________________
૯૮
સૌરાષ્ટ્રમાં વિકસેલે સહકારી પ્રવૃત્તિ માટે આ સંસ્થા સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યમાં ગીરાસદારી યશ તેમને રહ્યો.
ગણોતીયાઓને જમીનને કજો લેવા માટે સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યના સમય દરમ્યાન સૌરાષ્ટ્ર આ સંસ્થા ઉભી કરવામાં આવેલી અને શરૂ સહકારી બેંક, લેન્ડ મોર્ટગેજ બેંક, સૌરાષ્ટ્ર આતમાં પ્રમુખશ્રી તરીકે પોરબંદરના યુવરાજ જ્ઞાન પ્રચાર સ. સંઘ વિગેરે ટોચ સંસ્થાઓ ઉદયભાણસિંહજી અને મેનેજરશ્રી તરીકે શ્રી શરૂઆતમાં કામ કરતી શરૂ થઈ ગયેલ હરીહરભાઈ જોષીએ કામગીરી કરેલી અને આ અને જ્યારે સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યનું એકીકરણ સંબઇ એક દ્વારા ભારતમાં ચાલતી લેન્ડ ડેવલપમેન્ટ રાજ્ય સાથે થયું ત્યારે આ બધી સંસ્થાઓ બેંકમાં આગવું સ્થાન લે છે. પગભર થઈ ગયેલી હતી. અને તે ઉપરાંત ઉપરોક્ત ઉલેખ સાથે રાજકેટ નાગરિક ખેડુતેને આબાદી માટે નિયંત્રીત બજારે પણ સ. બેકને પણ ઉલ્લેખ જરૂરી છે. આ બેંકની અગત્યના સ્થળોએ સ્થપાઈ ચુક્યા હતા. રચના રાજકોટમાં સૌરાષ્ટ્ર રાજ્યમાં થયેલી. - સૌરાષ્ટ્ર રાજ્ય દરમ્યાન આ લોકોપયોગી નાગરીક બેંક ચૌદ લાખથી વધુ શેર ભંડળ પ્રવૃત્તિ સારાય સૌરાષ્ટ્રના ગ્રામ્ય વિસ્તારમાં ધરાવે છે. થાપણો એક કરોડ ઉપરાંતની છે આંબી ગઈ હતી અને તેથી જ મુંબઈ રાજ્યના અને ધીરાણ સાઠ લાખ જેટલું છે. માત્ર નાના સમય દરમ્યાન પણ આ પ્રવૃત્તિ વિકસતી રહી. પાયા ઉપર શરૂ થયેલી આ બેક કઈ પણ સૌરાષ્ટ્રની સહકારી પ્રવૃત્તિ જેના સોપાન, સરકારી સહાય વગર નાગરીક બેંકમાં આગવી અનેક વર્ષોથી આ પ્રવૃત્તિ ચાલતી ન હોય, તે હરળમાં છે. રીતે થઈ ગયેલા અને મુંબઈ રાજ્યમાં પણ આ કેડીનાર ખાંડ ઉદ્યોગ સ. મંડળી પણ રીતે જ સહકારી પ્રવૃત્તિ વિકસેલી અને ફલેલી. શરૂઆતમાં નુકશાનીને કારણે મુશ્કેલીમાં
તા. ૧-૫-૬૦ થી દ્વિભાષી મુંબઈ રાજ્યનું મુકાઈ ગયેલ પણ તેમાંથી પગભર થઈ સારે વિલિનીકરણ થતા ગુજરાત રાજ્ય થયું અને નફે મેળવી જુની ખોટ પૂરી કરી ખાંડ ઉદ્યોગોમાં ગુજરાત રાજ્ય દરમ્યાન સહકારી પ્રવૃત્તિ સારું સ્થાન મેળવી લીધેલ છે અને શેરડીના યથાવત વિકસતી રહી. સૌરાષ્ટ્રના ખેડુતોએ પિલાણમાંથી બીજુ “બાય પ્રોડકટ”નું ઉત્પાદન આ પ્રવૃત્તિ પિતાની આર્થિક ઉન્નતી માટેની છે પણ અત્યારે કરે છે. તેની પુરી સમજદારી થઈ ગઈ હોવાથી આ પ્રવૃત્તિને વિશેષ લાભ લે છે. ભારતના અનેક
ગુજરાત રાજ્યનું ઉપર ઉલ્લેખ કર્યા પ્રમાણે
બીજા રાજ્યની સરખામણીમાં આગવું સ્થાન રાજ્યની સહકારી પ્રવૃત્તિમાં ગુજરાત રાજ્યનું સ્થાન આગવું જ છે. સારાષ્ટ્રની કેટલીક
છે. બીજા રાજ્યોની સરખામણીમાં મંડળી સહકારી સંસ્થાઓએ ભારતભરની સહકારી
દીઠ વ્યક્તિગત સભાસદ સંખ્યા, શેર ભંડોળ, સંસ્થાઓમાં નામના મેળવી છે તેવી સંસ્થા ધરિાણ, થાપણ, વિશેષ છે જ્યારે મદત એમાં ગુજરાત રાજ્ય તેની ડેવલપમેન્ટ બેંક, બહારનું લેણું સભાસદે પાસે ઓછું રહે છે. રાજકોટનાગરીક સહકારી બેંક, કેડીનાર મંડળીઓની સંખ્યાબળની દ્રષ્ટીએ ભાવા ખાંડ ઉદ્યોગ સહકારી મંડળી વિગેરે સંસ્થાઓ નગર જિલ્લો સૌરાષ્ટ્રમાં આગળ છે અને સહેલાઈથી મૂકી શકાય.
ગુજરાતમાં પણ આગવી હરોળમાં રહે છે, - અત્રે ગુજરાત રાજ્ય લેન્ડ ડેવલપમેન્ટ જિલ્લાવાર મંડળીઓની સંખ્યાની વિગત બેંકને થયેલ વિકાસને ઉલેબ જરૂરી છે. નીચે આપી છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
