________________
૬૦
किण्हा नीला काउ, तेऊ पम्हा य सुक्क भव्वियरा । वेयग खइगुवसम, मिच्छ मीस सासाण सन्नियरे ॥ १३ ॥ (ઋષ્ના નીલા, જાપોતા, તેન: પદ્મા = જીવતા મન્યેતરૌ। વેજ ક્ષાયિોપશમ-મિથ્યાત્વ-મિત્ર-સાસ્વાદ્દનાનિ સંજ્ઞીતૌ ॥ ૨૨૫)
किण्हा
કૃષ્ણલેશ્યા,
काउ કાપોતલેશ્યા, पम्हा પદ્મલેશ્યા, મળિયા-ભવ્ય અને અભવ્ય, વધ્રુવસમ-જ્ઞાયિક અને ઉપશમ,
मीस
મિશ્ર, सन्नियरे સંશી અને અસંશી.
1
-
શબ્દાર્થ
-:
नीला
તેઽ - તેજોલેશ્યા,
થ અને સુા શુક્લલેશ્યા. વેળ–વેદક=ક્ષાયોપશમિક સમ્યક્ત્વ.
મિથ્યાત્વ,
मिच्छ
सासाण
Jain Education International
નીલલેશ્યા,
-
સાસ્વાદન,
ગાથાર્થ:- કૃષ્ણ, નીલ, કાપોત, તેજો, પદ્મ, અને શુક્લ એમ છ લેશ્યા જાણવી. ભવ્ય, અભવ્ય, ક્ષાયોપશમિક, ક્ષાયિક, ઔપશમિક, મિથ્યાત્વ, મિશ્ર અને સાસ્વાદન, તથા સંજ્ઞી અને અસંજ્ઞી માર્ગણા જાણવી. ૫ ૧૩ ૫ વિવેચનઃ- આ ગાથામાં લેશ્યામાર્ગણા, ભવ્યમાર્ગણા, સમ્યક્ત્વમાર્ગણા અને સંશીમાર્ગણા એમ કુલ ૪ મૂલમાર્ગણાના ઉત્તરભેદો સમજાવ્યા છે. કૃષ્ણ અને નીલાદિ વર્ણોવાળા બાહ્ય પુદ્ગલોના નિમિત્તથી આત્મામાં પ્રગટ થતા શુભાશુભ અધ્યવસાયવિશેષને લેશ્યા કહેવાય છે. બાહ્ય પુદ્ગલો એ નિમિત્તભૂત હોવાથી દ્રવ્યલેશ્યા છે. અને તન્નિમિત્ત જન્ય શુભાશુભ આત્મપરિણામ એ ભાવલેશ્યા છે. તેના છ ભેદ છે. જાંબુ ખાવાની ઇચ્છાવાળા પથિક જનોના ઉદાહરણથી આ લેશ્યા શાસ્ત્રોમાં સમજાવાઇ છે. તે આ પ્રમાણે છે
(૪૫) કૃષ્ણલેશ્યા= જાંબુના ઝાડને મૂળથી છેદીને જાંબુ ખાઈએ આવા તીવ્રતમ અશુભ પરિણામવાળા જે અધ્યવસાય તે કૃષ્ણલેશ્યા.
(૪૬) નીલલેશ્યા= જાંબુના ઝાડની મોટી મોટી શાખાઓ છેદીએ આવા તીવ્રતર અશુભ પરિણામવાળા જે અધ્યવસાય તે નીલલેશ્યા.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
