikapaNe ja anaMtaguNA hoi zake che to asaMkhyAtaguNA kema kahyA ? uttara H- tamAro prazna satya che. paratuM vanaspatikAyamAM nigodanuM AyuSya aMtarmuhUrta ja che. te asaMkhyAta samaya pramANa che ane jIvo anaMtAnaMta che. tethI pratyeka samaye anaMtA-anaMtA jIvo mRtyu pAme che. ane te vigrahagativRMta thayA thakA aNAhArI hoya che. mATe siddhothI saMsArI anaMtaguNA hovA chatAM vigrahagativartI vanaspatikAyanA anaMta-anaMta jIvo aNAhArI hoya che. tethI aNAhArI jIvonI apekSAe zarIrastha AhArI jIvo asaMkhyAtaguNA ja thAya che. paraMtu anaMtaguNA thai zakatA nathI. A pramANe bAsaTha mArgaNA upara alpabahutva dvAra kahyuM. ahIM pUrve karelI pratijJA pramANe 62 mArgaNA upara jIvasthAnaka, guNasthAnaka, yoga, upayoga, lezyA ane alpabahutvadvAra ema chae dvAro samApta thAya che. bAlajIvone A viSaya vadhu spaSTa samajAya te mATe tenuM koSTaka (citra-Tebala) A pramANe che. / / 44 // bAsaTha mArgaNA upara cha dvAronuM koSTaka (citra) naM. mArgaNAnuM jIva guNa yoga | upayoga lezyA nAma 1 |narakati 2 | tiryaMcagati 3 | manuSyagati 4 devagati 5 | ekendriya 6 beindriya 7 | teindriya 8 | caurindriya 9 | paMcendriya 10 pRthvIkAya 1 aAya 12 teukAya 13 vAukAya sthAnaka sthAnaka 2 14 ra * 2 2 2 4 * 4 4 4 je Ta vhe 4 ra 2 ra 2 14 2 2 1 1 2 2 2 2 11 13 15 11 5 4 4 4 15 ra B 3 5 3 9 2 9 12 3 jI 3 3 4 12 chuM chuM chuM 3. na 3 da * 6 asaM.guNA0 3 4 anaMtaguNA0 5 3 vizeSAdhika4 3 6 4 R jI alpabahutva 3 asaM0guNA0 2 anaMtaguNA0 4 sarvathI thoDA-1 vizeSAdhika3 vizeSAdhika-2 sarvathI thoDA-1 vizeSAdhika-3 vizeSAdhika-4 asaMkhyaguNA-2 vizeSAdhika-5 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vanaspatikAya 15 trasakAya 16 manayoga 17 vacanayoga 18 kAyayoga 19 puruSaveda 20 strIveda 21 napuMsakaveda 22 koSakAya 23 mAnakaSAya mAyASAya 24 rapalobhakaSAya 26 matijJAna 27 zrutajJAna 28 avadhijJAna 29 mana:paryavajJAna 30 kevalajJAna 31 matiajJAna 32 zrutaajJAna 33 vibhaMgazAna 40 avirati 41 cakSudarzana 42 acakSudarzana 43 avadhidarzana 44 kevaladarzana 45 kRSNalezyA 46nIlalezyA 47 kApotalezyA 4 2 3 3 10 14 15 12 1(2) 13(13) 13(13) 12(12)| 5 (8) 13(2) 13 (4) |12(4) 14(4) 13(2) 15(5) 12(3) ra 15 12 2 13 12 14 15 12 14 15 10 14 15 10 14 15 10 14 15 10 15 7 15 7 15 7 13 7 7 13 13 13 13 13 9 ra a 9 9 14 2-3 14 23 2 23 34 sAmAyikacAritra ' 6thI9 35 cheopasthApanIya 1 6thIla 36 parihAravizuddhi 1 37 sUkSmasaMparAya 38 yathAkhyAtAritra 39 dezavirati - 14 14 14 9 10 24thI12 2 |4thI12 2 |4thI12 1 6thI12 1 13-14 6-3 1 10muM 1 11thI14 1 thayuM 14 1thI4 3-6 |1thI12 14 1thI12 2 |4thI12 1 13-14 140 g 6 E 2 9 11 11 13 13 15 15 7 15 15 15 2 5 5 5 7 na 7 7 9 9 10 10 7 2 10 10 10 * F E 6 E E da ph da E E ' da E E E 6 6 1 1 E 6 1 1 1 anaMtaguNA-6 sarvathI thoDA-1 sarvathI thoDA-1 asaMkhyAguNA-2 anaMtaguNA-3 sarvathI thoDA-1 saMkhyAtaguNA-2 anaMtaguNA03 vizeSAdhika-2 sarvathI thoDA-1 vizeSAdhika-3 vizeSAdhika-4 vizeSAdhika-3 tulya-4 asaMtaguNA-2 sarvathI thoDA-1 anaMtaguNA-6 | anaMtaguNa-7 tulya-8 asaM-guNA 5 saMkhyAguNa-5 saMkhyA-guNA-4 saMkhyAtaguNA-2 sarvathI thoDA-1 saMkhyAtaguNA-3 asaMkhyAtaguNA-6 anaMtaguNA-7 | asa-guNa-2 | anaMtaguNa-4 sarvathI thoDA-1 | anaMtaguNa-3 vizeSAdhika-6 vizeSAdhika-5 anaMtaguNa-4 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 tejolezyA 49 padmalezyA 50 zuklelezyA 51 bhavya para abhavya 53 | aupazamika 54 zAyopazamika 55 jJAyika 56 mizra 57 sAsvAdana 58 mithyAtva 59 | saMkI 60 asaMzI 61 | AhArI 62 | aNAhArI pr ra 14 14 ra ra 2 1 7 14 2 12 14 savva= sarve, nimavALa= jIvasthAnaka, micche mithyAtve, 7 7 13 14 1 4thI11 " sa- sAta, sALi- sAsvAdane, paLaapa pAMca aparyAptA, 4ii7 4thI14 trIjuM bIjuM paheluM 14 2 13 5 141 15 15 15 15 13 13 . 15 15 10 13 13 15 g 15 1 10 10 12 12 5 7 7 9 6 5 5 kara 12 10 1 1 1 da x 6 F 6 E * da 6 saMkhyAguNa-3 saMkhyA-guNa-2 sarvathI thoDA-1 anaMtaguNA-2 thoDA-1 cauda jIvasthAnaka upara ATha dvAra, ane bAsaTha mArgaNA upara cha dvAra pUrNa karIne have ''cauda guNasthAnaka'" upara 10 dvAra kahe che. saMkhyA0guNa-2 asaMkhyA0 guNa-4 savvajiaTThANa micche, saga sAsaNi paNa apajja sannidugaM / samme sannI duviho, sesesuM sannipajjatto // 45 // (sarvajIvasthAnAni mithyAtve, sapta sAsvAdane, paJcAparyAptAssaMjJidvikaM / samyaktve saMjJI dvividhaH zeSeSu saMjJI paryAptaH // 45 // zabdArtha anaMtaguNA-5 saMkhyAguNA-3 sarvathI thoDA-1 anaMtaguNA-6 sarvathI thoDA-1 anaMtaguNa-2 asaMtaguNa-2 thoDA-1 saniAM- saMzIdvika, samme= aviratasamyatve, sannI tuviddo- banne prakAranA saMzI, mesenuM- bAkInA guNasthAnakomAM, sanipajJatto- saMjJI paryApto jIvabheda hoya che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 gAthArtha mithyAtvaguNaThANe sarva jIvabheda hoya che. sAsvAdane pAMca aparyAptA ane saMkSiddhika ema kula sAta jIvabheda hoya che avirata samyaO be prakAranA saMzi jIvabheda hoya che. bAkInA guNasthAnakamAM eka saMkSI paryApta hoya che. ! 45 // = = vivecana cauda guNasthAnakomAM kayA kayA guNasthAnake keTalA keTalA jIvabheda hoya ? te samajAve che. mithyArdaSTi guNasthAnake cauda jIvasthAnaka hoya che. kAraNa ke caude jIvasthAnakomAM prathama guNasthAnaka saMbhave che. sAsvAdane (sUkSma aparyAptA vinA zeSa) pAMca aparyAptA ane saMzI paMcendriya aparyAptA-paryAptA ema kula sAta jIvabheda saMbhave che. ahIM saMzI aparyAptA sAthe chae aparyAptA te karaNa aparyAptA ja jANavA. kAraNa ke aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana pArabhavika ja hoya che ane sAsvAdana laIne parabhavathI AvanArA labdhi aparyAptAmAM utpanna thatA nathI. sarve labdhi aparyAptA nikaTamAM ja mRtyu pAmavAnA svabhAvavALA hovAthI azudhdha pariNAmavALA che. jyAre sAsvAdanavALA upazamathI patanAbhimukha hovAthI azudhdha hovA chatAM samyaktvanA malIna AsvAdavALI bhUmikA hovAthI kaMIka aMzamAtra vizudhdha paNa che. tethI labdhi aparyAptAmAM janmatA nathI. saMzI paMcendriya paryApto jIva to graMthibheda karI upazama pAmI, athavA zreNI saMbaMdhI upazama pAmI paDIne sAsvAdane AvI zake che. A rIte sAsvAdane sAta jIvabheda ghaTe che. avirata saiyadRSTi nAmanA cothA guNaThANe saMjJI paMcendriya paryApta ane aparyApta ema be jIvabheda saMbhave che. kAraNa ke paryApta avasthAmAM to traNe prakAranuM samyaktva navuM prApta karI zakAya che. ane aparyAptAvasthAmAM tIrthaMkarAdinA jIvo 52bhavathI samyaktva sahita ja garbhamAM Ave che. tathA zreNikarAjAnI jema samyaktva sahita jIvo naraka ane devamAM paNa utpanna thAya che. tethI dvividha saMjJIjIvabheda hoya che ahIM paNa karaNa aparyApta ja samajavo. labdhiaparyAptAmAM tathAvidhavizuddhi na hovAthI samyagdaSTi jIvo samyaktva sAthe tyAM janmatA nathI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * .* , * * * * * * * * * 143 bAkInAM guNasthAnakomAM eTale mizramAM ane dezavirati Adi uparanAM sarva guNasthAnakamAM mAtra saMjJI paMcendriya paryApta ja jIvabheda hoya che. kAraNa ke zeSa tera jIvasthAnakamAM mizraguNasthAnakanI ane dezavirati AdinI prAptino asaMbhava che. prazna = (saMzI paryAptA vinAnA) zeSa tera jIvasthAnakamAM mizra ane dezaviratinI prAptino abhAva bhale ho. tethI tyAM (tara jIvasthAnakamAM) mizra ane dezavirati Adi na pAme evuM bhale bane. paraMtu saMjJI paMcendriya paryAptAvasthAmAM pUrvakAlamAM mizra athavA dezavirati Adi guNasthAnaka pAmIne mRtyu pAmI zeSa tera jIvasthAnakamAM utpanna thAya to pArabhavikasAsvAdananI jema pArabhavikamizra ane dezavirati Adi guNasthAnako tera jIvasthAnakomAM kema na hoya ? " uttara - pUrvabhavamAM mizra AvyA pachI mizrabhAvamAM vartato evo jIva mRtyu ja pAmato nathI tethI mizra sAthe laIne pachInA bhavamAM utpanna thavAnI vAta rahetI ja nathI. " sammafmacho paNa tra" AvA prakAranuM zAstravacana che. tathA dezavirati Adi guNasthAnakomAM vartato jIva mRtyu pAme che. paraMtu dezavirati ke sarvaviratinA paccakhANo mAtra vivakSita bhavapuratAM ja hoya che. jemAM baMne sUtramAM navajhIvuM pajhuvAmi pATha hovAthI grahaNa karelI virati A bhava pUratI ja che. tethI dezavirati Adi guNaThANAomAM mRtyu pAme che paraMtu mRtyu pAmatAMnI sAthe ja parabhavAyuSanA udayakAle niyamo jIva avirati ja thAya che. tethI zeSa tera jIvasthAnakomAM virativALAM guNasthAnaka pArabhavika paNa saMbhavatAM nathI. 45 che micchadugi ajaijogAhAradugUNA apuvvapaNage u| maNavaiuralaM saviuvva, mIsi saviuvvaduga dese // 46 // (mithyAtvadvike'virate yogA AhArakadvikonA apUrvapaJcake tu| manovaranaurissavaikriyA che vaizikiA teNe te 46 ) A zabdArthanicchaji- mithyAtve ane sAsvAdane, | goTI- yogo, ana= avirate, I haravuLa= AhArakaddhika vinA, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 putrapoka apUrvakaraNAdi pAMcamAM ! viDavya= vaikti kAyayoga sahita, 3= vaLI nasika mizra, maLavapharae= manayoga, vacanayoga viDavyakuza= vaikriyaddhikasahita, ane audArikakAyayoga, | phese= dezaviratie. gAthArtha = mithyAtve sAsvAdane tathA aviratiguNaThANe AhArakaddhika vinA zeSa 13 yoga hoya che. apUrvakaraNAdi pAMcaguNasthAnakomAM mananA cAra, vacananA cAra, ane audArika ema navayoga hoya che. mizra mArgaNAmAM vaikriyasahita daza yoga hoya che. ane dezaviratimAM vaikriyaddhika sahita agiyAra yoga hoya che. te 46 che vivecana = mithyAtva, sAsvAdana ane aviratasamyagdaSTi guNasthAnaka ema traNa guNasthAnakomAM AhArakakAyayoga ane AhAraka mizrakAyayoga vinA bAkInA tera yoga hoya che. tyAM paryAptAvasthAmAM A traNa guNaThANe vartatA jIvone mananA cAra ane vacananA cAra yoga hoya che. deva-nArakIne vaikriyakAyayoga ane manuSya-tiryaMcone audArikakAyayoga hoya che. tathA A traNa guNasthAnako sAthe jIva mRtyu pAmI parabhavamAM jaI zake che. jethI devanArakamAM jatAM kArpaNa ane vaikriyamizra hoya che tathA manuSya-tiryaMcamAM jatAM kArpaNa ane audArikamizra hoya che. ema kula tera yoga ghaTe che. paraMtu AhAraka ane AhArakamizra yoga A traNa guNaThANe saMbhavatA nathI. kAraNa ke AhArakanI racanA chake guNaThANe pUrvadharamunio ja kare che. ahIM caudapUrvadharatA saMbhavatI nathI. kAraNa ke virati paNa nathI. kahyuM che ke "AhAragadugaM jAyai caudasa-puvvissa" iti| tathA zubhaM vizuddhamavyAghAti vAhAravaM caturdazapUrvadharazaiva tattvArthasUtra ItyAdi. apurvakaraNathI kSINamAha sudhInA zreNIsaMbaMdhI kula pAMca guNasthAnakomAM cAra mananA cAra vacananA ane audArikakAyayoga ema kula nava yoga hoya che. zreNImAM vartatA jIvo atizaya vizuddha hovAthI vaikriya ane AhAraka (labdhi hoya to paNa) vikurvaNA karatA nathI. kAraNa ke anya zarIranI racanA karavI te sukyatA hovAthI pramAda che. ane ahIM pramAda saMbhave nahIM. tethI vaikriya ane AhArakanA cAra yoga na hoya. audArikamizra ane kArpaNa aparyAptAvasthAmAM vigrahagatimAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14pa ane kevalIsamughAtamAM hoya che. te kAle A guNasthAnaka saMbhavatAM nathI. tethI 4+2=6 yoga vinA zeSa 9 yoga A pAMca guNaThANe hoya che. mizraguNaThANe A ja nava yoga vaikriyakAya sAthe maLI kula 10 yoga hoya che. mizraguNasthAnaka sarva paryAptie paryApta avasthAmAM ja AvatuM hovAthI cAra mananA, cAra vacananA ema ATha yoga to cAragatinA paMcendriya paryAptAne hoya che. audArika kAyayoga paryAptA tiryaMca manuSyane, ane vaikriyakAyayoga paryAptA deva-nArakIne hoya che. kAraNa ke paryAptAvasthAmAM jema manuSya-tiryaMco mizraguNasthAnaka pAmI zake che. tema deva-nArakI paNa mizra guNasthAnaka pAmI zake che. A rIte 10 yoga saMbhave che zeSa pAMca yoga saMbhavatA nathI. tyAM AhArakakAyayoga ane AhArakamizra kAyayoga mizra caudapUrvanA adhigamano abhAva hovAthI saMbhavatA nathI. ane kAzmaNa, audArikamizra tathA vaikriyamizra vigrahagati ane aparyAptAvasthA-bhAvI che. te kALe mizraguNasthAnaka saMbhavatuM nathI. prazna- deva-nArakIne aparyAptAvasthAmAM je vaikriyamizra kAyayoga che. te mithe bhale na saMbhave. kAraNa ke aparyAptAvasthAmAM mizra pAmI zakAtuM nathI. mizraguNasthAnaka laine anya bhavamAM javAtuM nathI. paraMtu vaikriyalabdhivALA tiryaMca ane manuSyo paryAptAvasthAmAM vaikriyanI racanA paNa kare che. ane paryAptAvasthA hovAthI mizra guNasthAnaka paNa pAmI zake che. to tenA prAMrabhakAle je vaikriyamizrakAyayoga hoya che. tene AzrayI mizraguNaThANe vaikriya mizrakAyayoga kahevo joIe. te kema kahyo nathI ! uttara - ahIM mizraguNaThANe 10 yoganuM ja vidhAna hovAthI ane vaikriya mizrayoga temAM na kahyo hovAthI AvA prakAranA A vidhAnAtmaka vacanabalathI ja ema jaNAya che ke mizraguNaThANe vartatA labdhivALA tiryaMca-manuSyo paNa vaikriya-racanAno AraMbha karatA nathI. (jo karatA hota to vaikriyamizra lakhata). tathA A gAthAnI svopajJaTIkAmAM to ema paNa lakhyuM che ke anya paNa koI kAraNathI ahIM vaikriyamizrayoga kahyo nathI te tevA prakArano gurugama A kALe na hovAthI samajAtuM nathI. te pATha A pramANe che. 3te teSAM. vaikriyakaraNAsambhavAt, anyato vA yataH kutazcit kAraNAtpUrvAcAryai bhyupagamyate Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 tana rasIvicchiAma:, tathavidha~AyAbhAvAt ta, provomittiA paraMtu vaikriya zarIranI racanAnuM akaraNa e ja mukhya kAraNa jaNAya che. dezavirati guNaThANe paryAptA manuSya ane paryAptA paMcendriya tiryaMca ja hoya che teone cAra mananA, cAra vacananA ane audArikakAyayoga ema nava yogo sAmAnyathI saMbhave che. tathA vaikriyalabdhivALA potiryo ane manuSyo prayojanavazathI aMbaDa zrAvakanI jema vaikriyazarIranI racanA karI zake che tethI prAraMbhamAM vaikriyamizra ane pachI vaikriyakAyayoga ema be yoga umeratAM kula 11 yogo hoya che. caudapUrvanA adhigamano abhAva hovAthI AhArakanA be yogo na hoya, tathA audArikamizra ane kArpaNa aparyAptAvasthAbhAvi che ane te vakhate viratino abhAva che tethI te yogo ahIM saMbhavatA nathI. je 46 sAhAraduga pamatte, te viuvvAhAra mIsa viNu iyare / kammuraladugaMtAimamaNavayaNa sajogi na ajogI // 47 // (sAhArakadvikAH pramatte, te vaikriyAhArakamizraM vinetare // kArmaNaudArikadvikAntAdimanovacanayogAssayogini nAyogini // 47 // ) zabdArtha sAvaraku = AhArakaddhikasahita, | murata, kArmaNa-audArikadvika, mitte= pramattaguNaThANe. baMtAma= pahelA-chellA, te- te ja tera yogo, maviyana= manayoga, vacanayoga, viDaOIdAranI vigu= vaikriya ane | saMgo sayogiguNaThANe, AhArakamizra vinA, | manojI- ayogaguNaThANe yoga - Itara-apramattamAM, nathI. gAthArtha = pUrve 11 yoga kahyA che te AhArakaddhikasahita 13 yoga pramatte hoya che. temAMthI vaikriyamizra ane AhArakamizra vinA zeSa 11 yoga apramatte hoya che. kArmaNa, audArikadvika, pahelo ane chello manayoga ane vacanayoga ema 7 yoga sayogIe hoya che. ayogIe yoga hotA. nathI. 47nA vivecana - AgalI 46 mI gAthAmAM anne dezavirati guNaThANe je 11 yogo kahyA che. temAM AhAraddhika sahita karo eTale 13 yoga Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 thAya che. te 13 yoga pramattaguNaThANe hoya che. mananA cAra, vacananA cAra ane audArikakAyayoga ema nava yoga to paryAptA-manuSyane sahajapaNe hoya che. taduparAnta vaikriyalabdhi tathA AhArakalabdhi cha guNaThANe pramatta munine hoI zake che. tethI vaikriya-vaikriyamizra ane AhAraka-AhArakamizra ema kula cAra yoga paNa hoI zake che tethI kula 13 yoga hoya che. kArpaNa ane audArikamizra aparyAptAvasthAbhAvi che te vakhate virati saMbhavatI nathI. tethI chake guNAThANe A be yoga nathI. A tera yogamAMthI vaikriyamizra ane AhArakamizra vinA bAkInA 11 yogo apramattaguNaThANe hoya che. vaikriyamizra ane AhArakamizra A be kAyayoga vaikriya ane AhAraka zarIranI racanA kare tyAre prAraMbhakAle hoya che. te vakhate labdhi phoravavAnI utsuktAno bhAva hovAthI pramatta kahevAya che paraMtu apramattatA kahevAtI nathI. tethI apramatte A be yoga nathI. tathA vaikriya-AhArakanI chaTTe racanA karIne te zarIrasaMbaMdhI sarvaparyApti cha guNaThANe samApta karyA pachI A jIva apramatte jaI zake che. tethI vaikriya ane AhAraka kAyayoga tyAM saMbhave che. paraMtu mizrayoga tyAM saMbhavato nathI. kArpaNa ane audArikamizra to aparyAptAvasthAbhAvi hovAthI ja apramatte hotA nathI. sayogI kevalI guNaThANe kArpaNa kAyayoga, audArikakAyayoga. audArika mizrakAyayoga, pahelo-chello manayoga ane pahelo-chello vacanayoga ema kula sAta yoga hoya che. tyAM kAmaNa ane audArikamizra kevalIsamuddhAtamAM ane audArikakAyayoga zarIrastha kevalIne hoya che. manayoga mana:paryavajJAnI ane anuttaravAsIne uttara ApavAmAM kevalI bhagavaMtane hoya che. ane vacanayoga dharmanI dezanAnA kALe hoya che. zeSa yoga kevalIne saMbhavatA nathI. ayogI guNaThANe eka paNa yoga nathI. kAraNa ke ayogI avasthA e yoganA abhAvasvarUpa che. A pramANe cauda guNasthAnaka upara yoga kahIne have upayoga samajAve che. tianANa dudaMsAimaduge ajai desi nANadaMsatigaM // te mIsi mIsA samaNA jayAi kevaladugaMtaduge // 48 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 (tryajJAnaM dvidarzanamAdimadvike, avirate deze ca jJAnadarzanatrikam / te mize mizrA: samana:paryavA thatAMtiSa vadimattedi. || 48 I) zabdArtha tinA traNa ajJAna, te uparokta cha upayoga, kuvaMsaka be darzana, mIsi mizraguNaThANe, gAmo - prathamanA be guNaThANe, mIsA- ajJAnathI mizrita hoya che. manaDuM = aviratie ane samaLA= mana:paryavasahita, dezaviratimAM, gADuM= pramattAdimAM, nAgavaMtii= traNa jJAna ane | vahu = kevaladdhika, traNa darzana, maMtakuLa= chellAM be guNaThANAmAM. gAthArtha = prathamanAM be guNaThANAmAM traNa ajJAna ane be darzana hoya che. cothA aviratiguNaThANe ane pAMcamA dezaviratiguNaThANe traNajJAna ane traNa darzana hoya che. A ja che upayoga mizraguNaThANe ajJAnathI mizra hoya che. pramattAdi sAta guNaThANAmAM A cha upayoga mana:paryavasahita (7) hoya che. ane antima be guNaThANAmAM kevaladdhika hoya che. te 48 vivecana = cauda guNasthAnakamAM yoga kahIne have e ja cauda guNasthAnakamAM upayoga samajAve che. tyAM pahelA mithyAtvaguNaThANe ane bIjA sAsvAdanaguNaThANe traNa ajJAna ane cakSu-acakSu be darzana ema kula pAMca upayoga hoya che. ahIM samyakatva-saMyama ane kSAvikabhAva na hovAthI matijJAnAdi zeSa upayogo hotA nathI. jo ke avadhidarzana vibhaMgazAnavALAne saMbhave che, to paNa te siddhAntakArano abhiprAya che. karmagraMthakAra to avadhidarzana 4thI12 guNaThANAmAM mAne che. tethI pahele-bIje guNaThANe avadhidarzana kahyuM nathI. ane pAMca ja upayoga kahyA che. aviratisamyagdaSTi nAmanA cothA guNaThANe ane dezavirati nAmanA pAMcamA guNaThANe mati-zruti-avadhi ema traNa jJAna ane cakSu-acakSu avadhi ema traNa darzana kula cha upayoga hoya che. samyakatva hovAthI jJAna ja hoya che. ajJAna hotAM nathI tathA saMyama na hovAthI praznaparyavajJAna nathI. ane Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 jJAnAvaraNIyAdikarmano kSAyikabhAva na hovAthI kevalajJAna-kevaladarzana paNa nathI. tethI cha ja upayoga saMbhave che. mizraguNaThANe A ja cha upayoga traNa ajJAnathI mizra hoya che. traNa jJAno traNa ajJAnathI mizra hoya che. kAraNa ke A guNaThANAvALA jIvo samyag ane mithyA ema banne dRSTiothI mizra che. phakta eTaluM vizeSa jANavuM ke jyAre samyabhAvanI bahulatA hoya tyAre jJAnanI bahulatA gaNAya che. ane jyAre mithyAbhAvanI bahulatA hoya tyAre ajJAnanI bahulatA gaNAya che. ane jyAre samyagbhAva tathA mithyAbhAvanI samAnatA hoya tyAre ubhaya aMzanI samAnatA gaNAya che. tathA te guNaThANe darzanamAM cakSu-acakSu-avidha ema traNa hoya che. ahIM karmagraMthakAre trIje guNaThANe avadhidarzana hoya che ema je kahyuM te siddhAntakAranA mate jANavuM. karmagraMthakAranA mate nahIM. karmagraMthakAranA mate avadhidarzana 4 thI 12 mAM hoya che. jayAI eTale yatAdi guNaThANAM, yata eTale saMyata-saMyama, arthAt saMyamavALAM-sarvavirativALAM je guNaThANAM te pramattathI prAraMbhIne kSINamoha sudhInAM 6 thI12 ema sAta guNaThANAmAM uparanA cha upayogo mana:paryavajJAna sahita sAta hoya che. kAraNa ke sarvavirati hovAthI mana:paryavajJAna saMbhave che. paraMtu jJAnAvaraNIyAdino kSAyikabhAva na hovAthI kevalajJAna-kevaladarzana saMbhavatuM nathI tathA mithyAtva na hovAthI traNa ajJAna paNa saMbhavatAM nathI mATe sAta upayoga hoya che. teramA-caudamA sayogI-ayogI nAmanA antima be guNaThANAmAM kevalajJAna kevaladarzana ema be ja upayoga hoya che. zeSa upayogo chAAsthika hovAthI ane kevalIne chadmasthAvasthA na hovAthI saMbhavatA nathI navrummi Ja chADasthi nALe AvuM zAstravacana che. 5 48 // ahIM vAraMvAra ghaNI ghaNI gAthAomAM siddhAntakArano mata judo ane karmagraMthakArano mata jAdo hoya ema Ave che. to evI kaI kaI bAbato che ke jemAM A be mato jAdA paDe che. tathA te judI mAnyatAnuM zuM kAraNa che? tathA siddhAntakAra eTale koNa ? ane karmagraMthakAra eTale koNa ? A khulAzo karatAM graMthakArazrI jaNAve che ke Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAsaNabhAve nANaM viuvvAhArage uralamissaM / negiMdisu sAsANo, nehAhigayaM suyamayaM pi // 49 // (sAsvAdanabhAve jJAnaM vaikriyAhArake audArikamizram / naikendriyeSu sAsvAdano nehAdhikRtaM zrutamatamapi // 49 // ) zabdArtha sAsaLamAve= sAsvAdanaguNaThANe, nALa= jJAna hoya che. vinavyAhAro-vaikriya ane AhAraka vakhate 3ratamistuM = audArikamizrayoga hoya che. ane 150 na visu sAsALo ekendriyamAM sAsvAdana saMbhavatuM nathI. na haiM ahiLayaM=ahIM svIkArAyuM nathI. suryamaya pizAstramAM kahyuM hovA chatAM paNa. gAthArtha : sAsvAdanaguNasthAnake jJAna, vaikriya ane AhArakakALe audArika mizra, tathA ekendriyamAM sAsvAdananuM na hovuM. A traNa bAbato siddhAntakArane mAnya hovA chatAM ahIM karmagraMthamAM svIkArAI nathI. 5495 vivecana = A karmagraMthomAM jyAM jyAM siddhAntakAra ema zabda Ave tyAM tyAM padmavaNAsUtra, bhagavatIsUtra ane jIvAbhigamasUtrakAra evo artha karavo. eTale ke agiyAra aMga ane bAra upAMganA je kartA te siddhAntakAra kahevAya che ane jyAM jyAM karmagraMthakAra zabda Ave tyAM A. devendrasUrijI mahArAjanA racAyelA karmagraMthonI pUrve je karmagraMtho racAyelA che jene prAcInakarmagraMtho kahevAya che. teono je mata te karmagraMthakArano mata kahevAya che. prAcIna karmagraMthomAM prathama karmagraMtha gargardinAmanARSikRta che. bIjA-trIjA karmagraMthanA kartAnuM nAma anupalabdha che. cothA karmagraMthanA kartA jinavallabhagaNi che ane pAMcamA karmagraMthanA kartA (kammapayaDikAra) zrI zivazarmasUrijI mahArAja che. devendrasUrijI mahArAje A karmagraMthomAM lakhAyelA viSayone ja navA karmagraMthomAM bAlajIvone samajAya tema saraLa rIte samajAvyA che. tethI prAyaH teo pUrvanA karmagraMthakAranA abhiprAye ja cAlyA che. paraMtu siddhAntakAranA abhiprAye cAlyA nathI. tethI koI koI bAbatamAM vivakSA judI paDe che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 prazna prAcIna karmagraMthakAra ke temanA mArgane anusAra arvAcIna karmagraMthakAra zrI devendrasUrijI siddhAntanA abhiprAyathI judA cAle to zuM mithyAtva na lAge ? siddhAntanI zuM avagaNanA karI na kahevAya? uttara ahIM avagaNanA paNa nathI. matabheda paNa nathI. paraMtu vivakSAbheda mAtra che. ekanI eka vAta vivakSA judI judI karavAthI judI paDe che. jema ke 'amadAvAdathI surata jato manuSya amadAvAdanI apekSAe jato (gamanazIla) kahevAya che ane e ja manuSya suratanI apekSAe Avato (AgamanazIla) kahevAya che, have kaho ke A bemAM sAcuM zuM ? ane khoTuM zuM? tema samyaktvathI paDIne mithyAtve jato jIva AsvAdana Ave tyAre samyaktvathI Avyo che mATe jJAnI che ema siddhAntakAra kahe che. ane mithyAtvAbhimukha che mATe ajJAnI che ema karmagraMthakAra kahe che. A rIte mAtra vivakSAbheda che. kahevA-kahevAnI rIta judI che. A vAta viSaya samajavAthI barAbara samajAze. vaLI devendrasUrijIe to A navA karmagraMtho banAvyA che. eTale teone to prAcIna karmagraMthakAronI ja vivakSAne pradhAnapada ApavuM joIe. ane ema ja karyuM che. mATe ahIM alpa paNa saMdeha na karavo. (1) siddhAntakAronI dRSTie sAsvAdanaguNaThANe jJAna kahevAya che. karmagraMthakAronI dRSTie ajJAna kahevAya che. siddhAntakAranI vivakSA evI che ke sAsvAdanasamyagdaSTi AvuM A guNasthAnakanuM nAma che. te nAmamAM "samyagdaSTi" zabda bhaLelo che. paraMtu mithyArdaSTi zabda bhaLelo nathI. tathA A guNasthAnaka upazamasamyaktvanI zuddha karelI bhUmimAM ja antima cha AvalikAmAM Ave che. te bhUmikA samyaktvanA kALavALI che. paraMtu mithyAtvanA kALavALI nathI. tathA te sAsvAdanakALe anaMtAnubaMdhino udaya bhaLe che. ane tethI sama vI paNa de che. chatAM mithyAtvamohanIyano haju udaya nathI. tethI mithyAjJAna na kahevAya. paraMtu malIna AsvAdanavALuM jema samyaktva ja kahevAya che. tema malIna evuM paNa jJAna kahevuM joIe. AvI pUrvaparyAyanI apekSAe A vivakSA che. jyAre karmagraMthakAronI uttaraparyAya taraphanI vivakSA che. ke paDato jIva paDyo kahevAya. karatA kAryane karyuM kahevAya tema A jIva mithyAtvAbhimukha hovAthI mithyAjJAnavALo kahevAya. tethI ajJAna kahyAM che. Ama mAtra vivakSAbheda jANavo. matAntara ke avagaNanA na samajavI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara (2) vaikriyalabdhivALA tiryo ane manuSyo tathA AhAraka labdhivALA manuSyo jyAre navA vaikriya ane AhArakazarIranI racanA kare che. tyAre navA zarIranI paryAptio pUrNa na thAya tyAM sudhI audArika ane vaikriya athavA audArika ane AhAraka ema bannenA yoganI mizratA hoya che. tevI ja rIte zarIraracanA thayA pachI navA zarIranI baLavattaratAnA kAraNe vaikriyakAyayoga ane AhArakakAyayoga kahevAya che. tathA navA zarIrane choDIne mUla audArikamAM ja samApta thatI veLAe paNa bane zarIranA yoganI mizratA hoya che. have prAraMbhakALe ane parityAga kALe A je audArikavaikriyanI tathA dArika-AhArakanI mizratA hoya che. tene mizrayoga to kahevAya ja, paraMtu nAma konuM ApavuM ? te bAbatamAM vivekSAbheda che. siddhAntakAranI vivakSA evI che ke navA vaikriya ane AhArakanI racanAnA kAle mULabhUta audArikanI pradhAnatA che. mATe audArikanuM nAma ApI prAraMbhakAle "audArikamizra" kahe che. ane parityAga kALe vaikriya-AhArakanI pradhAnatAe vakriyamizra ane AMhAraka mitre evuM nAma Ape che. tethI arvAcIna zarIranI racanAkALe prAraMbhamAM audArikamizra ane parityAgakALe vaikriyamizra-tathA AhArakamizra kahe che. jayAre karmagraMthakAra vaikriya ane AhAraka zarIranA prAraMbhakALe tathA parityAgakALe ema banne kALe (prAcIna audArika zarIra to sadAnuM che ja. tethI tene gauNa gaNIne) arvAcIna zarIranI ja pradhAnatA (baLavattaratA) karIne vaikriyamizra ane AhArakamizra kahe che. najIka najIkanA be gAmanA vaccenA sImADAne A gAmano che ema paNa kahevAya ane pelA gAmano che ema paNa kahevAya. ema ahIM vivalAbheda jANavo. paraMtu tattvabheda na jANavo. tethI navA vaikriya-ane AhArakanA prAraMbhakAle siddhAntakAroe dArikamizra kahyuM che. ane karmagraMthakAroe navA zarIranI pradhAnatA karIne vaikriyamizra ane AhArakamizra kahyuM che. (3) ekendriya jIvomAM sAsvAdana nathI hotuM ema siddhAntakAra kahe che. ane karmagraMthakAro ekendriyamAM paNa vikalendriyonI jema sAsvAdana hoya che. ema kahe che. A bAbatamAM siddhAntakAranI pAse Avo sutrapATha che kebeiNdiyaannN bhaMte kiM nANI annANI ? goyamA! nANI vi annANI vi, je nANI * 1: 1; - - - * * * * * ' * * * * * * * * * Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 te niyamA dunANI, AbhiNibohiyanANI suyanANI! je annANI te vi niyamA phuganALI, te nadI- nALI sucanA, ahIM beIndriyAdimAM be jJAna mati-zruta kahyAM, te samyakatva na hovAthI kevI rIte ghaTe. ! tyAre kahyuM che ke beiMdiyassa donANA kahaM labbhaMti ? bhaNai, sAsAyaNaM paDucca tassApajjattayassa tonA maeNti tti sAsvAdanane AzrayI be jJAna hoya che. A pAThathI (prajJApanA sUtrano A pATha che) beIndriyAdimAM sAsvAdana che ema siddha thAya che. paraMtu ekendriya mATe nIce mujaba pADuM che- tathA mate jiM nAkhI nALI ? nA! no tALo niyama banAvI' rUti ahIM ekendriya jIvone niyamA ajJAnI ja kahyA. paraMtu jJAnI kahyA nathI. have jo sAsvAdana tyAM hota to vikasendriyanI jema ekendrimAM paNa be jJAna kaheta. paraMtu jJAnano niSedha karyo che. mATe sAsvAdana ekendriyomAM nathI. ema siddha thAya che. Avo abhiprAya siddhAntakArano che. jyAre karmagraMthakArono abhiprAya evo che ke ekendriyamAM paNa sAsvAdana hoya che. A trIjI bAbatamAM A gAthAnA bAlAvabodhamAM ema kahyuM che ke "eno hetu kaMI jaNAto nathI. je siddhAnta spaSTa nA kahI che. te karmagraMthavAle AdaryuM e tattva kevalI jANe" ema kahIne tattvakevaligamya karIne choDI dIdhuM che, tathA svopajJaTIkAmAM paNa tene anusaratuM ja lakhANa che ke " relve sAsanibhAvaprativedha sUtre moDa5 kenacitkAraNena kArmagranthikai bhyupagamyata itIhApi prakaraNe nAdhikriyate, tafprAyacaiveda prAyoDanusaraviti '' TIkAkAre paNa kaMI khulAso karyo nathI. paraMtu eTaluM ja kahyuM che ke koI paNa kAraNathI pUrvakarmagraMthakAroe sAsvAdanabhAvano pratiSedha nathI svIkAryo eTale ahIM paNa sAsvAdanano pratiSedha nathI svIkArAto kAraNa ke ahIM prAyaH te pharmagraMthonA abhiprAyanuM ja anusaraNa kareluM che. jethI ApaNe paNa AvI gUDhabAbatamAM carcA karavI ucita nathI. tathA mUlagAthAmAM traNa ja bAbato TAMkI che. to paNa adhyAhArathI bIjI bAbata paNa jANI levI. te A pramANe (4) siddhAntakAranI dRSTie avadhidarzana mithyAtvathI kSINamola sudhI hoya, ane karmagraMthakAranI dRSTie avadhidarzana aviratasamyagdaSTithI kSINamoha sudhI hoya che. e paNa samajI levuM. jo ke jJAnakAle nirNayAtmaka bodha hovAthI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa4 samyagra ane mithyA bheda hoya che. paraMtu darzanakAle aspaSTa bodha hovAthI samyagu ane mithyA evo bheda saMbhavato nathI. tethI ja prathamanA traNa guNaThANe mati-zruta ajJAna hoya che ane samyakatvAdi guNaThANe mati-zrutajJAna hoya che. ane cakSu-acakSudarzana ane guNaThANAomAM (eTale 1 thI 3mAM, ane 4 thI 1ramAM paNa) hoya che. tema avadhidarzana paNa 1 thI 12mAM hovuM ghaTe. tathA mati-zruta ajJAnavALAne prathama aspaSTa bodharUpe jema cakSaacakSudarzana hoya che. tema vibhaMgajJAnavALAne prathama aspaSTa bodharUpe koIka darzana hovuM joIe ane te avadhidarzana ja hoya. tethI hovuM ghaTe. ema siddhAntakArano Azaya che. paraMtu karmagraMthakArono Azaya avadhidarzana 4 thI 12mAM ja hoya che evo che. tenI pAchaLa yukti vizeSa zuM che. te spaSTa samajAtuM nathI. (5) anAdi mithyAtvI jIva apUrvakaraNa karavA dvArA graMthibheda karyA pachI sauthI prathama kSAyopamike samyakatva pAme che ema siddhAntakAra mAne che ane aupathamika samyakatva pAme che ema karmagranthakAra mAne che ItyAdi vizeSa bAbato gurugamathI jANavI. 49 che chasu savvA teutigaM, igi chasu sukkA ajogi allesA / baMdhassa miccha avirai, kasAya joga tti cau heU // 50 // (SaTsu sarvAstejastrikamekasminSaTsu zuklA'yogyalezyaH / bandhasya mithyAtvAviratikaSAyayogA iti catvAro hetavaH // 50 // ) zabdArtha chasu= cha guNaThANAomAM, josA = vezyA rahita, savvI= sarva lezyA hoya, viMdha = baMdhanA, tetika tejovezyA Adi traNa, fmachavi mithyAtva-avirati, rUpi= eka guNaThANAmAM, sAyano 1 = kaSAya ane yoga, chasu= cha guNaThANAmAM, tti-ema, sudhal= zuklalezyA hoya che, vaDa= cAra manoja = ayogaguNaThANAvALA, | 3 =hetuo kahyA che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 * * * * *--- ' ', ' ', ' ', - , : - nma gAthArtha - cha guNaThANAmAM sarva lezyA hoya che eka guNaThANe tejo Adi traNa vezyA hoya che. ane apUrvakaraNAdi cha guNaThANAmAM mAtra sulezyA ja hoya che. ane ayogI bhagavAna alezI (lazyA rahita) che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga ema cAra baMdhanA hetuo zAstromAM kahyAM che. paganA vivecana - cauda guNasthAnako upara have vezyA dvArA jaNAve che. mithyAtva guNasthAnakathI pramatta nAmanA chaThThA guNaThANA sudhI prathamanAM cha guNaThANAmAM che e legyA hoya che. A gAthAmAM kRSNa - nIla ane kApota legyA ke je azubhalezyA che. tene cha guNaThANAM kahyAM che te pUrvapratipanane AzrayIne jANavAM. ane trIjA karmagraMthanI pacIsamI gAthAmAM A ja traNa lezyAmAM je prathamanAM cAra ja guNasthAnaka kahyAM che. te pratipadyamAnane AzrayI jANavAM. AvI azubha lezyA hote chate jo guNaThANAmAM caDI zakAya to cAra guNasthAnaka sudhI ja caDAya. pAMcame-cha guNaThANe na caDAya. tethI trIjA karmagraMthamAM pratipadyamAnane AzrayI cAra guNasthAnaka kahyAM che. paraMtu zubha lezyAmAM vartato jIva pAMca-cha guNaThANe caDyo hoya ane pachI pAMcamuM- chaThTha guNaThANuM hote chate paNa mulInuM adhyavasAya thavAthI kRSNAdi azubha lezyA AvI zake che. ema vivaphAbheda mAtra jANavo. paraMtu matAntara na gaNavo. sAtamA apramatta guNaThANe tejo-paddha ane zukla ema zubha lezyAtrika hoya che. paraMtu azubhalezyAo tadyogya adhyavasAyanA abhAve hotI nathI. tathA apUrvakaraNathI sayogI sudhInAM cha guNaThANAM atizaya nirmaLa hovAthI mAtra zukUlalezyA ja hoya che. zeSa vezyAo saMbhavatI nathI. ahIM eka vAta khAsa jANavA jevI che ke ekeka legyAmAM caDatAutaratA tIvra-maMda adhyavasAyasthAno asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya che. tethI eka ja zubhalezyA prAthamika guNaThANAomAM paNa hoya ane uparanA guNaThANAomAM paNa hoya. tevI ja rIte eka ja azubhalezyA prAthamika guNaThANAomAM paNa hoya ane uparanAM paNa yathocita guNaThANAmAM hoya. jema pacIsa mALa uMcA epArTamenTamAM nIcalA mALe rahetA ane pacIsamAM mALe rahetA bannene eka ja makAnamAM vasanArA kahevAya che. tethI nIcalA mALe rahenArane gaMdakI vadhAre ane havA-prakAza ochAM hoya che. ane uparanA * * * , , , , - kama ke je - - - nA nA na pAke. 8 + + Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mALe rahenArane gaMdakI ochI ane havA-prakAza vadhAre hoya che. evI rIte eka ja lezyA prAthamika guNaThANAmAM paNa hoya che. ane uparanA guNaThANAmAM paNa hoya che chatAM zuklAdi zubhalezyA mithyAtvAdi guNaThANe maMda, ane zreNI AdinAM uparanAM guNaThANAmAM tIvra hoya che. tathA kRSNAdi azubhalezyA prathamAdi guNaThANe tIvra ane dezavirati tathA pramatte maMda hoya che. ItyAdi AvI AvI vizeSa yuktio svayaM jANI levI. ayogi guNaThANAvALA bhagavAna yogarahita che. mATe tyAM eka paNa lezyA nathI. kAraNa ke yogAntargata dravyavargaNA e dravyalezyA che. ayogIne e na hovAthI dravyalezyA paNa nathI. ane tajajanya bhAvalezyA paNa nathI. A pramANe cauda guNasthAnako upara lezyA dvAra kahIne have baMdhahetu dvAra jaNAve che. pratisamaye saMsArI jIvo karmono je baMdha kare che temAM cAra mUlakAraNa che (1) mithyAtva, (2) avirati (3) kaSAya, (4) ane yoga. tyAM jinezvara paramAtmAe je tattva jevuM kahyuM che tenAthI viparIta ruci, sAcA ane AtmahitakArI tattvo upara aruci, koI paNa ekabAjunA kadAgraha, ekAntadRSTi A mithyAtva kahevAya che. avirati eTale mana-vacana ane kAyA dvArA sevAtA sAvadyayogathI nivRttino abhAva. pApavALAM kAryo bhale kare nahIM to paNa jo tenI nivRtti na karI hoya to te kAryo karavAnI mamatAAsakti cAlu hovAthI Azrava thAya ja che. te avirati, krodha-mAna-mAyA ane lobha rUpa kaSAya. tathA mana-vacana ane kAyAnI zubhAzubha pravRtti te yoga. ema sAmAnyathI cAra baMdhahetu che. prazna- tattvArthAdhigama sUtramAM "pramAda" paNa pAMcamo baMdhahetu kahyo che. te tame kema na kahyo ? ''mithyArzanaviratipramAAyayonA vahetava: '' 8-1 pramAda baMdhahetu che. evuM vidhAna ahIM kema na karyuM ? uttara- A pramAda e paNa baMdhahetu che. paraMtu teno aviratimAM kaSAyamAM ane yogamAM samAveza thaI jAya che. tethI judo kahyo nathI. madirApAna, viSayasevana, vikathAo karavI ane vaikriyAdi navA zarIronI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 racanA karavI. A sarve pramAda kahyA che. tyAM madirApAna ane viSayasevanAdi rUpa je pramAda che. te aviratimAM aMtabhUta thAya che. vikathAdirUpa je pramAda che. te kaSAyamAM aMtarbhata thAya che. ane vaikriya-AhArakAdi zarIranI racanA karavA rUpa je pramAda che. te yogamAM aMtarbhata thAya che. (juo svopajJaTIkA). tethI pramAda e uparokta cAra baMdhahetumAM aMtargata samajI levo. 50 che have mithyAtva nAmanA prathama baMdhahetunA uttarabheda jaNAve che. abhigahiyamaNabhigahiyA-bhinivesiyasaMsaiyamaNAbhogaM / paNa miccha bAraM avirai, maNakaraNAniyamu chajiyavaho // 51 // (abhigRhitAnabhigRhitAbhinivezikasAMzayikamanAbhogam / paJca mithyAtvAnidvAdaza aviratayo manaHkaraNAniyamaSSaDjIvavadhaH // 51 // ) zabdArthamahiyaM- abhigRhIta, paNa miI=pAMca prakAranAM mithyAtva che. pAdiyara anabhigRhIta, vAra vira= bAra prakAranI avirati, mAmanivezyi= Abhinivezika, marapAniyamana ane pAMca saMsathaka sazayika, Indriyono asaMyama, nAmai= anAbhogika ema, | gayo cha prakAranA jIvano vadha. gAthArtha :-abhigRhIta, anabhigRhIta, abhinivezika sAMzayika ane anAbhoga ema pAMca prakAranAM mithyAtva che. tathA mana ane pAMca indriyono asaMyama tathA cha javanikAyano vadha ane bAra prakAranI avirati che. ApanA vivecana- have karmabaMdhanAM kAraNo (hetuo)nuM vivaraNa kahe che. A AtmA je je kAraNonA AsevanathI karmo bAMdhe che. te kAraNonA mUla cAra bheda che. temAM prathama bheda je mithyAtva che. tenA uttarabheda pAMca che. te pAMca prakAranA uttarabhedonAM nAmo tathA artho A pramANe che. 1. abhigRhIta mithyAtva- pote je dharma svIkAryo hoya te AtmAne hitakArI che ke hitakArI nathI. guNa ApanAra che ke guNa ApanAra nathI ityAdi vicAra karyA vinA Agraha mAtrathI ja pakaDI rAkhe. bApa-dAdA karatA hatA. mATe ame svIkArelo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 dharma ja sAco che. ema ajJAna ane kadAgrahathI potAnuM mAneluM ja sAcuM mAne te abhigRhIta. baudhdha-sAMkhya-mImAMsaka Adi koI paNa ekakudarzananuM grahaNe te. 2. anabhigRhIta mithyAtva- sarva dharmo sAcA che. sArA che, ema kaMIka mAdhyasthabhAva rAkhIne badhA ja dharmone samAna ane AvakArya mAne. paraMtu sAcA-khoTAno viveka na kare. uMDI parIkSA na kare. buddhi na doDAve arthAt pote je mAnelo hoya tene sAco mAne, anyane khoTA paNa mAne. paraMtu A mAnyatAno Agraha na hoya. kaMIka mAdhyasthatA hoya te anabhigRhIta mithyAtva. 3. Abhinivezika- pote je mAnyuM che te khoTuM che. ema jANavA chatAM ane sAkSAt anubhavavA chatAM lajjAnA kAraNe athavA mAnAdinA kAraNe pakaDyo mata mUke nahIM. jema goSThAmAhilAdi nidbhavo thayA . jIva ane karmano saMbaMdha zAstromAM kSIra-nIra ane lohAgninI jema kahyo hovA chatAM sarpa ane kaMcukInI jema ekAnta bhinna saMyogasaMbaMdha mAtra ja mAne. tathA jIva ajIvane badale jIva-ajIva ane nojIva ema traNa rAzinI sthApanA kare. ityAdi khoTuM jANavA chatAM pakaDeluM mUke nahIM te Abhinivezika. 4. sAMzayika- arihaMta paramAtmAe kahelAM jIva-ajIva Adi tattvo upara zaMkA kare. gItArtha jJAnIno yoga hovA chatAM ahaMkArAdithI pUche nahIM A badhuM zAstrokta sarvaze kahyuM haze ke vaccenA gItArthoe ja kahyuM haze. ema mAnI avizvAsa kare te sAMzayika. 5. anAbhoga- ajJAnadazA. tattvAtattvano aviveka. jema mUcha pAmela manuSya satyAsatya- kaMI na jANe tema ekendriyAdi jIvonI je sarvathA ajANadazA. mUrjitadazA. te anAbhoga mithyAtva. A pramANe mithyAtva nAmano prathama baMdhahetu pAMca prakAre che. avirati" nAmanA bIjA baMdhahetunA 12 prakAra che. mana ane bAhya pAMca indriyono je asaMyama. te 6, tathA cha javanikAyano vadha ema kula 12 avirati che. manamAM nirarthaka hiMsAdinA saMkalpo kare, tathA bAhya pAMca indriyonA viSayo anaMtasaMsAra hetu che. ema na jANavAnA kAraNe athavA ema jANavA chatAM tenuM viramaNa na kare. viSayono ane mananA (azubha) vikalpono tyAga na kare, te cha prakAranI avirati jANavI. tathA pRthvIkAyAdi che jIvanikAyano jo - Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 vadha karavo te bIjI cha avirati. ema kula 12 avirati che. jema hiMsAne aviratimAM gaNI tema mRSAvAda, corI-maithuna ane parigrahAdi paNa karmabaMdhanA hetuM hovAthI avirati ja che. paraMtu te sarve Azravo anaMtarapaNe ke paraMparAe paNa hiMsAnAM ja kAraNa bane che. hiMsAne ja vadhAre che. mATe ja jIvanikAyanI hiMsArUpa aviratimAM ja teno samAveza karavo. have kaSAya ane yoga nAmanA zeSa be baMdhahetunA bheda jaNAve che. palA nava sola kasAyA panara, joga iya uttarA u sgvnnaa| iga cau paNa tiguNesu, cautiduigapaccao bNdho||52|| (nava SoDaza kaSAyAH paJcadaza yogA ityuttarabhedAstu saptapaJcAzat / ekacatuHpaJcatriguNeSu, catustridvayekapratyayo bandhaH // 52 // ) zabdArthanava= nava, 3 vaLI, sota= soLa, savanA sattAvana che. sAyIka kaSAyo, pharapatijInuM eka, cAra, punara= paMdara, pAMca ane traNa guNasthAnakomAM, gA= yogo, vatidupano cAra, traNa, = A pramANe, be ane ekanA nimitte uttara = uttara hetu, | vaMtho= baMdha thAya che. gAthArtha- nava ane soLa ema kula pacIsa kaSAyo che. tathA para prakAranA yoga che. ema kula 57 uttarabaMdhahetu che. eka guNaThANe, cAra guNaThANe, pAMca guNaThANe, ane traNa guNaThANe anukrame cAra-traNa-be ane ekanimittaka baMdha hoya che. e para che vivecana- hAsyAdi SaTapha tathA traNa veda ema nava nokaSAya che. ane anaMtAnubaMdhI Adi cAra kaSAyanA krodhAdi cAra bhedo gaNatAM kula 16 kaSAya che. A pramANe nava nokaSAya ane soLa kaSAya maLIne kula 25 uttarabaMdhahetu kaSAyanA jANavA. A pacIse kaSAyonuM svarUpa prathama karmavipAka Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 nAmanA karmagraMthamAM AvI gayeluM che. eTale ahIM lakhatA nathI. tyAMthI ja jANI levuM. tathA hAsyAdi nava nokaSAyane zAstromAM jo ke "nokaSAya" tarIke kahevAmAM Ave che. to paNa kaSAyanA preraka hovAthI, kaSAyanA uttejaka hovAthI tenA dvArA paraMparAe paNa kaSAyo AvatA hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karane mUlagAthAmAM A nokaSAyane paNa kaSAya kahyA che. A kapAyo e sthitibaMdha ane rasabaMdhanA hetuo che. mananA cAra, vacananA cAra, ane kAyAnA sAta ema pannara prakAre yoga jANavA. jeno savistara adhikAra covIsamI gAthAmAM samajAvyo che. te paNa karmabaMdhanAM kAraNo che. tenAthI mukhyatve prakRtibaMdha ane pradezabaMdha thAya che. A pramANe pa+12+25+15=kula 57 uttarabaMdhahetuo dvArA A jIva karma bAMdhe che. jIva rUpa sarovaramAM A pa7 uttara baMdhahetu rUpa nAla dvArA karmarUpI jala Ave che. tethI pa7 bhedane Azrava paNa kahevAya che. (navatattvamAM AvatA AzravanA 42 bheda judI vivakSAe che ane A judI vivakSAe che.) mUla cAra baMdhahetu, ane uttara sattAvana baMdhahetu samajAvIne have kayA kayA guNaThANe vartatA jIvo keTalA keTalA (mUla) baMdhahetunA nimitte karma bAMdhe che te samajAve che. temAM gAthAnA trIjA padanI aMdara kahela saMkhyAnI sAthe cothA padamAM kahela saMkhyA anukrame joDavI. jethI nIce mujaba artha thAya che. prathamanA eka guNaThANe (eTale mithyAtva guNaThANe) mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga ema cArenA nimitte jIvo karma bAMdhe che. kAraNa ke pahelA guNaThANe karmabaMdhanA cAre mUlahetu vidyamAna che. tathA sAsvAdanathI. prAraMbhIne cAra guNaThANAne viSe (eTale bIjA-trIjA-cothA ane pAMcamA guNaThANAne viSe) avirati, kaSAya ane yoga ema traNa mUlabaMdha hetunA nimitte jIvo karma bAMdhe che. kAraNake A cAre guNaThANe mithyAtvano udaya nathI. tethI mithyAtva pratyayika baMdha thato nathI. ahIM pAMcamA guNaThANe trasakAyanI hiMsAnI virati che. tethI ja te guNaThANe dezavirati arthAt saMyamasaMyame kahevAya che. to paNa bAra prakAranI aviratimAMthI mAtra eka ja avirati dUra thayelI che. zeSa agiyAra avirati to cAlu ja che. tathA trasakAyanI avirati paNa aparAdhI ane anaparAdhImAM aparAdhInI ane sApekSa-nirapekSamAM sApekSapaNe ityAdi rIte Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 cAlu ja che. tethI A trasakAyanI hiMsAnI virati atyanta alpa pramANamAM hovAthI ahIM tenI vivakSA karI nathI. tethI avirati pratyayika paNa baMdha pAMcame kahyo che. athavA jyAM sudhI sarvavirati na Ave tyAM sudhI aMze paNa avirati cAlu hovAthI tanimittaka karmabaMdha paNa hoya ja che. pramattathI sUkSmaparAya sudhInAM pAMca guNasthAnakomAM mAtra kaSAya ane yoga e be baMdhahetu pratyayika ja baMdha che. A pAMce guNaThANAomAM mithyAtvano udaya to nathI. paraMtu sAthe sAthe avirati paNa nathI, kAraNa ke A sarve guNasthAnako sarvavirativALAnAM ja che. mATe dviprayika baMdha che. - tathA upazAntamoha, kSINamoha ane sayogI A traNa guNaThANe mAtra ekalo yoga pratyayika ja baMdha che. kAraNa ke kaSAyono paNa upazama athavA kSaya thayela hovAthI udaya aTakelo che. ane caudamA guNaThANAnA jIvo to cAre prakAranA baMdhahetu vinAnA hovAthI karmabaMdha karatA ja nathI. tethI tyAM karmono Azrava ja nathI. anAzravatA ja che. eTale ke sarva saMvarabhAva che. para che have ATha karmanA uttarabhedo baMdhane AzrayI 120 che. temAM kaI kaI karmaprakRtio keTalA keTalA mUla baMdhahetuothI baMdhAya che. te ziSyagaNanA upakAra mATe kahe che. cau miccha micchaavirai-paccaiyA sAya sola pnntiisaa| joga viNu tipaccaiyA-hAragajiNavaja sesaao|| 53 // (caturmithyAtvamithyAtvAviratipratyayikAH sAtaSoDazapaJcatriMzatprakRtayaH thoDAM vinA tripratyayA mAragavarnA: zeSA: / vara ) zabdArthavaDa= cAra baMdhahetu nimitte, sota= soLa prakRti, f= mithyAtvanA nimitte, pAtIsA- pAMtrIsa prakRtio che. miviravivAmithyAtva-ane govipu= yoga vinA, aviratinA nimitte, | utapanvaya= traNanA nimitte sAthe= sAtA, dAnivajhasAso AhAraka ane jinanAmavarjIne bAkInI badhI. ka-4/11 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 gAthArtha- sAtAno baMdha cAranA nimitte, soLano baMdha mithyAtvanA nimitte, ane pAMtrIsa prakRtino baMdha mithyAtva tathA aviratinA nimitte che. tathA AhAraddhika ane tIrthakara nAmakarma vinA zeSa sarve prakRtiono baMdha yoga vinA traNa baMdhahetu nimittaka che. te paDe vivecana- mUlagAthAmAM kahelo paphayA zabda 3, fmajI, ane mirjhavara A traNenI sAthe joDavo. tathA A traNe pado pAchaLa AvatA sAya, sauta ane pati sAthe anukrame lagADavAM. jethI Avo artha thaze ke sAtAvedanIyano baMdha mithyAtvAdi cAre prakAranA baMdhahetunA nimittavALo che. soLa prakRti (narakatrikAdi)no baMdha mAtra ekalA mithyAtvanA nimittavALo che. ane pAMtrIsa prakRtino baMdha mithyAtva tathA avirati ema benA nimittavALo che. tyAM sAtavedanIya 1 thI 13 guNaThANA sudhI baMdhAya che. temAM pahelA guNaThANe je sAtA baMdhAya che te mithyAtvanA nimitte baMdhAya che. kAraNa ke tyAM mithyAtva che. (jo ke pahele guNaThANe avirati-kaSAya ane yoga paNa che. chatAM mithyAtva pradhAna hovAthI zeSa traNa hetu temAM aMtargata karavA.) tathA te sAtA bIjA guNaThANAthI pAMcamA sudhI paNa baMdhAya che. mATe aviratinA nimitte paNa baMdhAya che. (A guNaThANAmAM kaSAya-yoga che paNa avirati pradhAna hovAthI temAM banne aMtargata jANavA.) tathA te sAtA chaThThAthI dasamA sudhI paNa baMdhAya che, tethI kaSAyanA nimitte paNa teno baMdha che. (jo ke ahIM yoga paNa nimitta che paraMtu kaSAya pradhAna hovAthI yogane kaSAyamAM aMtargata jANavo) tathA 11-12-13 A traNa guNaThANe paNa sAtA baMdhAya che. mATe sAtAno baMdha yoganimittaka paNa kahI zakAya che. A pramANe sAtAno baMdha, ekathI tera guNasthAnake hovAthI cAre prakAranA mUlahetunA nimittavALo che. tathA bIjA karmagraMthamAM pahelA guNaThANAnA che. jeno baMdhaviccheda thAya che. tevI narakatrika, jAticatuSka, sthAvaracatuSka, huMDaka, Atapa, chevaTuM, mithyAtva, napuMsakaveda ema A sola prakRtiono baMdha mAtra ekalA mithyAtvanA nimittavALo ja che. kAraNa ke jyAre jyAre A soLano baMdha thAya tyAre. tyAre niyamA mithyAtva hoya ja che. ane jyAre mithyAtva nathI hotuM tyAre (sAsvAdanAdimAM) kyAre paNa A soLa baMdhAtI nathI. tethI soLa prakRtiono Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 baMdha mithyAtvanI ja sAthe saMbaMdhavALo che. tethI mithyAtva pratyayika che. jo ke mithyAtvaguNaThANe jyAre A soLa prakRtiono baMdha thato hoya che tyAre avirati-kaSAya ane yoga ema zeSa traNa baMdhahetu paNa tyAM hAjara ja che. to paNa te traNanI nimittatA ahIM na jANavI. kAraNa ke sAsvAdanAdi guNasthAnakomAM traNa baMdhahatu hovA chatAM paNa A 16 baMdha nathI. mATe 16nA baMdhamAM te nimitte nathI. tathA bIjA guNaThANAnA aMte baMdhaviccheda pAmatI tiryacatrikAdi 25, ane cothAnA cheDe viccheda pAmatI manuSyatrikAdi 10 ema pAMtrIsa prakRtiono baMdha mithyAtva ane avirati ema be baMdhahetunA nimittavALo che. kAraNa ke A pAMtrIsano baMdha pahele guNaThANe paNa che tethI mithyAtvanA nimittavALo paNa che. ane A pAMtrIsano baMdha bIjAthI AgaLanA guNaThANAmAM paNa che tethI aviratinA nimittavALo paNa che. paraMtu pramattAdi guNaThANAmAM kaSAya ane yoga hovA chatAM paNa A pAMtrIsano baMdha nathI. mATe te be baMdhahetune choDIne mithyAtva tathA aviratipratyayika baMdha kahyo che. jo ke 1 thI 5 guNaThANAmAM A pAMtrIsano baMdha yathAyogya guNaThANe jyAre thAya che tyAre tyAM jema mithyAtva, avirati che. tema kaSAya ane yoga paNa che. paraMtu tyAM mithyAtva ane aviratinI pradhAnatA hovAthI kaSAya ane yoga e gauNa hetu jANavA. upara kahelI 1+16+35=para bAvana prakRtio vinA bAkInI 120para=68 aDasaTha prakRtimAMthI AhAraddhika ane tIrthaMkaranAma karma vinA zeSa 65 prakRtiono baMdha yoga vinA zeSa traNa baMdhahetunA nimittavALo che. kAraNa ke A pAMsaTha prakRtiono baMdha 1 thI 10 guNaThANAmAM che. tyAM pahele paNa A pAMsaTha baMdhAya che. mATe mithyAtva pratyayika paNa baMdha che. bIjAthI pAMcamA sudhI paNa baMdhAya che mATe avirati pratyayika paNa baMdha che. tathA chaThThA guNaThANAthI dasamA guNaThANAmAM paNa yathAyogya guNaThANAmAM te 6pano baMdha che. tethI kapAya pratyayika paNa baMdha che. A pramANe traNe baMdhahetunA kALe te te guNaThANe A pAMsaTha prakRti baMdhAya che. tethI trimatyayika baMdha kahevAya che. mAtra agiyAramAM guNaThANAthI teramA guNaThANA sudhI yoga baMdhahetu hovA chatAM paNa A pAMsaThano baMdha nathI tethI yoga pratyayika baMdha kahevAto nathI. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 AhArakaddhika ane tIrthaMkaranAmakarmane varjavAnuM kAraNa e che ke AhArakano baMdha saMyamanA nimitte, ane tIrthaMkaranAma karmano baMdha samyakatvanA nimitte thAya che. evuM zAstravacana che. te A pramANe "samajunimittatisthaya saMgane mAdAiita vavana' (juo svopajJaTIkA). prazna- AhArakaddhikane baMdha "saMyamathI" thAya ema upara samajAvo cho to saMyama e to AtmAno guNa che. guNothI to karmonI nirjarA thAya. paraMtu baMdha kevI rIte thAya ? ane jo saMyama jevA guNathI AhAraka baMdhAya to sAtamAM guNaThANA karatAM AThamA guNaThANAdimAM to vizuddha-vizuddha saMyama hoya che. to AhArakalika vadhAre vadhAre sAruM baMdhAvuM joIe. tenA badale AThamA guNaThANAnA chaThThA bhAgathI baMdhaviccheda thaI jAya che. te kema ghaTaze? tathA tIrthaMkara nAmakarmano baMdha "samyakatvathI" thAya che. ema upara samajAvo cho paraMtu ahIM paNa samyakatva e AtmAno guNa che guNo to karmakSayanA hetu che te baMdhanA hetu kevI rIte bane ? ane jo baMdhanA hetu bane to AThamA guNaThANAthI AgaLa satva to vadhu nirmaLa nirmaLa hoI zake che to AThamAnA chaThThA bhAge baMdhaviccheda zA mATe mAnyo ? vaLI aupathamika, kSAyika ane kSAyopathamika A traNamAMthI koI paNa samyakatvanI sAthe tIrthakara nAmakarmanA baMdhano anvayavyatireka saMbaMdha ghaTato nathI. aupazamika cArathI agiyAra sudhI che. jo aupazamika samyakatvathI tIrthakara nAmakarma baMdhAtuM hoya to agiyAra sudhI baMdhAvuM joIe. tevI ja rIte kSAyika 4 thI 14 sudhI che. tenA nimitte jo tIrthaMkaranAma karma baMdhAya to caudamA guNaThANA sudhI baMdhAvuM joIe. tathA kSayopazama samyakatvanA nimitte baMdhAya ema jo kahIe to sAtamA sudhI ja baMdhAvuM joIe. jyAre zAstromAM tIrthaMkaranAma karmano baMdha to AThamAnarchaThTho bhAga sudhI ja kahyo che. tyAM sudhIno baMdha to koI paNa samyakatvanI sAthe anvayavyatireka saMbaMdha pAmato nathI tathA cothA guNaThANAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhImAM traNamAMthI koI paNa eka samyakatva hovA chatAM jinanAma nathI paNa baMdhAtuM. tethI samyakatva pratyayika tIrthakara nAmakarmano baMdha che. ema kema kahevAya ? sArAMza ke saMyama ane samyakatva e to AtmAnA guNo che. ane guNothI to nirjarA thAya paraMtu baMdha thAya nahIM to ahIM A pramANe kema kahyuM ? Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 uttara- tamAro prazna sAco che. hakIkata paNa ema ja che ke saMyama ane samyaktva e guNo hovAthI AhAraka ane jinanAmanA baMdhahetu nathI. paraMtu niravadya yoga svarUpa sarAgasaMyama arthAt saMyamamAM paNa deva-guru ane dharma pratyeno avicala roga e AhArakanA baMdhanuM kAraNa che.A rAga e kaSAya hovAthI AhArakano baMdha deva-guru ane dharma pratyenA ane vizeSe saMyama pratyenA rAgathI thAya che. te rAga uparokta mUla cAra baMdhahetumAMthI trIjA kaSAya nAmanA baMdhahetumAM samAya che chatAM Avo deva-guru ane dharmano viziSTa prazastarAga tathA saMyamapratyeno anahada prazasta rAga sAtame AThame guNaThANe (chaThThAbhAga sudhI) ja saMbhave che. tyArabAda hAsyaSaTkano udaya vilIna thato hovAthI prazasta rAganA abhAve AhArakano baMdha AThamAnA chaThThA bhAgathI AgaLa saMbhavato nathI. jo ke hAsya SaTkano udaya AThamAnA aMte jAya che. tethI AThamAnA sAtame bhAge udaya che. tathApi te pralIyamAna hovAthI nahIvat che. tethI balavattara na hovAthI baMdhahetu thato nathI. A pramANe AhArakadvikanA baMdhano hetu paramArthikapaNe sazastarANa ja che. paraMtu Avo prazasta rAga sAtamA-AThamA guNaThANAnuM saMyama Ave tyAre ja Ave che. te pUrve Avo prazasta dRDharAgaM Avato nathI. tethI ''saMyama'"ne baMdhahetu kahyo che. AvA prakAranA uMcA saMyamakAle Avelo prazastarAge baMdhahetu hote chate tenA AdhArarUpe saMyamane paNa baMdhahetu kahI zakAya che tevI ja rIte tIrthaMkaranAmakarmano baMdhahetu samyaktvaguNa nathI. paraMtu "vi jIva karUM zAsanarasI" evI paropakAra karavAnI parama bhAvanA rUpa prazasta rAge ja jinanAmanA baMdhanuM kAraNa che. ane te kaSAyamAM aMtargata thAya che. Avo paropakAra karavAnA bhAva rUpa rAga cothAthI AThamAnA chaThThA bhAga sudhI ja hoya che. tyArabAda hAsyaSakano udaya vilIyamAna hovAthI viccheda pAme che. tethI AvA prakAranA rAganI saMbhAvanA cAra thI ATha sudhI hovAthI jinanAmano baMdha paNa tyAM sudhI ja kahyo che. paMcasaMgrahamAM kahyuM che ke tesA 3 sAyehiM tathA vaLI saMsArI jIvone zAsananA rasika karavAno bhAva tyAre ja Ave ke potAnA haiye zAsana barAbara vasyuM hoya, eTale ke Avo paropakAra karavAno rAga to ja Ave jo samyaktva hoya. anyathA na Ave tethI rAga baMdhahetu hovA chatAM te rAganA astitvanA AdhArabhUta samyaktvane Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ja gItArthoe baMdhahetu kahyo che. A rIte zAstrapAThono samanvaya karavo. paraMtu bIjI khoTI kalpanA na karavI. A rIte vicAratAM 65 prakRtiono baMdha traNa pratyayika che. ane AhAraka-jinanAmano baMdha prazasta rAga svarUpa mAtra eka kaSAyapratyayika ja che. ane te kaSAya paNa viziSTa saMyama tathA samyaktva kAle ja Ave che. mATe zAstromAM baMdhahetu tarIke saMyama ane samyaktva kahyuM che. AvA prakAranA prazasta rAgakAle sAmAyika ane chedopasthApanIyAdi je koi cAritra hoya te cAritra (rAgavALuM hovAthI) baMdhahetu kahevAya che. tathA samyaktvamAM paNa AvA paropakAra karavAnA prazasta rAgakAle aupamikAdi traNamAMthI je koI samyaktva hoya te samyaktva (prazasta rAgavALuM hovAthI) jinanAmanA baMdhano hetu thAya che. ane jo Avo prazasta rAga na hoya to traNemAMnuM koI paNa samyaktva hoya to paNa jinanAmakarma baMdhAtuM nathI. A rIte traNa samyaktvamAMnA koI paNa samyaktva sAthe jinanAmakarmanA baMdhano anvaya-vyatireka saMbaMdha na hovA chatAM paropakAra karavAnA bhAva kALe je koI samyaktva hoya te samyaktvane AdhAra-Adheyano abheda karIne jinanAmakarmano baMdhahetu kahevAya che. A pramANe A gAthAmAM 120 karmaprakRtionA baMdhahetu samajAvyA. 5 53 5 prAsaMgika keTalIka vAta kahIne have cauda guNasthAnakomAM uttarahetu jaNAve che. paNapanna pannA tiachahia - cattaguNacatta chacaudugavIsA / solasa dasa nava nava satta heuNo na u ajogiMmi // 54 // (paJcapaJcAzatpaJcAzattriSaDadhika catvAriMzadekona catvAriMzatSaTcaturdvAviMzatayaH / SoDaza dasa nava nava sapta hetavo natvayogini // 54 // ) zabdArtha paLapana= paMcAvana, pannA pacAsa, tibahiSmattatta- traNa ane cha adhika evA cAlIsa, muLavatta= ogaNacAlIsa. chapaDavuAvIsA- cha-cAra ane be adhika vIsa, SoDaza- soLa, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 = dasa, | heLohetuo. nava nava= nava nava. 3 gofimi= paraMtu ayogImAM satta= sAta, baMdhahetu saMbhavatA nathI. gAthArtha- 55, 50, 43, 46, 39, 26, 24, 22, 16, 10, 9, 9, ane 7 baMdhahetuo pahelA guNaThANAthI anukrame teramA sudhI hoya che ane caudamA ayogI guNaThANe koI paNa baMdhahetu hotA nathI. pa4 5 vivecana- pa+12+25+15 ema kula 57 baMdhahetuo che te pa7 baMdhahetumAMthI pahelA mithyAtva guNaThANe 55, bIjA sAsvAdana guNaThANe 50, trIjA mizraguNaThANe 43, cothA avirati guNaThANe 46, pAMcamA dezavirati guNaThANe 39, chaThThA pramatta guNaThANe 26, sAtamA apramatta guNaThANe 24, AThamA apUrvakaraNe 22, navamA anivRtti karaNe 16, dasamA sUkSmasaMpAye 10, agiyAramA upazAntamohe 9, bAramA kSINamohe 9, ane teramA sayogI kevalI guNaThANe 7, baMdhahetuM hoya che. caudamA ayogI guNaThANe eka paNa baMdhahetu saMbhavatA nathI. A pramANe caude guNaThANe baMdhahetunI saMkhyA mAtra kahI. have te kyA kayA hoya ? ane kayA kayA na hoya te have pachInI gAthAmAM jaNAve ja che. tethI ahIM vadhu vistAra karatA nathI. 54 che paNapanna micchihAraga dugUNa sAsANi panna micchivinnaa| mIsadugakammaaNa viNu ticatta mIse aha chcttaa||55|| (paJcapaJcAzamithyAtvayAhArakadvikonA:sAsvAdanepaJcAzamithyAtvenavinA, mizradvikakArmaNAnantairvinA tricatvAriMzad mizre'tha SaTcatvAriMzat // 55 // zabdArthapApana= pacAvana, mIsa, -be mizrayoga, kArpaNa miccha= mithyAtvaguNaThANe ane anaMtAnubaMdhI RT_= AhAraddhika vinA, vipu= vinA, tivatta= tetAlIsa, sAkSaNika sAsvAdane, mIse trIje guNaThANe, panna= paccAsa, - have, * 4i4 vi- pAMca mithyA vinA, jhavattA beMtAlIsa. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 gAthArtha AhArakaddhika vinA mithyAtve paMcAvana, pAMca mithyAtva vinA sAsvAdane pacAsa, be mizrayoga, kArpaNa kAyayoga, ane anaMtAnubaMdhI vinA mitre tetAlIsa, have cothe chetAlIsa kayA ? te kahevAya che . papa che vivecana- mithyAtva guNasthAnake judA judA jIvone AzrayI athavA ekajIvane kAlabheda AzrayI kula paMcAvana baMdhahetu hoya che. pannara yogamAMthI AhArakakAyayoga ane AhArakamizrakAyayoga A be pahele guNaThANe saMbhavatA nathI. kAraNa ke "saMyamavatAM tatvo nAcati" cAritravALA cauda pUrvadhara ja AhAraka banAvI zake che. ane te pahelA guNaThANe nathI. mATe pAMca mithyAtva, bAra avirati, paccIsa kaSAya ane (AhArakadvika vinA) tera yoga ema paMcAvana baMdhahetuo mithyAtva guNaThANe hoya che. koI paNa eka jIvane ekakALe keTalA hetu hoya te AgaLa aThThAvanamI gAthAnA vivecanamAM kahIzuM. pAMca prakAranA mithyAtva vinA sAsvAdana guNaThANe pacAsa baMdhahetu hoya che. sAsvAdane paNa cAritra ane caudapUrvano abhyAsa na hovAthI AhArakakika to nathI ja, paraMtu mithyAtvano udaya na hovAthI abhigRhItAdi pAMca prakAranuM mithyAtva paNa sAsvAdane nathI. tethI upara kahelA paMcAvanamAMthI pAMca mithyAtva bAda karatAM pacAsa baMdhahetu hoya che. mizra guNaThANe A pacAsamAMthI audArikamizra, vaikriyamizra ema be - mizrayoga, kArmaNakAyayoga, ane anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ema sAta baMdhahetu vinA zeSa tetAlIsa baMdhahetu hoya che. mizraguNaThANe vartatA jIvo mRtyu pAmatA nathI. tethI vigrahagati ane aparyAptAvasthA AvatI nathI. te mATe vigrahagatimAM ane aparyAptAvasthAmAM saMbhavatA traNa yogo hotA nathI. tathA anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano udaya bIjA guNaThANA sudhI ja che. tethI trIje A cAra kaSAya nathI. mATe trIje guNaThANe 43 baMdhahetu che. A sarve baMdhahetuo aneka jIvone AzrayI athavA eka jIvane kALabheda AzrayI samajavA. eka jIvane ekakALe keTalA baMdhahetu hoya te aDhAvanamI gAthAnA vivecanamAM samajAvIzuM. have cothA guNaThANe chetAlIsa baMdhahetuo hoya che. te samajAve che . papa che Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 sadumissakamma ajae, avirikmmurlmiisbiksaae| muttu guNacatta dese, chavIsa sAhAradu pmtte||56|| (sadvimizrakArmaNA avirate, aviratikArmaNaudArikamizradvitIyakaSAyAn / muktvaikonacatvAriMzad deze, SaDviMzatiH sahArakadvikena pramatte // 56 // | zabdArthasamaH= be mizra ane | mustu= mUkIne, kArmaNakAyayoga sAthe, { guNavattaogaNacAlIsa, anag= avirati guNaThANe, = dezaviratie, viramuranI trasakAyanI | chavIsa- chavIsa, avirati, audArikamizra, | sAdaravuMAhArakaddhika sahita, visAIka bIjo kaSAya, | pamare= pramatta guNaThANe. gAthArtha- be mizra ane kArpaNa kAyayoga sAthe avirate chetAlIsa baMdhahetu hoya che. trasakAyanI avirati, kAmaNa, audArikamizra ane bIjo kaSAya ema sAta vinA ogaNacAlIsa baMdhahetu dezaviratie hoya che. temAM AhArakaddhika sahita (ane AgaLanI gAthAmAM kahevAtI 11 avirati ane trIjA kaSAya vinA) pramatta guNaThANe chavIsa baMdhahetu hoya che. pa6 che vivecana- cothA avirata samyagdaSTiguNaThANe judA judA jIvone AzrayI uparokta (mizraguNaThANAvALA) 43 tathA audArikamizra, vaikriyamizra ane kAzmaNa ema traNa yoga sahita 46 baMdhahetuo hoya che. A guNaThANe vartatA jIvo mRtyu pAme che. parabhavamAM jAya che tethI vigrahagati ane aparyApta avasthA hoya che. mATe be mizra ane kArpaNa kAyayoga saMbhave che. tethI 43*3=46 baMdhahetuo cothe guNaThANe hoya che. pAMcamA dezavirati guNaThANe uparokta 46mAMthI 7 baMdhahetu ochA karatAM sarvajIva AzrayI 39 baMdhahetuM hoya che. kAraNa ke pAMcamuM guNaThANuM dezathI virativALuM che. tethI tyAM trasakAyanI avirati hotI nathI. trasakAyanI hiMsAnuM viramaNa kareluM che. mATe. tathA pAMcame guNaThANe vartatA tiryaMca-manuSyo mRtyu pAme . . . -- - * - * . * * * * * Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 che. paraMtu viratinAM paccakakhANa vAvajIva mAtranAM ja hovAthI vigrahagatimAM jatAM avirati thaI jAya che. tethI vigrahagatibhAvi ane aparyAptAvasthAbhAvi kArpaNa ane audArikamizra yoga saMbhavatA nathI. jo ke deva-nArakI saMbaMdhI vaikriyamizra paNa deva-nArakIne pAMcamuM guNaThANuM na hovAthI saMbhavato nathI. to paNa aMbaDazrAvakanI jema labdhidhArI manuSya-tiryaMcane AzrayI vaikriyamizra saMbhave che. tethI tenuM varjana karela nathI. tathA bIjo kaSAya ke je dezaviratino ghAtaka che te paNa pAMcame guNaThANe hoto nathI. kAraNa ke apratyAkhyAnIyakaSAyanA udayathI dezavirati AvatI nathI. teno kSayopazama thAya to ja dezavirati Ave che. tethI pAMcame guNaThANe A kaSAya udayamAM saMbhavato nathI. A pramANe sAta vinA 46-7=39 ogaNacAlIsa baMdhahetu dezavirati hoya che. have pramatta nAmanA chaThThA guNaThANe keTalA baMdhahetu hoya ? te kahe che ke A 39 baMdhahetumAM AhArakakAyayoga ane AhArakamiznakAyayoga ema be baMdhahetu umero eTale 39+2=41 ekatAlIsa thaze. temAMthI AgaLa AvatI sattAvanamI gAthAmAM 11 avirati ane pratyAkhyAnI trIjo kaSAya ema 11+4=15 pannara baMdhahetu ochA karavAthI 26 baMdhahetu hoya che. te guNaThANe sarvavirati cAritra ane caudapUrvanA abhyAsano yoga che. tethI AhArakaddhika saMbhave che. A pa6 che avirai igAra tikasAya, vaja apamatti miisdugrhiaa| cauvIsa apuvve puNa, duvIsa aviuvviyaahaare|| 57 // (aviratyekAdazatRtIyakaSAyAn varjayitvA'pramatte mizradvikarahitAH / caturviMzatirapurve punaH, dvAviMzatiravaikriyAhArakAH // 57 // zabdArthaviraphaR= agiyAra avirati, | vaDavI = covIsa baMdhahetu, tisAya= trIjo kaSAya, 3mapUbe pukha = vaLI apUrvakaraNe, vaga= vajIne, tuvIra = bAvIsa, sAmattika apramattaguNaThANe, vilviyAhAra= vaikriya ane satuAradigA= be mizrayogathI rahita, I AhAraka vinA. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 gAthArtha- agiyAra avirati ane trIjA kaSAya vinA pramatte ra6 baMdhahetu hoya. temAMthI vaikriya ane AhAraka mizra vinA apramatte 24 baMdhahetu hoya. apUrvakaraNe vaLI vaikriya ane AhAraka vinA 22 baMdhahetu hoya che. 57 5 vivecana- chaThThA pramatta guNasthAnake "sarvavirati" cAritra hovAthI sarvathA virati svIkArelI che. tethI (trasakAyanI hiMsArUpa avirati pAMcame guNaThANe nIkaLI gaI hovAthI te vinA zeSa) pAMca kAyanI hiMsArUpa pAMca avirati, ane mana sAthe cha indriyonA asaMyama rUpa cha avirati ema kula agiyAra avirati saMbhavatI nathI. tathA pratyAkhyAnAvaraNa nAmano trIjo kaSAya sarvaviratinI ghAtaka che. tethI te kaSAyano udaya TaLe to ja sarvavirati Ave mATe te cAra kaSAya chaa na hoya. vaikriyazarIranI tathA AhArakazarIranI racanA kare tethI AhArakanA be yoga (pUrvagAthAmAM kahyA mujaba) umeratAM 39-15+2=26 chavIsa baMdhahetuo cha hoya che. A sarva vidhAna che te guNaThANe vartatA sarvajIvone AzrayI hoya che. tathA sAtamA guNaThANe vaikriyamizra ane AhArakamizra ema be yoga vinA zeSa 24 baMdhahetu hoya che. kAraNa ke vaikriya athavA AhArakazarIranI racanAnA prAraMbhakAle mizrayoga hoya che. ane labdhi phoravavI te utsukatA svarUpa hovAthI pramAda kahevAya che. tethI racanAno prAraMbha cha ja kare che. sAtame karato nathI. mATe bane mizrayoga cha ja hoya che, sAtame saMbhavatA nathI. paraMtu chaTTa guNaThANe judA judA jIvo vaikriya ane AhArakazarIranI racanA karI te zarIrasaMbaMdhI chae paryAptio samApta karI paryAptA thayA chatA sAtame jAya che. tethI tyAM (mizrayoga vinAnA zuddha evA) vaikriyakAyayoga ane AhAraka kAyayoga sAtame saMbhave che. tethI sAtame guNaThANe covIsa baMdhahetuo hoya che. AThame guNaThANe vaikriyakAyayoga ane AhArakakAyayoga vinA zeSa 22 baMdhahetuo hoya che. kAraNa ke cheke jeoe vaikriya athavA AhAraka AvyuM hoya che te sAtame jaI zake che. paraMtu apUrvakaraNAdimAM caDI zakatA nathI. ane apUrvakaraNAdimAM je caDe che. te zreNIgatajIvo hovAthI atizaya vizuddhivALA che. tethI AvI labdhi pratyayika zarIranI racanA karatA nathI. tethI 22 baMdhaheta ja hoya che. e pa7 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 achahAsa sola bAyari, suhame dasa veasaMjalaNati vinnaa| khINuvasaMti alobhA, sajogi puvvutta saga jogaa|| 58 // (aSaDDhAsyASSoDaza bAdare, sUkSme daza vedasaMjvalanatrikaM vinaa| kSINopazAnte'lobhAssayogini pUrvoktAssapta yogAH // 58 // ) zabdArtha achAsa- hAsyaSaka vinA, vivinA, sotta= soLa, vIjuvasaMti- kSINa moha ane vari= bAdarasaparAyamAM, upazAnta. sudukhe sUkSmasaMparAyamAM, matomAMlobhavinAnA, = daza, soni sayogI guNaThANe, vemasaMgatagati= traNa veda ane putrutta= pUrve kahelA, - saMjavalanatrika | no = sAta yoga hoya che. gAthArtha- hAsyaSaka vinA bAdara saMparA soLa baMdhahetu hoya che. traNa veda ane saMjvalanatrika vinA dasa baMdhahetu sUkSmasaMpAye hoya che. temAMthI lobha vinA nava baMdhahetu kSINamohe ane upazAntamohe hoya che. sayogI kevalImAM pUrve kahelA sAta yoga hoya che. 58 vivecana- uparanI gAthAmAM AThamA apUrvakaraNe je 22 baMdhahetu kahyA. temAMthI hAsyaparka vinA bAkInA 16 baMdhahetuo navamA bAdara saMparAya guNaThANe hoya che. kAraNa ke hAsyaSakano udaya phakta AThamA guNaThANA sudhI ja che. te 16mAMthI traNa veda ane saMjavalana krodha-mAna ane mAyA ema traNa kaSAya kula cha vinA bAkInA 10 baMdhahetu dasamA sUkSmasaMpAye hoya che. traNa veda ane saMjvalanatrikano udaya phakta navamAM guNaThANa sudhI ja hoya che. tethI dasame A cha baMdhahetu saMbhavatA nathI. A 10 baMdhahetumAMthI saMjavalana lobha vinA bAkInA nava baMdhahetu agiyAramA-bAramAM guNaThANe hoya che. tyAM agiyArame lobhano upazama ane bArame kSaya karelo hovAthI udaya nathI. tethI zeSa nava hetuo hoya che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 teramA sayogI kevalI guNaThANe pUrve kahelA sAta baMdhahetu hoya che. pahelo-chello ema be manayoga, be vacanayoga, audArikaddhika ane kArpaNa kAyayoga kula sAta yoga e ja sAta baMdhahetu jANavA. ayogI bhagavAnuM cAre mUla baMdhahetu rahita hovAthI eka paNa uttarahetu tyAM nathI. A badhA uttarabaMdhahetuo te te guNaThANe vartatA sarvajIvone AzrayI kahyA che. athavA kALabhede eka jIvane AzrayI kahyA che. naM. 1 guNasthAna mithyAtva avirati kapAya yoga | kula | 1. mithyAtva | 5 | 12 rapa13 55 AhAraddhika vinA. 2. sAsvAdana | 0 | 12 25 13 50 pAMca mithyAtva vinA. 3. mizra 0 | 12 21|10| 43 |anaMtA. mizraDhika, kAmaNa vizeSatA vinA. 6.1pramatta 4. avirata samyao. 0 | 12 21 | 13, 46 mizratika-kAzmaNa sahita.. pa. dezavirati | 0 | 11 17/11 39 trisanI avirati,apratyA au. mizra, kArmaNa vinA 0 | 0 13] 13] 26 | agiyAra avirati, trIjo kaSAya vinA, AhAraka sahita che. apramatta | 0 | 0 131 24 be mizra vinA. 8. apUrvakaraNa [ 0 | 0 13 | | 22 AhAraka-vaikriya vinA. 9 anivRtti bAdara] 0 | 9 | 16 |hAsyaSaTaka vinA. 10. sUkSmasaMparAya | 0 | 0 | | 9 | 10 |traNa veda ane saMjvalana | |trika vinA 11. upazAnamoha | | | | 9 |lobha vinA ra.sIlamoha | | | | | lobha vinA 13. sayoga kevalI | | | | | 7 pUrvokta sAta Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mithyAtvathI sayogI sudhI A je baMdhahetu samajAvyA che. te sarve te te guNaThANe vartatA anekajIvone AzrayI samajavA. paraMtu jo eka jIvane ekakAla AzrayI baMdhahetu jANavA hoya to tenuM varNana A pramANe che mithyAtva guNaThANe pa mithyAtva, 12 avirati, 25 kaSAya ane 13 yoga ema paMcAvana baMdhahetu sarvajIva AzrayI che. tyAM (1) pAMca prakAranA mithyAtvamAMthI koI paNa eka jIvane ekakALe eka ja prakAranuM mithyAtva hoya. paraMtu be-traNa-cAra ke pAMce prakAranuM mithyAtva eka ja jIvane eka kAle na hoya. tethI mithyAtva 1 levuM. (2) aviratimAM cha indriyano asaMyama ane cha kAyano vadha ema 12 che. paraMtu manano asaMyama pAMce indriyonI sAthe aMtargata gaNAya che. kAraNa ke pAMce indriyo mana sAthe joDAyelI hoya to ja viSayomAM Asakti pAme che. pota-potAnA viSayamAM magna bane che. tethI manano asaMyama judo na gaNavo. paraMtu pAMca indriyomAMthI koI paNa eka indriyano asaMyama eka jIvamAM ekakALe gaNavo. kAraNa ke upayoga koI paNa eka indriyanA viSayamAM hoya che. tethI koI paNa eka indriyanA asaMyamanI vivakSA gaNavI. (pAMca indriyanA asaMyamamAMthI eka.) (3) cha kAyanA vadhamAM koIka vakhata eka kAyanA vadhavALuM paNa kArya kare, koIkAle be kAyanA vadhavALuM kArya paNa kare ane koIka kALe eka jIva 3 athavA 4 athavA 5 ane koI kALe 6 kAyanA vadhanuM paNa kArya kare che, tethI ochAmAM ochI 1 kAyAno vadha gaNavo. ane vadhumAM vadhu be, traNathI yAvat chae kAyAno paNa vadhu gaNavo. (4) pacIsa kaSAyomAM 16 kaSAya, hAsyAdi 6 nokaSAya, ane traNa veda ema traNa bhAga che. tyAM krodha-mAna-mAyA ane lobhano eka kALe eka jIvane udaya saMbhavato nathI. adhvodayI hovAthI chaThThA ane pAMcamA karmagraMthamAM vArApharatI udaya kahyo che. tethI anaMtAnubaMdhI Adi cAre krodha, athavA cAre mAna, athavA cAre mAyA, athavA cAre lobha ema cAra kaSAya sAthe levA. paraMtu krodha, mAna, mAyA, lobha ema cAra sAthe na levA. temAM eka apavAda evo che ke je jIvo upazamazreNImAM athavA samyaktvAdi guNaThANe Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 anaMtAnubaMdhI kaSAyanI visaMyojanA karI mithyAtva mohanIyanA udayathI paDIne pahelA guNaThANe Ave che. tevA mohanIyakarmanI 24nI sattAvALA jIvone mithyAtvamohanIyanA udayanA kAraNe prathamasamayathI ja anaMtAnubaMdhI kaSAya baMdhAya che. tethI sattA 28nI thAya che. paraMtu anaMtAnubaMdhIno udaya 1 AvalikA pachI ja thAya che. kAraNa ke A baMdhAtA anaMtAnubaMdhIno to jadhanyathI paNa aMtarmuhUrta abAdhAkALa hovAthI aMtarmuhurta pachI ja udaya thAya che. paraMtu baMdhAtA te anaMtAnubaMdhImAM apratyAkhyAnIya Adi zeSa kaSAyo je saMkrama pAme che teno (saMkramAvalikA sakala karaNane ayogya hovAthI) eka AvalikA pachI ja udaya zarU thAya che. tethI prathamanI AvalikAmAM anaMtAnubaMdhI vinA traNa krodha, traNa mAna, traNa mAyA ane traNa lobhamAMthI game te traNa kaSAya hoya che. ane AvalikA pachI anaMtAnubaMdhIno udaya thavAthI cAra kaSAya hoya che. (5) hAsya-ratinuM eka yugala jyAre udayamAM hoya che tyAre aratizokanuM yugala udayamAM AvatuM nathI. tevI ja rIte arati-zokanuM yugala udayamAM Ave che. tyAre hAsya-ratinuM yugala udayamAM AvatuM nathI mATe eka yugala eka kALe jANavuM. () strIveda, puruSaveda, ane napuMsakavedamAMthI eka kAle eka jIvane game te eka ja veda udayamAM hoya che. (7) bhaya ane jugupsA adhUvodayI hovAthI kyAreka udayamAM hoya che kyAreka udayamAM nathI hotI, kyAreka ekalo bhaya ja udayamAM hoya che tathA kyAreka ekalI jugupsA paNa udayamAM hoya che. ane kyAreka banneno paNa udaya hoya che. (8) pahelA guNaThANe AhArakaddhika vinA sAmAnyathI tera yoga kahyA che. to paNa eka kALe ekajIvane temAMthI eka ja yoganI vivakSA karAya che. tathA anaMtAnubaMdhInI visaMyojanA karIne pahelA guNaThANe jyAre Ave che tyAre pahelI AvalikAmAM anaMtAnubaMdhInA anudayakALe koI paNa jIva mRtyu pAmato nathI AvuM zAstravacana hovAthI te kALe vigrahagati ane aparyAptAvasthAbhAvi kArpaNa kAyayoga, audArikamizakAyayoga ane vaikriyamizrakAyayoga saMbhavatA nathI tethI tyAM daza yogamAMthI eka yoga hoya che. ema jANavuM. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 (9) cha kAyanA vadhamAM jyAre 1 kAyano vadha gaNIe tyAre koIka kAle pRthvIkAyano vadha hoya, koIka kAle aplAyano vadha hoya. koIka kAle teukAyano vadhu hoya ema vAyu-vanaspati ane trasano vadhu paNa hoI zake che. tethI 1 kAya laIe tyAre cha bhAMgA thAya che. be kAyano vadha laIe tyAre kaI be kAya levI? tethI vArApharatI ekekanI sAthe bIjI kAya joDavAthI paMdara bhAMgA thAya che. pRthvI-vana. akvAyu vAyu-vana. pRthvI-trasa ap-vana vAyu-trasa apu-teu apa-trasa tejo-trasa vana-trasa tathA traNa phAyano vadha gaNIe tyAre kaI traNa gaNavI ? badhI ja vArApharatI saMbhavatI hovAthI ekeka kAyAnI sAthe kramazaH joDavAthI 20 bhAMgA thAya che. pRthvI-ap-tejo pRthvI-tejo-vAyu | pRthvI-vAyu-trasa | ap-tejo-trasa tejo-vAyu-vana. pRthvI-ap-vAyu | pRthvI-tejo-vana. pRthvI-vana.-trasa ap-vAyu-vana. tejo-vAyu-trasa pRthvI-apa-vana. pRthvI-tejo-trasa | ap-tejo-vAyu ap-vAyu-trasa tejo-vana.-trasa pRthvI-ap-trasa pRthvI-vAyu-vana. apa-tejo-vana. | ap-vana.-trasa | vAyu-vana.-trasa tathA cAra kAyAno vadha gaNIe to A ja rIte ekeka kAyAnI sAthe bIjI bIjI kAyA joDavAthI paMdara bhAMgA thAya che. te A pramANe pRthvI.ap pRthvI-teu. pRthvI-vAyu pRthvI-aptejo-vAyu pRthvI-ap-vana.-trasa pRthvI-ap-tejo-vana. pRthvI-tejo-vAyu-vana. pRthvI-ap-tejo-trasa pRthvI-tejo-vAyu-trasa pRthvI-tejo-vana.-trasa pRthvI-vAyu-vana.-trasa pRthvI-ap-vAyu-vana. pRthvI-ad-vAyu-trasa tejo-vAyu tejo-vana. ap-tejo-vAyu-vana. ap-tejo-vAyu-trasa ap-tejo-vana.-trasa tathA pAMca kAyAno vadha gaNIe to A ja rIte ekeka kAyAnI sAthe bAkInI kAyAno vadha vArApharatI joDavAthI 6 bhAMgA thAya che. te A pramANe che. ap-vAyu-vana.-trasa tejo-vAyu-vana.-trasa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 pRthvI-arU-tela-vAyu-vana. | pRthvI-a-vAyu-vana-traNa pRthvI-a -vAyu-trasa | pRthvI-tejo-vAyu-vana-traNa pRthvI-aprateuvanatrasa | apUtejo-vAyu-vana-traNa chae kAyAno vadha sAthe laIe to eka ja bhAMgo thAya che. A pramANe have pachI samajAvAtA bhAMgAmAM jyAM jyAM 1 kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 6 vaDe guNavA. 2 kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 15 vaDe guNavA. 3 kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 20 vaDe guNavA. 4 kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 15 vaDe guNavA. 5 kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 6 vaDe guNavA. ane 6 e kAyAno vadha levAmAM Ave tyAM 1 vaDe guNavA. (10) pahelA guNaThANe 1 kAyano vadha, 2 anaMtAnubaMdhIno udaya, 3i bhaya, ane 4 jugupsA. A baMdhahetu vArApharatI umerAtA jAya che. jethI ochAmAM ochA 10 ane vadhumAM vadhu 18 baMdhahetuo pahelA guNaThANe eka kAle eka jIvamAM hoya che. A dasa niyamo barAbara dhyAnamAM rAkhIne nIcenA bhAMgA jo samajavAmAM Avaze. to sukhe samajAI zake tema che. pahelA guNaThANe ochAmAM ochA 10 baMdhahetu koIpaNa eka mithyAtva 1, koI eka indriyano asaMyama 1, koI paNa eka kAyAno vadha 1, anaMtAnubaMdhI vinA (prathamAvalikAmAM) traNa kaSAya 3, hAsya-rati athavA arati-zokanuM eka yugala ra, traNa vedamAMthI eka vada 1, ane dasa yogamAMthI eka yoga 1, ema 10 baMdhahetuo che. tenA bhAMgA A pramANe thAya che. koI paNa jIvane pAMcamAMnuM eka eka mithyAtva hovAthI pAMca bhAMgA, te ekeka mithyAtvanI sAthe vArApharatI ekeka indriyano asaMyama joDatAM 545=25 bhAMgA, tene ekeka kAyavadhanI sAthe guNatAM 2pa46=150 bhAMgA, tene traNa krodha-traNa mAna, traNa mAyA athavA traNa lobha ema cAra kaSAyanI sAthe guNatAM 15084=600 bhAMgA, tene be yugala sAthe guNatAM 60042=1200 bhAMgA, tene traNa veda sAthe guNatAM 120043=3600 bhAMgA thAya. tene 10 yoga sAthe guNatAM 36000 bhAMgA thAya. A pramANe 10 baMdhahetunA 36000 bhAMgA thayA. ka-4/12 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 A 10mAM eka kAyavadhane badale be kAyavadha laie. to 11 baMdhahetu thAya. be kAyavadhane badale eka ja kAyavadha gaNIe paraMtu anaMtAnubaMdhI laie to paNa 11 baMdhahetu thAya. athavA bhaya umerIe to paNa 11 ja baMdhahetu thAya. athavA jugupsA umerIe to paNa 11 ja baMdhahetu thAya. ema cAra rIte 11 baMdhahetu thAya che. te badhAMno paraspara guNAkAra karavAthI bhAMgA samajAya che. A ja rIte 12-13-14-15-16-17 ane vadhumAM vadhu 18 baMdhahetuM pahelA guNaThANe hoya che. tenA uttarabhAgA ghaNA thAya che. tenI vadhAre spaSTa samaja mATe citra A pramANe che. TX | X | X mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra ni. baMdhahetu saMkhyA mithyA avi-| kAya kaSAya yugala veda | yoga | bhaya/jugu, kula | va | rati | vadha bhAMgA 10 guNAkAra 442434/10= 36000 | kula 36000 be kAyavadha sAthe 11 guNAkAra |54 54 154 [44] 24, 34|10= | | 90000 | ekakAya vadha |1 |1 ane anaMtAnu.11 guNAkAra patra 64 [44] 28|34 13= ekakAya ane T1 1 bhaya sAthe | 11 guNAkAra pas | x 44 24 |3x/90 a 3500o| ekakAya ane 1 /1 jugupsA sAthe 11 guNAkAra pax |pa4 4x24 34104- | 136000 kula-208800 46800 3 . . . . . . . Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra naM. | baMdhahetu saMkhyA | mithyA avi- kAya kaSAya yugala, veda | yoga bhaya jugu kula - rati vadha | sA| bhAMgA |2 [1 1 traNa kAya vadha 12 1 sAthe guNAkAra 54 1 3 | 3 54 1200 |3x |10= 120000 be kAyavadha 12 1 1 2 | tathA anaMtA. guNAkAra 54 54 15 44 |34 |13 | | |117000 bei kAya vadha 12 1 | | | 3 |2 tathA bhaya guNAkAra 54 54 /15 4 | |3x | 10x | | | 90000 be kAyavadha 12 1 1 tathA jugupsA guNAkAra | padma padma 9OOOO 1 eka kAya vadha 12 1 tathA anaMtA bhaya guNAkAra | 134|1 | | 46800 eka kAya vadha 12 1 tathA anaMtA jugu. guNAkAra 3i4 ] 134. 46800 ekakAya vadha 1ra 1 tathA bhaya-jugu. guNAkAra 10* |-1| | 36000 5,46,6OO Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra naM. baMdhahetunI saMkhyA mithyA avi- kAya kaSAya yugala veda |yoga bhaya jugu vi rati vadha ! JsI bhAMgA cArakAya vadha 13 guNAkAra 9Oooo Jx J x traNa kAyavadha 13] 1 |1 sAthe anaMtAnubaMdhI guNAkAra 54 54 204 4x | 24 13 |- |- | 156000 traNa kAya vadha13/1 1 sAthe bhaya guNAkAra | 54 54 204 44 | | |10| 12000 traNa kAyavadha 13) sAthe jugupsA guNAkAra 54 54 |208 44 24 34 |10|- | | T104 120000 be kAya vadha 13 tathA anaMtA. bhaya guNAkAra pa4 54 154 44 24 3x | 134 -1 |- | 117000 be kAya vadha 13 anaMtA. jugupsA guNAkAra * |x | 134 * 117000 1 be kAya vadha 13 1 bhaya-jugupsA guNAkAra 34 10-14 - 90000 1 eka kAya vadha13] 1 anaMtA.bhayajugu. guNAkAra | 54 64 T4x [2x Tax 11 [ 134 14] 19]. 46800 8,56,800 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra naM. baMdhahetunI saMkhyA mithyA avi- kAya kaSAya yugala veda yoga bhaya jugu - rati vadha ptA bhAMgA pAMcakAya vadha 14. 1 guNAkAra pa* 3x T10 36ooo 1 cAra kAyavadha 14|1 tathA anaMtA. guNAkAra | | 117000 1 4 | 3 |2 cAra kAya vadha 1 1 tathA bhaya guNAkAra | |54 54 1pa 44 [24 3i4 10x | | | 90000 1 * cAra kAyavadha 14] 1 tathA juguptA guNAkAra ? 10* |- | 1 | 90000 ra traNa kAya vadha 14 1 | | | | | | | |-- tathA anaMtA, bhaya, guNAkAra 54 54 0 48 24 - |- ! 156000 traNa kAya vadha 14| | | | | | | anaMtA. jugupsA guNAkAra 54 54 20ba 44,24 traNa kAyavadha 141 | | | | | | | | | bhaya-jugupsA guNAkAra 54 54 ba 44 | |4|104 -14 1 | 120000 Jax | aux 1 156OOO 1 2 | 4 | bi kAya vadha 14|1 anaMtA-bhaya-jugu guNAkAra - 15 44 24 3x | 134 14] 1- 1100 8,82,000 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra niM. baMdhahetunI saMkhyA mithyA avi- kAya kaSAya yugala veda |yoga bhaya jugu - rati vadha kula | guptA bhAMgA | chakAya vadha 15] sAthe guNAkAra 54 6000 15 pAMca kAyavadha 15] 1 sAthe anaMtA.. | guNAkAra T5x I5 T6x | 4 | 24 3x ! 13 : T 46800 pAMca kAya vadha15 1 sAthe bhaya guNAkAra 54 54 64 ] 48 24 34 104 36OOO pAMca kAyavadha 15] 1 sAthe jugupsA guNAkAra 44 ] 24 34 36000 5 cAra kAya vadha 15 1 anaMtA, bhaya guNAkAra 2x Tax I134 -1 | - | 117000 * cAra kAya vadha 15 1 anaMtA. jugupsA guNAkAra I15 44 | 24 [3x | 13x - I 1170OO cAra kAyavadha 15 1 bhiya-jugupsA guNAkAra 10x |-14 1-| 90000 T3 | 4 | 2 T1 | traNakAya vadha 15 | 1 anaMtA-bhaya-jugu. guNAkAra 54 54 20 4x | 24 34 [ 134 3-14 1- 156000 kula bhAMgA 6,04,800 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra naM. baMdhahetunI saMkhyA mithyA avi- kAya kaSAya yugala veda yoga bhaya jugu - rati vadha | sA bhAMgA LakAya vadha 16 | 1 tathA anaMtA. guNAkAra 24 x 7800 chi kAya vadha 16/1 tathA bhaya guNAkAra 14 | 4x | 24 J3x T18 6OOO cha kAyavadha 16/1 tathA jugupsA guNAkAra 54 |1|44 | |34 104 |- |1 6000 | 4 2 pAMca kArya vadha 16 1 tathA anaMtA, bhaya guNAkAra 5x I54 64 ) 44 [34 134 -1 |- | 46800 pAMca kArya vadha 16 1 anaMtA. jugupsA guNAkAra |54 54 ex Xxx 3x 13x 1- T 46800 T T1 1 pAMca kAyavadha 16 1 bhaya-jugupsA guNAkAra 24 34 104-14] 10 | 36000 cAra kAya vadha 16 1 anaM. bhaya-jugu. guNAkAra 15 48 24 34 134 -1 - 117000 kula bhAMgA 2,66,400 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mithyAtva guNaThANe baMdhahetunuM citra naM. baMdhahetunI saMkhyA mithyA avi- kAya kaSAya yugala veda yoga bhaya jugu tva rati vidhA ptA bhAMgA 1 6 4 | | | | Jcha kAya vadha 17 |1 anaMtA, bhaya guNAkAra Jux ux * T4x J2x ||13x -1 |- | 78oo 4 2 1 cha kAya vadha 17 anaMtA. juguptA guNAkAra 7800 cha kAyavadha 17 1 bhaya-jugupsA guNAkAra ux ux |ax | xx rax 34 104 |-14 1-| 6000 1 pAMca kArya vadha17 1 anaMtA-bhaya-jugu. guNAkAra |54 54 64 44 324 3x |13x |-14 1- | 46800 68400 cha kAya vadha 18 | | | | | | | | | | anaMtA-bhaya-jugu. guNAkAra 154 54 1|44 24 3x |13 -14 - 7800 A pramANe mithyAtva guNaThANe 10 baMdhahetuthI 18 baMdhahetu sudhInA kula baMdhahetunA bhAMgA 34.77,600 thAya che. have ApaNe bIjA guNasthAnakanA baMdhahetunA eka jIva AzrayI bhAMgA jANIe. paraMtu bIjA guNasthAnake baMdhahetunA bhAMgA karatAM pahelAM nIcenA niyamo barAbara dhyAnamAM rAkhavA. (1) sAsvAdana guNasthAnake eka paNa mithyAtvano udaya hoto nathI. tethI te baMdhahetu na gaNatAM 50 baMdhahetu levA tathA te mithyAtvano guNAkAra paNa na karavo. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 (2) ahIM anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya avazya hoya ja che. eTale vikalpa na karavo. (3) kAyavadha 1 paNa hoya, 2 paNa hoya, 3 paNa hoya, 4 paNa hoya. ityAdi pUrvanI jema jANavuM. tathA yugala ane veda paNa pUrvanI jema levA. bhaya jugupsA- hoya athavA na paNa hoya. te pUrvanI jema samajavuM. (4) bIjA guNasthAnake yoga 13 hoya che. paraMtu napuMsakavedamAM vaikriyamizrayoga saMbhavato nathI. kAraNake vaikriyamizra kAyayoga deva-nArakImAM aparyAptAvasthAmAM ja che. tyAM devomAM tattvArtha sUtra-ra thI napuMsakaveda hoto nathI. ane nArakImAM napuMsakaveda che. paraMtu tyAM sAsvAdane laIne jIva jato nathI. kAraNake bIjA karmagraMthamAM udayAdhikAramAM bIjA guNaThANe narakAnupUrvIno udaya vArelo che. tethI bArayogamAM traNe veda saMbhave. paraMtu vaikriyamizrayogamAM be ja veda saMbhave. (5) A guNaThANe vaikriyamizramAM napuMsakaveda nathI tethI guNAkAra karavo saraLa paDe. eTalA mATe prathama yoga, pachI veda, pachI yugala, pachI kaSAya, ema ulaTAkrame guNAkAra karIzuM. te citra A pramANe. sAsvAdana guNasthAnake baMdhahetunuM citra naM. baMdhahetu saMkhyA yoga napuMsaka vede | vaimizra na hoya! yugala kaSAya kAya avi bhaya jugu vadha rati kula bhAMgA ekakAya vadha 10 guNAkAra 39-1. 42 44 46 45 kula bhAMgA 9120 9120 4 be kAya vadha 11 | 1 | 1 guNAkAra ||134 3= 39-1 82444 22800 | 1 | - T4 31 I? eka kAya vadha 11| 1 bhaya sAthe guNAkAra xx]44 64 T54 I1: 9120 ]1 1 eka kAya vadha 11| | | | 2 4 jugupsA sAthe guNAkAra | |134 3= 39-1| 42 44 46 45 - 9120 4140 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 naM. baMdhahetu vimi napuM. vedana hoya yugalakiSAya bhAMgA traNa kAya vadha 12 1 39-1 | 2 guNAkAra 13 3= 38 [42 |4 44 30400 be kAya vadha 12 | 1 |1 39-1 | 2 |4 bhaya sAthe guNAkAra ' 134 3= 38 | 2 | 44 [415454 1 = 22800 be kAya vadha 12| 1 | 39- 1ra 4 jugupsA sAthe guNAkAra 134 3= 38 | 42 44 41 ---22800 eka kAya vadha 121 1 39-1] 2 1 | 1--| bhaya jugupsA sAthe guNAkAra 13x 3= 38 42 44 46 45 41 9120 kula bhAMgA 85120 naM. baMdhahetu napuMvede vaimizra na hoya | kAya |avi vadha riti bhaya jugu sA. bhAMgA 39-1 cAra kAya vadha 13 1 | guNAkAra 38 --- 22800 traNa kAya vadha 13| 1 | 1 1 | 39-1 | 2 | bhaya sAthe guNAkAra 138 30 38 | x 24344 20x 1 = --- 30400 4 T 42 44 Jx20. - 1 1 30400 traNa kAya vadha 13 1 1 39-1 | 2 jugupsA sAthe guNAkAra 13*3= 3i8 be kAya vadha 13 1 | | bhaya jugupsA sAthe guNAkAra |134, 3= 38 | 3i9-1 | 2 41545 41 41 22800 kula bhAMgA 106400 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 naM. baMdhahetu | yoga Eii yugalakaSAya kAya |avi-bhaya jugu vadha rati sA bhAMgA pAMca kAya vadha14] 1 | guNAkAra 134 3= | 5 39-1 na 46 kula bhAMgA 91 20 cAra kAya vadha 14 1 | bhaya sAthe guNAkAra | 13|3= |39-1 | 42 |x4 155 --- | 228OO 1 cAra kAya vadha 14 1 jugupsA sAthe guNAkAra 4 ]15 45 41 22800 traNa kAya vadha 14 1 /1 bhaya jugupsA sAthe guNAkAra 39-1 | 42 T41 | 41 3O400 kula bhAMgA 85120 naM baMdhahetu yoga veda riyugala kaSAya kAya | avi-bhaya jugu vadhArati sA vi.mizra napuM bhAMgA che kAya vadha 15 | 1 | 1 guNAkAra 13x] 3 = 3i9.1 42 44 41 1520 Jra pAMca kAya vadha 15 1 | bhaya sAthe guNAkAra 13x| = 39-1 | 42 | 5 1 = 91 20 41 9120 pAMca kAyavadha 15 1 jugupsA sAthe guNAkAra 134 3= 39-1 cAra kAya vadha 15 1 1 bhaya jugupsA sAthe guNAkAra | 13|3= 39-1 | xx x15 45 41 2 2800 42560 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 - nibaMdhahetu napuM.vede na hoya kAya |avi bhAMgA IT IS ] cha kAya vadha 16/1 bhaya sAthe guNAkAra 13*3= 39-1 |xra 44 41 1520 1520 Jcha kAya vadha 16 1 jugupsA sAthe guNAkAra 134 3=|39-1 | pAMca kAtha vadha 16 1 bhaya jugupsA sAthe guNAkAra 13*3=| 41 ] 1 9120 kula bhAga 12160 1 cha kAya vadha17 | | | guNAkAra- || 13|3= |39-1 bhaya jugupsA sAthe | |\ | 42 |41 5 ]<<1 | 41 1520 A pramANe sAsvAdana guNaThANe 10 baMdhahetuthI 17 baMdhahetu sudhInA kula baMdhahetunA bhAMgA 3,83040 thAya che. have trIjA mizraguNaThANe baMdhahetunA eka jIva AzrayI bhAMgA kahIe chIe. tyAM 6 indriyano asaMyama, 6 kAyano vadha, anaMtAnubaMdhI vinA 12 kaSAya, 9 nokaSAya ane 10 yoga. (cAra mananA, cAra vacananA, audArika kAyayoga ane vaikriya kAyayoga) ema 43 baMdhahetu che. ahIM kAyano vadha, bhaya ane jugupsA vArApharatI pUrvaguNaThANAnI jema badalavAnI hoya che. jethI 9 thI 16 sudhInA vikalpo thAya che. te A pramANe mizraguNaThANe baMdhahetunA bhAMgA avikAya kaSAyayugala) veda | yoga | bhayaT ni. baMdhahetu la rati ptA bhAMgA eka kAyavadha 9 guNAkAra 7200 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 mizraguNasthAnake baMdhahetunuM bhAMgA 'nibaMdhahetu avi- kAyAkaSAya yugala veda | yoga bhaya rati vadha | | bhAMgA 24 ] 34 [10. 18000 Jbe kAyavadha 10 guNAkAra 54 eka kAyavadha 10 bhaya sAthe guNAkAra eka kAya vadhu 101 jugupsA sAthe guNAkAra ra4 3x { 104|1 7200 44 24 | 3410x1 7200 32400 nabaMdhahetu | avi kAyAkaSAya yugala veda, yoga | bhaya jugu rati | vadha sA bhAMgA traNa kAyavadha 11 1 guNAkAra 24000) be kAvavadha 11 1 bhaya sAthe guNAkAra 18000 1 be kAya vadha 11 jugupsA sAthe guNAkAra | 15x4x | 24 18OOo| eka kAyavadha 11 1 bhaya-juguptA guNAkAra 54 5 6x I4x | 7200 67200 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. baMdhahetu 1 cArakAyavadha 12 guNAkAra 2 na 1 ra jugupsA guNAkAra naM. baMdhahetu avi-|kAya kaSAya | yugala rati vadha 1 ' traNa kAyavadha 1201 3 3 bhaya sAthe guNAkAra traNa kAya varSa 12 1 sAthe 4 be kAyavadha 1201 bhaya-jugupsA guNAkAra patra 154|44 ChKh 54 pAMca kAyavadha 1301 guNAkAra cAra kAyavadha 1301 bhaya sAthe guNAkAra 4 54 3 cAra kAya vadhu 13 1 jugupsA sAthe guNAkAra 54 4 traNa kAyavadha 1301 bhaya-jugupsA guNAkAra 5 5x 6x 3 Chkh | m 2 20x4x 20xxx 2x 3 5x 15x24x 24 3 * 3 h 3 ** 4 3 151 4x 190 3 151 4x ja 3 24 201 4x ra 2 24 avi kAya| kaSAya yugala veda yoga rati | vadha ra ra 24 2 2x ra 24 2 veda | yoga | bhaya | jugu sA 24 1 34 - 3x 1 34 1 3x 1 34 1 3x 1 34 1 1 10 xp - 1 10x 1 10x 1 - 10x 1 1 10 1 10x 1 10x| I 1 - 10x 1 1 ' 1 bhaya! jugu sA - 1 14 1 1 1 : - 1 1- 1 -- kula bhAMgA 18000 24000 24000 18000 84000 kula bhAMgA 7200 18000 18000 24000 67200 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 niM., baMdhahetu avi- kAyAkaSAyayugala veda | yoga | bhaya | jugu rati |vadha bhAMgA cha kAyavadha 14 1 guNAkAra 1 200 pAMca kAyavadha 14 1 bhaya sAthe guNAkAra 4x { 2x | 3x | 104 1 7200 pAMca kAya vadha 14 1 jugupsA sAthe guNAkAra 54 64 x | 24 | 3x | 104- | 72OO 4 | 3 | 2 cAra kAyavadha 14 1 bhaya-jugupsA guNAkAra T15444 104] 14] 1 18000 '336OO baMdhahetu | kaSAya yugala | veda | yoga bhaya | sA | bhAMgA 6 cha kAyavadha 15 1 bhaya sAthe guNAkAra 1200 cha kAya vadha 15 ]1 6 jugupsA sAthe guNAkAra pa4 14 1200 pAMca kAyavadha 1pa1 |pa bhiya-jugupsA guNAkAra 54 6i4 [44 24 [ 34 | 10x [ 14 7200 9600 cha kAyavadha 16 bhaya-jugupsA guNAkAra 54 14 | 44 24 | 34 104 14 1200 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 A pramANe mizra guNaThANe 9 thI 16 sudhInA baMdhahetunA sarve vikalponA bhAMgA 3,02,400 thAya che. have avirata samyagdaSTi guNaThANe baMdhahetunA bhAMgA lakhIe chIe tyAM 6 indriyano asaMyama, 6 kAyano vadha, anaMtAnubaMdhI vinA 12 kaSAya 9 nokaSAya, ane 13 yoga (AhArakaddhika vinA) ema 46 baMdhahetu hoya che. ahIM tera yoga ane traNa veda guNIe to 39 thAya. paraMtu 1 napuMsakavedamAM audArikamizra yoga saMbhavato nathI. kAraNa samyagdaSTi jIvo marIne jo manuSya-tiryaMcamAM janme to te napuMsakavedImAM janmatA nathI. tathA strIvedamAM audArikamizra, vaikriyamizra ane kAryaNakAyayoga ema traNa saMbhavatA nathI. kAraNa ke samyagdaSTi jIvo strIvedavALAmAM janmatA ja nathI. devamAM jAya to paNa devImAM jatA nathI mATe vaikriyamizra na hoya, ane manuSya tiryaMcamAM jAya to paNa puruSamAM ja jAya che. mATe strIvedamAM audArikamizra ane kAryaNa na hoya ema strIvedamAM kula 3 yoga saMbhavatA nathI jo ke brAhmI-suMdarI-mallinAtha ane rAjImatI vagere jIvo anuttaramAMthI AvelA hovAthI samyagdaSTi paNa che. ane strIvede paNa janmyA che. A vivakSAe strIvedamAM phakta vai.mizra ane napuMsakavedamAM phakta au. mizra ema ekeka yoga na hoya paraMtu AvA dRSTAnto koika ja bane che. mATe prAyika che ema jANavuM. tathA saptatikAcUrNimAM samyaktvasahita tiryaMca manuSyomAM devImAM paNa utpanna thAya che. ema kahyuM che. (paMcasaMgraha gujarAtI bhASAntara pRSTha 493mAM paNa A vAta kahI che.) A vivakSAe strIvedamAM traNe yoga hoya che. phakta napuMsakavedamAM ja audArikamizra yoga ja nathI. ema jANavuM A badhI vivakSAo gauNa karIne prasiddha matane anusAre bhAMgA kahIe chIe. tethI veda tathA yoganA guNAkAramAMthI 4 prathamathI ja ochA karavA. (1) napuMsakavede audArikamizra, (2) strIvedamAM audArikamizra, (3) strIvedamAM vaikriyamizra ane (4) strIvedamAM kAryaNakAyayoga ahIM paNa sarala paDe eTale guNAkAra yogathI zarU karIzuM. te citra A pramANe Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka-4/13 cothA guNaThANe baMdhahetunA bhAMgA yoga | veda | je na ghaTe te bAda kaSAya | yugala kAyavadha avirati bhaya | jugupsA kula bhAMgA . I II | 8400 . baMdhahetuo | eka kAyavadha laIe tyAre guNAkAra be kAyavadha laIe tyAre guNAkAra eka kAya vadha bhaya sAthe guNAkAra eka kAyavadha jugupsA guNAkAra ra . 134 3=[ 39-4=35444 | 24 | 64 [ 5 10 1 | 3 ] 2 | 2 | 1 [ 134 3=| 39-4=3pa4] 4x | 24 | 154 ] 5 21000 10 1 | 1 3 | 2 | 1 [ 134 3=| 39-4=3pa, , | 1 , , , 64 | 8400 10| 1 | 1 | 3 | 2 | 1 | 1 |- | 1 134, 3= 39-4=3543 44 | 24 64 | pax | - | *1=8400 37800 28000 21000 1| traNa kAyavadha laIe 3 | 2 | 3 | 1 tyAre guNAkAra 134 3= 39-4=35 44] 24 | 20x | 5 |2| be kAya vadha ane bhaya 11 1 1 3 | 2 | 2 | 1 | | sAthe guNAkAra 134 3=[ 39-4=3pa4, 4x | rax | 1pa4 { 54 3| be kAyavadha ane jugupsA 11 1 1 1 3 | 2 guNAkAra 134 3= 39-4=354| 4 | 24 | 15x | 5 |4| eka kAya vadha bhaya jugupsA 11 1 | 1 guNAkAra 134 3= 39-4=354 44 | 24] 64 | 54 41= 21000 1 TS 41= 8400 78400 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. baMdhahetuo 1 cAra kAyavadha laie to guNAkAra 2 (traNa kAyavadha tathA bhaya guNAkAra traNa kAya vadhe tathA jugupsA guNAkAra 3 4 | be kAyavadha bhaya jugupsA guNAkAra 1 |pAMca kAyavadha laie to guNAkAra 2 cAra kAya vadhu bhaya guNAkAra 3 |cAra kAyavadha tathA jugupsA guNAkAra 4 traNa kAya vadhu bhaya jugupsA guNAkAra yoga 1231 134 121 134 1201 134 1201 134 13/1 134 1301 134 1301 134 131 134 vada 1 3= 1 3~ 1 3= 1 3= 1 3= 1 3= je na ghaTe te bAda | kaSAya | yugala | kAyavadha 3 ra * 24 154 1 3= 39-4-35x |4x 1 3 3- 539-4-35x |4x x 3 39-4=354 |4x ja k 3 m 39-4-354 |4x 3 39-4=354 [4x F 3 39-4=354 |4x ja ra 39-4=354 |4x 3 39-4=354 |4x ra 24 ra ma ra 24 ra 24 ra 24 ra ra x x A 204 3 204 2 154 5 Ex 4 154 4 154 avirati | bhaya jugupsA kula bhAMgA 1 ma 1 ChKh 1 54 1 54 1 pa 1 54 1 54 3 1 204 ChKh * - 1 hy hy 1 1 14 1 14 - - hym ' 1 ' 1 1. 1= 1 x1= .. . 41= 21000 28000 28000 21000 98000 8400 21000 21000 28000 78400 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM. baMdhahetuo 1 2 | pAMca kAyavadha ane bhaya guNAkAra 3 | pAMca kAya vadha ane jugupsA guNAkAra 1 cha kAyavadha laie to guNAkAra ra 1 yoga cha kAyavadha tathA bhaya guNAkAra cha kAya vadhe tathA jugupsA guNAkAra 140 1 134 141 1 4 | cAra kAyavadha bhaya ane jugupsA 14 1 guNAkAra 134 134 142 1 134 150 1 134, 155 1 134 3 | pAMca kAyavadha bhaya tathA jugupsA 15 1 guNAkAra 134 cha kAya varSa tathA bhaya jugupsA 16 1 guNAkAra veda | je na ghaTe te bAda | kaSAya ' 3= 1 3= 1 3= | 1 3= 1 q H 3 1 3= 1 3= 1 134| 3= 39-4=35x O *x y s 39-4-354 |xx 3 y 39-4=354 |4x 3 m 39-4=354 |xx 3 39-4=354 | 4x >> jI 39-4-354 | 44 A 39-4=354 |xx x 3 39-4=354 |4x yugala | kAyavadha ra rax ra 24 2 24 2 24 l 2 x ra 24 ra 24 ra 24 ba 14 5 6x 5 6x 4 154 ka 14 ka 14 5 x ka 14 1 5 - avirati bhaya 1 54 1 54 1 vx .. ka 1 ChKh 1 54 1 54 ' 1 * 1 14 ' 1 1 1 .. jugupsA| 1 1 1 9= 1 14 1 x= 1 41= kula bhAMgA 1400 8400 8400 21000 39200 1400 1400 8400 11200 1400 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 A pramANe cothA guNaThANe 9 thI 16 sudhInA tamAma vikalponA baMdhahetunA bhAMgA 3,5280bhAMgA thAya che. have pAMcamA guNaThANe baMdhahetunA bhAMga kahevAnA che. temAM trasakAyanI avirati hotI nathI. tethI chakAya vadhane badale have pAMca kAyavadhamAMthI ja koI paNa eka kAyavadha, be kAyavadha, traNa kAyavadha, cAra kAyavadha ane pAMca kAyavadha hoya che. tethI kAyAnA bhAMgAnI saMkhyA badalAI jAya che. eka kAyavadha laie tyAM vArApharatI pAMce kAya pheravavAthI 5, be kAyavadha laIe tyAM dvisaMyogI bhAMgA 10, traNa kAyavadha laIe tyAM paNa 10, cAra kAyavadha laie tyAM 5, ane pAMce kAyAno vadha laIe tyAM 1 bhAMgo levo. yoga 11 hoya che kaSAya anaMtAnubaMdhI tathA apratyAkhyAnIya na hovAthI 8 kaSAya tathA 9 nokaSAya ema 17 hoya che. tethI citra A pramANe thAya che. nibaMdhahetu pAMcamA guNaThANe baMdhahetunA bhAMgA indriya kAya kaSAya yugala veda |yoga | bhaya jugu asaMyama vidha sA - bhAMgA 8 1 1]ekakAyavadha laIe to guNAkAra 66Oo kula bhAMgA FEOO 9 ]1 1|be kAya vadha guNAkAra 1ox]4x 24 13200 eka kAyavadha 9 1 tathA bhaya guNAkAra [44 24 3i4 66oo eka kAyavadha 9 31 tathA juguptA guNAkAra I44 24 660 kula bhAMgA 26400 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sA - bhAMgA nibaMdhahetu indriya kAya kaSAya yugala vida yoga | bhaya | jugu asaMyama vadha | traNa kAyavadha 10/1 laIe to guNAkAra 10444 24 3x 111x 13200 2]ve kAyavadha tathA bhaya guNAkAra 1ox]44 24 34 13200 3]be kAyavadha 10 1 tathA jugupsA guNAkAra 44 24 34 ]11 13200 4|eka kAyavadha 101 bhaya tathA jugupsA guNAkAra pax. pax xx x 34|11|41 | 41 | 6600 kulabhAMgA46200 nibaMdhahetu kAya |SAya yugala vida yoga | bhaya | la asaMyama vidha bhAMgA 1cArakAyavadha 11 laIe to guNAkAra 14x 66oo traNa kAyavadha 11/1 tathA bhaya guNAkAra 13200 3 traNa kAyavadha 11 1 tathA jugupsA guNAkAra pax |10|48 24 343114]. 13200 be kAyavadha 11 1 tathA bhaya jugupsA guNAkAra pax l0444 24 34 114 14 132oo kula bhAMgA! 46200 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nibaMdhahetu bhaya | jugu la sA bhAMgA iindriya kAya kaSAya yugala vida yoga | bhaya asaMyama vidha pAMca kAyavadha 121 liie to guNAkAra 14 44 24 5 .2 52 1320 cAra kAyavadha 12/1 tathA bhaya guNAkAra T1 141 6 600 cAra kAyavadha 12/1 tathA jugupsA guNAkAra 6600 3 2 12 4traNa kAyavadha 12/1 tathA bhaya jugupsA guNAkAra 24 34 |11|-14 13200 27720 nibaMdhahetu indriya kAya kaSAyayugala veda | yoga bhaya | jugu asaMyama vadha sA bhAMgA J2 12 1 pAMca kAyavadha 13/1 tathA bhaya guNAkAra I44 24 3i4 | 114 1 1320 pAMca kAyavadha 131 tathA jugupsA guNAkAra 14 J44 24 34 ] 114 - 1320 cAra kAyavadha 13/1 tathA bhaya juguptA guNAkAra ux paX l44 J24 3i4 114 1x | 1 6600 9240 pAMca kAyavadha 141 tathA bhaya jugupsA guNAkAra 54 14 I44 24 3ix T114T14 1320 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 A pramANe dezavirati guNaThANe 8 thI 14 sudhInA sarve vikalponA baMdhahetunA bhAMgA 1,63,680 thAya che. have chaThThA pramatta guNaThANe baMdhahetunA bhAMga kahevAya che. pramatta guNaThANe sarvavirati hovAthI chae indriyono asaMyama tathA pAMce kAyono vadha ema 11 avirati nIkaLI jAya che. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanI cokaDI paNa nIkaLI jAya che. tathA cauda pUrvadhara AhAraka racanA karatA hovAthI AhAraka kAyayoga ane AhArakamizra kAyayoga saMbhave che. jethI 4 saMjvalana, 9 noSAya ane 13 yoga ema kula 26 baMdhahetu hoya che. temAM strIvedI jIvone caudapUrvanA adhyayanano niSedha hovAthI AhAraka zarIranI racanA saMbhavatI nathI. tethI strIvede AhArakakAyayoga ane AhArakamizra kAyayoga prathamathI ja A benI bAdabAkI karI levI. eka jIvane ochAmAM ochA pAMca, ane vadhumAM vadhu sAta baMdhahetu hoya che. te A pramANe tera yoga sAthe traNa vede guNIe 13 * 3 = 39 temAMthI be ochA karIe eTale 37 tene be yugale guNIe to 74, ane cAra kaSAye guNIe to 296, A pAMca baMdhahetunA bhAMgA thayA. temAM bhaya bheLavIe to cha baMdhahetunA paNa 296, tathA jugupsA ekalI bheLavIe to paNa cha baMdhahetunA bhAgA 296 thAya. ane bhaya-jugupsA bane bheLavIe to sAta baMdhahetunA 296 bhAMgA thAya ema maLIne kula 1184 bhAMgA chaTTa guNaThANe hoya che. sAtamA guNaThANe saMjvalana 4 kaSAya, 9 nokaSAya hoya. paraMtu yoga 11 ja hoya che. AhAraka tathA vaikriya zarIranI racanA sAtame prAraMbhatA nathI. mAtra chaTTe prAraMvyuM hoya to sAtame Ave che. tethI AhArakamizra ane vaikriyamizra kAyayoga chake hoya che paraMtu sAtame A be yoga saMbhavatA nathI. tethI te be vinA zeSa 11 yoga hoya che. temAM paNa strIvedIne AhAraka kAyayoga na hoya eTale guNAkAramAM 1 ocho karavo tethI bhAMgA A pramANe thAya che. agiyAra yoganI sAthe traNa vede guNatAM 11 4 3 = 33, temAMthI eka bAda karatAM 32, tene be yugale guNatAM 64, tene cAra kaSAye guNatAM 2pa6 thAya. ATalA bhAMgA 5 baMdhahetunA thAya, temAM bhaya nAkhIe to chanA paNa 256, jugupsA nAMkhIe to paNa chanA 2pa6 ane bhaya-jugupsA banne nAkhIe to sAta baMdha hetunA paNa 256 ema sAtame guNaThANe kula 1024 baMdhahetu bhAMgA hoya che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 AThamA apUrvakaraNa guNaThANe AhArakakAyayoga tathA vaikriya kAyayoga paNa na hoya. kAraNa ke zreNIno AraMbha hovAthI zarIra racanA na hoya. tethI 4 mananA, 4 vacananA ane audArika kAyayoga ema 9 yoga hoya. 4 saMjvalana, ane 9 nokaSAya ema 22 baMdhahetu hoya che. temAMthI eka jIvane jaghanyathI 5, utkRSTathI 7 hoya che. kaSAyayagala veda | yoga | 5 baMdhahetu | 1 | 2 | 1 | 1 |=guNAkAra 4424349=016 6 bhaya sAthe | 1 | 2 2 / 1 / 1 bhaya 442434941=216 6 jugupsA sAthe 1 | 2 | 1 | 1 |jugupsA | 442434941=216 7i bhaya-jugupsA | 1 | 2 | 1 | 1 |bhaya 44243494181=216 | banne sAthe | | | | |jugupsA | . kula-864 kula AThaso cosaTha bhAMgA hoya che. navamA anivRtti guNaThANe hAsyaSaka vinA 16 baMdhahetu hoya che. 4 saMjvalana, traNa veda, nava yoga. ema kula 16 baMdhahetu hoya che. paraMtu traNa vedano udaya navamAnA prathama bhAgamAM ja hoya che navamAnA bIjA bhAgathI vedano udaya TaLI jAya che. tethI vedodayakALa 3 veda x 4 kaSAya x 9 yoga = 108 bhAMgA traNa baMdhahetunA thAya che. tathA vedarahitakALe 4 kaSAya X 9 yoga = 36 bhAMgA be baMdhahetunA thAya che. kula 144 bhAMgA navame guNaThANe baMdhahetunA saMbhave che. sUkSma saMparAya guNaThANe mAtra 1 saMjavalana lobha ane 9 yoga ema 10 ja baMdhahetu che. tenA 1 8 9 = 9 ja bhAMgA thAya che. agiyAramA guNaThANe 9 yoga mAtra ja che tethI 9 baMdhahetu bhAMgA thAya che. bAramA guNaThANe paNa 9 yoga mAtra ja hoya tethI baMdhahetunA bhAMgA 9 thAya che terame guNaThANe 7 yoga mAtra ja che tethI tyAM paNa baMdhahetunA 7 ja bhAMgA thAya che. caudamuM guNaThANuM sarvathA baMdhahetu rahita hovAthI koI paNa bhAMgA tyAM saMbhavatA nathI. A pramANe caude guNaThANe maLIne kula bhAMgA. 47, 13, 010 thAya che. e 58 che Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 cauda guNasthAnakomAM baMdhahetuo kahyA. have A ja guNasthAnakomAM baMdhaudaya-udIraNA ane sattA kahevAnAM che. tyAM prathama baMdha kahe che. apamattaMtA sattaTTha, mIsa apuvva bAyarA satta / baMdhai chassumo egamuvarimA baMdhagAjogI // 59 // (apramattAntA: saptAau, mitrApUrvavArA: sapta / badhnAti SaT sUkSmaH ekamuparimA abaMdhako'yogI // 59 // ) zabdArtha | baMdha bAMdhe che, chasuhumo = sUkSmasaMparAyavALA che, pAmuvimA =uparanA guNasthAnakavALA eka, apamattaMtA satta mIsa - apramatta sudhInA, sAta athavA ATha, mizra, apuvva apUrvakaraNa, bAyarA - bAdarasaMparAyavALA, sAta karma bAMdhe, satta = aMdhAnonI =ayogI guNaThANAvALA abaMdhaka che. gAthArtha- apramatta guNaThANA sudhInA jIvo sAta athavA ATha karma bAMdhe che. mizra-apUrvakaraNa ane bAda2saMparAya guNaThANAvALA jIvo sAta karmo bAMdhe che. sUkSma saMparAyavALA cha karma bAMdhe che. uparanA traNa guNaThANAvALA eka karma bAMdhe che. ane ayogI jIva abaMdhaka che. pA vivecana- mithyArdaSTi guNasthAnakathI AraMbhI apramatta nAmanA sAtamA guNasthAnaka sudhInA jIvo (trIjA guNasthAnaka vinA) mUla ATha karyo paNa bAMdhe che ane sAta karyo paNa bAMdhe che. AyubaMdhakAle ATha ane zaiSakAle sAta karmo bAMdhe che. AyubaMdha bhavamAM eka ja vAra hoya che. ane te AyubaMdhano kAla paNa aMtarmuhUrta mAtra ja hoya che. tethI te aMtarmuhUrta kAle ATha ane zeSakAle sAta karma jIvo bAMdhe che. trIjA mizra guNaThANe, AThamA apUrvakaraNe, ane navamA anivRtti bAda2 saMpa2Aye vartatA jIvo AyuSyakarma vinA sAta karma ja bAMdhe che. kAraNa ke mizra vartato jIva tathAsvabhAve AyubaMdha karato nathI. ane apUrve tathA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 anivRttie atizaya vizudhdhamAna hovAthI AyubaMdha karato nathI. tethI AyuSya vinA zeSa sAta karmo A traNa guNaThANAvALA jIvo bAMdhe che. sUkSmasaMparAya guNaThANe vartatA jIvo AyuSya ane mohanIya vinA zeSa cha karmo bAMdhe che. atizaya vizudhdhamAna hovAthI AyuSyakarmano baMdha karatA nathI. tathA mohanIyakarmano baMdha bAdara kaSAyanA udayanA nimitte ja thAya che. ane te - bAdara kaSAyano udaya dasame guNaThANe nathI tethI dasame vartatA jIvo mohanIyakarma bAMdhatA nathI. dasamAthI uparanA guNasthAnakavartI jIvo eTale ke 11-12-ane 13mAM guNasthAnakavAlA jIvo mAtra eka vedanIya karmano ja baMdha kare che kAraNa ke jJAnAvaraNIyAdi zeSa cha karmono baMdha kaSAyapratyayika che. ane A guNasthAnakomAM kaSAya nathI. tethI sAta karmono baMdha thato nathI. mAtra vedanIyakarmano baMdha yoga pratyayika hovAthI ane A traNe guNasthAnakomAM mana-vacana tathA kAyAno yoga hovAthI vedanIya karma baMdhAya che. ayogI guNaThANe karmabaMdhanA cAre hetuo na hovAthI eka paNa karma jIvo bAMdhatA nathI. ApA guNasthAnakomAM baMdha kahIne have udaya ane sattA jaNAve che. AsuhumaM saMtudae, aTTha vi moha viNu satta khiinnmi| 23 rimo. TTa 3, te vasaMti saMtulA 60 | (AsUkSmaM sattodayayoraSTAvapi, mohaM vinA sapta kssiinne| catvAri carimadvike, aSTAvapi sattAyAmupazAnte saptodaye // 60 // ) zabdArthasAsuhui = sUkSmaparAya sudhI, 1 va8 variSadu = chellA be guNaThANe saMtuE = sattA ane udayamAM, cAra karma, gaTTa vi = AThe karmo paNa, a63 saMte = sattAmAM AThe karma, moda viSNu = mohanIya vinA, 3vasaMte = upazAntamohe, satta ravIna = kSaNamohe sAta, 1 sajIva = udayamAM sAta Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 gAthArtha - sUkSma saMparAya guNasthAnaka sudhI udaya ane sattAmAM AThe karmo hoya che. kSaNamohe mohanIya vinA sAta karmo hoya che. chellA be guNaThANe cAra karmo hoya che. ane upazAntamohe sattAmAM ATha tathA udayamAM sAta karmo hoya che. 60nA - vivecana - mithyASTi guNasthAnakathI AraMbhIne sUkSmasaMparAya nAmanA dasamA guNasthAnaka sudhI udaya ane sattAmAM AThe mUlakarmo hoya che. kAraNa ke tyAM sudhI sarve bhUla karmo udaya-sattAmAM saMbhave che. bAramA guNaThANe mohanIyakarma vinA zeSa sAta karmono ja udaya ane sAta karmonI ja sattA hoya che. kAraNa ke kSINamoha guNaThANuM hovAthI ahIM jIva vItarAga che. tethI mohanIya karma udaya ane sattAmAMthI sarvathA kSINa thayuM che. tathA teramA - caudamA chellA be guNaThANAomAM vedanIya-nAma-gotra ane AyuSya ema cAra aghAtI karmono ja udaya ane A ja cAra aghAtI karmonI sattA hoya che. kAraNa ke A be guNaThANe jIva sarvajJa-sarvadarzI hovAthI ghAtI karmone sattAmAMthI ja saMpUrNa paNe kSINa karyA che. tethI cAra ghAtakarmo ahIM udaya ke sattAmAM saMbhavatAM nathI. tathA upazAntamoha guNaThANe udaya sAtano ane sattA AThanI hoya che. kAraNa ke A guNasthAnaka upazama zreNIvALAne ja Ave che. ane upazamazreNImAM mohanIyano upazama ja thAya che. tethI mohanIyakarma upazAnta thayela hovAthI udayamAM AvatuM nathI paraMtu sattAmAM avazya hoya che. 6Oaa have cauTe guNasthAnakamAM udIraNA kahe che. uiraMti pamattaMtA, sagaTTha mIsaTTha veyaAu vinnaa| chaga apamattAi tao, cha paMca suhumo pnnuvsNto|| 61 // (udIrayanti pramattAntAssaptASTau, mizro'STau, vedanIyAyuSI vinaa| SaDapramattAdayastataH SaT paJca sUkSmaH paJcopazAntaH // 61 // ) zabdArtha tti = udIraNA kare che. paraMtA = pramatta sudhInA, samak = sAta athavA ATha, vegAsa viM = vedanIya ane AyuSya vinA, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 chaI = cha karmo, paMsuhumAM sUkSma saMparAya che athavA kaparADu = apramatta vagere, pAMca to = tyArabAda, gvavaMto = upazAntamohe pAMca. gAthArtha- mithyAtvathI (mizra guNaThANA vinA) pramatta guNaThANA sudhInA jIvo sAta athavA ATha karmonI udIraNA kare che. mitre ATha karmonI ja udIraNA hoya che. tathA apramattAdimAM vedanIya ane AyuSya vinA zeSa cha karmonI udIraNA hoya che. sUkSmasaMparAve che athavA pAMcanI ane upazAnta mohe pAMcanI udIraNA hoya che. 61 vivecana - mithyAdaSTi guNasthAnakathI AraMbhIne pramatta nAmanA chaThThA guNaThANA sudhInA jIvo (trIjA guNaThANA vinA) sAta athavA ATha karmonI ja udIraNA kare che. tyAM paNa utpattinA prathama samayathI ja mRtyunI chellI eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI sadA AThe karmonI udIraNA cAle che. kAraNa ke udaya hoya tyAM udIraNA niyamo hoya ja che. evo niyama hovAthI sadA AThanI ja udIraNA hoya che. paraMtu mRtyakAlanI chellI eka AvalikAmAM AyuSyakarma vinA zeSa sAtakarmonI ja udIraNA hoya che. kAraNa ke chellI eka AvalikAmAM AyuSyakarmanI udIraNA hotI nathI. udIraNAno artha ja evo che ke "eka AvalikA bahAra goThavAyelA karmadalikane tyAMthI upADI udayAvalikAmAM lAvIne nAkhavuM te udIraNA" have ahIM AyuSya karma AvalikA mAtra ja rahyuM che. AvalikA bahAra AyuSyakarmanAM duliko goThavAyelAM che ja nahIM to udIraNA kare konI ! AvatA bhavanuM baMdhAyeluM AyuSya jo ke sattAmAM che ane te A AvalikA bahAra che. paraMtu teno udaya nathI. ane je AyuSyano udaya che tenAM daliko AvalikA mAtra ja che. mATe antima AvalikAmAM AyuSyanI udIraNA nathI. tethI te carama AvalikAmAM sAta karmonI ja udIraNA hoya che. mizra guNaThANe niyamA ATha karmonI ja udIraNA hoya che. kAraNa ke mizra vartato jIva mRtyu pAmato nathI. tethI antima AvalikA tene AvatI nathI. mATe sAtanI udIraNA tyAM saMbhavatI nathI. apramatta-apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa A traNa guNaThANe vedanIya ane AyuSyakarma vinA zeSa cha karmonI ja udIraNA hoya che. A traNa Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 guNaThANe vartatA jIvo atyanta apramatta hovAthI vedanIya ane AyuSyakarmanI udIraNAne yogya adhyavasAyono abhAva hoya che. tethI be karma vinA zeSa chanI ja udIraNA saMbhave che. - sUkSmasaMparAya guNaThANe paNa vedanIya ane AyuSyakarma vinA zeSa cha karmonI udIraNA prathama samayathI antima eka AvalikA bAkI rahe tyAM sudhI hoya che. paraMtu antima eka AvalikA jyAre bAkI rahe tyAre mohanIyakarma paNa have AvalikA mAtra ja zeSa hovAthI ane zeSa mohanIya upazAnta athavA kSINa thayela hovAthI mohanIyanI paNa udIraNA asaMbhavita che. tethI pAMca karmonI ja udIraNA hoya che. ema che ane pAMca karmonI udIraNA dasame saMbhave che. upazAntamohe to mohanIyakarma sarvathA upazAnta thayela hovAthI tenA vinA tathA vedanIya ane AyuSyanI udIraNA pahelAM ja vArelI hovAthI te vinA zeSa pAMca karmonI ja udIraNA hoya che. mohanIyakarmano udaya nathI mATe udIraNA hotI nathI. kahyuM che ke vedyamAnavIryane vecAtuM hoya to ja udIrAya che. A 61 che paNa do khINa du jogI, NudIragu ajogI thova uvsNtaa| saMkhaguNa khINa suhumAniyaTTiapuvva sama ahiyaa|| 62 // (paJca dve kSINo dve yogI, anudIrako'yogI, stokA upazAntAH / saMtapuITI: kSINa: sUkSmanivRttvapUrvAsamAM madhal: / 6ra ) zabdArtha pA = pAMca, 3valaMtA = upazAnta mohavALA, to = be, saMpuna = saMkhyAtaguNA, ravIna = kSINamohavALA, | kha = kSINamohe, 3 = be, suduniyamipuSya = sUkSmasaMparAya, goLI = sayogaguNaThANAvALA, anivRtti ane apUrvakaraNavALA, guvIra = anudIraka, sama adilA = mAMhomAMhe sarakhA. manonI = ayogI, thova = thoDA, | ane pUrvathI adhika hoya che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 gAthArtha kSINamoha guNaThANAvALA jIvo pAMca ane benI udIraNA kare che. sayogIkevalI benI udIraNA kare che. ane ayogI bhagavAna anudIraka hoya che. upazAntamohavALA thoDA che. tenAthI kSINamohavALA saMkhyAtaguNA che. tenAthI sUkSma-anivRtti ane apUrva vALA adhika che ane mAMhomAMhe samAna che. ! 62 // vivecana - bAramA kSINamoha guNaThANe vartatA jIvo mohanIya, AyuSya ane vedanIya vinA zeSa pAMca karmonI udIraNA prathama samayathI kare che. paraMtu jyAre bAramA guNaThANAnI phakta chellI eka AvalikA bAkI rahe che tyAre jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya ema A traNa karmo paNa have kSaya thavA AvyAM che. tenuM karmadalika paNa have mAtra AvalikA ja rahyuM che. tethI udIraNA saMbhavatI nathI. kAraNa ke udIraNAno artha AvalikA bahArathI lAvavuM te che. ane ahIM karmadalika AvalikA mAtra ja hovAthI AvalikA bahAra karmadalika nathI. tethI A jJAnAvaraNIyAdi traNa karmo vinA zeSa nAma ane gotra ema be karmonI ja udIraNA chellI AvalikAmAM hoya che. sayogI kevalI nAmanA teramA guNaThANe paNa nAma ane gotra ema be ja karmonI udIraNA hoya che. vedanIya ane AyuSyanI udIraNA sAtamA guNaThANAthI aTakI gaI che. ane zeSa ghAtIkarmo sattAmAMthI ja kSINa thayelAM che. mATe cha karmonI udIraNA terame guNaThANe saMbhavatI nathI. tathA ayogI guNaThANAvALA jIvo yogarahita hovAthI ja koI paNa karmonA anudI2ka ja che. kAraNa ke udIraNA e eka karaNa che. saMkrama, udIraNA, apavartanA, urtanA, upazamanA, vagere badhAM maLIne ATha karaNo che. te yoga svarUpa che. tethI karaNavIrya jyAM hoya tyAM ja hoya che. ayogI bhagavAnane labdhivIrya anaMtu hoya che. paraMtu karaNavIrya hotuM nathI. tethI karaNavIrya vaDe thanArI udIraNA paNa nathI. mA have caude guNaThANAmAM kayA guNaThANe jIvo thoDA ane kayA guNaThANe jIvo ghaNA, te samajAvatuM ''alpabahutva'' dvAra jaNAve che. upazAntamoha guNaThANAvALA jIvo sauthI thoDA che. kAraNa ke ekI sAthe A guNasthAnakane pAmatA jIvo (pratipadyamAnanI apekSAe) vadhumAM vadhu 54 (copana) ja hoya che. te kAraNathI sauthI thoDA che. tenA karatAM kSINamoha guNaThANAvALA jIvo pratipadyamAnane Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 207 AzrayI saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke bArame guNaThANe eka sAthe ArohaNa karatA 108 jIvo hoya che. pUrvanI saMkhyA karatAM dviguNa hoya te saMkhyAtaguNa kahevAya che. ane jo dviguNa na hoya to vizeSAdhika kahevAya che. A vidhAna bane guNaThANAmAM vadhumAM vadhu praveza karatA jIvone AzrayI kahyuM che. anyathA A bane guNaThANAM kyAreka saMsAramAM hoya che ane kyAreka nathI paNa hotAM, tathA kyAreka kSINamohamAM eke jIva na hoya ane upazAntamohe hoya ema paNa bane che. tethI A alpabahurva utkRSTapade praveza pAmatA jIvone AzrayI eTale ke jyAre vadhumAM vadhu jIvono praveza hoya te saMkhyAne AzrayI jANavuM. bAramA guNaThANA karatAM ATha-nava ane dasamA guNaThANAvALA jIvo vizeSAdhika jANavA. kAraNa ke A traNe guNaThANAM bane zreNIomAM Ave che. tethI 54 - 108 ema kula 162 jIvo hoI zake che. tethI bAramA guNaThANA karatAM vizeSAdhika kahyA che. paraMtu A traNe guNaThANAomAM arasaparasa sarakhA jIvo jANavA. kAraNa ke A traNe guNaThANe 162-162-162 utkRSTapade pratipadyamAna hoya che. 62 che jogi apamatta iyare, saMkhaguNA desasAsaNA miisaa| avirai ajogimicchA, asaMkha cauro duvennNtaa|| 63 // (yogino'pramattA itare saMkhyAtaguNA dezasAsvAdanA mizrAH / aviratayo'yogimithyAdRSTayo'saMkhyAtaguNAzcatvAro dveanaMtaguNAH // 63 // ) zabdArthanoni = sayogI kevalI, manojI = ayogI, apamatta = apramatta, fmacchA = mithyAtvI A re = pramatta, chamAMthI prathamanA saMlapuI = saMkhyAtaguNA, ra3 = cAra, phesalAsaNA dezavirati ane sAsvAdana, saMva = asaMkhyAtaguNA, nIlA = mizra, kuve = be. vira = avirati baMtA = anaMtaguNA che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 gAthArtha- sayogI, apramatta, ane pramatta muni saMkhyAtaguNA che. tathA dezavirati, sAsvAdanI, mizra, avirati, ayogI ane mithyAtvI. A chamAMthI prathamanA cAra asaMkhyAtaguNA che. ane chellA be anaMtaguNA che. 5 63 5 vivecana upara kahela sUkSmasaMparAyAdi (10-9 ane 8) guNaThANAvALA jIvo karatAM sayogI kevalI teramA guNaThANAvALA jIvo saMkhyAtaguNA jANavA. kAraNa ke te jIvo utkRSTathI "koTipRthaktva" bethI nava kroDanI saMkhyAvALA hoya che. jagaciMtAmaNinA caityavaMdanamAM nava joDIrdi valina ityAdi pAThathI jaNAveluM che. tenA karatAM apamatta = apramatta guNaThANAvALA jIvo saMkhyAtaguNA che. kAraNa ke apramatta munio utkRSTapade "koTisahasrapRthaktva" hoya che eTale ke be hajArathI nava hajAra kroDa munio hoya che. te kAraNathI teramA guNaThANAvALA karatAM sAtamAvALA saMkhyAtaguNA che. tenA karatAM pramatta munio saMkhyAtaguNA che. jo ke pramatta munionI paNa saMkhyA koTisahasra pRthakksa ja Ave che to paNa apramAdAvasthAnA kALa karatAM pramAda avasthAno kALa jIvomAM vadhAre ja hoya che. tethI apramattanI saMkhyA karatAM pramattanI saMkhyA saMkhyAtaguNI ja rahe che. svopanna TIkAmAM tathA bAlAvabodhamAM uparokta hakIkata lakhI che. paraMtu mahesANA pAThazALA vALA gujarAtI vivecanamAM apramatte koTizatapRthakksa ane pramatte koTisahasrapRthakksa lakhyuM che. eTale Avo pATha paNa bIjA koI zAstromAM haze. chatAM banneno phalitArtha saMkhyAtaguNAnI bAbatamAM sarakho ja thAya che. pramatta munio karatAM (1) dezivarati, (2) sAsvAdana, (3) mizra, ane (4) aviratasamyagdaSTi A cAra guNaThANAvALA jIvo anukrame asaMkhyAtaguNA jANavA. kAraNa ke pramatta guNasthAnaka to mAtra manuSyomAM ja hoya che. jyAre dezavirati guNasthAnaka to garbhaja paMcendriya tiryaMcone paNa hoya che. ane te tiryaMco asaMkhyAta paNa saMbhave che. tethI dezaviratie jIvo asaM. guNa hoya che. tenA karatAM sAsvAdanI jIvo asaMkhyAtaguNA che. (jo ke sAsvAdana kAyama hotuM nathI. kyAreka hoya che kyAreka nathI paNa hotuM. to paNa jyAre hoya che tyAre eka-be-pAMca jIvo paNa hoya che. ane utkRSTathI asaMkhyAta jIvo paNa hoya che.) kAraNa ke te cAre gatimAM AvI zake che Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 jyAre dezavirati to mAtra tiryaMca ane manuSyane ja hoya che. mATe sAsvAdanI jIvo dezavirati karatAM asaMkhyAta guNA che. tenA karatAM mizraguNasthAnakavartI jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke sAsvAdanano kAla phakta cha AvalikA ja che. ane mizrano kALa to aMtarmuhUrta che. tethI kAla dIrgha hovAthI tyAM praveza pAmatA ane praveza pAmelA jIvonI saMkhyA ghaNI hoI zake che. mizra guNasthAnakavartI jIvo karatAM avirata samyagdaSTi jIvo asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke teno kALa tetrIsa sAgaropamathI paNa kaMIka adhika che. tethI temAM jIvo vadhAre hoya che. tathA cothA guNaThANA vALA jIvo cAre gatimAM paNa saMbhave che ane cothe guNaThANe jIvo dIrdhakALa paNa rahe che. avirata samyagdaSTi karatAM ayogI guNaThANAvALA jIvo anaMtaguNA che. kAraNa ke sarve siddho ayogI hovAthI bhavastha tathA abhavastha bane jIvo sAthe gaNatAM sArI rIte anaMtaguNA thAya che. tenA karatAM mithyASTi jIvo anaMtaguNA che kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatikAyanA ja mAtra jIvo (sUkSma-bAdara nigodanA jIvo) siddhabhagavaMto karatAM paNa anaMtaguNA che to sarve mithyAtvI jIvo to asaMkhyAtaguNa hoya ja. A pramANe caude guNasthAnaka upara alpabadutva dvAra ahIM kahyuM. chatAM temAM kaMIka vizeSatA jANavA jevI che. te A pramANeA cauda guNasthAnakamAM 1-4-5-6-7-13 A naMbaravALAM 6 guNasthAnako A saMsAramAM kAyama che ja. kAraNa ke vanaspatikAya AdimAM mithyAtvI sadA che. mahAvideha Adi kSetromAM aviratasamyagdaSTi, dezavirati-pramatta ane apramatta jIvo sadA hoya che. bharata-airAvatamAM chaThThA ArAmAM ane utsarpiNInA pahelA bIjA ArAmAM A guNaThANAM kadAca na hoya to paNa te kAle mahAvidehamAM to hoya ja che. tevI ja rIte sayogI kevalI paNa mahAvidehamAM sadA hoya che. tethI A cha guNasthAnaka dhruva guNasthAnaka kahevAya che. ane bAkInAM ATha guNasthAnaka A saMsAramAM sadA hotAM nathI. kyAreka hoya che. ane kyAreka nathI hotAM. tethI te AThane adhruva guNasthAnaka kahevAya che. tethI te ATha guNasthAnakomAMthI kyAreka eka ja guNasthAnaka saMsAramAM hoya che. kyAreka be hoya che. kyAreka traNa, kyAreka cAra, kyAreka pAMca, kyAreka che, kyAreka sAta ane kyAreka AThe ATha paNa hoya che. tethI tenA hovA ane na hovAnA kAraNe ghaNA bhAMgA thAya che te samajAvAya che. ka-4/14 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 sAsvAdana, mizra, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasaMparAya, upazAntamoha, kSINamoha ane ayogI A ATha guNasthAnaka adbhava che. tenA naMbaro anukrame 2-3-8-9-10-11-12-14 che. paraMtu samajavA sahelA paDe tethI tenA kramAMka lAinasara 1-2-3-4-5-6-7-8 ahIM lakhIzuM. mATe 1 eTale sAsvAdana, 2 eTale mizra, 3 eTale apUrvakaraNa, ema 8 eTale ayogI samajavuM. A saMsAramAM uparokta ATha guNaThANAmAMthI jyAre koI paNa eka guNaThANuM ja hoya tyAre sAsvAdana paNa hoya, athavA mizra paNa hoya ema apUrvakaraNAdi koI paNa eka hoya, tethI tenA 8 bhAMgA thAya che. A AThe bhAMgAmAM ekeka ja guNasthAnaka AvatuM hovAthI te AThane "ekasaMyogI bhAMgA 8" ema kahevAya che. have A AThamAMthI koI paNa be guNasthAnaka saMsAramAM hoya to sAsvAdana-mizra, athavA sAsvAdana-apUrva, ItyAdi game te be hoI zake che. tethI be-benAM joDakAM 28 thAya che. te dvisaMyogI kahevAya che. evI ja rIte saMsAramAM koIka vakhata traNa-traNa guNaThANAM hoya ema paNa bane che jema ke sAsvAdana-mizra-apUrva athavA sAsvAdana-mizra-anivRtti, sAsvAdana-mizrasUkSmasaMparAya ItyAdi. tenA pa6 bhAMgA thAya che. tene trisaMyogI bhAMgA kahevAya che. evI ja rIte kyAreka cAra-cAra guNaThANAM saMsAramAM hoya che tenA 70 bhAMgA thAya che. te catuHsaMyogI kahevAya che. e pramANe paMcasaMyogI pa6, cha saMyogI 28, sAta saMyogI 8, ane ATha saMyogI 1, bhAMgo thAya che. tenuM citra AlekhIne samajAvIe chIe. paraMtu guNasthAnakonA anukrama naMbara- 1-2-3-4-5-6-7-8 lakhIne samajAvIzuM. jethI samajavA saraLa paDe. (1) ekasaMyogI bhAMgA-ATha. 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 (2) dvisaMyogI bhAMgA-28 1-2 | 1-6 | 2-4 | 2-8 | 3-7 | 4-7 | 5-8 1-3 | 1-7 | 2-5 | 3-4 | 3-8, 4-8 | 6-7 1-4 | 1-82-6 ] 3-5 ! 4-5 | pa-6 | 6-8] 1-5 | 2-3 | 2-7 3-6 ] 4-6 | pa-7 | 7-8] Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 (3) trisaMyogI bhAMgA-56 1-2-3 1-3-6 | 1-5-7 2-3-7] 2-5-85 3-5-6 [4-5-8 | ( 1-2-4] 1-3-7 | 1-5-8 | 2-3-82-6-7 3-5-7 | 4-6-7 | 1-2-5 1-3-8 | 1-6-7 | 2-4-5 | -6-8, 3-5-8 | 4-6-8 | | 1-2-6] 1-4-5 | 1-6-8 | 2-4-6 | 2-7-8 3-6-7 4-7-8 | 1-2-7 | 1-4-6 | 1-7-8 | 2-4-7] 3-4-5, 3-6-8, 5-6-7 1-2-8 | 1-4-7 | 2-3-4 | 2-4-8 3-4-6 [ 3-7-8 | 5-6-8 { 1-3-4 ! 1-4-8 | 2-3-5 | 2-5-6 ] 3-4-7] 4-5-6 / pa-7-8 | 1-3-5] 1-5-6 | 2-3-6 | 2-5-7/3-4-8 | 4-pa-7, 6-7-8] (4) catuHsaMyogI bhAMgA - 70 1-2-3-4 | 1-2-7-8 | 1-4-6-7 | 2-3-6-7 | 3-4-5-7 | [ 1-2-3-5 [1-3-4-5 | 1-4-6-8 | 2-3-6-8 | 3-4-5-8 1-2- 6 | 1-3-4-6 | 1-4-7-8 | 2-3-7-8 | 3-4-6-7 1-2-3-7 | 1-3-4-7 / 1-5-6-7 | 2-4-5-6 | 3-4-6-8 1-2-3-8 | 1-3-4-8 | 1-5-6-8 | 2-4-5-7 | 3-4-7-8 1-2-4-5 | 1-3-5-6 | 1-5-7-8 | 2-4-5-8 | 3-5-6-7. 1-2-4-6 | 1-3-5-7 | 1-6-7-8 | 2-4-6-7 | 1-2-4-7 | 1-3-5-8 | 2-3-4-5 | 2-4-6-8 | 3-5-7-8 1-2-4-8 | 1-3-6-7 | 2-3-4-6 | 2-4-7-8 | 3-6-7-8 1-2-5-6 ] 1-3-6-8 . 2-3-4-7 | 2-5-6-7 | 4-5-6-7 1-2-5-7 { 1-3-7-8 | 2-3-4-8 | 2-5-6-8 | 4-pa-6-8 1-2-5-8 | 1-4-5-6 | 2-3-5-6 | 2-5-7-8 | 4-pa-7-8 1-2-6-7 | 1-4-pa-7 | 2-3-5-7 | 2-6-7-8 | 4-6-7-8 1-2-6-8 | 1-4-pa-8 | 2-3-5-8 | 3-4-5-6 | 5-6-7-8 | Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 (5) paMcasaMyogI bhAMgA-56 1-2-3-4-5 1-2-3-4-6 1-2-3-4-7 | 1-2-4-6-8 | 1-2-4-7-8 | 1-2-5-6-7 | 1-3-5-7-8 | 1-3-6-7-8 | 1-4-5-6-7 | 2-3-5-6-8 | 2-3-5-7-8 | 2-3-6-7-8 1-2-3-4-8 | 1-2-5-6-8 | 1-4-5-6-8 ] 2-4-5-6-7. 1-2-3-5-6 1-2-3-5-7 1-2-3-pa-8 1-2-3-6-7 1-2-3-6-8 1-2-3-7-8 1-2-4-5-6 1-2-4-5-7 1-2-4-pa-8 1-2-4-6-7 ( 1-2-5-7-8 | 1-2-6-7-8 | 1-3-4-5-6 | 1-3-4-5-7 | 1-3-4-5-8 | 1-3-4-6-7 | 1-3-4-6-8 | 1-3-4-7-8 | 1-3-5-6-7 | 1-3-5-6-8 | 1-4-5-7-8 | | 1-4-6-7-8 | 1-5-6-7-8 | 2-3-4-5-6 | 2-3-4-5-7 | 2-3-4-5-8 | 2-3-4-6-7 | 2-3-4-6-8 | 2-3-4-7-8 | 2-3-5-6-7 | 2-4-5-6-8 | 2-4-5-7-8 | 2-4-6-7-8 | 2-5-6-7-8 3-4-5-6-7 | 3-4-5-6-8 | 3-4-5-7-8 | 3-4-6-7-8 | 3-5-6-7-8 | 4-pa-6-7-8 (6) cha saMyogI bhAMgA - 28 1-2-3-4-5-6 | 1-2-3-5-6-8 | 1-2-5-6-7-8 | 2-3-4-5-6-7 1-2-3-4-5-7] 1-2-3-5-7-8 | 1-3-4-5-6-7 | 2-3-4-5-6-8 | 1-2-3-4-pa-8 | 1-2-3-6-7--8] 1-3-4-pa-6-8 | 2-3-4-5-7-8 1-2-3-4-6-7 / 1-2-4-pa-6-7 | 1-3-4-5-7-8 | 2-3-4-6-7-8) 1-2-3-4-6-8 | 1-2-4-pa-6-8 | 1-3-4-6-7-8 | 2-3-5-6-7-8 1-2-3-4-7-8, 1-2-4-5-7-8] 1-3-5-6-7-8 | 2-4-5-6-7-8| 1-2-3-5-6-7 1-2-4-6-7-8 | 1-4-pa-6-7-8|3-4-5-6-7-8| Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 (7) sAta saMyogI bhAMgA - 8 1-2-3-4-5-6-7 / 1-2-3-5-6-7-8 1-2-3-4-5-6-8 | 1-2-4-5-6-7-8 1-2-3-4-5-7-8 | 1-3-4-5-6-7-8 | | 1-2-3-4-6-7-8 2-3-4-5-6-7-8 | (8) ATha saMyogI bhAMgA -1 - 1-2-3-4-5-6-7-8 A pramANe A adhruva guNaThANAnA bhAMgA thAya che. temAM paNa koIka kAle te te guNaThANe 1 jIva hoya. ane koIka kALe te te guNaThANe bahu=aneka jIvo paNa hoya. tethI te sarvenA eka-anekanA bhAMgA karIe to dviguNa dviguNa thAya che. jemake ekasaMyogInA je 8 bhAMgA che. te AThe guNaThANAmAM eka-anekanA be be bhAMgA thAya che. paraMtu dvisaMyogI je 28 bhAMgA thAya che te darekamAM eka-anekanA cAra-cAra bhAMgA thAya che. trisaMyogI je 56 bhAMgA che. temAM eka-anekanA ATha ATha bhAMgA thAya che. catusaMyogI je 70 bhAMgA che temAM eka-anekanA soLa soLa bhAMgA thAya che. tathA paMcasaMyogI je 56 bhAMgA che. temAM eka-anekanA batrIsa-batrIsa bhAMgA thAya che ema AgaLa-AgaLa paNa samajavuM. te A pramANe ekasaMyogI | hisaMyogI | trisaMyogI (1) sAsvAdana | sAsvAdana mizra | sAsvAdana mizra apUrva eka aneka (1) eka eka | 1 1 1 1 1 aneka (2) mizra ! (2) eka aneka 1 aneka 1 aneka aneka (3) apUrvakaraNa aneka 1 aneka eka aneka ane (4) aneka | aneka aneka 1 A pramANe eka saMyogI A pramANe disaMyogI] aneka aneka aneka ba ba bhAga 28 bhAMgAmAM cAra A pramANe trisaMyogI pa6mAM thAya che. | cAra bhAMgA thAya che. | ATha ATha bhAMgA thAya che. eka aneka aneka eka | aneka 1 1 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 A pramANe catuHsaMyogI 70mAM ekeka bhAMgAmAM eka-anekanA soLa-soLa. tathA paMcasaMyogI. 56mAM ekeka bhAMgAmAM eka-anekanA batrIsa-batrIsa. tathA cha saMyogI 28mAM ekeka bhAMgAmAM eka-anekanA cosaTha-cosaTha tathA saptasaMyogI 8 mAM ekeka bhAMgAmAM eka-anekanA 128-128 tathA aSTasaMyogI 1 mAM eka-anekanA 256-256 thAya che. te sarvenuM citra A pramANe che. keTalA saMyogI saMyogI eka-anekanA kula bhAMgA bhAMgA bhAMgA 8 x 2 16 28 x 4 112 56 x 8 448 70 x 16 1120 pa6 x 32 1792 28 x 4 1792 x 128 1024 x 256 eka saMyogI be saMyogI trisaMyogI catuHsaMyogI paMcasaMyogI SaTsayogI saptasaMyogI aSTasaMyogI 8 1 256 255 6560 ahIM ATha adhruva guNasthAnaka hovAthI ATha sudhInA ja saMyogI bhAMgA tathA eka-anekanA bhAMgA samajAvyA che. paraMtu jo vadhAre pado hoya ane tenA saMyogI bhAMgAnI saMkhyA mAtra jANavI hoya to tenI AvA prakAranI rIta che ke te tamAma padonA AMka kramasara mukavA. tenI upara ulaTA krame tamAma AMka mukavA. tyArabAda nIcenA AMkathI guNavA. ane uparanA AMkathI bhAgavA. jethI saMyogI bhAMgAnI saMkhyA Avaze. jema ke A ATha pado mATe joIe 8-7-6-5-4-3-2-1 1-2-3-4-5-6-7-8 kramasara AMka mukyA. tenI upara A AMka ulaTA krame mukavAnA che upara mukyA pachI nIcenI lAInano chello AMka je 8 che. tene uparanA 1 vaDe bhAgo. eTale 1 saMyogI ATha bhAMgA thaze. pachI A pramANe A adhruva ATha guNasthAnakonA saMyogIbhAMgA 255 thAya che. te darekanA eka anekanA bhAMgA karavA jatAM 6560 bhAMgA thAya che bAkInA 6 dhruvaguNasthAnakamAM jIvo sadA hoya ja che. - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 A ATha bhAMgAne nIcenA sAta vaDe guNo ane uparanA be vaDe bhAgo eTale dvisaMyogI 28 bhAMgA thaze. tyArabAda te 28 ne nIcenA cha vaDe guNo ane uparanA traNa vaDe bhAgo eTale trisaMyogI 56 bhAMgA thaze. tyArabAda te 56 bhAMgAne nIcenA pAMca vaDe guNo ane uparanA cAra vaDe bhAgo eTale catuHsaMyogI 70 bhAMgA thaze. evI ja rIte A 70 bhAMgAne nIcenA cAra vaDe guNo ane uparanA pAMca vaDe bhAgo, jethI paMcasaMyogI 56 bhAMgA thaze. A rIte game teTalA padanA bhAMgA karI zakAya che. A pramANe cauda guNasthAnaka upara 'vaDasayunesu nimanonu.'' ItyAdi prakSepagAthA trIjImAM kahelAM daze dvAro pUrAM karyAM tenuM citra A pramANe cheguNasthAnakanuM jIva yoga upa lezyA baMdha baMdha udaya udI. sattA alpabahutva yoga nAma sthA. hetu 1 mithyAtva 14113 5 55 | 7/8| 8 7/8 8 anaMtaguNa 14 asaM.guNa 10 [z[ 8 7/88 8 8 8 | asaM.guNa 11 7/88 7/8 8 asaM.guNa 12 7/8 8 7/8 8 asaM. guNa 9 7/80 8 7/8 | 8 | saMkhyAtaguNa 8 8 | saMkhyAtaguNa 7 8 tulya 5 8 tulya 4 vizeSAdhika 3 |2 sAsvAdana 7 133 5 ka 50 3 mizra 4 aviratasa.|2 1 100 6 5 dezivarati 1 6 pramatta 7 apramatta 8 apUrvakaraNa 1 9 anivRtti 1 | | 10 sUkSmasaMpa. 1 11 upa.moha 1 12 kSINamoha 1 13 sayogI |1 14 ayogI | 1 |||||7| | 3 | 4 | 4 | 2 | ja | | O | %0| 9| 2| $ 22 ja ja 130 6 da 137 7 9 m 0 | | | | |. | | | |m | | n 6 3 1 43 u | 3 | | | H | ja | ||4||| 0 | ja | | 0 26 24 16 91 9 7/8\ 8 7 8 7 UUUUUUU 2 | | | 8 8 n | W " | " 6/508 7 5 8 7 5/2 7 4 2 4 thoDA 1 saM.gu. 2 saM.gu. 6 0 4 0 4 anaMtaguNA 13 A pramANe caude guNasthAnaka upara daza dvAra savistara5Ne samApta karIne have pAMca bhAvo samajAvIzuM. te pAMca bhAvo A pramANe che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 1, | uvasamakhayamIsodaya-pariNAmA du nava dvAra igavIsA / tiabhea sannivAiya, sammaM caraNaM paDhamabhAve // 64 // (upazamakSayamizrodayapariNAmAH dvau navASTAdazaikaviMzatiH / tribhedrasinipati, sakhyatve varaVAM prathamamAd. I 64 I) zabdArtha3varAma = pazimakabhAva, kura = aDhAra, vaya = kSAyikabhAva, phAvI = ekavIza, mIsa = mizra-kSayopazamabhAva, tibega = traNa bhedo, 36 = audayikabhAva, nivArya = sAnnipAtikabhAva, pariNAma = pariNAmikabhAva, samAM = samyakatva, ghara = cAritra 6 = be, nava = nava, paDhamAve = prathama bhAvamAM che. gAthArtha aupathamika, kSAyika, lAyopathamika, audayika ane pariNAmika ema pAMca bhAvo che. tenA anukrame be, nava, aDhAra, ekavIza ane traNa bhedo che. prathama aupazamikabhAvanA samyakatva ane cAritra ema be bheda che. 64 vivecana- have pAMca prakAranA bhAvonuM svarUpa samajAvAya che. "bhAva eTale jIva ajIva Adi padArthonuM svarUpa" A bAbatamAM keTaluMka svarUpa karmonI apekSA rAkhe che. ane keTaluMka svarUpa karmothI nirapekSa che. arthAt sahaja che. karmonI apekSAe je avasthA=svarUpa thAya che. te bhAvanA cAra bheda che. te A pramANe (1) rasoDAmAM saLagatA agnine tenI upara rAkha nAkhIne jema dabAvI devAmAM Ave tema samyaktvaguNanI tathA cAritraguNanI ADe AvanArA anaMtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobha ane darzanamohanIya traNa A sAta darzana saptakano tathA mohanIyakarmanI zeSa 21 prakRtiono upazama karavAthI tarasathI ke pradezathI ema baMne paNa prakAranA) te karmonA anudayane lIdhe je svarUpa pragaTa thAya te "aupathamikabhAva" che. A bhAva jIvane ja hoya che. ajIvane hoto nathI. tenA be bheda che. (1) samyakta ane (2) cAritra. * Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 mithyAtvamohanIyane upazamAvavAthI je guNa pragaTa thAya te prAthamika aupathamika sabhyatva, ane darzana samakane upazamAvavAthI je guNa pragaTa thAya te zreNI saMbaMdhI aupathamika samyakatva tathA zeSa 21 prakRtine upazamAvavAthI je guNa pragaTa thAya te aupathamika cAritra kahevAya che. aupathamika samyakatva cothA guNaThANAthI agiyAramA guNaThANA sudhI hoya che. jyAre aupazamika cAritra to mAtra upazamazreNImAM ja Ave che. A aupazamikabhAva kALe darzanasaptakano tathA 21 cAritramohInIyano rasodaya ke pradezodaya saMbhavato nathI. A bhAva mohanIyakarmano ja hoya che. (2) rasoDAmAM saLagatA agnine tenI upara pANI nAkhIne jema bujhavI devAmAM Ave tema jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAtakarmono saMpUrNapaNe nAza karavAthI je svarUpa pragaTa thAya te kSAyikabhAva. A bhAva paNa jIvane ja hoya che. tenA 9 bheda che. je AgaLanI gAthAmAM Ave che. A bhAva cothAthI caudamA guNasthAnaka sudhI che. ane A bhAva cAre ghAtakarmono hoya che. (tathA cAra aghAtI karmono paNa kSAyikabhAva hoya che. paraMtu te karmonA kSayathI utpanna thayeluM svarUpa muktikAle ja Ave che. tethI ahIM tenI vivakSA karI nathI.) (3) rasoDAmAM saLagatA agnimAMthI be-cAra lAkaDAM kADhI nAkhI tenA tApane haLavo karAya tema jJAnAvaraNIya icAra ghAtakarmonAM udayamAM AvelA karmadalikane vipAkathI)haLavAM karI, udaya) dvArA bhogavI kSaya karavo ane anudita karmo udIraNA - apavartanA Adi dvArA udayamAM AvavAnI zakyatAvALAM je che tene tyAM ja dabAvI devA, udayamAM na AvavA devAM ta mizra-kSayopazamabhAva kahevAya che. A bhAva cAra ghAtI karmono ja hoya che ane jIvane ja hoya che. tenA 18 bheda che. (4) pUrve bAMdhelAM karmonA udayathI thayelI avasthAne audayikabhAva kahevAya che. karmonI udayajanya avasthA te audayikabhAva. A bhAvanA 21 bheda che. A bhAva AThe karmono hoya che. tathA A bhAva mukhyatve jIvane ja hoya che chatAM jIvanA saMbaMdhane lIdhe ajIvane paNa audayikabhAva kahevAya che. je AgaLanI gAthAmAM samajAvavAmAM Avaze. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 (5) pAriNAmikabhAva = karmonI apekSA vinA vastunuM je sahaja svarUpa, svAbhAvika svarUpa, jemAM koI kAraNa nathI te pAriNAmikabhAva. jema sUryano tApa ApavAno svabhAva, caMdrano cAMdanI ApavAno svabhAva, agnino bALavAno svabhAva ane pANIno ThAravAno svabhAva che. tema vastuno je je sahaja svabhAva che te pAriNAmikabhAva che. tenA traNa bheda ahIM mukhyatve kahyA che. bAkI aparimita bhedo che. A bhAva jIva-ajIva bannene hoya che. A pAMca prakAranA bhAvomAMthI koIpaNa eka jIvane eka kALe be-traNa-cAra athavA pAMca bhAvo sAthe hoya tene "sanipAta" kahevAya che. sannipAta eTale samUharUpe je bhAvo hoya che. te sannipAtathI thayelA bhAMgA tene "sAnnipAtika" kahevAya che. tevA sAnnipAtikabhAvanA ra6 bhAMgA thAya che. je AgaLa samajAvavAmAM Avaze. 64 bIe kevalajuyalaM, sammaM dANAiladdhi paNa caraNaM / taie sesuvaogA, paNa laddhI sammaviraidugaM // 65 // (dvitIye kevalayugalaM samyaktvaM dAnAdilabdhayaH paJca caraNam / tRtIye zeSopayogAH paJca labdhayassamyaktvaM viratidvikam // 65 // zabdArthavipi = bIjA bhAvamAM, taphA = trIjA bhavamAM, vanuyatna = kevalahika, suvA = zeSa upayogo, saM = samyakatva, paNa ddhi = pAMca labdhio, rAparUddhi=dAnAdi labdhio, sa = samyakatva, v=pAMca, virahu = virati krika-dezavirati varga = cAritra, ane sarvavirati gAthArtha - bIjA kSAyikabhAvamAM kevalaDhika, samyakatva, dAnAdi pAMca labdhio ane cAritra ema 9 bheda che. tathA trIjA kSayopazamabhAvamAM zeSa (daza) upayogo, pAMca labdhi, samyakatva ane viratiddhika ema 18 bhedo che. 65 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * * * * * * * 219 vivecana -pUrvanI gAthAmAM pathamikabhAvanA (1) samyakatva ane cAritra ema be bheda kahIne have A gAthAmAM kSAyikabhAvanA ane kSAyopathamika bhAvanA bhedo kahe che. prathama kSAyikabhAvanA nava bheda jaNAve che (1) jJAnAvaraNIya karmanA kSayajanya kevalajJAna, (2) darzanAvaraNIya karmanA kSayajanya kevaladarzana, (3) darzanasaptakanA kSayajanya kSAyikasamyakatva, (4) zeSacAritramohanIyanA kSayajanya kSAyikacAritra, ane (5 thI 9) aMtarAyakarmanA kSayajanya dAnAdi pAMca labdhi, ema kula 9 bheda che. A nave guNa te te karmonA kSayajanya che. ane AvyA pachI kadApi te jatA nathI ane jyAre A guNo pragaTa thAya che tyAre paNa pUrNapaNe pragaTa thAya che. paraMtu aMzathI pragaTa thatA nathI. kSAyika samyaktva cothA guNaThANAthI, kSAyika cAritra kSINamohathI ane zeSa 7 bhAvo teramA guNaThANAthI zarU thAya che ane AvyA pachI kAyama rahe che. lAyopathamika bhAva cAra ghAtakarmono ja hoya che. tenA 18 bheda che. kSaya ane upazama A banne zabdo sAthe maLIne kSayopazama zabda bane che. cAra ghAtakarmonI keTalIka pravRtiomAM rasodaya sAthe paNa kSayopazama bhAva hoya che. ane keTalIka prakRtiono rasodayanI sAthe virUddha paraMtu pradezodaya sAthe kSayopazamabhAva avirUddha hoya che. tenuM vadhu spaSTIkaraNa A pramANe che yopazamabhAva saMbaMdhI vadhu spaSTIkaraNa ghAtI karmonI pa+9+26+5=45 ema pIstAlIse uttara prakRtiomAMthI badhyamAnaprakRtino rasa (vipAka) zreNI saMbaMdhI navamA guNaThANA pUrve sadAkALa sarvajIvone sarvaghAtI ja baMdhAya che. eTale baMdhane AzrayI sarvaghAtI ane dvisthAnakAdi ja rasa baMdhAya che. paraMtu udayakALa temaja hoya evo niyama nathI. eTale ke udayakALe keTalIka pravRtiomAM baMdhAyelA te rasane hIna karIne paNa A jIva vipAkathI vede che. mATe "kSayopazama" bhAva jANavo jarUrI che. karma jevA rasavALuM udayamAM AvyuM che, te karmane udita evA te ja samayamAM hIna rasavALuM karIne vipAkathI bhogavIne nAza karavuM te kSaya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 tathA udaya hoya tenI udIraNA hoya ja athavA apavartanA paNa thaI zake tethI udayamAna evA te ja vivakSita karmanA udayAvalikA bahAra rahelA likomAM je anudita rasa sattAmAM paDayo che te udIraNA athavA apavartanA dvArA udaya samayamAM AvI zake che. tene tyAM ja upazamAvavo. eTale ke udIraNA ane apavartanAdi karaNone asAdhya karavo te upazama. ema uditano kSaya ane anuditano upazama karavo te kSayopazamabhAva: udaya samayamAM vipAkodayathI AveluM karmadalika hInarasavALuM kare che eTale guNadhAtake thatuM nathI. ane anudita dalikanA rasano upazama karavA dvArA udayamAM Avato aTakAvAyo che mATe guNaghAta thato nathI jethI DhaMkAyelA guNono AvirbhAva thAya che. ' (1) matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya, acakSudarzanAvaraNIya, ane dAnAntarAyAdi pAMca aMtarAya. A ATha karmo sarvajIvone sadAkALa udita samayamAM hInarasavALAM thaIne ja, ane anudita karmono upazama thaIne ja vipAkathI udayamAM Ave che. mATe sadAkALa vipAkodaya paNa hoya che ane kSayopazama paNa hoya che. eTale udayAnuviddha kSayopazamabhAva hoya che. (2) avadhijJAnAvaraNIya, avadhidarzanAvaraNIya, mana:paryavajJAnAvaraNIya, ane cakSudarzanAvaraNIya. A cAra karmo kyAreka kSayopazama sAthe udayamAM Ave che. deva-narakAdi bhavanimitte, viziSTa apramatta cAritranA nimitte ane caurindriyAdinA bhavanimitte uparokta 4 prakRtiono kSayopazama paNa thAya che. ane vipAkodaya paNa sAthe hoya che. tethI AvAM nimitto maLe tyAre udayAnuviddha kSayopazamabhAva hoya che. jyAre AvAM nimitto maLatAM nathI tyAre kSayopazama vinAno kevaLa audayikabhAve hoya che. jyAre udayAnuviddha kSayopazamabhAva hoya che tyAre guNo pragaTa thAya che. paraMtu jyAre kSayopazama vinA kevaLa ekalo audayikabhAva hoya che tyAre avadhijJAnAdi guNo pragaTa thatA nathI. (3) kevalajJAnAvaraNIya ane kevaladarzanAvaraNIya A be karmono sadAkALa vipAkodaya ja hoya che. kSayopazama thato ja nathI. tethI te be karmono kSaya na thAya tyAM sudhI eTaleke bAramAnA carama samaya sudhI sadA zuddha vipAkodayarUpa audayikabhAva ja hoya che. kSayopazamabhAva ke pradezodaya thato ja nathI. = = * * Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 (4) nidrApaMcaka paNa sarvaghAtI hovAthI kSayopazamabhAva thato nathI. paraMtu teno vipAkodaya paNa hoya che ane pradezodaya paNa hoya che. nidrAkALe nidrApaMcakano vipAkodaya hoya che. ane zeSakALe nidrA udayamAM na hovAthI tenAM karmadaliko kevala darzanAvaraNIyamAM pratisamaye stibUkasaMkramathI bhaLIne pradezodaya dvArA bhogavAIne dUra thAya che. A pramANe nidrAkALe vipAkodaya ane zeSakALe pradezodaya hoya che. paraMtu kSayopazamabhAva nathI. (5) saMjvalana cAra kaSAya ane nava nokaSAya ema 13 prakRtiono kevala zuddha audiyakabhAva paNa hoya che. ane kSayopazamanI sAthe vipAkodayarUpa audiyakabhAva paNa hoya che. pahelA guNaThANAthI cAra guNaThANA sudhI hAsyAdino kevaLa audiyakabhAva hoya che. pAMcamA guNaThANAthI kaMIka aMze saMyama AvavAthI hAsyAdino kSayopazama sAthe vipAkodaya hoya che. tevI ja rIte pahelA guNaThANAthI pAMcamA guNaThANA sudhI saMjvalanano kevaLa auyikabhAva hoya che. chaThThA guNaThANAthI kSayopazama sAthe auyikabhAva hoya che. keTalAka AcAryo saMjvalana cArano kSayopazama pAMcamethI paNa mAne che. tathA saMjvalana krodhAdi cAra kaSAyo udayamAM parAvartamAna hovAthI krodhanA vipAkodayakALe mAnAdi zeSa traNa kaSAyonuM karmadalika stibusaMkramathI krodhamAM bhaLIne udayamAM Ave che. eTale mAnAdi traNano pradezodaya paNa hoya che. evI ja rIte mAnanA udayakALe krodhAdi traNano, mAyAnA udayakALe zeSa traNano ane lobhanA udayakALe zeSa traNano pradezoddaya hoya che. evI ja rIte puruSa vedanA udayakALe strI-napuMsakavedano paNa pradezodaya hoya che. ItyAdi samajI levuM. (6) anaMtAnubaMdhI Adi bAra kaSAya ane mithyAtvamohanIyano zuddha auyikabhAva hoya che. athavA pradezodaya sAthe kSayopazamabhAva hoya che. paraMtu vipAkodaya sAthe kSayopazamabhAva sarvaghAtI hovAthI hoto nathI. mithyAtvamohanIyano zuddha audiyakabhAva (kSayopazama vinAno audayikabhAva) pahelA guNaThANe, anaMtAnubaMdhIno pahelA-bIjA guNaThANe, apratyAkhyAnIyano 1 thI 4 guNaThANAM sudhI, ane pratyAkhyAnAvaraNano 1 thI 5 guNaThANAM sudhI hoya che. A tere prakRtiono udayaviccheda thayA pachInA guNaThANAthI sAtamA sudhInAM zeSa guNaThANAomAM kSayopazama hoya che ane te kALe pradezodaya paNa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 hoya che. jemake mithyAtvamohanIya karmanAM dalika mizramAM saMkramAvI te rUpe trIjA guNaThANe ane samyakatvamohanIyamAM saMkramAvI te rUpe cothAthI sAtamA sudhI udayathI bhogave che. A mithyAtvamohanIyano pradezodayAnuviddha kSayopazama kahevAya che. ane mizra tathA samyakvamohanIyano vipAkodaya kahevAya che. tevI ja rIte anaMtAnubaMdhIno be guNaThANA sudhI, apratyAkhyAnIyano 1 thI 4 guNaThANA sudhI ane pratyAkhyAnAvaraNano 1 thI 5 guNaThANA sudhI (kSayopazama vinA) zuddha audayikabhAva hoya che. tyAra pachInA sAtamA sudhInAM guNaThANAomAM anaMtAnubaMdhInuM dalika apratyAkhyAnAdimAM bheLavIne, apratyAkhyAnIyanuM karmadalika pratyAkhyAnAvaraNAdimAM bheLavIne ane pratyAkhyAnAvaraNanuM karmalika saMjavalanamAM bheLavIne jIva bhogave che. tene anaMtAnubaMdhI Adi 12 kaSAyono kSayopazama kahevAya che ane te kALe paraprakRtirUpe A bAra kaSAyanuM dalika udayamAna hovAthI pradezodaya paNa kahevAya che. (7) mizramohanIyano trIje guNasthAnake zuddha vipAkodAya che ane zeSa sAta sudhInAM guNasthAnakomAM pradezodaya che. vipAkodayakALa trIje guNaThANe sarvaghAtI hovAthI kSayopazama kahevAto nathI. paraMtu cothAthI sAtamA guNaThANA sudhImAM mizramohanIyanuM karmadalika hInarasavALuM thaIne samyakatvamohanIyarUpe thaIne bhogavAya che. tene mizramohanIyanA pradezodayakALe kSayopazamabhAva kahI zakAya che. tathA samyakatvathI paDIne pahelA guNaThANe AvIne mizramohanIyanI mithyAtvamohanIyamAM udgalanA karavAnA kALe mizranAM dalika mithyAtvarUpe vedAtAM hovAthI mizrano pradezodaya kahevAya che. paraMtu mithyAtvarUpe banavAthI rasanI adhikatA thatI hovAthI kSayopazamabhAva kahevAto nathI. (8) samyakatvamohanIyano cArathI sAta guNaThANAmAM udaya paNa che ane kSayopazamabhAva paNa che tethI udayAnuviddha kSayopazamabhAva. paraMtu pahelA guNaThANe urvalanA kALe tenAM dalika mithyAtvamAM bhaLIne udayamAM Ave che. tene samyakatvamohanIyano pradezodaya kahevAya che. paraMtu rasanI adhikatA hovAthI kSayopazama kahevAto nathI. A pramANe jJAnAvaraNIya - darzanAvaraNIya - mohanIya ane aMtarAyakarmonI uttara pravRtionA kSayopazamabhAvanI spaSTatA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 jANavI. mati-zruta-avadhi-manaHparyava ema cAra jJAna, mati-zruta ane vibhaMga ema traNa ajJAna, cakSu-acakSu ane avidha ema traNa darzana, dAnAdi pAMca labdhi, samyaktva, dezivarati ane sarvavirati ema kula 18 bhedo kSAyopamikabhAvanA che. ahIM traNa ajJAnane paNa kSayopazamabhAvanA bheda svarUpe je kahyAM che tenuM kAraNa e che ke A traNa ajJAnonI prApti paNa jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama vizeSathI ja thAya che. phakta temAM mithyAtvamohano udaya bhaLela hovAthI ajJAnatA kahelI che.paraMtu hakIkatathI to ekAntadRSTivALuM paNa jJAna ja che. jJAnAbhAva nathI. ja jJAnAbhAvarUpa ajJAnatA laIe to te jJAnAvaraNIya karmanA udayasvarUpa hovAthI audiyakabhAvamAM gaNAya che. 565 // annANamasiddhattA-saMjamalesAkasAyagaiveyA / micchaM turie bhavvA bhavvattajiattapariNAme // 66 // (ajJAnamasiddhatvAsaMyamalezyAkaSAyagativedAH / mithyAtvaM caturthe bhavyAbhavyatvajIvatvAni pAriNAmike // 66 // ) annANaM asiddhatta asaMjama = = asiddhatva, asaMyama, sA = cha lezyA, kasAya = ajJAnatva, = = cAra kaSAya, gai cAra gati, zabdArtha veyA mirjI traNa vedo, mithyAtva, turi = cothAbhAvamAM, bhavvAbhavvatta |jiatta = = = bhavyatva-abhavyatva, = jIvatva, pariLAme=pAriNAmikabhAvanA bheda che. gAthArtha - ajJAna, asiddhatva, asaMyama, cha lezyA, cAra kaSAya, cAra gati, traNa veda ane mithyAtva ema 21 bhedo cothA bhAvanA bheda che. tathA bhavyatva, abhavyatva ane jIvatva ema traNa pAriNAmika bhAvanA bhedo che. 66. vivecana - have audayika bhAvanA bhedo samajAve che. kula 21 bhedo che. ajJAnatva e jJAnAvaraNIyanA udayajanya paNa che. kAraNa ke aNasamaja, mUrkhatA, jaDatA, jJAnAbhAva rUpa je ajJAnatA che. te jJAnAvaraNIyanA udayajanya che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 asiddhatva nAmano bIjo bheda AThe karmonA udayajanya che. kAraNa ke jyAM sudhI AThamAMnA koIpaNa karmono udaya cAlu hoya che. tyAM sudhI siddhatva AvatuM nathI. arthAt asiddhatva ja rahe che. asaMyama e apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA udayajanya che. cha lezyA e yogAntargata pudgalavargaNAsvarUpa hovAthI nAmakarmAdinA udayajanya che. tathA svopajJa TIkAmAM keTalAka AcAryonA mate mohanIyanA udayajanya paNa kahI che. tathA bAlAvabodhamAM ane svopanna TIkAmAM keTalAka AcAryonA mate AThe karmonA udayajanya paNa kahI che. paraMtu teramA guNaThANA sudhI zuklalezyA hovAthI yogAntargata hovAthI e mata bIjA mato karatAM vadhAre yuktisaMgata lAge che. ane granthakArane mAnya che. E cAra kaSAyo mohanIya karmanA udayajanya che. deva-naraka-tiryaMca ane manuSyAdi cAra gatio gati nAmakarmanA udayathI utpanna thAya che. traNa vedo nokaSAya mohanIyanA udayathI utpanna thAya che tathA mithyAtva e atattvanI zraddhA svarUpa che. eTale ke mithyA tattvonI zraddhA karavI, ane yathArtha tattvonI azraddhA karavI te mithyAtvamohanIyanA udayathI janya che. A pramANe A ekavIse bhedo judA judA karmonA udayathI thAya che mATe auyikabhAva kahevAya che. prazna - upara kahelA 21 bhAvo jema judA judA karmonA udayathI che. tema pAMca prakAranI nidrA, sAtA-asAtA vedanIya, hAsyAdi 6 nokaSAya, cAra AyuSya tathA nAmakarma ane gotrakarmanA bheda-pratibhedo A sarve bhAvo paNa te te karmonA udayathI ja Ave che. te badhAMno samAveza A audiyakabhAvamAM kema na karyo ? uttara - A 21 bhAvonuM vidhAna upalakSaNarUpa jANavuM. tethI bIjA AvA sarve bhAvo audiyaka ja kahevAya che ema samajI levuM. ahIM tenuM vidhAna na ka2vAnuM kAraNa evuM che ke pUrvAcAryoe pUrvazAstromAM (tattvArthasUtrAdimAM) 21 bhedo auyikabhAvanA kahyA che. tene anusAre ame paNa ahIM ekavIsa ja bhedo kahyA che. paraMtu upalakSaNathI nidrAdi bhedo paNa samajI levA. svopajJa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 , - TIkAmAM kahyuM che ke - 3nakSatvavicaisfpa dRSTavyA. chevatte pUrvazAtrepu prAya etAvanta eva nirdiSTA dRzyanta, ityatrApyetAvanta evAsmAbhiH pradarzitAH / pAriNAmikabhAva eTale sahaja svabhAva, karmonI apekSA vinA vastuno svabhAva mAtra te pAriNAmikabhAva, tenA bhavyatva, abhavyatva ane jIvavA ema traNe bhedo che. mokSe javAnI yogyatA e bhavyatva, ane mokSe javAnI ayogyatA e abhavyatva, caitanyayuktatA te jIvatva, ema traNa bhedo jANavA. jo ke AvA pAriNAmikabhAvanA ghaNA bhedo paNa che. ane te kAraNathI ja tattvArthasUtramAM "navamavyAbhavyatvavani " sUtramAM Adi zabda sUcavelo che. jemake jIvamAM jIvatva e pAriNAmikabhAva che tema ajIvamAM ajIvatva caMdra-sUryAdi vimAnonuM gatimatva aDhIdvIpa bahAra sthiratva, ItyAdi paNa pAriNAmikabhAva ja che. paraMtu pUrvAcAryoe A traNa bhedanI vivakSA karI che. eTale ahIM paNa traNa bhedo ja kahyA che. A pramANe pAMce bhAvonA bhedo 2+9+18+21+3 kula 53 trepana bhedo thAya che. - A pAMca bhAvomAMthI be-traNa-cAra athavA pAMcano je samudAya te sAnnipAtikabhAva kahevAya che. jo ke Avo chaThTho koI svataMtra bhAva nathI. paraMtu bAlajIvone samajAvavA uparokta pAMca ekeka bhAva che. ane A bhAva samUharUpa-piMDarUpa che ema jaNAvavA. chaTTAbhAva rUpe graMthakartAe svopajJa TIkAmAM ullekha karyo che. temAM be bhAva sAthe hoya te dvisaMyogI kahevAya tenA 10 bheda thAya che. traNa bhAva sAthe hoya te trisaMyogI kahevAya che te trisaMyogInA 10 bheda thAya che. cAra bhAva sAthe hoya te catuHsaMyogI kahevAya che. tenA 5 bheda thAya che. ane pAMce bhAva sAthe hoya te paMcasaMyogI kahevAya che teno 1 bheda thAya che. ema kula ra6 bhedo sAnnipAtika bhAvanA thAya che. dvisaMyogI bhAMgA-10 1. aupazamika - kSAyika [ 6. kSAyika - audayika 2. aupathamika - kSAyopazimaka . 7. kSAyika - pAriNAmika 3. aupathamika - audayika [ 8. kSAyopathamika - audayika 4. aupathamika - pAriNAmika | 9. kSAyopathamika - pAriNAmika 5. kSAyika - kSAyopathamika | 10. audayika - pAriNAmika ka-4/15 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSAyika 226 trisaMyogI bhAMgA-10 11. aupathamika kSAyopathamika 12. aupathamika kSAyika audayika 13. aupathamika kSAyika pAriNAmika 14. aupathamika : lAyopathamika audayika 15. aupathamika kSAyopazamika pAriNAmika 16. aupathamika audayika pAriNAmika 17. kSAyika kSAyopathamika audayika 18. kSAyika kSAyopathamika pAriNAmika 19. kSAyika audayika pAriNAmika 20. kSAyopathamika audayika pAriNAmika catuHsaMyogI bhAMgA-5 21. aupathamika kSAyika lAyopathamika audAyika 22. aupazamika kSAyika lAyopathamika pAriNAmika 23. aupathamika kSAyika audayika pAriNAmika 24. aupazamika lAyopathamika audayika pAriNAmika 25. kSAyika kSAyopathamika audayika pAriNAmika pAMca saMyogI bhAMgo 1 26. aupazamika kSAyika kSAyopathamika audAyika pAriNAmika A pramANe sAnnipAtika bhAvanA 26 bhedo thAya che. paraMtu A saMsAramAM sarvajIvomAM thaIne te 26 mAMthI 6 ja bhAMgA saMbhave che. 7, 19, 20, 24, 25 ane 26 A naMbaravALA bhAMgA ja jagatamAM ghaTe che. zeSa 20 bhAMgA ghaTatA nathI. mAtra saMkalanA rUpe karyA che je 6 bhAMgA saMbhave che temAM 7 naMbarano bhAMgo siddha paramAtmAne, 19 naMbarano bhAMgo kevalI bhagavAnane, ane chello 26 naMbarano bhAMgI kSAyikasabhyatvI upazamazreNIgata manuSyane, ema ekeka sthAne ja hoya che. jyAre bAkInA 20-24-25 A traNa naMbaranA bhAgA cAre gatinA jIvomAM hoI zake che. tethI gativAra judA judA gaNIe to 3 bhAMgAne 4 gatithI guNatAM 12 thAya ane ekeka - - - - - - 34, je ne Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 sthAnamAM saMbhavanArA 3 ema kula 15 bhAMgA saMbhave che. A hakikata AgaLa AvanArI gAthAmAM samajAve che. 66. cau caugaisu mIsaga, pariNAmudaehiM cau sakhaiehiM / uvasamajuehiM vA cau, kevalipariNAmudayakhaie // 67 // (catvArazcatasRSu gatiSu, mizrakapAriNAmikaudayikaizcatvAraH sakSAyikaiH / upazamayutairvA catvAraH, kevalI pAriNAmikaudayikakSAyike // 67 // ) zabdArthavara = cAra bhAMgA, 3vasamanu = upazamayukta, vaDavuM =cAre gatimAM, vA=athavA, mausaTHpariNAmuhiM = mizra, vaDa=cAra bhAMgA, pariNAmika ane audayika sAthe, veti = kevalIbhagavaMto, vaDa = cAra bhAMgA, pariNAmuragha = pAriNAmikasaurdi = kSAyika sAthe, | audayika ane kSAyikabhAvamAM hoya che. gAthArtha - kSAyopathamika - pariNAmika ane audayika ema trisaMyogI sAnnipAtikabhAvanA cAra gati AzrayI cAra bhAMgA, kSAyika sAthe te catuHsaMyogI thAya tenA tathA upazama sAthe paNa catuHsaMyogI thAya tenA cAra gati AzrayI cAra cAra bhAMgA thAya. tathA kevalI pAriNAmika audayika ane kSAyikabhAvamAM hoya che. || 67 | vivecana - sAnnipAtika bhAvanA cha bhedo saMbhave che. pAchaLa Avela 66 mI gAthAmAM je 26 bhedo ApyA che. temAMthI 7, 19 ane 26, A traNa naMbaravALA bhAMgA to ekaja sthAne saMbhavatA hovAthI te traNano ekeke bheda gaNAya che. jyAre 20-24-25 A traNa bhAMgA cAre gatimAM saMbhave che. tethI A traNa bhAgAne cAra vaDe guNatAM 384=12 bhAMgA thAya che. temAM pUrvokta traNa (7-1926) umeratAM kula 15 bhedo saMbhave che. jo ke muLa to cha ja bhedo saMbhave che ane 20 asaMbhavita che. to paNa gati AzrayI judA judA gaNatAM cha nA ja 15 bheda thAya che te saMbhave che. zeSa 20 saMbhavatA nathI. tyAM 20-24-25 naMbaravALA traNe bhAMgA cAre gati AzrayI cAra-cAra gaNAya che. te A gALAmAM samajAve che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 trikasaMyogI dasa bhAMgAmAMno chello arthAt chavIsamAMthI vIsamA naMbarano bhAMgo "kSAyopazamika-audayika-ane pAriNAmika" evA prakArano bhAMgo mithyAtvI ane kSAyopazamika samyaktvavALA sAta guNaThANA sudhInA sarva jIvone hoya che. te A pramANe mithyAtvI tathA kSAyopazamika samyaktvavALA jIvone matijJAna - zrutajJAna avadhijJAna e ja traNa ajJAna tathA manaHparyava jJAna, traNa darzana, pAMca labdhi, satva, dezavirati, sarvavirati ItyAdi guNo yathAyogya je hoya che te badho zAnAvaraNIyAdi karmono kSayopazamabhAva kahevAya che. devagati-devAyuSya, vaikriyazarIra-vaikriya aMgopAMga paMcendriya jAti. ItyAdi aghAtIkarmono tathA mithyAtvAdi mohanIyano je udaya hoya che te audiyakabhAva kahevAya che. tathA bhavyatva jIvatva ane abhavyajIvomAM raheluM abhavyatva e pAriNAmikabhAva che. A trisaMyogI bhAMgo jema devagati AzrayI vicAryo tema naraka-tiryaMca ane manuSya gati AzrayI paNa samajI levo. phakta te te gatimAM yathAyogya saMbhavatI prakRtiono udaya badalAya che. A pramANe A eka (trisaMyogI bhAMgo) cAra gati AzrayI cAra prakAre kahevAya che. e ja rIta pramANe catusaMyogI pAMca bhAMgAmAMnA chellA be bhAMgA. eTaleke 24-25 mA bhAMgA paNa cAre gatimAM saMbhave che. tyAM 24 mo bhAMgo aupamika bhAvayukta hovAthI aupazamika samyaktvavALA cAre gatinA jIvone hoya che. ane 25 mo bhAMgo kSAyikabhAvayukta hovAthI kSAyika samyaktvavALA cAre gatinA jIvone AzrayI hoya che. A rIte A 20, 24, 25 traNa bhAMgAnA ja (cAra gati AzrayI) bAra bhAMgA thAya che. tathA trisaMyogImAM navamo bhAMgo arthAt chavIsamAMthI 19 mo bhAMgo kevalI bhagavAnane hoya che. kAraNa ke kevalI bhagavAnane teramA-caudamA guNaThANe kSAyikabhAve kevalajJAna-kevaladarzanAdi nava bhedo, auyikabhAve manuSyagatipaMcendriya jAti-audArikazarIra-saMghayaNa-saMsthAna Adi, ane pAriNAmika bhAve jIvatvAdi hoya che. A bhAMgo mAtra kevalIne ja hovAthI zeSa traNa gatimAM ghaTato nathI tethI teno eka ja prakAra kahevAya che. 67 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 khayapariNAmi siddhA, narANa paNa joguvasamaseDhIe / iya panara sannivAiya-bheyA vIsaM asambhaviNo // 68 // (kSAyikapAriNAmike siddhA narANAM paJcasaMyoga upazamazreNyAm / iti paJcadaza sAnnipAtikabhedA viMzatisaMkhyA asambhavinaH // 68 // zabdArthaupaffma=kSAyika ane | za = A pramANe, - pAriNAmika, panara = pannara, fsA = siddhabhagavaMto, nivAyamevAsAnnipAtika bhAvanA nAga = manuSyone, bhedo, paLo =pAMcanA saMyogavALo bhAgo, vId = viza bhedo, 3vasI -upazamazreNImAM asaMmaviLo = asaMbhavita che. hoya che.. gAthArtha - siddha paramAtmAne zAyika ane pariNAmika bhAva hoya che. manuSyone upazamazreNImAM (sAyikasamyakatva hoya tyAre) pAMce bhAva hoya che. A pramANe sAnnipAtikabhAvanA paMdara bhedo saMbhave che. bAkInA vIsa bhedo saMbhavatA nathI. I68 vivecana - dvisaMyogI je 10 bhAMgA 66 mI gAthAmAM kahyA che. temAMthI 7 naMbarano je bhAMgo che. te siddhaparamAtmAne ghaTe che. kAraNa ke siddha paramAtmAne kevalajJAna - kevaladarzana - kSAyika samyakatvAdi 9 guNo kSAyikabhAve che ane jIvatva e pAriNAmikabhAve che. ema be ja bhAvo saMbhave che. sarvakarmono mUlathI kSaya karela che mATe bAkInA opazamikalAyopathamika ane audayikabhAvo saMbhavatA nathI. tathA je manuSyo kSAyika samyakatva pAmyA pachI pUrvabaddhAyu hovAnA kAraNe kSapakazreNI mAMDI zakatA nathI. teo koIka vakhata upazamazreNI mAMDe che. tevA manuSyone pAMce bhAvonA saMyogavALo paMcasaMyogI chello eTale chavIsamo bhAMgo ghaTe che. te A pramANe samyakatva kSAyikabhAve hoya che kAraNa ke kSAyikasamyaktvavALA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jIvanI A vAta che. upazamazreNImAM caDato hovAthI 9/10 guNaThANe mohano upazama karavAthI pathamikabhAvanuM cAritra hoya che. ane matijJAnAdi Indriyajanya jJAna-darzana tathA dAnAdi labdhio kSayopazamabhAve hoya che. manuSyagati-jAti-zarIrAdi audayikabhAve hoya che. ane jIvava-bhavyatva pAriNAmikabhAve hoya che. A pramANe gati AzrayI cAra-cAra judA gaNIe to 15, ane mUla gaNIe to cha bhAMgA sAnnipAtika bhAvanA saMsAramAM saMbhave che. sarve saMsArI jIvo A cha bhAMgAmAM ja aMtargata thaI jAya che. bAkInA 20 bhAMgA kyAMya paNa saMbhavatA nathI. te to mAtra bhAMgA karavAnI rIti-nIti mujaba thatA bhAMgA jaNAvyA che. (1) kSAyika-pAriNAmika(dvisaMyogI naM.7) siddha paramAtmAne ja hoya che. (2) kSAyika-audayika-pAriNA (trisaMyogI naM.19) kevalI bhagavAnane ja hoya che. (3) lAyopa0-audayika-pAriNA) trisaMyogI naM.20 (4) aupacakSAyokaauda0pAriNA) = catuHsaMyogI naM.24 (5) sAyikSAyoaudapAriNA= catuHsaMyogI naM.25 (6) aupa0 kSAyi0 audakSiAyo0 pAva A bhAMgo kSAyikane upazamazreNImAM hoya che. prazna - pannara bhAMgA saMbhave che ane visa bhAMgA asaMbhavita che ema kaho cho to 15-20H35 bhAMgA thayA. tame bhAMgA to 66 mI gAthAmAM ra6 ja kahyA che. to A kevI rIte yuktiyukta kahevAya ? uttara - pannara bhAgA saMbhave che ema je kahyuM che te gatiAzrayI judA gaNavAthI kahyuM che. paramArthathI to 6 ja saMbhave che eTale 6+20=26 bhAMgA kahyA te barAbara ja che. pannaranA kathanamAM gati AzrayI bhedanI vivalA mAtra ja che. te 68 II moheva samo mIso, cau ghAisu aTThakammasu ya sesA / dhammAi pAriNAmiya-bhAve khaMdhA udaie vi // 69 // (mohasyaivopazamo mizrazcaturSu ghAtiSu aSTakarmasu ca zeSAH / dharmAdayaH pAriNAmikabhAve, skandhA audayike'pi // 69 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moheva samo upazamabhAva dhammAi dharmAstikAyAdi, mohanIyano ja hoya che, parimiyamAve = pAriNAmikabhAvamAM hoya che, khaMdhA mIso paDa dhADyu=kSAyopazamikabhAva cAra ghAttIkarmono hoya che. pudgalAstikAyanA* skaMdho, aTTampanu ya sesA=bAkInA sarve | pa = audiyakabhAvamAM paNa bhAvo AThe karmomAM hoya che, hoya che. gAthArtha H- aupamikabhAva mohanIya karmano ja hoya che. kSAyopazamikabhAva cAraghAtikarmono ja hoya che. zeSa bhAvo AThe karmonA hoya che. tathA dharmAstikAyAdi pAMce (ajIva) dravyo pAriNAmikabhAve hoya che. tathA pudgalAstikAyanA keTalAka skaMdho audayikabhAve paNa hoya che. 69 // 231 zabdArtha = = - vivecana - pAMce bhAvonuM tathA tenAthI thatA sAnnipAtika bhAvonA bhedonuM varNana karIne have kayA kayA bhAvo kayA kayA karmonA hoya te samajAve che. aupamika bhAva ATha karmomAMthI mAtra eka mohanIya karmano ja hoya che. kAraNa ke rAkhathI DhaMkAyelA agninI jema karmane sarvathA upazamAvavAnuM kAma mAtra mohanIyakarmamAM ja thAya che. zeSakarmomAM thatuM nathI. kSAyopazamika bhAva cAra ghAtIkarmono ja hoya che. udayamAM AvelAM dalikone maMdarasavALAM karIne bhogavavAM (te kSaya), ane udayamAM na AvelAM paNa udIraNAdinA bale AvavAnA saMbhavavALAM dalikone tyAM ja aTakAvI devAM - upazamAvI devAM, te upazama. ema kSayopazama zabda bane che. A vyAkhyA udaya sAthe kSayopazamavALA jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya ane aMtarAyamAM lAge che. ane udita karmone hInarasavALAM karI svajAtIya paraprakRtimAM saMkramAvI parasvarUpe (svanI apekSAe pradezodayarUpe) bhogavavAM te kSaya, ane udayamAM na AvelAM ane udIraNAdithI AvavAvALAMne upazamAvavAM te upazama. evA arthavALo kSayopazama mohanIya karmanI tera sarvaghAtI prakRtiomAM ghaTe che. A cAra karmo ja guNadhAtI che. mATe kSayopazamabhAva saMbhave che. zeSa aghAtImAM kSayopazamabhAva nathI. kSAyika - audayika ane pAriNAmika A zeSa traNa bhAvo AThe Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 karmomAM hoya che. kAraNa ke A jIva jema jema uparanA guNasthAnakomAM Aroha che. tema tema kramazaH sarve karmono kSaya thAya che. te kSAyikabhAva. tathA mithyAtvAdi guNasthAnakomAM yathAyogya AThe karmono udaya paNa che ja. te audayikabhAva. tathA jJAnAvaraNIyAdi karmo sattAmAM hovAthI saMkramaNAdi judAjudA kAraNo pramANe kaMIne kaMI pariNamana pAme che. kAzmaNavargaNAno A sahaja svabhAva (pAriNAmika) bhAva che ke te te karmorUpe pariNamana pAmavuM arthAt kArmaNavargaNAmAM pariNamana pAmavAnI je yogyatA che te sahaja hovAthI pariNAmikabhAva kahevAya che. A pramANe zeSa traNe bhAvo AThe karmomAM che. uparanI vicAraNA jotAM mohanIyamAM pAMce bhAvo hoya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyamAM aupazamika vinAnA cAra bhAvo hoya. ane zeSa cAra aghAtI karmomAM pathamika ane kSAyopathamika vinA zeSa traNa bhAvo ja hoya che. karmomAM bhAvo samajAvyA, karmo jIvane baMdhAyAM hoya che. eTale jIvadravyane viSe(karmomAM kahevA dvArA) bhAvo samajAvyA. have pAMca ajIvadravyomAM bhAvo samajAve che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kAla, ane pagalAstikAya A pAMce dravyo potapotAnA kAryamAM sahajabhAve ja pravarte che gatiupakhaMbhaka, sthityupakhaMbhaka, avakAzadAna, vartana, ane pUraNagalana svarUpa potAnA pariNAmamAM (koIpaNa paradravyane AdhIna thayA vinA) potAnA sahajabhAve ja anAdikALathI te te dravyo pariNAma pAme che. tethI A pAMce dravyo anAdipAriNAmika bhAvavALAM che. temAM paNa eTalI vizeSatA che ke dharmAdi cAra dravyomAM mAtra anAdipAriNAmika bhAva ja hoya che paraMtu pAMcamA pagalAstikAya dravyamAM merUparvata, caMdra, sUrya ane devalokanAM vimAno, tathA zAzvata parvato, mUrtio ane maMdiro Adi padArthomAM anAdi pAriNAmikabhAva hoya che. kAraNa ke anAdikALathI pratisamaye pUraNa-galana hovA chatAM A ja dhruva AkAra rUpa pariNamana rahe che. tathA bheNuka - caNaka - caturaNuka Adi skaMdhomAM puraNa galana thatAM niyata saMkhyAnA pradezavALA skaMdho rahetA nathI. vadhaghaTa thAya che tethI AkRti paNa niyata nathI mATe tyAM sAdi pAriNAmika bhAva ghaTe che ema pagaladravyamAM anAdi ane sAdi ema be prakArano pAriNAmikabhAva saMbhave che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 tathA pudgaladravyamAM koIka koIka skaMdhomAM "audayika bhAva" paNa ghaTe che. kAraNa ke audArika - vaikriya - AhArakAdi ATha vargaNAonA skaMdho jIva vaDe karmanA udayathI grahaNa karAya che. ane dArika zarIrarUpe, vaikriya zarIrarUpe, AhAraka zarIrarUpa, tejasa-kAzmaNa zarIrarUpe tathA zvAsarUpe bhASArUpe ane manarUpe jIva vaDe pariNAma pamADAya che. A badhA karmono udaya jo ke vAstavikapaNe to jIvane ja che. chatAM jIvanA saMyoge A grahaNa thayelA anaMtAnaMta pugalanA AThe vargaNAnA skaMdhone paNa karmono udaya kahevAya che, kAraNa ke jIve bAMdhelA karmonA udayathI te te pudgalone paNa tevI tevI racanArUpe banavuM ja paDe che. mATe jIva vaDe grahaNa karAtA anaMtAnaMta paramANuvALA skaMdhomAM jIvanA saMyoge audArikAdi skaMdhomAM paNa audayikabhAva kahevAya che. A rIte vicAratAM pudgalAstikAyamAM anAdisAdi ema be prakAre pAriNAmikabhAva tathA jIvasaMyoge audayikabhAva paNa hoya che. A rIte chae dravyamAM bhAvo samajAvyA. II69 II sammAi causu tiga cau bhAvA cau paNuvasAmaguvasaMte / cau khINApuvve tinni, sesaguNaThANagegajie // 70 // (samyaktvAdicaturpu trayazcatvAro bhAvAzcatvAraH paJcopazAmakopazAntayoH / catvAraH kSINApUrvayostrayaH zeSaguNasthAnakeSvekajIve // 70 // ' zabdArtha sampaphavANuM = samyakatvAdi cAra | 23 = cAra bhAvo, guNasthAnakomAM, | vINApurve = kSINamohe ane apUrve, ti. ra3 mAvA-traNa athavA cAra | jini = traNa bhAvo, bhAvo hoya che, sesa' guDANaTH=bAkInAM guNasthAnakomAM viDa =cAra athavA pAMca bhAvo, hoya che, 3vasAmayvasaMte = upazamakane ane nira = eka jIvane AzrayI. upazAntane hoya che, | gAthArtha - avirata samyakatvAdi cAra guNasthAnakomAM traNa athavA Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 cAra bhAvo hoya che. upazAmaka tathA upazAntamohane cAra athavA pAMca bhAvo hoya che. kSINamohe ane apUrvakaraNe cAra bhAvo hoya che. bAkInA guNasthAnakomAM mAtra traNa bhAvo hoya che. A sarva eka jIvane AzrayI jANavuM. 70II vivecana - have cauda guNasthAnakomAM kayA kayA guNasthAnake keTalA keTalA bhAva hoya ? te kahe che. aviratasamyagdaSTi nAmanA cothA guNasthAnakathI sAtamA apramatta guNasthAnaka sudhI kula cAra guNasthAnakomAM traNa athavA cAra bhAva hoya che. A cAre guNaThANe traNe samyakatvavALA jIvo hoya che. tethI jo kSayopazama samyakatvavALA jIvo hoya to traNa bhAvo hoya che. te A pramANe - kSayopazamabhAve jJAna-darzanAdi tathA samyaktva, audayikabhAve manuSyagatyAdi, ane pAriNAmikabhAve jIvatva ane bhavyatva ema traNa bhAva hoya che. te jIvone aupazamika ane kSAyikabhAva saMbhavatA nathI. mATe traNa bhAva ja hoya che. paraMtu jo kSAyikasamyakatvI jIva hoya to kSAyikabhAva vadhAre hovAthI ane jo aupazamikasamyakatvI jIva hoya to aupazamikabhAva vadhAre hovAthI kula 4 bhAvo hoya che. ' upazAmaka ane upazAntamohane cAra athavA pAMca bhAvo hoya che. upazamazreNImAM caDatA jIvo mohano upazama karatA hovAthI upazAmaka kahevAya che. ane agyArame guNaThANe sarvathA mohane upazama thaI gayo hovAthI upazAntamoha kahevAya che. jo ke AThamA guNasthAnakathI ja upazamazreNI athavA kSapakazreNI prAraMbhAya che. to paNa AThame guNaThANe cAritramohanIya karmanI eka paNa prakRtino kSaya athavA upazama na thato hovAthI upazama ane lapaka zreNI hovA chatAM paNa upazAmaka ke lapaka kahevAto nathI tathA aupazamika ke sAyikabhAvanuM cAritra kahevAtuM nathI. mAtra samyakatva ja upazama hoya to tene AzrayI aupazamikabhAva, ane kSAyika hoya to tene AzrayI kSAyikabhAva jANavo. paNa cAritra to mAtra kSayopazama bhAvanuM ja (AThame) jANavuM. tathA navame-dasame guNaThANe paNa cAritramohanIyakarmanI 21 prakRtiono upazama tathA kSaya cAlu che. haju pUrNapaNe upazama athavA kSaya thaI gayo nathI. tethI paramArthathI to aupathamikabhAvanuM ane kSAvikabhAvanuM cAritra haju AvyuM nathI. jeTalI jeTalI prakRtio upazama athavA kSaya pAmI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23pa. hoya teTaluM teTaluM cAritra aupathamika ane kSAyikabhAvanuM gaNAya. ane jeTalI jeTalI prakRtiono upazama athavA kSaya haju bAkI che tene AzrayI kSayopazama bhAvanuM cAritra gaNAya. chatAM pUrvAcArya puruSoe upazama thatAne upazama thaI gayelo mAnIne athavA agiyArame guNaThANe je sarvathA upazAntAvasthA AvavAnI che. tenuM A navamA-dasamA guNaThANAvALI avasthA kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karIne upazama evA navamA-dasamA guNaThANAvALAne aupazAmika bhAvanuM cAritra mAnyuM che. je A gAthAnA padamAM pAMca bhAva kahyA che. tenAthI jaNAya che. paraMtu kSaya karatA kSepakane kSAyikabhAvanuM cAritra mAnavuM ke nahI ? te gAthAmAM spaSTa nathI. paraMtu svopajJa TIkAmAM A ja gAthAmAM pAchaLa guNaThANAvAra uttarabhedo jyAM ApyA che tyAM TIkAkAre spaSTa karyuM che ke gau zanivaritranaHIanivRttarAroparAnta yAvat prApyate, kSAyikabhAvabhedazca kSAyikasamyaktvarUpo'viratAdArabhyopazAntaM yAvat prApyate, kSINamohe kSAyikaM samyaktvaM cAritraM ca prApyate, sayogikevalyayogikevalinostu navA kSAvivi : prApyate | A padathI samajAya che ke upazamakane jema aupathamikabhAvanuM cAritra navame-dasame mAne che. tema lapakane (nava-dasame guNaThANe ) kSAvikabhAvanuM cAritra mAnatA nathI. tyAM haju pUrNa mohano kSaya thayo nathI tethI kSayopazamabhAvanuM ja cAritra hoya ema artha phalita thAya che. tethI veDa ravInApurve - A padamAM rahIne lakhavA chatAM navamA-dasamAvALA kSapakano paNa samAveza karavo. kAraNa ke kSINamohe ane apurvakaraNe jema cAra bhAva ja hoya che. tema lapakane paNa cAra bhAva ja hoya che. tethI ahIM kSINa zabdathI kSINamoha paNa levA. ane lapaka paNa laI levA. te A pramANe kSINamohaguNaThANe samyakatva ane cAritrabanne kSAvikabhAvanA, matijJAnadi zeSa upayogo ane dAnAdi pAMca labdhio kSayopazamabhAvanI, manuSyAdi bhAvo audayika bhAvanA, ane bhavyatva-jIvatva pAriNAmikabhAvanuM hoya che. kSapakane (navame-dasame guNaThANe) mAtra eka samyakatva ja kSAvikabhAvanuM, matijJAnAdi zeSa upayogo, dAnAdi pAMca labdhio tathA cAritra paNa kSayopazamabhAvanuM, manuSyabhavAdi audayikabhAvanAM, ane bhavyatva tathA jIvatva pAriNAmika bhAvanAM jANavAM. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 apUrvakaraNa guNaThANe jo upazamasamyaktIe upazama zreNI mAMDI hoya to kSAyikabhAva vinA cAra hoya, jo kSAyikasamyaktvIe upazama zreNI mAMDI hoya to aupazamikabhAva vinA cAra hoya. ane jo kSapaka zreNIvALo jIva hoya to paNa pathamikabhAva vinA cAra bhAva hoya, paraMtu traNene cArathI vadhAre ke ochA bhAva na hoya. bAkInAM 1-2-3 tathA 13-14 A pAMca guNasthAnakomAM traNa bhAva ja hoya che. tyAM prathamanA traNa guNaThANe kSAyika ane aupazamikabhAva vinA zeSa traNa bhAvo hoya che. ane terame-caudame kSAyopathamika ane aupathamika vinA zeSa traNa bhAvo hoya che. A vAta sugama che. have cauda guNasthAnakomAM pAMca bhAvonA uttarabheda keTalA? te jaNAve che. (1) mithyAdaSTi guNaThANe mati ajJAnAdi traNa ajJAna, cakSuacakSu be darzana, ane dAnAdi pAMca labdhio ema lAyopathamikabhAvanA 10 bheda hoya che. audayikabhAvanA ekavIze bheda hoya che. ane pAriNAmikabhAvanA bhavyatyAdi traNe bheda hoya che. ema kula mUla bhAva 3, ane uttarabheda 34 pahelA guNaThANe saMbhave che. (2) sAsvAdana guNaThANe kSAyopathamikabhAvanA (prathama guNasthAnakanI jema ja) 10 bheda, audayikabhAvanA "mithyAtva" vinA 20 bheda, ane pAriNAmikabhAvanA bhavyatva ane jIvatva ema 2 bheda, kula mUla bhAva 3, ane uttara bhAva 32 hoya che. (3) mizra guNaThANe paNa sAsvAdananI jema ja kSAyopathamikanA 10, audayikanA 20 ane pAriNAmikanA 2, ema 32 bheda ja kArmagranthika prasiddha mata pramANe saMbhave che. chatAM svopajJa TIkAmAM ane mahesANA pAThazALAnI gujarAtI vivecanavALI bukamAM 33 lakhyA che. tyAM "avadhidarzana" ane mizra nAmanuM samyakatva A be bheda kSAyopathamikabhAvamAM vadhAre lIdhA che. eTale kSAyopathamika bhAvanA 10 ne badale 12, tathA audayikabhAvamAMthI mithyAtvanI jema ajJAna paNa ochuM karI 19 bheda lIdhA che. tethI 12+19+2=33 bheda kahyA che. te A ja karmagraMthanI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 gAthA 21-33-48 mI gAthA jovAthI samajAze. kSAyopathamikamAM ra bhAva vadhAre lIdhA che. ane audayikamAM 1 bhAva ocho karyo che. (4) cothA guNaThANe kSAyopathamika bhAvanA 3 jJAna, 3 darzana, 5 labdhi, ane 1 samyakatva ema 12 bheda, audayikabhAvanA mithyAtva ane ajJAna vinA 19 bheda, pAriNAmikabhAvanA bhavyatva-jIvatva ema 2 bheda, tathA aupathamika ane kSAyikabhAvanuM samyakatva ema eka eka bheda kula mUla bhAvo sarva jIva AzrayI pAMca ane uttarabhAvo 12,19,2,3,1, kula 35 bheda hoI zake che.. (5) dezaviratiguNaThANe kSAyopathamikabhAvanA uparokta 12 tathA dezavirati cAritra 1 vadhAre ema 13 bheda, audayikabhAvanA uparokta 19mAMthI devagati tathA narakagati vinA 17 bheda, pAriNAmikanA 2 bheda, pathamika ane kSAyikano "samyakatva" svarUpa 1 bheda ema kula mUlabheda sarvajIva AzrayI pAMca ane uttarabhedo 13+17+2+1 +1=kula 34 bhedo hoya che. (6) pramatta guNaThANe lAyopathamikabhAvamAM mana:paryavajJAna sahita 4 jJAna, 3 darzana, dAnAdi 5 labdhi, samyakatva 1, ane sarvavirati cAritra 1, ema kula 14 bheda, audayikabhAvanA uparokta 17 mAMthI tiryaMcagati ane asaMyama vinA zeSa 15, pAriNAmika-aupathamika ane kSAvikabhAvanA pUrvanI jema ja 2-1-1 ema pAMca bhAvomAMthI mUla bheda sarvajIva AzrayI 5, ane uttarabheda 14+15+2+1+1=kula 33 bheda hoya che. (7) apramattaguNaThANe pramattaguNaThANAnI jema ja jANavuM. paraMtu audayikabhAvamAM 15 bhedamAMthI Adya lezyA traNa ochI karavI jethI sarva jIva AzrayI mUlabheda 5, ane uttarabheda 14+1+2+1+1=30 bheda hoya che. (8) apUrvakaraNa guNaThANe kSAyopathamikabhAvamAM 4 jJAna, 3 darzana 5 labdhi, ane sarvaviraticAritra ema 13, audayikabhAvanA uparokta 12 mAMthI tejo-pA ema 2 leDyA vinA 10, pAriNAmikabhAvanA 2, pathamika ane sAyika bhAvanuM samyakatva 1-1 ema kula mUlabheda sarvajIva AzrayI 5 ane Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 uttarabheda 13+10+2+1+1=27 bheda hoya che. jo ke mahesANA pAThazALA vALI copaDImAM 28 bheda chApyA che. tyAM aupazamikabhAvanA 2 bheda lIdhA che. paraMtu svopajJa TIkAmAM ""pazanivaritranakSaparvAnivRttarAkhyo zAnta vAvaprApyate' evuM spaSTa kahyuM che tethI A presadoSa haze ema lAge che. (9) navamA guNaThANe pathamikabhAvanuM cAritra bheda vadhAre hovAthI mUlabheda 5, uttarabheda 13+1+2+2+1 = kula 28 hoya che. (10) dasamA guNaThANe uparokta navamA guNaThANAnA 28 uttarabhedamAMthI krodha, mAna, mAyA A traNa kaSAya ane traNa veda ema 6 audayikabhAvanA bheda vinA zeSa 22 bheda hoya che. eTale kSAyopathamikabhAvanA 13, audayikabhAvanA 4, (lobha, manuSyagati, zukalezyA ane asiddhatva), pAriNAmikabhAvanA 2, aupazamikanA 2, ane kSAyikano 1 samyakatva, ema 22 uttarabheda hoya che. (11) agiyAramA guNaThANe mAtra aupazamikabhAvanuM ja cAritra hovAthI kSAyopathamikabhAvamAMthI 1 sarvavirati cAritra, ane audayikabhAvamAMthI lobhakaSAya ocho karavAthI kula 20 bheda hoya che. eTale ke kSAyopathamikanA 4 jJAna, 3 darzana, ane dAnAdi 5 labdhi, audayikabhAvanA manuSyagati zuklalezyA ane asiddhatva ema traNa, pAriNAmika bhAvanA 2, aupathamika bhAvanA 2, ane kSAyikabhAvano 1 ema 20 bheda jANavA. (12) bAramA guNaThANe aupazamika bhAva hoto ja nathI tethI tenA 2 bheda ochA karavA ane kSAvikabhAvamAM samyakatva to che ja paraMtu cAritra paNa have kSAvikabhAvanuM hoya che. eTale 2 bheda levA. bAkInA uparanA guNaThANAnI jema jANavA. eTale kSAyopathamikanA 12, audayikanA 3, pAriNAmikanA 2, kSAyikanA 2, kula mUlabheda 4 ane uttarabheda 19 hoya che. (13) teramA guNaThANe lAyopathamika bhAva paNa hoto ja nathI. tethI tenA 12 bheda kADhI nAkhavA. kSAvikabhAvanA nave bheda samajavA. tathA pAriNAmikabhAvamAMthI mAtra 1 jIvatva ja levuM. tethI kSAyikanA 9, audayikanA 3, ane pariNAmikano 1, kula 3 mUla bheda ane 13 uttarabheda saMbhave Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 che. ahIM bhavyamArgaNAmAM gAthA 19 pramANe sarva guNaThANAM kahyAM hovAthI tera-caudame pAriNAmikabhAvanA bhavyatva ane jIvatva ema 2 bheda levA joIe. to paNa mokSa atyanta najIka hovAthI, ane niyamo mukti thavAnI ja hovAthI have bhavyatvano vyavahAra thato nathI. tethI ja zAstromAM kevalIbhagavAnane "no, maLI to gamavA kahyuM che...teno Azraya laIne : ahIM paNa bhavyatva lIdhuM nathI. tethI 13 uttarabheda kahyA che. svIpa TIkAmAM kahyuM che ke "soviyojitinotu navatvameveti, bhavyatva ca pratyAsannasiddhAvasthAyAmabhAvAdadhunApi tadapagataprAyatvAdinA kenacit kAraNena zAstrAntapu nortAmati nAmaratrocate " tethI kula uttarabheda kSAyikanA 9, audayikanA 3, ane pariNAmikano 1 ema 13 bheda hoya che. (14) caudamA guNahANe audayikabhAvamAM zuklalezyA ochI karavI. jethI kSAyikanA 9, audayikanA manuSyagati ane asiddhatva ema 2, ane pAriNAmikano 1 ema kula 12 uttarabheda saMbhave che. tenuM citra A pramANe che. guNasthAnaka eka jIva | sarva kSAyopa-| audayika pAri opaza.sAyika | kula AzrayI | jIva| zamika zAmika mithyAdRSTi | 3 | 10 21 | 3 | 0 | 0 | 34 - 310 | 20 2 32 3 *10/12 20/19 2 32/33 avirata sabhya. dezavirati pramattasayata 3/4 14 | 15 | 2 apramattasaMyata 14 12 | apUrvakaraNa 13. 10 anivRttikaraNa 4/5 5 . 13 sumiparAya 45 5 5 13. upazAnamoha 45 12 kSINamoha sayogIkevaLI ayogIkevalI kivalI | 3 | 3 | 9 | 2 | 1 | 2 | 9 | 12 1 *avadhidarzana, mizra umero ane ajJAna dUra karo. sAsvAna | l n by >> ] mizra 2] | | 5 | 12 5 19 m sm 1 1 1 35 pa ( 34 13 [ 17 ] 2 / 1 34 n 33 [ 3/4 30. ] 8 | 27. ST 10 28 20 ||ja To To 12 bn by ls - 12 To| | | 19 h s 13 2 ] Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 paNa, A citramAM lakhelI uttarabhedanI saMkhyA aneka jIvaAzrayI che. temAMthI eka jIvaAzrayI svayaM samajI levI. 70 A pramANe savistarapaNe bhAvAra kahyuM. have saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMtanA svarUpane samajAvanAruM aMtima vAra kahe che. saMkhijjegamasaMkhaM, parittajuttaniyapayajuyaM tivihaM / evamaNaMtaM pi tihA, jahannamajjhukkasA savve // 71 // (saMkhyeyamekamasaMkhyeyaM parittayuktanijapadayuktaM trividham / evamanantamapi tridhA, jaghanyamadhyamotkRSTAni sarvANi // 71 // ) zabdArtha vijJa = saMkhyAtuM, | vamatapi = e pramANe anaMtu i = eka prakAranuM, navuM = asaMkhyAtuM, tihA= traNa prakAre, parittaguniyAnuye paritta, yukta naphanamajhuvA = jaghanya, madhyama ane nijapadathI yukta, ane utkRSTa, tividaM= traNa prakAranuM, sane = sarva gAthArtha - saMkhyAtuM eka prakAranuM che. asaMkhyAtuM paritta, yukta ane nija padathI yukta traNa prakAranuM che. e pramANe anaMtuM paNa traNa prakAranuM che. tathA sarve bhedo jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa bheda jANavA. 71 II vivecana - jenI gaNanA karI zakAya te saMkhyAnuM kahevAya che. te eka prakAranuM che. jenI gaNanA na karI zakAya te asaMkhyAtuM kahevAya che. tenA (1) paritta, (2) yukta, ane (3) nijapadayukta eTale asaMkhyAta padathI yukta ema traNa prakAro che. sArAMza ke paritta asaMkhyAta, yukta asaMkhyAta, ane asaMkhyAta asaMkhyAta ema traNa prakAre che. tevI ja rIte anaMta paNa traNa prakAre che. (1) paritta anaMta, (2) yukta anaMta ane (3) anaMtAnaMta. ema traNa bheda che. A sarve(sAta) bhedo jaghanya-madhyama Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 ane utkRSTa ema traNa-traNa prakAre hovAthI kula 21 bhedo thAya che. te A pramANe(1) jaghanya saMkhyAta (8) madhyama yuktAsaMkhyAta (15) utkRSTa parittAnaMta (2) madhyama saMkhyAta (9) utkRSTa yuktAsaMkhyAta (16) jaghanya yuktAnaMta (3) utkRSTa saMkhyAta (10) jaghanyaasaMkhyAtAsaMkhyAta (17) madhyama yuktAnaMta (4) jaghanya paritAsaM. (11) madhyama asaMkhyAtAsaMkhyAta (18) utkRSTa yuktAnaMta (5) madhyama parittAsaM. (12) utkRSTa asaMkhyAtAsaMkhyAta (19) jaghanya anaMtAnaMta (6) utkRSTa parittAsaM. (13) jaghanya parittAnaMta (20) madhyama anaMtAnaMta (7) jaghanya yuktAsaM. (14) madhyama paritAnaMta (21) utkRSTa anaMtAnaMta A 21 bhedo savistarapaNe AgaLa samajAvavAmAM Ave ja che. tethI ahIM teno vistAra karatA nathI. 71 | lahu saMkhijjaM duccia, ao paraM majjhimaM tu jA guruaM / jaMbUddIvapamANaya, cau pallaparUvaNAi imaM // 72 // (laghu saMkhyeyaM dvAveva, ataH paraM madhyamaM tu yAvadgurukam / jaMbUdvIpapramANakacatuSpalyaprarUpaNayA idam (vakSyamANam) // 72 // ) zabdArtha tadu =jaghanya, saMgiwi=saMkhyAtuM, I idhUdIpaka jaMbudvIpanA kuSyi = be ja, pANI = pramANavALA, mo pa = AnAthI AgaLa, ra3patta = cAra pyAlAnI, kiM = madhyama, paravA = prarUpaNA dvArA, nA murugraMkayAvatuM utkRSTa Ave, 1 rUi = A pramANe jANavuM. gAthArtha - benI saMkhyA e jaghanya saMkhyAtuM, enAthI AgaLa jyAM sudhI utkRSTa Ave nahIM) tyAM sudhI madhyama, ane jaMbudvIpanA mApavALA cAra pAlAnI prarUpaNA vaDe A have kahevAtuM utkRSTa saMkhyAtuM jANavuM /I72 II ka-4/16 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 vivecana - saMkhyAtuM traNa prakAranuM che. jaghanya, madhyama, ane utkRSTa, tyAM benI saMkhyA sauthI nAnI hovAthI jaghanya saMkhyAnuM kahevAya che. ahIM eka prazna thavo saMbhavita che ke bethI nAnI saMkhyA ekanI che chatAM ekanI saMkhyAne choDIne benI saMkhyAne zA mATe jaghanyasaMkhyAnuM kahevAya che ? teno uttara ApatAM TIkAkAre nIce mujaba pAMca kAraNo kahyAM che. (1) je gaNanAno viSaya na bane, gaNanArahita hoya che. jenuM uccAraNa na thAya te gaNana saMkhyAne pAmatuM nathI. jema jyAM eka ghaTa paDyo hoya tyAM "A ghaTa che" ema kahevAya che. paraMtu "A eka ghaTa che" ema kahevAtuM nathI. ane jyAM be-traNa ghaTa hoya tyAM "A be ghaTa che?" "A traNa ghaTa che' ema bolAya che tethI "ekanI" saMkhyAno ullekha thato nathI mATe ekane gaNana saMkhyA kahevAtI nathI. (2) levaDa-devaDamAM eka vastu ochI-vadhatI Ave to teno koIne vAMdho na hovAthI ekanI saMkhyAne gaNanAno viSaya kahevAto nathI. (3) eka e atyanta alpa saMkhyA hovAthI vyavahArano viSaya nathI. (4) ekane game teTalI vAra te ja aMka vaDe guNo to paNa te ja saMkhyA rahetI hovAthI, vadhAro na thato hovAthI ekanI saMkhyA gaNanAne pAmatI nathI. (5) koIpaNa saMkhyAne eka vaDe game teTalI vAra guNo to paNa vRddhi thatI nathI. mATe ekanI saMkhyA gaNanAne yogya nathI. uparokta kAraNosara ekane choDIne benI saMkhyAne ja jaghanya saMkhyAtuM kahevAya che. traNa-cAra-pAMca-cha-sAta ItyAdi saMkhyA te madhyama saMkhyAtuM jANavuM. jyAM sudhI utkRSTa saMkhyAtuM (na) Ave tyAM sudhI A jANavuM. prazna - utkRSTa saMkhyAtuM kone kahevAya ane kevI rIte jANavuM ? uttara - utkRSTa saMkhyAtuM jaMbUdvIpanA mApavALA cAra pAlAnI prarUpaNA vaDe have kahevAtI rIti-nIti mujaba jANavuM. 72 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 pallANavachiyasalAga-paDisalAgamahAsalAgakravA / joyaNasahasogADhA saveiyaMtA sasihabhariyA // 73 // (palyAH anavasthitazalAkApratizalAkAmahAzalAkAkhyAH / yojanasahasrAvagADhAH savedikAntAH sazikhabhRtAH // 73 // ) zabdArtha para = pyAlA, gocAsadasoDhA = eka hajAramAvaSkriya = anavasthita, yojananI UMDAIvALA, sattAna = zalAkA, sacaMtA = vedikAsahita, paDatA = pratizalAkA, sadariyA = zikhA sahita mAsanA =mahazalAkAnAmanA bharelA karavA. gAthArtha - anavasthita, zalAkA, pratizalAkA ane mahAzalAkA nAmanA cAra pyAlA eka hajAra yojananI uMDAIvALA, vedikA sahita zikhA sAthe (sarasavothI) bharavA. 73aa vivecana - sarva dvIpa ane samudranI madhyamAM Avelo, jaMbu vRkSanA nAma uparathI "jaMbU" nAmavALo, eka lAkha yojana AyAma (laMbAI) ane vikhaMbha (pahoLAI)vALo, jemAM ApaNe sarve rahIe chIe te jaMbUdvIpa nAmano dvIpa che. tenA mApanA cAra pyAlA banAvavA. tathA te cAre pyAlA eka hajAra yojananI uMDAIvALA banAvavA. tathA te cAre pyAlAnI pharatI ATha yojanAnI uMcAIvALI, mULamAM bAra, madhyamAM ATha, ane upara cAra yojananI pahoLAIvALI, tathA uparanA bhAge be gAu uMcAIvALI padmavara vedikA jevI vedikAyukta evI jagatI vaDe zobhatA A cAra pyAlA karavA. jo ke AvA pyAlA kaMI karI zakavAnA nathI. paraMtu saMkhyAtA AdinuM svarUpa samajAvavA mATe A eka mApa samajAvAya che. AvA cAra pyAlA banAvI te cAre pyAlAne have kahevAtI rIti mujaba sarasavothI bharavA. A cAre pyAlAne oLakhavA mATe tenAM AvA prakAranAM cAra nAmo che. (1) anavasthita - AgaLa AgaLa yathottara vadhavAnA svabhAvavALo hovAthI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 tenuM niyata mApa na rahetuM hovAthI anavasthita kahevAyuM che. jo ke pahelo pyAlo paNa bUDhIpanA jevo eka lAkha yojananA niyata mApavALo hovAthI "avasthita" ja che. anavasthita nathI. paraMtu bIjIvAramAM te aniyata mApavALo thato hovAthI bIjIvAramAM tene anavasthita kahevAya che. ane tyArathI ja teno vyavahAra karAze. (2) zalAkA - anavasthita pyAlAnA sAkSIrUpa eka eka dANA nAkhavA te zalAkA. AvA prakAranA sAkSIrUpa dANA vaDa bharAto pyAlo paNa zalAkA kahevAya che. (3) pratizalAkA - zalAkA pyAlAnA sAkSIdANA vaDe je bharAya te pratizalAkA. (4) mahAzalAkA -pratizalAkA pyAlAnA sAkSIdANA vaDe je bharAya te mahAzalAkA. uparanA hetuothI pyAlAnAM AvAM nAmo che. tethI te ja nAmo kaMThastha karavAM. chatAM tene eka naMbara, be naMbara, traNa naMbara ane cAra naMbarano pyAlo ema paNa kahI zakAya che. A cAre pyAlA eka lAkha yojana lAMbA, eka lAkha yojana pahoLA, eka hajAra yojana uDA, ATha yojananI jagatIvALA, tathA te jagatInI upara be gAu uMcI padhavara vedikAvALA banAvavA. tyArabAda te pyAlAne zikhA sahita sarasavathI bharavAnA che. paraMtu cAre hAlA na bharatAM ahIM mAtra prathama pyAlo ja hamaNAM sarasavathI bharavo. tyArabAda zuM karavuM ? te have pachInI gAthAmAM jaNAve che. 73 II tA dIvudahisu ikvikka sarisavaM khiviya niTThie paDhame / paDhamaM va tadaMtaM ciya, puNa bharie taMmi taha khINe // 74 // (tasmAd dvIpodadhiSu ekaikasarSapaM kSiptvA niSThite prathame / prathamamiva tadantameva puna te tasmin tathA kSINe // 4 // zabdArtha tA = tyArabAda, viviya = nAkhIne, vIdi=dvIpa ane samudrane viSe, | nigip pa = pahelo pyAlo fdha saritavaM=eka eka sarasava, | khAlI thAya tyAre, Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 paDhamaM va=pahelA pyAlAnI jema, puri pharIthI pyAlo bhare chate, tavaMta viya = tyAM sudhInA tada rad = te pyAlo tevI dvIpasamudravALo,I ja rIte khAlI thAya tyAre. gAthArtha - tyArabAda ekeka dvIpasamudramAM eka eka sarasavano dANo nAkhIne pahelo pyAlo khAlI thAya tyAre jayAM khAlI thayo tyAM sudhInA dviIpasamudravALo pyAlo pahelA pyAlAnI jevo pharIthI bharavo. ane pUrvanI jema sarasavo nAkhavA dvArA te pyAlo khAlI thAya tyAre 74 - vivecana - jaMbUdvIpanA mApavALo pahelo pyAlo je che, tene sarasavonA dANAthI evI rIte bharavI ke zikhA caDI zake teTalI zikhA caDAvIne bharavo. tyArabAda (ATalo moTo lAkhayojananI laMbAIpahoLAIvALo, eka hajAra yojananI uMDAIvALo, AThayojananI uMcI jagatIvALo, be gAunI vedikAvALo) A pyAlo koI mAnavathI upADavo azakya hovAthI dhAro ke koI deva athavA dAnava te pyAlAne DAbA hAthamAM upADIne ekeka dANo jaMbudvIpathI prAraMbhIne dvIpa ane samudramAM jamaNA hAtha dvArA anukrame nAkhe. eTale ke pahelo dANo jaMbUdvIpamAM, bIjo dANo lavaNamAM, trIjo dANo dhAtakImAM, cotho dANo kAlodadhimAM ema Akho A pyAlo khAlI karavo. jo ke A pyAlo upara kahelA mApane lIdhe kyAM khAlI thAya te ApaNA jevA mAnavo vaDe kahevuM ke kalpavuM azakya ja che. chatAM te khAlo jyAM khAlI thAya te dvIpa athavA samudra sudhInA aMtavALo (eTale vaccenA tamAma dvIpa-samudro sAthe tyAM sudhInA aMtavALo) eka hajAranI uMDAIvALo, jagatI ane vedikAvALo navo pyAlo banAvI caDI zake teTalI vadhAre zikhA caDAvIne sarasavothI bharavo. pahelo je pyAlo khAlI thayo te pyAlo eka lAkha yojananA nizcita mApavALo hato tethI tenuM nAma avasthita hatuM. paraMtu anavasthita pyAlo banAvavAmAM tenI jarUriyAta hatI tethI tenI kalpanA karelI che. have dhAro ke A avasthita pyAlo (asatkalpanAe) 100 mA dvIpa-samudra khAlI thayo mAnIe to 100mA dvIpasamudra jeTalI laMbAI-pahoLAIvALo A anavasthita pyAlo thayo. tene sarasavothI bharI DAbA hAthamAM upADI jyAM avasthita pyAlo Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 khAlI thayelo che. tenA pachInA dvIpa-samudramAM (asatkalpanAe 101 mA lipa-samudrathI) ekeka dANo sarasavano jamaNA hAtha vaDe nAkhavA dvArA A anavasthita pyAlo khAlI karavo. ane te A anavasthita pyAlo prathamavAra khAlI karyo che. tenI yAdI tarIke eka dANo zalAkA nAmanA bIjA pyAlAmAM nAkhavo. prazna - A anavasthita pyAlo khAlI thayo tyAre sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhyo. paraMtu prathama avasthita pyAlo khAlI thayo tyAre sAkSIdANo zalAkA pyAlAmAM kema na nAkhyo ? te paNa A pyAlAnI jema ja khAlI karAyo che. uttara - anavasthita pyAlo ThalavAya tyAre ja sAkSIdANA zalAkAmAM nAkhavAnA che. prathama pyAlo anavasthita hato ja nahI. avasthita ja hato. tethI teno sAkSIdANo zalAkA pyAlAmAM nakhAto nathI. prazna - zalAkA pyAlAmAM je sAkSIdANo nAkhavAnuM kaho cho te sAkSI dANo anavasthita pyAlAno ja levo ? ke bIjo dANo levo ? uttara - anavasthita pyAlAno na ja levo. tene to purepuro dvIpasamudramAM ThalavI ja devo. sAkSI dANo bahArathI navo lAvIne nAkhavo. kAraNa ke A gALAmAM spaSTa kahyuM che ke "pu bhari taMmi tada ravI" ahIM ravIne zabdathI A pyAlAne saMpUrNapaNe khAlI karavAno kahyo che. mATe sAkSIdANo anavasthitamAMthI na levo evuM spaSTa TIkAmAM kahyuM che. kSite nithI te zalAkApalye dvitIye zalAkAsaMjJaka ekasaMkhyaka eva sarSapaH, sa ca nAnavasthitapalyasatkaH kiMntvanya evetyavasIyate, "puNa bharie taMmi taha ravIne'' ta sUtravardhakya sAmarivartapratipAdanaparatvati | bIjA keTalAka AcAryo anavasthitamAMthI ja sAkSIdANo levo ema paNa mAne che. eTale A bAbatamAM tattva tu vanano vinti tattva kevalI bhagavAna jANe prazna - eka sAkSIdANA mATe ATalI badhI carcA zuM kAma karo cho. ATalA badhA agaNita dANAmAM eka dANAnI zuM kiMmata ? anavasthitamAMthI lo ke bahArano lo, paraMtu temAM eka dANA mAtramAM zuM pharaka paDe che ? uttara - eka eka dANo pachI-pachInA dvIpa-samudramAM nAkhavAno che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247. have jo eka dANo anavasthitamAMthI laIe to A eka dANo je lIpasamudramAM pralipta karatA te dvIpa-samudranI pahoLAI pUrvanA dvIpa-samudra karatAM Dabala Dabala che. tethI have pAchaLa levAtA anavasthitanuM mApa jeTaluM moTuM lahI zakAya te na Ave. te mApa kaMIka nAnuM thaI jAya. mATe ahIM eka eka dANAnI paNa ghaNI ja kiMmata che. A pramANe A prathama anavasthita pyAlo khAlI thAya (dhAro ke 200 mA dIpa-samudra khAlI thayo) ane teno eka sAkSIdANo navo zalAkAmAM nAkhyo. tyArabAda zuM karavuM ? te kahe che. khippai salAgapallegu sarisavo iya salAgakhavaNeNaM / punno bIo a tao, puvvaMpi taMmi uddharie // 75 / / (kSipyate zalAkApalye ekaH sarSapaH iti zalAkAkSapaNena / pUH ditIyaza tata:, pUrvamapi tasminuddharite 7, I zabdArtha fupUrU = nakhAya che, pUrNa bharAya, satApakselu = zalAkA pyAlAmAM, | to = tyArabAda, sarasavo = eka sarasava, "= pUrvanA pyAlAnI jema, zna = A pramANe, || ki = te pyAlAno paNa, satAvavo =zalAkAmAM nAkhavA vaDe Daripu = uddhAra karavo= puno vImo = bIjo pyAlo paNa khAlI karavo. gAthArtha - anavasthita pyAlo ThalavAya chate eka sarasavano dANo zalAkA pyAlAmAM nakhAya che. A pramANe zalAkAmAM nAkhavA dvArA jyAre bIjo pyAlo pUrNa bharAya tyAre te bIjA zalAkA pyAlAne paNa pUrvanA anavasthita pyAlAnI jema ja upADavo (upADIne Thalavavo.) / 75 II vivecana - avasthita pyAlo jyAM (asatkalpanAe 100) lIpasamudramAM khAlI thayo. tyAM sudhInA mApavALo je A anavasthita pyAlo banAvI, sarasavothI bharI, upADIne ThalavatAM tenI yAdI tarIke bahArathI eka Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 dANo sAkSI tarIke zalAkA nAmanA be naMbaranA pyAlAmAM nAkhavo. have te anavasthita pyAlo jyAM sudhImAM (asatkalpanAe 101 thI 200 mAM) ThalavAyo tyAM sudhInA tamAma dvIpa-samudra jevaDo (eTale ke a.ka. 200 mA dIpa-samudra sudhInA tamAma dvIpa-samudra jevaDo) pharIthI anavasthita pyAlo banAvavo. sarasavothI bharavo. tene upADI pachInA (201mA) dvIpa-samudrathI ekeka dANo nAkhatAM saMpUrNapaNe ThalavI devo. (pUrva karatAM adhika dvIpa samudra hovA chatAM paNa saraLatA mATe dhAro ke te pyAlo 201 thI 300mAM ThalavAyo) tenI yAdI tarIke eka sAkSIdANo zalAkA nAmanA be naMbaranA ja pyAlAmAM nAkhavo. have be naMbaranA zalAkA pyAlAmAM re dANA thayA. tyArabAda A anavasthita pyAlo jyAM khAlI thayo tyAM sudhIno (eTale jaMbUdvIpathI 300 mA dvIpa sudhIno) pharIthI anavasthita pyAlo ja banAvavo. te paNa eka hajAra yojana uDA, ATha yojananI jagatIvALo, be gAunI vedikAvALo banAvI sarasavothI pharIthI bharIne tyArapachInA (asatkalpanAe 301 thI 400mA) dviIpa-samudramAM Thalavavo. ane teno 1 sAkSI dANo zalAkA pyAlAmAM nAkhavo. have zalAkA pyAlAmAM 3 dANA thayA. A pramANe vAraMvAra anavasthita pyAlo ja banAvavo. je dvIpa-samudramAM A ThalavAya. tyAM sudhInA tamAma dvIpa-samudranA mApavALA, eka hajAra yojananI uMDAIvALA, jagatI tathA vedikAvALA anavasthita pyAlA ja moTA-moTA mApanA banAvatA javuM. sarasavothI bharIne pachI pachInA dIpa-samudromAM nAkhatA javuM. ane eka eka bahAranA sAkSIdANA zalAkAmAM nAkhatA javuM. ema karatAM karatAM zalAkA pyAlo saMpUrNa bharAya tyAM sudhI A pramANe kare ja javuM. A zalAkApyAlo paNa eka lAkha yojananI liMbAI-pahoLAI, eka hajArayojananI uMDAI, tathA jagatI ane vedikAvALo che. tene barAbara uMcI TocavALI zikhA sahita AvA sAlidANA vaDe bharavo, A zalAkApyAlAmAM zikhA sahita jyAre sarasavo bharAI jAya, tyAre chello sAkSidANo zalAkAmAM nAkhatAM anavasthitanuM jeTaluM moTuM mApa thayuM. teTalA moTA mApavALo (eTale ke asatkalpanAe zalAkAmAM chello sAkSIdANo nAkhatAM dhAro ke anavasthita pyAlo 10OO sudhInA dvIpa-samudra khAlI thayo hoya ema mAnIe to 1000 mA dvIpa-samudra jeTalo moTo) anavasthita pyAlo banAvavo, sarasavothI zikhA sahita bharavo. paraMtu (1000 mA dIpa Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 samudrathI) pachInA dvIpa-samudramAM ThalavavA mATe tene upADavo nahIM. kAraNa ke jo tene ThalavIe to teno sAkSIdANo kyAM nAkhavo ? zalAkA to bharelo paDyo che. ane anavasthitanA sAkSIdANA sIdhesIdhA pratizalAkA ane mahAzalAkAmAM nAkhavAnA nathI. tethI have ATalA moTA mApavALA anavasthitane sarasavothI bharIne rAkhI mukavo. ane saMpUrNa bharelA zalAkAne ja upADI jyAM pUrvano anavasthita khAlI thayo che tyAMthI AgaLa (100) mA dvIpasamudrathI AgaLa) A zalAkA pyAlAnA ja eka eka dANA dIpa-samudromAM nAkhatAM khAlI karavA. ane tenI sAkSIbhUta bahArano eka dANo have pratizalAkAmAM nAkhavo. A samaye jyAre zalAkA khAlI thAya tyAre tenI yAdI tarIke pratizalAkAmAM 1 sAkSIdANo nAkhavo ane zalAkA jyAM khAlI thayo tyAMthI AgaLa (asatkalpanAe dhAro ke zalAkA 1000 thI 1100mAM khAlI karAyo che. to tyAMthI AgaLa eTale 1101 thI) pUrve bharIne rAkhelA anavasthitano eka eka dANo nAkhIne tene (a.ka.e 1101 thI 1200 mAM dANA nAkhIne) khAlI karavo. ane teno sAkSIdANo eka bahArano lAvIne zalAkAmAM nAkhavo. tyArabAda tyAM sudhIno (a.ka. 1200 dvIpa-samudra sudhIno) pharIthI anavasthita pyAlo banAvavo ane te sarasavothI bharavo. bharIne DAbA hAthamAM upADI tyAMthI AgaLa (a.ka. 1201 thI 1300mAM) teno ekeka dANo dvIpa-samudramAM nAkhatAM tene saMpUrNa khAlI karavo. ane teno sAkSIbhUta 1 dANo bahArathI lAvI zalAkAmAM nAkhavo. have zalAkAmAM 2 dANA ane pratizalAkAmAM 1 dANo Avela che. tyArabAda te anavasthita jyAM khAlI thayo tyAM sudhInA mApavALo (eTale aka. 1300 dvIpa-samudra jevaDo) pharIthI anavasthita pyAlo banAvI, sarasavothI bharI tene upADI tyAMthI AgaLanA (a.ka. e 1301mA) dvIpa samudrathI ekeka dANo nAkhavA vaDe ThalavI 1 sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhavo. have zalAkAmAM traNa dANA thayA. A ja krame vAraMvAra moTA moTA mApavALo anavasthita pyAlo banAvatA javuM. sarasavothI bharI pachI - pachInA dIpa-samudramAM ThalavatA javuM. ane bahArathI lAvIne eka-eka sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhatA javuM. ema karatAM (dhAro ke anavasthita pyAlo a.ka. 2000 dvIpa-samudra jevaDo bharAyo che. te samaye) zalAkA pyAlo vAraMvAra sAkSIdANA nAkhavAthI zikhA sahita bharAI cukyo che. temAM ekapaNa Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 dANo samAya tema nathI to teTalA moTA mApavALA bharelA anavasthitane rahevA daIne prathama zalAkAne ja upADavAno, tene tyAMthI AgaLanA (a.ka. e 2001 thI AgaLanA) dvIpa-samudramAM eka eka sAkSIdANA nAkhavA vaDe khAlI karavo ane teno eka sAkSIdANo bahArathI lAvIne pratizalAkAmAM nAkhavo. have pratizalAkAmAM be dANA thayA. zalAkA ThalavAyela hovAthI khAlI che. paraMtu anavasthita bharAyelo paDela che. tene ja upADI tyAMthI AgaLa (a.ka. e 2101 thI AgaLa) eka-eka dANo dvIpa-samudramAM nAkhatAM khAlI karavo. ane bahArano eka sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhavo. A ja krame vAraMvAra moTA moTA mApavALo anavasthita pyAlo banAvatA javuM. tene ThalavavA vaDe tenA sAkSIpaNe nAkhelA eka eka dANAthI ja zalAkA bharavo, jyAre jyAre zalAkA bharAya tyAre tenI pUrvanA mApavALo anavasthita bharIne ja rAkhavo. paraMtu upADavo ke Thalavavo nahIM. kAraNa ke jo ThalavIe to teno sAkSIdANo nAkhavAnI zalAkAmAM jagyA nathI. ane ThalavelA anavasthita pyAlAnA sAkSIdANA pratizalAkA ke mahAzalAkAmAM nakhAya nahIM. tethI bharAyelA zalAkAne ja upADI AgaLa AgaLanA dvIpasamudramAM ThalavI te khAlI thayelA zalAkApyAlAnI sAkSIrUpe bahArano ekaeka sAkSIdANo nAkhavA vaDe ja pratizalAkA pyAlo bharavo. ema karatAM jyAre pratizalAkA pyAlo bharAI javA Ave tyAre temAM chello sAkSIdANo nAkhatAM zalAkA ThalavAyelo ja che. ane zalAkAne ThalavavA upADyo haze tyAre tenI pUrve anavasthita bharIne ja rAkhela haze. tethI have bharIne rAkhelA anavasthitane upADI, ThalavI, teno sAkSIdANo khAlI thayelA zalAkAmAM nAkhavo. vaLI vAraMvAra A ja krame anavasthitane moTA moTA mApe bharI, ThalavI, tenA sAkSIdANAthI ja zalAkA bharavo. jyAre zalAkA bharAI jAya tyAre jeTaluM moTuM mApa thayuM tyAM sudhInA tamAma dvIpa-samudra jeTalA mApavALo anavasthita pyAlo pahelAM sarasavothI bharavo. paraMtu upADavo ke Thalavavo nahIM. A rIte have anavasthita zalAkA ane pratizalAkA A traNe pyAlA purepurA sarasavothI jyAre zikhA sahita bharAyA che. tyAre prathama pratizalAkAne ja upADIne AgaLa AgaLanA (a.ka. e 10001 thI 10100 sudhInA) Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2pa1 dvIpa-samudramAM tenA eka eka dANAno prakSepa karavA vaDe khAlI karavo. ane tenI yAdI tarIke bahArano 1 sAkSIdANo mahAzalAkAmAM nAkhavo. have mahAzalAkAmAM 1 dANo Avyo. pratizalAkA khAlI thayo. zalAkA upADI tyAMthI AgaLalA (10101 thI 10200mA) dvIpa-samudramAM tenA eka eka dANAno prakSepa kasvA dvArA khAlI karavo. ane tenI yAdI tarIke bahArano 1 sAkSIdANo pratizalAkAmAM ja nAkhavo. (bhUlathI paNa mahAzalAkAmAM na nAkhavo). have mahAzalAkAmAM 1, pratizalAkAmAM paNa 1, zalAkA khAlI, ane anavasthita bharelo che tyAre anavasthitane ja upADI, AgaLanA (10201 thI 10300mA) dvIpa-samudramAM eka-eka dANA nAkhavA dvArA tene khAlI karavo ane tenI yAdI tarIke eka sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhavo. have zalAkA-pratizalAkA ane mahAzalAkA e traNemAM eka eka dANo thayo. ane anavasthita khAlI thayo. A ja krame vAraMvAra moTA moTA mApavALA anavasthita pyAlA banAvatA javuM. tene sarasavothI bharI pachI pachInA (eTale ke 10301 thI 10400mAM, tyArabAda 10401 thI 105O0mAM ItyAdi rIte) dvIpasamudromAM eka eka dANA nAkhavA vaDe ThalavatA javuM. ane tenI yAdI tarIke eka ja dANo bahArano lAvIne mAtra zalAkAmAM ja nAkhavAno, jyAre jyAre zalAkA bharAya tyAre tenI pUrve (pUrvanA mApa jevaDo) anavasthita bharIne A zalAkA upADavo. tenA dANA AgaLa-AgaLanA dvIpa-samudramAM nAkhI, ThalavI khAlI karavo. paraMtu tenI yAdI tarIke 1 sAkSIdANo pratizalAkAmAM ja nAkhavo. ema karatAM jyAre pratizalAkA bharAya tyAre tenI pUrve zalAkA ane anavasthita A ja krame bharI rAkhavA paNa upADavA nahIM ke ThalavavA nahI. paraMtu pratizalAkAne upADI teno eka eka dANo AgaLa-AgaLanA dvIpa-samudromAM nAkhavA vaDe Thalavavo. ane te ThalavAyo che evI yAdI mATe eka sAkSIdANo bahArathI lAvI mahAzalAkAmAM nAkhavo. AvA krame AgaLa AgaLa cAlatAM jyAre mahAzalAkA pyAlo paNa eka hajAra yojana uMDo, jagatI ane vedikAvALo, sarasavothI sAkSIdANA dvArA bharAI jAya tyAre tenI pUrve A ja krame pratizalAkA-zalAkA ane chelle jeTaluM moTuM mApa thayuM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 haze teTalA mApavALo anavasthita paNa ema traNe pyAlA paNa pUrvathI ja bharAyelA haze. eTale A ja krame anavasthitanA sAkSIdANA vaDe ja zalAkA, zalAkAnA sAkSIdANA vaDe ja pratizalAkA, ane pratizalAkAnA sAkSIdANA vaDe ja mahAzalAkA bharAyelA karavA. ane jyAre mahAzalAkA bharAI jAya tyAre pUrvanA traNe bharelA ka2vA. pratizalAkA bharAi jAya tyAre zalAkA ane anavasthita bharelA karavA. ane zalAkA jyAre bharAI jAya tyAre teTalA moTA mApavALo anavasthita bharI levo. ema karatAM jyAre cAre pyAlA bharAI jAya tyAre koI eka moTI jagyAmAM A cAre pyAlAnA bharelA dANAo bhegA karI ThalavavA. ane tenI sAthe Aja sudhI vAraMvAra bharI bharIne ThalavAyelA prathamanA traNa pyAlAnA dvIpa-samudromAM nakhAyelA tamAma dANA vINI-vINIne pAchA lAvI A cAre pyAlAnA bhegA karelA dANA sAthe bhegA karavA. ema cAra pyAlAnA chellA bharelA dANA, ane traNa pyAlAnA vAraMvAra nakhAyelA dANA, A sarvano eka rAzi karavAthI je AMka Ave, temAM mAtra 1 dANo ocho karavAthI utkRSTa saMkhyAtuM thAya che. sarasavothI cAre pyAlAne bharavAnuM ane vAraMvAra ThalavavAnuM AvuM kAma koIe karyuM nathI ane koI karavAnuM paNa nathI. paraMtu utkRSTa saMkhyAtuM jaNAvavA mATe jJAnI maharSioe ApaNA mATe A eka mApa samajAvyuM che. A varNana anuyoga dvAra sUtramAM gAthA 317thI AgaLa Ave che. tathA tenA upara racAyelI pUjya haribhadrasUrijI ma. zrInI TIkAmAM, tathA pU. vinayavijayajI kRta lokaprakAzamAM che. ame A vistAra svopanna TIkAnA AdhAre samajAvyo che. A cAra pyAlAnI prarUpaNAmAM pU. jIvavijayajI ma. kRta TabAmAM svopajJa TIkA karatAM kaMIka judu che. te matAntara hoya tema lAge che te A pramANe - ahIM zalAkA bharAI jAya tyAre pUrve anavasthita bharI levo paNa Thalavavo nahIM, tathA pratizalAkA bharAI jAya tyAre tene upADatAM pahelAM zalAkA ane anavasthita A ja krame bharI levo. evuM samajAvavAmAM AvyuM che. jyAre pU. jIvavijayajI ma. kRta TabAmAM ema kathana che ke zalAkA pyAlo jyAre bharAI jAya tyAre anavasthita pyAlo je khAlI thayo tene Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 khAlI ja rAkhavo paNa bharavo nahIM ane zalAkAne upADI AgaLa AgaLanA dIpa-samudramAM ThalavI eka sAkSIdANo pratizalAkAmAM nAkhavo. tyArabAda zalAkA ThalavatAM jeTaluM moTuM mApa thayuM teTalA moTA mApavALo have anavasthita banAvavo - sarasavothI bharavo. ane AgaLa-AgaLanA dvIpa samudromAM ThalavI tenI yAdI tarIke bahArano 1 sAkSIdANo zalAkAmAM nAkhavo. evI ja rIte jyAre pratizalAkA bharAya tyAre temAM sAkSidANo nAkhavA mATe zalAkA pyAlo je ThalavAyo, te tathA anavasthita khAlI khAlI ja rAkhavo. bharI levo nahIM paraMtu bharAyelA pratizalAkAne ja upADI AgaLa AgaLanA dvIpa-samudramAM dANA nAkhavAthI Thalavavo. tenI yAdI tarIke eka dANo mahAzalAkAmAM nAkhavo. ane A pratizalAkA ThalavatAM je moTuM mApa thayuM tevaDo have anavasthita banAvI sarasavothI bharI AgaLa AgaLa ThalavI sAkSIdANA nAkhavAthI zalAkA bharavo. A pramANe A TabAmAM zalAkA ThalavAyA pachI anavasthita bharavo, ane pratizalAkA ThalavAyA pachI zalAkA - anavasthita bharavA ema kahela che. jyAre svopajJaTIkA AdimAM zalAkA ThalavatAM pahelAM anavasthita bharI levo. ane pratizalAkA bharatAM pahelAM zalAkA - anavasthita bharI levA. ema kahela che. tethI matAntara hoya ema lAge che. 7pA upara samajAvelI sarva hakikata graMthakArazrI gAthAmAM jaNAve che. khINe salAga taie, evaM paDhamehiM bIyayaM bharasu / tehiM tai tehia turiyaM jA kira kuDA cauro // 76 // paDhamatipalluddhariyA, dIvudahI pallacausarisavA ya / savvo vi egarAsI, rUvUNo paramasaMkhijjaM // 77 // (kSINe zalAkApalye tRtIye, evaM prathamairdvitIyakaM bharasva / taitRtIya taiza vaturtha yAtri ratvIra: (MAtA:) | 76 / prathamatripalyoddhRtA dvIpodadhayaH palyacatuSkasarSapAzca / sarvo'pi ekarAzi: rUponaH paramasaMkhyeyakam // 77 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zabdArtha ravIne = khAlI thaye chate, | tayaM = trIjA pyAlAne, sattAka = zalAkApyAlo, | tehiM = te trIjA pyAlA vaDe, tarUNa = trIjA pyAlAmAM, na = ane, parva = A pramANe, turiye = cothA pyAlAne, pahiM = prathama evA na = yAvata anavasthita pyAlAo vaDe, vIyartha = bIjA zalAkAne, tni = kharekhara, maraju = bharo, kuDA = atyanta bharelA, tedi = te zalAkA vaDe, | vaDara = cAre bharelA karavA. paddhati sturiyA = prathama traNa pyAlA vaDe vyApta evA, TIvudI = dvIpa ane samudro(mAM paDelA dANA), = ane, pannavasarisavI = cAre pyAlAnA dANA, savvo vi= sarve paNa, 9 rAsI = eka Dhagalo karatAM, vULo = eka dANo ocho karIe to, pataMrivarga = utkRSTa saMkhyAtuM thAya che. II77 gAthArtha - zalAkA pyAlo ThalavAye chate trIjA pyAlAmAM sAkSIdANo nAkhavo. ema prathama anavasthita pyAlAo vaDe bIjA zalAkAne bharo, te zalAkA vaDe trIjA pratizalAkAne bharo, ane trIjA pratizalAkA vaDe cothA mahAzalAkAne bharo. ema karatAM jayAre yAvat cAre pyAlA zikhA sahita saMpUrNa bharAya che tyAre 76 che prathamanA traNa pyAlAo dvArA dviIpa-samudromAM nakhAyelA dANA, ane A cAra pyAlAnA bharelA dANA, ema sarveno eka rAzi karatAM, temAMthI 1 dANo ocho karIe to utkRSTa saMkhyAtuM thAya che. 77 vivecana - joke A banne gAthAonuM vivecana pUrvanI 75mI gAthAmAM AvI ja gayuM che. to paNa eTalI spaSTatA jANavI ke vAraMvAra moTA moTA thatA jatA mApavALA anavasthita pyAlAnA ja sAkSIdANA dvArA zalAkA bharavo. ane anavasthitanA sAkSIdANA mAtra zalAkAmAM ja nAkhavA. tevI ja rIte jaMbUdvIpa jevaDA niyata mApavALA zalAkAnA ja sAkSIdANA pratizalAkAmAM nAkhavA. tathA zalAkAnA sAkSIdANA mAtra pratizalAkAmAM ja Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 nAkhavA. anyatra na nAkhavA. tevI ja rIte jaMbUdvIpa jevaDA niyata mApavALA pratizalAkAnA ja sAkSIdANA mahAzalAkAmAM nAkhavA. tathA pratizalAkAnA sAkSIdANA mAtra mahAzalAkAmAM ja nAkhavA. anyatra na nAkhavA. A pramANe prathama evA anavasthita pyAlAo vaDe bIjA zalAkA pyAlAne tame bharo, bIjA zalAkA pyAlA vaDe trIjA pratizalAkAne bharo, ane trIjA pratizalAkA vaDe cothA mahAzalAkAne bharo. tyArabAda ahIM sudhInA hIpa-samudramAM vAraMvAra prathamanA traNa pyAlAo dvArA nakhAyelA sarasavanA dANA tathA atyAre bharAyelA cAre pyAlAnA dANA, ema sarvano eka rAzi karatAM utkRSTa saMkhyAtA karatAM 1 dANo vadhAre thAya che. eTale jo te eka dANo ocho karIe to barAbara utkRSTa saMkhyAtuM AvI jAya che. A rIte benI saMkhyA e jaghanya saMkhyAtuM, ane cAra pyAlAnI prarUpaNA vaDe thayeluM A utkRSTa saMkhyAtuM, te bannenI vaccenuM thayeluM te tamAma madhyama saMkhyAnuM jANavuM. jaghanya ane utkRSTa saMkhyAtuM phakta eka ja prakAranuM hoya che. jyAre madhyama saMkhyAtuM saMkhyAtI rIte aneka prakAranuM hoya che. zAstromAM jyAM jyAM saMkhyAnuM kahevAmAM Ave tyAM tyAM sarvatra madhyama saMkhyAtuM samajavuM. svopajJa TIkAmAM kahyuM che ke "siddhAnta yatra vit saMthAtAM roti tatra sarvatrA madhya saMye dravyam " 76-77 . rUvajuaM tu parittA-saMkhaM lahu assa rAsi abbhAse / juttAsaMkhijaM lahu, AvaliA samaya parimANaM // 78 // (rUpayutaM tu parittAsaMkhyaM laghu, asya rAzerabhyAse / yuktAsaMravyeyakaM laghu, AvalikAsamayaparimANam // 78 // gui = ocho karelo dANo |liganmAte = rAzi abhyAsa umerIe to, karAye chate, = vaLI, nuttAsaMgis = yukta asaMkhyAtuM, paritAsaMvuM = paritta asaMkhyAtu, 6 = jaghanya thAya che, huM = jaghanya thAya che, sAniyA = AvalikAnA, maksa = A jaghanyano, samayafma=samayanA mApa samAna che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 gAthArtha - ocho karela dANI umeratAM jaghanya paritta asaMkhyAta thAya che. teno rAzi abhyAsa karatAM jaghanyayukta asaMkhyAta thAya che. je eka AvalikAnA samaya pramANa che I78 . vivecana - jaghanya, madhyama, ane utkRSTa ema traNa prakAranuM saMkhyAta samajAvIne have A gAthAthI kramaza: nava asaMkhyAta ane nava anaMta graMthakArazrI samajAve che. cAra pyAlAmAM bharelA dANA, ane Aja sudhI dvIpasamudromAM nAkhelA dANA, ema sarvano jo eka rAzi karavAmAM Ave ane temAMthI eka dANo ocho karavAmAM Ave to te utkRSTa saMkhyAtuM thAya che. have te utkRSTa saMkhyAtAmAM eka dANo nAkhavAmAM Ave to eTale ke ocho karelo A dANo ja ocho karavAmAM na Ave to cAra pyAlAnA dANA ane nAkhelA dANAno je eka rAzi che. te nava asaMkhyAtAmAMnuM prathama "jaghanya parita asaMkhyAta" thAya che, A prathama asaMkhyAtuM kahyuM. temAM eka-be-traNa-cArapAMca umerIe to madhyama parita asaMkhyAta nAmanuM bIjuM asaMkhyAtuM tyAM sudhI jANavuM ke jyAM sudhI utkRSTa parita asaMkhyAta nAmanuM trIjuM asaMkhyAta na Ave. trIjuM asaMkhyAta cothA asaMkhyAtamAMthI eka dANo ocho karIe tyAre Ave che. eTale cothA asaMkhyAtamAMthI be ke bethI vadhAre dANA ochA karIe tyAM sudhI bIjuM madhyama paritta asaMkhyAta jANavuM. ane cothA asaMkhyAtamAMthI eka dANo ocho karIe to trIjuM utkRSTa parita asaMkhyAta jANavuM. prazna - paraMtu prathama parita asaMkhyAtamAMthI cothuM jaghanyayukta asaMkhyAta kevI rIte thAya che ? te to samajAvyuM ja nathI. to tenA vinA temAMthI dANA ochA karavAthI bIjuM-trIjuM asaMkhyAtuM thAya che. te varNana kevI rIte samajAya ? uttara - have cothuM jaghanyayukta asaMkhyAta samajAvIe chIe te A pramANe che. je jaghanya paritta asaMkhyAta nAmanuM prathama asaMkhyAta che. teno rAzi abhyAsa karavAthI cothuM jaghanyayukta asaMkhyAta thAya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 prazna vakhata na sAMbhaLelo A zabda che. teno artha barAbara samajAvo. - "rAzi abhyAsa" eTale zuM ? gaNitazAstramAM koI uttara - koIpaNa vivakSita eka rAzi-AMka laIe, te AMkane teTalI ja vAra kAgaLa upara lakhIe, ane pachI paraspara guNIe, guNAkAra karatAM je javAba Ave te rAzi abhyAsa kahevAya che. jemake traNano AMka laIe. tene traNa vAra lakhIne guNIe 34343 = 27 A traNano rAzi abhyAsa kahevAya che, evI ja rIte 4x4x4x4=256 A cArano rAzi abhyAsa kahevAya che. tathA paxpaxpaxpax5=3125 A pAMcano rAziabhyAsa kahevAya che. sArAMza ke pAMcane pAMca vaDe cAravAra guNatAM je Ave te pAMcano rAziabhyAsa. cha ne cha vaDe pAMcavAra guNatAM je Ave te cha no rAzi abhyAsa. sAtane sAta vaDe cha vAra guNatAM je Ave te sAtano rAziabhyAsa. A pramANe jadhanya paritta asaMkhyAta nAmanA prathama asaMkhyAtamAM je rAzi AvI che. ( dhAro ke asatkalpanAe eka lAkha ). tene te rAzi vaDe tenAthI eka vAra nyUna rIte guNatAM (eTale ke asalpanAe eka lAkhane eka lAkha vaDe 99999 vAra guNatAM) je rAzi thAya te jadhanyayukta asaMkhyAta kahevAya che. eka AlikAmAM ATalA samayo thAya che. prazna-AvalikA eTale keTalo kALa? ke jemAM ATalA samayo thAya che. uttara 48 mInITa eTale be ghaDInuM 1 muhUrta kahevAya che. te 1 muhUrtamAM 1,67,77,216 AvalikA thAya che. eTale ke 48 mInITa jeTalA kALane 1, 67, 77, 216 vaDe bhAgatAM je bhAgAkAra-uttara Ave tene 1 AvalikA kahevAya. tevI 1 AvalikAmAM cAra pyAlAnA sarasavo ane sarva dvIpa-samudromAM nAkhelA sarasavono eka rAzi karI teno rAzi abhyAsa karavAthI je AMka Ave teTalA samayo thAya che. have vicAro ke samaya keTalo sUkSma che? tethI jJAnI maharSi puruSoe AMkhanA eka palakArAmAM asaMkhyAta samayo je kahyA che te sarvathA saMpUrNa satya ane yathArtha ja che. A pramANe A gAthAmAM 1-2-3-4 asaMkhyAtAM samajAvyAM che. bAkInAM zeSa asaMkhyAtAM tathA 9 anaMtAM have pachInI gAthAmAM graMthakArazrI samajAve che. // 78 || 3-4/17 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 biticaupaMcamaguNaNe kamA sagAsaMkha paDhamacausattA / NaMtA te rUvajuA, majjhA rUvUNa guru pacchA // 79 // (dvitricatuHpaJcamaguNaNe kramAtsaptamAsaMkhyAtaM prathamacaturthasaptamAH / anantAste rUpayutA madhyamA rUponA guravaH pAzcAtyAH // 79 // zabdArtha vitivarDapaMmapuNane = bIjIvAra, baMtA = anaMtAM thAya che, trIjIvAra, cothIvAra ane pAMcamIvAra te = te traNe anaMtAmAM, rAzi abhyAsa karAve chad, gukA = eka dANo umeratAM niphphA = te te madhyama thAya che. mA= anukrame, rUkU = ane eka dANo ocho sa'IIsaMa = sAtamuM asaMkhyAtuM, | karatAM, paDhama varasattA = paheluM-cothuM ane guru = utkRSTa sAtamuM ema traNa, pachI = pAchaLanAM thAya che. gAthArtha - bIjIvAra, trIjIvAra, cothIvAra, ane pAMcamIvAra rAziabhyAsa karAve chate anukrame sAtamuM asaMkhyAtuM, tathA paheluM, cothuM, ane sAtamuM asaMtuM thAya che temAM eka dANo umeratAM te te madhyama thAya che. ane eka dANo ocho karatAM pAchaLanAM utkRSTa thAya che. I79 vivecana - have A gAthAmAM asaMkhyAta ane anaMtAnA bhedonuM svarUpa samajAve che. jo ke asaMkhyAtanA ane anaMtanA ema bannenA nava nava bhedo che. to paNa pahelA-cothA-ane sAtamA ema traNa asaMkhyAtAnuM ane e ja traNa anaMtAnuM mApa batAve che. kAraNa ke A traNa-traNanuM je je mApa jaNAve, temAM ekAda-be umeravAthI AgaLanA madhyamanA bhedo thAya che. eTale bIju-pAMcamuM ane AThamuM asaMkhyAtuM ane anaMtuM thAya che. tathA eka ocho karavAthI pAchaLanA utkRSTa thAya che. eTale utkRSTa saMkhyAtuM trIjuM-chaThTha-navamuM asaMkhyAtuM ane trIjuM-chaThuM-anaMtuM thAya che. teno krama A pramANe che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 1. jaghanya parita asaMkhyAta 0 | 1. jaghanya paritta anaMta 0 2. madhyama paritta asaMkhyAta ! 2. madhyama paritta anaMta 3. utkRSTa paritta asaMkhyAta { 3. utkRSTa paritta anaMta 4. jaghanya yukta asaMkhyAta 0| 4. jaghanya yukta anaMta 0 5. madhyama yukta asaMkhyAta . | 5. madhyama yukta anaMta 6. utkRSTa yukta asaMkhyAta | 1. utkRSTa yukta anaMta 7. jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta0 7. jaghanya anaMta anaMta 0 8. madhyama asaMkhyAta asaMkhyAta | 8. madhyama anaMta anaMta 9. utkRSTa asaMkhyAta asaMkhyAta | 9. utkRSTa anaMta anaMta cAra pyAlAnA dANA ane nAkhelA dANA bhegA karavAthI je rAzi thAya che. te prathama jaghanya paritta asaMkhyAta kahevAya che. teno ekavAra rAziabhyAsa karavAthI cothuM jaghanyayukta asaMkhyAta thAya che. have cothA yukta asaMkhyAtamAM je AMka Avyo, teno pharIthI bIjIvAra rAziabhyAsa karavAthI ( eTale ja.yu.e. mAM je AMka hoya te AMkane te AMka vaDe tenAthI 1 nyUna vAra guNavAthI) sAtamuM jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta Ave che. sAtamA jaghanya asaMkhyAta-asaMkhyAtamAM je AMka Avyo te AMkano trIjIvAra rAziabhyAsa karavAthI paheluM jaghanya paritta anaMtuM thAya che. te jaghanya paritta anaMtAmAM je AMka Avyo teno cothIvAra rAziabhyAsa karavAthI cothuM jaghanyayukta asaMtuM thAya che. ane pharIthI te cothA jaghanyayukta anaMtAno pAMcamIvAra rAziabhyAsa karavAthI sAtamuM jaghanya anaMtAnaMta Ave che. A pramANe bIjIvAra, trIjIvAra, cothIvAra, ane pAMcamIvAra rAziabhyAsa karavAthI anukrame sAtamuM asaMkhyAta, tathA prathama-caturtha ane saptama anaMtuM Ave che. uparanA citramAM 0 AvA zUnya cihna dvArA A bhedo jaNAvAyA che. A pramANe 1-4-7 naMbaranuM asaMkhyAta je AvyuM ane 1-4-7 naMbaranuM anaMta je AvyuM. temAM eka-be-traNa-cAra ItyAdi umero to tenI pachInAM madhyama asaMkhyAta ane madhyama anaMtA. (eTale 2-5-8 naMbaranAM) Ave che. ane jo eka ochuM karavAmAM Ave to pAchaLanAM eTale ke utkRSTa saMkhyAta tathA 3-6-9 naMbaranAM asaMkhyAta ane 3-6 naMbaranAM anaMta Ave che. chelluM navamuM utkRSTa anaMtAnaMta koI rIte AvatuM nathI. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60 1 jaghanya saMkhyAta - benI saMkhyA te sauthI nAnI che. mATe jaghanya saMkhyAta. 2 madhyama saMkhyAta - traNa-cArathI prAraMbhI utkRSTa saMkhyAta na thAya tyAM sudhI. 3 utkRSTa saMkhyAta - cAra pyAlAnA krame bharAyelA dANA, ane hIpa samudromAM nAkhelA dANA bhegA karatAM je thAya temAM 1 dANo ocho. 4. jaghanya paritta asaMkhyAta - cAra pyAlAnA uparokta krame bharelA dANA ane nAkhelA dANA bhegA karavAthI je rAzi thAya te. 5 madhyama paritta asaM. - ja.pa.esa.mAM 1-2-3 ItyAdi umeratAM jyAM sudhI utkRSTa paritta asaMkhyAta na Ave tyAM sudhI. 6, utkRSTa parita asaM. - jaghanya. 5. asaM. no ekavAra rAzi abhyAsa na karavAthI je AMka Ave temAMthI 1 ochuM. 7 jaghanya yukta asaM. - jaghanya pa. asaM. no ekavAra rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave te. 8. madhyama yukta asaM. - ja.pa.esa. no ekavAra rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave temAM 1-2-3 ItyAdi umeratAM u.yu.esa. na Ave tyAM sudhI. 9 utkRSTa yukta asaM. * ja.yu. asaM. nAmanA cothA asaMkhyAtAno rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave temAM ekarUpa ochuM. 10 jaghanya asaM. asaM. - ja.yu.asaM. nAmanA cothA asaMkhyAtAno rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave te. 11. madhyama asaM. asaM. - ja.asaM.asaM. mAM 1-2-3 ItyAdi umeratAM utkRSTa asaMkhyAta asaMkhyAta na Ave tyAM sudhI. 12. utkRSTa asaM. asaM. - ja.asaM.asaM. no rAziabhyAsa karavAthI je ja.paritta. anaMta Ave temAM ekarUpa ochuM. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 13 jaghanya paritta anaMta - ja.asaM.asaM. no rAziabhyAsa karavAthI je Ave te. 14 madhyama parita anaMta - ja.paritta anaMtamAM 1-2-3 umeratAM yAvat u.pa. anaMta na Ave tyAM sudhI. 15 utkRSTa paritta anaMta - ja.5.anaMtAno rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave temAM ekarUpa ochuM. 16. jaghanya yukta anaMta - ja. paritta.anaMtano rAzi abhyAsa karavAthI je Ave te. 17 madhyama yukta anaMta - ja.yukta anaMtamAM 1-2-3 ItyAdi umeratAM u.yukta anaMta na Ave tyAM sudhI. 18. utkRSTa yukta anaMta - ja.yukta anaMtano rAziabhyAsa karavAthI je AMka Ave temAM ekarUpa ochuM. 19 jaghanya anaMta anaMta - ja.yu.anaMtano rAziabhyAsa karavAthI je Ave te. 20. madhyama anaMta anaMta - ja.yu.anaMtamAM 1-2-3 ItyAdi umeratAM sarve paNa ahIM ja samAya. 21. utkRSTa anaMtAnaMta - koIpaNa guNAkAro ke rAziabhyAsa karavA chatAM utkRSTa anaMtAnaMta thatuM nathI. anuyoga dvAra sUtramAM gAthA 317 pachI saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtanuM varNana che tyAM ja kahyuM che ke "parva 3oya satAvaMtayaM sthi" A pramANe A 21 bhedo anuyoga dvAra sUtra pramANe graMthakAre samajAvyA. have bIjA keTalAka AcAryo kaMIka judI rIte mAne che. tathA temanA mate chelluM utkRSTa anaMtAnaMtuM paNa thAya che. te have pachInI gAthAmAM samajAvAya che ! 79 che Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ', iya suttuttaM anne vaggiamikkasi cautthayamasaMkhaM / hoi asaMkhAsaMkhaM lahu rUvajuyaM tu taM majjhaM // 80 ( iti sUtroktamanye vargitamekavAraM caturthakamasaMkhyam ! bhavatyasaMkhyAtAsaMkhyAtakaM laghu, rUpayutaM tu tad madhyam // 80 // zabdArtha|hor hoya che, zya A pramANe, sunnutta = sUtrokta, ane = anya AcAryo, afggaamikkasi = 262 - - = asaMkhAsaMkhaM ekavAra varga karAye chate, tu tvatthayamasaMa=cothu asaMkhyAtuM, te mAM gAthArtha A pramANe anuyoga dvAra sUtramAM kahyA mujaba ame samajAvyuM che. paraMtu anya AcAryo cothA jaghanya yukta asaMkhyAtAno ekavAra varga karavA mAtrathI jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta thAya che ema kahe che. temAM ekarUpa yukta karatAM te ja madhyama thAya che. ||80 || vivecana - saMkhyAta asaMkhyAta ane anaMtanA svarUpamAM bIjA keTalAka AcAryo kaMIka juduM mAne che. te mata jaNAvatAM pahelAM graMthakArazrI kahe che ke meM sUtrane anusAre A svarUpa kahyuM che. anuyoga dvAra sUtrane lakSyamAM rAkhIne tene anusAre kahyuM che. bIjA keTalAka AcAryo kaMIka judu kahe che te A pramANe lahu jaghanya, rUvajuyaM eka yukta, = = = vaLI, asaMkhyAta asaMkhyAta, = te bIjA anya AcAryonA mate paNa saMkhyAtAnA traNa bheda ane asaMkhyAtAnA prathamanA paritta asaMkhyAtAnA traNa bheda tathA jaghanyayukta asaMkhyAta ema kula sAta bheda sudhI svarUpa samAna ja che. temAM koI vivAda nathI. paraMtu jaghanya yukta asaMkhyAta pachI taphAvata che. te taphAvata dhyAnathI jANavA jevo che. te madhyama thAya che. jaghanyayukta asaMkhyAtano rAzi abhyAsa karavAthI (eTale ja.yu.asaM. nI rAzine te ja rAzi vaDe tenAthI ekavAra nyUna evA teTalIvAra Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNavAthI) jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta thAya che. ema sUtroktane anusAre kahyuM hatuM. paraMtu anya AcAryonuM kahevuM che ke jaghanyayukta asaMkhyAtAno varga mAtra karIe (eTale ke z2a.yu.asaM. nI je rAzi che te rAzine te ja rAzi vaDe phakta ekaja vAra guNIe) eTale, sAtamuM jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta thAya che. prathama vidhAnamAM teTalI vAra guNavAnA kahyA. ane bIjA vidhAnamAM phakta ekavAra guNavAnA kahyA e ghaNo moTo taphAvata che. A bAbatamAM tattva kevalI bhagavAna jANe. jaghanyayukta asaMkhyAtamAM 1-23-4 umerIe to madhyama yukta asaMkhyAta thAya te yAvat jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAtamAM be ochA hoya tyAM sudhI jANavuM. ane ekavAra guNavAthI je jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta thayuM temAM ekarUpa ochuM karavAthI pAchaLanuM utkRSTa eTale utkRSTa yukta asaMkhyAta thAya che ema jANavuM. A pramANe jadhanya samajAvavAmAM Avaze. ane jaghanyamAMthI eka ochuM karo eTale pAchaLanuM utkRSTa, ane 1-2-3-4 umero to AgaLanuM madhyama thAya che. te vidhi to sUtroktanI jema samAna ja che. ahIM jadhanyayukta asaMkhyAtano ekavAra guNAkAra karavAthI jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta AvyuM. A mAnyatA taphAvatavALI che. te samajAvI have tenA pachInA bhedo samajAve che. 80 rUvUNamAimaM guru, tivaggiuM tatthime dasakkheve / logAgAsapaesA, dhammAdhammegajiadesA // 81 // (rUponamAdimaM guru, trirvargayitvA tatremAn daza kSipasva / lokAkAzapradezA dharmAdharmaikajIvapradezAH // 81 // qi=eka rUpa ochu karIe to, AimaM guru 263 = tatya = zabdArtha tivaggiuM = traNavAra varga karavAthI, temAM, kkheve paheluM (pAchaLanuM) utkRSTa thAya che. | |me vaza = A 10 vastuo, = tame nAkho, toITIHCA = lokAkAzanA pradezo, dhamAdhammejiadesA = dharmAstikAya, adharmAstikAya, ane eka jIvanA pradezo. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 gAthArtha - ekarUpa ochuM karavAthI pAchaLanuM utkRSTa thAya che. tathA teno traNavAra varga karIne have kahevAtI 10 vastuo temAM nAkho, eka lokAkAzanA pradezo, tathA dharma-adharma ane eka jIvanA pradezo. 181 ThiibaMdhajjhavasAyA, aNubhAgA jogaccheapalibhAgA / duNha ya samANa samayA, pattea nigoae khivasu // 82 // (sthitibaMdhAdhyavasAyA anubhAgA yogacchedapalibhAgAH / dvayozca samayossamayA: pratyekA nigodAH kSipasva // 82 // zabdArthaviMdhavAyA = sthitibaMdhanA tuTTa = ane be, adhyavasAyasthAno, | samAna = kALanA, [mA = rasabaMdhanA samaya = samayo, adhyavasAyasthAno, | para = pratyeka jIvo, no chedratimA = yoganA | nikA = sAdhAraNa zarIro, avibhAga palicchedo, vivasu = tame nAkho. gAthArtha - sthitibaMdhanA adhyavasAya sthAno, rasabaMdhanA adhyavasAya sthAno, yoganA avibhAga palicchedo, be kALanA samayo, pratyeka jIvo tathA sAdhAraNanAM zarIro ema kula 10 vastu nAkho. 82 / vivecana - 81-82 ema banne gAthAnuM vivecana saMbaMdha hovAthI sAthe lakhAya che. jaghanyayukta asaMkhyAtano phakta ekavAra varga karavAthI ja sAtamuM jaghanya asaMkhyAta-asaMkhyAta Ave che. temAMthI ekarUpa ochuM karIe to AvuM = tenI AgaLa gayeluM eTale pAchaLanuM chaThThuM utkRSTa thAya che. arthAt utkRSTa yukta asaMkhyAta thAya che. ema AgaLa paNa sarva ThekANe jANavuM. umeravAthI AgaLanuM madhyama thAya ane eka ochuM karavAthI pAchaLanuM utkRSTa thAya. te bAbata sarvatra samAna che. mATe svayaM sarvatra jANI levI. have sAtamA jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAtamAMthI prathama anaMtu (arthAt jaghanya paritta anaMta) kema bane ? te samajAve che ? Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAtamAM je rAzi thaI. teno traNavAra varga karavo. jema ke 4 no AMka che. eno prathama varga 484 = 16 thAya, teno bIjo varga 168162pa6 thAya, teno trIjo varga 25642pa665536 thAya. dhAro ke ja.asaM.asaM.mAM 4 nI rAzi hoya to teno traNavAra varga karavAthI 6papa36 thAya. tema sAcI je rAzi temAM hoya teno traNavAra varga karavo. tyArabAda have kahevAtI 10 vastuonI saMkhyA temAM umeravI. te 10 vastuo A pramANe (1) lokAkAzanA pradezo. (2) dharmAstikAyanA pradezo. (3) adharmAstikAyanA pradezo. (4) eka jIvanA Atmapradezo. (5) sthitibaMdhamAM hetubhUta kASAyika adhyavasAya sthAno. (6) rasabaMdhamAM hetubhUta vezyA sahakRta kaSAyajanya adhyavasAya sthAno. (7) karaNavIrya rUpa yoganA avibhAga palicchedo. (8) utsarpiNI avasarpiNI ema be kALanA samayo. (9) pRthvIkAyAdi sarve pratyeka zarIravALA jIvo. (10) sAdhAraNa vanaspati kAyanAM mAtra zarIro. (jIvo nahIM). A daza vastuo umeryA pachI zuM karavAnuM ? te have pachInI gAthAmAM Ave che. ahIM cauda rAja loka pramANa je AkAza te lokAkAza. tenA AkAzapradezo, dharmAstikAyanA pradezo, adharmAstikAyanA pradezo, ane 1 jIvanA Atmapradezo A cAre asaMkhyAta-asaMkhyAta che. mAMhomAMhe cAre samAna saMkhyAvALA che. te cArenI saMkhyA umero. tathA sthitibaMdhamAM hetubhUta adhyavasAya sthAno te paNa asaMkhyAta lokAkAza pradeza pramANa che. jJAnAvaraNIyAdi karmonI jaghanya sthiti aMtarmuhUrnAdithI prAraMbhI pota-potAnA utkRSTa sthitibaMdha sudhInAM pratisamayavAra je sthAno te sthitisthAno, temAMnA ekeka sthitisthAnamAM asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa adhyavasAya sthAno hoya che. A ja pramANe mohanIyAdi karmomAM paNa jANavuM. te AThe mUlakarmo ane 120 uttarabhedonA jaghanyathI utkRSTa sudhInA sthitibaMdhanA sarva sthAnomAM Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 AvatA adhyavasAya sthAnono AMka umeravo. tathA rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAno umeravAM. te sthitibaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAnomAMnA ekeka adhyavasAya sthAnamAM bhinna-bhinna vezyAnA kAraNe A rasabaMdhanA hetubhUta adhyavasAya sthAno asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa hoya che. te sarve umeravA. tyArabAda mana-vacana ane kAyAnA AlaMbane AtmapradezomAM halana-calanAdi sarva kriyAomAM vaparAtuM je vIrya te karaNavIrya. ekeka AtmapradezamAM je je karaNavIrya che. tenA kevalI paramAtmAnI jJAnAtmakabuddhithI chedatAM na chedAya evA sUkSma je aMzo karIe te yoganA avibhAga paliccheda kahevAya che. te AtmAnA eka eka pradezamAM asaMkhyAta-asaMkhyAta hoya che. te umero. tyArabAda cha ArAnI utsarpiNI ane cha ArAnI avasarpiNI ema banne kALanA bAre. ArAnA samayonI saMkhyA umero. tathA pRthvIkAya-aSkAya. teukAya-vAukAya. pratyeka vanaspatikAya, vikasendriya, ane cAre gatinA paMcendriya ema (sAdhAraNa vanaspatikAya sivAyanA) sarva saMsArI jIvonI saMkhyA umero. tathA sAdhAraNa vanaspatikAya sUkSma tathA bAdara ema banne prakAranI nigodanA jIvonAM zarIro mAtra umero. A pramANe 10 vastunI saMkhyA umero. tyArabAda zuM karavuM ? te kahe che. 52 / puNa taMmi tivaggiae, parittaNaMta lahu tassa rAsINaM / abbhAse lahu juttANaMtaM abhavvajiamANaM // 83 // (punastasmin trirvergite parittAnantaM laghu tasya rAzInAm / abhyAse laghu yuktAnaMtaM abhavyajIvamAnam // 83 // zabdArtha pukha = pharIthI paNa, rANILuM mAre = rAzi abhyAsa mi = te AMkano, karIe tyAre, tithi-traNavAra varga karAye chate, hugurAgata = jaghanyayukta paritAbaMta taduM = jaghanya paritta anaMta thAya che, anaMta thAya che. | madhvanigamA = abhavya jIvonuM tasa = teno, te mApa jANavuM. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 gAthArtha - pharIthI paNa teno traNavAra varga karIe tyAre jaghanya paritta anaMta thAya che. teno rAzi abhyAsa karIe to jaghanyayukta anaMta thAya che. teTalA abhavyajIvo che. ema tenuM mApa jANavuM. 583 ll vivecana-jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAta nAmanA sAtamA asaMkhyAtAno traNavAra varga karIne temAM pUrve kahelI 10 vastuonI saMkhyA umerIne tyArabAda pharIthI paNa evI ja rIte traNavAra varga karavo. sArAMza ke 10 vastuo umeratAM pahelAM paNa traNavAra varga karavAno ane 10 vastuo umeryA pachI paNa traNavAra varga karavAno. ema karavAthI je AMka thAya te jaghanya paritta anaMtu e nAmanuM prathama anaMtuM thAya che. A prathama anaMtAno rAzi abhyAsa karIe to (eTale ke ja.5. anaMtAnI rAzine te ja rAzi vaDe eka nyUna teTalIvAra guNIe to) jaghanyayukta anaMtu eTale cothu anaMtuM thAya che. A cothA anaMtAno jeTalo AMka thayo teTalA abhavyajIvo A saMsAramAM che. ema jANavuM. abhavyajIvonuM mApa A cothA anaMte che. have cothA anaMtAmAMthI sAtamuM jaghanya anaMta anaMta vagere kem thAya ? te AgaLa gAthAmAM samajAve che. I83 . tavvagge puNa jAyai, tANaMtaM lahu taM ca tikkhutto / vaggasu tahavi na taM hoi, NaMta kheve khivasu cha ime // 84 // (tadvarge punarjAyate'nantAnantaM laghu tacca triH / vargayasva tathApi na tad bhavati, anantakSepakAn kSipasva SaDimAn // 84 // tavyo = teno varga karIe tyAre, tava = to paNa, pukha = vaLI, taM hoDa = te utkRSTAnaMtAnaMta gAya = thAya che, thatuM nathI mATe, baMtAnaMta naMda=jaghanya anaMtAnaMta, | vidve = anaMtanI saMkhyAvALA taM ca = teno vaLI, nAkhavA yogya, tivarapura = traNavAra, viSNu = umero, vANuM = tame varga kare, che = A cha vastuo. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra68 gAthArtha - teno varga karavAthI jaghanya anaMtAnaMta thAya che. teno traNavAra varga karIe to paNa utkRSTAnaMtAnaMta AvatuM nathI. mATe have kahevAtI anaMtanI saMkhyAvALI cha vastuo temAM umero. 184o vivecana - jaghanyayukta anaMta nAmanA cothA anaMtAno phakta eka ja vAra varga karIe to jadhanya anaMtAnaMta nAmanuM sAtamuM anaMtuM Ave che. tyArabAda te sAtamA jaghanya anaMtAnaMtano traNavAra varga karo to paNa navamuM (chelluM) utkRSTa anaMtAnaMta thatuM nathI. tethI traNavAra varga karAyelA te AMkamAM anaMta-anaMtanI saMkhyAvALI, prakSepane yogya evI have kahevAtI cha vastuo temAM nAkho. te vastuo have jaNAve che. 84 II siddhA nigoajIvA, vaNassaI kAla puggalA ceva / / savvamaloganahaM puNa, tivaggiuM kevaladugaMmi // 85 // khitte NaMtANaMtaM, havai jiTuM tu vavaharai majhaM / iya suhamatthaviAro, lihio deviMdasUrIhiM // 86 // (siddhA nigodajIvA vanaspatayaH kAlaH pudgalAzcaiva / sarvamatonama: pustrivayitvA vinaMdi 85 II) (kSipte'naMtAnaMtaM bhavati, jyeSThaM tu vyavaharati madhyam / rUti sUkSmArthavicAro sivito revendrabhUmiH 86 II) zabdArtha siddhA = siddhanA jIvo, puna = vaLI, nizanIvA = nigodanA jIvo, | tivarDa = traNavAra varga karIne, vaNaspar = vanaspatikAya jIvo, vidurgAni=kevaladika(nA paryAyo), = traNe kALanA samayo, vire = nAkhe chad, puchAtA = sarva pudgalo, baMtAta tadu = jaghanya anaMtAnaMta, savuM = saMpUrNa, varU = thAya che, to nahiM alokAkAzanA pradezo, | fkaThuM = utkRSTa, Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 vavadara tuM = paraMtu vyavahAra | susthivirAro = sUkSma arthanA thAya che, vicAravALo, ma = madhyamano ja, nidio = lakhyo, za = A pramANe, vijUrIrdi = devendrasUrijIe. gAthArtha - siddhanA jIvo, nigodanA jIvo, vanaspatikAyanA jIvo, traNe kALanA samayo, sarva pudgalo, sarva alokAkAzanA pradezo, ema che vastuo umeryA pachI pharIthI traNavAra varga karAya chate kevalaDhikanA paryAyo nakhAye chate utkRSTa anaMtAnaMta thAya che. paraMtu vyavahAra mAdhyamano ja hoya che. A pramANe sUkSma arthanA vicArovALo A cotho karmagraMtha devendrasUrijIe lakhyo che. 185-86 / vivecana - jaghanya anaMtAnaMta nAmanA sAtamA anaMtAno traNavAra varga karIe tyArabAda temAM anaMtanI saMkhyAvALI have kahevAtI 6 vastuo nAkhIe. (1) siddhanA jIvono AMka, nAza karyA che sarva karmo jeoe te siddha paramAtmA, te anAdikALathI muktigamana cAlu hovAthI anaMta che. saMsAramAM rahelA abhavya jIvo karatAM je anaMtaguNA che. te sarva siddhanI rAzi umero. (2) nigodanA jIvo. sUkSama-bAdara ema banne prakAranA je sAdhAraNa vanaspatikAya, temAM rahelA sarva jIvonI rAzi umero. (3) vanaspatikAyanA jIvo, ahIM pratyeka vanaspatikAya tathA sUkSmabAdara sAdhAraNa vanaspatikAya ema tamAma prakAranA vanaspatikAya levA. temAM rahelA jIvonI saMkhyA umeravI. ahIM eka prazna thAya ke nigodanA jIvo be naMbaranI vastumAM paNa kahyA. ane A traNa naMbaranI vastumAM paNa kahyA. ema be vAra kema ? to teno uttara e che ke ApaNe utkRSTAnaMtAnaMta jANavuM che. temAM ATalI moTI saMkhyA be vAra umerAya to paNa zuM vAMdho che? arthAt ISTasaMkhyA A mApe ja thAya che. mATe be vAra kahI che. nA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 (4) sarvakALanA samayo - jeTalo bhUtakALa gayo, ane jeTalo bhAvikAla che. te sarvakALanI anaMtAnaMta utsarpiNI ane avasarpiNInA samayo umeravA. (5) sarva pudgala paramANuo - karmagraMtha pAMcamAmAM kahevAze tevI ATha grAhya ane ATha agrAhya vargaNAonA, tathA kammapayaDamAM kahelI dhuvAcitta Adi aneka vargaNAonA je je pugalaskaMdho che. te tamAma skaMdhonA paramANuonI saMkhyA umero. (6) sarva AkAzanA pradezo - jo ke ahIM mUlagAthAmAM matonaE= kahIne alokAkAzanA ja pradezo kahyA che to paNa A alokAkAzanuM vidhAna upalakSaNa svarUpa hovAthI lokAkAza ane alokAkAza ema bannenA pradezonI saMkhyA umero. sarva saMmatamatonamoDasto matyupattakSAtvIta sarvoDa toLAto praveza ziH | (juo svapajJaTIkA). A cha vastuonI saMkhyA umeryA pachI pharIthI traNavAra varga karo. (to paNa utkRSTAnaMtAnaMta haju thatuM nathI. mATe) tyArabAda kevalajJAna ane kevaladarzananA paryAyo jyAre umerIe tyAre utkRSTAnaMtAnaMta Ave che. sarvadravyo, sarvakSetro, traNe kALa, ane sarva dravyonA sarva kALa AzrayI thatA sarva bhAvo (paryAyo) kevalajJAna vaDe joI zakAya che. te zeyaparyAyo anaMtAnaMta hovAthI kevalajJAnanA jJAnaparyAyo paNa anaMtAnaMta kahevAya che. evI ja rIte kevaladarzanathI dazyaparyAyo anaMtAnaMta hovAthI kevaladarzananA paNa paryAyo anaMtAnaMta kahevAya che. te sarva umeratAM utkRSTAnaMtAnaMta nAmanuM jayeSTha anaMtu eTale navamuM asaMtuM thAya che. paraMtu saMsAramAM sadA madhyama anaMtAnaMtano ja vyavahAra thAya che. saMsAravartI samasta anaMta saMkhyAvALI vastuo AThamA anaMte ja che. navamA anaMtAthI mapAya evI ekapaNa vastu nathI. A kAraNathI ja sUtramAM navamuM asaMtuM nathI ema ja kahyuM che. vaLI sUtrakArano Azaya ema paNa che ke traNavAra varga - cha vastuono prakSepa. punaH traNavAra varga. tyArabAda kevaladdhikanA paryAyo nAkhIe to paNa prameyanA abhAve utkRSTa anaMtAnaMta thatuM nathI ema samajIne ja anuyoga dvArAdi sUtromAM navamA anaMtAno niSedha karyo che. mAtra aSTavidha anaMta ja kahela che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe saMkhyA - asaMkhyAta ane anaMtAnuM svarUpa samajAvyuM. tethI "mica jiLa nigamana" ItyAdi gAthAomAM kahelAM dvArA samApta thayAM. A pramANe mandamativALA jIvothI agamya evA sUkSma artho jemAM bharelA che evo A 86 gAthA hovAthI "SaDazIti" nAmano cotho karmagraMtha samApta thayo. zrI tapagacchAdhirAja evA tapasvI zrI jagacaMdrasurijInA ziSya zrI devendrasurijIe A karmagraMtha banAvyo. te kammapaDi ane paMcasaMgrahAdi mahAgraMthomAMthI joIne saMkSeparUpe racyo che. samApto'yaM SaDazItinAmA caturthakarmagranthaH "paDazIti" nAmanA cothA karmagraMthanI mULagAthAo, tathA te sarve gAthAonI saMskRta chAyA, zabdArtha gAthArtha, tathA jarUrI jarUrI yogya vivecana paNa samApta thayuM. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDazIti nAmanA cothA karmagranthanI praznottarI svarUpe samAlocanA prazna-1 A karmagranthanuM nAma zuM ? AvuM nAma zA mATe ? A granthanA kartA koNa ? teozrInA gurujInuM nAma zuM ? uttara - A karmagranthanuM nAma "SaDazIti" che. chayAsI gAthAo hovAthI SaDazIti nAma rAkhela che. A granthanA kartA pU. AcArya zrI devendrasUrIzvarajI che. teozrInA gurujInuM nAma pU. zrI jagacaMdrasUrijI che. prazna-2 cauda jIvasthAnako kyAM kayAM? tenA upara keTalAM dvArA kahevAze? uttara - sUkSma-bAdara ekendriya 2, vikalendriya 3, asaMjJI-saMjJI paMcendriya 2, ema kula sAta aparyAptA ane sAta paryApta maLI 14 jIva sthAnaka che. te cauda jIvasthAnaka upara (1) guNasthAnaka, (2) yoga, (3) upayoga, (4) vezyA, (5) baMdha, (6) udaya, (7) udIraNA ane (8) sattA ema kula 8 dvArA kahevAze. prazna-3 sUkSma paryApta ekendriya, beIndriya aparyApta, asaMzI aparyApta, ane saMjJI aparyApta A cAra jIvabhedamAM ATha dvArA samajAvo.22 uttara - nAma | guNa0| yoga |upayoga | vezyA | baMdha | udaya udIraNA | sattA sU. 5. eke. | 1 | 1 | 3 | 3 | 78 | 8 | 78 bei. aparyApta 1/2 | ra/3 | 3 | 3 | 8 8 | 78 asaM. aparyApta 1/2 | ra3| 3 | 3 | 78 saMli aparyA) |12/43/45 8 | 6 | 7/8 | 8 | 7/8 78 | 8 prazna-4 sAsvAdana guNasthAnaka, audArika kAyayoga, asatyAmRSA vacanayoga, avadhidarzana ane tejalezyA keTalA keTalA jIvasthAnakomAM hoya? Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 uttara - (1) sAsvAdana guNasthAnaka sUkSma aparyAptA ekendriya vinA zeSa cha aparyAptA ane saMjJI paMcendriya paryAptA ema 7 jIvabhedamAM hoya che. 3 (2) audArika kAyayoga granthakAranA mate sAte paryAptA jIvabhedamAM hoya che. ane matAntare zarIra paryAptie paryAptA ane zeSa paryAptie aparyAptAne audArika kAyayoga mAnatAM kula 14 jIvabhedamAM hoya che. (3) asatyAmRSA vacanayoga pAMca paryAptA trasakAyanA bhedamAM hoya che. (4) avadhidarzana saMzI paMcendriya paryAmA-aparyAptA ema be bhedamAM hoya che. (5) tejolezyA saMjJI paryApta, saMjJI aparyApta. ane bAdara ekendriya aparyApta ema traNa jIvabhedamAM hoya che. prazna-5 mArgaNAsthAnaka eTale zuM ? tenA mUla tathA uttara bhedo keTalA ? uttara - vastutattvano vicAra karavA mATe pADelA prakAro, vicAraNA yogya je sthAno te mArgaNAsthAnaka, tenA mUlabheda 14, ane uttarabheda 62 che. prazna-6 saMyamamAM avirati, jJAnamAM ajJAna, samyaktvamArgaNAmAM mithyAtvAdi traNa, saMjJI mArgaNAmAM asaMjJI, bhavyamAM abhavya ane AhArImAM aNAhArI mArgaNA kema gaNAvI ? virodhI hovA chatAM tenuM grahaNa kema karyuM? uttara - koIpaNa 1 mUlamArgaNAmAM sarvajIvono samAveza karavAnA AzayathI pratispardhI mArgaNAone paNa vivakSitamArgaNAomAM lIdhI che. jema "tArI Teva sudhAra" ane "AvI Teva pADa'' A pramANe Teva zabdathI suTeva ane kuTeva banne levAya che. tema ahIM samajavuM. prazna-7 mUla mArgaNAo 14 ja che ? ke hIna - adhika paNa che? uttara - paMcasaMgraha-kammapayaDI ane mahAbhASya Adi granthomAM hIna - adhika mArgaNA paNa che A vastutattva vicAravAnAM dvAro che. tethI prayojana anusAre hIna-adhika hoI zake che. paraMtu prasiddhi 14 mArcaNAnI vadhAre che. -4/18 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 prazna-8 A 62 mArgaNAo upara A graMthamAM keTalAM tAro kahevAze? uttara - (1) jIvasthAnaka, (2) guNasthAnaka, (3) yoga, (4) upayoga, (5) lezyA ane (6) alpabadutva ema cha dvArA kahevAze. . prazna-9 narakagati, strIveda, aNAhArI, kSAyikasamyakatva, ane aupathamika sabhyatvamAM jIvasthAnakAdi pAMca dvArA samajAvo. uttara - jIva0 | guNa0 | yoga | upayoga | legyA | narakagati | 2 | 4 | 11 9 veda | 2 | ha ! 13 | 12 | du aNAhArI | 8 | 5 | 1 | 10 | nAma kSAyika 2 | 11 15 | aupathamika | 2 | 8 [ 13 prazna-10 pazAmika samyakatvavALo jIva zuM zuM na kare ? uttara - anAdi mithyAtvI je prAthamika pazamika pAme che te jIvo anaMtAnubaMdhIno baMdha, anaMtAnubaMdhIno udaya, parabhavAyuSyano baMdha, ane mRtyu A cAra kAryo karatA nathI. zreNI saMbaMdhI aupathamikavALA prathamanAM traNa kAryo to karatA nathI. paraMtu mRtyu pAmavAnI bAbatamAM matabheda che. granthakAranA mate upazamazreNImAM mRtyu pAme che ane vaimAnikamAM jAya che. anya AcAryonA mate aupathamikavALA kALakSaye ja paDe (nIce utare, paraMtu mRtyu na pAme) ane je mRtyu pAme te kSAyikavALA ja hoya. prazna-11 saMjJI paMcendriya aparyAptAmAM pathamika sabhyatva hoya ke nA hoya? uttara - saptatikAcUrNikAra ane paMcasaMgrahakAra AdinA mate (tathA granthakAranA mate paNa) upazamazreNImAM bhavakSaye mRtyu pAmI aupathamika samyakatva sAthe vaimAnikamAM jAya che tyAre saMjJI paMcendriya aparyApta hoya che. * praja - * * * * * Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27pa - ka-naka kAra paraMtu zatakarNikArAdinA mate upazamazreNImAM pathamika samyaktvI mRtyu pAme che paraMtu parabhavAyuSyanA udayanA prathama samaye ja samyakatva mohanIyano udaya thavAthI kSAyopathamika samyaktva saMjJI aparyAptAne hoya che paraMtu aupathamika nahIM. tathA keTalAkanA mate to aupazamika samyakatvavALA zreNImAM mRtyu pAmatA ja nathI. mRtyu pAmanAra kSAyika ja hoya che. A chellA be mate saMjJI aparyAptAmAM aupasimya. saMbhavatuM nathI. prazna-12 gAthA 16 mAM acakSudarzana sarvajIvabhedamAM hoya ema kahyuM che paraMtu caurindriyAdi jIvone aparyAptAvasthAmAM cakSunI racanA yathArtha na thaI hovAthI jema tyAM cakSudarzana svIkAryuM nathI. tema ekendriyAdi jIvone aparyAptAvasthAmAM cakSu vinAnI zeSa Indriyo ane mananI racanA yathArtha na thaI hovAthI tyAM aparyApta jIvabhedomAM acasudarzana kevI rIte saMbhave ? uttara - pulonI racanA svarUpa dravyandriyo jo ke aparyAptA ekendriyAdi jIvabhedomAM banI nathI. to paNa jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamarUpa mati-zruta ane avadhijJAna jema tyAM hoya che tema darzanAvaraNIyakarmanA kSayopazamarUpa acakSudarzana paNa bhAvendriyone AzrayI hoya che. prazna-13 kevalajJAnI bhagavaMto manavALA ? ke mana vinAnA ? saMjJI ke asaMjJI ? uttara - kevaLajJAnI bhagavaMto kSAyikabhAvavALA hovAthI lAyopathamika bhAvanA manana-ciMtana ane vicAraNAtmaka mati-zruta svarUpa bhAvamana) teone hotuM nathI. paraMtu dUra deza mana:paryavajJAnI mahAtmAo ane anuttaravAsI Adi devo vaDe pUchAyelA praznonA uttara - ApavA mATe manovargaNAnA pudagalonA grahaNa-pariNamana ane nisarga svarUpa dravyamano teone hoya che. A kAraNathI nosaMjJI ane noasaMjJI kahevAya che. chatAM bhUtakALanA paryAyane AzrayI vyavahAranayathI saMgI kahevAya che. prazna-14 ekendriya ane vikalendriyone mana hoya ke na hoya ? jo hoya to saMjJI kema na kahyA ? ane jo na hoya to mana vinA tenA phalasvarUpa AhAra-bhaya-maithuna-ane parigrahAdi saMjJAo kema ghaTe ? ke a neka tame Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 ma ... rr . .* * * * . - , - - uttara - mana:paryApta na hovAthI manovargamAnA pudgalonA grahaNapariNamana ane nisarga svarUpa dravyamane ekendriya-vikalendriyone hotuM nathI, ane tethI ja saMjJI kahevAtA nathI. paraMtu jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmanA kSayopazama rUpa bhAvamo hoya che. tethI AhArAdi saMjJA, karmabaMdha ane tenA hetubhUta adhyavasAyasthAnAdi saMbhave che. prazna-15 dravyaveda ane bhAvaveda eTale zuM ? te kayA karmanA udayathI janya che ? ane keTalA guNasthAnaka sudhI hoya che ? uttara-puruSa AkAre, strI AkAre ane ubhayanA AkAre je zarIranI racanA che te dravyaveda che. A AkArarUpa dravyavedanI prApti zarIrasaMbaMdhI (audArika-vaikriya Adi zarIra nAmakarma ane te te aMgopAMga nAmakarma svarUpa) nAmakarmanA udayajanya che. ane tethI ja 1 thI 13 guNaThANA sudhI hoya che. tathA strI Adi pAtronI sAthe viSayasukha bhogavavAnI tamannArUpa bhoga sukhanI abhilASA te bhAve che. A bhAvaveda mohanIyakarmanA udayajanya che. tethI navaguNasthAnaka sudhI hoya che. ghAtakarmanA udaya svarUpa bhAvaveda kSaya thavAthI nAmakarmanA udayajanya dravyaveda hovA chatAM paNa te aghAtI karma hovAthI traNe dravyajdavALA jIvo kevalajJAna prApta karI zake che. prazna-16 gatitrasa eTale zuM ? kone kahevAya ? ane zA mATe kahevAya ? uttara - gamanakriyA mAtrathI je trasa che. te gatitrasa. teukAya ane vAukAyane gatiTasa.kahevAya che. agni eka vRkSa uparathI bIjA vRkSa upara ane bIjA vRkSa uparathI trIjA vRkSa upara gamana kare che. tathA vAyu sadA vAto hovAthI gamanazIla che. mATe gatitrasa che. paraMtu paramArthathI to sthAvaranAmakarmanA udayavALA hovAthI sthAvara che. jyAre beIndriyAdi jIvo to sukha-duHkhanA saMyogomAM potAnI IcchA pramANe pravRtti-nivRttivALA che. mATe, tathA trasanAmakarmanA udayavALA che mATe paramArthathI trasa che. prazna-17 kRSNa-nIla-kApota legyAmAM cAra guNasthAnaka hoya ke cha guNasthAnaka hoya ? ane kaI apekSAe ? Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 - - a. na ka uttara - pratipadyamAnanI apekSAe cAra guNasthAnaka hoya eTale AvI azubha-lezyA hote chate vadhumAM vadhu cAra ja guNasthAnaka pAmI zakAya che. tenAthI upara nahIM tathA pUrva pratipatrane AzrayI cha guNasthAnaka hoya che. eTale ke zubhalezyAmAM cha sudhInAM guNasthAnaka pAmyA pachI te guNasthAnakamAM vartatA jIvone nimittavazathI A traNa azubhalezyA AvI zake che. prazna-18 strIvedamAM AhArakaddhika vinA tera yoga kahyA. to strIvedamAM A be yoga kema na hoya ? uttara - dRSTivAda zAstra bhaNavAno adhikAra strIjIvone na hovAthI ane dRSTivAdanA adhyayana vinA AhArakalabdhino asaMbhava hovAthI strIjIvomAM A be yoga kahyA nathI.. prazna-19 strI jIvomAM dRSTivAdanA adhyayanano niSedha zA mATe ? uttara - tuccha svabhAva, atyanta Asakti ItyAdi aneka doSo strIjAtisaMbaMdhI teomAM hoya che. vizeSAvazyaka bhASyamAM "tucchA pagAravavadulA' ItyAdi gAthAmAM A carcA karelI che. tethI strI jIvomAM dRSTivAdanA adhyayanano niSedha karela che. prazna-20 jo strIjIvomAM dRSTivAdanA adhyayanano niSedha che. to kevalajJAna kema thAya ? marUdevA mAtA ane mallinAtha Adine kevalajJAna thayeluM che. jo kevalajJAna thAya to zrutajJAna kema nahIM ? uttara - kevalajJAna mohakSaya thayA pachI thAya che. ane viziSTa zrutajJAna jyAre thAya che tyAre mohano kSaya thayela nathI. tethI kevalI avasthAmAM mohajanya jAtIyadoSano saMbhava nathI ane zrutAvasthAmAM mohano udaya hovAthI doSono saMbhava che. prazna-21 gAthA 26mAM aupazamika samyakatvamAM AhAraddhika vinA tera yoga kahyA che. to vaikriya-vaikriyamizra, kArmaNa, audArika, ane audArikamizra A pAMca kAyayoga kevI rIte saMbhave ? uttara - deva-nArakanA jIvo paryAptAvasthAmAM prAthamika pazamika *****ii ja na , * * * * * * * * * - - - - - : Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 samyakatva pAmI zake che. tyAre vaikriyakAya yoga ghaTe che. upazamazreNImAMthI bhava kSaye jyAre mRtyu pAmI vaimAnikamAM jAya tyAre vigrahagatimAM kArpaNa ane aparyAptAvasthAmAM vaikriyamizra graMthakAranA mate ghaTe che. paryApta tirthayo prAthamika aupathamika pAme tyAre ane paryAptA manuSyo prAthamika tathA zreNIsaMbaMdhI aupathamika pAme tyAre audArika kAyayoga saMbhave che. paraMtu sAmAnyathI audArikamizra yoga aupathamika samyakatvamAM ghaTato nathI. kAraNa ke prAthamika aupathamikavALo jIva mRtyu pAmato nathI. ane zreNIsaMbaMdhI aupathamikavALo mRtyu pAme che paraMtu niyamA vaimAnikamAM ja jato hovAthI aumizra. ghaTato nathI. chatAM siddhA tizcintanIyA Avo nyAya hovAthI vidvAnoe sUtrapAThanI saMgati karavA prayatna karavo joIe. tethI AvI kalpanA thaI zake che ke sAsvAdanI mRtyu pAme che. mRtyu pAmI manuSya-tiryaMcamAM jAya che. tyAM aparyAptAvasthAmAM audArikamizna yoga hoya che. ane A sAsvAdana avasthA e aupazamikanI bhUmi hovAthI aupazamika che. ema mAnI zakAya che. jema vedaka e kSayopazamanI ja eka prakAranI viziSTAvasthA hovAthI kSayopazama ja kahevAya che. tema sAsvAdana paNa aupazamikanI ja anaMtAnubaMdhInA udayavALI viziSTa (malIna) evI avasthA hovAthI aupazamika kahI zakAya che. ane tyAM audArikamizra yoga hoya che. prazna-22 vAukAyamAM sarva jIvone vaikriyalabdhi hoya ke koIkane ja hoya ? tathA A vaikriya bhavapratyayika kahevAya ke labdhipratyayika kahevAya ? uttara- vAukAyamAM paNa sUkSma paryApta 1, sUkSma aparyApta 2, ane bAdara aparyApta 3, ema traNa rAzimAM to A vaikriyalabdhi hotI ja nathI. tathA bAdara paryAptAmAM paNa prathama samayathI ja vaikriyaSakanI uvalanA karato hovAthI jyAM sudhI uThThalanA samApta na thAya tyAM sudhI ja vaikriyanI racanA kare che. mATe bAdara paryAptAmAM paNa A labdhi koIkane hoya che. koIkane hotI nathI. A vaikriya labdhipratyayika ja kahevAya. bhavapratyadhika na kahevAya. kAraNa ke jo bhavapratyayika hoya to vAukAyanI cAre rAzinA sarva jIvomAM A labdhi hovI joIe. paraMtu tema nathI mATe bhavapratyayika nathI. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 * mA , mAnakhAtA *, *** . A ja prakAra prazna-23 mana-vacana- ane kAyayogamAM jIvasthAnaka-guNasthAnakayoga ane upayoga jaNAvavAnI bAbatamAM graMthakArazrIno ane anya AcAryono Azayabheda zuM che ? uttara - graMthakArano Azaya evo che ke mana-vacana ane kAyayogamAM je jIvone je je yoga hoya te kahevo. jema ke manayoga saMjJI paryAptAne, vacanayoga beIndriya paryAptAdi pAMca paryAptAne, ane kAyayoga caude jIvabhedane hoya che. jyAre anya AcAryono Azaya evo che ke "yogAntararahita evA yoganI ja vivakSA karavI." eTale ke jyAM mana-vacana na hoya tyAM ja kAyayoga gaNavo. jyAM manayoga na hoya tyAM ja vacanayoga gaNavo. prazna-24 garbhaja manuSya ane saMmUrNima manuSya kone kahevAya ? uttara - strI-puruSanA saMyogathI jenI utpatti che te gabhara vinA saMyoge jenI utpatti che te saMchimane garbhaja sadA hoya che. saMmarNima manuSyo kyAreka hoya, kyAreka na hoya. saMmUrNima manuSyonuM AyuSya aMtarmahata che ane utpattino viraha 24 muhUrta che. tethI 23 muhUrtathI kaMIka adhikakALa saMmU0 ma. saMsAramAM na paNa hoya evuM bane che. prazna-25 garbhaja manuSyo keTalA ? te jANavAnI koI rIta che ? uttara - garbhaja manuSyo saMkhyAtA che. ekanA aMkane cha-- vakhata dviguNa karavAthI athavA pAMcamA chaThThA varganA guNAkArathI A saMkhyA jANI zakAya che. prazna-26 garbhaja tathA saMmUrNima ema banne sAthe maLIne manuSyo keTalA ? uttara - sAta rAjanI laMbAIvALI ane eka AkAza pradezanI pahoLAI ane jADAIvALI sUcizreNInA aMgulapramANa kSetranA AkAzapradezanA prathama ane tRtIya vargamUlano guNAkAra karavAthI je AMka Ave, te AMkanA mApe AkhI eka sUcizreNInA jeTalA TukaDA thAya tenAthI 1 manuSya ocho che. prazna-27 nArakI jIvonuM mApa keTaluM ? uttara - sAtarAja lAMbA-pahoLA evA 1 prataranA asaMkhyAtamA - ma mAM. - Yka , ' + + a nAmatamAM paga Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 bhAgamAM jeTalI sUcizreNIo hoya tenA AkAzapradezanI rAzitulya nArakI jIvo che. prataranA asaMkhyAtamA bhAgamAM keTalI sUcizreNIo haze ? to prataranA aMgulapramANanA mApanA kSetramAM jeTalI sUcizreNIo hoya tenA prathama ane dvitIya vargamULa kADhI te banneno guNAkAra karavo jeTalo AMka thAya teTalI sUcizreNIovALo pratarano asaMkhyAtamo bhAga jANavo. prazna-28 vyaMtara ane jyotiSka devonI saMkhyA keTalI ? uttara - sAta rAja lAMbA-pahoLA eka prataranI jeTalI sUcizreNIo che. te dareka sUcizreNInA saMkhyAtA saMkhyAtA yojanano ekeka TukaDo karatAM jeTalA TukaDA kula thAya teTalA vyaMtara devo che tathA te ja prataranI tamAma sUcizreNInA 256-256 aMgulanA mApano eka eka TukaDo karatAM kula jeTalA TukaDA thAya teTalA jyotiSka devo che. prazna-29 vaimAnika devonI saMkhyA keTalI ? uttara - aMgulamAtra kSetranA AkAzapradezanA kramazaH traNa vargamULa kADhavA, trIjA vargamULano ghana karavAthI je AMka Ave teTalI sAtarAjanA mApanI sUcizreNIonA jeTalA AkAzapradezo thAya teTalA vaimAnika devo che. prazna-30 puruSo karatAM strIo saMkhyAtaguNI kahI che to kaI gatimAM keTalA guNI jANavI ? uttara - tiryaMcomAM traNaNI karatAM traNa adhika, manuSyagatimAM 27 guNI ane 27 adhika, ane devomAM 32 guNI ane batrIsa adhika hoya che. prazna-31 cAritra mArgaNAmAM kayA cAritravALA jIvo keTalA hoya? uttara - 1 sUkSmasaMparAyavALA zatapRthakatva, ra parihAravALA sahasapRthakatva, 3 yathAkhyAtavALA koTipRthakatva, 4 chedopasthApyavALA koTizatapRthakatva, ane pa sAmAyikavALA koTisahastrapRthakatva hoya che. prazna-32 aNAhArIpaNuM vigrahagatimAM ja hoya che. AhArIpaNuM zarIradhArI jIvone hoya che. vigrahagatimAM vartatA jIvo alpa ja hoya che. tethI aNAhArI karatAM AhArI jIvo anaMtaguNa kahevA joIe. to asaMkhyAtaguNa ja kema kahyA ? Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 uttara - zarIrastha jIvo badhA AhArI hoya che. vigrahagatimAM paNa badhA aNAhArI hotA nathI_jugativALA AhArI ja hoya che. be samaya ane eka vakrAvALA paNa AhArI hoya che. chatAM pratyeka samaye nigodamAM anaMtA-anaMtA jIvo janme che ane mRtyu pAme che, temAM aNAhArI jIvo ghaNA hoya che. jethI aNAhArI karatAM AhAsa - asaMkhyAtaguNa ja thAya che paratuM anataguNa nahIM. prazna-33 cauda guNasthAnakomAMthI kyA guNasthAnake jIva mRtyu pAme? ane kayA guNasthAnake jIva mRtyu na pAme ? kayuM guNasthAnaka laIne parabhavamAM javAya ? ane kayuM guNasthAnaka laIne na javAya ? uttara - trIje bArame ane terame guNasthAnake jIva mRtyu na pAme, bAkInAM agiyAre guNasthAnake mRtyu pAmI zakAya che. parabhavamAM jatA jIvane prathama-dvitIya-caturtha guNasthAnaka mAtra ja hoya che. zeSa agiyAra guNasthAnaka na hoya. prazna-34 bAdara ekendriya aparyAptAmAM, cauridriya aparyAptAmAM. ane saMjJIparyAptAmAM A traNa avasthAnakamAM bAsaTha mArgaNAmAMthI keTalI mArgaNA hoya ? uttara - anukrame 28, 23 ane para mArgaNA hoya che. prazna-35 mizraguNasthAnaka, pramattaguNasthAnaka, sUmasaM5rAya ane ayoga guNasthAnaka A cAra guNasthAnaka 6ramAMthI keTalI mArgaNAomAM hoya? uttara - anukrame 33, 35, 20 ane 10 mArgaNAomAM hoya che. prazna-36 kayA kayA guNasthAnake keTalA keTalA yoga hoya ? ane te kayA kayA ? uttara - pahele - bIje ane cothe guNaThANe AhArakahika vinA tera yoga hoya che. mizra guNaThANe 4 mananA, 4 vacananA, audArika ane vaikriyakAyayoga ema 10 hoya che. pAMcame A 10 uparAMta vaikriyamizra sahita kula 11 yoga hoya che. chaTTe guNaThANe A 11 tathA AhAraka ane AhArakamizra sAthe 13 hoya che. sAtame guNaThANe te 13 mAMthI be mizra vinA 11 yoga hoya che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 AThathI bAramAM ja mananA, 4 vacananA ane audArikakAyayoga ema 9 yoga hoya che. terame guNaThANe pahelo-chello manayoga, pahelo-chello vacanayoga, audArika kAyayoga, audArikamizrakAyayoga ane kArpaNa kAyayoga ema 7 yoga hoya che. prazna-37 mizraguNaThANe deva-nArakIne paryAptAvasthAmAM vaikriyakAyayoga hoya che tema labdhivALA manuSya-tiryaMco vaikriya banAve tyAre vaikriyamizra kAyayoga paNa trIje guNaThANe ghaTI zake che. te kema kahela nathI ? * uttara - mizraguNaThANe vaikriyamizranA avidhAnathI ja ema samajAya che ke labdhidhArI tiryaMca ane manuSyo mizraguNaThANe vaikriyalabdhi vidurvatA nathI. prazna-38 karmagraMthakArane ane siddhAntakArane gAthA 49 mAM mukhya mukhya zuM zuM vivaphA bheda che ? tathA tenI pAchaLa zuM zuM kAraNa che ? uttara - (1) sAsvAdanabhAve vartatA jIvo samyaktvavALI bhUmikAmAM che. athavA samyakatvathI AvyA che. mATe jJAnI che ema siddhAntakAra kahe che. ane mithyAtvAbhimukha che, te tarapha jaI rahyA che mATe ajJAnI che ema karmagraMthakAra kahe che. (2) vaikriyalabdhivALA tiryaMco, ane vaikriya tathA Aharaka labdhivALA manuSyo jyAre vaikriya ane AhAraka zarIranI racanA kare tyAre prAraMbhakALe mUla zarIranI pradhAnatAe audArikamizra kahevAya. ane parityAgakALe vaikriyamizra ane AhArakamizra kahevAya- ema siddhAntakAra mAne che. jyAre karmagraMthakAranuM kahevuM che ke prAraMbhakALe ane parityAgakALe ema bane kALe vaikriyamizra ane AhArakamizna ja navA zarIranI pradhAnatAe kahevAya che. (3) ekendriyomAM paNa vikasendriyanI jema sAsvAdana hoya che ema karmagraMthakAra kahe che ane ekendriyomAM sAsvAdana nathI saMbhavatuM ema siddhAntakAra kahe che. (4) avadhidarzana 1thI12 guNasthAnaka sudhI hoya che ema Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 siddhAntakAra kahe che. ane 4 thI 12 guNasthAnaka sudhI avadhidarzana hoya che ema karmagraMthakAra kahe che. prazna-39 tattvArthasUtramAM pramAda sAthe pAMca baMdhahetu kahyA che. chatAM ahIM gAthA 50 mAM 4 ja baMdhahetu kema kahyA ? pramAda kema na kahyo ? uttara - pramAda paNa baMdhahetu che ja. paraMtu teno avirati-kaSAya ane yogamAM samAveza thAya che. madirApAne ane viSayasevane Adi je pramAda che te aviratimAM samAya che. vikathArUpa je pramAda che te kAyama samAya che. ane vaikriya tathA AhArakanI racanArUpa je pramAda che teyoMgamAM samAya che. prazna-40 cAra baMdhahetuonA uttarabhedo keTalA ? ane kayA kyA? uttara- mithyAtvanA 5, abhigRhIta, anabhigRhIta, Abhinivezika, sAMyika, anAbhoga. aviratinA 12, cha kAyanovadha ane cha Indriyono asaMyama kaSAyanA 25, anaMtAnubaMdhI Adi 16 kaSAyo ane nava nokaSAyo. yoganA 15, mananA 4, vacananA 4, ane kAyAnA 7. prazna-41 gAthA 53mAM sAtAno baMdha cAra pratyayika, 16 no baMdha mithyAtvapratyayika 35no baMdha mithyAtva-avirati pratyayika ne AhArakaddhika tathA jinanAma vinA zeSa 65 no baMdha yoga vinA traNa pratyayika kahyo che. to AhArakaddhika ane jinanAma karma kayA baMdhahetuthI baMdhAya ? uttara - AhArakaddhika saMyamathI ane jinanAmakarma samyaktvathI baMdhAya che. prazna-42 jo saMyama ane samyaktvathI A traNa karma baMdhAtA hoya to baMdhahetuo cArane badale cha kahevA joIe, tathA saMyama ane samyaktva e to AtmAnA guNo che. guNothI karmo kema baMdhAya? guNothI to kSaya thavo joIe. uttara- pAramArthikapaNe to deva-guru-ane dharma pratyeno ane vizeSe karIne saMyama pratyeno rAga vizeSa ja AhArakano baMdha hetu che. ane te rAga paNa prazasta evo kaSAya ja kahevAya che. mATe kaSAyamAM aMtargata thAya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 *} = " che. paraMtu Avo prazasta kaSAya sAtame Ame guNaThANe ja Ave che ane saMyama hoya to ja Ave che eTale AhArakano baMdha hetu saMyame kahyo che. paraMtu paramArthathI to saMyama pratyeno zubha rAga ja baMdhanuM kAraNa che. evI ju rIte jinanAmanA baMdhano hetu sarvajIvono upakAra karavAnI je karUNA che te che. ane te prazastarAge che Avo karUNAyukta rAga simyaktva Ave to ja Ave che mATe samyakatva e jinanAmanA baMdhano hetu kahyo che. tattvathI to karUNA yukta rAga ja baMdhahetu che. prazna-43 caude guNasthAnakomAM sarvajIvone AzrayI keTalA keTalA baMdhahetu hoI zake ? uttara - anukrame caude guNasthAnake 55, 50, 43, 46, 39, ra6, 24, 22, 16, 10, 9, 9, ane 7 hoya che. caudame guNaThANe baMdhahetu hotA nathI. - prazna-44 caude guNaThANe eka jIva AzrayI ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre baMdhahetuo keTalA ? uttara - pahelA guNaThANe jaghanyathI 10 ane utkRSTathI 18 baMdhahetu hoya che. bIjA guNaThANe jaghanyathI 10 ane utkRSTathI 17 baMdhahetu hoya che. trIjA guNaThANe jaghanyathI 9 ane utkRSTathI 16 baMdhahetu hoya che. cothA guNaThANe jaghanyathI 9 ane utkRSTathI 16 baMdhahetu hoya che. pAMcamA guNaThANe jaghanyathI 8 ane utkRSTathI 14 baMdhahetu hoya che. chaThThA guNaThANe jaghanyathI 5 ane utkRSTathI 7 baMdhahetu hoya che. sAtame guNaThANe jaghanyathI 5 ane utkRSTathI 7 baMdhahetu hoya che. AThame guNaThANe jaghanyathI 5 ane utkRSTathI 7 baMdhahetu hoya che. navame guNaThANe jaghanyathI 2 ane utkRSTathI 3 baMdhahetu hoya che. dasame guNaThANe 2, agiyAramAthI teramA sudhI 1 baMdhahetu hoya che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 prazna-45 dhruva guNasthAnaka ane adhuva guNasthAnaka eTale zuM ? ane te kyAM kayAM hoya che ? uttara - je guNasthAnako A saMsAracakramAM sadA hoya ja che. te dhruva kahevAya che. ane je kyAreka hoya ane kyAreka na hoya tene adhdhavaguNasthAnaka kahevAya che. 1-4-5-6-7-13 A cha dhruva guNasthAnaka che. ane bAkInAM 2-3-8-9-10-11-12-14 A 8 adhruva guNasthAnaka che. prazna-46 A adhuva 8 mAMthI kyAreka 1 hoya kyAreka 2 hoya kyAreka 3 hoya to tenA AvA saMbhavita bhAMgA keTalA thAya ? uttara - jo eka hoya to vArApharatI eka-eka hovAthI 8 bhAMgA thAya. jo be hoya to vArApharatI be joDavAthI dvisaMyogI 28 bhAMgA thAya. ema traNa hoya to vArApharatI traNa joDavAthI trisaMyogI pa6 bhAMgA thAya. ema cAra hoya to vArApharatI cAra joDavAthI catuHsaMyogI 70 bhAMgA thAya. ema pAMca hoya to vArApharatI pAMca joDavAthI paMcasaMyogI 56 bhAMgA thAya. ema cha hoya to vArApharatI cha joDavAthI chasaMyogI 28 bhAMgA thAya. ema sAta hoya to vArApharatI sAta joDavAthI sAtasaMyogI 8 bhAMgA thAya. AThe guNasthAnaka jo hoya to AThasaMyogI bhAMgo 1 ja thAya che. prazna-47 bhAva eTale zuM ? pAMca bhAvo kayA kayA ? tenA uttarabhedo keTalA ? ane sAnnipAtikabhAva eTale zuM ? uttara - karmanI sAthe saMbaMdhavALuM athavA vastunuM svAbhAvika evuM je svarUpa te bhAva kahevAya che. tenA pAMcabhedo che. tathA tenA uttarabhedo aupazamikanA 2, kSAyopathamikanA 18, kSAyikanA 9, audayikanA 21 ane pAriNAmikanA 3 bheda che. A mUla pAMcabhAvomAMthI koIpaNa be-traNa-cAra ItyAdi bhAvonuM sAthe hovuM te sAtripAtika bhAva kahevAya che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-48 sAnnipAtikabhAvanA bhedo keTalA thAya ? temAM saMbhave keTalA? ane na saMbhave keTalA ? tathA cAra gati AzrayI keTalA thAya ? 286 uttara - sAnnipAtikabhAvanA bhedo la 26 che. dvisaMyogI 10, trisaMyogI 10, catuHsaMyogI 5, ane paMcasaMyogI 1 ema 26 che. temAM saMbhavita 6 che. sAta naMbarano siddha paramAtmAne, ogaNIsa naMbarano kevalIne, chavIsa naMbarano kSAyikasamyaktvIne upazamazreNImAM, ane vIsa-covIsa tathA pacIsa A traNa bhAMgA cAre gatinA jIvone hoya che. tethI cAra gati AzrayI judA judA gaNavAthI kula 6 ne badale 15 saMbhavita che zeSa 20 asaMbhavita che. prazna-49 kayA kayA bhAva kayA kayA karmomAM hoya ? uttara -upazamabhAva mohanIyano ja hoya che. kSayopazamabhAva cAra dhAtikarmono ja hoya che. zeSa traNa bhAvo AThe karmonA hoya che. tathA auyikabhAva jIvanA yoge ajIvane paNa saMbhave che. ane pAriNAmikabhAva to sarvadravyomAM hoya che. prazna-50 caude guNaThANe pAMca bhAvonA mUlabheda ane uttarabheda keTalA keTalA hoya ? uttara pahele guNaThANe 3 ane 34, bIje guNaThANe traNa ane batrIsa, trIje guNaThANe traNa ane batrIsa-tetrIsa, cothe guNaThANe traNa-cAra ane pAMtrIsa, pAMcame guNaThANe traNa-cAra, ane cotrIsa, chaThTha guNaThANe traNa-cAra ane tetrIsa, sAtame traNa-cAra ane trIsa, AThame cAra ane sattAvIsa, navame cAra-pAMca ane aThThAvIsa, dasame cAra-pAMca ane bAvIsa, agiyArame cAra-pAMca ane vIsa, bArame cAra ane ogaNIsa, terame traNa ane tera, tathA caudame traNa ane bAra bhedo jANavA. prazna-51 saMkhyAta-asaMkhyAta ane anaMtanA keTalA keTalA bhedo che? uttara saMkhyAtanA traNa, asaMkhyAtanA nava, ane anaMtanA 9 ema kula 21 bhedo jANavA. - 1. cArathI agyAramA guNaThANAmAM je mUlabhAvo kahyA che te eka jIvAzrayI che. aneka jIvAzrayI tyAM pAMca bhAva hoya che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 prazna-para cAra pyAlAnAM nAma zuM ? ane mApa zuM ? uttara - prathama pyAlo anavasthita, bIjo zalAkA, trIjo pratizalAkA, ane cotho mahAzalAkA, tyAM bIjA-trIjA-ane cothAnuM mApa jaMbudvIpanI samAna eka lAkha yojana laMbAI, eka lAkha yojana pahoLAI, eka hajAra yojana uMDAI, tathA ATha yojananI jagatI, tenA upara be gAunI vedikA. zikhA caDe tevA sarasavathI bharavAnA. prathama pyAlAmAM pahelAnuM mApa upara pramANe ja levAnuM. paraMtu te niyata mApa hovAthI gaNAya nahIM. te jyAM khAlI thAya tyAM sudhInA mApavALo pyAlo te anavasthita. prazna-53 sAkSidANA je nAkhavAnA Ave che te ThalavAyelA pyAlAmAMthI levA ke bahArathI lAvIne nAkhavA ?. uttara - ThalavAyelA pyAlAmAMthI na levA. paraMtu bahArathI lAvavA. kAraNa ke upADelA pyAlAne pUrNapaNe ThalavavAnA ja kahyA che. prazna-54 pahelo anavasthita pyAlo ThalavAya tyAre teno sAlidANo zalAkAmAM jema nakhAya che tema zalAkA bharAyA pachI anavasthitanA sAkSidANA pratizalAkAmAM nakhAya ke nahIM ? uttara - tevI rIte nAkhavAnA nathI. anavasthita ThalavAya tyAre tenA sAkSidANA zalAkAmAM ja nakhAya, zalAkA bharAya tyAre te zalAkAne Thalavavo tenA ja sAkSidANA pratizalAkAmAM nAkhavA ane jyAre pratizalAkA bharAya tyAre te pratizalAkAne ja Thalavavo, ane tenA ja sAkSidANA mahAzalAkAmAM nAkhavA. A ja krama sAcavavAno che. ADA-avaLA dANA kyAMya nAkhavAnA nathI. prazna-55 rAzi abhyAsa eTale zuM ? uttara - koIpaNa vivakSita rAzine te ja rAzi vaDe tenA karatAM ekavAra nyUnapaNe guNavA. jemake 4444444 256 AmAM cArano cAranI sAthe traNavAra guNAkAra thayo. te cArano rAziabhyAsa kahevAya che. prazna-pa6 madhyama athavA utkRSTa asaMkhyAta ke anaMta jANavuM hoya to teno upAya zuM ? Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 uttara -je jaghanya asaMkhyAta ke jaghanya anaMtu AvyuM hoya temAM eka dANo ocho karo to pAchaLanuM utkRSTa thAya che. ane eka-be-traNa ItyAdi umero to tenI AgaLanuM madhyama thAya che. prazna-pa7 varga eTale zuM ? uttara - koIpaNa eka saMkhyAne te ja saMkhyA vaDe ekavAra guNavA te varga. prazna-58 abhavya jIvo kayA anate ? ane AvalikAnA samayo kayA asaMkhyAta gaNAya che ? uttara-abhavya jIvo cothA jaghanyayukta anaMte jANavA. tathA AvalikAnA samayo cothA jaghanyayukta asaMkhyAte jANavA. prazna-59 jaghanya asaMkhyAta-asaMkhyAtano traNavAra varga karyA pachI 10 vastuo je umeravAnI che te kaI kaI ? uttara - (1) lokokAzanA pradezo, (2) dharmAstikAyanA pradezo, (3) adharmAstikAyanA pradezo, (4) eka jIvanA pradezo, (5) sthitibaMdhanA adhya. , () rasabaMdhanA adhyavasthAno, (7) yoganA avibhAga palicchedo, (8) utsarpiNI-avasarpiNInA samayo, (9) pratyeka zarIrI jIvo, (10) sAdhAraNa vanaspatikAyanAM zarIronI saMkhyA. prazna-60 jaghanya anaMtAnaMtamAM umerAtI 6 vastuo kaI kaI ? uttara -(1) siddhanA jIvo, (2) nigodanA jIvo, (3) vanaspatikAyanA jIvo, (4) traNe kALanA samayo, (5) sarvapudgala paramANuo, (6) sarva lokAlokAkAzanA pradezo. prazna-61 kevalajJAna ane kevaladarzananA paryAyo eTale zuM ? uttara - kevalajJAna ane kevaladarzanathI je kaMI jANI zakAya ane joI zakAya te tenA paryAya kahevAya che. sarva dravya, sarva kSetra, sarva kALa, ane tenA sarve paryAyo jeTalA thAya teTalA kevalajJAnanA ane kevaladarzananA paryAyo kahevAya che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uurs nAnapaNa maMdiza jevuM rAjA, janAvaraNIya lNa kakSa hanIya kAma U121 0 jhabhaMDArI , tALa . sAdanA vItarAgatA) aetata na rInI SOUL varaNIya ka | sarjAta sulot Bike anedvI* atarA hRpta talavAra , vA javuM che bhAdanI ghaSI ra javuM che , madhalita ( jayAbAI agura laghutA, bhA Tba akSaNa 'risthati arapIMpaNa nAkAra hanIya kamI mtra kama Gogo karka : trakAra je ja che kat nAma kama BHARAT GRAPHICS, A'BAD. PH.334176