Book Title: Siddhahemchandra Shabdanushasan Gujarati Vivaran Adhyay 01 04
Author(s): Hemchandracharya, Prashamprabhvijay
Publisher: Syadwad Prakashan
View full book text
________________
૧.૪.૩૨
आबन्त
खट्वानाम्।
-
૧૩૭
(V) ઘાનામ્ * હા + આમ્, ૨ ‘સ્વાપશ્ચ ૧.૪.રૂ૨' → હા + નામ્ =
(vi) વદુરાનાનામ્ ·
* નવો રાનાનો યેવુ તા: = ચંદુરાનન્, * 'તામ્યાં વાર્॰ ૨.૪.' → વ ુરાનન્ + હાર્, * ‘હિત્યન્ય૦ ૨.૧.૪' → વદુરાન્ + ડામ્ = વદુરાના + ગામ્, * ‘હવાવÃ ૨.૪.રૂર' → વહુનાના +
નામ્ = વહુડાનાનામ્।
સ્ત્રીવૃત્ – (vii) નવીનામ્ (viii) વધૂનામ્ – નવી + આમ્ અને વધૂ + આમ્ , * 'હ્રસ્વાપજી ૨.૪.રૂર’ → નવી + નામ્ = નવીનામ્ અને વધૂ + નામ્ = વધૂનામ્।
સ્ત્રીળામ્ અને તક્ષ્મીનામ્ ની સાધનિકા નવી શબ્દ પ્રમાણે કરવી.
(3) સ્ત્રી શબ્દ સિવાયના જેના ફ્ નો વ્ અને નો વ્ આદેશ થાય છે એવા દીર્ઘ ર્ફે કારાન્તકારાન્ત નિત્યસ્રીલિંગ નામોથી પરમાં રહેલા મમ્ નો આ સૂત્રથી નિત્ય નામ્ આદેશ ન થતા પૂર્વસૂત્રથી વિકલ્પે નામ્ આદેશ થશે. કારણ કે આ સૂત્રમાં સ્ત્રીવૃત્ સામાન્યથી (= દરેક ર્ફ કારાન્ત- કારાન્ત નિત્યસ્ત્રીલિંગ નામોથી) પરમાં રહેલા ઞામ્ નો નામ્ આદેશ થતો હોવાથી આ સામાન્યવિધિ છે. જ્યારે ‘આમો નામ્ વા૦ ૬.૪.૩૬' સૂત્રમાં માત્ર વ્-વ્ સંબંધી સ્ત્રીનૂત્ થી પરમાં રહેલા આમ્ નો વિકલ્પે નામ્ આદેશ થતો હોવાથી તે વિશેષવિધિ છે. તેથી ‘સર્વત્રાપિ વિશેષેળ સામાન્ય બાધ્યતે ન તુ સામાન્યેન વિશેષઃ 'ન્યાયથી વિશેષવિધિ સામાન્યવિધિની બાધક બનતી હોવાથી આ સૂત્રથી આમ્ નો નિત્ય નામ્ આદેશ ન થતા પૂર્વસૂત્રથી વિકલ્પે થશે. તેથી શ્રીળામ્—શ્રિયાત્ અને મૂળામ્-શ્રુવાય્ આમ બે પ્રયોગ સિદ્ધ થશે.
(4) આ સૂત્રમાં હ્રસ્વ સ્વરાન્ત, આક્ પ્રત્યયાન્ત અને ૢ કારાન્ત- કારાન્ત નિત્યસ્રીલિંગ નામ જ નિમિત્ત રૂપે જોઇએ એવું કેમ ?
(a) સોમપામ્ (b) સેનાન્યાન્ — * સોમં પિવતીતિ વિજ્ = સોમપા + ગમ્ અને તેનાં નવતીતિ વિષપ્
=
· સેનાની + આમ્ અવસ્થામાં સોમવા એ આ કારાન્ત નામ હોવા છતાં ગપ્ પ્રત્યયાન્ત ન હોવાથી તેમજ સેનાની હ્રસ્વસ્વરાન્ત નામ ન હોવાથી તેમનાથી પરમાં રહેલા આમ્ નો આ સૂત્રથી નામ્ આદેશ નહીં થાય. તેથી અનુક્રમે ‘નુપાતોડના૫: ૨.૨.૨૦' → સોમવ્ + આમ્ = સોમપાન્ અને ‘વિશ્વવૃત્તે૦ ૨.૬.૮' → સેનાવ્ + આમ્ = પ્રયોગ સિદ્ધ થશે ।।રૂરતા
= सेनान्याम्
