Book Title: Siddhahemchandra Shabdanushasan Gujarati Vivaran Adhyay 01 04
Author(s): Hemchandracharya, Prashamprabhvijay
Publisher: Syadwad Prakashan
View full book text
________________
૨.૪.૯૭
૨૯૫ છેષ્ઠતમ્ + સિ અને નોરમ્ + fસ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી – આગમ થઇ શકતા તેમજ'નાં પુર્વ ૨.રૂ.૩૨' સૂત્રથી તે – આગમનો એવો વગૃત આદેશ થતા ફાષ્ટતક્ષિ અને જોલિ પ્રયોગો સિદ્ધ થઇ શકે છે. જો સૂત્રમાં પુર: આમ એકવચન કર્યું હોત તો શિ પ્રત્યય પરમાં વર્તતા જયાં સ્વરથી પરમાં એક જ ધુવર્ણ હોય ત્યાં જ આ સૂત્રથી – આગમ થઈ શકત.
(5) આ સૂત્રથી સ્વરથી જ પરમાં રહેલા ધુમ્ વર્ણની પૂર્વે આગમ થાય એવું કેમ ?
(a) મત્તિ વૃત્તાનિ - કોમન્ + નન્ કે શમ્ નપુંસવચ શિઃ ૨.૪.૧૧' જોમન્ + શિ, જ વિત: ૨.૪.૭૦' જોમન્ + શ = જોત્તિ નિા
અહીં પર એવા ત્રટવિત: ૨.૪.૭૦' સૂત્રથી નોમન્ + શ અવસ્થા પ્રાપ્ત થતા જેમ વર્તી ધુવર્ણ ત્ સ્વરથી અવ્યવહિત પરમાં ન વર્તતો હોવાથી આ સૂત્રથી તેની પૂર્વે દ્વિતીય આગમન થયો.
(6) ન–શ પ્રત્યયના આદેશભૂત શિ પ્રત્યય જ પરમાં વર્તતા આ સૂત્રથી સ્વરથી પરમાં રહેલા ધુ વર્ગોની પૂર્વે – આગમ થાય એવું કેમ?
(a) ૩ષતા – ૩ જયતિ વિરજૂ = રૂશ્વત્ + ટ = ૩શ્વિત
અહીં પરમાં શિ પ્રત્યય ન હોવાથી આગમ ન થયો સાદુદ્દા
શ્વત્ ગત રૂ સ્વરથી પરમાં રહેલા ધુ વર્ણ ત્ ની પૂર્વે આ સૂત્રથી –
ન્ત વા ૨.૪.૬૭
बृ.वृ.-रेफ-लकाराभ्यां परा या धुड्जातिस्तदन्तस्य नपुंसकस्य धुटः प्राग नोऽन्तो वा भवति, शौ परे। बहूजि, बहूजि ; सूजि, सूर्जि ; सुवल्ङ्गि, सुवल्गि। ल इति किम्? काष्ठतङ्क्षि, पूर्वेण नित्यमेव। धुटामित्येव ? सुफुल्लि वनानि। शावित्येव? बहूर्जा कुलेन ।।६७।।
સૂત્રાર્થ :-
૬ અને જૂ વર્ણથી પરમાં રહેલી જે પુર્ જાતિ, તે પુર્ જાત્યન્ત નપુંસકલિંગ નામોને શિ પ્રત્યય પરમાં વર્તતા ધુ વર્ણની જ પૂર્વમાં – આગમ વિકલ્પ થાય છે.
શૂર ન્ ચૈતયો: સમાહાર: = (..) તત્ = ર્તા
સૂત્રસમાસ -
