________________ દેશનું વર્ણન. સાંકડે રસતે આવજા કરે છે. ખચ્ચરવાળા અને તેમની મહેનતુ બાયડીઓ ભેજવૃક્ષ (સરળ)ની ડાળીઓના ભારા અને અનાજ ભરેલા શિક આકારના ટપલા લઈ જડે ચાલે છે. જંગલનો નાશનીચેના પ્રદેશોમાં લાકડાં માં થવાથી ઘણાક પહાડપરનાં વનનો નાશ થાય છે, તેથી હવે તેના બેડા ઢાળ પરથી વરસાદનાં પાણી ઉતાવળે વહી જાય છે, અને નવાં ઝાડ ઉગી શકતાં નથી. એમાં વિલાયતથી આણેલા બટાટા કરવામાં આવે છે, તેથી પણ ઈમારતી લાંકડાં ઊગતાં બંધ થયાં છે. બટાટા સારૂ જમીન તૈયાર કરવાને પહાડી ખેડુતો મોટાં ઝાડાના થડની આસપાસ ગેળાકારની ઉગેલી વનસ્પતિ બાળી નાંખે છે; અને પહાડની બાજુએ ઉંચી સપાટીઓ કરે છે. પછી થોડાં વરસમાં ડાળાંની છાલ તથા પાંદડાં ખરી પડે છે, અને ઝાડ સૂકાયેલું માત્ર ઊભું રહે છે. મોટાં જંગલમાં કપાઈ પડેલા દૈત્યની પેઠે કેટલાંક ઝાડ જમીન ઉપર સડે છે, કેટલાંક ધેળાં થડ અને સૂકી ડાળીસહિત ઉભાં રહે છે. અતિ જ્યાં જંગલનો નાશ થયો હોય છે ત્યાં ખૂબ ફાલેલા બટાટાને લીલો પાક જેવામાં આવે છે. કેટલીક વધારે વગાડાઊ જાતિ ખેતી કરવા સારૂ એથી પણ વધારે નુકસાન કરે છે. તેમની પાસે હળ અને બળદ ન હોવાથી જંગલને બાળી નાંખે છે, અને ચાંચ જમીન ખોદી એકપછી એક ઉતાવળે પાક પકવી જમીન કસ વિનાની કરી નાંખે છે. એક કે બે વરસમાં બધી વસ્તી જંગલના બીજા ભાગ પર જાય છે; ને તેને પણ એ રીતે સાફ કરી ખાલી કરી નાંખે છે. પછી ત્યાંથી ઉપડી તેિજ પ્રમાણે બીજી જગાએ જાય છે. હિમાલયમાંથી નીકળનારી નદીઓ હિમાલય પર્વત વિશે ખાસ જાણવાનું એ છે કે તેઓના ઉત્તર અને દક્ષિણ બેઉ ઢાળપર પડેલું વરસાદનું પાણી હિંદના પ્રદેશોમાં જાય છે, કેમકે પાછળ કહેવામાં આવ્યું તેમ તેઓનો બેવડ કોટ બન્યો છે અને તેની પેઠે ઊંડી ખીણ છે. આગલા એટલે દક્ષિણે આવેલા પહાડને ઓળગી જતો વરસાદ અંદરના એટલે ઉત્તરના પર્વતના કોટપર પડે છે, અને તેનું પાણું પાછળની ખીણમાં વહી જાય છે. હિંદની ત્રણ માટી નદીઓમાંની બે–સિંધુ અને બ્રહ્મપુત્ર-વધારે લાંબી છે ને હિમાલયનાં બેવડા કોટની ઉત્તરે
