Book Title: Agam 04 Ang 04 Samvayang Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ઉનચાલીસને સમવાય મેં અવધિજ્ઞાનિયોં કી સંખ્યા આદિ કા નિરૂપણ
હવે સૂત્રકાર ઓગણચાલીસ [૯] સંખ્યાવાળાં સમવાયાનું કથન કરે છે— “નભિન્ન ળ ગો’રૂસ્થાિ
ટીકા નમિનાથ અહત પ્રભુના નિયત ક્ષેત્રને વિષય કરનારી અવધિજ્ઞાનીઓની સંખ્યા એગણચાલીસ સેા (૩૯૦૦) હતી. ક્ષેત્રેાની મર્યાદા [હદ] બતાવનાર હેાવાથી જે કલકલ્પ પ તા છે તેમને કુલપતિ કહે છે. જે રીતે લેાકમાં કુળ મર્યાદાકારી હાય છે એ જ રીતે ક્ષેત્રાની મર્યાદા કરનાર પવ તા હોય છે. તે કુલપતા સમયક્ષેત્ર-અઢી દ્વીપ માં ૩૯ ઓગણચાલીસ કહેલ છે, જે આ પ્રમાણે છે–ત્રી[૩૦] વ ધરપર્વત,(૫) મંદરાચલ અને ચા[૫]ઇષુચાર પત. વધર પર્વતના ૩૦ ત્રીસ પ્રકાર છે—જબુદ્વીપમાં ૬, ધાતકી ખંડના પૂર્વ ક્રિશા માં ૬ અને પશ્ચિમક્રિશાધ માં ૬, આ રીતે ૧૧, તથા પુષ્કરાના પૂર્વ અને પશ્ચિમામાં મળીને ૧૨. આ રીતે ૬-૧૨-૧૨ – ૩૦ થઇ જાય છે. પાંચ મદાચલ આ પ્રમાણે છે–જ બૂડીપમાં એક, ધાતકી ખંડમાં ૨ અને પુષ્કરામાં ૨ ચાર ઇષુકાર પત આ પ્રમાણે છે-જે ધાતકી ખંડ અને પુષ્કરાની પૂર્વ પશ્ચિમ દિશાનાં વિભાજક છે વલયાકૃતિ ધાતકી ખંડના પૂર્વાધ અને પશ્ચિમા` એવા એ ભાગ છે. પૂર્વાધ અને પશ્ચિમા તુ વિભાજન એ એ દક્ષિણાત્તર વિસ્તૃત ઇષુકાર પ°તાથી જ થાય છે. એ જ જાતના એ પર્યંત પુષ્કરામાં પણ છે. તેઓ ખાણના જેવા હેવાથી ઇક્ષ્વાકાર અથવા ધુકાર પતા કહેવાય છે. આ રીતે તે બધા પવતે મળીને એકદરે ૨૯ એગણચાલીસ કુલપત થઇ જાય છે. ખીજી, ચેાથી, પાંચમી, છઠ્ઠી અને સાતમી પૃથ્વીમાં મળીને એકદરે ૩૯ ઓગણચાલીસ લાખ નરકાવાસ છે. તે આ પ્રમાણે છે—ખીજી પૃથ્વીમાં ૨૫ પચીસ લાખ, ચેથી પૃથ્વીમાં દસ લાખ, પાંચમી પૃથ્વીમાં પાંચ લાખ, છઠ્ઠી પૃથ્વીમાં ૧ લાખમાં પાંચ ઓછાં, અને સાતમી પૃથ્વીમાં ફ્કત પાંચ જ્ઞાનાવરણીય, માહનીય, ગાત્ર,અને આયુ, એ ચાર કર્માંની એક ંદરે ઉત્તર પ્રકૃતિએ ૩૯ એગણચાલીસ છે. તે આ પ્રમાણે છે-જ્ઞાનાવરણીયક'ની પાંચ, મેહનીયકની ૨૮, ગાત્રની છે, અને આયુની ચાર સૂ. ૭૮।
શ્રી સમવાયાંગ સૂત્ર
૧૬૫
