Book Title: Tapagaccha Pattavali
Author(s): Kalyanvijay Gani
Publisher: Vijaynitisurishwarji Jain Library
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005201/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga pahelo zrI tapAgaccha paTTAvalI 5 -dhanyAsa kalyANavijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI dharmasAgarajI viracita 5 dRA lI panna paga/ kRti sahita 2che, namo tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa prathama vibhAga mUlya deDha rUpiyA sapA daka paMnyAsa zrI kalyANavijayajI mahArAja Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI vijayanItisUrIzvarajI jaina lAIbrerI-amadAvAda. vIra saMvata 246 6 vikrama saMvat 1996 IsvI sana 1940 * * * * * * * che pustakaprAptisthAna ( 1 ) za bhogIlAla sAMkaLacaMda rIcIroDa, mahAvIra jinamaMdira pAse amadAvAda. ( 2 ) AnaMda kA ryA la ya sTezana roDa : bhAvanagara, R bol] prata : 19 08 prazabhAi tti zeTha devacaMda dAmajI AnaMda presa : bhAvanagara. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuga-yuganA aMdhArA ulecI jemaNe jJAna-rAva maLahaLAvyA. hiMsAnI nAgacUDamAM bhIsAtA janatAne bacAvI lai ahiMsAno Adarza mArga ipha. trividha tApathI pIreka janasamUhanI paritRpti mATe Ave che ane Atmonnati jhaMkhatA jIvaga jeoe upadezAmRtanuM pAna karAvI mArga Arata kayAM te bhAvika paTTadharonA pAtArAmAM. sA............. ma..." a. nA roja Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - namaH zrIvardhamAnAya zrImate ca sudharmaNe / sarvAnuyogavRddhebhyo vANyai grvvidstthaa|| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsopakArI carama tIrthapati zrI mahAvIra svAmI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a* nu * * * ma *Ni*kA viSaya prAthamika krama anukramaNikA prastAvanA graMthAnI suci upAdhyAya zrI dharma sAgarajIne jIvanaparicaya sa'pAdakanA saMkSipta paricaya 1 zrI sudharmAMsvAmI 2 zrI jaMbusvAmI 3 zrI prabhavasvAmI 4 zrI zayyaMbhavari 5 zrI yazobhadrasvAmI OM zrI saMbhUtivijaya zrI bhadrabAhusvAmI che zrI sthaLabhadra 8 zrI A mahAgiri zrI Arya suhasti 9 zrI. susthitasUri zrI supratibaddhasUri umAsvAtI vAcaka pRSTha 1 ma 18 1e 27 3 ( ni''tha gaccha ) 23 24 27 28 28 3pa tou 49 YK ( kATika gaccha ) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya Arya zyAmAcArya 10 zrI dina 11 thI Aryadinnasara 12 zrI siMhagiri Arya kAleka Arya khapUTAcArya Arya maMgu zrI vRddhavAdIsuri tathA zrI siddhasena divAkara zrI pAdaliptasUri 13 zrI svAmI zrI bhadraguptAcArya jAvaDoddhAra 14 zrI vAsenasUra zrI ArakSitasari durbalikA puSpamitra digaMbarotpatti 15 zrI caMdrasUri 16 zrI sAmatabhara . 19 zrI devaH 14 zrI pradyatana 19 zrI mAnadevasara 20 zrI mAnatuMgara 21 zrI vIrara 22 zrI jayadeva 23 zrI devAnaMda vallabhIbhaMga gatyasthiti brahmadIpikA zAkhA 24 zrI vikramara 25 zrI narasiMhasUri 26 zrI samudrasUri 27 zrI mAnadevasUri ( bIjA ) cha9 ( caMdra- 7 ) 79 (vanavAsIga cha ) - Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya yugapradhAna nAgAna 93 zrI haribhadrasUri jinabhadragaNi #mAlamaNa 97 28 zrI vibudhaprabhara 29 zrI jayAnaMdasUri : zrI raviprabhasUri 11 zrI yazodevasUri aNahIlapurasthApanA zrI bappabhaTTasUra 3. zrI pradyumnasUri 10Y 33 zrI mAnadevasUri ( trIjA) 1984 34 zrI vimalacaMdrasUri 104 kapa zrI udyotanasUri 105 ( vaDaga che ) ke je zrI sarvadevamuri 108 kavi dhanapAI 108 vAdItAla zrI zAMtisUri 114 3 zrI devasUri 110 18 zrI sarvadevasUri (bIjA) 11che. 39 zrI vizabhadrasUri che zrI nemicaMdrasUri 12 1 138 zrI abhayadevasUri 121 zrI jinavallabha 123 40 zrI municaMdrasUri vAdI zrI devasUri zrImad hemacaMdrAcArya 41 zrI ajitadevasUri kharatara matopatti 143 aMcaLagAtpatti sArdhaparNimaya mata 145 AgAmika gai bAhaDAddhAra (caudamo) 146 4. zrI vijayasiMhari 151 3 zrI somaprabhasUri ne ? 151 maNinamuri 144 146 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { tapagaccha ). 188 viSaya pRSTha 44 zrI jagacaMdrasUri 1para 45 zrI devendrasUri 16 1 zrI vijayacandrasUri 1 6, zrI vidyAnaMdasUri 1 1 8 46 zrI dharmayasUri pethaDa maMtra 19 zrI momaprabhasUri (bIna ke 119 48 zrI somatilakasara 49 zrI devasuMdara zrI jJAnasAgarasUri zrI kuLamaMDanasUri zrI guNaratane 50 zrI samasuMdarasUri kuSNasararavatI zrI jayasuMdara(tArAMdo sUra zrI bhuvanasuMdarasUri zrI jinasuMdarasUri 51 zrI munisuMdarasUri para zrI ratanazekharasUri laMkAmanApatti 53 zrI lakSmIsAgarasUri 54 zrI sumatisAdhu: 'papa zrI hemavimaLa : kaDavAmano bImatI vItImatI. lAyacaMda gara pa6 zrI Adavimahsrara paka zrI vijayadAna pa8 zrI hIravijaya pa9 zrI vijayasena mAlavArI 245 thI tapAgarapaTTAvalI-mULa 249 vize nAmonI akArAdi anukramaNikA (? vibhAga ) ra1), 184 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TE + 0288e 90deg deg Do ? hae. deg s (c) zaOOoooo, oncOOM 000000000000 tomor@poooooooox ** RSS kaha, REST AMEFAN Cocom 6 mm suvihitacUDAmaNi-revatAcalajIrNoddhArakaAcAryazrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAja ooos, 40880 roon AnaMda presa-bhAvanagara. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saubhAgyavatI ena lIlInA smaraNArthe zA. popaTalAla nathubhAI taraphathI ~: bheTa : prastAvanAt gacchetpatti paramAtmA zrI mahAvIranI pATa-paraparAe thayelA AcAryAMthI aneka gacchA utpanna thayA che. te paikInA keTalAka gAnA utpAdake keNu hatA ane te gacchA kayA samaya daramiyAna udbhavyA tenA sa MkSipta vRttAMta A pustakamAM ApavAmAM Avye che. vikrama saMvatanA pAMcamA sakAthI te navamA saikA sudhInA samartha AcAryAMnA savistara hevAla upalabdha thaI zakatA nathI. tenu mukhya kAraNa e jaNAya che ke te samaya daramiyAna bhAratavaSa mAM bhayaMkara yuddho khelAyA che temaja paradezI sattAenI svArIe paNu bhAratavaSa upara caDhI AvatI heAvAthI janasamudAyamAM zAMti naheAtI. A uparAnta ApaNA sAhityanA vipula graMthAneA vinAza thavAthI zreNizva itihAsa jALavI zakAyeA nathI. koipaNa dhama--sa'pradAyamAM mata-matAMtare teA rahevAnA ja. manuSya-svabhAva ja evA prakAranA che ke sane eka sarakhI mati haiAtI nathI. gacchamAM mata-matAMtare udbhavavAnA AMtara temaja mAhya aneka kAraNeA hAya che. ekalA jainadhama mAM ja ATalA badhA vADA ane phAMTA che evuM kaMi nathI. vaidika, auddha tathA khrIstI Adi dhama-saMpradAye| tarapha daSTipAta karazuM te tyAM paNa mata-matAMtaranA meATA samUha jaNAze. dareka tIrthaMkarAnA jeTalA gadharA hAya teTalA gaNA gacchA utpanna thAya che. carama tIpati zrI mahAvIra devanA agiyAra gaNadharA hatA. temanA dvArA nava gacchA utpanna thayA hatA parantu prabhu zrI mahAvIranA nirvANa pachI paMcama gaNudhara sudharmAMsvAmInu ja chadmasthapaNe astitva rahevAnu` hAvAthI temaja temanA ja gaccha bhaviSyamAM pravavAne hAvAthI temanA nAmathI pravatelA " sudhama gaccha " vizeSa prakhyAti pAmyA ane tenI paraMparAmAM aneka samatha prabhAvika yugapradhAne thayA, "" Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenenI jAhojalAlI prAce A avasarpiNInA vIza tIrthakarenI janmabhUmi temaja vihArabhUmi baMgALa, bihAra tathA kAzI vigere prAte hatA. prabhu mahAvIranA nirvANa pachInA pAMcaze varSa sudhI baMgALAdi prAMtamAM jainonI temaja jaina dharmanI sArI jAhojalAlI hatI. mahArAjA azoka, mahAmeghavAhana mahArAjA khAravela ane samrATa sapratinA samayamAM jenonI saMkhyA viza karoDa jeTalI hatI. zaMkarAcAryanA prAdurbhAva pahelAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAre varNonA manuSya jainadharma pALatA. zrI vajasvAmI, zrI bhadrabAhasvAmI vigere prakhara AcArya vana vihAra moTe bhAge baMgALAdi prAMtamAM hatA, paraMtu vikramanA pAMcamA saikA pachInA jainAcAryone vihAra madhyaprAnta, mevADa, mAravADa, gujarAta ane saurASTrAdi prAta sudhI laMbAya hate. agAunA AcAryoe saMkhyAbaLa vadhAravA je jahemata lIdhI hatI tevI jahemata pAchaLanA AcAryo UThAvI zakayA nahi ane pariNAme saMkhyAbaLa divase divase ghaTatuM gayuM. zrI bappabhaTTasUrinA samayamAM ApaNuM saMkhyA cha-sAta karoDanI hatI te paramAhaMtu kumArapALa ne kalikAlasarvajJa zrImadda hemacaMdrAcAryanA samaye ghaTIne pAMca karoDa Azare rahI hatI. bAda vastupALa ne tejapALanA samaye cAra karoDa jeTalI saMkhyA hatI, paraMtu pachIthI rAmAnujAcArya ane vallabhAcAryanA astitvathI ane vaiSNava dharmAnuyAyI rAjAonA prAbalyathI ApaNI saMkhyA pratidina ghaTavA lAgI. teoe jaina dharma pALanArAone vaiSNava banAvavA mAMDyA jethI jagadguru zrI hIravijayasUrinA samayamAM saMkhyA ghaTIne be karoDanI rahevA pAmI. temanA samaya pachInA traNaseM varSamAM keIe saMkhyAbaLa paratve pUratuM lakSa ApyuM jaNAtuM nathI eTale astavyasta dazAne pariNAme saMkhyA ghaTatI ghaTatI atyAre bAra lAkha jevI nijIva saMkhyAmAM AvI pahoMcI che. gaccha-varNana ApaNAmAM rAzI ga hovAnI mAnyatA pracalita che. keI jaNAve che ke zIvasenasUrinA cAra zikhyo-caMdra, nAgeMdra, nivRti ane vidyAdhara-dvArA darekanA ekavIsa-ekavIza ema corAzI gaccha pravartA. vaLI keTalAka ema paNa darzAve che ke vi. saM. 994mAM zrI udyotanasUrinA zikhya dvArA corAzI gaccho utpanna thayA; parantu spaSTa rIte corAzI game chonA sAcA nAmo ke zuddha svarUpa upalabdha thatuM nathI. jenI jANumAM je je gacchonI yAdI hatI teoe te pramANe vividha rIte corAzI nAme gaNAvyA che. ahIM traNa prakAranA gacchanA nAme jaNAvavAmAM AvyA che. judI judI paTTAvalIo ane pratimAo paranA zilAlekha parathI gacchanI je nedha thavA pAmI che temAM nIcenA 99 jeTalA gAne nAmanirdeza thavA pAmyo che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garacha. 1 nigrantha 2 kenTika 3 vanavAsI 4 upakeza 5 vajAzAkhA 6 nAgila 7 paMDikalazAkhA , ka nivRti kula rAjacaitra 9 brahmadviIpa 10 harSapurIya 11 malladhArI 12 sAMDera 13 vaDa 14 karaMTa 15 kucapurIya 16 caityavAsa 17 nANAvala 18 riAvavAla 19 vidhipakSa 20 sArdha pUrNimiyA (aMcala) 21 kharatara 22 Agemika 23 stava pakSa 24 dvivaMdanika 25 jIrAulA 26 nibajIya 27 hastikuMDI 28 rAja 29 rUdrapAlIyA 30 vAyaTIya 31 ukeza 32 punamiyA 33 tapAgaccha 66 zaravAla garacha 34 vizAvala 67 brahamANa 35 thArApradIya 68 nANakIya 36 kRSNarAjarSi 69 pimpaliA 37 puraMdara 7. bhAvaDAra 38 kamalA 71 bhAvaDahera 39 cAMdra catravAla 40 vidyAdhara 73 vAgaDa 41 nivRti 74 bhinnamAla 42 nAgapurI tapA , 75 dhamadhoSa 43 laghukharatara , 76 devanandrita che ja bahakharatara , 77 kharatara ga7 vegaDazAkhA 45 pippalaka kharatara zAkhA 78 rAladrA gaccha 46 kharataragaccha 79 sIdAghaTIya che madhukarA zAkhA 80 zrI pallIya che 47 tapAgaccha vRddha pizAlika | 81 kalivAla , 48 tapAgaccha laghu pizAlika | thAga ladhu pazAlika | 82 hArIja 4 tapAgaccha vijayadevasUriga7 83 sadbhAntika 50 , vijaya AnaMdasUrigaccha 84 hIrApalI , 51 sAgara gaccha 85 jAdvAra che para praznavAhana kula 86 zrIkAzahUdIya , para zepura gaccha 87 mahekara >> 54 kuvaDa che 88 sIdrAnI 55 suMbaDa 89 jAkhaDIyA 90 chitrAvAla pa7 dvivandanika vRddhazAkhA 1 caturdazI pakSa 58 vRddha tapAgaccha 92 tribhAviyA gaccha 59 karaMTa tapAgaccha 3 ratnAkara 60 kaDavAmati pantha 94 jeDa 61 bIja (vIjAmatI) gaccha 5 jAgeDa dara kamalakalazA. 96 kinarasa 63 katakapurA 97 nAgara 64 pAyacaMda 98 bhAva devAcArya , I 65 kAdrA || 99 nigamaprabhAvaka , 56 upakeza , Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uparanA A navANuM nAma "gacchamataprabaMdha' nAmanA pustakamAM zrImad buddhisAgarasUrIzvarajIe jaNAvela che. jaina prabaMdha " mAM rAzI gacchanA nAma nIce pramANe darzAvyAM che. 1 doviMdanika gaccha 29 bhAvaDaharA gaccha | pa7 vagherA gaccha 2 dharmaghoSa 30 jAkhaDIA 58 bhaTTarA che 3 saDerA, 31 karaMTavAla 59 nAbariyA 4 kinnarasA 32 brAhmaNIyA 60 bAhaDamerA 5 nAgorI tapA 33 maMDAhaDA 61 kakakariyA 6 mAladhArI 34 nI balIyA 62 rekavAla 7 khatapA 35 khelAharA 63 besavA 8 citravAla 36 uchitavAla 64 vegaDA 9 ozavAlIya tapA,, 37 rUdeliyA 65 vIsalapurA 10 nANavAla 38 paMtheravAla da6 saMvADiyA 11 palivADa 39 khajaDiyA 67 dhaMdhukiyA 12 AgemiyA 40 vAchitavAla 68 vidyAdhara 13 bekaDIyA 41 rAulIyA 69 AyariyA , 14 bhinnamAlIyA 42 jesalamerA 70 harasarA , 15 nAgendra 43 lalavANiyA 71 koTikagaNakula , 16 sevaMtarIyA 44 tAtahaDa 72 vAzAkhAbiruda , 17 bhaMDerA 45 chAjahaDa 73 vADiyagaNuM , 18 jailavAla 46 khaMbhAtiyA 74 uDuvADiyagaNa ) 19 vaDAkharatara 47 zaMkhavAliyA 75 uttaravAlasaha , 20 lahuDAkharatara , 48 kamalakalazA 76 udehagaNa 21 bhANasoliyA ,, 49 sojatariyA 77 AliyA 22 vaDagacchathI vidhipakSa 50 sojatiyA 78 luNiyA 23 tapA biruda gaccha 51 pIpaliyA 79 mAjavagaNuM 24 surANa para khImasarA 80 cAraNagaNa , 25 vaDIpozAla 53 cAraDIyA 81 sAdhapunamiyA , 26 bharUachA 54 bhAmecchA(pAmecchA),, 82 strAMgaDiyA 27 katakapurA 55 khaMbhaNIyA 83 nIbajIA , 28 saMkhalA | 56 geyalavAla 84 sArA "jaina sAhityasaMzodhaka" khaDa trIje, aMka pahelAmAM corAzI gacchanAM nAma nIce pramANe darzAvyAM che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 savAla 29 bhAvarAja 57 kapurasIyA 2 jIrAvalA 30 palIvAla (nAgarAla) 58 pUrNatala 3 vaDaga7 31 karaMDavAla 59 revaIyA 4 punamiyA 32 nAgendra 60 dhaMdhukA 5 gaMge sarA 33 dharmaghoSa 61 thaMbhaNA 6 karaMTA 34 nAgorI 62 paMcavalahIyA 7 AnapurA 35 uchitavAla 63 pAlaNapurA 8 bharuacchA 36 nANAvAla 64 gaMdhArA 9 uDhavI A 37 sAMDeravAla 65 guliyA 10 gudavI A 38 maMDovarA da6 sAdhapunamIA 11 u(8)kAuA 39 surANa 67 na(ma)garakoTiyA 12 bhinnamAla 49 khaMbhAtI 68 hIsArIyA 13 bhuDAsIyA 41 vaDodarIyA 69 bhaTanerA 14 dAsavi(rU) 42 sepArA 70 jItaharA (soraThIA) 15 ga2chapAla 43 mAMDalI A 71 jagAyana 16 ghoSavAla 44 kaThI(the)purA 7ra bhImasena 17 maMgoDI 45 jAMgalA(DA) 73 A(tA)gaDIyA 18 brAhmaNa A 46 chAparI (bAbarAvAla) 74 kabajA 19 jAlerA 47 borasaDA 75 sevaMtarIyA 20 bokaDIA 48 dvivaMdanIka 76 vAgherA 21 muDA(jhA)harA 49 citravAla 77 vA(va)heDI 22 cite(2) 5. vegaDA 78 siddhapurA 23 sArA 51 vAgaDa 79 gheghA(gha rA 24 kucaDIA 52 vijAharA 80 nigama 25 siddhAMtI A 53 kutagapurA 8 saMjanA (tI) 26 rAmasenIyA 54 kAchaliyA 82 bArejA (baraDevA) 27 Agamika papa rudrolI (rudrapAlIya) 83 mu(4)raMDavAla 28 maladhAra pa6 mahu(deva)karA | 84 nAgaulA upara darzAvelA gacchanA nAmo paikI keTalAka nAme arthathI maLatA Ave che. nANAkIya ane nANAvAla gaccha eka ja hoya tema jaNAya che. tevI ja rIte siddhAtika ane Agamika garacha paNa eka hoI zake. cityavAsIonA nigamAdika gacchathI pitAnI judI saMjJA darzAvavA mATe AgamavAdIoe svagacchanuM "Agamika gaccha" evuM nAma sthApyuM hoya. vaLI "sidrAnI " gacha e paNa " siddhAntI" garacha hoya tema saMbhave che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 10 : tapAgaccha ane kharataragacchamAMthI tenI zAkhArUpe paNu kaiTalAka navIna mata-gacchA udbhavyA che. vidhipakSa gaccha ane acaLagaccha nANukIya gacchamAMthI nIkaLyA haiAvAnu manAya che; jyAre vaDagacchamAMthI tapagaccha ane te tapagacchamAMthI paNa tera zAkhA udbhavI che. kathA gacchA kayA samaye ane kAnAthI pracalita thayA tenI TUMkI rUparekhA atre darzAvavI asthAne te nahIM ja gaNAya. nigrantha gaccha-prabhu zrI mahAvIranA paMcama gaNadhara zrI sudharmAMsvAmIthI pratyeA~. A gaccha AThamA paTTadhara zrI A mahAgiri ane Arya suhastisUri sudhI cAlye. koTika gaccha navamA paTTadhara zrI susthitasUri ane zrI supratiSaddhasUrie kAka'dI nagarImAM sUmitranA keTivAra jApa karavAthI ni"tha gacchanuM nAma kATika sthApana thayu ane te caudamA paTTadhara zrI vasenasvAmI panta cAlu rahyo. vanavAsI gaccha--zrI mahAvIra devanI seALamI pATe thayela zrI sAmaMtabhadrasUri svagacchIya sAdhuonI sAthe vanamAM vAsa karatA hatA tethI keATika gacchanu' vanavAsI gaccha evu' nAma paDayuM'. udyotanasUrinA samayamAM tenu vaDagaccha'evu nAma paDayu ane khAda teja gacchatu jagaccadrasUrinA samayamAM "tapAgaccha" evu nAma pracalita thayu. upakeza gaccha--prabhu zrI pArzvanAthanA zAsananI paraMparA cAlu ja hatI. temanI chaThThI pATe thayelA ratnaprabhasUrie upakezapaTTanamAM zrI mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karI. A uparAnta eziyA nagarInA rAjA temaja kSatriyAne prati edhI AzavaMzanI sthApanA karI, teone esavALa banAvyA. zrImAlI vaMzanI paNu temaNe ja sthApanA karI. upakreza vaMzanI sthApanA karavAthI temanA gacchanuM nAma paNa upakeza gaccha pracalita thayuM. A gacchamAM dhama dhuraMdhara ghaNA AcAryAM thayA che. vajrazAkhA (vayarIzAkhA) gaccha--zrIvAsvAmIthI A zAkhAnI zarUAta thai. emanA samayamAM bhayaMkara dvAdazavarSIya dukALa paDyo tyAre temaNe vidyAnA khaLe sadhanuM rakSaNa karyuM" hatuM. nAgila gaccha--nAgila nAmanA AcAyathI A gaccha pragaTyo. A gacchamAM zrI vijayasUrinA ziSya vimaLasUri thayA ke jemaNe prAkRta bhASAmAM pamaraca (jaina rAmacaritra) nAmanA adbhuta graMthanuM sarjana karyu che. vikrama saM. 59 (ma. ni. sa. para9) mAM A graMthanI racanA karavAmAM AvI hatI. SaDillazAkhA gaccha--A zAkhA keAnAthI pracalita thaI te nirNIta nathI thatu. paraMtu A zAkhAmAM ghaNA prabhAvika AcArcI thayA che. caMdragacchanI SaDilla Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAkhAnA bhAvedevasUrinA ziSya vijayasiMhasUri thayA. temanA virAcArya nAmanA ziSya thayA ke jemaNe gujarAdhIza siddharAja jayasiMha para sAro prabhAva pADayo hato. nivRti kI rAjacatra gacha-A garachamAM prabhAvika zrI dhanezvarasUri thayA ke jemaNe "zatruMjaya mahAbhya" nAmane graMtha racyuM che. brahmadvIpa gaccha-- zrI vajIsvAmInA mAmA Aryasamite kRSNa ne bennA enAmanI be nadIo vacce brahmadviIpamAM vasanArA 500 tApane pratibadhI na dharmAnuyAyI banAvyA. te sAdhuo brAdvIpIzAkhA nAmathI prasiddha thayA ane tethI temane gaccha brahmaDhI pagaccha evA nAme pracalita thayo. harSapurIya gacha-ajamera pAsenA harSapura nagaramAM A gacchanI utpatti thaI hoya tema saMbhave che. A gacchamAM zrI bappabhaTTasUri zAsannatikara thayA. uparAMta maladhArI devaprabhasUrinA zrI tArAcaMdrasUri nAmanA ziSya thayA jemaNe jyotiSasAra ane prAkRtadIpikA nAmanA graMtha ane murArI kavinA anaI rAghava para TIkA temaja nyAyakaMdalI para TIkA racI hatI. temanA ziSya narendraprabhe alaMkAramahedadhi tathA kAkuWkeli grantha racyA hatA. vaLI tilakasUrinA ziSya rAjazekharasUrie nyAyataMdalI para paMjikA ane etihAsika prAdhAmRta dIkiA racela che. maladhArI gaccha-A ga7 konAthI zarU thaze te nakkI thaI zakayuM nathI paraMtu A gacchamAM ati vicakSaNa vidvAne thayA che. maladhArI hemacaMdra jIvasamAsa, bhavabhAvanA, upadezamAlAvRtti, anugadvAra sUtra TIkA, zatakavRtti, mULAvazyaka para pAMca hajArI vRtti, vizeSAvazyaka nAmanI aThThAvIza hajArI vRtti vigere asAdhAraNa graMtha racyA che. sAMDeragaccha--eraNapurA pAse sAMDerA gAma che. tyAMnA je AcAryo prasiddhi pAmyA te sAMDeragacchIya kahevAyA. A ga7 vikramanI dazamI sadI pUrve vidyamAna hatuM. A gacchane AcAryo zIrodiyA vaMzanI sthApanA karI hatI ane tethI zotiyA variyA e kahevata pracalita banI che. vaDagaccha-zrI udyotanasUrie AbunI taLATI pAse TelI nAmanA gAmamAM vaDanA vRkSanI nIce zrI sarvadevasUrine (matAMtare ATha AcAryone ) sUrimaMtra Ape tyArathI vanavAsI ga7 te vaDagacha kahevAya. A gacchanA samartha AcAryoe seMkaDo rAjAone pratibadhI jaina zAsanano udyata karyo hate. zrI A>>devasUrinA ziSya zrI devendragaNi(zrI nemicaMdrasUri)e uttarAdhyayana sUtra para TIkA, pravacanasAroddhAra, AkhyAnamaNikeSa tathA vIracaritra graMtha racyA hatA, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 12: kereTa gacha-keraMTa nagaranA nAma parathI A gacchanI prasiddhi thaI hoya tema jaNAya che. vikramanA seLamA saikA sudhI A gacchanA AcAryo vidyamAna hatA. hAlamAM prAye jaNAtA nathI. kuccapurIyagaccha-caityavAsI sAdhuonA go paikI A paNa eka gaccha saMbhave che. cityavAsa matagaccha -- caityavAsanI sthiti ghaNI prAcIna hoya tema jaNAya che. vanarAja cAvaDAne Azraya ApanAra zrI zIlaguNa sUri cityavAsI hatA. zrImad haribhadrasUrinA samayamAM caityavAsIonuM atizaya prAbalya hatuM. nANAvalagaccha-A garachanA AcAryo mevADa, nAnI tathA moTI mAravADa ane mALavAmAM moTA bhAge vicaratA. A gacchamAM mAnadevasUri thayA jemaNe 1118mAM phaledhI pArzvanAthanI pratiSThA karI ane laghuzAMti tetranI racanA karI che. citravAlagaccha-catravAla gaccha ane tapagacchanA sthApaka AcAryono meLa sAre have tema jaNAya che. caitravAlagacchIya zrI yazobhadra(devaprabha)sUrinI sahAyathI zrI jagacaMdrasUrie vidyApuramAM krioddhAra karI tapAgacchanI sthApanA karI hatI. vidhipakSagaccha-zrI vijayacaMdrasUrie vi. saM. 1169 mAM siddharAja jayasiMhanA zAsanakALamAM eka sIttera belanI prarUpaNa karI vidhigacchanI sthApanA karI ane pitAnuM AryarakSitasUri evuM nAma rAkhyuM. kumArapALe A gacchane AMcaliyA ga7 tarIke saMbodhyA ane tyArathI aMcalagaccha evA nAmathI prasiddhi pAme. tapAgaccha paTTAvalI(prastuta pustaka)nA kato zrI dharmasAgara upAdhyAya uparanI hakIkatathI kaIka judA paDe che. teo jaNAve che ke narasiMha nAmanA AcArya byunA nAmanA gAmamAM hatA tyAre nAthI nAmanI eka dhanADhya aMdha zrAvikA temane vadana karavA AvatAM muhapatti lAvavI bhUlI gaI. bAda sUrinA kahevAthI teNe muhapattinA badale vastranA aMcalAcheDA)thI vAMghA. pachI tenI sahAyatAthI AMcalika matanI utpatti thaI. A gacchamAM nUtana graMthanA praNetA ghaNA AcAryo thayA. sAdhapUrNimAgaccha-punameyA gacchanA sAdhuone kumArapALe pitAnA dezamAMthI hadapAra karyA bAda kumArapALanA mRtyu pachI te ja garachanA sumatisiMhasUri pATaNa AvyA ne temaNe pitAne sAIpUrNamiyA tarIke oLakhAvyA. kharataragaccha-zrI jinadattasUrithI A garachanI sthApanA thaI manAya che. A garachanA zrI jinadattasUri, zrI jinakuzaLasari ane zrI jinavallabhasUri mahAna prabhAvika AcAryo gaNAya che. A gacchanA AcAryoe sArA pramANamAM nUtana graMtha racyA che, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamaka mata--Agamike athavA traNa IvALA garachanI utpatti vi. saM. 1250 mAM thayelI manAya che. punamIyA gacchanA zIlaguNasUri ne devabhadrasUrie svaccha tyajI aMcaLaga7 svIkAryo. tyArabAda tene paNa tyAga karI potAne navIna paMtha kADhI kSetradevatAnI stuti na karavI vigere nUtana prarUpaNA karI. stavapakSagaccha--vikramanI bAramI sadI sudhI A pakSa hayAta hatuM. zrI semaprabhasUrie jagacaMdrasUrine sva pATe sthApatI vakhate bIjA gacchAnI sAthosAtha A gacchanA nAyakanI paNa saMmati meLavI hatI. rAjagaccha-pradyumnasUrinA gujarAta, mevADa, mAravADa tathA mALavAnA rAjAo ananya bhakta hatA tethI temanA gacchanuM nAma rAjagaccha paDyuM. temaNe digaMbarIene vAdamAM parAjaya karyo hato ane judA judA rAzI pustaka lakhyA hatA. rUdrapAlIya gaccha--A gaccha zrI jinazekharasUrithI zarU thayo. temaNe samyakUtvasatikA, zIlataraMgiNI vigere graMtha racyA che vAyaTIyagaccha--vAyaTapuramAM rahenArA AcAryothI A gaccha zarU thaye che. A gacchanA amaracaMdrasUrie padmAnaMda mahAkAvya, bAlabhArata mahAkAvya, kAvyaka95latA, ratnAvali ane kalAkalApa vigere graMtha racyA che. teo rAjA vIzaLadevanA dharmaguru hatA. punamIyAgaccha--zrI caMdraprabhasUrithI A gacchanI utpatti thaI. punamanI pAkhI karavAnI mAnyatAne temaNe protsAhana ApyuM. kalikAlasarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya A gacchane hatA ema kahevAya che. tapAgaccha-munionI zithilatA dUra karavA mATe zrI jagaracaMdrasUrie caitravAlagacchanA zrI devaprabhasUrinI sahAyatAthI krioddhAra karyo. temaNe 1285 mAM AcAryapadavI maLavAnI sAthe ja cAvajajIva AyaMbilatapa AraMbhe. A utkRSTa tapanA prabhAvathI raMjita thaI citoDanA rANAe temane tapA evuM biruda ApyuM ane tyArathI vaDagacchanuM "tapAgaccha evuM nAma pravRttimAM AvyuM. A gacchanI vaDIzALa, laghupozALa, devasura, aNasura, sAgara, vimaLa, ratna, nAgorI vigere ghaNuM zAkhA-prazAkhAo che. tapagacchanAM tera pATiyAM kahevAya che thArApadriIyagaccha--tharAda gAmanA AcArya parathI A ga7 astitvamAM AvyuM hatuM. A gacchamAM vAdavetAla zAMtisUri samartha AcArya thayA che. kamalAgaccha--zrI pArzvanAthasaMtAnIya munionI paraMparAmAM A gacchanI utpatti thaI che. adyApiparyata A gaccha cAlu che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :14: vidyAdharagaccha--pAdaliptAcArya, vRddhavAdIsUri ne samrATa vikramane pratibodhanAra zrI siddhasena divAkarasUri A gacchamAM thayela che. nivRttigaccha--A gacchamAM mahAvidvAna droNAcArya thayA jemaNe abhayadevasUricita navAMgI vRttio tapAsI ApI hatI. sUrAcArya ane upamitibhavaprapaMca kathA jevA amUlya graMthanA racayitA zrI siddhaSi A gacchanA hatA. tapAgaccha vRddhapazAlika--zrI devendrasUrinA gurubhAI vijayacaMdra, ke jeo saMsArI avasthAmAM maMtrI vastupALanA daphatarI hatA, temanAthI A gaccha pravaryo. devendra sUri ane vijayacaMdra vacce vaimanasya thayuM. vijayacaMdra khaMbhAta gayA ane pAchaLathI devendrasUri paNa khaMbhAta AvI pahoMcyA ne temanAthI judA upAzraye rahyA. vijayacaMdra utarelA hatA te vaDIpozAlanA nAme ane devendrasUrine upAzraya laghuzAlanA nAme prasiddhi pAmyA. tapAgaccha vijayadevasura ane aNasuragaccha-vijayasenasUrinA ziSya vijayadevasUri guruAjJAne bhaMga karavA taiyAra thayA. gurue ATha upAdhyAyane temane samajAvavA mokalyA chatAM teo samajyA nahi tethI vijayatilakasUrine paTTadhara sthApavAmAM AvyA paraMtu teo alpa samayamAM svargagamana karI javAthI vijaya AnaMdasUrine paTTa para sthApyA. Ama vijayadevasUrine gaccha devasura gaccha ane vijayaANaMdasUrine aNasura gaccha ema be vibhAga baMdhAI gayA. sAgaragaccha-zAMtidAsa zeThe rAja sAgarajIne AcArya padavI ApavA mATe vijyadevasUrine kahyuM paNa teoe saMmati ApI nahi, eTale khaMbhAtathI temanI pAsethI vAsakSepa magAvI temaNe pite caturvidha saMgha samakSa rAjasAgarane AcArya padavI ApI. A gacchane tapagaccha sAthe lezamAtra bhedabhAva ke matAMtara nathI. kaDavo (kakamatI) pantha-saMvata 1562 mAM kaDavAzAha nAmanA vaNike pitAnA nAmathI paMtha calAvyA. "koIpaNa zuddha sAdhu nathI" ema kahI traNa thAyanI mAnyatA svIkArI. bIja (bIjAmatI) gaccha-lukAmatamAMthI judA paDI bIjA (vijaya) nAmanA veSadhArIe pitAnA nAmathI paMtha calAvyo. pAcaMda(pAyacaMda) gaccha-nAgapurIya tapAgacchamAMthI nIkaLI jaI upAdhyAya pArdhacanTe A gaccha pitAnA nAmathI zarU karyo. emaNe keTalIka navI mAnyatA calAvI. kharataragaccha vegaDazAkhA-saM. 1422 mAM zrI jinadayasUrinA samaye kharataragacchanI A zAkhA nIkaLI. zrI dharmavallabha vAcakane pahelA AcArya padavI ApavAnuM niNata thayA bAda temane doSayukta jANI anya ziSyane AcAryapadavI arpaNa karI. AthI dharmavallabha vAcaka krodhita thayA ane jesalameramAM rahenAra chAjaDa gotrIya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA saMsAra pakSanA svajanene A vRttAnta kahyo. teoe temanA paranA mamatvabhAvane kAraNe kahyuM ke-"ame to tamane ja AcArya mAnazuM, bIjAne nahi mAnIe." AcArya pada-pradAna pachI dharmavallabhanuM nAma zrI jinezvarasUri rAkhavAmAM AvyuM. temanAthI kharataragacchanI cothI vegaDa zAkhA zarU thaI. vikramanA paMdaramA saikA sudhI upara jaNAvelA gara pikI ghaNuM gaccho vidyamAna hatA paraMtu hAla te tapAgaccha, sAgaragaccha, aMcaLagaccha, kharataragaccha, tristutika saudharmabahattapAgaccha ane pAyacaMdaga7-eTalA gaccha ja vizeSa khyAti dharAvI rahyAM che. keTalAka gacchamAM sahaja mAnyatabheda che paraMtu tenI carcA A pustakamAM asthAne che. A graMtha-racanAne uddeza aitihAsika gaSaNa karavA pUratuM ja che. eTale temAM khaMDanAtmaka zilI nirupayogI ane bInamahatvanI gaNAya. aitihAsika tAratamya kADhavA suprayAsa karavA chatAM, vaccenA keTalAka paTTadharane saMpUrNa ItihAsa upalabdha thaI zaka nathI, ane keTalIka hakIkata paratve matabheda jovAya che; parantu ame mULa lakhANane ja anusaryA chIe ane keTaleka sthaLe kuTaneTa ApI vastune vizeSa skuTa karI che. pATanI sIdhI paraMparAe je paTTadhara thayA che tene lagate vRttAMta saheja moTA (savAI) TAIpamAM mudrita karavAmAM AvyuM che, jyAre anya prabhAvika AcAryonI avAMtara hakIkate jhINA (paikA) TAIpamAM mudrita karavAmAM AvI che. paTTadharo sivAya anya sUrivare paNa kaMI kama na hatA, teo yugapradhAnanI garaja sAre tevA pramAvika ane zuddha cAritraparAyaNa hatA. dareka yugapradhAnane avalaMbIne vistRta rUpamAM lakhavAmAM Ave te pAnAonAM pAnA bharAya ane graMthanuM kada paNa maryAdAmAM na rahe teTalA khAtara prabhAvika vyaktinA jIvanane anulakSIne bhemiyArUpa nIvaDe evI hakIkatane ja sthAna ApavAmAM AvyuM che. zuM jaMbusvAmI ke zuM bhadrabAhusvAmI? zuM sthUlabhadra ke Arya suhasti ? zuM vAsvAmI ke mAnadevasUri? zuM mAnatuMgasUri ke muni caMdrasUri? zuM somaprabhasUri ke jagacaMdrasUri? zuM devendrasUri ke dhamaSasUri ? zuM somasuMdarasUri ke munisuMdarasUri ? zuM kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri ke jagadguru zrI hIravijayasUri?--A prabhAvika puruSanAM zAsanennatinAM kAcane te svataMtra graMtha ja pUrate nyAya ApI zake, paraMtu amAre A prayatna bhaviSyanA lekhakane dIvAdAMDInI garaja sAraze te paNa ame kaMIka aMze kRtakRtya banazuM. A paTTAvalInI prAmANikatA paTTadharonA vRtAMtane mATe upalabdha aneka sAdhane paikI A "tapAgaccha paTTAvalasUtra" pramANabhUta ane viratRta vivecanavALuM manAya che. vi. saM. 1648 nA caitra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadi chaThTha ne zukravAranA roja amadAvAda nagaramAM jagadaguru zrImadda hIravijayasUri mahArAjanA AdezathI upAdhyAya zrI kalyANavijaya gaNi, upAdhyAya zrI vijayajI gaNi, paMnyAsa zrI labdhisAgara gaNi pramukha cAra-pAMca vidvAn gItArthoe, zrI munisuMdarasUrikRta gurnAvalI, jIrNa paTTAvalI, duSamA saMghastotra vigere paTTadharanA vRttAMtavALA pustaka sAthe sarakhAvIne, A paTTAvalIne pramANabhUta ane vizvasanIya vRttAMtavALI sAbita karI tene potAnI saMmatinI mahora mArI che. jaina sAhityamAM caritAnugane jeTaluM mahatvabharyuM sthAna ApavAmAM AvyuM che teTaluM bhAratavarSanA anya dhamIya sAhityamAM javalle ja ApavAmAM AvyuM che. jaina dharme cAra anuga pikI caritAnuyogane vizeSa bahalAvyuM che, kAraNa ke dravyAnucogAdi bIjA anugo karatAM bALajI kathA-vAcanathI sArI rIte bodha prApta karI jaldI saMskArI banI zake che. ItihAsane viSaya agAdha ane gahana che chatAM maryAdita zakti ane mati anusAra A graMtha-saMkalana karavAmAM AvI che. atyAre dhArmika zikSaNakramanI zalI pheravavA mATe avAranavAra lekhe ne carcApatro AvyA kare che. je zikSaNa-saMsthAnA saMcAlako AvA etihAsika sarala graMthane abhyAsakramamAM sthAna Ape te vidyAthIgaNa ochA prayAse vizeSa jJAna prApta karI zake ane dhArmika abhyAsa karatAM je eka prakArano kaMTALo chAtrasamudAyamAM uddabhave che te paNa AvA rasika vAMcanathI dUra thAya. A bAbata zrI jaina vetAMbara kenpharaMsa, zrI jaina zvetAMbara ejyukezana borDa, zrI jaina rAjanagara dhArmika InAmI parIkSA ane zrI jaina zreyaskara maMDaLa vagere dhArmika zikSaNasaMsthAo dhyAna ApI A pustakane abhyAsakramamAM apanAve te Avazyaka ane ati jarUrI che. A pustakamAM zrI vijayasenasUri paryantanA ogaNasATha paTTadharanA vRttAMta ane bIjI avAMtara hakIkato temaja daSTAnta ApavAmAM AvyA che. vidvaddavargane vAcana mATe AkhI paTTAvalI mULa rUpamAM mudrita karavAmAM AvI che ane bALajInA sarala bedhane mATe mULa, mULane artha, vyAkhyA temaja vyAkhyAne artha paNa ApavAmAM AvyuM che. prAMte mahAvIra nirvANa saMvatathI zarU karI vikramanA sattaramA saikA sudhInI sAlavArI paNa ApavAmAM AvI che. uparAMta saraLatA khAtara vizeSa nAmane lagatI anukramaNikA dAkhala karavAmAM AvI che. A racanA tapAgaccha paTTAvalI sUtranI eka jUnI hastalikhita prata parathI karavAmAM AvI che. paTTAvalInI e prata tenA aMtamAM jaNAvyA mujaba jJAnavijaya gaNie lakhI hatI. A pratane prakAzamAM lAvI 5. zrI kalyANavijayajIe kharekhara sAhi Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 tyanI amUlya sevA bajAvI che, te pratanI prAcInatA ane lakhANazailI jANavA mATe tenA eka pRSThano bleka paNa A pustakamAM dAkhala karavAmAM AvyuM che. pustakanuM kada vizeSa vadhI na jAya te mATe vijayasenasUri pachInA paTTadharone vRttAnta bIjA vibhAgamAM dAkhala karavA dhAyuM che. A saMbaMdhamAM vidvajanane vijJapti che ke temanI pAse A saMbaMdhamAM je je kaMI sAdhana, mAhitI athavA pustakapAnA hoya te mane mokalI ApavA kRpA kare jethI saMpAdanakAryamAM saralatA thavA sAthe pustaka vadhu saMgIna rUpamAM bahAra Ave. A pustakamAM je je kaMI truTIo yA khAmIo jaNAya te udArabhAve mane jaNAvavA kRpA kare ke jethI bIjI AvRttimAM tene lagate haigya sudhAravadhAre thaI zake. A pustakanA saMpAdanamAM ghaNA ya graMthane upayoga karavAmAM AvyA che je paikI mahatvanA graMthanI sUcI pAchaLanA pAnA para pragaTa karI che. A sthAne te te graMthonA lekhaka temaja prakAzakone AbhAra mAnIe chIe. A pustakanA saMpAdanakAryamAM A. zrI vijayanItisUrIzvarajInA ziSya paMnyAsa zrI kalyANavijayajIe athAga parizrama uThAvyA che. temaNe temanA atyAra sudhInA AgamAbhyAsane nIcoDa A pustakamAM ThAlavyo che ane pustakane dareka rIte upayogI ane rasika banAvavA jahemata uThAvI che te mATe temane paNa huM atyaMta jANuM chuM. paMnyAsa zrI kalyANavijayajIne A graMthanA saMpAdanakAryamAM "jenaophisamAM kAma karatA zA. nattamadAsa rUganAthe sArI sahAyatA karI che. temaNe pitAnA anubhava dvArA thane sArI zelImAM mUkyA temaja graMthanI bhASA-racanAne sudhAravA utsAhapUrvaka mahenata karI che. A uparAMta vAvRddha anubhavI Agamarasika murabbIzrI kuMvarajI ANaMdajIe A pustakanA prapha sudhArI ApI salAha-sUcanApUrvaka gya sahAyatA karI che te mATe temane paNa A sthaLe AbhAra mAnuM chuM. A pustaka pragaTa karavA mATe zeTha dalasukhabhAI tribhovanadAse temaja prabhAsapATaNanA eka sakhI gRhastha udArabhAve Arthika sahAyatA ApI A graMthane jaldI prakAzamAM lAvavA mane je anukULatA karI ApI che te mATe temane paNa huM atyaMta AbhArI chuM. aMtamAM eTaluM ja jaNAvIza ke A pustakane suMdara rIte chApavAmAM ane sArA greTa-apanI daSTie AkarSaka banAvavAmAM AnaMda presa-bhAvanagaranA mAlIka zeTha devacaMda dAmajI tathA vyavasthApaka zeTha harilAla devacaMde sArI kALajI dharAvI che. temanA te kAyane mATe temane dhanyavAda ghaTe che. OM zAMti --prakAzaka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMtharacanAmAM upayogamAM lIdhelA pustakonI yAdI prabhAvaka caritra-bhASAMtara pariziSTa parva-bhASAMtara triSaSTizalAkA puruSa caritra parva 10 muM gamata prabaMdha jaina sAhityane saMkSipta ItihAsa bALa graMthAvalInI zreNi bharatezvara bAhubali vRtti-bhASAMtara vIra vaMzAvaLI tatvArtha sUtra pannavaNA sUtra bhASAMtara (pratAkAra) vIranirvANa saMvata aura jaina kAlagaNanA jaina graMthAvali prabaMdhaciMtAmaNi caturvizati prabaMdha upadezasAra (pratAkAra) zebhana munikRta stuticaturvizatika zrIjinadattasUri caritra kavi dhanapALa caritra bhejaprabaMdha-bhASAMtara kumArapALa caritra kumArapALa rAjAnA rAsanuM rahasya zatruMjaya mAhAbhyA zrI hemacaMdrAcArya (jena ophisa) mAMDavagaDhane maMtrI pethaDakumAra canhAra: karma graMthAH vivekamaMjarI ANaMdavimaLasUri caritra hIrasaubhAgya kAvya jagadguru kAvya sUrIzvara ne samrATa paTTAvalI samuccaya zrI jaina dharma prakAza (mAsika) zrI AtmAnaMda prakAza (5) zrI jaina satya prakAzana ) vigere vigere Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdhyAya zrI dharmasAgarajInA jIvanaparicaya. janma vi. saM. 1579 : dIkSA vi. saM. 1595 svargavAsa vi. saM. 1653 : sarvayu va 74 mogalasamrATa akabaranA darabAramAM anupama Adara-satkAra prApta karanAra jagadguru zrImad vijayahIrasUrIzvaranA zAsanakALa daramiyAna tapAgacchamAM je asAdhAraNe prakhara paMDitA thai gayA che temAM upAghyAyazrI dhasAgarajInu nAma paNa mUkI zakAya tema che. teo vidvAn hAvA sAthe svasa'pradAyanA atizaya abhimAnI hatA. khATI vastunuM mithyA prarUpaNa temane pasaMda paDatu nahi tethI ane temanA ugra svabhAvane kAraNe temane vAravAra khIjA sAthe vAdamAM utaravuM paDatu. te ati nIDara hAvAthI koinI paNa zahemAM dabAtA nahi tene pariNAme navA navA udbhavela matagacchanA kha'Dana mATe temaNe eka pustakA paNu racyuM hatu. vAvivAda karavAnI temanI zailI temaja kuzaLatA apUva hatI ane tene kAraNe teo peAtAnA aneka prazasake prApta karI zakayA hatA temaja parAjaya pAmanAra pakSamAM aprItinA bhAjana paNa banyA hatA. ugra svabhAva ane nagna satya kahI nAkhavAnI tamannAne kAraNe anya matAvala khIe te temanA virodhI ane te svAbhAvika che parantu tapagacchanA keTalAka samudAya pazu temanA virodhI banyA hatA ane tapAgacchAdhipati zrI vijayadAnasUrine temanA keTalAka graMtha ( kumatimatakuddAla vigere ) jaLazaraNu karAvavA paDyA hatA. temanA samaya pakSApakSInA ane vADA-vADIneA hatA. peAtAnA manamAM Ave tevI prarUpaNA karI judo cAke! jamAvavAmAM AvatA. dhIme dhIme saMgaThananuM khaLa tUTatuM gayuM ane nirnAyaka jevI paristhiti janmI. khUda zvetAMbara mUrti pUjakamAMthI judI paDI lu kAmata, khIjAmata vigere nUtana matA pragaTyA. zvetAMkhara sapradAyamAM paNa kharatara ane tapAgaccha vacce virodhanA vaTALa vadhI paDyA. upAdhyAyazrI dharma sAgarajIe tapAgaccha ja ane zuddha che ane bAkInA sAcA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 20: bIjA gara--mato vAMdhAvALA che ema pratipAdana karavA mATe tavataraMgiNI, pravacanaparIkSA ane kumatimatamuddAla jevA graMthanI racanA karI. vi. saM. 1617 mAM "abhayadevasUri kharataragacachanA na hatA " e saMbaMdhamAM prabaLa ne prakhara vAda karI pitAno pakSa majabUta karyo hato. A carcA pachI temanA pratye pragaTa rIte virodha vadhI paDyo ane khaLabhaLI UThela vAtAvaraNane zAna karavA gacchanAyaka zrI vijayadAnasUrine yogya pagalAM levAM paDyAM. - Adhunika samaye vidvAna varga khaMDana-maMDananI dalIlo pratye vadhu rasa dharAvate nathI temaja AvI daSTie thayela graMtha-racanAnI kiMmata paNa najIvI gaNe che, paraMtu tAtvika daSTie tapAsa karavAmAM Ave te Apane kharekhara samajAze ke keTalIka vakhate upAdhyAya zrI dharma sAgarajI jevI prakRtivALA puruSo ane temanA vicAre pitAnI AjJAne ane janasamAjane vizeSa anukULa thaI paDyA che. pAzcimAtya prajAnA sahacAra ane saMsargathI ApaNAmAMthI dharmAbhimAna osaratuM gayuM che ane tene pariNAme ApaNe lAgaNIzUnya ane dharmAbhimAna vinAnA banyA chIe. upA. zrI dharmasAgarajI jAte savAla hatA ane lADola temanuM nivAsasthAna hatuM. temaNe pitAnA mosALa mahesANAmAM vi. saM. 155mAM soLa varSanI vaye pavitra bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI hatI. zrI vijayadAnasUri pAse zAstrAbhyAsa karyA bAda zrI vijayahIrasUrijInI sAthe nyAyane abhyAsa karavA devagiri gayA hatA. temanI prajJA ati prakRSTa hatI tethI dhIme dhIme AgaLa vadhI temaNe svaguru pAsethI upAdhyAya padavI prApta karI hatI. temanA jIvanane kaDibaddha ItihAsa maLato nathI paratu " kharatara tapA carcA" nAmanI eka truTaka pratane AdhAre keTalAka jIvanaprasaMge ahIM AlekhavAmAM Ave che. paMnyAsa hariharSa ane paM. rAjavimaLa gaNie AvIne zrIpUjyane vAMdyA tyAre temaNe pUchyuM ke "dharma sAgara kema AvyA nathI ?" paM. rAjavimaLe kahyuM ke "pAchaLathI Avaze. A pramANe sAMbhaLI hIraharSe kAgaLa lakhIne dharmasAgarane teDAvyA. dharmasAgara vihAra zarU karI nADalAIthI pAMca gAu cheTe nAvI pahoMcyA. paM. dharmasAgara ane paM. siMhavimaLa AgaLa cAlyA tyAre eka durgA bolI. tene zubha zukana mAnI baMne paMDito AgaLa vadhyA tevAmAM eka bhilla bolyA ke "he saMtapuruSa ! A durgA ema kahe che ke je moTo yati-sAdhu che tene guru moTI padavI ApI navAjaze ane je nAne che teno tiraskAra karaze. A pramANe sAMbhaLI teo baMnee vihAra cAlu rAkhyo ane nADalAI AvI zrIpujyane vAMdyA. bAda teo baMne khAmaNA karavA UbhA thayA tyAre AtmAnaMda prakAza, pu. 15muM. kArtika mAsanA cothA aMkamAM pragaTa thayela che. tenA saMpAdaka zrI jinavijayajI che, Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasAgarane khAmaNA karAvyA paNa siMhavimaLane karAvyA nahi eTale saMghanI ane dharmasAgaranI vinatithI temane paNa khAmaNA karAvyA. pachI vAjategAjate derAsara padhAryA ane te divase puSya nakSatra jANI zrIpU dharmasAgara, hIraharSa temaja rAjavimaLane upAdhyAya padavI ApI. bAda saMghanI vinatithI koIne AcAryapada ApavAne prazna zrIpUjyajI pAse Avyo tyAre temaNe upAdhyAya dharmasAgaranI salAha mAgI. dharmasAgare haraharSa(hIravijayasUri)nuM nAma sUcavyuM eTale rAjavimaLane dharmasAgara prati roSa upaje. zrIpUjyane prema rAjavimaLa para hatuM paraMtu dharmasAgaranI salAhathI haraharSane zIrohImAM AcArya pada arpaNa karavAmAM AvyuM. ekadA baheLA kuTuMba parivAravALo vaDIsAlane zrAvaka dhanajI manajI zrIpUjya, vijayahIrasUri tathA upA. dharmasAgara pAse AvI beThe ne prazna karyo ke zrI jinamaMdiramAM sattara bhede pUjA karatA vacamAM je saMgIta (pUjA) gAIe chIe temAM tIrthaMkaranI AzAtanA nathI thatI ? guru karatAM tIrthakara moTA che ane tethI gauNa pAtra gurune vAMdavAthI temanI AzAtanA na thAya ?' A prazna sAMbhaLI upA) zrI dharmasAgare tene pUchayuM ke-"A tamAro saMdeha tamArA gurue bhAMgyo ke nahi?" tyAre dhanajIe kahyuM ke "mArA gurue zAstrAnusAre kaMI paNa javAba na dIdhe. vaLI ghaNuM pizAlamAM jaI AvyA paNa keIe zaMkA dUra na karI tyAre tamArI pAse AvyA chuM.bAda upAdhyAyazrIe pUchyuM ke "tame jinamaMdiramAM gurune vAMde, pUje ke stave kharA? tyAre teNe nA kahI eTale "gAvaMta reva sAda"ne pATha batAvI upAdhyAyazrIe jaNAvyuM ke-" tame te nA kahe che paNa uparokta sUtra dvArA namaskAra te kare che." pachI spaSTa rIte samajAvavAthI te zrAvaka dhanajI dharmasAgarajIne parama rAgI banyo ane posAlane tyAga karI upAzraye AvavA lAgyA. eka vAra zrI vijayadAnasUri pAse keIeka kaDavAmatIne zrAvaka AvyuM ane kahevA lAge ke-je yati hoya te te smazAnabhUmi, udyAna athavA te zUnya gharamAM rahe, paraMtu vasatInA madhya bhAgamAM na vase." e sAMbhaLI pAse beThelA dharmasAgarajIe kahyuM ke he devAnupriya ! yatine bAraNA vigere hoya tevA sthAnamAM rahevAnuM AgamamAM pharamAna karyuM che." tyAre te zrAvaka belyo ke- je te pATha hoya te dekhADo. te pATha maLaze te huM mAruM maMtavya pheravIza." eTale upAdhyAyajIe jJAtAdharmakathAsUtramAMthI meghakumArane vRttAMta batAvyuM. temAM meghakumAre bAraNA pAse saMthAro karyAnuM lakhANa hatuM. bAda upAdhyAyajIe tene samajAvyuM ke jo yatioe araNyamAM ja rahevAnuM pharamAna hoya te bAraNuM kayAMthI saMbhavI zake? AvA AgamapAThathI kaDavAmatI zrAvaka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 22 : pratiSedha pAmyA ane svagacchanA tyAga karI tapAgacchanA anuyAyI banyA. khAda teNe rAdhanapura jaI potAnA samasta svajanavane samajAvye ane rAdhanapuranA sa`ghe paNa cAturmAsa mATe upAdhyAyajIne prAthanA karI. tyAMnA cAturmAsane pariNAme kaDavAmatInA anuyAyI ghaNA kuTuMbe tapagacchanI AmnAyamAM AvyA. X x bIkAneramAM ''devA'" nAmanA kharatara gacchanA mukhya zrAvaka hatA. te nityAnityanI carcAmAM ghaNA pravINa hatA. teNe ghaNA yatie sAthe carcA karI paNa kAi tene pratIkAra karI zakayuM nahiM. pachI te nAgeArI lu...kAgacchanI prarUSaNA karavA lAgyA. A matanu evu vidhAna che ke- kevaLI kai jANe ane kai na paNa jANe.' A pramANe prarUpaNA karatAM karatAM teNe aDhIso jeTalA peAtAnA anuyAyI banAvyA. bAda teNe tapagacchanA kAi kAi sAdhu sAthe carcA zarU karI paNa koi javAba ApI zakayuM nahi tyAre bIkAneranA tapagacchanA saMghe zrI vijayadAnasUrine lakhI jaNAvyuM ke "ApaNA gucchamAMthI jo devAne javAba devAmAM nahi Ave teA zrAvaka-zrAvikAe tenA mithyA matamAM bhaLatA jaze, mATe A bAbatamAM ceAgya karaze." A uparathI vijayadAnasUrie dhama sAgarane teDAvyA ane temane kAnera mAkalyA. upAdhyAyajI puSkaLa pustakanA saMgraha sAthe prayANa karI devAne vAdamAM niruttara karyA ane tapagacchanA jaya jayakAra vartAvyeA. X bAda vihAra karIne teo kuNera gAma padhAryAM. tyAM kharataragacchanI eka sAdhvIe AvI upAdhyAyajIne vAMdIne khAmaNA karyA tyAre dha sAgarajIe tene pUchyu ke tamArI sAthe kANu yaMti-sAdhu che ?" eTale sAdhvI khAlI ke-'amArA gacchanI sAdhvI yati saMgAthe vihAra karatI nathI. sAthe mAtra aka bhAjakane rAkhe che.' A pramANe sAMbhaLI upAdhyAyajIe vicAryuM" ke vyavahAra sUtrakRtti temaja ThANAMgasUtravRttimAM sAdhvIne sAdhu sa'gAthe vihAra karavAnu kahyuM che te pramANe A sAdhvIo karatAM nathI mATe kharatara gacchanI samAcArI tapAsavI paDaze. pachI samAcArI jovA mAMDI tA traNu sA ne sATha bolanA phera jaNAyeA. siddhAMta karatA ATalI badhI bhinnatA jANI temaNe gurumahArAja zrI vijayadAnasUrine lakhI jaNAvyuM tyAre temane pratyuttara maLyo ke ' sa`mata-gacchanI samAcArI tapAso.' A AjJA pramANe temaNe punamIyA pramukha anya gacchIya samAcArI tapAsavA mAMDI teA sarva jinAgamathI viruddhatALI jaNANI. X X X X X X pachI teo tyAMthI meDate padhAryA. tyAMnA saMghe apUrva sAmaiyu' kayu'. cAturmAMsa paNa tyAM ja karyuM . A gAmamAM AsavAla jJAtinA mukhya zrAvaka kayANu sAnAnI kaTArI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 3 : bAMdhI, kImatI vastra paherI, mAthe mAtra phALiyuM bAMdhIne ja pratidina vyAkhyAna sAMbhaLavA Avate hamezAM pratikramaNa karato ane pAkhIne divase posaha paNa karate. ekadA te madhyAhane vAMdavA Avyo tyAre upAdhyAyajIe tene pUchayuM ke "tame mAthe pAghaDI kema bAMdhatA nathI. zuM tamAre koI paNa jAtane abhigraha che ?" gurunA A praznathI teNe jaNAvyuM ke "rAjA zrImAla devanI rAjasabhAmAM meM pratijJA karI che ke maMtrI sahaamalane mAryA pachI ja mAthe pAghaDI bAMdhuM. " gurue pUchayuM ke 'AvI pratijJA karyAne keTalA varSa thayAM ?" tyAre teNe javAba Apyo ke " pacIza varSa." A uparathI upAdhyAyajIe jANyuM ke zrAvaka kalyANa mahAkrodhI jaNAya che. pachI tene ghaNA dAkhalA-duSTAntapUrvaka krodhane tyAga karavA samajAvyo chatAM paNa te kaI rIte samaje nahi. ekadA prahararAtri vyatIta thaI tyAre maMtrI sahastramala rAjasabhAmAMthI paravArIne upAzraye Avyo. sarve sAdhuoe saMthAro karyo hato ane upAdhyAyajI kaI ziSyane zAstrapATha zikhavI rahyA hatA. kamADa ughADIne maMtrIe praveza karI gurune vAMdyA. bAda gurue temane jaNAvyuM ke "tamAre mAthe duzmana che te tame moDI rAtrie ekalA kema jAvaAva kare che ?" tyAre maMtrIe pUchayuM ke mAre koNa duzmana che?" tyAre temaNe kalyANanI vAta kahI saMbhaLAvI devAnuge kalyANa te divase paDikamaNuM karIne upAzrayamAM ja sUto hato.te A vAta sAMbhaLatAM jAgI UDyo ane gurune Thapake ApI potAne ghare cAlyo gayo. savAre phakta jinamaMdire darzana karI jamavA beThe tyAre tenI strIe pUchayuM keupAdhyAyajIne vAMdI AvyA ?? chatAM teNe kaI javAba na Ape eTale Agraha karatAM teNe rAtrine badho vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM tyAre tenI strIe kahyuM ke- sAdhupuruSa sAthe rAgadveSa na karIe." evI rIte tene ghaNI rIte samajAvavAmAM Avyo paNa TekIle kalyANa ekane be na thayo. have teNe upAzraye AvavuM ja baMdha karyuM. sAmAyika, pratikramaNa vigere dhArmika kriyA ghare ja karavA mAMDI. saMgha paNa vinati karavA AvI gaye chatAM te koI rIte na mAnyuM. tene pratibaMdhavA upAdhyAyajIe vimalasAgara gaNane mokalyA te paNa teNe pitAne nizcaya na ja pheravyuM. kalyANa zrImaMta ane gaNanApAtra vyakti je hevAthI A prasaMgano lAbha levA punamIyA, kharatara, aMcalIyA, laMkA vigere daza matanA zrAvake kalyANa pAse gayA ane jaNAvyuM ke "upAdhyAya ugra svabhAvanA che. tamAre ane tene meLa jAme nahi paNa amArA upAzraye padhAre. amAruM ane tamAruM kalpasUtra eka ja che. vigere vigere A vacana sAMbhaLI kalyANe roSapUrvaka javAba Ape ke "vANI mahAjanathI rIsANa hoya to paNa DhaDhanI zreNImAM jaIne na bese tema tame usUtrabhASI hevAthI mahAvIrazAsananA duzmana che. tamArA mukhathI ka9pasUtra sAMbhaLuM te mArA saMsAra vizeSa vadhe." A vAta upAdhyAyajInA kAne A pI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane temane kalyANanI dhamAtA mATe atIva mAna upajayuM. temaNe vicAryuM ke mahAvIranA AvA daDha bhaktane khamAvyA vinA saMvatsarI pratikramaNa karavuM ucita nahI eTale saMvatsarIne divase caityaparipATI karyA pachI sAMjanA saMvatsarI pratikramaNa mATe vimalasAgarane bhalAmaNa karIne teo kalyANanA gRhe AvyA. kalyANe, tenI strI ane cAra putra sAthe pisaha karyo hato. tenI strIe guru Agamana jANyuM eTale gurune teDI lAvavA dAsIne hukama karyo, putranI cAre vahae paNa AvI pahoMcI paranta kalyANe te dAdaro ne kamADa daI dIdhAM. bAda ghaNuM mathAmaNa pachI cAre putra tema ja kuTuMba kalyANane upADIne guru samakSa lAvyA; chatAM paNa teNe gurune na vAMdhA ke na temanA pratye najara sarakhI paNa karI. upAdhyAyajIe te upadeza Apa zarU karyo. samatA rasanA siMcanathI Akhare kalyANa pIgaLe ane badhA sAthe upAzraye AvyA. deva vAMdI paDiThakamANuM karyuM. kSamApanAnA avasare upAdhyAyajIe sarva saMghanI samakSa kalyANane khamAvyuM. teNe paNa gurune khamAvyA. A prasaMge kalyANane eka bIjo vicAra spharyo ke-tapAgacchanA upAdhyAyajI jevA mane khamAve che ane tenA vinA saMvatsarI pratikramaNanI saphaLatA mAnatA nathI te pachI mAre sahaamala sAthe zA mATe vera rAkhavuM?' Ama vicArI ulaTathI teNe sahastramalane paNa khamA ane vaLate divase baMne eka bhANAmAM besI sAthe jamyA. dhIme dhIme A vAta zrImAladevane kAne gaI. tene upAdhyAyajInI zakti mATe mAna uparyuM ane temane rAjamahelamAM bolAvI dhamaMgeSThI karI. rAjA upAdhyAyanI vAdhArAthI Azcarya pAmya ane dharmahitanAM kAryo karyA. pachI vAjategAjate upAdhyAyajI upAzraye padhAryA. upAdhyAyajIe "zrI yamadevapaDhAvunayAma" e pramANenuM aThThAvIza kAcavALuM tetra banAvyuM. pachI keTalAka zrAvakane te zIkhavyuM. kaI zrAvake koI eka mahAtmAne te batAvyuM tyAre te joIne teo bolyA ke-upAdhyAyajI tarkazAstra bhaNyA che paNa vyAkaraNa bhaLyA jaNAtA nathI, tetramAM vyAkaraNadoSa che." zrAvake AvIne te vAta upAdhyAyajIne jaNAvI. upAdhyAyajIe te stotra para vRtti racIne te prata te mahAtmA para mokalAvI ApI, je vAMcIne upAdhyAyajInI vidvattA mATe te mahAtmA puruSane atIva mAna uparyuM. X kharataragacchanA dhanarAja nAmanA sAdhue pahelAM hA kahyA pachI dharma sAgara sAthe Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25: thAi karavAnI nA kahI eTale kharataragacchIya zrAvakAe tene kahyuM ke-' tu' amArA teDAye ahI` AvI have nA kema pADe che?" tyAre dhanarAje kahyuM ke 'huM ahI upAdhyAyajI sAthe carcA karI zakIza nahi. jesalamera temaja bIkAneramAM ApaNAM grathabha DAre che tyAM ApaNI kArI phAvaze. ' ema kahIne te pATaNa tarapha cAlye. upAdhyAyajIne A samAcAra maLatAM temaNe vimaLasAgarane pAchaLa mekalyA ne sAthe sUcanA ApI ke 'ANu daine paNa te dhanarAjane pATaNamAM ja rokI rAkhA huM pAchaLa AvuM chuM.' dhanarAja,kai rIte vAdamAM jItI zake tema naheAte tethI teNe prapaMcathI kAma levAnuM vicAyu. teNe pAsAlamAM jaine sa mahAtmAne kahyuM ke- huM tamane jesalameranI kAMbaLI ApIza. upAdhyAyajI sAthe mAre abhayadevasUri saMbaMdhI carcA thavAnI che teA tame mArA pakSa karaze. ' badhAe hA bhaNI eTale dhanarAje upAdhyAyajIne kahevarAvyuM ke--' ApaNe abhayadevasUri sa`badhI carcA karazuM.' javAmamAM upAdhyAyajIe kahevarAvyuM ke--' ame paNa e mATe ja ahI pATaNa AvyA chIe. jo abhayadevasUri kharatara sAbita thAya te kharataranI samAcArI sAcI, nahiM te| jUThI samajavI. ' upAdhyAyajIe pATaNamAM vaDIpAsAlane ane laghupeAsAlanA bhaDAra joyA. vaDIpAsAlamAMthI utsUtraku'dakuddAla ' nAmanA graMtha maLI AvyeA ane temAM punamIA, kharatara, aMcaLI khA, sAdha punamIA, AgamIA-e pAMce nUtana pathAneA mULa vRttAMta nIkaLyA. te graMtha lakhAvI lIdheA ane pATaNanA saMghanI pAse te vAMcI saMbhaLAvyeA. A hakIkata sAMbhaLI kharatarI gusse thayA ane upAdhyAyajIne phajeta karavA eka prapaMca racyA. khabhAtamAM rahela zrI vijayadAnasUri para temaNe eka chUpA patra lakhyuM ne temAM jaNAvyu ke-"ame tamane vAMdIe chIe, pUjIe chIe. kharataragaccha ne tapAgaccha te jinazAsananI DAbI-jamaNI AMkha che. abhayadevasUri kharatara che' evuM jo tame lakhI Ape te ApaNA paraspara kalezabhAva maTI jAya." A chUpA prapaMcanI vAta dhasAgarajInA kAne AvI eTale temaNe paNa sa`ghavI zivA pramukha zrAvakagaNane kheAlAvI hakIkata samajAvI eka patra lakhIne jaldIthI vijayadAnasUri pratye ravAnA karyAM. temAM temaNe lakhyuM ke-meM zrImAna munisudarasUri pramukha paTTAnA graMtha tapAsyA che ane temAM jaNAvyuM che ke abhayadevasUri kharatara nathI, mATe tame vicArIne kharataragacchanA zrAvakane kabUlAta lakhI Apajo. ' 66 kharatare meAkalAvela patra pahelA paheAMcyA. kharatarAe gurunI atIva prazaMsA karIne pUchyuM ke- hai gurudeva ! abhayadevasUri kayA gacchamAM thayA ? * vijayadAnasUrie kahyuM ke-'lAkAkti te kharataranI che.' eTale teo khelyA ke: ' gurudeva ! eTaluM Apa lakhI Ape, * hIravijayasUrie paNa lakhI ApavAmAM saMmati ApI paNa gurudeve kahyuM ke-'hamaNA huM dhyAnamAM besuM chuM, pachI lakhI ApIza. ' kharatA pAchA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyAhe AvyA ane lakhI ApavA jaNAvyuM te samaye udayakaraNa pAsadara pramukha zreSThIoe vijayadAnasUrine pUchayuM ke- pATaNathI upAdhyAyajIne kAgaLa AvyA che ?" gurue kahyuM ke "kaMI samAcAra nathI." eTale zrAvakee kahyuM-"upAdhyAyajIne patra AvavA dyo, pachI vicArIne javAba Apaje." sAMje upAdhyAyajIne patra AvyuM ane temAM sarva vastu vigatavAra jaNAvI hatI. te patra vAMcatAM ja vijayadAnasUrine kharatane prapaMca samajA ne pitAne jaNAyuM ke pote kabUlAta lakhI ApI hata to moTI bhUla ja thAta. savAre kharataro AvyA tyAre "abhayadevasUri kharatara hatA" e pramANe lakhI ApavAnI cokhkhI nA pADI. bAda pATaNamAM A bAbata vAda-vivAda cAlatAM upAdhyAyajIne vijaya thayo hate. 'upAdhyAyajIne ziSya samudAya paNa vipuLa hatuM. temanAmAM vAdavivAda karavAnI zakti uparAMta graMtha-racanAnI paNa apUrva vidvattAvALI zakti hatI ane tene pariNAme temaNe nIcenAM graMze racyAM hatA. eSTikamatisUva dIpikA, tattvataraMgiNI vRtti pravacana parIkSA yAne IryApathikA SaaizikA kupakSakauzikAditya vRtti jabUdvIpaprApti TIkA kalpasUtrakiraNAvalI tapAgaccha padAvalI (prastuta pustaka) paryuSaNa zataka sarvazataka savRtti vardhamAnaddhAtrizikA teo vi. saM. 1953 mAM khaMbhAta nagaramAM kArtika zudi navamIne divase zAsananI avirata sevA bajAvI svargavAsI thayA. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM pA da ka ne saMkSipta paricaya. janma vi. saM. 190 citra zudi 13 rAdhanapura dIkSA vi. saM. 1969 mahA vidi 10 tharathara vaDI dIkSA vi. saM. 1969 vaizAkha zudi 3 vIramagAma gaNipada vi. saM. 1987 kArtika vadi 5 kapaDavaMja paMnyAsapada vi. saM. 1997 kArtika vadi 8 kapaDavaMja rAdhanapura e jainapurI kahevAya che. dhArmika kriyAruci tathA zraddhAsaMpanna zahera tarIke rAdhanapura sikAothI prasiddhi pAmela che. A uparAMta eka sakhAvatI zahera tarIke paNa te hAlamAM janatAnI jIbhe ramI rahyuM che. rAdhanapura jema sakhAvatI gRhastho janmAvyA che tema dhArmika kSetramAM suMdara kArya karI zake tevA adhyAtmaparAyaNa AtmAo paNa pragaTAvyAM che. paMnyAsa zrI kalyANuvijayajI mahArAja paNa A ja rAdhanapuranA vatanI hatA. saMvat 150 nA caitra zudi 13 (mahAvIra jayaMtidina) nA roja temane janma thaela. pitAzrInuM nAma bhudharabhAI ane mAtAjInuM nAma hastabAI hatuM. temanuM saMsArIpaNAnuM nAma kAnajIbhAI hatuM. kAnajIbhAInI cha varSanI umare temane vahAlasoyA mAtApitAne viyoga thayo ane temanA ucherano bhAra temanA kAkA nAgaradAsa para AvI paDyo. egya vaya thatAM teo amadAvAda gayA ane zeTha manasukhabhAI bhagubhAInI skUlamAM vyAvahArika temaja dhArmika keLavaNa levI zarU karI. dhArmika zikSaka bAlAbhAI kakalabhAIne kAnajIbhAI saraLa svabhAvI ane AtmaparAyaNa vRttivALA jaNAyA eTale pUrNa premathI dhArmika abhyAsa karAvyo ane karmagraMtha sudhInuM jJAna ApyuM. temanA kuTuMba parivAramAM sAmAnya rIte dhArmika saMskAra ochA hatA paraMtu pUrva punyAnuyoge kAnajIbhAI bAlavayathI ja dharmAnurAgI banyA hatA. pratidina pUjA, sAmAyika, pratikramaNa ane parvadivase pauSadha e temane mATe nitya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :28: kama jevAM thai gayAM hatAM. A uparAnta sAte vyasana temaja abhakSyabhakSaNane temaNe tyAga karyAM hatA. kAnajIbhAInI ceAgya vaya thatAM temane lagnagraMthIthI joDavA temanA svajana saMbaMdhIe prayAsa karavA lAgyA parantu kAnajIbhAIne te saMsAra pratye niveda pragaTyo hatA. AgamAbhyAsane kAraNe temane sasAra sArarahita samajAye hatA eTale saMsAranI asAratAvALI jajALamAM phasAvA karatAM saMyamI jIvana gujArI manuSyajIvananI sArthakatA sAdhavAnuM temaNe pasa Mda karyuM. duniyAnA trividha (Adhi, vyAdhi neupAdhi) tApathI nyArA ja rahevAnA niNa ya karelA heAvAthI temaNe vivAhasa badhanA InkAra karyA ane saMyamIjIvana jIvavAnI zarUAta karI. dhIme dhIme sAdhujIvanane lagatA anubhava prApta karI teoe sa. 1969 nA mAha vide 10 ne rAja egaNIza varSanI vaye amadAvAda pAsenA tharathara nAmanA gAmamAM AcArya zrI vijayaha sUrIzvarajI pAse bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. khAda temane 1969 vaizAkha zudi 3 ( akSayatRtIyA ) nA rAja vIramagAmakhAte vaDIdIkSA ApavAmAM AvI ane kalyANuvijayajI nAma rAkhavAmAM AvyuM. ane prasa MgeAmAM temanA kuTubIoe ulaTapUrvaka bhAga lIdhe| hatA. saMyamI jIvana svIkAryA bAda teo zrutAbhyAsamAM rakta anyA ane dhIme dhIme vyAkaraNa, kAvya, sAhitya temaja nyAyamAM pravINa thayA. teo kavi paNa che ne temanAM racelAM stavanasajjhAya vigere pragaTa paNa thai cUkayAM che. vyAkhyAnazailI paNa rAcaka ane ramaNIya che. dIkSA svIkAryA bAda gurukulavAsa tarIke teozrI A. zrI vijayanItisUrIzvarajInI sevAmAM rahyA. temane jJAnAbhyAsa ane ceAgya pAtratA joi sa. 1987 mAM kapaDavaMja mukAme temane gaNi ane panyAsa pada aONu karavAmAM AvyAM. grAmAnugrAma vihAra karatAM temaNe jaina zAsananI prabhAvanA karavA sAthe janahita sAdhyuM. temanI vairAgyavAhinI dezanAne pariNAme ghaNA bhavya jIvA pratibeAdha pAmyA ane pariNAme temane munirAja zrI javijayajI, munirAja zrI durlabhavijayajI, munirAja zrI kuzaLavijayajI ane munirAja zrI suvijayajI e nAmanA saralasvabhAvI ane kriyApAtra ziSyAnI prApti thai. teozrI saralasvabhAvI ane atyaMta kriyAruci che. sAtheAsAtha dIrgha tapasvI paNa che. jJAna e ja ajJAna-timiranA nAza karavAmAM sUrya samAna che ema samajIne tee AvA sAhityadvArA sAnanA phelAvA karI rahyA che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdevasaMdara4i ghanatarayoginA tatrayapazritomaMtrataMtrAdisamRdhimaMdiraHsvAvarajaMgamaviSApahArAjalAnajayAlaharibhayabhetAtI taanaagtaadivstuketaa| tapanIsomasuMdararipa rAjamaMtripamukhabajanavaUmAnanajita:udayApogAjAsamanutikIprakaTitaparamabhakti IbarasAbabaMditavAtAtaca nasmiAdyadanakAraMyAsayogI uvaacHpyaakssdNprikrvikiruplkssyyugotmgukhNdnaayaa3tidhivtaanaaktimt:knnpriivaabhidhaanaacsaan| datatizrIdevasaMdarasarAgAMvatrIjJAnasAgarastaristrIkulamaMDanamArakIrANaratnamavilAsImasaMkSahari4zrIsAkaranasarasvatiyaMcaziSyAmsyAbAvAnasAgarasta || viSyaMcAdhikecacardasavAtara405varSajanmasanavAdhikaidIkA1417ekacatvArivAdhikera449sariyardaSayAdhikara4Avarga:savAcanapazuvimAkharatara yshaastraakomNtriiirogodhnaasksklraatriiimnvaanshikaumnpaayurumukaadibhogkrH||13ssnidhiimaadhyaaysnmudimruupdhraantaavitvdmirthklpsmaa nAkrasamavibhavAyummatakRtAdhAvanImAvasodhaniryunavAyanekamedhAvapUrNapAnImunisatastavanaunavaSapArzvanAdhavavAdicAzrIkalamaDanasarAcadivA navAdhikacabardavAta 40janmasazakSAdhikara45vataMkiMvavAspidadhike9842ripadayaMcayaMcArAdadhikearavarga:sAMtAjApakIdhAravizrIdhara sAkSiya zasvakrabaMdhastakamAyohAkhedhastavATyazvatastatadhAzrIguNaratnasrAegacAsAdhArANAliyamastatojagArImadinhiteSAMtriyo vabharISavikamAna mAsanAmuktiramAvara nicritraadinsyaanaatvkRtaadhaakriyaarjmmucyssttuurismuccyrsaadmHyaasaakrnsraanniikniytijaatkaaprsaadik| tamanAsImAsaMdaramazitasyavitrizadadhikacabardavAva Ha40varSamAdhavadicanurdapAyukrejanmasaptA aaiyaloniyamAdevasuMdarasvariSadecAzammasosisTeivasaMdarAsImasuMdarIpamA trivAradhikaraNabratapaMcAzadadhika 14paNvAcakA samapaMcAnAdadhike 1457saripadAyamaSTAdavAmAtasAkamarikabhitaMsakRyApaNyamahAmahimAlayaMgurudhAIyaliMgabhirekapaMcAtAtapaviNaMdAnenAsIyumA svadhAyoritaHsacAIyAvasanIpraviSTauyAknucitakaraNAyayatatAtAvacaMDIyotejAtasatinidhAlubhiMradhinAyarAbhirajodaraNenaprAsayArthAyarAvartitItara grahInizyAmapituprANirUpAparamemamayarAdhyakaspAMgatoganiritividhAraNayAparalokanAtIgurupAdayIniyasakSamachamesarAdhamitisArAprabIanijamAti karaMkalitavAnAmopiyurubhirmakaravAcAtabAdIbhitoyadhAsapranajitatikSakotavAyasyavairAgyajJAnanidhemuNagaNatAtiHyarapapipratItAtatAsamyuparanA maakremaakepaayjnnaadnn:maalevinaataarpirdeshaavijnyppkaipitttinHprphnaajiissmaaliicnaajuuraaspkjenyessaaN||16titirstygiiyaa zAstrIpazAmAlASaDAkapakanavavAdibAsAvabodhanAdhyAvarNikalyANakastotrAdInAmiti taniSpAsaMdaramasTimasarasvatIdavArakazrIjayasuMdaratA rimahAvidyAlibanaTimanakArakatrIbhuvanasuMdarasArikaMgatekAMdavaNagIstrAdhArakadIpAlikAkaspAdikArakatrajina suMdarasasthitivArarataiHparito rASTra surezrIdharaNanurmakhavihArekaSabhAyanekavAtaviMpratiSTAsadalAnekabhayapratibIkSAdinAparacanAbhATItaviznavanavasavika canurdamAnAta bsvrsssvrg| bhAvAmunisaMdaregavalonizrIsomasaMdarasUdhipaekacAnAtamAzrAmunisuMdarasa misAyanAnakaSAmAdayanAcakraSaTkArakakriyAguptakAInamasarvatomuraMjali hAsanAzIkozasamavasaramesarovarAmadAbAtimAryAdinavAtivAtibaMdhatarkaprayogAyanekalitrAdaravikSArapacavargAparidhanekastavamayazidadAtaragiNI zrI tapAgaccha paDhAvalI(prastuta pustakonI hastalikhita pratanI prAcInatA ane lakhANazailI darzAvatuM eka pRSTha, AnaMda presa-bhAvanagara. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM arha namaH / AcArya zrIvijayanItisUrIzvarebhyo namaH / mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiracitaM zrItapAgacchapaTTAvalI sUtram [ svopajJayA vRttyA samalaMkRtam ] sirimaMto suhaheu, guruparivADIi Agao sNto| pajjosavaNAkappo, vAijai teNa taM vucchaM // 1 // gAthArtha -mahAmaMgaLarUpa, Ihalokika tema ja pAralaukika sukhanA kAraNarUpa, guruparaMparAthI cAlyo Avate zrI paryuSaNa ka5 (AcAra ) vaMcAya che tethI tene huM kahIza. 1. vyAkhyA-sirimaMttotti, yattadornityAbhisaMbaMdhAt yena kAraNena zrImAn sazrIkaH zriyAM maMtro vA paryuSaNAkalpo guruparipATyA samAgataH san vAcyate / upalakSaNAt zrUyate ca / kiM lakSaNaH ? zubhahetuH svargApavargakAraNaM / tena kAraNenAhaM tAM guruparipATIM vakSye ityanvayaH / zrImAniti vizeSaNaM tIrthaMkaracaritrasthavirAvalInAmakIrtanapurassaraM sAdhvAcArapratipAdanena sarveSvapi maMgalabhUteSu zruteSu sazrIkatvamasyaiveti khyApanaparamiti / guruparipATyAgata iti ca vizeSaNaM / guruparipATyAgatayogAdyanuSThAnavidhinaiva vaacymaanH| egamgacittA jiNasAsaNammi, pabhAvaNApUaparAyaNA je / ityAdi vidhinA ca zrUyamANaH, zubhaheturmokSaphalaheturnAnyatheti jJApanaparamiti gAthArthaH // 1 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsudharmAsvAmI - 2 : [ zItapAgaccha vyAkhyArthathata ane tat zabdano pArasparika kAyamI saMbaMdha hovAne lIdhe, je kAraNathI mahAmaMgaLarUpa athavA mikSalakSmInA heturUpa, guruparaMparAthI cAlya AvatA zrI paryuSaNA kalpa-sAdhune AcAra-vicAra vaMcAya che, upalakSaNathI saMbhaLAya paNa che; te paryuSaNA ka95 kayA lakSaNavALa-phaLavALo che ? te svarga yAvata mokSa phaLane ApanAre che te kAraNathI huM te guruparaMparAne kahIza, e anvaya samaje. zrI tIrthaMkaramahArAjanA caritro, sthavira sAdhuonI zreNInA kIrtana-guNagAna sAthe sAdhujIvanane lagatA AcAra (samAcArI) kahevAvaDe karIne samagra maMgaLarUpa siddhAMtamAM A paryuSaNA kalpanuM utkRSTapaNuM-mahAmaMgalikapaNuM che ema sUcavavA mATe ja zrImAna e vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. guruparaMparAthI cAlI AvatI gaddavahanAdi kriyArUpa vidhipUrvaka ja A zrI paryuSaNA kapa vaMcAya che ema darzAvavA mATe gurupUripadmAvata: e vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. (yogoddavahana vi. kriyA karyA vinA zrI paryuSaNA ka95 vAMcavAne adhikAra prApta thatuM nathI) te kalpa sAMbhaLavAne adhikArI koNa ? uttara-jaina zAsanamAM ekAgra--draDha cittavALA, dharmanI prabhAvanA temaja tenA Adara-satkArAdimAM tatpara evA zrAve. A pramANe vidhipUrvaka vaMcAyuM, saMbhaLAyuM satuM ja zubha hetu eTale mokSaphaLanA kAraNarUpa thAya che. emAM bIjo koI hetu nathI. 1. guruparivADImUlaM, titthayaro vaDamANanAmeNaM / taLApa, dumanAmeja (2) jAnA 2 // -zrI vrdhmaantiirthkrH| 1 tatpaTTe shriisudhrmaasvaamii| gAthArtha -gurunI paraMparAnA mULa-Adi kAraNarUpa zrI vardhamAnasvAmI nAmanA tIrthakara thayA. temanI pATe zrI sudharmAsvAmI nAmanA gaNadhara prathama paTTadhara thayA. 2. vyAkhyA--gurupaDivADitti, guruparipAcyA mUlamAdyaM kAraNaM vardhamAnanAmnA tiirthNkrH| tIrthakato hi AcAryaparipATyA utpattihetavo bhavaMti na punstdNtrgtaaH| teSAM svayameva tIrthapravartanena kasyApi paTTadharatvAbhAvAt // 1-tasmAt zrImahAvIrasya paTTe udaye ca prathamaH zrIsudharmAsvAmI paMcamoM gaNadharaH / sa ca kiM lakSaNo ? gaNasvAmI yata ekAdazAnAmapi gaNadharapadasthApanAvasare zrIvIreNa zrIsudharmAsvAminaM puraskRtya gaNo'nujJAtaH duSprasabhaM yAvat zrIsudharmAsvAmyapatyAnAmeva pravartanAt // tatpaTTodaye Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmI che ni e bi ko to Anada presa-bhAvanagara. AnaMda presa-bhAvanagara. . . . Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrIsudharmAsvAmI tyatrodayapadaM prathamodayasyApi prathamAcAryaH zrIsudharmati sUcakaM / / sa ca paMcAzadU varSANi ( 50 ) gRhasthaparyAye, triMzadU varSANi (30) vIrasevAyAM, vIre nivRte vA dvAdazavarSANi ( 12 ) chAprasthye, aSTau ( 8 ) varSANi kevaliparyAye ceti sarvAyuH zatamekaM ( 100 ) paripAlya zrIvIrAdU viMzatyA (20 ) varSeH siddhiM gataH // zrIvIrajJAnotpattezcaturdaza ( 14 ) varSe jamAlinAmA prathamo nihnavaH / SoDaza ( 16 ) varSe tiSyaguptanAmA dvitIyo nihnavaH // 2 // vyAkhyAtha-guruparaMparAnA mULa kAraNarUpa zrI vardhamAna nAmanA chellA tIrthakara che. tIrthaMkara mahArAjAo ja guruparaMparAnA uddabhava-kAraNarUpa hoya che, paNa guruparaMparAmAM temanI gaNanA karAtI nathI. pote jAte ja tIrtha (caturvidha saMdha: sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA) pravartAvanAra hevAthI teone padharapaNuM-koInI pATe AvavApaNuM hotuM nathI. zrI mahAvIra svAmInI pATe paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmI prathama padhara thayA. te kevA lakSaNavALA hatA ? agyAra gaNadhara mahArAjAone gaNadharapada AropaNa avasare zrIsudharmAravAmInI ziSya paraMparA cAlavAnI heine, zrIsudharmAsvAmIne uddezIne zrI vIra paramAtmAe temane duSpasabhasUri sudhI gaNanI anujJA ApI. eTale ke temane gaNAdhIza banAvavAmAM AvyA. vaLI pahelA udayanA prathama padadhara zrI sudharmAsvAmI thayA te sUcavavA mATe ja tatpaDhoya zabda mUkavAmAM Ave che. teo 50 varSa gRhasthAzramamAM, 30 varSa viraparamAtmAnI sevAmAM, vIra prabhunA nirvANabAda 12 varSa chagharathapaNAmAM ane 8 varSa kevaLajJAnI tarIke evI rIte kula 100 varSanuM AyuSya pALIne zrIvIra prabhu pachI 20 varSe mekSe gayA. zrI vIra prabhune kevaLajJAna thayA pachI 14 varSe jamAli nAmane pahele ane 16 varSe tiSyagupta nAmane bIjo nihala the. 2. 1 thI sudharmAsvAmI 50 varSa gRhasthAzrama : 50 varSa cAritraparyAya. temAM 30 varSa vIrasevA: 12 varSa chadmastha: 8 varSa kevaLI : sarvAya 100 varSa : gotra agnivezyAyana nirvANa ma. saM. 20 carama jinapati zrI mahAvIra svAmInI pATe paMcama gaNadhara zrI sudhamAM svAmI birAjyA. zrI mahAvIrasvAmInA agyAra gaNadharo pikI nava gaNadhara mahArAjAo te bhagavAnanA nirvANa samaya pUrve ja siddhipadane prApta thayA hatA ane gAmasvAmI tarata ja kevaLajJAna pAmavAnA hatA tethI teozrIe pota potAnA gacchane bhAra zrI, sudharmAsvAmIne seMgyo hate. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - -- -- -- - - - - -- -- - - -- -- - - zrI sudharmAsvAmI [ zrI tapAgaccha zrI sudharmAsvAmI agnivezyAyana gotranA hatA. mAtAnuM nAma bhadilA ane pitAnuM nAma dhamila hatuM. temane janma kallAka nAmanA gAmamAM thayela hatuM. teo vedAdi zAstra-siddhAMtane abhyAsa karI vedanA pAragAmI banyA hatA. zrI gautamAdi agyAre viprakumAre potapotAne ajeya mAnatA hatA. temanuM jJAna atula hatuM, chatAM sAcI dizA sUjhI na hatI. te samaya krAMtine hate. aMdhazraddhAnA oThA taLe sarva prajA trAsI gaI hatI. yajJa-yAgAdimAM karAtA homa-prANI hiMsAne punya manAvavAmAM AvatuM ! eka samaye sAmila nAmanA brAhmaNe yajJa nimitte teone nimaMDyA. te samaye banyuM evuM ke carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmI tyAMnI najIkanI bhUmimAM ja samavasarelA hatA eTale temane vaMdana karavA nimitte saMkhyAbaMdha de AvyA. devatAone AvatA joI zrI gautame pitAnA sAthIdArane yajJa-kamane prabhAva jaNAvatAM sagavuM kahyuM ke-juo ! devatAo prasanna thaIne ApaNA yajJamAM bhAga levA Ave che. kharI paristhiti te judI ja hatI tethI caMDALanA gRhano tyAganI mAphaka devatAo te yajJakuMDane tyAga karIne samavasaraNabhUmi prati cAlyA. AthI gautamasvAmI(iMdrabhUti)ne ghaNe udvega thaye ane mahAvIrasvAmIne-iMdrajALiyAne jItI levAnI buddhithI samavasaraNa tarapha cAlyA. paNa tyAM jatAM ja vAtAvaraNa judu ja bhAsyuM. bhagavAne temanI zaMkAnuM samAdhAna karyuM ane prAMte temanI pAse caritra grahaNa karI AtmA ujajavaLa banAvyuM. eka pachI eka ema agyAre viprakumArane pratibaMdha pamADI bhagavAne teone jaina zAsananA sthaMbha banAvyA. zrI sudhamAM svAmIne manamAM evI zaMkA hatI ke-A jIva je A bhavamAM che te ja parabhavamAM thAya che, kAraNa ke saMsAramAM kAraNane maLatuM ja kArya thAya che. zALIbIja vAvIne kaMI vAMkura laNI zakAya nahi." paraMtu bhagavAne temanI kukalapanAnuM sarasa rIte samAdhAna karyuM. saMsAramAM manuSya saraLatA, mRdutAvaDe manuSyanuM AyuSya bAMdhe te manuSyapaNe jame che jyAre mAyAkapaTa-daMbha vigere kharAba karmo karI pazunuM AyuSya bAMdhe te pazupaNe paNa utpanna thAya che. jIvanI judI judI sthitimAM utpatti karmAdhIna ja che, ane tethI saMsArabharamAM vividha jAtinA manuSya-prANIo ApaNane dekhAya che. "kAraNane maLatuM ja kArya thAya che" e kahevuM yuktisaMgata nathI, kAraNa ke zRMga vigeremAMthI zara pramukha UgI nIkaLe che. AvA prakAranA uttama bedhathI teoe pitAnA pAMca so ziSyonA parivAra sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. zrI sudharmAsvAmI jaina zAsananA samartha jyotirdhara banyA. avirata vihArathI ane amRta sarakhI dezanAthI temaNe aneka bhavya jIvone pratibodhyA. jema caMdrakiraNathI caMdrakAMta maNi drave che tema zrI sudharmAsvAmInI vAdhArAthI prANIo saMga Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] zrI sudharmAsvAmI raMgathI dravatA-bhIMjAtA. ahiMsAnA aMcaLA nIce pioSAtI tatkAlIna hiMsA nivAravA temaNe bhagIratha pratyane karyA hatA. pacAsa varasa gRhasthAzramamAM, trIza varasa vIra prabhunI sevAmAM, vIra nirvANa bAda bAra varasa sudhI chadmasthapaNAmAM eTale ke gacchane bhAra vahana karavAmAM ane ATha varSa kevaLajJAnI tarIke ema kula eka so varSanuM AyuSya pALIne zrI vIra paramAtmA pachI vIza varSe mokSe gayA. atre eka vastu jaNAvavI upayogI thaI paDaze. keIne zaMkA thAya ke zrI mahAvIra prabhue gautamasvAmIne badale zrI sudharmAsvAmIne gaccha-bhAra kema se ? uttara-prabhue jJAnathI joyuM hatuM ke gautamasvAmInI pATa paraMparA TheTha sudhI cAlavAnI nathI, paNa zrI sudharmAsvAmInI pATa paraMparA pAMcamA ArAnA cheDA sudhI cAlaze. AvA ja kArane laIne bhagavaMte zrI sudharmAsvAmIne pATa pI. bhaviSyanI pATanI vyavasthA tIrthakara kare che jenI pATa akhaMDa cAlavAnI hoya temane ja gaccha bhAra oNpAya che. zrI sudharmAsvAmIe pitAnI pachI zrI jaMbUsvAmIne pATa soMpI. zrI sudharmAsvAmIe pravartAvelA gacchanuM nAma nigraMtha gaccha paDyuM ane te ATha pATa sudhI cAlyuM. tho lavU (2) tarU, kama (3) vikama (4) cAra jhA. iAno garabo (1), cha samuda-juda (2) rUA. 2-tatpaTTe zrIjaMbUsvAmI / 3-tatpaTTe zrIprabhavasvAmI / 4-tatpaTTe shriishyyNbhvsvaamii|5-ttptttte shriiyshobhdrsvaamii| 6-tatpaTTe zrIsaMbhUtivijayazrIbhadrabAhusvAminI / gAthArtha -bIjA jabasvAmI, trAja prabhavasvAmI, cothA zasaMbhavari, pAMcamA yazobhadrasvAmI ane chaThThA saMbhUtivijaya tathA 11drabAhu svAmI thayA, 3. __ vyAkhyA-2-bIo jaMbUtti, zrIsudharmasvAmipaTTe dvitIyaH zrIvRsAthI / sa ca navanavatikoTisaMyuktA aSTau kanyakAH parityajya zrIsudharmasvAmyaMtike pravrajitaH / sa ca poDaza (16) varSANi gRhasthaparyAye, viMzati (20) varSANi vrataparyAye, catuzcatvAriMzadvarSANi (44) yugapradhAnaparyAye ceti sarvAyurazIti (80) varSANi paripAlya zrIvIrAt catuHSaSTi (64) varSeH siddhaH / atra va - matkRte jaMbunA tyaktA, navauDhA navakanyakAH / tanmanye muktivadhvA'nyo, na vRto bhArato naraH // 1 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sudharmAsvAmI [zrI tAcha cittaM na nItaM vanitAvikArai--vittaM na nItaM caturaizca cauraiH / yaddehagehe dvitayaM nizIthe, jaMbUkumArAya namo'stu tasmai // 2 // maNa 1 paramohi 2 pulAe 3, AhAra 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe / saMjamatiga ( kevala 9 si-jjJaNA ya 10 jaMbummi vucchiNNA // 3 // 3-taIotti, zrIjaMbUsvAmipaTTe tRtIyaH zrIprabhavasvAmI / sa ca triMzada (30) varSANi gRhasthaparyAye, catuzcatvAriMzat (44) varSANi vrataparyAye, ekAdaza (11) varSANi yugapradhAnaparyAye ceti sarvAyuH paMcAzIti (85) varSANi paripAlya, zrIvIrAta paMcasaptati (75) varSAtikrame svargabhAgiti // cha / / 4-sijabhavotti, zrI prabhavasvAmiprahitasAdhumukhAt " aho kaSTamaho kaSTaM tattvaM na jJAyate param ' ityAdi vacasA yajJastaMbhAdadhaH zrIzAMtinAthabiMbadarzanAdavAptadharmA pravrajya, krameNa manakanAmnaH svasutasya nimittaM dazavaikAlikaM kRtavAn / yataH--kRtaM vikAlavelAyAM, dazAdhyayanagarbhitam / dazavaikAlikamiti--nAmnA zAstraM babhUva tat // 1 // ataH paraM bhaviSyati, prANino hyalpamedhasaH / kRtArthAste mana vat, bhavaMtu tvatprasAdataH // 2 // zrutAMbhojasya kiMjalkaM, dazavaikAlikaM hyadaH / AcamyAcamya modantA-managAramadhuvratAH // 3 // iti saMghoparodhena, zrIzayyaMbhavasUribhiH / dazavaikAliko graMthA, na saMvatre mahAtmabhiH // 4 // sa cASTAviMzati (28) varSANi gRhasthaparyAye, ekAdaza (11) vrate, trayoviMzati (23) yuga0 ceti sarvAyuSaSThi (62)varSANi paripAlya zrIvIrAdaSTanavati(98)varSAtikame svrgbhaak||ch|| 5-paMcamaotti, zrIzayyaMbhavasvAmipaTTe paMcama zrIyazobhadrasvAmI / sa ca dvAviMzati (22) varSANi gRhe, caturdaza (14) vrate, paJcAzat (50) varSANi yuga0 sarvAyuH SaDazIti (86) varSANi paripAlya zrIvIrAdaSTacatvAriMzadadhike zate (148) 'tikrAMte svargabhAk // cha / 6-chaTThA saMbhUyatti, zrIyazobhadrasvAmipaTTe SaSThau padaikadeze padasamudAyopacArAt saMbhUteti zrIsaMbhUtivijayaH, bhaddatti zrIbhadrabAhusvAmItyubhAvapi SaSThapadadharAvityarthaH / tatra zrIsaMbhUtivijayo Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. zrI sudharmAsvAmI divasvAriMza7 (42) 20 vade, vavAritu (40) grate, gaTTa (8) ti sayuvata (10) vaLi paripAjya sthamA che zrIbhadrabAhusvAmI tu zrIAvazyakAdiniyuktividhAtA / vyaMtarIbhUtavarAhamihirakatasaMghopadravanivArakopasargaharastavanena pravacanasya mahopakAraM kRtvA praJcacatvAriMzat (45) gRhe, saptadaza ( 17 ) vrate, caturdaza (24) yujha veti sarjAyu pati ( 7 ) paripAkya zrIvIrAta saptaSijarAta (70) varSa vImA II i . 3 / vyAkhyArtha-zrI sudharmAravAmInI pATe jaMbUvAmI bIjA paTTadhara thayA. navANuM karoDa dravya sAthe ATha kanyAone tyajI daIne zrI sudharmAsvAmI pAse temaNe dIkSA lIdhI. 16 varSa gRharAvAsamAM, 20 varSa cAritrapAlanamAM ane 44 varSa yugapradhAna tarIka ema kula 80 varSanuM AyuSya bheLavIne zrI vIra paramAtmA pachI 64 mA varSe mokSe gayA. ahIMyA kavi kahe che ke - taratanI ja paraNelI manohara evI kanyAono jaMbukamAre mArI khAtara ja tyAga karyo che ema vicArIne muktirUpI strIe tyArapachI bharatakSetrane koI bIjo puruSa pasaMda karyo nahIM ema huM (kavi) mAnuM chuM (kahevAnI matalaba e che ke A avasarpiNI kALamAM jaMbukamAra pachI bharatakSetramAMthI koI jIva mokSe gayela nathI) 1. - strIonA hAvabhAvathI jenuM citta calAyamAna thayuM nathI ane kuzaLa rovaDe paNa jenuM dhana corAyuM nathI temaja kALI rAtrie paNa jenA zarIra ane gharamAM uparanI baMne vastu TakI rahI che tevA prabhAvazALI zrI jaMbUkumArane namaskAra thAo ! 2. jaMbUvAmInA nirvANa bAda (1) mana:paryava jJAna, (2) paramAvadhi jJAna, (3) pulAkalabdhi, (4) AhAraka zarIranI labdhi, (5) kSapakazreNI (6) upazamazreNI, (7) jinaka95, (8) traNa cAritra, (parihAravizuddhi, sUkSmasaMpAyane yathAkhyAta) (9) kevaLajJAna tathA ( 10 ) siddhipada e daza vastu nAza pAmI. 3. zrI jaMbUvAmInI pATe zrI prabhavasvAmI AvyA. trIza varSa gRharAvasthAmAM, cummAlIza varSa cAritraparyAyamAM ane agyAra varSa yugapradhAna tarIke evI rIte 85 varSanuM saMpUrNa AyuSya pALIne zrI vIraprabhu pachI paMcetera varSa bAda svarge gayA. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sudharmAsvAmI [ zrI tapAgaccha cothA paTTadhara zrI zayyabhavasUri thayA. prabhavavAmIe mekalela sAdhunA mukhadvArA are! kaSTa che, are! kaSTa che ke utkRSTa evuM tattva jANavAmAM AvatuM nathI." e pramANe sAMbhaLIne yajJanA thAMbhalAnI nIcethI maLI Avela zrI zAMtinAtha prabhunI mUrtinA darzanathI dharma pAmelA teoe dIkSA svIkArIne anukrame manaka nAmanA pitAnA putranA kAraNe dazavaikAlika nAmanuM sUtra racyuM. yegya-ucita samaye karAyeluM, daza adhyayanavALuM te sutra dazavaikAlika evA nAmathI prasiddha thayuM. 1. "have pachI bhaviSyakALamAM prANuo apa-maMda buddhivALA thaze, ApanI kRpAthI te prANIo manaka muninI jema kRtakRtya thAo.2. zAstra-siddhAMtarUpI kamaLanI kesarA tulya A dazavaikAlika sUtra che, tenuM pAna karI karIne sAdhuorUpI bhamarAo khuzI thAo. 3." AvA prakAranA zrI saMdhanA AgrahathI mahAtmApuraSa zrI zaabhavasUrivaDe dazavaikAlika nAmano graMtha pAcho kheMcAyo nahi. (rahevA dIdhe) teo aThThAvIza varSa gRhasthAvasthAmAM, agiyAra varSa cAritraparyAyamAM, vevIza varSa yugapradhAna tarIke ema bAsaTha varSanuM AyuSya bhogavIne zrI vIra paramAtmA pachI aThThANume varSe varge gayA. zaryAbhavasUrinI pATe pAMcamA paTTadhara tarIke zrI yazobhadrasvAmI AvyA. bAvIza varSa gRhasthAvasthAmAM, cauda varSa cAritraparyAyamAM ane pacAza varSa yugapradhAna tarIke ema badhuM maLIne yAzI varSanuM AyuSya bheLavIne zrIvIra bhagavAna pachI 148 varSe rava gayA. padanA eka aMzamAM padanA samudAyane upacAra hovAne kAraNe haMmati eTale zrI saMbhUtivijaya ane matta eTale bhadrabAhasvAmI baMne chaThThA paTTadhara tarIke AvyA. zrI saMbhUtivijaya beMtAlIsa varSa gRhasthAvasthAmAM, cAlIza varSa cAritraparyAyamAM ane ATha varSa yugapradhAna tarIke ema nevuM varSanuM AyuSya pALIne svarge gayA. bhadrabAhusvAmI zrI Avazyakaniryukti vigerenA racanAra che. vyaMtara thayelA varAhamihiravaDe karAyela saMdhanA upadravano pratikAra karavA mATe zrIuvasaggaharaM stavana racavAvaDe zAsana upara mahAupakAra karIne 45 varSa gRhasthAvasthAmAM, 17 varSa cAritraparyAyamAM ane 14 varSa yugapradhAna tarIke evI rIte 76 varSanuM badhuM AyuSya bhegavI zra viraparamAtmA pachI 170 varSe svarge gayA. 3. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvalI ] 9 : 2 zrI ja'khUsvAmI 16 varSI gRhasthAzrama H 64 varSAM cAritraparyAya : temAM-20 varSoM sAmAnya vrataparyAya : 44 varSa kevanIparyAya : sarvAyu 80 varSa : nirvANa ma. sa. 64 : gAtra kAzyapa : zrIja mUsvAmI rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. rAjagRhI e rAjadhAnInuM nagara hAvAthI tenI zaiAlA apAra hatI. kraya-vikraya ane avarajavaranA vAhanAdvArA vepArI lattAo gAjI UThatA. RSabhadatta zreSThI tavaMgara gaNAtA. rAjA zreNikanI sabhAmAM paNa tenuM sAruM mAna sacavAtu. temane dhAriNI nAmanI priyA hatI. temanA parasparanA sneha nakha-mAMsa jevA hatA. dhana, dhAnya, nAkara-cAkara vagere hAvA chatAM temanA sukhamAM eka UNapa hatI. ane te saMtAnanI, dhAriNInuM citta tene aMge udAsa rahetu. divase divase tenI jhaMkhanA ciMtAno viSaya thaI paDI. RSabhadatta zeThanA khyAlamAM A badhuM AvavAthI priyAne ciMtAbhAra haLavA karavA mATe teNe vaibhAragiri para javAnuM nakkI karyu. vaibhAragirinA AnadAdyAnamAM pharatAM pharatAM judI judI tarehanA phaLa, phUla tathA vRkSA nihALI teo AnaMda pAmyA. vananI zeAbhA UDIne AMkhe vaLage tevI hatI. nirdoSa pakSIonA kilakalATa pazu zravaNa-madhura hatA. evAmAM tyAM acAnaka siddhaputra yazeAmitra nIkaLyA. zreSThIe tenA AvAgamananu' kAraNa pUchyuM. javAbamAM teNe jaNAvyuM ke-najIkamAM ja zrI sudharmAMsvAmI samavasaryAM che temane vAMDhavA nimitte huM jAuM chuM. zeTha-zeThANIe paNa sAthe AvavAnI IcchA vyakta karI ane te save tyAM jaine dezanA sAMbhaLavA beThA. * caMdramAMthI bIjuM zuM are ? tema zrI sudharmAMsvAmInI dezanAthI saune amRta pIvA jeTalI tRpti thai. dezanAMte yoAmitre ja jIvRkSanu svarUpa pUchyuM. zrI sudharmAMsvAmIe tenuM cathAsthita svarUpa kahI saMbhaLAvyuM. dhAriNIne manamAM utkaMThA vadhavA lAgI. teNe paNa prazna karyAM. * bhagavan ! mAre putra thaze ke nahi ? ' prazna sAvadya hatA. hitakara hovA chatAM sAvadya praznanA javAba ApavA ucita nahi tema jANI sudharmAMsvAmI mauna rahyA; paraMtu cazeAmitre peAtAnA jyAtiSa jJAnanA baLathI jANIne kahyuM ke-devI ! tamAre putra thaze.' te sAMbhaLI zeTha-zeThANI ane Sita thayA ane gaNadhara mahArAjAne namIne ghara tarapha pAchA pharyAM. dhAriNInI dharmakAryamAM vizeSa prIti thaI. bhAgyayeAge ja khUsvAmInA jIva pAMcamA devaleAkamAMthI cavIne dhAriNInA udaramAM utpanna thayA. garbhanA prabhAvathI tene dhama prabhAvanA, aThThAI mahAtsavA vigere dhArmika kAryo karavAnA DAhalA udbhavavA lAgyA, je zreSThIe puSkaLa dravya kharacIne pUrA karyo. ekadA R Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaMbUsvAmI [ zrI tapAgaccha, devI dhAriNIe aSabhadatta zreSThIne svapnanI vAta jaNAvI. zreSThIe cAmitranA vacana para zraddhA rAkhavAnuM jaNAvyuM. dhIme dhIme garbha vadhavA lAge ane sAthe sAthe dhAriNInI dharma pratyenI abhiruci paNa vadhu vegavALI banI. samaya paripakava thaye siMha savapnathI sUcita jaMbUkumArane janma thayo. potAnI sAthe lamIne ja na lAvyA hoya tema temanA janma pachI trASabhadatta zeThanI addhisiddhi ubharAvA lAgI. janma samaye rASabhadatte yAcakajanane Icchita dAna ApIne saMkhyA ane dhama uttejananA aneka kAryo karyA. jaMbUkamAra dhIme dhIme bAlyakALa vaTAvIne yuvAvasthAmAM dAkhala thayA. temanA mukhanI kAMti caMdrane paNa zaramAve tevI zevA lAgI. jaMbUkamAranA vevizALanA kaheNa AvavA lAgyA. te ja nagaranA keTalAka zreSThIo ekadA RSabhadatta zeThane tyAM AvyA ane potapotAnI putrIo sAthe jaMbUkumArane saMbaMdha joDavA vinati karI. rASabhadatta pitAnA putrane vivAhita thayelA jevAne ghaNA ja utsuka hatA. temaNe temanI vinati svIkArI ane samudrapriyanI samudrazrI, samudradattanI padmazrI, sAgaradattanI pAsenA tathA kuberadattanI kuberasenA nAmanI kanyAo sAthe saMbaMdha joDavAmAM AvyuM. A cAre kanyAo jabUsvAmInA devabhavanI (vidyummAlI) devIo hatI. A uparAMta kuberasenanI nabhasenA, zramaNadattanI kanakazrI, vasuSeNanI kanakavatI tathA vasupAlitanI jayazrI nAmanI kanyAo sAthe paNa vevizALa karyuM. Ama devAMganA sama rUpavALI ATha kanyAo sAthe jaMbukamArane vivAhasaMbaMdha thavAnuM nakkI thayuM. ekadA vihAra karatAM karatAM ane bhavya prANIone pratibaMdha pamADatA zrI sudhamAMsvAmI rAjagRhI nagarI najIka samavasaryA. jaMbUkumArane temanA AgamananI vadhAmaNI maLI. varasAdanA AgamanathI jema cAtaka harSita thAya tema jaMbUkumArane ati harSa thayo. zAMtarasanidhAnane bIjo zo upadeza hoya ? sudhamAMsvAmInI dezanA sAMbhaLI haLukamI jebUkamArane AtmA vairAgyavAsita thayo. temane saMsAranI ghaTamALanevicitratAno khyAla Avyo. temane suSupta AtmA jAgRta banyA. temaNe zrI sudhamAMsvAmIne prArthanA karI "svAmina ! mAtA-pitAnI rajA laI AvuM tyAM sudhI Apa atre ja sthiratA karazo." vAyu jevI gativALA azva-rathamAM besIne jaMbUkumAra nagara prati cAlyA. nagaranA daravAjA najIka AvatAM lokonI moTI ThaThTha joI. lazkarI sinika, hayadaLa, pAyadaLa vigerene eTalo badhe samUha bhege thayo hato ke talamAtra jagyA na maLe. jaMbUkumArane badhe samUha vikharAI jAya tyAM sudhI rAha jovI pAlave tema na hatuM. tarata ja temaNe bIjA daravAjAne raste lIdhe. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 11 - zrI jabUsvAmI paNa A zuM? killAnA daravAje pahoMcatAM ja kAnanA paDa phADI nAkhe te moTe praghoSa karate eka geLe ja bUkumAranI sAnidhyamAMthI ja pasAra thaI gayo. lazkarI tAlIma letAM sainika-samUhamAMthI te Avyo hate. jasabUkumAranA cittamAM eka vicAranuM vamaLa AvyuM ane pasAra thaI gayuM. temanI bhAvanA vadhu jozIlI banI. tarata ja te tyAMthI pAchA pharyA. sudharmAsvAmI pAse AvI AjIvana brahmacarya pALavAnI pratijJA lIdhI. ghare AvIne mAtA-pitA samakSa pitAne dIkSAne abhilASa jaNAvyo. acAnaka vajA tUTI paDe teTalI vedanA mAtA-pitAne thaI. teoe temane ghaNA prakAre samajAvyo. vizeSamAM jaNAvyuM ke tuM ja ekamAtra amArI AzArUpa vRkSa cho, tArA upara to ame keTalAye mane rathanA mahela bAMdhyA che tene tuM Ama akALe toDI nAkha nahi. cAritra levAnI vAta karavI ane cAritra pALavuM te baMne bhinna bhinna vastuo che. cAritra khAMDAnI dhAra samuM che. tArI jevA komaLa kAyAvALA mATe duSkara che. A prakAranI aneka yukti-prayuktio dvArA ghaNe samajAvyo paNa retImAMthI tela kADhavAnA zramanI mAphaka sarva niSphaLa gayuM. cALa majIThanA raMga je saMvega raMga jene lAgyuM hoya te saMsAra-paMthamAM rAce khare? chevaTe mAta-pitAe eka mAgaNI mUkI ke-"tuM ATha kanyAo sAthe vivAhita thaIne pachI dIkSA svIkAraje. vivAha saMbaMdhI je amAre utsAha che te tuM pUrNa kara." jabUkumArane nirupAye te hakIkata svIkAravI paDI. 2Sabhadatta zeThane vicAra AvyuM ke-ja bUkumAra to paraNane tarata ja dIkSA lenAra che mATe te vastusthitinA samAcAra tenA sAsariyA pakSane jaNAvavA." samAcAra kahevarAvyA bAda te sarve ekaThA thaIne vicAravA lAgyA ke "have ApaNe karavuM zuM? ApaNe vevizALa te karI zakayA chIe ane jaMbUkumAra to lagna pachI tarata ja dIkSA aMgIkAra karanAra che. putrIonA bhaviSyane mATe zuM karavuM te teonI moTI ciMtAno viSaya thaI paDyo. A samAcAra kuTuMbamAM phelAtAM kanyAoe potapotAnA pitAone kahyuM- tamAre bIjo vicAra ja karavAno nathI. ame sarva manathI paNa jaMbUkumArane varI cUkelI chIe.rAjAne tathA sAdhuno eka ja bola hoya che ane kanyAdAna paNa eka ja vAra thAya che." ghaDiyA lagna levAyA. vivAhane lagatuM sarva kArya suMdara rIte ATopavAmAM AvyuM. dhAriNIne harSa mATe na hatA. lagna samaye eTalI badhI paherAmaNa thaI ke senAne eka parvata UbhuM karI zakAya. kuLane yogya parva kriyAo patAvIne vikAra rahita jaMbU kumAra potAnI pariNIta strIo sAthe zayanagRhamAM AvyA. jaMbUkumAranA lagnanI vAta diga-digaMtamAM phelAI gaI hatI. saukoI potapotAne cagya lAbha meLavavA mathI rahyA hatA. prabhava nAmanA cAranA nAyakane svAcita kAya mATe A taka suMdara lAgI. prabhavane be vidyA : (1) avasthApinI (2) tAloddaghATinI AvaDatI hatI, jene pariNAme te ajaNya manAtuM hatuM. te pAMca so corano uparI hato. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ja bUsvAmI [ zrI tapAgaccha madhyarAtrinA te pAMca so cora jaMbUkumAranA mahelamAM dAkhala thayA. jaMbUkumAra ane tenI ATha strIo cita vArtAlApamAM magna hatAM. prabhave pitAnI vidyAne upayoga karyo tenI jaMbusvAmI upara asara thaI nahIM paraMtu strIonI AMkha gherAvA lAgI. caroe potapotAne phAve tema dhananA pioTalA bAMdhavA mAMDayA. gAMsaDA taiyAra karIne upADIne jyAM cAlavA jAya che tyAM te badhA core thaMbhI gayA. prabhave AsapAsa joyuM te phakta eka jaMbUkumArane jAgatA joyA. tene ghaNuM Azcarya thayuM. be hAtha joDI vinati karI ke-"mahAnubhAva! tamArI zakti apAra che. mane tamArI thaMbhanI vidyA zIkhavo, badalAmAM huM mArI baMne vidyA tamane ApuM." javAbamAM jaMbUkumAre jaNAvyuM ke-"bhadra! mArI pAse koI vidyA ke jAdu nathI. phakta dharma ja jIva-jAgate prabhAvika che. tenA camatkArathI ja tame sau thaMbhI gayA che. AvatI kAle huM dIkSA lenAra chuM. mane dhanane meha nathI, paNa tame Aje cerI karIne dhana laI jAo te kAle loko kaheze ke dhana corAI gayuM tethI have dIkSA levA nIkaLyA ! A Te AkSepa na Ave teTalA mATe meM mahAcamatkArI guNagarbhita zrI navakAramaMtranuM smaraNa karyuM ane tenA pratApe ja tame sau sthira thaI gayA che.' dIkSAnI vAta sAMbhaLI prabhava te A ja banI gayo. ATalI badhI Rddhi-siddhi, ekane eka putra, lADamAM ucharela, mAna-pratiSThA-Abaru sau kAMI chatAM kevI ajaba bhAvanA ! prabhavane AtmA vadhu jAgRta banyuM. teNe dhama jANavAnI jijJAsA darzAvI. madhubiMdunI kathA dvArA ja bUkumAre saMsAranuM svarUpa AbehUba rIte varNavI batAvyuM. prabhave potAnI vidyA saMharI levAthI strIo paNa saceta banI gaI hatI. strIoe nakkI karyuM hatuM ke jaMbUkumArane keIpaNa hisAbe saMsAramAM ja Asakta rAkhavA tethI teoe kathA dvArA ghaNA prayatna karI joyA; pazu siMhane ziyALanI bIka zI ? jaMbUkumAra tathA temanI strIone te vArtAlApa ghaNe ja rasaprada ane bedhadAcaka hevAthI TUMkamAM Apavo ucita gaNAze. baka kheDUtanI kathA pahelI samudrazrIe jabrakumArane kahyuM-nAtha ! pelA kheDatanI mAphaka pAchaLathI pastAvuM na paDe te dhyAnamAM rAkhaze. asIma gAmamAM baka nAmano kheDUta rahete hato. varSAkALamAM teNe potAnA khetaramAM kaMgu ane kedarA vAvyA. varasAda sAro thavAthI tenuM khetara sAruM pallavita thayuM. bhAgyame tene mahemAna tarIke bahAragAma javAnuM thayuM. jamaNumAM tene geba ane mAMThA maLyA. hamezAM kedarA khAnArane A bhejana amRta samAna lAgyuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 13.. zrI jammUsvAmI Avu... bhAjana kema maLe tevA teNe prazna pUchyo. javAbamAM tene kahevAmAM Avyu ke ghauMnuM vAvetara karIne, tene laNIne, tenA leTa karavA, pachI tene zekavA vigere. peAtAne gAma AvIne teNe peAtAnu' AkhuM khetara vagaravicArye laNI nAkhyuM. tenA putrAe tene ghaNA samajAvyA. keDamAMnu cheAkaru nAza pAme tyAM gA~mAM rahelA chekarAnI AzA zI ? chatAM teNe mAnyuM nahi ane badhI jamIna daDe ramavA jevI karI mUkI. pachI teNe kUvA khAdAvavA mAMDaco paNa pANI te zu kintu kAdava paNa na nIkaLyo. AvI rIte kazu ke keAdarAnA nAza karyAM ane ghauM ke zeraDI thai niha. tenA khetaranI jamIna ja evI hatI ke temAM ghauM ke zeraDI thaI zake ja nahi. tevI rIte tame paNa beu taraphathI sthAnabhraSTa na thAo tenA vicAra karaze. kAgaDAnI kathA javAkhamAM ja bUkumAre kahyuM ke-kAgaDAnI jema hu` rAgI nathI ke jethI vinAza pAmuM, nama~dA nadIne kAMThe viSya nAmanA jagalamAM eka hAthI hatA. tenA avasAna mAda kutarA, ziyALa vigere tenuM mAMsa khAvA lAgyA. eka kAgaDA gudAnA vivaramAM dAkhala thai aMdara rahevA lAgyA ane sukhapUrvaka zarIranA mAMsane khAvA lAgyA. ekadA sUryanA pracaMDa tApathI raMdhra ( kANu ) pUrAI gayuM jethI kAgaDA aMdara rahI javA pAmyA. ekadA atIva varasAdathI hAthInu zarIra taNANuM ane nadIdvArA samudramAM dAkhala thaI gayuM. pANInA mArAthI te raMdhra Ardra banyuM-ughaDayuM ane kAgaDo bahAra nIkaLyA paNa cAtarak vizALa samudra hAvAthI te kAMThe AvI zakaceA nahi ane prAMte maraNane prApta thayA. vAnaranI kathA pachI padmazrI nAmanI khIjI strI kheAlI ke-vadhu prApta karavAneA lAbha karaze tA vAnaranI jema pastAze. vAnara-nAnarInI eka joDI hatI. kUdakA mAratA acAnaka paDI javAthI tIthabhUminA prabhAvathI vAnara manuSya thai gayeA. A joi vAnarI paNa tevI ja rIte manuSTiNI thai. have vAnarane deva thavAne lAbha thavAthI teNe tevI ja rIte pharI vAra paDavAnuM jaNAvyuM. vAnarIe nA pADI chatAM teNe tema karyuM jethI krIne te manuSya maTI vAnara banI gayA. rAjapuruSo e vAnarI-srIne pakaDIne rAjA samakSa lai gayA. rAjAe tene peAtAnI rANI anAvI. vAnarane naTa leAkeAe pakaDavo ane te ja rAjA pAse nAca karAvavA lAvyA. rANIne joine vAnarane pUrva smaraNa tAjuM thayuM paNa te aphaLa hatuM. tema tamane paNa pAchaLathI pastAvAnA samaya na Ave te vicAro. aMgArakArakanI kathA javAbamAM jakhUkumAre jaNAvyuM ke-aMgArakAraka( kAlasA pADanAra )nI jevA huM' nathI ke jethI tRpti ja na pAmuM, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- --- - - zrI jaMbusvAmI [ zrI tapAgaccha eka aMgArakAraka araNyamAM gayo. sAthe teNe puSkaLa pANI lIdhuM. agninA tApathI tema ja sUryanA pracaMDa taDakAthI te atyaMta tara thayo. badhuM pANI pI gayo chatAM tenI tRSA zAMta na thaI. chevaTe te mUcha khAIne eka jhADa nIce paDI gaye. tyAM tene eka svapna AvyuM. svapnamAM te vAva, kUvA, taLAva vigere jaLAzanuM pANI pI gaye chatAM tRpti na thaI. DIka vAre jAgRta thayA pachI te eka kUvAne kAMThe Avyo. tyAM AgaLa hAthanI aMjalImAM paNa na AvI zake tevuM kAdavamizrita thoDuM pANI hatuM, tene te jIbhavaDe cATavA lAge, paNa dAujavaravALAnI mAphaka tene jarA paNa tRpti na thaI; huM tenA je mUkha nathI mATe he priyA ! tame mane rokavAne nakAmo prayAsa kare che. nUpurapaMDitAnI kathA tyArabAda pAsenA bolI ke nAtha ! prANIonA pariNAma karmane AdhIna che mATe puNyAnuge prApta thayela bhega bhega. saMsAramAM pravRtti ane nivRtti karanArA te na purapaMDitA ne gamAyu jevA ghaNA che. rAjagRhI nagarIramAM devadatta nAmane senI raheto hato. tene devadina nAmane putra hato. tene dugilA nAmanI bhAya hatI. sakhIo sAthe ekadA te taLAvamAM nhAvA gaI. tene snAna karatI joI eka duHzIla yuvaka kAmavivaza thayo. dugilA paNa tenA rUpathI tenA para Asakta thaI. te yuvake eka tApasInI madada lIdhI. te tApasI be vAra dugilA pAse gaI ane upalA oLathI tene dhutakArI nAkhI; paNa dugilAnA sAMketika saMdezAthI te yuvaka aMdaranuM rahasya samajI gaye. nakkI karelA samaye rAtrinA madhya bhAge teo paraspara ekaThA thayA ane dugilAnA mahelanI najIkanA ja azokavanamAM gayA. parasparanA vArtAlApathI ane maithunanI vividha kIDAthI thAkIne ekameka thaIne sUI gayA. A avasare devadatta zarIraciMtA mATe Ubhe thaye. azokavanamAM teNe pitAnI putravadhune ane parapuruSane sAthe sUtelA joyA. sAthe sUtela parapuruSa ja che ke kema? te nakakI karavA mATe pAcho vaLIne te potAnA putrane eka sUtelo joI AvyuM. te putranI strI durAcAriNuM che tevI khAtrI putrane ApavA mATe teNe potAnI putravadhUnA pagamAMthI jhAMjhara kADhI lIdhuM ane pAcho svasthAne sUI gayA. A bAju halanacalanathI ane jhAMjhara kADhavAnA avAjathI dugilA jAgI UThI. tene vastusthiti samajAI gaI paNa te kAMI kAcI-picI nahatI. abaLA gaNAtI strIjAti kevI prabaLA banI zake che tenA namUnArUpa te hatI. teNe sAsarAne banAvavAnI yukti gatI kADhI. pitAnA jArane jagADIne ravAnA karI dIdhuM ane potAnA pati pAse AvIne kapaTathI sUI gaI. thoDIvAre patine jagADIne kahyuM-svAmin ! ahiM bahu ukaLATa thatuM hovAthI ApaNe azakavanamAM jaIe. je ThekANe parapuruSa sAthe Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] * zrI jamUsvAmI sUtI hatI te ja jagyAe patine gADha AliMgana daine sUi gai. dhUrtAne UMgha Ave tema hatuM ja nahi chatAM DALa karyAM ane thADI vAre peAtAnA patine jagADIne kahyuM ke'svAmI! tamArA kuLamAM A ze| rivAja ? tamArI sAthe huM maryAdA rahita sUtI hatI tevAmAM tamArA pitAzrI mArA pagamAMthI nupura kADhI gayA. sasarAe putravadhUnA spa karavA ucita che ?' devadinne kahyu-priye ! huM savAre tArI dekhatAM ja Thapake| ApIza. gilAe kahyu-svAmI ! e mane parapuruSa sAthe sUtelI kaheze mATe tame avazya makkama raheze. savAre devadine pitAne ThapakA ApTe tyAre devadatte badhI hakIkata kahI sabhaLAvI. devadinna bAlyA-pitAjI! tame mane paNa lajangeA. huM ja te vakhate mArI priyA sAthe sUtA hatA. A sAMbhaLI devadattane ghaNI ja vimAsaNa thai paDI. chevaTe yakSa samakSa tapeAtAnI satyatAnI khAtrI karAvI ApavAnuM dugilA ane devadatta ane e kabUla karyu. 15 zAlana nAmanA yakSanA evA prabhAva hatA ke asatyavAdI manuSyA tenI ja dhAmAMthI bahAra nIkaLI zake nahi. phugilAne peAtAnu khATu' kRtya sAcu' karI batAvavuM hatuM. te kevI rIte pAra paDe te mATe teNe magajane khUba kasyA. chevaTe teNe eka suMdara yukti gAtI kADhI, peAtAnA parapuruSane gAMDA thaine rastAmAM peAtAnA sparza karI javAnuM kaheNa mekalyuM. peleA parapuruSa paNa AbehUba gAMDA thaine rastAmAM du`ilAnA gaLe vaLagI paDyo. paurajanAe tene dUra karyAM. du.ilA yakSanA madiramAM gai ane kheAlIH * eka mArA pati devideza ane bIjo gAMDA puruSa e sivAya khIje kAI paNa puruSa mArA aMgane aDakye na heAya teA hai cakSa ! mane tu' satI siddha kara.' yakSa zuM karavuM ? te vicAramAM rahyo tyAM te dugilA pasAra thai gai. tyArathI tenuM nAma nUpura5DatA kahevANuM. devadyattanA khATA parAbhava thavAthI tenI nidrA UDI gaI. tene nidrA rahita jANIne rAjAe tene 'taHpuranA rakSaka manAvyA. aMtaHpuramAMnI eka rANI hAthInA mahAvata sAthe premamAM paDelI. te vAravAra joyA kare ke rakSaka sUI gayA che ke nahi ? tene vAravAra joI jatI joine devadatta khATI AMkhe| mIcIne tamAsA jovA paDI rahyo. devadattane sUtelA jANIne te bahAra nIkaLI. rANI gheADI meADI thaI tethI mahAvate khIjAine hAthIne khAMdhavAnI sAMkaLavaDe tene mArI, acAvamAM rANIe aMtaHpuranA navA rakSakanI vAta karI tethI mahAvatanA mananuM samAdhAna thayuM. chellA paheAra bAkI rahyo tyAre rANI pAchI phrI. rANI jevAnu Avu duHzIla joine devadattane vicAra udbhavyeA ke bIjI strIonI te vAta ja zI karavI ? potAnA putravadhUnI duHzIlanI ciMtA nAza pAmI tethI tene gADha UMgha AvI gai. savAra thaI chatAM dhruvadatta jAgyA nahi. sevakeAe rAjAne vAta karI. rAjAne temAM kaI rahasya jaNAyuM. devaDhattane jagADIne pUchyuM te rAtrine badhA hevAla savistara Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jamUsvAmI 16. [ zrI tapAgaccha kahI matAnyeA. rAjAe te vAtanI tapAsa karI ane rAjAe baMnene hAthI para besADIne paDatA mUkavAnI AjJA karI. nagarajanAnI vinaMtithI tema ja mahAvatanI kuzaLatAthI chevaTe rAjAe te baMnene dezanikAlanI sajA kramAvI. nAsatAM-nAsatAM te mane eka gAmamAM AvyA. devAlayamAM rAtrivAse rahyA. rAtrinA eka ceAra paNa nAsIne tyAM bharAI gayA. adhArAmAM cArathI rANIne sparza thaI gayA tethI rANI tenA para rAgavALI banI ane tene bacAvavAnu mAthe lIdhu. savAra paDatAM ja mahAvatane teNe cAra TharAvIne kaiATavALane sAMpI dIdheA, mahAvatane zULIe caDhAvavAnA hukama thayeA. mahAvatane ghaNI ja tRSA lAgI paNu rAjAnA bhayathI kAie tene pANI pAyuM nahi. tyAMthI pasAra thatAM jinadAsa nAmanA zrAvake tene pANI lAvI ApavAnuM kahI namorphamyaH nA jApa karavAnu kahyuM. jeTalAmAM jinadAsa pANI laIne Ave che teTalAmAM te mahAvatanA jIva nIkaLI gayeA. maratI vakhatanA zubha adhyavasAyane lIdhe te vyatara deva thayA. A bAju pelI kulaTA rANI cAra sAthe ekalI nIkaLI paDI. vacamAM meATI nadI AvI. cAre kahyuM--priyA ! vajra ane AbharaNanA bhAravALI tane upADIne huM nadI tarI zakIza nahI, mATe prathama tArA sarva vastra ane AbharaNu utArI de jethI sAme kAMThe mUkI AvI pachI tane lai ja. sAme kAMThe jaine ceAra teA ravAnA thai gayeA. teNe manamAM vicAra karyAM ke jeNe peAtAnA bharathArane marAvI nAkhyA te mArI zI vale na kare ? rANIe ghaNI khUmA pADI paNa siMhane dekhIne haraNIyA nAzI jAya tema te cAra nAzI gayA. chevaTe vyaMtara thayelA mahAvate te rANIne pratiSeAdha pamADI jaina dharmamAM sthira karI. vidyungAlInI kathA. javAbamAM jabrUkumAre kahyu` ke vidyummAlInI jema huM viSayAsakta nathI ke jethI parAbhava pAmu megharatha ane vighanmAlI nAmanA be vidyAdhara bhAi vidyAsiddhi mATe pRthvI para AvyA. nIca kuLanI kanyA sAthe lagna karI eka vaSa brahmacaya pALe te vidyA prApta thAya. cAMDALanA veza dhAraNa karI ane cAMDALa kanyA paraNyA. vidyujhmAlI cAMDALa srImAM Asakta thai gayA ane vidyAsAdhana karyuM nahiM. varSAnte megharathe tene kahyuM-cAla bhAI ! ApaNe svadeza pAchA pharIe. vidyummAlIe kahyuM ke- bhAI ! te vidyA prApta karI che tethI tu ApaNe nagara pAche| jA. me pramAdathI vidyA sAdhI nathI ane vaLI mArI strI garbhavatI che mATe Avate varSe mane teDavA Avaje. jyAre phrI megharatha teDavA Avye Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 17. zrIja mUsvAmI tyAre paNa vidyungAlI javAne azakta hatA, kAraNa ke tenI strI pharIthI garbhavatI thaI hatI. trIjI vAra megharatha teDavA mATe Avye chatAM vidyungAlI eTale badhe Asakta thai gayA hatA ke teNe javAnI icchA ja na karI. huM strIe ! huM teA uttamAttama sukhane arthI hAvAthI A viSayasukhanA tuccha leAbhamAM nahi. lapaTAu zakhadhamakanI kathA tyArabAda kanakasenAe khelatAM jaNAvyu ke-za khadhamakanI jema bahu Agraha rAkhaze te pariNAme du:khI thazeA. zAligrAmamAM eka kheDUta rahetA. te za kha vagADIne dUra-dUrathI AvatA pazu-5khIne bhagADI mUkatA. keTalAka cArA gAyanu dhaNa lai jatA hatA temaNe za khaneA avAja sAMbhaLIne vicAryuM ke-nagaraleAkeA dhaNane pAchuM vALavAnA irAdAthI pAchaLa AvatA lAge che. AthI cAra leAkeA dhaNu mUkI nAzI gayA. savAre kheDUte dhaNI vinAnuM dhaNu dIThuM. tethI te geAdhana gAmanA leAkAne soMpyu ane peAtAnI prabhAvikatA jaNAvatAM kahyu. ke- devatAe rAjI thaine mane gAyanu dhaNa ApyuM che mATe te tamA sahu svIkAre. bIje varSe te ja ceArA tenA kSetra najIka AvyA ane pahelA jevA zakhadhvani saMbhaLAyA. pharI vAra AvI jAtanA zabdathI cArAne zakA gaI ke A gAmaleAkeAnA avAja nathI, mAtra kSetranuM rakSaNa karanAra zakhadhamakanA avAja che. pachI teo save khetaramAM dAkhala thayA ane kheDUtane khUba mAra mArIne nAzI gayA. bIje divase savAre gAvALAe AvIne puchatAM te kheDUte kahyuM ke dhamavuM kharuM paNa ati dhamavAthI upArjela yaza paNa nAza pAmyA ' mATe he prANavallabha ! kei vastu ati sArI nahi. vAnaranI kathA jaSNukumAre vaLatA javAbamAM jaNAvyu` ke-vAnaranI mAphaka khaMdhanathI huM ajANyA nathI jethI buddhi rahita thaine tamArAmAM magna manu, eka vAnara yUthane rAjA hatA, paNa vRddhAvasthAne kAraNe tenuM pUtuM baLa kSIrlR thayu hatu.. ekadA kAi yuvAna vAnara sAthe laDatAM hArIne te nAzI gaye|. sapta jhapAjhapIne kAraNe te atyaMta tRSAtura thayeA. pharatAM pharatAM teNe zilArasa joyA. tene jaLa mAnIne teNe temAM peAtAnu mukha nAkhyuM paNa te cAMTI gayuM. mukhane bahAra kADhavA be hAtha nAkhyA, pachI e paga nAkhyA; paNa te sarva eka pachI eka cAMTI gayAM ane chevaTe te maraNa pAmyA. 3 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaMbusvAmI [ zrI tapAgaca7 buddhi ne siddhinI kathA nabhasenAe kahyuM ke-svAmi ! ATalI badhI traddhi-siddhi pAmyA chatAM adhika Icche che te vRddha strInI jema dukhI thaze. kaI eka gAmamAM buddhi ane siddhi nAmanI be vRddha bahenapaNIo rahetI. gAmanI bahAra bhoLaka nAmanA yakSanuM maMdira hatuM. buddhi hamezAM tyAM jatI ane devAlaya sAphasupha karIne pUjApUrvaka naivedya dharatI. ekadA yakSa tuSTamAna thavAthI teNe kahyuM ke-'tane mArA caraNakamaLamAMthI hamezAM eka sonAmahora maLaze." hamezAM sonAmahora maLavAthI thoDA samayamAM te buddhinI gRha-saMpadA pharI gaI. jhuMpaDIne badale jarUkhAvALo mahela thayo. A joIne siddhine IrSyA AvI. teNe kapaTathI buddhi pAsethI Rddhi-siddhi prApta thavAnuM kAraNa jANI lIdhuM. pachI siddhio yakSanI ArAdhanA karI tene prasanna karyo ane buddhi karatAM bamaNI saMpatti meLavI. Ama joI buddhie paNa yakSanI maherabAnI saMpAdana karI siddhi karatAM bamaNI sAhyabI prApta karI. AthI siddhie vicAryuM ke--huM mAgIza tenI karatAM buddha bamaNuM mAgaze mATe e upAya karuM ke jethI buddhine hAni ja thAya." teNe yakSane prasanna karI pitAne eka AMkhe kANI karavA kahyuM. siddhine yakSe kAMIka ApyuM che ema mAnIne buddhie sevAbhakti karIne siddhine je ApyuM hoya tethI bamaNuM mAgyuM ane tatkALa tenA bane AMkha phUTI gaI. Ama je atizaya lebha karavA jAya che te prAMte dukhI bane che. jAtivaMta azvanI kathA jaMbUkumAre jaNAvyuM ke huM jAtivaMta azvanI mAphaka unmArgagAmI nathI ke jethI mane hAni thAya. jitazatru rAjAne jinadAsa nAmane vizvAsapAtra zrAvaka-zreSThI hato. zubha lakSaNavALA vacherAo te gAmamAM AvyA hatA temAMthI eka sAre vachero pasaMda karIne rakSaNa mATe teNe jinadAsa zreSThIne seM. A azva e lakSaNavaMta hato ke jethI vairI rAjAo paNa vaza thatA. jinadAsa tenuM yatanApUrvaka jatana karato. pANI pAvA mATe paNa pote ja jato ane rastAmAM jinacaitya AvatuM tyAM pradakSiNA karavAnuM na cUkato. virodhI rAjAo azvanuM haraNa karavAmAM niSphaLa nIvaDayA tyAre ke eka maMtrIe te kAma pAra pADavAnI hAma bhIDI. teNe kapaTI zrAvakane veza paheryo ane jinadAsa zreSThIne mahemAna thaIne rahyo. prasaMgavazAt puNyakArya prasaMge jinadAsane ekAda divasa mATe bahAragAma javAnuM thayuM. jinadAse te kapaTI zrAvakane gharanI sAra-saMbhALa bhaLAvI. te kapaTI zrAvake azvane upADI javAnA ghaNAM yatna karyo paNa te te hamezanA rivAja mujabanA mArgathI eka tasu paNuM AgaLa cAlyA nahIM. chevaTe te maMtrI-kapaTI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 2 19 * zrI jammUsvAmI zrAvaka nAzI gayeA. jinadAsa ghare AvyeA tyAre azvane thAkelA, dubaLa ane parasevAthI malina joyeA. sevakanA mukhathI sa vRtAMta jANI tene paristhitino khyAla AvyA; mATe huM strIo ! huM kadI paNu umA gAmI thaiza nahi gAmakUTanA putranI kathA pachI kanakazrI hAsya sahita khelI keravAmI ! grAmaphUTanA putranI jema tame jaDa-bhUkha na thAo. eka gAmetI maraNa pAmavAthI tenI strIe putrane kahyu ke -tuM nira'kuza che. AjIvikA mATe catna karatA nathI te! ApaNA nirvAha kema thaze?' putre kahyuM ke-'huM jAtamahenata karI tAruM bharaNapeASaNa karIza.' eka vAra gAmaDIyAenI sabhAmAM te beThA hatA tevAmAM eka kuMbhAranA gadheDA adhana toDAvIne nATho. kuMbhAre UMcA hAtha karIne bUma mArI ke-'je kAi baLavAna hoya te mArA garbhane pakaDI lye.' paisAne lAbha thaze tema vicArI gAmetInA putra te gadheDAne puMchaDAthI pakaDyo. leAkeAe tene vAryoM chatAM teNe paDayu te pakaDyuM; cheDayuM nahIM. chevaTe gadheDAnA prahArathI tenA dAMta paDI gayA ane pRthvI para paDI gayA. akkala vinAnA AgrahathI te jema du:khI thaye| tema tamA paNu he nAtha ! duHkhI thazeA. sAllukanI kathA jakhUkumAre kahyuM ke-peAtAnA kAryAMmAM gheleA thayelA sAlaka jevA hu nathI mAre pAchaLathI pastAvA karavA paDe. keAI eka rAjAne uttama gheADI hatI. sAlUka nAmanA kuzaLa puruSane nAkara rAkhI rAjAe tene gheADInI sAravAra mATe rAkaceA. te gheADI mATe je svAdiSTa bheAjana maLatuM temAMthI gheADu' ja gheADIne ApatA ane khAkInu pAte AreAgI jateA, A pramANenI vAMcanA-ThagAithI marIne te tiyaca gatimAM ghaNA bhava bhaTakace.. bhAgyayeAge te kSitipratiSThita nagaramAM sAmadatta brAhmaNanI sAmazrInI kukSImAM putrapaNe utpanna thayA. gheADInA jIva paNa maraNa pAmIne te ja nagaranI kAmapatAkA gaNikAnI putrI thaI. te brAhmaNaputra ane gaNikAputrI ane yuvAvasthA pAmyA. gaNikAputrInA rUpasauMdaya thI gAmanA zreSThIputrA tenA para asakta thayA, te brAhmaNaputra paNa tenA para prItivALA thayA; paraMtu te nirdena hAine vezyAnA tiraskAra, apamAnAdi sivAya kazuM pAmatA na hateA. tene gharamAMthI bahAra kADhI mUke te pazu jatA na hatA. huM tevA nathI ke tamArA tiraskAra sahana karavA paDe tevu kRtya karuM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jabUsvAmI : 20 : [ zrI tapAgaccha -- mAsAhasa pakSInI kathA tyArabAda kamaLAvatI belI-svAmI ! mAsAhasa pakSInI mAphaka sAhasika na thAo. koI eka moTA sArtha-kAphalAnI sAthe eka puruSa cAlyo. keI eka jaMgalamAM kAphalAe paDAva nAkhyo. te vakhate te puruSa ekalo jaMgalamAM kASTha levA nIkaLe. te vakhate teNe eka Azcarya joyuM. sUtelA siMhanA mukhamAMthI dAMtamAM vaLagelA mAMsanA kakaDA laIne eka pakSI vAraMvAra jhADa para caDhI jatuM hatuM ane moDhethI "mA sAhasa, mA sAhasa" eTale "sAhasa karavuM nahi" ema bolate hate. AthI vismaya pAmelA te puruSe kahyuM ke-tArA bolavA mujaba tAruM AcaraNa nathI. tuM bole che ke "sAhasa karavuM nahi ane pAcho siMhanA mukhamAMthI mAMsanA locA le che. chevaTe te pakSI siMhathI ja vinAza pAmyo. traNa mitranI kathA. javAbamAM jaMbUkumAre jaNAvyuM ke huM traNa mitranI vAta barAbara jANuM chuM, tethI tamArI vAjALamAM phasAIza nahi. semadatta nAmanA purohitane sahamitra, parvamitra ne praNAmamitra ema traNa prakAranA mitro hatA. ekadA te purohita rAjAnA aparAdhamAM Avyo tethI bhaya pAmIne rAtrinA ja sahamitrane ghare gayo ane pitAne tene ghare guptapaNe rAkhavA vinati karI. A sAMbhaLI teNe kahyuM ke "rAjA na kepe tyAM sudhI ja tArI sAthe mitrAI hatI. tArA ekalAnI khAtara huM mArA AkhA kuTuMbane nAza nahi karuM." bAda te parva mitrane ghare gaye ane badhI binA kahI saMbhaLAvI. teNe AzvAsana ApyuM paNa tenuM rakSaNa karavAnI pitanI azakti darzAvI. AzAbhagna thayelo te pachI praNAmamitrane tyAM gayo. teNe teno Adara-satkAra karyo ane AvavAnuM kAraNa pUchayuM. teNe rAjAnA kepa saMbaMdhInI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. praNAmamitre tarata ja khabhA upara bANanA bhAthAM caDAvyA ane dhanuSa lIdhuM. purohitane AgaLa karIne tene Icchita sthAne mUkI Avyo. pachI rAjAne samajAvI tenA guhe mApha karAvyuM. praNAmamitra te dharma samajo. pahelA be mitra zarIrane svajanarUpa samajavA. tame te pahelA be mitranI mAphaka svArthanI ja sagI che mATe huM tamArI jALamAM phasAIza nahi. nAgazrInI kathA chevaTe chellI strI jayazrI bolI ke- nAtha ! tame beTA-khoTA kathAnakavaDe amane chetare che." kathApriya rAjAne avanavI kathA sAMbhaLavAne zekha hato, ekadA koI garIba brAhmaNane vAro Avyo. te brAhmaNa bhikha mAgI AjIvikA calAvato ane padavImAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 21 zrI jaMbUsvAmI te mUkhaziAmaNi kahevAtA, rAjAnA kathA kahevAnA hukamathI te ci'tAgrasta banyA paNa tenI putrI nAgazrI ghaNI ja cAlAka hatI. teNe rAjA pAse javAnuM kabUlyuM. pachI snAna vigere kriyA karyAM pachI te rAjA pAse gai ne vAta kahevI zarU karI. 'Aja nagaramAM nAgazarmA nAmane brAhmaNa bhikha mAgIne AjIvikA calAve che. huM tenI nAgazrI nAmanI putrI chuM. mAruM caTTa nAmanA brAhmaNa sAthe vevizALa karyu. lagnaprasaMgane kAraNe mArA mAta-pitA bahAragAma gayA. te ja divase acAnaka caTTa mArA ghare AvyeA. meM tenuM ThIka svAgata karyu. pa` vigerenA Darane lIdhe bhoMya para na sUi zakavAthI nirvikAra citte huM paNa te ja khATalAmAM tenI sAthe sUi gai. mArA agasparzIthI tene kAmavikAra utpanna thayA paNa zaramane lIdhe tene rokavAthI, zULa utpanna thavAthI te tarata ja mRtyu pAmyA. huM banAvathI gabharAi gai. chevaTa tenA zarIranA kakaDA karIne bhUmimAM dATI dIdhA ane upara gAranuM lIMpaNa vigere karI puSpa, dhUpa, gaMdhathI gharane suvAsita karyuM. he rAjA ! Aje ja mArA mAbApa bahAragAmathI ghare AvyA che.' A A sAMbhaLI rAjA khelyAH 'kumArI ! teM je vArtA kahI te satya che ?" nAgazrI belI: tame hamezA je vArtAo sAMbhaLeA cheA te satya hAya te| A paNa satya jANavI. ' nAgazrIe khATI vAta kahIne rAjAne chetaryAM--AALaLye tema tame pazu amane kalpita kathAnakeAvaDe chetarI rahyA che. lalitAMganI kathA A sAMbhaLI ja bhrUkumAra khelyA ke-lalitAMganI mAphaka huM... viSayamAM Asakta nathI ke jethI narakanI khANu samI tamArAmAM lubdha thAuM. zatAyudha nAmanA rAjAne lalitA nAmanI rANI hatI. ekadA gRhasthaputra lalitAMga tenI najare paDyo ane te tenAmAM lubdha banI. rANInI cittAkRti joi dAsI tenA bhAva jANI gaI ane kAi paNa hisAbe bannenA mrayAga karAvI ApavAnuM mAthe lIdhuM. kaumudI utsava samaye rAjA azva khelAvavA nagara bahAra gayA te vakhate rANIe dAsIdvArA lalitAMgane kheAlAbyA. aMtaHpuranA rakSakAe manamAM vicAryu" ke-parapuruSanA praveza thayeA che mATe upAya karavA joie, tevAmAM rAjA paNa AvI pahAMcyA ane sevakAe tene te hakIkatathI vAkepha karyAM. rAjAe maDha pagale mahelamAM praveza karyAM tevAmAM pelI dAsIe izAratadvArA rANIne cetavaNI ApI. bhayathI rANIe lalitAMgane khALakUvAmAM satADyo. tenA paranI dayAne lIdhe dAsI tathA rANI haMmezA khALakUvAmAM eThuM nAkhatI. varSARtu AvI tyAre te khALakUvAmAM atizaya pANI bharAvAthI te taNAyA ane Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI je bUsvAmI * 22 :: [ zrI tapAgaccha gAma bahAra khAIne kAMThe nIkaLyo. acAnaka tenI dhAtrI tyAM AvI caDavAthI tene guptapaNe upADIne ghare laI gaI ane tene sacetana karyo. have rANI pharI vAra lalitAMgane bolAve che te tyAM jAya re? strIo belIH "khALakUvAmAM anubhavelA duHkhane kAraNe na ja jAya." ja bUkumAre kahyuM: "tyAre tamArA viSe Asakta kema banuM?" A pramANenI vArtA-kathAnA prasaMgathI jaMbUkumArano draDha nizcaya jaNAI AvyuM. eka ekathI caDhe tevA uttama upanaya-daSTAMte dvArA tenI AThe strIo pratibaMdha pAmI. cArasamudAya paNa dravita banyA. temane potAnA dhaMdhA temaja pUrvanA duSkRtya paratve pazcAttApa thavA lAgyA. saMsAranI viSamatA ane kamarAjAnI zAsana-dorI joIne teone paNa vairAgya utpanna thayA. sau keIe sAthe bhAgavatI dIkSA svIkAravAne nizcaya karyo. prAtaHkALe jaMbUkumAre mAtA-pitAne potAne abhiprAya jaNAvyo. temanA mAtApitAne paNa cAritra udayamAM AvyuM. sAthe sAthe AThe kanyAnA mAtA-pitAne paNa saMyama grahaNa karavAnI AkAMkSA ubhavI. zrI sudharmAsvAmI pAse para7 jaNAe (500 prabhavAdi corasamudAya, 24 ATha kanyA ne tenA mAtA-pitA, 3 ja bUkumAra ane tenA mAtA-pitA) pratrajyA svIkArI. te vakhatane bhavya prasaMga sau koIne AzcaryamAM garakAva karo. agninA saMyogathI jema suvarNa vadhu tejasvI bane tema tapasyAthI jaMbukumAranuM mukhakamaLa dedIpyamAna banyuM. Agama abhyAsamAM AgaLa vadhIne teo zratadhara banyA. temanI zAsana-bhakti ane apUrva zakti nIhALIe zrI sudharmAsvAmIe temane pitAnI pATa para sthApyA. teo kevaLajJAna pAmI kula 80 varSanuM AyuSya pALIne mokSe gayA. temanA pachI A bharatakSetramAMthI avasipiMNu kALamAM keImekSe gayela nathI. jaMbUkumAre zrI prabhavasvAmIne potAnI pATa paraMparA oNpI. jabUsvAmInA nirvANa bAda nIcenI daza vastuo viccheda pAmI. (1) manaHparyava jJAna, (2) paramAvadhi jJAna, (3) pulAka labdhi, (4) AhAraka zarIranI labdhi, (5) kSapakazreNi, (6) upazamazreNi, (7) jinaka5, (8) traNa cAritra, (9) kevaLajJAna ane (10) siddhi pada 9 dhanya che tevA mahAtmA zrI jaMbusvAmIne! ke keTalAka sthaLe nIce pramANe paNa daza vastuo gaNAvavAmAM AvI cheH (1) mana:paryavajJAna ( 2 ) paramAvadhi jJAna ( 3 ) AhAraka zarIranI labdhi (4) pulAka labdhi (5) jinakalpa (6) kSapakazreNI ( 7 ) upazamazreNI ( 8 ) sUmasaM5rAya (9 ka. 5rihAravizuddhi ane ( 10 ). yathAkhyAta cAritra. you to the center Partner Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI prabhavasvAmI 3 zrI prabhavasvAmI gRhasthAvAsa 30 vaSa: cAritraparyAya 55 varSa temAM sAmAnya vrataparyAya 44 varSa yugapradhAna 11 varSa AyuSya 85 varSa: svargagamana ma.saM. 7pa varSa gotra kAtyAyana jayapuranA vidhya rAjAne be putra hatAH prabhava ne prabhu. koI kAraNathI rAjyagAdIne haka, prabhAvane hovA chatAM, prabhune soMpA. prabhavanuM svamAna ghavAyuM ane nArAja thaIne te dezAMtara cAlyA gaye. zarUmAM temaNe lUMTa-phATa ane corIne dhaMdho zarU karyo. dhIme dhIme tenA sAgrIte vadhatA gayA ane te pa00 cerane savAmI bane. prabhavanA nAmathI raDatAM chokarA paNa chAnA rahI jatAM. prabhava ajethya gaNAte. tene (1) tAleddaghATinI ane (2) asvApinI ema be vidyA AvaDatI jenA prabhAve te game tevA tALA ughADI zake ane bIjI vidyAne prabhAve te sau koIne nidrAdhIna banAvI zake. jaMbUsvAmInA lagna prasaMge tenA sAthIdAroe A prasaMgane saMpUrNa lAbha levA IcchA darzAvI. temano hetu puSkaLa dhana meLavavAne hato paNa kudarata temane mATe jude ja ghATa ghaDI rahI hatI. sAMsArika dhana meLavavAne badale temane vairAgyarUpI dhana sAMpaDyuM. haLakama jIvane e rIte kudarata paNa madadakartA bane che. jabUsvAmInA gharamAM dAkhala thaIne dhananA pioTalI bAMdhyA to kharA; paNa aMte jabUsvAmInA prabhAvathI teo thaMbhI gayA. pachI jabUsvAmI ane teonI strIone paraspara vArtAlApa sAMbhaLI temane pitAnA dhaMdhA-kRtya mATe pastA thayo. " brunA zo dha sUta" nI kahevata caritArtha karI batAvI ane pitAnA corasamudAya sahita jaMbusvAmI sAthe parama pAvanI dIkSA svIkArI. dhIme dhIme teNe potAnuM vyaktitva jhaLakAvyuM ane saMyamanI sAdhanAmAM AgaLa vadhatA gayA. pariSahathI leza mAtra DaryA vinA tene karma khapAvavAnA sAdhanarUpa gaNI haste meMe tene satkAra karatA. atiduSkara tapasyAne kAraNe temaja gurucaraNanI bhAvapUrvaka sevAthI te cauda pUrvadhArI banyA. pitAne gaNadhara keNa thaze? e prazna uddabhavatAM temaNe jJAnane upaga dIdhe. sva-garachamAM kaI samartha na jaNAtAM temaNe anya darzana prati daSTi doDAvI. zayyabhava nAmanA viprane samartha jANI temane pratibadhI potAnI pATa para sthApana karyA. kula paMcAzI varSanuM AyuSya pALI zrI mahAvIrasvAmI pachI paMceterame varSe svarge sIdhAvyA. * zrI. 2. kaeNnpha. herADanA jaina itihAsa-sAhitya aMka, pu. 11, aMka 7-lmAM tapagacchanI padAvalInA bhASAMtaramAM vinayadhara evuM nAma jaNAvela che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zayyaMbhavasUri 24 4. zrI zayya'bhavasUri gRhasthavAsa 28 vaH cAritraparyAya 34 varSa: temAM sAmAnya vrataparyAya 11 varSa: yugapradhAna 22 varSI; sacu 62 varSaH svagamana ma. sa. 98 varSI: gAtra vAtsya rAjagRhI nagarImAM zrI zayyabhavasUrinA janma thayA hatA. te dhame brAhmaNa hatA ane yajJayAgAdi kriyAmAM rakta rahetA. tene ja parama tattva mAnatA. jIvane jayAM sudhI sAcI vastusthitinuM bhAna na thAya tyAM sudhI khATI--bhrAmaka vastune ja sAcA svarUpe mAne te svAbhAvika ja che. [ zrI tapAgaccha paNa kudarata temane ajJAnasAgaramAM aTavAyA karavA de tema na hatI. jJAnAvaraNIya kanA nAza thatAM jema jJAnAya thAya tema temane mATe paNa tevA samaya najIka AvI rahyo hatA. teo Annabhavya hatA, ceAganidrAmAM rahelA zrI prabhavasvAmIne ardharAtri vyatIta thaye acAnaka vicAra sUryAM ke mArA paTTadhara ANa thaze?' vastunI jANa khAtara temaNe jJAnanA upayoga dIdhA paNa peAtAnA gacchamAM ke saMghamAM kAi samatha vyakti temanI jJAna-najaramAM na caDI. pachI temaNe anya dana prati jJAnApayeAga dIdhA; kAraNa ke kAdavamAMthI paNa kamaLa levu joie. chevaTe temaNe zayyabhavane peAtAnI pATa dIpAvanAra ate Ahata dharmarUpI kamaLane praphullita karanAra jANyA. temane pratibeAdha karavA mATe te tyAMthI vihAra karI rAjagRhI nagarIe AvyA. te samaye nagaramAM yajJanuM kArya cAlI rahyuM N hatuM. yajJastaMbha AgaLa akarAne hAmavA mATe AMdhavAmAM Avela hatA ane vedikAmAM agni prajvaLI rahyo hato. zayya bhava yajJavADAnA dvAra AgaLa beThA hatA. prabhavasvAmIe peAtAnA be cAlAka munione taiyAra karyAM ane kahyuM ke- tamAre bhikSAnA ardhI thaI yajJazALAmAM javuM ane bhikSA na Ape to paNa pAchA vaLatAM A pramANe melavu': " ahA! bahu khedanI vAta che ke ATaATaluM kaSTa karyA chatAM tattva te kaMi jaNAtu' nathI. " prabhavasvAmInI yukti kharAkhara khara AvI. munirAje te te prakAre khelIne cAlyA gayA, paNa tenA vacanAe zayya bhavanA vicAra-taraga uchALyeA. tene samajAyuM ke upazamapradhAna sAdhuo mRSAvAda seve nahi. teNe tarataja upAdhyAyane sAcA tattvanI pIchANu pUchI. pahelAM teA upAdhyAye veda ane vedopadezita kriyA ja satya tattva che ema jaNAvyu'; paNa zayyaMbhavane kAi rIte saMteASa na thayA. * vatsa, vakSasa evAM nAma paNa jaNAvavAmAM Avela che, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] zrI zayyaMbhavasUri tenA krodha bhabhUkI UThyo. upAdhyAyanA vatanamAM mAyA-kapaTa ane chetarapIMDI dekhAyA. teNe myAnamAMthI taravAra kheMcI kADhI ane upAdhyAyanA ziraccheda karavA taiyArI matAvI. maraNa- bhayathI upAdhyAye sAcuM svarUpa jAnyu. yajJastaMbha ukhADIne nIce rahelI zrI zAMtinAtha bhagavAnanI ratnamaya pratimA batAvIne kahyuM ke A pratimAnA prabhAvathI ja amAruM canna saMbaMdhI kAya*nivighna pAra paDatuM hatuM. jinezvara bhagavate upadezela jIvadayArUpa dharma ja kharu. tattva che. amArI uttarapUrti mATe ja ame tane cirakALa sudhI chetaryo che. have huM bhadra! sAcA jinadhama svIkArI tAruM kalyANa kara.' 25 zaSyabhavanI bhAvanA zreNIe caDavA lAgI. mAyA-kapaTa, prapoMca ane aMdhazraddhA para tene tiraskAra vachUTayo. tenA AtmA AgaLa gati karavA mATe aMdarathI preraNA karI rahyo. teNe manamAM makkamapaNe nizcaya karI vALyo. zayya'bhava AvI gayelA munirAjanA pagalAnusAra prabhavasvAmI pAse AvyeA. vaMdana karI dharma taMttva jANavAnI jijJAsA darzAvI. prabhavasvAmIe kahyuM ke' ahiMsA e ja sarvottama dha che. ' pachI dhIme dhIme temane ahiMsA, satya, asteya, brahmacaya' ane parigrahatyArUpa pAMca mahAvratAnuM yathAsthita svarUpa kahI batAvyuM. zayyaMbhavane asAra saMsAra para udvega upajyA. zrIprabhavasvAmI pAse temaNe dIkSA svIkArI ane utkRSTa tapasyA karI peAtAne ka-maLa kamI karyAM. zaSya'bhave dIkSA lIdhI tyAre temanI bhAryA yauvanavatI hatI. dayAnI lAgaNIthI anya puruSA tene pUchatA ke' huM bhadre ! tArA udaramAM kaMI garbhanI sabhAvanA che ? " tenA pratyuttaramAM tejAvatI ke 'maLayam-kaMika.' pati rahita avasthAmAM strIe putranI AzAe jIve che. dhIme dhIme tene garbha vadhavA lAgyA ane sapUrNa avasare teNe putrane janma AvyeA. maLayam uparathI manaka evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. lAlanapAlana karAtA te ATha varSanA thayA. ekadA teNe pAtAnI mAtAne puchyu ke tu vezamAM avidhA ( saubhAgyavatI ) jevI lAge che mATe mArA pitA kayAM che ? tenI mAtAe pUrvanI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. manakane pitAnA darzana karavAnI abhilASA uddabhavI zaSyabhavasUri A samaye ca MpAnagarImAM vicaratA hatA. puNyarAzithI AkarSita thayeA hAya tema te manaka paNa tyAM ja gayA. stha`Dila jaine pAchA nagarI tarapha AvatA sUrie te bALakane dUrathI AvatA joyA. kudaratI rIte ja temane tenA para vAtsalyabhAva udbhavyA. tene sarva vRtAMta pUchyo. khALake kahyuM ke-'jo Apa mArA pitAne batAvA tA * bharatezvara bAhubalI vRttimAM pATalIputra jaSNuAvela che. 4 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zayaMbhavasUri [ zrI tapAgaccha huM temanI pAse dIkSA lauM." zayyabhavasUrie tene potAne ja putra jANI kahyuM-"vatsa ! tArA pitAne huM jANuM chuM. te mArA mitra che. te ane huM zarIrathI abhinna chIe mATe tuM mArI sAthe cAla, pitA ane kAkAmAM ze bheda rAkha?" upAzraye AvI tene dIkSA ApI. ekadA manakanA AyuSa mATe upayoga ApatAM cha mahinAnuM TUMkuM ja AyuSa jaNAyuM. AthI zayyabhavasUri vicAra karavA lAgyA ke A bALakane mRtadhara zI rIte banAvI zakAya? dazapUrvI athavA caudapUrvI keI kAraNasara zrutanA sArane udhdhAra karI zake che ema pUrva mahApuruSe kahI gayA che ema vicArIne temaNe sidhdhAMtamAMthI sAra udharIne dazavaikAlika nAmanuM zrutaskaMdha racyuM. vikALa veLAe bhaNI zakAya temaja daza adhyayanavALuM hovAthI tenuM dazavaikAlika evuM nAma ucita ja hatuM. tenA daza adhyayane nIce pramANe che1. drumapumpika-temAM dharmanI prazaMsA-stuti che. drumanA puSpamAMthI bhramara rasa cUMTI le che chatAM puSpane IjA thatI nathI tevI rIte zramaNa-sAdhu vate. 2. zramaNyapUrvika-dharma tarapha ruci chatAM abhinava pravrujitane atithI saMmeha na thAya mATe dhairya rAkhavuM te saMbaMdheno AmAM adhikAra che. 3. yullikAcAra kathA-dhati AcAramAM joIe tethI AcArakathA zullikA-nAnI nAnI A adhyayanamAM kahevAmAM AvI che. 4. pachavanikA-ukta AcAra cha chava kAyagocara have joIe te saMbaMdhInA varNana viSe A adhyayana che. 5. piMDeSaNa-deha svastha hoya to dharma pALI zakAya ane AhAra vinA deha svastha raheto nathI mATe sAvadya ane niravadya e be prakAramAMthI niravadya AhAra grAhyA che ema vivecanapUrvaka batAvyuM che. AmAM be uddezaka che. 6. mahAcArakathA-(dharma, artha, kAmAdhyayana)-gocarI jatAM mahAjana samakSa svA cAra nathI kahI zakAto paNa AlayamAM guru kahe che tethI mahAjanane yogya evI nAnI nahi paNa moTI AcArakathA varNavavAmAM AvI che. 7. vacanavizuddhi-te kathA AlayamAM hovA chatAM gurumahArAje niravava vacanathI kahevI ghaTe. 8. AcArapraNidhi-nirava vacana AcAramAM praNihitane mATe thAya che. 9. vinaya-AcAramAM praNihita-dattacita hoya te yathAgya vinayasaMpanna thAya che. AmAM cAra uddezaka che. 10 sabhikSu-uparanA nave adhyayananA arthamAM je vyavasthita thAya che te samyagU bhikSu thAya che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI | [ zrI yazasvAmI uparanA daze adhyayanamAM sAdhu-kriyAmArganuM suMdara rIte Alekhana karavAmAM AvyuM che. A dazavaikAlika upara zrI bhadrabAhusvAmIe niyukti racI che. temAM jaNAvyuM che ke-cothuM adhyayana AtmapravAda pUrvamAMthI, pAMcamuM karmapravAda pUrvamAMthI, sAtamuM satyapravAda pUrvamAMthI ane bAkInA adhyayane pratyAkhyAna pUrvanI trIjI vastumAMthI udbhUta karela che. zrI zayyabhavasUri dazavaikAlika sUtra manaka munine bhaNAvavA lAgyA. cha mAsane aMte manaka muni kALa karIne svarge gayA. manaka muninA avasAnathI zrI zayyabhavasUrinA netramAMthI azrudhArA vahevA lAgI. A joI yazobhadrAdi ziSyo Azcarya pAmyA. gurumahArAjanI AvI ceSTA joI teoe vijJapti karI kAraNa pUchayuM. javAbamAM gurue pUrvane sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyuM. A sAMbhaLI ziSyagaNe kahyuM ke-"Ape atyAra sudhI pitA-putrane saMbaMdha amane kema jaNAvyA nahi? guruputranuM paNa gurunI jema mAna rAkhavuM." e kahevata anusAra ame paNa yathocita vinaya jALavata." guruzrIe kahyuM ke - tapovRdhdha evA tamArI vaiyAvaccethI ja tene uttama gati maLI che. mArA putra tarIke saMbaMdha tamArA jANavAmAM Avyo hato te tame tenI pAse upAsanA na karAvata ane manaka muni paNa pitAne svArtha bhUlI jAta. manaka munine zratadhara banAvavA mATe meM dazavaikAlika sUtra banAvyuM hatuM. have tene yathAsthAne goThavI tenuM saMvaraNa karI lauM chuM." A pramANe sAMbhaLIne yazobhadrAdika munioe zrIsaMghane vAta jaNAvI ane zrI saMghanI sAgraha vinaMtithI zrI zayyabhavasUrie dazavaikAlika sUtranu saMvaraNa na karyuM. temaNe pitAnI pATa para zrI yazobhadrasvAmIne sthApana karyA ane samAdhimaraNa pAmI svargastha thayA. 5. zrI yazobhadrasvAmI gRhasthavAsa ra2 varSa: cAritraparyAya 64 varSa:-temAM sAmAnya vrataryAya 14 varSa: yugapradhAna 50 varSa: savaya 86 varSa:svargagamana ma. saM. 148:gotra tuMgIyAya zrI yazobhadrasvAmI pATalIpuranA vatanI hatA. jame brAhmaNa jJAtinA hatA. zrI zaabhavasUri pAse dharmopadeza sAMbhaLI teo vairAgyavAsita banIne dIkSita thayA. vinayapUrvaka guru pAse zAstrAbhyAsa karatAM temanI upadezazakti khIlI UThI, temaNe potAnA uttama cAritrapAlanathI temaja ugra tapazcaryAthI janasamAja para sAro prabhAva pADyo hato. temane buddhibaLathI AkarSAI zrI zayyabhavasUrie temane potAnA pada para sthApana karyA. teo caudapUrvadhArI banyA hatA. saMbhUtivijaya nAmanA cauda pUrvadhara ziSyane pATa soMpI teo svarge sidhAvyA. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMbhUtivijaya * 28 6. zrI sa'bhUtivijaya ane zrI bhadrabAhuvAmI sabhUtivijaya gRhasthavAsa 42 varSa : cAritraparyAya 48 varSa:-temAM 40 varSa sAmAnyatrataparyAyaH 8 varSa yugapradhAna: sarvAMcu 90 varSa: geAtra mADharaH svagamanama. sa.156H [ zrI tapAgaccha zrI sabhUtivijaya ane zrI bhadrabAhusvAmI ane gurubhAi hatA. yazeAbhadrasvAmInI pATe pahelA 'bhUtivaya AvyA. teezrI sthUlabhadra jevA samatha zIlazALI puruSanA dIkSAguru hatA. teo svabhAve ati zAMta hatA. temanI mukhamudrA ja zAMtarasanuM pAna karAvatI na heAya tema pApI puruSa paNa temanI AgaLa vinamra banI jatA. aDatAlIza va paryaMta niraticAra cAritra pALI temaNe 40 ziSyA banAvyA, jemAM nIcenA khAra te sthavira hatA. 1. naMdanabhadra, 2. upanaMda, 3. tIzabhadra, 4. yazeAbhadra, 5. gaNibhadra, 6. pUrNabhadra 8. sthULabhadra 9. Rjumati, 10. ja'bu, 11 dIbhadra ane 12 pAMDubhadra, sthavira zabda AcAya padavAcaka che. ATha varSa sudhI zAsananAyaka rahyA pachI mahAvIra saMvata 156mAM tee svage sIdhAvyA. temanA pachI zrI bhadrakhAhusvAmI paTadhara banyA. zrI bhadrabAhusvAmI gRhasthAvAsa 45 varSIH cAritraparyAya 31 varSI:-temAM 17 varSa sAmAnya vrataparyAya: yugapradhAna 14 varSaH sarvAMcu 76 varSa: svagamana ma. sa. 170 : gAtra prAcInaH dakSiNamAM Avela pratiSThAnapuramAM temaneA janma thayelA. te brAhmaNa jJAtinA hatA, temane varAhamihira nAmanA bhAI hatA. vidyA meLavavAnA atyaMta utsAha hAvAthI khaMtathI temaNe dharmazAstra, nyAyazAstra, tarkazAstra, vyAkaraNa, jayAtiSa vigerenA abhyAsa karyAM. teo eka sArA vidvAnanI puktimAM gaNAvA lAgyA. dhIme dhIme tenI kIti phelAtI gai ane jyeAtiSa saMbaMdhenu temanuM jJAna apUrva manAvA lAgyuM. bhAgyayeAge temane zrI yazeAbhadra vAmInA saceAga thayA. sAnA AgaLa kathIra prI lAge tema temanA agAdha jJAna AgaLa te jhAMkhA dekhAvA lAgyA. sAthe sAthe tene dharmanA sAcA svarUpanI paNa jANa thaI. temaNecaze|bhadrasvAmI pAse dIkSA lIdhI. atuLa buddhibaLathI teo caudapUrva dhArI banyA hatA. pahelAM karatAM jayatiSavidyAmAM paNa te vadhu pravINa banyA. tene bhAi varAhamihira paNa jaina dIkSAdhArI thayeA hateA. gurue bhadramADunI zakti ne buddhimattA joI tene AcAya padavI ApI tethI varAhamihirane irSyA upajI. teNe cAritranA tyAga karyo. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 29. zrI bhaSAhusvAmI te paNa jyAtiSavidyAnuM ThIka jJAna dharAvatA, tethI te vaDe ja peAtAnA nirvAha calAvavA lAgyuM. jema jema tenI pratiSThA vadhatI gai tema tema te jaina sAdhuo pratye vadhu dveSI khanatA gayA. ane nira Mtara jaina zramaNAnI nidA karavA lAgyA. varAhamihire peAtAnA prabhAva phelAvavA aneka phUTa prayatno karyA. varAhamihiranI vAta janatAe sAcI mAnI ane tenI pratiSThA vadhatI gai. chevaTe tene naMdarAjAnI sabhAmAM pureAhitanu mAnavaMtu sthAna maLyuM ane sAthe ja jainadharma paranI irSyA paNa vadhI. nadarAjAne tyAM lAMbe samaye eka putra janmyA. varAhamihire A putranI janma patrikA banAvI ane putranuM seA vanuM AyuSya jaNAvyuM. rAjA ghaNuMA haSata thayA. vRddhAvasthAe putrajanma ane dIrgha AyuSya, AthI leAkeA paNa bhAta-bhAtanI bheTa-sogAdo laI khuzAlI pradazita karavA AvavA lAgyA. varAhamihirane peAtAnA veranA badalA levAne avasara maLI gayA. teNe rAjAnA kAna bhaMbheryAM ke- mahArAja ! ApanA kuMvaranA janmathI badhA rAjI thayA ne ApanI pAse AvI gayA, paNa pelA jainaSAdhu bhadrabAhu nathI AvyA tenuM kAraNa teA jANA.' rAjAe zakaDALa matrIne vAta karI. zakaDALe gurumahArAjane vAta karI. vicakSaNa gurujI badhI vastu pAmI gayA. rAjAnA kAna bha MbherAyAnI gaMdha paNa AvI gai. temaNe zAMta citte kahevarAvyuM ke 'nakAmuM' e vAra zAmATe AvavuM javuM paDe? e putra sAtame divase khilADInA mukhathI mRtyu pAmaze tyAre dilAsA devA AvIza.' maMtrIe jaine rAjAne vAta karI. rAjA A sadeze! sAMbhaLI ceAMkI UThayo. varAhamihira ane bhADunA judA judA kathanathI te ciMtAtura banyA. bhadramAhunA vacanane mithyA banAvavA mATe teNe sakhta cAkI paherA mUkI dIdhA ane AkhA zaheramAMthI khilADIone hAMkI kaDhAvI. eka te lAMbe vakhate putra sAMpaDaye ane temAMya vaLI rAjabIja. tenA rakSaNa mATe zI kamInA rakhAya ? paNa vidhAtAnA lekha ke karmanI kriyAe kAithI bhusAi che? kharAkhara sAtame divase dhAvamAtA bAraNAmAM beThIbeDI putrane dhavarAvatI hatI tyAM ja mAraNAnA AgaLIyA putranA zira para paDyo ne tarata ja putra maraNa pAmyA. bhadrabAhusvAmI rAjAnA zeka nivAravA rAjamahelamAM gayA. rAjAne zAMti ApI dhIraja pamADI. sa'sAranI citravicitra ghaTanA kahI AzvAsana ApyuM. rAjAne uttama upadezathI kaIka zAMti maLI. rAjAe kahyu` ke-' tamArA bhaviSya kathana mujaba putra maraNa pAmyA kharA paNa bilADInA meADhAthI maraNa pAmaze ema jaDyuAvyu hatu te satya na thayuM. ' sUrijIe AgaLIyA maMgAvI batAvyuM teA tenA para khilADInuM mADhuM kAtarAvela hatuM. A pramANe ghaTanA banavAthI varAhamihira teA jhaMkhavANeA paDI gayA. tenI adhI zekhI UDI gai. garuDanI gati AgaLa cakalI zuM karI zake ? tene jyAtiSa graMthe badhA pustakA pANImAM bheLI devA te taiyAra pe para ghRNA upajI, yAtiSanA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrabAhu svAmI - 30 :- [ zrI tapAgaccha paNa bhadrabAhusvAmIe tene tema karatAM vAryo, chatAM sUrijI pratye dveSa tenA aMtaramAMthI na ja khasyo. karmasaMge varAhamihira maraNa pAmI vyaMtara thayo. pUrvabhavanuM vera saMbhArI teNe zrI saMghamAM marakIne upadrava karyo. A aNadhArI pIDAthI janasamAja trAsI gaye. zrI saMghe zAMti upajAvavA mATe bhadrabAhusvAmIne AgrahabharI vijJapti karI. zrI saMghanI vinatithI temaNe uvasaggahara nAmanuM sAta gAthAnuM stotra banAvyuM je sAMbhaLavA, bhaNavA ane gaNavAthI marakIne upadrava zAMta thatuM. A stotramAM eTale badhe prabhAva hatuM ke tenA bhaNavAthI dharaNaMdrane pratyakSa AvavuM paDatuM. pachI te loke niraMtara najIvA kAraNuM sara paNa dharaNaMdrane bolAvavA lAgyA. Akhare dharaNenI vinaMtithI chellI be gAthA gurumahArAje bhaMDArI mUkI tethI hAlamAM pAMca gAthA upalabdha che. uvasaggahara stotramAM camatkAra ja bharyo che. UMDA utarIne vAMcavA-vicAravAmAM Ave to tenuM kharuM rahasya samajAI zake. zrI pArzvaprabhu, temano pArzva nAmane yakSa, padmAvatI devI ane dharaNaMdranI dviarthI stuti karavAmAM AvI che. artha jANavAnI jijJAsune moTI TIkA jevAthI tene lAbha maLaze. navamAM naMdane mArI gAdIe besanAra caMdragupta para paNa bhadrabAhasvAmInI vidvattAnI ghaNI ja sArI asara thaI. eka vakhata caMdragupta bharanidrAmAM sUto hatuM tyAre tene saLa svapna AvyAM e sarvene zrIbhadrabAhusvAmIe spaSTatAthI khulAso karyo, je sAMbhaLI AgAmI kALanuM duHkhabharyuM mAhAtmya jANa rAjA caMdraguptane bahu duHkha thayuM ane keTalAkanA mAnavA pramANe teNe potAnA putrane rAja seMpI dIkSA lIdhI. bhadrabAhu svAmIe jANyuM ke bAra varSane bhayaMkara dukALa paDaze. eTale teo mahAprANadayAnane AraMbha karavA nepALa dezamAM gayA. dukALathI anna pANInA sAMsA paDavA lAgyA. sAdhuo dakSiNa dezamAM cAlyA gayA. paNa dukALanuM eka mAThuM pariNAma e AvyuM ke sAdhuo Agama pATha visarI gayA. peTa pUrato AhAra na maLe tyAM svAthAya te zI rIte kare? vidyAne je vAraMvAra yAda karavAmAM na Ave to te bhulAI jAya. chevaTe pATalIputramAM saMgha bhego thayo ane jene je je sUtro yAda hatA te badhA ekaThA karavA lAgyA. agiyAra aMge te prApta thaI zakyA paNa bAramuM daSTivAda bAkI rahyuM. badhA mUMjhAvA lAgyA. chevaTe zrA bhadrabAhusAmI upara najara TharI. temane teDI lAvavA saMghe be sAdhuone mokalyA. guruzrIe kaherAvyuM ke "teoe mahAprAdhyAna zarU karela hovAthI AvI zakaze nahi" sAdhuoe AvI saMghane vAta karI. saMghane AmAM pitAnuM svamAna ne pratiSThAnI hAni jaNAI. bhadrabAhasvAmI samartha hatA chatAM temane bedhapATha Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 1 kI mahusvAmI ApavAne nizcaya karyAM. saMghamAM keTaluM sAmarthya che te siddha karI batAvavAnI jijJAsA udbhavI. saMghe bIjA be sAdhuone taiyAra karyo ne jaNAvyuM ke tamAre bhadrabAhugAmI pAse jai temane pUchyu ke 'saMghanI AjJA na mAne tene zI zikSA ?" te 'saMghabahAra' jema kahe te tamAre jaNAvI devuM ke saMghe Apane e zikSA pharamAvI che. pelA sAdhuoe jaine te ja pramANe jaNAvyuM eTale javAmamAM zrI bhadrabAhusvAmIe kahyuM ke'saMghanI AjJA mAre ziromAnya che paNa zrI saMghe mArA upara kRpA karavI ane vidvAna sAdhuone mArI pAse bhaNavA meAkalavA. hu temane huMmezA sAta vAyanA ApIza.' pachI zrI saMghe sAdhuone tyAM abhyAsa karavA mekalyA. te vakhatanA saghamAM ATalI zakti hatI ! // teozrI zrIsthUlabhadranA vidyAguru hatA. temaNe sthUlabhadrane 14 pUrvamAMthI daza pUrvanI atha sahita ne cAra pUrvanI mULa mAtra vAcanA ApI hatI. tee samartha vidvAna hatA. vyavahAra sUtra, dazAzrutaska dha tathA bRhatkalpa temaNe pAte racela che. A uparAMta, daza Agame (1) Avazyaka, ( 2 ) dazavaikAlika, (3) uttarAdhyayana, (4) AcArAMga, (5) sUtrakRtAMga, (6) dazAzrutaskaMdha, (7) bRhatkalpa, (8) vyavahAra sUtra, (9) sUryaprajJapti ane (10) RSibhASita para niyuktie racI che. vizeSamAM Adyaniyukti ane piMDaniyukti paNa temanI ja racanA manAya che jyAre saMsaktaniyukti mATe nizcita mata khaMdhANuA nathI. pavitra parvAdhirAja paryuSaNamAM vaMcAtuM kalpasUtra paNa teoe ja dazAzrutaskaMdha sutramAMthI juduM pADI anAvyuM che. zrI sthULake peAtAnI mhenA yakSA vigere sAdhvIpaNe vaMdana karavA AvatAM camakAra khatAvavAnI buddhithI siMhanuM rUpa karyuM". A hakIkata zrI bhadrabAhusvAmInA jA vAmAM AvatAM temaNe daza pa pachI vAMcanA ApavI adha karI. zrI sa Mghe anya sama sAdhuone pUrva zIkhavavAnuM jaNAvyuM tyAre bhadrabAhusvAmIe kahyuM ke 'sthULabhadra jevAne jJAnanA apacA thayA te khIjAnI teA zI vAta ?' chevaTe zrI sadhanA AgrahathI chellA cAra pUnI mULathI vAMcanA ApI, te paNa have pachI bIjAne na bhaNAvavAnI zarate ApI. zrI mahAvIra paramAtmAnA nirvANa pachI zrI gautamasvAmI, sudharmAMsvAmI ne jammUsvAmI traNa kevaLI thayA ane prabhavasvAmI, zayyaMbhavasUri, yazeAbhadrasUri, sa'bhUtivijaya, bhadrabAhusvAmI ne sthULabhadra-e cha caudapUrvI-zrutakevaLI thayA. tyArapachI deza pUrvanA jJAnI AcAryAM thayA. ema krame krame pUrvanuM jJAna ghaTatuM gayuM.. zAsana para mahadna upakAra karI tee svage sIdhAvyA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrabAhu svAmI : 32 [ zrI sAgara sirithUlabhadda sattama 7, aTThamagA mahAgirI-suhatthI 8 a / suTTia-suppaDibaddha, koDiakAkaMdigA navamA 9 // 4 // 7-tatpaTTe shriithuulbhdrsvaamii| 8-tatpaTTe zrIAryamahAgiri-zrIAryasuhastinau / 9-zrIAryasuhastipaTTe zrIsusthitasupratibaddhau / gAthArtha - sAtamAM zrI smRlabhadra, AThamA zrI AryamahAgiri tathA zrI AryasuhastisUri ane navamA paTTadhara kaTika-kAkaMdIvALA zrI AryasusthitasUri tathA supratibaddha thayA. vyAkhyA-7-sirithUlabhaddatti, zrIsaMbhUtivinaya-bhadrabAhusvAminoH saptamapaTTaH zrIsthUlabhadrasvAmI kozApratibodhajanitayazodhavalIkRtAkhilajagat sarvajanaprasiddhaH / caturdazapUrva vidA pshcimH| kvaciccatvAryantyAni pUrvANi sUtrato'dhItavAnityapi / sa ca triMzat 0 30 gRhe, caturvizati 24 vrate, paMcacatvAriMzat 45 yugapradhAne, sarvAyurnavanavati 99 varSANi paripAlya zrIvorAt paMcadazAdhikazatadvaya 215 varSe svargabhAk / atra kaviH zrInemito'pi zakaTAlasutaM vicArya, manyAmahe vayamamuM bhaTamekameva / devo'dridurgamadhiruhya jighAya mohaM, yanmohanAlayamayaM tu vazI pravizya // 1 // zrIvIranirvANAt caturdazAdhikavarSazatadvaye 214 ASADhA''cAryAt avyaktanAmA tRtIyo nihnavaH // cha // (-aTThamagatti, zrIsthUlabhadrapaTTe'STamau paTTadharau zrIAryamahAgiriH zrIsuhastI cetyubhAvapi gurubhrAtarau / tatra zrIAryamahAgirijinakalpikatulanAmArUDho, jinakalpikakalpaH / triMzat 30 gRhe, catvAriMzat 40 vrate, triMzat 30 yuga0 sarvAyuH zata 100 varSa paripAlya svargabhAk // dvitIyenA''ryasuhastinA pUrvabhave dramakIbhUto'pi saMpratijIvaH pravrAjya trikhaMDAdhipatitvaM prApitaH / yena saMpratinA trikhaMDamitApi mahI jinaprAsAdamaMDitA vihitA, sAdhuveSadhArinijavaMThapuruSapreSaNenA'nAryadeze'pi sAdhuvihAra: kaaritH| sa ca AryasuhastI triMzat 30 gRhe, caturvizati 24 vrate, SaTcatvAriMzat 46 yuga0 sarvAyuH zatamekaM 100 paripAlya zrIvIrAt eka navatyadhikazatadvaye 291 svargabhAk / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54AvalI ] zrI bhadrabAhusvAmI yadyapi zrIsthUlabhadrasya paMcadazAdhikazatadvaya 215 varSe svargoM gurvAvalyanusAreNoktaH / zrImahAgiri-suhastinau tu triMzat30 varSagRhasthaparyAyAvapi zata 100 varSajIvinau duSSamAsaMghastotrayaMtrakAnusAreNoktau // tathA ca sati zrIAryasuhastiH zrIsthUlabhadradIkSito na saMpadyeta, tathApi gRhasthaparyAyavarSANi nyUnAni vratavarSANi cAdhikAnIti vibhAvya ghaTanIyamiti // tathA zrIsuhastidIkSitA'vaMtisukumAlamRtisthAne tatsutena devakulaM kAritaM tasya ca " mahAkAla " iti nAma saMjAtaM / zrIvIranirvANAt viMzatyadhikavarSazatadvaye 220 azvamitrAt sAmucchedikanAmA caturtho nivaH / tathA aSTaviMzatyadhikazatadvaye 228 gaMganAmA dvikriyaH paMcamo nihavaH // cha // 9-suTiatti, zrIsuhastinaH paTTe navamau zrIsusthita-supratibaddhau, koTika-kAkaMdikau / koTizaH sUrimaMtranApAt koTayaMzasUrimaMtradhAritvAdvA / tAbhyAM kauTikanAmnA gaccho'bhUt , ayaM bhAvaH-zrIsudharmasvAmino'STau sUrIn yAvat nigraMthAH sAdhavo'nagArA ityAdi sAmAnyArthAbhidhAyinyAkhyA'sIt navame ca tatpaTTe kauTikA iti vizeSArthAvabodhakaM dvitIyaM nAma prAdurbhUtaM // zrIAryamahAgirestu ziSyau bahula-balissahau yamalabhrAtarau, tasya balissahasya ziSyaH svAtiH tattvAdiyo graMthAstu tatkRtA eva saMbhAvyate / tacchiSyaH zyAmAcAryaH prajJApanAkRt / zrIvIrAt SaTsaptatyadhikazatatraye 376 svargabhAk // tacchiSyaH sAMDilyo jItamaryAdAkRditi naMdisthavirAvalyAmuktamasti / paraM sA paTTaparaMparA'nyeti bodhyaM // 4 // vyAkhyArtha-zrI saMbhUtivijaya tathA bhadrabAhusvAmInI pATe sAtamA paTTadhara tarIke kAzyA nAmanI vezyAne pratibaMdha pamADavAthI utpanna thayela kIrti vaDe jeNe AkhuM jagata ujajavaLa karyuM tevA ane sarva janasamUhamAM prakhyAti pAmelA zrI sthaLabhadra AvyA. teo chellA cAdapUrvadhArI thayA eTale ke temanA pachI kaI codapUrvadhArI thayela nathI. keTaleka sthaLe evo paNa ullekha che ke chellA cAra pUrva mAtra mULathI ja bhaNyA hatA. teo vIza varSa gRhasthAvAsamAM, covIza varSa sAmAnyavataparyAyamAM, pIstAlIza varSa yugapradhAna tarIke evI rIte navANu varSanuM saMpUrNa AyuSya pALIne zrI vIra paramAtmA pachI 215 varSe svargagAmI thayA. ahIM kavi kahe che ke Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhadrabAhusvAmI : 34 - [ zrI tapAgaccha zrIneminAtha bhagavAna karatAM paNa zakaDAlasuta-sthUlabhadrane ame advitIya subhaTabahAdura mAnIe chIe; kemakenemiprabhue to parvatanA killA (giranAra) upara caDhIne mohane jIye; jyAre zrI sthULabhadde to kAmadevanA gharamAM praveza karIne tene vaza karyo-cho. zrI vIranirvANa pachI 214 varSa vyatIta thaye ASADhAbhUti nAmanA AcAryathI avyakta nAmano trIjo nihunava the. zrI rapUlabhadra pachI AThamI pATe zrI AryamahAgiri tathA Arya zrIsuhastisaribaMne gurabhAI AvyA. zrI AryamahAgiri jinakalpInI jevA AcaraNavALA jinakalpI thayA teo trIza varSa gRhasthAvAsamAM, 40 varSa sAmAnya vrataparyAyamAM, trIza varSa yugapradhAna tarIka-evI rIte eka so varSanuM AyuSya bheLavIne svargavAsI banyA. bIjA zrI suhastisUrie saMprati mahArAjAnA pUrva bhavanA garIba avarathAnA jIvane dIkSA ApIne traNa khaMDano svAmI banAvyo. te saMprati mahArAjAe traNa khaMDapramANa pRthvI jinamaMdirethI zobhAvI temaja anArya dezomAM paNa sAdhunA vezavALA pitAnA vaMTha-bahurUpI puruSone mekalIne sAdhuvihAra sugama karAvyo. te zraAryasuhastisUri trIza varSa gharamAM, 24 varSa sAmAnyavataparyAyamAM, 46 varSa yugapradhAna pade-evI rIte eka so varSanuM AyuSya pALIne zrI vIra paramAtmA pachI base ekANume varSe ravarge gayA. gurnAvalInA AdhAre vIra paramAtmA pachI 215 varSe zrI sthUlabhadra vargavAsI thayA ema jaNAvyuM che. duSamA saMdhastotrayaMtranA AdhAre zrI AryamahAgiri tathA zrI Aryana sahastisUrino gRhasthaparyAya trIza varSano chatAM AyuSya 100 varSanuM jaNAvavAmAM AvyuM che. je Arya suhastine zrI rasthUlabhadranA hastadIkSita na mAnIe to gRhasthaparyAyanA varSe ochA ane cAritraparyAyanA varSe vadhAre ema samajIne meLa besAravo joIe. zrI AryasuharitarivaDe dIkSita thayelA zrIavaMtisukumALanA mRtyu sthAne tenA putre devavimAna sarakhuM jinamaMdira karAvyuM ane tenuM "mahAkALa evuM nAma prasiddha thayuM. zrI vIra nirvANa pachI 220 varSe azvamitrathI sAmucchedika nAmano cotho nihUnava tathA 228 varSe gaMga nAmane samakALe be kriyAmAM upayoga mAnanAre pAMcamo nihUva thaze. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthULabhadre paTTAvalI ] 35 . zrI AsuhastisUrinI pArTa navamA paTTadhara tarIke kATika--kAdika zrI susthitasUri ane supratibaddhasUri AvyA. sUrimaMtranA kroDa vakhata jApa karavAthI athavA kroDanA aMza bhAgamAM mitra avadhAravAthI te ane dvArA koTika nAmanA gacchanI sthApanA thaI. zrI sudharmAMsvAmIthI ATha pATa sudhI cAlatA gacchanu nigraMtha evuM sAmAnya nAma hatu paNa navamAM paTTadhara pachI koTika evuM vizeSa artha jaNAvanAruM bIjuM nAma thayuM. zrI A mahAgirinA ahula ane alissaha nAmanA joDIyA janmelA be bhAie ziSya thayA hatA. te balisaDanA ziSya umAsvAti nAmanA thayA ane tattvA sUtra vigere aneka graMthA temanA racelA manAya che. te umAsvAtinA ziSya zyAmAcAya thayA jemaNe prajJApanA (pannavA) sUtra banAvyuM. teozrI vIranirvANa pachI 376 varSe varge gayA. temanA ziSya zrI sAMDilya nAmanA thayA jeNe jItamaryAdA banAvyuM, AvA ullekha nadisthavirAvalImAM che; paNa A paTTapara'parA bIjI jANavI. 7. zrI sthULabhadra gRhasthavAsa 30 varSa : cAritraparyAya 69 varSa:-temAM sAmAnya tapA~ya 24 varSI: yugapradhAna 45 varSa sarvAMcu 99 varSI: svagamana a. sa 25 varSa: gAtra gautamaH samagra bhAratavaSa upara te samaye rAjA navamA naMdanI ANa vartatI hatI. rAjadhAnInu zahera pATalIputra zaiAbhA-saudaryAMmAM mAjA mUkatuM hatuM. rAjAne buddhinidhAna zakaDAla nAmanA mukhya maMtrI hateA. zakaDALane lakSmIvatI nAmanI ane sthULabhadre tathA zrIyaka nAmanA be putraratna temaja yakSA, yakSadattA, bhUtA, bhUtadattA, seNA, veNA ane raiNA e nAmanA sAta putrIratna hatAM. zakaDAla buddhinidhAna hovA sAthe samayajJa hAvAthI rAjAnA jamaNA hAtha samAna gaNAtA. tenI salAha vagara rAjAnu' koi paNa kArya thatu N nahi. siMhanA dIkarA zUravIra ja hAya tema sthULabhadra temaja zrIyaka paNa kaMI kama na hatA. zrIcakane teA rAjAe peAtAne khAsa adeggarakSaka nImyA hatA. X * rUparUpanA akhAra jevI kAzA nAmanI vezyA te nagarane zeAbhAvI rahI hatI. pATalIputramAMnA keAzAnA nivAse zaheranI kIti digadigaMtamAM phelAvI mUkI hatI. vezyAnA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthULabhadra [ zrI tapAgaccha mukhadarzanane lAbha levA dUra dezAvarathI pathike AvatA. prAcIna samayamAM DahApaNane IjAro vezyAone ja phaLe manAte nRtya ke saMgItamAM tenI hariphAI karavAne kaI ughukta banatuM nahi. tenI najara mAtrathI bhalabhalA munionA mAnabhaMga thatAM. bhalabhalA rAjakumAra ane koTaDyAdhipationA putre tene tyAM zikSaNa ane DahApaNu meLavavA AvatA. tenI evI chApa hatI ke tyAM zikSaNa lIdhA vinAne manuSya vyavahArakuzaLa gaNAte nahi. te nAcamAM te evI pravINa gaNAtI ke tene nAca joyA pachI paNa mANasene pitAnI buddhi para vizvAsa AvatAM vakhata lAge. vezyAnI kuzaLatA sAthe tenuM rUpa paNa suMdara hatuM. te jyAre kabarI (aDe) chUTe mUkatI tyAre tenA vALa sarparAjanuM bhAna karAvatA. tenA hAtha kamaLanA DeDA samAna hatA. tenA netra AgaLa hariNe jhaMkhavANu paDatA. zakAle paNa pitAnA jayeSTha putra sthaLabhadrane tyAM mokalyA. kezA vezyA gokhamAMthI jue che. te aDhAra varSane kaleya kuMvara potAnA mahela tarapha AvI rahyo che. tene cahero ane rUAba tenA hRdayanI ArapAra nIkaLI gayA. pAse beThela dAsIne sthULabhadrane teDI lAvavA AjJA karI. dAsIe AvI vinaMti karI paNa sthalabhadre kahyuM ke tArI bAI jAteteDavA Ave to huM AvuM.' tenI pratibhA joI kezA AvI ane mAna sahita teDI gaI. sthalabhadra kaLA zIkhavA mATe Avela hatA. pitAe tene mATe joIe teTalA dravyanI sagavaDa karI hatI. dhImedhIme kaLA zIkhatAM te kazAnA premamAM paDyA. khIranuM bhejana maLyA pachI kadravAnuM bhejana keNa kare ? kezAe paNa bIjA sAthe prema karavo cheDI dIdhe. sthULabhadra temaja kezAne jaLa-masya jevI prIta baMdhANuM. sthaLabhadra kezAne ja jue ne kezA sthaLabhadrane ja dekhe. kezAnuM bhuvana eTale bhegavilAsane dariye. temAM je DUbe te bahAra nIkaLe ja nahi. divasa upara divase vItatAM gayAM. chULabhadrane keza-gRhe AvyAne bAra varSa vItI gayA. X 4 have te ja pATalIputra nagaramAM varasaci nAmane vipra raheto hato paNa te mithyAdaSTi hato. te kavi havA sAthe vAdI ane vayAkaraNa paNa gaNAto. te haMmezAM naMdarAjAnA darabAramAM AvIne eka se ATha nUtana glaeNka racIne rAjAnA mananuM raMjana karavA lAge, paraMtu zakatAla maMtrI te mithyASTi hovAthI tenI prazaMsA karate nahi, eTale rAjA tuSTamAna thaIne tene dAna paNa Apato nahi. AthI vararuci zakaDAla maMtrInI bhAryA pAse gayo ane tene vijJapti karI ke maMtrI potAnI prazaMsA kare te mane AjIvikA maLe. maMtrI. patnIe zAkaDALane te brAhmaNanI prazaMsA karavA Agraha karyo. aMdha, bALaka, strI ane mUkhane Agraha dUratikramya hoya che. bIje divase zukaDoLe prazaMsA karI tethI rAjAe prasanna thaIne tene eka so ATha dInAra InAma tarIke apAvyA. A pramANe hamezAM banavA lAgyuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - paTTAvalI ] zrI sthaLabhadra tethI maMtrIe rAjAne vijJapti karI ke-"rAjan ! Apa ATaluM badhuM dAna zA mATe Ape che ? rAjAe kahyuM ke "tame prazaMsA karI che tethI ja ApuM chuM." eTale maMtrIe kahyuM kemeM vararucinI prazaMsA nathI karI paNa mULa subhASitakAranI prazaMsA karI che. A badhA vararucinA potAnA banAvelA kaleke nathI; parakIya che. tenA belelA leke to mArI putrIo paNa jANe che. prAta:kALe tene huM ApanI samakSa rajU karIza." bIje divase maMtrIe potAnI putrIone paDadAnI pachavADe besArI. teonI zakti evI hatI ke pahelI putrI yakSA eka vAra sAMbhaLeluM yAda rAkhI zakatI, bIjI yakSadarA be vAra sAMbhaLeluM yAda rAkhI zakatI, ema sAta putrIo anukrame yAda rAkhI zakatI varaci jevo bleka bolI gayo ke tarataja badhI putrIo eka pachI eka te sarva zloko belI gaI. rAjAe dAna na ApyuM tethI vararuci jhaMkhavANe paDI gaye. teNe pakaDALa pAsethI verane badale levAne manasubo karyo. janaprasiddhi mATe teNe bIje prayatna Adaryo. gaMgAnA jaLamAM teNe eka yaMtra goThavyuM ane tenI evI racanA karI ke paga dabAvatAM temAMthI sonAmahoronI kothaLI uchaLIne hAthamAM AvI paDatI. teNe lekamAM evI vAta pracalita karI ke "gaMgAdevI mArI stutithI prasanna thaIne hamezAM mane senAmaherAnI bakSIsa Ape che. zakaDALa maMtrIne AmAM kapaTanI gaMdha AvI. temaNe badhI bAtamI meLavI laI rAjAne vAta karI. tenI parIkSA karavAne rAjAe nizcaya karyo. vararuci evuM kapaTa karate ke rAtrinA nijana vAtAvaraNamAM senAmahoranI kothaLI te yaMtramAM saMtADI Avato. zakaDALa maMtrIe potAnA guptacarane hakIkatathI vAkepha karI varacinI pAchaLa pAchaLa mokalyo. jevI te kethaLI saMtADIne gayo ke tarataja guptacare te kathaLI kADhI lIdhI ne maMtrIne soMpI. varacine uparanI bInAnI jANa nahotI. teNe savAranA jaI nityakrama pramANe gaMgA maiyAnI stuti karavA mAMDI. rAjA, maMtrI vigere bahoLo janasamudAya ekaTho thayo hato. vararuci paga dabAvavA maMDyo, paNa kothaLI hoya to uchaLIne AvI paDe ne ! paga dabAvavAthI kothaLI na maLI tyAre teNe hAtha nAkhyA paNa mULa nAhita kuta: zAhI ? varaci tarataja badhI vastu pAmI gayo. maMtrInA vadanakamaLa paranI rekhAo jANe tenI mazkarI karatI hoya tema tene jaNAyuM. pachI maMtrIe pitA pAse rAkhelI senAmahoranI kothaLI tenI samakSa rajU karI. leka varacinuM kapaTa kaLI gayA ane vararucinuM mana te atyaMta khinna thayuM. te maMtrIne pUre cheSI bane ne maMtrIne chidra zodhavA lAgyo. rAtri-divasa pradhAna para vera vALavAnI mane vRtti vararuci sevavA lAge. vairAmie Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r thI tArA zrI sthaLabhadra [ zrI tapAgaccha tenA manamAM javalaMta rUpa lIdhuM ane tenI nidrA paNa UDI gaI. teNe vicAryuM ke je zAkaDALe mAre prapaMca na pakaDI pADyo heta te leke mAM mArI keTalI pratiSThA jAmata? loko kaheta ke-varacinI kAvya-camatkRtithI prasanna thaI gaMgAmaiyA paNa senAmahoronI bheTa Ape che; paNa zakaDALanA prayatnathI mArI A manabhAvanA AkAza-puSpa jevI banI. zrIyakanA lagnanI taiyArI cAlI rahI hatI. vararucine vera vALavAne A avasara sarasa lAgyA. naMdarAjA zastrapriya hato ane tethI rAjA potAnA ghera padhAre tyAre bheTa ApavA mATe zakaDALa maMtrI zastro taiyAra karAvI rahyo hato. A prasaMgane varacie lAbha lIdhe. teNe zerImAM pharatA nAnA nAnA chokarAone ekaThA karyA ane thoDI thoDI mIThAI, caNA vigere vaheMcI nIcenI matalabanuM gAvAnuM zIkhavyuM. nAnA bALako paNa lAla-lAlace haMmezA te pramANe bolavA lAgyA. na vetti rAjA yadasau, zakaDAlaH kariSyati / vyApAdya naMdaM tadrAjye, zrIyakaM sthApayiSyati // ke vAta jANe nahi, kare zakahAla zuM kAja ? naMdarAya mArI karI, zrIyakane deze rAja. pharavA jatAM rAjAe ekadA A sAMbhaLyuM. rAjA, vAjAne vAMdarA tene ze vizvAsa hoI zake? naMdarAjAne vahema Avyo. teNe pitAnA sevakane tapAsa karavA mUko ane teNe tyAMnI vasturithati rAjAne nivedana karI. bIje divase maMtrIe AvIne praNAma karyo eTale rAjA kodhathI vimukha thaIne beThe. zakaDALane samAcAra maLyA ke rAjA rIse bharANe che ane AkhA kuTuMbano nAza karavA Icche che. teNe ghare AvI zrIyakane badhI vAta samajAvI ane vadhumAM pharamAvyuM ke kAle jyAre rAjAne huM mastaka namAvuM tyAre tAre mAre ziraccheda kare." A sAMbhaLI zrIyaka avAka thaI gayo. tenuM AkhuM zarIra kaMpI UThayuM. pitAne teNe kahyuM ke-"caMDALa paNa AvuM kukRtya na kare, te mArAthI te kema ja thaI zake?" zakAle tene samajAvyo ke huM te have khayuM pAna ja chuM, be-cAra varSamAM maravAne to chuM ja, paNa mArA ekanA bhege ApaNuM AkhA kuTuMbano bacAva thaI jaze. vaLI huM gALAmAM kAtila jhera rAkhIza eTale mane vadhu duHkha paNa nahiM thAya." bIje divase je zakaDALe namaskAra karyo ke zrIyake myAnamAMthI talavAra kADhI tene ziraccheda karyo. A joI naMdarAjA bolI UThayoH " are ! are zrIyaka! te A aghaTita zuM karyuM?' zrIyake jaNAvyuM ke-"mArA pitA rAjadrohI banyA che ema ApanA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ]. zrI sthUlabhadra jANavAmAM AvyuM tethI meM temane vadha karyo." zrIyamunI svAmIbhakti joI ja bahu prasanna thayA ane pitAnI jagyA saMbhALI levA sUcavyuM. zrIyake kahyuM ke mAre sthUlabhadra nAmanA moTA bhAI che te A jagyAne lAyaka che." rAjAe kahyuM ke tArA moTA bhAI kema keI divasa jaNAtA nathI ?" zrIyake kahyuM ke mahArAja ! te kezA vezyAne tyAM rahe che ane tyAM bhoga bhegavatA tene bAra varSa thayA che." rAjAe sthUlabhadrane teDavA sainika mokalyo. sthUlabhadra AvyA. rAjAe temane pradhAnapada levA kahyuM. teNe vicAra karyA pachI javAba jaNAvavA kahyuM. rAjAe rajA ApI eTale azokavADImAM jaI vicAra karavA lAgyA. ahe! pradhAnapada kevuM! A pradhAnapadane lIdhe ja mArA pitAnuM kamote mRtyu nIpajayuM. pradhAnapada levuM eTale rAjA tathA prajA baMnene rIjhavavA. kAryabhAra paNa eTale badhe ke AtmAno vicAra karavAnI purasada ja nahi. sthUlabhadrane saMsAranI ghaTamALane anubhava thayA. temane suSupta AtmA jAgRta banyo. pitAnA mRtyuthI ane vicArane pariNAme teo sAcA vairAgyaraMgathI raMgAyA. rAjAnI sabhAmAM jaI, AzIrvAda ApI teo cAlI nIkaLyA. paMcamuSTi lonca karI zrI saMbhUtivijaya nAmanA AcArya pAse dIkSA svIkArI. buddhinI tIvratAthI alapasamayamAM jJAnaprApti sAthe mana para teoe adbhuta aMkuza keLA . comAsuM najIka AvyuM. sAdhunA AcAra pramANe cAturmAsamAM eka sthAne rahevuM joIe. judA judA sAdhuo jude jude sthaLe javA mATe gurunI AjJA mAgavA lAgyA. eka sAdhue siMhanI guphA pAse, bIjA e sapanA rAphaDA AgaLa, trIjAe kUvAnA bhAravaTiyA para kAtsarga dhyAnamAM rahevAnI AjJA mAgI. sthUlabhadre paNa kozAgRha raMgabhUmimAM rahevAnI paravAnagI mAgI. darekane lAbha thavAnuM jJAnathI jANI gurue saMmati ApI. sthalabhadranA dIkSita thayAnA samAcAra sAMbhaLI kezA khinna thaI hatI. te divasathI tenuM mana becena jevuM lAgatuM hatuM. tenI mAtA akAe pitAne vezyA-vahevAra samajAvyo, paNa satya premanA raMge raMgAyelI kezAnA mana para tenI asara thaI nahi. sthUlabhadrane pitAnA AvAsa tarapha AvatA joI kezA rAjI-rAjI thaI gaI. sthUlabhadra AvI, dharmalAbha ApI tenA raMgabhuvanamAM utAravAnI AjJA mAgI. kozAe kahyuM-priyatama! Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthUlabhadra [ zrI tapAgaccha A deha ja tamAre che tyAM A raMgabhuvana mATe zuM AjJA mAge che?" sthUlabhadre kahyuM: pUrvanA bhegavilAsanA divase gayA, have te huM sAdhu thaye chuM, tArI rajA hoya te ja mArAthI aMdara avAya. kezAe vicAryuM ke- vratane bhAra na sahana karI zakavAthI ja ahIM AvyA jaNAya che, paraMtu lajajAne lIdhe hamaNAM te kaMI nahiM bele. huM mArA zabdacAturyathI ane zRMgAra-paridhAnathI temane viSayarasamAM DUbADI daIza.' kezA vezyA hamezAM bAkaNa, saMbAkA ne saMbAneya e traNa prakAranA dhAnyathI, temaja dUdha, dahIM, ghI, kAMjI, chAza ane madha e cha prakAranA rasothI tathA mULa-kaMda, Iznarasa, latA, patra, puSpa ane phaLa e cha prakAranA zAkathI sthUlabhadrane rIjhavavA lAgI. suMdara vastrAbharaNa ane netrakaTAkSathI tenuM mana caLAvavA lAgI paNa sthUlabhadra upara tenI rUca mAtra asara thaI nahi. adhyAtmathI raMgAyelA AtmAne dunyavI pralobhane zuM karI zake? teNe moha pamADavA jeTalA jeTalA prayatna karyA te badhA jaLa maLe dIpakanI jema athavA te AkAzamAM citra citaravAnI jema niSphaLa thayA. pachI to kezA sthalabhadrane page paDI ane pUrvanI mAphaka bhAga bhogavavA prArthanA karI. sthUlabhadre kahyuM ke-"panI ane atyAranI sthitimAM phera che. have huM vairAgyavAsita sAdhu banyo chuM. jinezvara bhagavAne batAvelA mArge mAre saMcaravAnuM che. A saMsAra mane asAra samajAya che ane jobana te saMdhyAnA raMga jevuM, puTelA kAcanA kaTakA jevuM ane nATakanA zaNagAra jevuM che. have to huM tane pratibodha karavAne Avyo chuM. sthUlabhadranA saMsargathI ane nItipreraka upadezathI chevaTe kozAe pitAne kuLAcAra dhama che zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. sAthe sAthe manamAM abhigraha paNa karyo ke kadAca rAjA prasanna thaIne mArI pAse kaI puruSane mekale tenI sAthe bhega bhogavavAnI chUTa; bAkInA sane mATe pratibaMdha che. zrI vIravijyajI mahArAje sthUlabhadranI ziyaLavelamAM kezA ane sthUlabhadrano saMvAda sarasa rIte citaryo che. tenI caudamI DhALamAMthI namUnA dAkhala be-traNa kaDI ahIM utArI laIe. kozA vezyA-saMsAramAMhe eka sAra, vallabha nArI re; chAMDe tehane dhikkAra, gayA bhava hArI re, sthUlabhadra-meM dhyAnanI tAlI lagAI, nizAna caDhAyA re; zIla sAthe kIdhI sagAi, tajI bhavamAyA re. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI sthULabhadra kezA vezyA-mane virahataNI kSaNa jAya, varasa samANI re; ghaNuM mahataNuM lavAya, valalluM pANI re. sthUlabhadra- hArA mohajanaka rasa bole, pega na chUTe re, mAjArI talapane tole, zIMpha na tUTe re. koza vezyA-vItarAga zuM jANe, rAga-raMganI vAte re? A dekhADuM rAgane lAga, pUnamanI rAte re. sthUlabhadra- zaNagAra taja aNagAra, ame nirlobhI re; navakalpa karazuM vihAra, melI tane UbhI re. comAsu pUrNa thaye sthUlabhadra guru samIpe AvyA. pelA traNa zikhe paNa abhigraha pUrNa thaye tyAM AvyA. te traNene tame "duSkara" karyuM tema ane sthUlabhadrane "ati duSkara " karyuM tema gurumahArAje kahyuM. AthI pelA traNa sAdhuone zrI sthUlabhadra pratye adekhAI UpajI ane manamAM vicAryuM ke e zakatAla maMtrIno putra che tethI gurue tene bahumAna ApyuM! vezyAne tyAM sukhapUrvaka comAsuM karyuM temAM kayuM parAkrama kayuM ? kharuM kaSTa te ame ja sahana karyuM che. teoe AvatuM cAturmAsa vezyAne tyAM karavAno nirNaya karI mahAkaTe ATha mahinA pasAra karyA. bIjuM comAsu najIka AvyuM eTale siMhaguphAvAsI muni vezyAne tyAM cAturmAsa gALavA mATe gurumahArAjanI AjJA levA AvyA. gurue niSedha karyo chatAM haThAgrahathI temaNe kazAne tyAM javAnuM nakkI karyuM. kezAne tyAM AvI tenI raMgabhUmi (citrazALA) cemAsuM rahevA mATe mAgI, tyAM thiravAsa rahyA. kezA samajI gaI ke labhadra sAthenI IrSyAne lIdhe teo ahIM AvyA jaNAya che tethI teNe cha rasayukta jana jamADavA mAMDyuM ane hAvabhAva tathA nRtya karavuM zarU karyuM. vezyAnA vilAsa ane zaMgArathI muni zobha pAmyA. agnithI keNa na baLe ? lakSamI jaIne kaNa ne he? munine kAmAtura thayela joIne vezyAe kahyuM ke-"amAre te dravya joIe." munie kahyuM ke amArI pAse dravya kyAMthI hoya?" vezyAe kahyuM: "nepALa dezamAM jaI ratnakaMbaLa laI Avo." comAsu hovA chatAM muni nepALa deza gayA ane tyAMnA rAjAne rIjhavIne ratnakaMbaLa laIne pAchA pharyA. rastAmAM cAranI pallImAM AvatAM cerAe temane pakaDayA ane chevaTe mahAmuzIbate te ratnakaMbaLa laIne vezyAne ghare AvyA. vezyAe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sthaLabhadra * 42 * [ zrI tapAgaccha nAhIne kamaLavatI zarIra lUchI tene khALamAM phekI dIdhI. A joine muni elyAH are ! are ! AvI amUlya nakabaLa tuM khALamAM kema pheMkI de che ? ' vezyAnI yukti kharAkhara khara AvI vezyAe A badhI cenA munizrIne sAcu' bhAna karAvavA ja ceAjI hatI. te khelI ke--tamAre! A uttama manuSya bhava, temAM ya vaLI zuddha cAritra chatAM tene paNa tame maLa-mUtrathI bharelI evI mArA viSe phekI detAM kema zaramAtA nathI ? ' A sAMbhaLI sAdhu patitA sthAthI ugarI gayA. teNe vezyAnA AbhAra mAnyA ane guru pAse AvI, AlecaNA lai, tIvra tapazcaryAM karavA lAgyA. * X X have ekadA bAra varSanA bhayaMkara dukALa paDyo. kSudhAthI pIDAtA sAdhue siddhAMta bhUlI gayA. chevaTe pATalIputramAM zrI sagha ekaThA maLyA ane jene jene jeTaluM jeTaluM yAda hAya tenA saMgraha karavA lAgyA. e pramANe agyAra aMga pUrNa thayA paNa bAramu draSTivAda nAmanuM aMga pUrNa rahyu. zrI bhadrabAhusvAmI... vakhate nepALa dezamAM hatA. temane elAvavA e sAdhuone mokalyA ane vastusthiti jazAvI. tee mahAprANadhyAna siddha karatA hAvAthI AvavAnI nA pADI. zrI saghana khATu' lAgyu ane kahevarAvyuM ke 'zrI saMghanI AjJAnA je bhaMga kare te zI zikSA ' pharI vAra sAdhue tyAM gayA ane saMghanI kahelI vAta jaNAvI. AthI bhadrabAhuvAmIe kahevarAvyuM ke 'zrI saMghe mArA para kRpA karavI ane buddhizALI ziSyeAne mArI pAse adhyana karavA meAkalavA. huM temane dararAja sAta vAcanA mApIza.' A uparathI sa Mghe sthUlabhadra vagere ghaNA buddhizALI sAdhune nepALa dezamAM mekalyA, paNa dhyAna cAlu hAvAthI bahu Ache| vakhata maLavAthI te thADA abhyAsa karAvI zakatA. A uparathI bIjA sAdhuo kaMTALyA ne pAchA pharyAM. chevaTe zrIsthUlabhadra ekalA ja rahyA ane temaNe abhyAsa cAlu rAkhyA. X ' sabhRtivijayanA kALadha pachI zrI bhadrabAhusvAmI nepALathI pAchA pharyA ane saMghanuM sukAna hAthamAM lIdhuM. sthUlabhadranI sAte mahenAe paNa dIkSA lIdhI hatI. teoe sthUlabhadrane vaMdana karavA nimitte zrI bhadrabAhusvAmI pAse AvI AjJA mAgI ne sthalabhadra kAM che tema pUchyuM. gurumahArAje kahyuM ke ' pAsenI guphAmAM jA, tyAM che.' sthUlabhadre vicAyu" ke 'mArI baheneAne kaMika camatkAra batAvuM' tethI vidyAnA prabhAva matAvavA siMhanuM rUpa dhAraNa karyu. henAe AvIne joyuM te sthUlabhadrane badale siMha dITho. teo huMkhatAI gaI ane gurumahArAjane jaine vAta karI. gurumahArAje jJAnathI te vastu jANI lIdhI ane pharI vAra AjJA karI ke ' jAo, sthUlabhadra tyAM ja che.' sthUlabhadra ne baheno maLyA ane arasaparasa sukhazAtA pUchI, paNa A banAvanuM piraNAma suMdara na Avyu'. bAkI rahela zAsranA pATha levA mATe sthUlabhadra gurumahArAja samIpa AvyA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - jana - - - - - - - ---- - -- --- - -- - - --- - - -- paTTAvalI ] : 43 - zrI mahAgiri ne suhastisUri tyAre bhadrabAhusvAmIe kahyuM ke "tamane have zAstra zIkhavavA yogya rahyA nathI. pUrvAbhyAsathI prApta thayela zaktine tame durupayoga karyo che. sthalabhadrane pitAnI bhUla yAda AvI, pazcAttApa karyo paNa bhadrabAhasvAmIe nA ja pADI. chevaTe zrI saMghanI vinaMti ane Agraha thatAM chellAM cAra pUrva mAtra mULa ja zIkhavyA; artha Ape nahi. sthalabhadranA ravargavAsa pachI (1) chellAM cAra pUrva, (2) prathama vajAiSabhanArAca saMhana, (3) prathama samacaturasa saMsthAna ane (4) mahAprANadhyAna viccheda pAmyA. chevaTe bhadrabAharAmIne potAnI pATa para thala madrane sthApana karyA ane teo navANuM varSanI ummara thatAM aNajANa karI kALadharma pAmyA. kahevAya che ke zAMtinAtha bhagavAna karatAM bIje ja dAnI nathI, dazANabhadra rAjA karatAM trIjo koI mAnI nathI; zAlibhadra vadhAre koI hagI nathI. sthalabhadra karatAM vadhAre koI yogI nathI. 8. zrI AryamahAgiri ne zrI Arya suhastisUri zrI AryamahAgiri gRhasthAvAsa 40 varSa: cAritraparyAya ha0 varSa: temAM sAmAnya vrataparyAya 40 varSa yugapradhA.. u0 va: sarvAya 100 varSaH svagagana ma. sa. 24 varSa: zetra elApatya: zrI Arya suhasivasUri gRhasthAvAsa 28 varSa: cAtriparyAya ha0 varSa: temAM sAmAnya vrataparyAya 24 varSa: sugapradhAna 46 varSa sarvAya 100 varSa: svargagamana ma. saM. 291 varSa: gAtra vA zas: zrI razUlazake teo baMnene bAlyAvasthAthI ja cakSA nAmanI AryA(sAdhvI)ne saMpyA hatA. mAryA cakSAe teone mAtAnI jema ucheryA hatA tethI mahAgiri ane suharitanA nAmI agAu A zabda joDavAmAM Avela che. satata abhyApa, manana ane parizIlanathI teo ba daza pUrvadhara banIne pRthvItaLa para vihAra karavA lAgyA. zrI Aya hAgirie pitA upadeza-sAmarthyathI che neka bhavya ane pratibadI ane dIkSA ApI. pAchaLathI temanI IrachA jinaka95nI tulanA karavAnI thaI. je ke jinakapIpaNuM to viccheda gayuM hatuM chatAM garacha mAM rahIne teo ekAkI vicAravA lAgyA. teo phakta vArAnA pahAnuM kartavya bajAvatA ane e rIte ga7ne bhAra Aryasu hati upara AvI paDyo, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAgiri ne muhastisUri x 44 [ zrI tapAgaccha ekadA ane AcAya pATalIputra nagare padhAryAM. A suhastie vasubhUti nAmanA zreSThIne pratikhAdha pamADI jIvA vAdi nava tattvAne jJAtA manAvye pachI te zreSThIe ghare jai peAtAnA kuTuMbane dharmanuM svarUpa samajAvavA mAMDayu. paNa teo alpa buddhivALA heine samajyA nahi. eTale vasubhUti pAche AvIne gurune peAtAnA gRhe teDI gayA ane Aya suhasti kuTubIjanane upadeza devA lAgyA. evAmAM Aya mahAgiri paNa te ja ghare bhikSArthe AvI pahoMcyA. A suhasti UbhA thaI gayA ane temane vinayathI vaMdana karyuM. AthI Azcaya pAmI zreSThIe tenuM kAraNa pUchyuM tethI gurue jaNAvyuM ke'te mahAtapasvI mArA guru che. teo sadA tyAga karavA lAyaka tuccha bhaktapAnAdikanI ja bhikSA le che. jo kadApi tevI bhikSA na maLe te upavAsI rahe che." A - hastinA javA pachI vasutie peAtAnA svajanAne kahyuM ke-"AvA muni jyAre bhikSA mATe Ave tyAre A tyAjya bhaktapAnAdika che evA dekhAva karIne dAna ApavuM. AvA prakAranA dAnathI tamane mahAphaLa prApta thaze. " bhAgyayeAge A mahAgiri vaLate ja divase tyAM ja bhikSArthe padhAryAM. vasusmRtinA sUcavyA mujaba svajanA annapAnAdikane kRtrima rIte tyAjya jaNAvI vaheArAvavA lAgyA paNa jJAnathI te sava azuddha jANI AhAra lIdhA vinA ja 'mahAgiri vasatImAM pAchA pharyAM. upAzraye AvI Aya mahAgirie A suhastine jaNAvyuM ke- tamArA upadezathI teoe mane bhikSA ApavA kRtrima taiyArI karI; mATe have pachI bhaviSyamAM tamAre Ama na karavuM.' A sAMbhaLI vinayavata suhastisUrie temanA caraNamAM paDI mAI mAgI. jIvaMtasvAmInI rathayAtrAnA mahAtsava prasaMge ane AcArya varyAM avatI nagarIe padhAryAM. saMprati nAmanA rAjA tyAM rAjya karatA hatA. rathayAtrAnA varagheADA zaheramAM pharatA pharatA rAjAnA mahela AgaLathI pasAra thayA. gavAkSamAM beThelA rAjAe dUrathI Ayasuhastine joyA ane jotAM ja tene vicAra udbhavyeA ke ' AvA zAMtAtmA puNyasmRti ne me' kayAMka joyA che, ' vAravAranA vicAra pachI te rAjAne mUrchA AvI gai. maMtrI vageree zItaLa jaLanA upacAra karI tene sacetana karyAM. jAtismaraNa jJAna thayuM ane peAtAnA pUrvabhavanA upagArI muninA caraNamAM jaine mastaka namAvyuM paraspara vArtAlApa cAlatAM saMpratie gurumahArAjane prazna karyAM-he bhagavana ! Ape mane ALakhyA ?' jJAnApayeAgathI sarva hakIkata jANI gurumahArAje jaNAvyu ke-' hai mahAnubhAva ! ekadA vihAra karatAM karatAM ame kauzAMkhI nagarImAM AvyA. bAda bhayaMkara dukALa paDyo. sAmAnya janatAne annanA dana paNa durlabha thaI paDayA, chatAM amArI pratyenA bhaktibhAva ane zraddhAthI leAkeA amane annapAnAdika ApavAmAM adhika utsAhI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI 1 45 : zrI mahAgiri ne suhastisUri rahevA lAgyA. keTalAka sAdhuo bhikSAne mATe eka zreSThIne tyAM gayA. te sAdhuonI pachavADe eka raMka Avyo ane bhejananI mAgaNI karavA lAgyuM. te ghaNA divasane kSudhAtura hato ane tevI viSama sthitimAM ke tenA para dayA lAve tema na hatuM. sAdhuoe kahyuM ke - bhejana ApavAnI vAta te amArA gurumahArAja jANe. eTale te raMka sAdhuonI pAchaLa pAchaLa vasatImAM AvyuM ane mArI samakSa bhajananI dInabhAve mAgaNI karI. upayoga ApatAM mane jaNAyuM ke A raMka bhavAMtaramAM jaina pravacanane upakArI thaze tethI kahyuM ke tuM dIkSA le te tane yatheSTha bhejana maLe. ke vicAryuM ke zdhAnuM kaSTa bhogavavA karatAM cAritranuM kaNa sAruM tethI teNe pravajyA aMgIkAra karI svAdiSTa bhajana ane te paNa ghaNA divasane aMtare maLela hovAthI teNe AkaMTha khAdhu vAsavAsa rekAtAM te ja rAtrie te maraNa pAmyA. eka ja divasanuM cAritra pALavAthI tyAMthI maraNa pAmIne tuM atipati kulANane putra thaye che. " pUrvabhavana vRttAMta jANa saMprati rAjA harSita thayA. parama upakArI gurune praNAma karIne teNe vijJapti karI ke--mahArAja! Apa mArA tAraNahAra cho. Ape mane bhAgavatI dIkSA ApI na hatI te Aje mArI AvI vaibhavazALI jiMdagI na hota. cAritrarUpI pravahaNa ApI Ape mane tAryo che, mATe Apa kaho te karavA huM taiyAra chuM." gurumahArAje jaNAvyuM ke-"he rAjana ! svarga ane mekSanA kAraNabhUta evA jinadharmanuM avalaMbana ce ke jethI A bhayaMkara bhavATavImAMthI jaladI nistAra pamAya." bAda gurumahArAje temane jinadharmanuM vistArathI svarUpa kahI batAvyuM jene pariNAme te zuddha zrAvaka thaye ane bAra vrata aMgIkAra karyA. pakSa phaLanI kAmanAthI ApaNe sevA, sAdhana ane bhakti karIe chIe. dharmakaraNa karavA pAchaLa ApaNe AMtarika hetu tenAthI sAro lAbha prApta karavA hoya che. saMprati mahArAjAne te e phaLa pratyakSa ja thayuM hatuM. eka divasanA cAritranA pAlanathI ATalI traddhi-siddhi ane mAnavaMta padavI maLI hatI tethI temanI jinadharma upara atUTa ane acaLa zraddhA baMdhANuM. te traNe kALa jinapUjA karavA uparAMta sAdhamavAtsalya karate. teNe sAte kSetrane puSTa banAvyA. dhIme dhIme teNe svabhujabalathI traNa khaMDa sAdhyA. ATha hajAra rAjAe tenI sevA karatA ane tenuM sainya pacAsa hajAra hasti, eka kroDa ave, sAta kroDa sevako ane nava koDa ratha pramANa hatuM. samudranI bharatInI mAphaka temano dharmaraMga vRddhi pAmavA lAge. savA lAkha nUtana jinamaMdire karAvI bharatakhaMDanI pRthvIne maMDita-zobhita karI. savA kroDa jinabibe karAvyA. hAlamAM upalabdha thatAM ghaNuMkharAM biMba saMprati mahArAjAnA samayanA Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAgirine suhastisUri : 46 : [ zrI tapAgaccha hoya che. 36000 maMdirano jIrNoddhAra karAvyo, jemAM zakunikAvihAra(bhagukacchabharuca)no jIrNoddhAra mukhya che. temane e niyama hato ke eka prAsAdane jIrNoddhAra thayAnA samAcAra Ave tyAra pachI ja daMtazuddhi karavI. A uparAMta bIjI dizAmAM paNa temanI popakAraparAyaNatA kama na hatI. sAta se dAnazALA, be hajAra dharmazALA, agyAra hajAra vAva ane kUvA karAvIne janasamAjane paNa sukhabhAgI banAvyA hate. mAlatInA phela upara mahelo prANI bAvaLanA jhADathI na rIjhe, cAtaka pakSI khAbocIyAnA jaLathI tRpti na pAme, saMprati mahArAjAne paNa AkhI pRthvI jenamaya ja banAvavI hatI. pavitra dharmanA phelAvA mATe teo aharniza jhaMkhanA rAkhatA. keTaleka avasara vItyA bAda Aryasuhasti pharatAM pharatAM punaH avaMtImAM padhAryA. saMghe caitsava . catsavanI pachavADe rathayAtrA mahotsava te joIe ja. azvane badale prabhunA rathane zrAvake ja kheMcatA. pharate pharate ratha saMpratinA mahela pAse AvyA. A anupama prasaMge potAnA tamAma sAmaMtane rAjAe AmaMcyA hatA. pite temaja potAnA sAmatavarga pAse aSTaprakArI pUjA karAvI ane sAmane uddezIne kahyuM ke-"tame je mArA kharekharA bhakata ho te jina dharmanuM zaraNa svIkArI zramaNopAsaka bane !" sAmaMtoe te AjJA saharSa ziromAnya karI ane pitApitAnA deza tarapha upaDI gayA. Ane pariNAme jaina dharmanI kIti phelAvA sAthe anya kSetramAM sAdhuvihAra vadhu sukara bane. hatine ghAsanA eka puLAthI zuM tRpti thAya? e kadI madhyarAtrie vicAra karatAM karatAM saMpratine anAya dezamAM sAvihAra karAvI dharma pravartAvavAnI IcchA udbhavI. temaNe laMTha jenone yatiSa paherAvI anArya dezamAM mokalyA ane sAthe AjJA ApI ke "tamAre mAtra beMtAlIza deSa rahita AhAra laI badalAmAM dharmopadeza ane lokone muni mAga ke hAya ? te kevA AhAra pANI leya te samajAvavuM." anArya loko paNa potAnA svAmInA guru AvyA samajI teonuM bahumAna karavA lAgyA, paNa teo te zuddha AhAra sivAya kazuM letA nahi. thoDoka samaya vItyA bAda anAya leke paNa sAdhvAcArathI paricita banI gayA ane temanAmAM saMskAranA bIja ropAyA. A pramANe anAcIne paNa kuzaLa banAvIne pachI saMpratie ekadA Arya suhastine pUchayuM ke- bhagavad ! sAdhuo anArya dezamAM kema vicaratA nathI?" gurue kahyuM ke-"anAryo asaMskArI ane jaDa hovAthI tyAM jJAna, darzana ne cAritra e ratnatrayanI vRddhi na thAya." saMmatie kahyuM ke mahArAja ! eka vAra vihAra karAvI Apa te lekanI caturAI to juo." rAjAnA ArahathI guru keTalAka uttama sAdhuone anArya dezamAM mokalyA ane teo paNa tyAMnA lokonA vartana ane vahevArathI Azcarya pAmyA. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] zrI mahAgiri ne muhastisUri pAchA AvI gurumahArAjane vAta karatAM gurumahArAjane paNa saMpratinI buddhimattA ane dharmaprema paratve mAna upajyuM. 4 peAtAnA pUrvabhavanA raka jIvanane anulakSIne je sa'pratie dAnazALAe zarU karAvI hatI temAM prAMte je bAkI rahetu hatu te bheAjanazALAnA uparI ane rasAiA pramukha sevakavarSAM lai jatA. saMpratie temane kahyuM ke te AhAra tamAre sAdhu munirAjane vaheArAvavA ane tenA badalAmAM huM tamane vadhu dravya ApIza. A pramANe teo avaziSTa annapAna sAdhuone vaheArAvavA lAgyA ane sAdhue paNa nirdoSa jANIne te levA lAgyA. Aya suhasti te te doSayukta AhAra vatA hatA chatAM ziSyA paranA anurAgane kAraNe kaI kahetA nahi. A mahAgiri mahArAjane A vAtanI khabara paDatAM temaNe A suhastine pUchyuM ke' rAjapa'Da kema brahaNa karA che ?' A suhastie kahyuM ke'yathA rAnA tathA pranA' AveA mAyAyukta javAba sAMbhaLI mahAra kApAyamAna thayA ane kahyu ke-'aneSaNIya AhAra ApaNAthI laI zakAya nahi. jaLa paNa nirdoSa vAparanArA sAdhuoe sAmAcArI pramANe ja vavuM joIe. tamArA mAga vibhinna thavAthI mAre tamArI sAthe saMbaMdha rAkhave! yukata nathI.'A pramANe sAMbhaLatAM Aya suhastisUri bhayabhIta banI bALaka jema dhrUjavA lAgyA ane kahyuM ke-' svAmin ! A mArA rAhAn aparAdha che. Apa pharI eka vAra mApha kare.' A sAMbhaLI A mahAgirijIe kahyuM ke-'temAM tamArA doSa nathI. carama jinapati zrI mahAvIra bhagavate ja kahyuM che ke sthUlabhadra muni pachI mArA ziSyasaMtAnamAM samAcArInI yathAtA ochI thai jaze ane ApaNe zrI sthULabhadranI pATe AvelA hAine bhagavaMtanA te vacanA satya Thare che.' pachI jIva'tasvAmIne vAMdIne Aya mahAgiri anyatra vihAra karI gayA. ekadA punaH vihAra karatAM karatAM A suhastisUri ujjayanImAM padhAryA. peAte nagara bahAra rahI peAtAnA be sAdhuone vasati mAgavA meAkalyA. sAdhuoe jai bhadrA nAmanI zeThANI pAse vasatinI mAgaNI karI. zeThANIe saha vAhanaphuTI ( tabelA ) kADhI ApyA ane Arya suhasti saparivAra tyAM rahyA. 6 ekadA sadhyA samaye Aya suhasti nalinIgular nAmanA zreSTha adhyayananuM punarAvartana karatA hatA te mahelamAM sAtame mALe vilAsa karatAM zaizeThANInA putra atisukumALe sAMbhaLyuM. te jema jema sAMbhaLatA gayA tema tema te UMDA vicAramAM garakAva thavA lAgyA. te prAsAda parathI utarI gurumahArAja pAse Avye| ane kahyuM ke Apa jenuM punarAvartana karI rahyA che tevuM meM kaiMka anubhavyuM che.' UhApeAha karatAM temane jAtismaraNa jJAna thayuM. teNe jaNAvyuM ke pUrve huM nalinIgulma vimAnamAM deva tarIke hatA. tyAMthI cyavIne huM ahIM utpanna thayA chuM ane punaH tyAM ja javA Icchu chuM te Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAgiri ne suhastisUri : 48 : [ zrI tapAgaccha kRpA karI mane tene upAya batAve." gurumahArAje dIkSA levAnuM kahyuM. bhadrA mAtA pAse jaI vAta karatAM teo gaLagaLA thaI gayA. ekane eka putra ane batrIza batrIza strIonA bhegavilAsamAM ucharela. dhanya dhAnya te akhUTa hatA temaja putre taDako-chAMyaDe paNa dekhela nahi. bhadrA mAtAe tene ghaNo samajAvyuM ke cAritranI vAta karavI sukara che paNa te laIne yathAyogya pALavuM te dukara che. mINanA dAMte loDhAnA caNA cAvavA jevuM che ema kahIe te paNa cAle. paNa daDhanizcayI avaMtisukumALane kazI asara na thaI. temaNe dIkSA lIdhI paNa cirakALa paryata cAritra vahana karI duSkara tapa tapavAne azakta hovAthI aNazaNa karavAnI IcchAthI gurunI rajA laI teo cAlI nIkaLyA. ketherInA vanamAM jatAM temanA sukumAra pagamAM kAMTa vAge. lohI nIkaLyuM paNa teo te AgaLa jaI kAryotsarga dhyAnamAM sthira rahyA. lehInI gaMdhathI eka tarata viMdhAyelI bhUkhI ziyALaNI baccA sahita tyAM AvI pahoMcI. dhIme dhIme te avaMtisukumAlanA paga karaDavA lAgI. lehI mIThuM lAgatuM gayuM tema tema te bhUkhI ziyALaNI kramazaH avaMtisukumALanA AkhA dehanuM bhakSaNa karI gaI. A asahya vedanA sahana karato pavitra AtmA ucca kakSAe caDhavA lAgyuM. temane te manavAMchita siddha thatuM jaNAyuM. jarA paNa khalanA vagara temanuM dhyAna vizeSa nirmaLa banatuM gayuM ane prAMte kALa karIne teo nalinI guma vimAnamAM deva tarIke utpanna thayA. vaLate divase bhadrA mAtA tathA sakala strIo temane vaMdana karavAnA AzayathI gurumahArAja pAse AvI. gurumahArAje kacerInA vanamAM javA kahyuM. jaIne jue che te phakta lehI kharaDAyelA hADakA Amatema verAyalA chUTA paDelA. A dazyathI bhadrA mAtAne mUrchA AvI gaI. gurumahArAja samakSa AvI hakIkata pUchatAM, vastunI jANa thatAM te sarvene vairAgya utpanna thayo. tethI eka garbhavatI strI sivAyanI bAkInI ekatrIza strIo temaja bhadrA mAtAe dIkSA aMgIkAra karI. garbhavatI strIe putrane janma Ape ane teNe potAnA pitAnA mRtyu sthAne tenI yAdagIrImAM mahAkAla nAmane mATe jinaprAsAda baMdhAvyo. zrI AryamahAgiri chevaTe aNuzaNa karI devaleke gayA. zrI AryamahAgirinA mukhya ATha ziSya thayA. temAM sthavira bahala ane balisaha mukhya hatA. balisahathI uttarabalissaha gaccha nIkaLyA. balisyahanA mukhya ziSya umAsvAti vAcaka thayA ke jemaNe tatvArthasUtrAdi pAMca so graMtho racyA che. temanA ziSya zyAmAcArya thayA ke jemaNe prajJApanA sUtra racyuM che. te zrI zyAmAcArya supratibaddhasUrinA samakAlIna hatA. zrI AryasuhastisUri paNa svarge sidhAvyA. A samayamAM zrI vIranirvANa pachI 220 varSe sAmucchedaka nAmano cotho niva ane 228 varSe gaMga nAmanA be kriyA mAnanAre pAMcamo nihava thayA. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 49 9. zrI susthitasUri ane zrI supratibari zrI susthitasUri gRhasthAvAsa 31 varSI: cAritraparyAya 65 varSI:-temAM sAmAnya taparyAya 17 varSa: yugapradhAna 48 varSI: sarvAMcu 96 varSa: svagamana ma, sa, 339: gAtra vyAghrApatya: zrI susthitasUri ne supratibaddhasuri zrI susthitasUri ane zrI supratiSaddhasUri ane gurubhAi hatA. zrI susthitasUri paTTadhara ane zrI supratikhaddhasUri gacchanI sArasaMbhALa rAkhanAra hatA tethI khaMnenA nAma eka sAthe joDavAmAM AvyA che. susthitasUrinA janma kAyadI nagarImAM thaye| hatA. zrI AsuhastisUri pAse dIkSA svIkAryA bAda zAsrAbhyAsa paratvenuM temanuM varcasva vistRta banyuM. kAkaDhI nagarImAM zrI gautamasvAmIkathita sUrimaMtranA kATI (kADa) vAra jApa karavAthI zrI saMghe ati duSita thai temanA gacchanu kATika evu bIjuM nAma sthApana karyuM. zrI sudharmAsvAmIthI AraMbhIne ATha pATa sudhI niph gaccha kahevAtA hatA te havethI kATika gaccha eve nAme pracalita thayA. zAsana para mahad upakAra karI prAMte te svage sIdhAvyA. zrI supratikhaddhasUri saMbaMdhe vizeSa hakIkata upalabdha thatI nathI. umAsvAti vAcaka zrI umAsvAti janme brAhmaNu hatA ane temane kuLaparaMparAnA dharma rAva hatA. temanA janma nyagrodhikAmAM thayA hatA. temane jaina dharmInA svIkAra ane bhAgavatI dIkSA grahaNa karavAnuM nimitta jinapaDimA hatuM. mAtAnuM nAma umA ane pitAnuM nAma svAti hovAthI umAsvAti evuM nAma rAkha. vAmAM Avela. temanu gautra kaubhISaNa hatu.. vAcaka zabda pUrvadharasUcaka che. zrI umAsvAti vAcakavarya saMskRta bhASAnA atizaya niSNAta hAne te bhASA para prabaLa kAnU dharAvanAra hatA. tene kAraNe ja Amika jJAnanuM sUkSma avalAkana karI tAttvika sarva viSayanuM tattvArtha sUtramAM sa MkSipta avataraNa karyuM che. A tattvArtha sUtra kusumapura-paTanAmAM racyuM, temane saMskRta bhASAmAM pradhAna saMgrahitA-Adya lekhaka mAnavAmAM Ave che. kalikAlasarvajJa AcAya zro hemacadrAcArya temane " saMgrahakAra " tarIke uccatama sthAna ape che. 9 umAsvAtine digaMbarA temaja zvetAMbarA ane potapotAnI AmnAyanA mAne che. digabarA temane kuMdakuMdAcAryanA ziSya mAne che . paNa tattvArtha sUtranI prazastinA zlokA uparathI te vastu siddha thatI nathI, chatAM eTalu kahI zakAya che ke tattvArthasUtra sagrAhya hatuM ane te upara ane sa'pradAya-IrakAonA AcAya varSoMe TIkAo racI che. umAsvAti vAcakane pacazata (500) graMthanA praNetA mAnavAmAM Ave che. temanA racelA bA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya zyAmAcArya [ zrI tapAgaccha graMtha upalabdha thatAM nathI; paNa tavAthadhigamasUtra, prazamarati prakaraNa, jaMbudvIpasamAsa prakaraNa, zrAvakaprApti, pUjAprakaraNa ane kSetravicAra vigere prApya che. zrI jinaprabhasUrikRta vividha tIrthakalpa temaja prazamaratinI zrI haribhadrIya TIkAmAM anya graMthanA kartA tarIke sAbitI maLe che. zrI uttarAdhyayana sUtra, zrI ThANAMga sUtra ane paMcAzakanI TIkAmAM umAsvAtichanA racelA graMthonA avataraNe ApavAmAM AvyA che. Arya zyAmAcArya Arya zyAmAcArye prajJApanA sUtranI racanA karI che. te cothA aMga samavAyAMganuM upAMga kahevAya che. aMgAmAM jema bhagavatI vistRta che tema upAMgamAM pannavaNuM moTuM che. temAM 36 pade che ane khAsa karIne dravyAnuyogano ja viSaya che. A sUtranI racanA gautama indrabhUtinA prazna ane zramaNa bhagavaMta mahAvIranA uttararUpa che. A prajJApanA sUtra upara yAkinImahArAsanuM haribhadrasUri ane malayagirijInI TIkA che. - Arya syAmAcArya e umAsvAti vAcakavaranA vidvAna ziSya hatA. zyAmAcAryanA ziSya sAMDilya thayA jemaNe jitamaryAdA banAvyuM. teo mahAvIra nirvANa pachI 376 me varSe svargavAsI thayA. siriiMdadinnasUrI dasamo 10 ikkAraso a dinnagurU 11 / bArasamo sIhagirI 12, terasamo vayarasAmigurU 13 // 5 // 10-tatpaTTe shriiiNdrdinnsriH| 11-tatpaTTe zrIdinna sUriH / 12-tatpa? zrIsiMhagiriH / 13-tatpaTTe zrIvajrasvAmI / gAthArtha-dazamA zrI ikadinnasUri, agyAramA di=sari, bAramA zrI siMhagiri ane teramA paTTadhara tarIke zrI vajasvAmI thayA. vyAkhyA-10-siri iMdatti, zrIsusthita-supratibaddhayoH paTTe dazamaH shriiiNdrdinnmriH| atrAMtare zrIvIra0 tripaMcAzadadhikacatuHzatavarSAtikame 453 gardabhillocchedI kAlakasUriH / zrIvIrAt tripaJcAzadadhikacatu:zatavarSAtikrame 453 bhRgukacche AryakhapuTA''cArya iti paTTAvalyAM / prabhAvakacaritre tu caturazItyadhikacatuHzata 4 84varSe AryakhapuTAcAryaH / saptaSaSThyadhikacatuHzata467varSe AryamaguH / vRddhavAdI pAdaliptazca tathA siddhasenadivAkaro, yenojayinyAM mahAkAlapAsAdarudraliMgasphoTanaM vidhAya kalyANamaMdirastavena zrIpArzvanAthabiMba prakaTIkRtaM, zrIvikramAdityazca pratibodhitastadrAjyaM tu zrIvIra0 saptativarSazatacatuSTaye 470 saMjAtaM / tAni varSANi caivam Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 1 : jaM yaNi kAlagao, arihA titthaMkaro mahAvIro / taM yaNi avaNivaI, ahisitto pAlao rAyA // 1 // saTTI pAlayaraNNo 60, paNavaNNasayaM tu hoi naMdANaM 155 // asayaM muriyANaM 108, tIsa cia pUsamittassa 30 // 2 // balamitta - bhANumita, saTThI 60 varisANi catta nahavANe 40 / taha gaddabhirajjaM, terasa 23 varisa sagassa cau ( varisA) 4 // 3 // 11 - ikkArasotti - zrIindradinasUripaTTe ekAdaza: zrIdinnasUriH / 12- bArasamotti-- zrIdinna sUripaTTe dvAdaza: zrI siMhagiriH / * 13- terasamotti - zrIsiMhagiripaTTe trayodazaH zrIvatrasvAmI / yo bAlyAdapi jAti1 smRtibhAg, nabhogamanavidyayA saMgharakSAkRta, dakSiNasyAM bauddharAjye jinendrapUjAnimittaM puSpAdyAnayanena pravacanaprabhAvanAkRt devAbhivaMdito dazapUrvavidAmapazcimo vajrazAkhotpattimUlaM / tathA sa bhagavAn SaNNavatyadhikacatuHzata 496varSAte jAtaH san aSTau 8 varSANi gRhe, catuzcatvAriMzat 4 4 varSANi vrate, SaTtriMzat 36 varSANi yugapradhAna pade sarvAyuraSTAzIti 88 varSANi paripAlya zrIvIrAt caturazItyadhikapaMcazata5 8 4varSAnte svargabhAk / zrIvatrasvAmino dazapUrva - caturthasaMhananasaMsthAnAnAM vyucchedaH / Aya zyAmAcAya catuSkulasamutpatti- pitAmahamahaM vibhuM / dazapUrvanidhiM vaMde, vajrasvAmimunIzvaraM // 1 // atra zrI Aryasuhasti zrIvatrasvAminoraMtarAle 1 zrI guNasuMdarasUriH, 2 zrIkAlikAcArya:, 3 zrIskaMdilAcArya:, 4 zrIrevatImitra sUriH, 5 zrIdharmasUriH 6 zrIbhadraguptAcArya:, 7 zrIguptAcAryatikrameNa yugapradhAna saptakaM babhUva / tatra zrIvIrAt trayastriMzadadhikapaMcazata 533 varSe zrI ArakSita sUriNA zrIbhadraguptAcAryo niryAmitaH svargabhAgiti paTTAvalyAM dRzyate, paraM duSSamAsaMghastavayaMtrakAnusAreNa catuzcatvAriMzadadhikapaMcazata 5 44 varSAtikrame zrIAryarakSitasUrINAM dIkSA vijJAyate tathA coktasaMvatsare niryApaNaM na saMbhavatItyetad bahuzrutagamyaM / tathA'STacatvAriMzadadhikapaMcazatavarSAnte 148 trirAzikajit zrIguptasUriH svargabhAkU / tathA zrIvIrAt sapAdapaMcazat 125varSe zrIzatruMjayocchedaH saptatyadhikapaMcazata570 varSe jAvaDyuddhAra iti // 5 // * navANu prakArI pUjAmAM vi. saMvata 108mAM jAvaDazAhe ulhAra karyo evA ullekha che. vIranirvANa pachI 470 varSe vi. saMvatsara pravatye? eTale e hisAbe gaNutAM 578 varSa thavA joie, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - Arya zyAmAcArya ka para : [ zrI tapAgaccha vyAkhyArtha-zrI susthitari tathA supratibadasUrinI pATe zrI iMdradinasUri dazamA paTTadhara thayA. A samaya daramiyAna zrI vIra paramAtmAnA nirvANa pachI 453 varSe gardabhIla rAjAne nAza karanAra kAlakAcArya thayA. zrI vIranirvANa pachI 453 varSe bhagRkaccha-bharucamAM Arya khayTAcArya thayA ema paTTAvalImAM jaNAvela che jyAre prabhAvaka caritramAM 484 varSe thayAno ullekha che. 467 varSa vyatIta thaye Arya maMgu thayA. A uparAMta vRddhavAdIsUri, pAdaliptasUri tathA zrI siddhasenadIvAkara thayA ke jemaNe ujajyanI nagarImAM mahAkALa nAmanA prAsAdamAM kalyANa maMdira ratavanI racanA karIne zivaliMgane toDIne zrI pArzvanAthanI pratimA prakaTa karI, temaja vikramAditya rAjAne pratibaMdha pamAyo ke jenuM rAjaya vIranirvANa pachI 470 me varSe thayuM. te 470 varSonI gaNatrI nIce mujaba che - je rAtrie arihaMta bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA te rAtrie pAlaka nAmanA rAjAne abhiSeka karAye. 60 varSa pAlaka rAjA, 155 varSa nava naMda, 108 varSa mauryavaMzanuM rAjya, 30 varSa puSpamitranuM rAjaya, baLamitra tathA bhAnumitranA . 60 varSa, nahapANa-naravAhana rAjAnA 40 varSa, gardabhIlanuM rAjya 13 varSa tathA zakanA 4 varSa maLI kula 470 varSa. zrI iMdradinnasUrinI pATe agyAramA paTTadhara zrI diHsari thayA. zrI disUrinI pATe bAramA paTTadhara zrI siMhagiri thayA. zrI siMhagirinI pATe teramA paTTadhara zrI vajasvAmI thayA, je bAlyAvarathAthI ja jAtimaraNajJAnavALA, AkAzagAminI vidyA vaDe zrI saMdhanI rakSA karanArA, dakSiNa hiMdamAM baddharAjyamAM zrI jinezvara bhagavAnanI pUjA mATe phUle lAvavAvaDe karIne zAsananI prabhAvanA karavAvALA, dethI vaMdAyelA, chellA dazapUrvI temaja vajazAkhAnA utpAdaka hatA. teo zrI vIranirvANa pachI 496 varSe janmyA ane 8 varSa gRhasthAvAsamAM, 44 varSa sAmAnya vrata karyAyamAM, 36 varSa yugapradhAna tarIke evI rIte 89 varSanuM AyuSya pALIne vIraprabhu pachI 584 varSe svargavAsI thayA. zrI vajasvAmI pachI (1) daza pUrva, (2) cothuM saMghayaNa ane (3) cothuM saMsthAna viracheda pAmyuM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - paTTAvalI ] pa3 : zrI Idina, Aryadinna ne sihagiri cAra kuLanI utpattinA pitAmaha-dAdA, zreSTha ane daza pUrvanA bhaMDAra evA vavAmI munizreSThane huM vAMdu chuM. zrI Aryasuhasti ane vAsvAmInA aMtarALamAM-vacagALanA samayamAM (1) zrI guNasuMdara sUri, (2) zrI kAlakIcArya, (3) zrI rakaMdilAcArya, (4) zrI revatImitra sUri, (5) zrI dharmasUri, (6) zrI bhadraguptAcArya ane (7) zrI gutAcArya ema sAta yugapradhAne thayA. zrI vIra nirvANa pachI pa33 varSe zrI AryarakSitasUrithI salekhanA karAyelA zrI bhadraguptAcArya svarge saMcaryA ema paTTAvalImAM ullekha che paraMtu duSamA saMdhastavayaMtranA anusAre 544 varSe zrI AryarakSitasUrinI dIkSA thaI hoya te upara jaNAvela eTale ke pa33 varSane ullekha baMdhabesata thaI zake nahi, AthI te varatu bahuzrutagamya jANavI. zrI viranirvANa pachI 548 varSe trirAzikamata(jIva, ajIva ne jIva)ne jItanArA zrI guptAcArya svargavAsI thayA. tathA parapa varSe zrI zatruMjayane cheda che eTale yAtrA baMdha thaI gaI ane 570 varSe jAvaDazAhe te tIrthane uddhAra zrI vajasvAmInI sahAyathI karyo. 10 zrI IdrannisUri, 11 zrI AryadinnasUri, 12 zrI siMhagiri gotra kozika : gAtra gotama gotra kozikaH ukta traNe paTTadharonA samayamAM vizeSa jANavA lAyaka hakIkata maLatI nathI. IMdradinasUrinA samayamAM bIjA kAlakAcArya thayA. A uparAMta Arya khapUTAcArya, Arya maMgu, vRddhavAdIsUri, pAdaliptAcArya tathA siddhasena divAkara sUri paNa AsapAsanA arasAmAM thayA che. zrI siMhagiri mahAsamartha jJAnI hatA. vajIsvAmInA teo guru hatA. teone jAtivamaraNa jJAna hatuM ema kahevAya che. Aya kAlaka dhArAvAsa nagaranA rAjA vIrasiMha ane surasuMdarInA teo putra hatA. temane sarasvatI nAmanI bahena hatI. azva khelAvavA nagara bahAra jatAM temane guNAkarasUrine meLApa thayo. gue paNa gya pAtra jANI ratnatrayIne upadeza ApI sAcuM tattva samajAvyuM. sAcA tatvanI pratIta thatAM temaNe gumahArAjane dIkSA ApavAnI vinaMti karI. gurue mAta-pitAnI anumati lAvavA jaNAvyuM. rajA meLavI temaNe potAnI bahena sarasvatI sAthe kumArAvasthAmAM ja cAritra aMgIkAra karyuM. kALakrame buddhi-cApalyathI ane prajJAtizayathI kalika muni sarva zAstra zIkhI gayA tethI gurue temane potAnA pade niyukta karyA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya kAlaka [ zrI tapAgaccha ekadA vihAra karatAM karatAM teo ujajayinI nagarImAM AvyA. tyAM gadaMbhIla nAmane rAjA rAjya karato hato. ekadA ramavADIe jatAM temaNe ati svarUpavatI sarasvatI sAdhavIne joI. jotAM ja tenuM mana vyagra banyuM. kAmadeve tene bhAna bhUlAvyuM. potAnA parAkramI puruSoThArA te satI sAdhavInuM teNe apaharaNa karAvyuM. kAlakasUrie rAjasabhAmAM jaI tene bahu vinayapUrvaka samajAvyo. chevaTe zrI saMghe, maMtrIoe ane nAgarikoe paNa samajAvyo chatAM mohathI gherAIne matihIna thayelA te narAdhIpe koInuM sAMbhaLyuM nahIM. chevaTe kAlakasUrinuM kSatriya jhaLakayuM temaNe gadaMbhIlanA ucchedanI pratijJA karI. kALakrame teo tyAMthI nIkaLIne siMdhu nadInA kinAre zAkhI rAjAonA rAjyamAM AvyA. te 96 rAjAone vaza karIne temanI sAthe mitratA bAMdhI. eka vakhata tene rAjAdhirAja sabhAmAM besI vinoda karato hato tevAmAM svAmI rAjAne dUta Avyo. teNe eka charI ApI. te jotAM ja maMDalezanuM mukha zyAma banI gayuM. A joIne AcAryo tenuM kAraNa pUchayuM. javAbamAM maMDaleze jaNAvyuM ke svAmI rAjAnI AjJA che ke mAre mAruM mastaka chedI ApavuM ane charI upara 96no AMka che tethI 96 sAmaMta upara te kopAyamAna thayo jaNAya che.' kAlakasUrie tene zAMtvana ApyuM. pachI badhA sAmaMtane bolAvI, gupta maMtraNa karI temane saurASTra dezamAM utAryo. varSARtu vItyA bAda kAlakasUrie temane AgaLa prayANa karavA sUcavyuM tyAre teoe sAdhanane abhAva jaNAvyo, jethI kAlakasUri eka kuMbhArane ghare gayA. tyAM ITanA nIbhADAmAM potAnI kaniSTha AMgaLAne nakha vAsakSepayukata nAkhyo eTale sarva savaNa thai gayuM. te maMDaLezane arpaNa karI prayANa karAvyuM. anakrame pAMcAla tathA lATa dezane jItIne teo mALavAnI sarahada para AvyA. gardabhIlane samAcAra maLyA chatAM te pitAnI vidyAnA abhimAnane lIdhe bedarakAra rahyo. AcAryane gadaMbhIlanI vidyA saMbaMdhI jANa hatI eTale teNe mitra rAjAone sUcavyuM ke badhuM astavyasta joIne tame pramAdamAM raheze nahi. te rAjA aSTamI ne caturdazIe ekAgra manathI gardabhI vidyAnI pUjA tathA jApa kare che. e jApa pUrNa thatAM ja te vidyA gabhIrUpe avAja kare che ane je koI tene avAja sAMbhaLe te tarataja mRtyu pAme che, mATe tamAre sarvee aDhI gAunI aMdara rahevuM nahi. mArI pAse zabdavedhI dese subhaTa rAkho jethI te vidyA avAja kare tevuM ja tenuM mukha bAvaDe pUrAvI daIza. A pramANe sUcana karI jevI gardabhI vidyAe uccAra karavA mukha udhAyuM te ja vakhate teoe gardabhI vidyAnuM mukha bAvaDe pUrI dIdhuM .AthI vidyAdevI UlaTI gardabhIla para kopAyamAna thaI ane tene bhUtaLa para pachALyo. pachI gardabha upara viSTamutra karIne cAlI gaI. kAlakasUrie gadaMbhIlane pakaDyo ane satI sAdhvI zrI sarasvatIjIne mukta karI. sAdhvIe dayA batAvatAM gardabhIlane choDI mUkayo. te araNyamAM cAlyo gayo tyAM vAghe tene phADI khAdho. sarasvatI sAdhvIne vratamAM punaH sthApanA karI. bharUcamAM baLamitra nAme rAjA hatA. tene bhAnumitra nAme moTo bhAI hatA. baMne kAlakasUrinA bhANeja thatA hatA. kAlakasUrina vRtAMta jANI temane bolAvavA pitAnA maMtrIne mokalyA. bhAre damAmathI teNe praveza-mahatsava ujavyo. te rAjAno purohita kadAgrahI ne mizyAmati hato. teNe kAlakAcAryane dUra karavA yuti yojI. rAjAne kahyuM ke-he svAmI ! gurumahArAja te devanI jema pUjanIya che. nagarajano temanA pagalAMne oLaMge te bhAre pApa gaNAya, mATe Apa kAMI teno vicAra karo." lasvabhAvI rAjA tenA kahevAnA gUDha tAtpayane samajyo nahi ane du:kha-saMkaTanI zaMkA thavA lAgI. teNe purohitane kahyuM ke "meM ja cAturmAsa mATe AmaMtraNa ApyuM che te temane have anya sthAne kema mokalI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 15 A khapuTAcA zakAya ?' eTale pureAhita, potAnI sAgaThI kharAkhara lAgI che ema jANIne kahyuM che ke mahArAja ! e mATe Apa mujhAzo nahi. huM tene sahelA te sarala upAya karIza.' purohite rAjAnAthI gheASaNA karAvI ke gurumahArAjane zreSTha AhAra-miSTAnna vaheArAvavA. Ama AdhAkamI AhAra hameza maLavAthI ziSyAe AcAryane vAta karI. AcAyaeN pratiSThAna nagaramAM zAtavAhana rAjA pAse javuM ucita dhAyuM. zAtavAhana rAjA jaina dharmI hatA. teNe AcAryanuM bhAre dhAmadhUmathI sAmaiyu karyu. have mahApavitra paryuSaNu parva najIka AvatAM zAtavAhana rAjAe sUrimahArAjane vinati karI ku-A dezamAM bhAdaravA zudi pAMcamanA iMdradhvajanA mahe|tsava thAya che, mATe chaThThanuM sa MvatsarI parva karA ke jethI huM ArAdhana karI zakuM. gurumahArAje jaNAvyuM ke rAjana ! pUrve tI kare ke gaNadhara mahArAjAe paMcamInuM atikramaNa karyuM... nathI, mATe paMcamI pachI saMvatsarI thai zake nahi. tyAre rAjAe vijJapti karI ke te ceAthanuM parva karo. A pramANe saMvatsarI parva pAMcamanuM hatu te ceAthanu banyu. kAlakAcA nA jIvanacitra sabaMdhI satya hakIkata maLavI azakaya che, kAraNa ke traNa ke tethI paNa vadhAre kAlakAcAryo thayA che jethI eka bIjAnI hakIkata eka khIjAnA nAma sAthe seLabheLa thavA pAmI che.(1) dattarAjI AgaLa yajJaphaLakathana (2) indra pAse nigeAda vyAkhyAna (3) AjIvaDhDhA pAse nimitta paThana ( 4 ) anuyAga nirmANu (5) gardabhIleccheda ( 6 ) caturthI paSaNA ane ( 7 ) avinIta ziSyaparityAga--Ama judI judI sAta hakIkatA teonA jIvana sAthe saMkaLAyelI che. keTalAko ema paNa jaNAve che ke 96 mitrarAjAe siMdhamAMthI hatA. vaLI bharucamAMthI pratiSThAnapura tarapha vihAra karavAne lagatI hakIkatamAM pratiSThAna jaine paMcamInI caturthI karI evuM paNa keTalAkeAnuM maMtavya che. " temanA guru sabaMdhI ke gaccha saMbaMdhI vizeSa mAhitI maLatI nathI, paNa te yugaprava puruSa hatA ja. temaNe paMcamInI caturthI karI to kharI paNu tene jaina saMdha pAse " pramANika tarIke maMjUra karAvI tethI paNu jaNAya che ke jaina saMdhamAM temanA kevA pratApa hatA. temanI vihArabhUmi pazu vistRta hatI. dakSiNamAM pratiSThAna sudhI, pazcimamAM phArasanI khADI ne zAkistAna sudhI, purvamAM pATalIputra ( paTanA ) sudhI. nahIM paNa irAnathI AvyA paNa e mata che. ujjaiNuthI A khapuTAcArya zrI munisuvratasvAmInA maneAhara prAsAdathI maDhita bharuca zaheramAM Aya khapuTAcAya birAja mAna hatA. temanI smaraNuzakti eTalI badhI tIvra hatI ke temaNe alpa samayamAM samagra zAstranu adhyayana karyu hatu. temane vidyAcakravartI evuM biruda ApavAmAM AvyuM hatu. temane bhuvana nAme potAnA ja bhANeja ziSya hatA. te paNa ati prAna heAvAthI sAMbhaLavA mAtrathI vidyA grahaNa karI zakatA. ,, bauddhonuM paribaLa A samaye vizeSa hatuM ane samaya paNa vAdavivAdaneA hato. jinazAsanane parAjita karvAnI icchAthI guDazasra nAmanA nagarathI mahukara nAmanA samatha bauddAcAya vAdavivAda mATe bharuca AvyA paNa sUrya AgaLa khattute jhAMkhA paDe tema syAdvAdanA anupama siddhAMta AgaLa te te ja parAjita Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya khapUTAcArya * 56 : [ zrI tapAgaccha bane. tenI koIpaNa yukti-prayukti phAvI nahI ane chevaTe krodhathI dhamadhamatA te bauddhAcArye aNuzaNu karyuM. marIne te yakSa thayA. pUrvanA vairabhAvane kAraNe te yakSa sAdhuo temaja zrAvakasaMghane paritApa pamADI upasarga karavA lAgyo. zrI saMghe te upadrava nivAravA mATe prArthanA karavA be munione Arya khapUTAcArya pAse mekalyA. temaNe potAnA ziSya bhuvanane bolAvI eka parI ApI ane sAthe sAthe sucanA paNa karI ke A parIne kadI ughADIne jaIza nahi. bAda teo tyAMthI vihAra karI guDazastra nagare AvyA. Arya khapUTAcArya yakSamaMdiramAM jaI tenA kAna para paga mUkIne sUI gayA. yakSane pUjArI AvatAM camakayo. teNe rAjAne nivedana karyuM. rAjA kodhathI dhamadhamI uThayo. rAjAe potAnA sevakone mokalI temane bahAra kADhavA sUcanA ApI paNa AcArya te cotarapha vastra lapeTI sUtA hovAthI jAgyA nahi. sevakoe jaIne te vRtAMta rAjAne jaNavyo tethI rAjAe emane patthara ane lAkaDIvatI mAravAnI AnA karI. hukamano amala thatAM ja aMtaHpuramAM kolAhala jAgyo ane kaMcukIo (pratihArIo) rAjA samakSa jaI kahevA lAgyA ke koI adraSTa puruSa lAkaDI ane pattharonA prahArothI rANIone herAna-herAna kare che. A hakIkata sAMbhaLI rAjAne AcAryuM ke vidyAsiddha puraSa lAgyA. "camatkAra tyAM namaskAra'' e nyAye rAjA sUri pAse Avyo ane namra temaja madhura vacanathI zAMta karyA eTale AcArya paNuM kapaTa-nATaka batAvatA jAgyA. rAjAe temane praNAma kye.. bAda AcAryayga yakSane kahyuM ke- "he yakSa ! mArI sAthe cAla." ane kharekhara saunA Azcarya vacce yakSanI sAthosAtha bIjI devamUrtio paNa cAlI. vaLI eka hajAra puruSo calAvI zake evI pattharanI be karI tyAM paDI hatI tene paNa sAthe calAvI. AvI adbhuta zaktithI rAjA ane loke paNa jaina dharma para vizeSa prItivALA thayA. chevaTe rAjAnI vinatithI yakSane potAnA sthAne mokalyo ane be kuMDI tyAM ja rahevA dIdhI. A arasAmAM ja bharucathI be munio AvyA ane jaNAvyuM ke "bhuvane baLAtkArathI parI udhArI temAMthI patra vAMcI pAThasiddha AkRSTi mahAvidyA prApta karI che. Ane kAraNe te abhimAnI thaI gayo che ane gRddhipUrvaka AhArano svAda le che. sthaviree tene zikhAmaNa ApI tyAre te bauddhasAdhuo pAse cAlyo gayo che ane AkAzamArge pAtro mokalAve che. zrAvakanA gharathI AhArapUNuM pAtro bharAIne Ave che. AthI zrAvake paNa tenA pratye Adara batAvavA lAgyA che te he prabho ! Apa zAsananI thatI hIlanA aTakAvo." gurue guDazastranagarathI vihAra karI, bharca AvI mArgamAM adrazya zilA vipharvI jethI AkAzamAge jatAM badhA pAtro tenI sAthe athaDAIne bhAMgIne bhukko thaI gayA. A joIne bhavane pitAnA gumahArAjanuM Agamana jANyuM. te pote nAsI gayo. pachI mahArAje bauddhanA maMdiramAM jaI buddhapratimA pAse potAne vaMdana karAvyuM. Arya khapUTAcAryanA mahendra nAmanA ziSya paNa prabhAvika ane siddhaprAbhRta vidyAmAM niSNAta hatA. A Arya khapUTAcArye jainazAsanane ghaNo mahimA vadhAryo. teo vIranirvANa pachI 453 varSa thayA evo paTTAvalIno ullekha che jyAre prabhAva caritrakAra teo vIranirvANa pachI 484 varSe thayA evo nirdeza kare che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] Arya maMgu Arya maMguka | vihAra karatAM karatAM Arya maMgu mathurA nagarIe AvyA. temanI upadeza devAnI zakti ane janamanaraMjana karavAnI zailI apUrva hatI. samartha AcArya jANuM tema ja mahApuNya upArjana thaze ema dhArI zrAvake rasapUrNa svAdiSTa AhAra paherAvavA lAgyA. dhIme dhIme gurumahArAjanI bhojana paranI Asakti vadhatI gaI ane tethI anyatra vihAra karavAno vicAra na karyo. temanuM A vartana sAdhudharmane ucita na hatuM. chevaTe AlocanA karyA vinA kALadharma pAmavAthI te ja nagaramAM yakSapaNe utpanna thayA. pitAnA pUrva bhavane yAda karatAM temane bahu kheda thayo. je banavAnuM hatuM te to banI gayuM paNa pitAnA ziSyo rasamRddhimAM patita na thAya te mATe jyAre ziSyo spaMDilabhUmithI pAchA vaLatAM tyAM AvyA tyAre temaNe potAnI jIbha eka hAtha jeTalI bahAra rAkhI. A joI ziSyo vismaya pAmyA, temaNe tenuM kAraNa pUchyuM. tenA kAraNamAM yakSe pitAnI sAdhuavasthAne vRttAMta kahI saMbhaLAvI samRddhivALA na banavA jaNAvyuM. A maMgusUri zrI vIranirvANa pachI 467 varSa thayA hatA. zrI vRddhavAdisUri tathA siddhasena divAkarasUri zrI skaMdilAcArya bhavya jIvone upadeza detA detA gauDa dezanA kozalapara nagare padhAryA. tyAMnA mukuMda nAmanA brAhmaNane gussamAgama thayo ane bhavitavyatAne aMge gune upadeza sAMbhaLI dIkSA lIdhI. ekadA vihAra karatAM karatAM te bharUca nagare AvyA. vRddhAvasthA chatAM temane jJAnaprAptine ghaNe zekha hato, tethI rAtrie paNa moTA avAje svAdhyAya karatA. ekadA gurumahArAje zikhAmaNuM ApI ke mahAnubhAva ! rAtre moTA avAje bhaNavAthI anArya mANasa jAge ne hiMsAdi kAryamAM pravRtta thAya mATe rAtre UMce svare bhaNavuM ucita nathI. ' chatAM kaMIka AgrahI hovAthI temaNe te sUcana pratye durlakSya karyuM. ekadA koI vidvAna ziSya mazkarImAM temane kahyuM ke- he munirAja ! zuM vidyA bhaNIne tame muzaLa( sAMbelA )ne pallavita karavAnA che !" A mIThI mazkarI sAMbhaLI mukuMda munine ghaNu lAgI AvyuM. temaNe vidyAprApti mATe makkama niradhAra karyo ane kAzmIra dezamAM jaI zAradAmaMdiramAM ugra tapazcaryA AdarI. cAra prakAranA AhArano tyAgapUrvakanI ekavIsa divasanI tapazcaryAne aMte bhAratI devI prasanna thayAM ane temane paMDita ziromaNi thavAnA AzIrvAda Ape. pachI hAsya-vacana sAMbhaLIne pote karela pratijJA pUrNa karavA mATe temaNe muzaLane puSpavALuM karI batAvyuM tethI sarva leko camatkAra pAmyA. vAdIo paNa hatamukhavALA ane zUnya banI gayA. temanI ajaba zakti joI gurue pitAnA sthAna para niyukta karyA ane vRddhavAdIsUri evuM ucita nAma ApyuM. *A hakIkata zrI dharmadAsagaNiviracita upadezamALAmAM ApelI hakIkta uparathI levAmAM AvI che. temAM jaNAvela Arya maMgu te A ja ke judA te spaSTa rIte niNata thaI zakatuM nathI. zrI prabhAvacaritramAM emanI hakIktane lagatI keTalIka vigata prakAra tare batAvelI che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vRddhavAdI ne siddhasena divAkara 58 . [ zrI tapAgaccha A samaye vIra vikramanI hAka daze dizAmAM vAgI rahI hatI. seMkaDA paMDitA tenI sabhAne zeAbhAvatA. devarSi nAme tenA samartha purAhita hatA, tene siddhasena nAme catura ane zaktizALI putra hatA. te siddhasena sAthe vAda karatAM meATA meTA paMDite paNa hArI gayA hatA, tethI tene ema thayu ke mArI jeve! jagatamAM anya paMDita nathI, tene vidyAnI khumArI caDI. peAtAnuM mahattva darzAvavA teNe peTe pATA khAMdhyA, khabhe lAMkhI nIsaraNI bharAvI, khIje khabhe jALa bharAvI, eka hAthamAM kodALI ane khIjA hAthamAM khaDanA pULA lIdhA. ane tevI vicitra sthitimAM te kITaka deza tarapha cAlyA. rAjAe tenA AvA vicitra vezanuM kAraNa pUchyuM. javAbamAM teNe jaNAvyu` ke-'huM eTalI badhI vidyA bhaNyo chuM ke tenA khAjAthI mAruM peTa phATI na jAya te hetuthI peTe pATA bAMdhuM chuM, krAi vidvAna vAda karatAM hAravAnA bhayathI kadAca UMce caDhI jAya to nIsaraNIthI nIce pADuM, kadI jaLamAM DUbakI mAre tA jALathI kheMcI kADhuM, pRthvImAM pesI jAya teA keAdALIthI bahAra kADhuM ane jo hArI jAya te pULAmAMthI dhAsanuM taraNuM' kADhI dAMte levaDAvu' karNATakanA paDitA tenI sAthe vAda karavA zaktimAna thayA nahi. pachI teA siddhasena mahArASTra, magadha, kAzmIra, gauDa vigere dezAmAM pharI vaLye! paNa tenI sAthe DrADa karavA kAI zaktimAna na thayuM. jagatamAM abhimAna kAryanuM rahyuM che? kauzAMbInI sabhAmAM tenA mAthAnA mAnavI maLyA. teNe kahyuM ku- vAda karavAnI icchA hoya to narakesarI pAse jA. haju sudhI to tame bakarA sAthe ja Atha bhIDI che paNa te narisa MhanI kheDamAM tame hAtha nAkhyA nathI. maNidharane mAthethI rmANa levA ane temane jItavA e khareAbara che. tenI sAthe vAda karyAM nathI tyAM sudhI tame jhulaNujInI mAphaka phulA che.' peAtAnu mAnabhaMga thatuM joI siddhasenane krodha vyApyA. tenuM abhimAna dhavAyu. tenI AMkha agni varasAvatI hAya tevI thai gai. teNe tarata ja potAnA pratispardhIne te narasiMha kANu che ? evI pRcchA karI ane vRddhavAdIne harAvavAnI pratijJA karI te bharuca AvavA nIkaLyA. bharuca AvI teNe vRddhavAdInI bAtamI meLavI teA te divase ja vihAra karI gayAnA samAcAra maLyA. siddhasena manamAM harakhAyA ke mArI mhIkathI te vihAra karI gayA lAge che! paNa huM emane kayAM cheADu ema chuM. teNe tarata ja pachavADe cAlavA mAMDayu. AgaLa jatAM vRddhavAdInA bheTA thayA. gurue tene upadeza devA mAMDyo paNa siddhasene cIDAine kahyuM ke- huM upadeza sAMbhaLavA nathI AvyA, mAre tA tamArI sAthe vAda karavA che. huM vAdIvijetA siddhasena chu, jenA nAmamAtrathI, sihagaja nAthI mRgalAe nAse tema, vAdIe saMtAi jAya che. huM Apane paNa che|DuM tema nathI. kAM te| hAra kabUla kare! agara mane jatI svaziSya banAve.' vicakSaNu vRddhavAdI samajI gayA ke siddhasenane vidyAnu achaNuM thayuM che. temanI mukhAkRti joI te mAlUma paDayuM ke te zAsanaprabhAvaka mANasa che. sUrie zAMta citte kahyuM ke-'bhAi ! vAda karavAnI mArI nA nathI, paNa nyAya tALanAra teA kAi joize ne? mATe paMca nakko kara.' siddhasenathI dhIraja rAkhI zakAya tema na hatuM. teNe geAvALAne paMca nImyA ane potAnA pUrvIpakSa upADyo. teNe vyAkaraNa zAstra, nyAya, mImAMsA ane vedAMta upara saMskRta bhASAmAM joradAra pUrva pakSa karyAM. pachI vRddhavAdI sUrie vicAryuM ke gAvALA AgaLa saMskRta khelavuM eTale bheMsa AgaLa bhAgavata Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] - 59 - zrI vRddhavAdI ne siddhasena divAkara vAMcavuM. AthI samayane oLakhI temaNe teo samajI zake tevI saraLa bhASAmAM majAne rAga kADhIne garabo gAyo. A sAMbhaLI govALe khuzakhuza thaI gayA ane vRddhavAdI chatyAnI jAherAta karI. pratijJAthI baMdhAyela siddhasene kahyuM ke mane Apane ziSya banAvo." guru belyA - siddhasena ! A kaI vAda na kahevAya, govALane pAMDityanI zI kiMmata ? ApaNe rAjasabhAmAM jaI vAda karIe." paNa siddhasena abhimAnI hovA sAthe ekavacanI paNa hatA. teNe kahyuM ke "gurujI! tame samaya oLakhI zake che, Apa jItyA che mATe mane have vinAvilaMbe ziSya banAva." chatAM guru tene laI bharuca AvyA ane rAjasabhAmAM pharI vAdavivAda thatAM tenI hAra thaI. gurue temane dIkSA ApI kumudacandra nAma rAkhyuM. jANe pUrvaparicita hoya tema kumudacaMdra alpa samayamAM zAstrone abhyAsa karI lIdhuM. tenI apUrva zaktithI raMjita thaI gurue temane "sarvajJaputra"nuM biruda ApyuM. keTalAka samaya pachI temane AcArya banAvyA ane kumudacaMdra nAma badalI siddhasenasUri evuM nAma rAkhyuM. ekadA vihAra karatAM karatAM teo vikramAdityanI rAjadhAnI ujajayanI nagarImAM AvyA. leke sAputranI jaya" ema kahI temanI stuti karavA lAgyA. rAja Itaradhama hato. jaina zAsananA sUrinI AvI prazaMsA thatI joI rAjAne svAbhAvika IrSyA upajI tethI satya vastu jANavA teNe manathI namaskAra karyo. siddhasene teno abhiprAya jANI UMce svare "dharmalAbha' ApyArAjAe tenuM kAraNa pUchatAM kahyuM ke A tamArA mAnasika namaskAranuM phaLa che. rAjA Azcaryacakita banI gayo ane kroDa senaiyAnuM dAna ApavA rAjapuruSane Adeza Apyo. surijI e kahyuM ke- amAre tyAgIone dAnanI jarUra nathI, je manuSyo devAthI du:khI thatA hoya tene mata karo.' guruAjJAthI rAjA e saghaLuM dAna evA devAdArane ApI samukta karyA ane pitAne saMvatsara pravartAvyuM, je adyApi paryaMta cAlu ja che. surijI vihAra karatAM karatAM citrakUTa (citoDa) padhAryA. tyAM temanI daSTi citya pAse UbhA karelA eka sthaMbha para paDI. temane A sthaMbha joI Azcarya thayuM. te sthaMbha auSadhiono banAvelo hato. surijIe auSadhIo sudhI suMghIne parIkSA karavA mAMDI ane pachI pote aneka auSadhIono eka lepa taiyAra karAvyo. te lepa sthaMbhanA mukha upara paDatAM mukha-dvAra ughaDayuM, eTale aMdara hAtha nAkhI eka pustaka lIdhuM. tenuM prathama pAnuM vAMcatA be vidyAo jei. sUrie zAMtacitte te avadhArI lIdhI. te suvarNasiddhi ane sarasavI nAmanI be vidyA hatI. pahelAnA prabhAvathI loDhAnuM suvarNa bane ane bIjIthI maMtrelA sarasava pANImAM nAkhatA hathiyArabaMdha ghoDesvAra nIpaje, paNa jevuM bIjuM pAna karAvavA gayA ke tarata AkAzavANI thaI ke "basa karo' eTale sUrie pustaka pAchuM mUkI dIdhuM. thAMbhalo bhIDAI gaye. keTalAka samayanA AMtarA pachI teo karmApura nagare AvyA. tyAMne rAjA devapALa paNa sUrijInA samAgamathI temanI pratye prItivALe thayo. evAmAM pADozano rAjA vijayavarmA moTuM lazkara laI caDI AvyuM. devapALa tene jItI zake tevI sthitimAM na hato. teNe sUrijIne vAta karI. sUrie baMne vidyAnA pratApe aDhaLaka dravya ane moTuM ghoDesvAra sainya nIpajAvyuM. zatrurAjAne samAcAra maLatAM te te palAyana ja thaI gayo. A prasaMgathI devapALa rAjA sUrijIne ananya bhakta banyA ane jene dharma aMgIkAra karyo. prajAsamUhane bolAvI rAjAe sidhdhasenasUrine "divAkara"nI mAnavaMtI padavI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vRddhavAdI ne siddhasena divAkara : 60 : [ zrI tapAgaccha ApI. rAjAe vicAryuM ke AvA prabhAvika guru vAraMvAra maLatA nathI tethI teNe Agraha karI gurune tyAM ja rAkhyA ane pratidina darabAramAM AvavA mATe pAlakhI mokalavA mAMDI. ATaluM badhuM mAna maLavAthI siddhasenane sahaja garva thayo. AcAra-kriyAmAM paNa kaMIka zithila thayA. pitAne parigrahatyAgamaya dharma smRtipaTamAMthI bhUMsAI gaye. siddhasenasUrinA AvA bAdazAhI vaibhava temaja cAritrapAlanamAM khalanA guru vRdhavAdInA jANavAmAM AvyA, temaNe samartha ziSyane pAcho sAcA sthAne lAvavA vicAra karyo. vihAra karI, tyAM AvI yogya samaye pAlakhI upADanAra sevake sAthe bhaLI gayA. eka mANasane dUra khaseDI tene sthAne pote pAlakhI UpADI, paNa vRddhAvasthAne kAraNe temane khaMbho UMconIco thavA lAgyo. A joI siddhasena bolI UThyA: nimAramarAtaH saMdhaH tava vAdhati? utAvaLane kAraNe siddhasenathI vApare rUpane badale rAti belAI gayuM. guru bhUla samajI gayA ane pratyuttaramAM bolyAH na tathA vAta : cA vAghati vAtA jaDabAtoDa javAba sAMbhaLI sidhasena vicAramAM paDI gayA. potAnA guru hovAno saMdeDa Avyo. pAlakhI UbhI rakhAvI nIce utarI gurunA pagamAM paDathA, zaramane aMge vadhu kazuM na bolI zakyA paNa prAyazcittanI mAgaNI karI. guru jagatanA jIvonuM kalyANa karavAnuM kahI prayANa karI gayA. guru upadezathI punaH pratibodha pAmelA zrI siddhasena gAmogAma vicAravA lAgyA. eka divasa teo bharuca padhAryA. tyAM temane vicAra udabhavyo ke tIrthakara bhagavaMtee upadezelA ane gaNadharoe gUMthelA zAstro ardhamAgadhI bhASAmAM che. A prAkRta bhASA te bALakane samajavA jevI che. tene badale huM tene madhura saMskRta bhASAmAM pheravI nAkhuM te AgamanuM keTaluM mahattva vadhe? Ama vicArI temaNe e vAta gurumahArAjane jaNAvI ke "namota.'nI jema huM agyAra aMga vigere sUtro saMskRtamAM banAvuM ? gue te saMbaMdhamAM nApasaMdagI darzAvI ane vadhumAM jaNAvyuM ke AvI vicAraNA mAtrathI tame Agamo ane tIrthakaronI AzAtanA karI che, tethI tamAre dazamuM pArAcika prAyazcita karavuM paDaze. e prAyazritane kAraNe bAra varasa sudhI ga7no tyAga karI, gupta jenaliMge rahI dustara tapa kara ane te daramyAnamAM zAsananI addabhuta prabhAvanA karI, samartha aDhAra rAjAne pratibodha pamADI pharI dIkSA grahaNa karavI. A sAMbhaLI teo gupta veze nIkaLI paDayA. keTalAka varSa vItyA bAda teo pAchA ujajayinI mAM AvyA. pachI rAjakAre jaI jaNAvyuM ke "kei eka bhikSa-sAdhu maLavA Avela che. te Ave ke jAya ?" guNI pratye pakSapAta dharAvanAra rAjA e temane bolAvyA ane siddhasene rAjAnI stutirUpe ke bolavA zarU karyo. he rAjana! hamezAM tuM sarva vastune Ape che evI tArI stuti vidvAno kare che te mithyA che kAraNa ke te koI divasa zatrune puMTha ApI nathI temaja parastrIne hadaya soMpyuM nathI. (1) he rAjana! sarasvatI rUpI strIne teM vahAlI gaNI mukhamAM rAkhI che ane lakSmIne karakamaLamAM besArI che tethI tArI kIrtirUpI strI sapanIonuM sukha joI tArA para kapAyamAna thaIne dezAMtaramAM phare che. (2) he rAjA ! AvI apUrva dhanurvidyA tuM kyAM zIkhyo? je dhanurvidyAnA baLathI mArgaNI (bANone samUha ) sAmo na jatAM tArA tarapha Ave che ane kheMcavAnI guNa (paNa) sAmI jAya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] pAdaliptasUri kahevAnuM tAtparya e che ke mAgaNI ( bhikSakane samUha) dAnanI AzAe tArI sAme Ave che ane tethI guNa (prazaMsA) dUra dezAvara prasare che. (3) he bhUpati ! sanya samudAya sAthe cAlavAne tuM tatpara thAya che te samaye tArI nebata para jevo ke paDe che tevA ja zatranA hRdayarUpI ghaDA phUTI jAya che. ane Azcarya to e che ke te ghaDAmAMthI nIkaLato jaLane pravAha zatruonI strIonA netramAMthI jaLanI dhArAo dvArA vahe che.(4) vikrama rAjA A zloke jema jema sAMbhaLato gayo tema eka eka dizA sAme mukha pheravata gayA ane chevaTe bhikSanA caraNamAM paDyo. eno bhAva e hatuM ke meM tamane cAre dizAnuM rAjya ApI dIdhuM che. paNa niHspRhI sAdhune te jotuM na hatuM. pachI rAjAe sanmAnapUrvaka temane potAnI pAse rAkhyA. eka divasa rAjA zivamaMdire gayo tyAre sAthe rahelA siddhasena ThAra AgaLathI ja pAchA pharyA. rAjAe tenuM kAraNa pUchayuM eTale temaNe kahyuM ke-"zaMkara mAre namaskAra sahana karI zakaze nahi." A sAMbhaLI rAjAne kautuka thayuM ane tenuM kAraNa pUchayuM. siddhasene tarata ja prArthanA zarU karI ane ane kalyANumaMdiranI 11mI gAthA bolatAM ja zivaliMga phATayuM ane te madhyethI avaMtI pArzvanAthanI apragaTa pratimA uddabhavI. dezedezamAM samAcAra pharI vaLyA ane A rIte siddhasene pitAnI pratijJA pUrI karI. A pramANe prAyazcittanI pUrNatA thavAthI gurue tene saMghamAM lIdhA ane punaH AcArya padavI ApI. vikramAdityane pratibodha pamADI temaNe tenI pAse zatruMjaya-giranArane saMdha kaDhAvyo. siddhasenano yuga tarkapradhAna nahi, AgamapradhAna hato. paraMtu maharSi gautamanA " nyAyasUtra"nI saMkalanA bAda tarkavAdanuM jora vadhavA lAgyuM ane siddhasena to sarvazreSTha tArkika gaNAyA. jaina tarkazAstranA teo praNetA gaNAyA ane sauthI pahelAM " nyAyAvatAra' nAmanA takaprakaraNanI saMskRtamAM racanA karI. vizeSamAM "sanmati prakaraNa'nAmanA mahAtaka graMthane prAkRtamAM AryAdamAM banAvI nayavAdanuM mULa daDha karyuM. siddhasene batrIza kAtrizikAo (batrIzI, batrIza kanuM prakaraNa ) racI che temAMthI hAlamAM 21 batrIzIo labdha thAya che. siddhasenanI keTalIka kRtio jotAM teo tArkika hovA sAthe mahAna dArzanika hatA. sAMkhya, vaizeSika, bauddha e traNa jainetara darzane uparAMta nyAya, veda, upaniSad Adi bIjA darzananI UMDI vidvattA dharAvatA hatA. prAMte pratiSThAnapuramAM aNuzaNa karI teo svarge sIdhAvyA. pAdaliptasUri kAzalA nAmanI nagarImAM vijayabrA nAme rAjA hato. te ja nagaramAM kula nAmanA zreSThIne pratimA nAmanI strI hatI. lAMbA vakhatane gRhavAsa chatAM temane saMtAnaprApti na thaI. zeThANIe maMtrataMtranuM ArAdhana karyuM, auSadhIo khAdhI paNa tenI manokAmanA saphaLa na thaI. chevaTe vaireTayA nAmanI devInuM ArAdhana karI, tene prasanna karI putraprApti kema thAya? te pUchayuM. devIe nAgati sUrinA pAdazInuM pANI pIvA kahyuM. pratimA tarata ja upAzraye gaI ane praveza karatAM ja AcAryanA caraNakamaLanA kSAlananuM jaLapAtra laI UbhelA eka mani najare paDyA. prArthanApUrvaka temanI pAsethI jaLa laI teNe pAna karyuM ane pachI sUrimahArAjane vaMdana karyuM. bhAvine saMketa UkelatAM gurue kahyuM ke teM amArAthI daza hAtha dUra jaLapAne karyuM tethI tAro putra daza yojanane atare vRddhi pAmaze, temaja bIjA tane Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAdaliptasUri [ zrI tapAgaccha nava putra thaze.A sAMbhaLI pratimA bolI ke-"mahArAja! mAro prathama putra Apane arpaNa karuM chuM kAraNa ke te mArAthI dUra rahe temAM mane zo lAbha? " samaya vyatIta thatAM zeThANIe garbha dhAraNa karyo. divase pUrNa thatAM sulakSaNayukta putra janmyo ane pratimAe AvIne gurumahArAjane caraNe dharyo. gurumahArAje tenI sArasaMbhALa levAnI sUcanA sAthe tene pAcho eNo. putranuM nAma nAge rAkhavAmAM AvyuM. lAlana pAlana karAve te putra ATha varSano thayo eTale gurumahArAje tene potAnI pAse rAkhyo. nAgahastisUrine saMgamasiMha nAme garubhAI hatA, AcAryazrInA upadezathI temaNe temane dIkSA ApI ane maMDana nAmanA gaNine adhyayana mATe te bALasAdhu saMpyo. temanI prajJA ghaNI tIvra hatI. anya munirAjone ApavAmAM Avate pATha paNa te avadhArI letA te svaayananI te vAta ja zI? eka varSamAM vyAkaraNa, nyAya, sAhitya AdimAM teo prakhara paMDita thayA. eka divase gurumahArAje te bALasAdhune kAMjI lAvavA mATe mokalyA. lAvIne je strIe kAMjI vaherAvela tenuM zuMgArayukta vivecana gurumahArAjane jaNAvyuM. pachI gurumahArAje temane potAnA sthAna para niyukta karyo ane "pAdalipta" evuM nAma ApI AkAzagAminI vidyA zIkhavI. zAsananI prabhAvanA vistAravA mATe gurue temane mathurA mokalyA. tyAMthI pATalIpura gayA ke jyAM muraMDa nAmano rAjA rAjya karato hato. e samaye koI kuzaLa puruSe goLAkAra guMthela taMtuo meLavIne tene prAMta bhAga gopavI dIdhela evo daDo bheTa karyo. rAjAe prajJAnI parIkSA mATe te daDo pAdaliptasUri pAse mokalA, budhinA prabhAvathI tene mINathI meLavela joI, uNu jaLa mAM nAkhI taMtune prAMta bhAga meLavyo ane tene chUTo karIne rAjA pAse mokalyo. rAjA Azcarya pAmyo. vadhu parIkSA mATe rAjAe vRkSanI eDa yaSTikA baMne bAju barAbara pAlIsa karAvI tenuM mULa ane agra bhAga jANavAnA hetuthI mokalI eTale gurumahArAje tene jaLamAM nakhAvI. mULa vajanadAra hovAthI pAchaLa rahyuM ane Agale bhAga AgaLa cAlyo ema vibhAga karI rAjAne pAchI mokalAvI. vaLI jenAM sAMdhA jANavAmAM na Ave tevI DAbalI mokalatAM uSNa jaLamAM nAkhI, te ughADI rAjAne pAchI mokalI. rAjAe te parIkSA karI 5Na rAjAnA maMtrIo kevA vicakSaNa che te tapAsavA mATe pAdaliptAcArye taMtuothI guMthela ane mAMsanI pezI samAna gALa tuMbaDuM rAjasabhAmAM kahyuM paNa koI tene chUTuM karI zakayuM nahIM. pachI gurue svazaktithI te karI batAvyuM. ekadA rAjAne zirevedanA upaDI. gurue svazaktithI te zAMta karI. AthI rAjAnuM mana guru tarapha savizeSa AkarSAyuM. pachI keTalAka sthaLe vihAra karI teo lATa dezamAM Avela kArapuramAM AvyA. buddhipragabhatA vizeSa hevA chatAM ummara nAnI hovAthI ekadA bALaka sAthe teo bALAcita ramata ramatA hatA tyAM temanuM mAhAtmathI camatkAra pAmelA keTalAka zrAvake vaMdana nimitte AvyA ja pUchayuM ke "yugapradhAna pAdaliptasUrine upAzraya kayAM che ?' temane javAba ApI anya dvArathI aMdara AvI pite eka unnata Asana para beThA. eTale te zrAvake AvyA to je bALamuni krIDA karatA hatA te ja pATa para beThelA jovAmAM AvyA. pachI gurue temane dezanA ApI. zrAvake Azcarya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] *: 63 : zrI vAsvAmI pAmyA. pachI aMdara aMdara vAta karI nIradhAra karyo ke bALakane bALakrIDA mATe AcAryo avakAza Apavo joIe. tyArapachI temaNe vAda karavA mATe Avela sarva vAdIone paNa jItyA. jAde jude sthaLe vihAra karatAM temaNe zAsanadevIone parAbhava pamADayo. pATalIpuranA brAhmaNo temanA para matsara dharavA lAgyA eTale zrI saMghanI vinaMtithI AkAzamAge guru tyAM AvyA. te jANIne brAhmaNe palAyana thaI gayA. pAdaliptasUri page lepa karI haMmezA pAMca tIrthonI yAtrA karI AvatAM. te auSadhIone jANavAnI IcchAthI nAgArjuna nAmanA ziSya temanA caraNanuM prakSAlana karI tene suMdhatA, tapAsatA ane evI rIte temaNe 107 auSadhIo jANI lIdhI. pachI teo teno lepa karIne UDavA maththA paNa kukaDAnI mAphaka UMce UDI nIce paDavA lAgyA. A vAta gurunA jANavAmAM AvI eTale temaNe samartha jANI te vidyA zIkhavI. pachI guru pratyenA bahumAnane kAraNe te nAgArjune zatruMjayanI taLeTImAM pAdalipta ( pAlItANuM ) nAme nagara vasAvyuM.. pAdalitAcArye nirvANakalikA nAme zAstra ane praznaprakAza nAme jyotiSazAstra banAvyuM. pitAnuM AyuSya najIka AvyuM jANuM teo vimaLAcaLa para AvyA ane batrIsa divasa sudhI dhyAnamagna rahI, kALadharma pAmI bIja devaleke devatA thayA. 13 zrI vajasvAmI gRhasthAvAsa 8 varSa: cAritraparyAya 80 varSa:-- temAM sAmAnya vrataparyAya 44 varSa : yugapradhAna 36 varSa: sarvAya 88 varSa: svargagamana ma, saM. 184: gotra gautama: avaMtI dezamAM tuMbavana nAmanA nagaramAM dhana nAmane zreSThI hato. dhanagiri nAmane tene suvivekavAna putra hato. paMDita jananA saMsargathI bAlyavayathI ja tenuM mana vairAgyathI bharapUra banyuM hatuM. putranI cogya ummara thatAM dhana zreSThI putravadhU mATe tapAsa karavA lAgyA tyAre dhanagirie potAnI nAmarajI darzAvI. te ja nagaramAM dhanapAla nAmanA vyavahArI ane Aryasamita nAme putra ane sunaMdA nAme putrI hatA. dhanapAle dhanagirine potAnI putrI khUba AgrahapUrvaka paraNAvI. grahavAsanA vinazvara bhegamAM virakta banIne Aryasamite dIkSA svIkArI. sanadA ane dhanagirino gRhasaMsAra sukhapUrvaka cAlatAM thoDA samaya pachI sunaMdA garbhavatI banI. tiya"gajAbhaka deva (je deve zrI gautamasvAmI pAse aSTApada parvata para paMDarIka adhyayana sAMbhaLyuM hatuM.) cyavIne tenA garbhamAM avataryo. pitAnI strIne garbhavatI joIne dhanagirie kahyuM ke-"he priye ! tAruM tathA tArA garbhanuM kalyANa thAo. huM te have tArA bhAI Arya samite jemanI pAse dIkSA lIdhI che te zrI siMhagiri pAse jaIne cAritra aMgIkAra karIza." sunaMdAe ghaNuM kAlAvAlA ane AjIjI karI chatAM jene siddhAMtarUpI amRtarasanuM pAna karavAnI AkAMkSA udbhavI heya te bIjA kazAmAM rAce kharo? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vAsvAmI [ zrI tapAgaccha samaya pUrNa thatAM sunaMdAe putraratnane janma ApyuM. te samaye pAse rahelI sakhIoe kahyuM ke he vahAlA ! tArA pitAe je cAritra na aMgIkAra karyuM hota te tAre janmamahotsava bahu sAro karata," A zabdo sAMbhaLatAM ja bALaka camakayuM. te vizeSa UhApoha karavA lAgyuM jethI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. pitAne pUrva devabhava smRtipaTamAM Avyo. pachI jeNe kSIrAjana karyuM hoya te kedravAnA bhejanamAM Asakta bane ? tene paNa vairAgya bhAvanA-dIkSA levAnI IcchA utpanna thaI paNa samayanI sAnukULatA na hatI. temaNe bAlacita rudana zarU karyuM. ema dhArIne ke reyA vinA mAtA mAre tyAga karaze nahi. acAnaka rudanathI sunaMdA tenuM mIThA zabdothI raMjana karavA lAgI paNa je jANI joIne rudana karatuM hoya te samaje ? kapaTanidrAthI jAgate sUte hoya te kema bele? moTA avAjanA rudanathI sunaMdA kaMTALI gaI. dhIme dhIme kALa jatAM cha mahinA tene cha varSa jevaDA lAgyA. Arya samita ane dhanagiri pramukha sAdhuo sahita zrI siMhagiri vihAra karatAM karatAM A ja nagaramAM padhAryA. gocarIsamaye dhanagirie gurunI AjJA mAgI. gurue jJAnAtizayathI jANI kahyuM ke-"bhadra! je gocarI maLe te lAvaje. sacitta-acittane vicAra na karIza." bhAgyayoge pharatAM pharatAM teo sunaMdAnA ghare ja AvyA. sunaMdA pUrepUrI kaMTALI gaI hatI. tene A avasara ThIka lAge. teNe dhanagirine kahyuM ke- tamArA putrathI to huM kaMTALI gaI chuM mATe have tame ja tene pALe-paze." ema kahIne putrane vaharAvI dIdho. dhanagiri guru samakSa AvyA. bALakanA bhArathI dhanagirina. hAtha namI jato hato te joIne gurue kahyuM ke A bALaka vA jevo thaze ane tyArathI temanuM vajIsvAmI evuM nAma paDyuM. gurue lAlanapAlana mATe tene sAdhvIone soMpyo. sAdhvIoe zayyAtarIe( upAzraya ApanAra zrAvikA)ne soMpyo. stanapAnathI piSaNa pAmatA vajIsvAmI traNa varSanA thayA. sAdhvIo agiyAra aMganI AvRtti karatI tene avadhAravAthI vajIsvAmI paNa agiyAra aMganA jJAtA thaI gayA. vihAra karatAM karatAM dhanagiri pramukha sAdhuo pAchA te ja nagaramAM AvyA. putrane ApI dIdhA pachI sunaMdAnA pazcAttApane pAra na rahyo. A avasarane lAbha levAne teNe nizcaya karyo. sAdhu sanmukha AvI teNe potAne putra pAcho mAge. saMgha AgaLa vAta sUkANI ane chevaTe rAjA pAse phariyAda jatAM ema nakkI karavAmAM AvyuM ke bALaka jenI pAse jAya teNe tene ko rAkhe. rAjasabhA bharAI. sunaMdAe tarehatarehanA ramakaDA, bhejana batAvI lalacAvavA prayatna karyo paNa vAsvAmIe tenA tarapha najara sarakhI paNa na karI. gajedranI savArI karanAra zuM gabhathI rAce ? chevaTe dhanagirie rajoharaNa batAvatAM te tenI pAse gayA. eTale sunaMdAe paNa vairAgya pAmI siMhagiri pAse dIkSA svIkArI, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 65 zrI vasvAmI ekadA guru sAthe vihAra karatA hatA tevAmAM varasAda varasavA lAgyA. sava sAdhuoe yakSama`DapamAM vasati lIdhI. A samaye vAsvAmIne mitra deva temanI parIkSA karavA AngeA. teNe sAthavAhanu rUpa lai gurumahArAjane vaheAravA mATe padhAravA vinaMti karI. gurue joyuM teA varasAda adha paDyo hatA. temaNe vajAsvAmIne gAcarI levA mATe mekalyA. rastAmAM deve sUkSma deDakIo vikurtI, jethI vAsvAmI eka paNa*kUTI(jhuMpaDI)mAM UbhA rahyA. mAda sAvAhanA sthAnake jaI joyu. tA heArAvanAranA pagabhUmine aDatA na hatA, netra nimeSa rahita hatA, je keALAnA pAka vaheArAvAtA hateA tanI utpattinA samaya na hatA. A joine vAsvAmIe kahyuM keH- amane devapiMDa kalpe nahi. ' vAsvAmInI AvI ajaba cAturI joi deve pragaTa thaI temane vaikriyalabdhi ApI. evI ja rIte khIje prasaMge dhRtanuM dAna vaheArAvatA te pazu deva che ema jANIne AhAra grahaNa kI~ nahi jethI deve prasanna thaine temane AkAzagAminI vidyA ApI. gurumahArAja sthaMDilabhUmi gayA hatA ane anya sAdhu rAgeAcarIe gayA hatA te samaye vajIsvAmI badhA sAdhuonA upakaraNAne kramabaddha gADhavI pAte vacce beThA ane meATe sAde agiyAra maganI vAcanA ApavA lAgyA. evAmAM gurumahArAja vasatinI najIka AvyA ane megha jeveA gabhIra dhvani sAMbhaLye, chidramAMthI jotAM vAmuninuM ukta AcaraNa joi manamAM bahu ja `ita thayA. pachI mAlamuni AAla na pAme mATe mATe avAje nisIhIneA uccAra karyAM, je sAMbhaLI vasvAmIe tarata ja badhA upakaraNeA yathAsthAne gADhavI, mahAra AvI gurunI caraNaraja dUra karI. : vasvAmInI AvI zakti ane vinaya joi, vaiyAvRttpAdikamAM A bAlamuninI avajJA na thAya ne temanI zakti pragaTe ema vicArI peAtAnA ziSyAne kahyu ke * ame AsapAsa gAmaDAmAM vicarIe chIe, thoDA divasamAM pAchA AvazuM.' A sAMbhaLI ziSyAe kahyu ke ame sarva sAthe AvazuM.' tyAre gurue kahyuM ke ' nAnA gAmaDAmAM ghaNA sAdhuee sAthe vicaravu' ceAgya nathI, kAraNa ke tethI AdhAkarmAdika rASA lAge.' pachI ziSyAe pUchyuM ke- amane vAcanA koNa Apaze ?' gurue * vajra vAcanA Apaze ' ema kahyuM. e samaye gurue kahelu anyathA na hAya ema vicArI ziSyA kai khelyA nahi. prabhAte vajIsvAmIe evI sarasa rIte vAcanA ApI ke maMdabuddhivALA paNu sahelAithI samajI zake. ziSyAne te ema ja lAgyu ke guru peAte pAchA AvyA ke zuM? keTalAka samaya pachI guru pAchA pharyAM tyAre ziSyeAe vAsvAmInI ghaNI prazaMsA karI ane kahyuM ke 'havethI haMmezAM amane vAsvAmI ja vAcanA Ape.' vAsvAmIne bhAgyeAdaya jANIne gurumahArAje temane sarva zAstramAM praviNa karI jaNAvyuM ke 'have tame avatInagarImAM bhadraguptasUri che temanI pAse jai daza pUnA kaiMyAsa karI AveA. temanI jevA kAi kraza pUrvanA jJAtA atyAre nathI. ' gurunI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI va svAmI [ zrI tapAgaccha AjJA laI vajAsvAmI ujajaminI tarapha cAlyA. rAtri paddha jatAM nagara bahAra rAtavAso rahyA. ahIM bhadraguptasUrine rAtrinA svapna AvyuM ke temanA hAthamAMthI dUdhanuM bhareluM pAtra keIe lIdhuM ane pIne prameda pAmyuM." savAranA potAnA ziSyone svapnanI hakIkata kahI saMbhaLAve che tyAM to vAsvAmI padhAryA. vinayapUrvaka vaMdana karI pitAnA AgamananuM kAraNa karyuM. bhadraguptasUrie paNa temanI AkRti tathA lakSaNa joIne temane abhyAsa karAvI punaH guru pAse pAchA mokalyA. gurue temane AcAryapada ApI garachano bhAra sAMce. ekadA vajIsvAmI vihAra karatAM karatAM pATalIputra nagare AvyA. udyAnamAM pitAnuM kadarUpuM rUpa banAvI dezanA dIdhI. nagarajane TIkA karavA lAgyA ke "dezanAne anurUpa rUpa nathI." bIje divase suMdara rUpathI dharmopadeza Ape tethI nagarajane vismaya pAmyA. sAdhvIonA mukhathI vajIsvAmInI alaukika zakti ane prabhAva sAMbhaLI te nagaranI dhanazreSThInI rUkamiNuM nAnI kanyA temanA pratye rAgavatI banI ane pitAnA pitAne jaNAvyuM ke "mAre paraNavuM te vAsvAmI sAthe, nahiM to mAre agninuM zaraNa che." AthI dhanazreNIe vAsvAmI pAse AvI vinaMti karI kahyuM ke-kanyAdAnamAM huM eka karoDa rane ApIza mATe maherabAnI karI mArI AjIjI svIkAro." vajAsvAmIe jaNAvyuM ke- zreSThI ! tame bhoLA mANasa lAge che. pite saMsAramAM DUbelA heI anyane paNa tevA banAvavA Icche che. bhegavilAsa te hastinA karNanI mAphaka capaLa ne caMcaLa che, mATe je tArI putrI mArA pratye Asata manavALI thaI hoya-mArA paDachAyAne anusaravA mAgatI hoya to saMyama grahaNa kare. sAco ne sIdhe mAga to e che." AvI rIte yukti-prayuktidvArA samajAvI rUphaNiIne dIkSA ApI sAdhvIsaMghamAM joDI. anyadA te pradezamAM bhayaMkara dukALa paDyo. sacarAcara prANIo ghaNA duHkhI thavA lAgyA. zrI saMgha paNa trAsI UDyo, dhanavaMta lokone eTalI bIka peThI ke gharanA bAraNA paNa ughADe nahiM. bhikSuka loko je kaI cIja najare dekhatAM te dhAMdhala macAvIne paNa upADI jatA. sAdhu-samudAyamAM paNa bhUkhamarAe potAnuM zAsana pravartAvyuM. A AphatamAMthI bacAvavA zrI saMghe vajIsvAmIne prArthanA karI. vAsvAmIe vicAryuM ke-"chatI zaktie je saMgha-saMkaTanuM nivAraNa na kare te durgatie jAya, tethI teNe saMghane AzvAsana ApyuM. pachI potAnI zaktinA prabhAvathI temaNe eka paTa vikaeM ane te upara zrI saMghane besADI mahApura nagaramAM utAryo. mahApura nagaramAM bauddhasAmrAjya vatanuM hatuM. te leke jaina dharmanI niMdA ane IrSyA karavA lAgyA. dhIme dhIme rAjAnA kAnamAM paNa jhera reDAyuM. bauddhoe jaina dharmane halako pADavAnI tarakIba racI. payuMSaNanA mahetsava daramiyAna prabhu-pUjA mATe eka paNa phUla na maLe mATe mALIone damadATI ApI. zrI saMghanuM mana kacavAyuM. paryuSaNa jevA pavitra divasamAM prabhunI aMgaracanAmAM puSpa vinA khAmI ja jaNAya. saMghe vajAsvAmIne hakIkata jaNAvI zAsananI prabhAvanA karavA kahyuM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 67 zrI vAsvAmI vAsvAmI tarata ja AkAzamArge mAhezvarI nagarI gayA. tyAM peAtAnA pitAnA taDita nAmane mALI mitra rahetA hatA. teNe vajrasvAmIne joine vaMdana karyuM ane AgamananuM kAraNa pUchyuM. vajrasvAmIe vastusthiti samajAvI phUlanI cAcanA karI. teNe vIza lAkha puSpA ApaNu karyo. tyAMthI kSudrahimavaMta parvata para lakSmIdevI pAse gayA ane tyAMthI paNa temanuM sahasrapatra kamaLa jinapUjA mATe lAvyA. A camatkAra joi bauddha lAke jha MkhavANA paDI gayA ane rAjA paNa jainadharmAMvalakhI banyA. ekadA vajIsvAmIne zrleSma rAga thayA tethI suDhanA kaTakA upayAgamAM lIdhe. temAMthI gheADA vAparI khAkInA sAMje vAparavA kAnanA bhAga para rAkhyA. daivayeAge tenI vismRti thaI gaI. sAMje paDilehaNa karatAM muhapattithI te kakaDA nIce paDyo. AthI vajIsvAmIne jaNAyuM ke peAtAnuM AyuSya TUMkuM che. ATalA pramAdasevanathI temane peAtAne bahu lAgI AvyuM ane anazana karavAne vicAra karyAM. vaLI pAchA khInne bhayaMkara khAravaSIya dukALa paDyo. vajrasene (vajIsvAmInA mukhya ziSya) peAtAnA ziSyAne kahyuM ke-vidyAkhaLathI anna utpanna karI huM tamAruM' pASaNa karIza.' paNa ziSyAe jaNAvyuM ke je asUjhatA AhAra grahaNa kare te acAritrI jANavA ane cAritra vinAnI badhI kriyA niraka che mATe amAre anna grahaNa karavAnI icchA nathI.' A pramANe vAsenane kahIne pAMca sA ziSyA vAsvAmI pAse AvyA. vajIsvAmI paNa, vajrasena temaja eka kSullaka-khALasAdhune cheADIne, anazana karavAnI icchAthI eka paryaMta para gayA. pelA kSullaka sAdhune peAtAne chetarIne gayAnI khabara paDI tethI gurumahArAjane aprIti na thAya tema samajI te parvatanI taLeTImAM ja pApApagamana aNuzaNu karyu. agni mAgaLa ghRta AgaLI jAya tema te kSullaka sAdhunu zarIra tapta zilA AgaLa ogaLI gayuM. vasvAmIe te vyatikara potAnA ziSyAne kahI saMbha LAvyA. sau sAdhuo alaga alaga nirjIva bhUmi para besI gayA. e samaye kAI mithyAtvI deva vajIsvAmIne caLAyamAna karavA AbyA, paNa bALakanI mAthamAM samudra Ave? kSetradevanI aprIti joi vajIsvAmI vigere khIjA zikhare jai, kAusagga karI, aNuzaNu karI svage saMcaryAM. svAmInA svagamana vakhate snehane kAraNe chaMdra tyAM AvyA ane peAtAnA ratha cAtarapha pheravI gahana vana temaja vRkSeAne samAna karyAM tethI te parvatanuM sthAva evuM nAma paDayuM. A tItha saMbhavataH dakSiNa mALavAmAM vidizA( belsA )nI pAse hatuM. zrI vajIsvAmIe kaTokaTInA samaye svazakti matAvI zAsanaprabhAvanA karI hatI. temanuM khAlyakALathI ja cAritragrahaNa ane ucca vidyAbhyAsa'gatA temanA utkRSTa jIvananA pratIka rUpa che. temanA svagamana pachI (1) deza pUrva (2) ceAthu. sahanana ane (3) ceAthu' saMsthAna e traNa vastue viccheda pAmI. vAsvAmIthI va zAkhA jIrU thai. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadraguptAcArya [ zrI tapAgaccha vAsvAmIe koI grantha, prakaraNanI racanA karI hoya te ulekha nathI. vAsvAmI saMbaMdhe mahattvane ulekha mahAnizItha sUtranA trIjA adhyAyamAM maLe che jene sAra e che ke pUrve paMcamaMgala mahAgrutaskaMdha (paMca namaskArasUtra) pRthaka sUtra hatuM, tenI upara ghaNI niyuktio, bhAkhe, cUrNio hatI paNa kALaprabhAvathI tene hAsa thate gaye. pachI zrI vAsvAmIe paMcamaMgala mahAgrutaskaMdhane mULa sUtromAM lakhyuM. ema jaNAya che ke navakAra maMtra pUrve svataMtra sUtra hatuM, paraMtu vAsvAmIe sUtronA AraMbhamAM goThavyA pachI Aja paryata te sUtranA AraMbha-maMgaLa tarIke sUtronI sAthe ja joDAela che. vAsvAmIne samaya saMyamapradhAna hatA. duSkALa jevA saMkaTanA samayamAM vidyApiMDa grahaNa karavAne badale aNuzaNa pasaMda karyuM hatuM. sAthe sAthe te samayamAM mUrtipUjAnuM paNa bahu mahattva hatuM ke chellI hade pahoMceluM hatuM ema gaNI zakAya che. vajIsvAmI jevA puSya nimitte kamara kase te batAve che ke caityapUjA dharmanuM eka mahAna aMga manAtuM hatuM, ane tethI ja temane maLelI baMne zaktione temaNe upayoga karyo hato. bhadraguptAcArya bhadraguptAcArya svAmInA vidyAguru hatA. jyAre sIhagirine vajasvAmInI pUrepUrI lAyakAta jaNAI tyAre temaNe temane avaMtI nagarImAM jaI bhadraguptAcArya pAse zeSa zratane abhyAsa karavA AjJA ApI. A bAju bhadraguptAcAryane svama AvyuM ke koI atithi AvIne mAruM dUdhathI bhareluM pAtra pI gayo.' A ravamanI hakIkata svaziSyone jaNAvI gurumahArAje kahyuM ke "samasta daza pUrvano abhyAsa karanAra koI zakhsa mArI pAse Avaze.' Ama guru bhadraguptAcArya bolatA hatA tevAmAM te vajIsvAmI temane vaMdana karI vinayathI UbhA rahyA. temanI pratibhA ane bhavya lalATa joI bhadraguptAcArya temane samagra zratano abhyAsa karAvIne pAchI guru pAse moka9yA. bhadraguNAcAryanA aMtasamayanI ArAdhanA ArakSitarie karAvI hatI. vizeSa abhyAsa mATe jayAre AryarakSitaritezalIputra AcAryanI AjJAthI vajIsvAmI pAse AvyA tyAre teo vajasvAmInA vidyA-guru bhadraguNAcAryane maLyA ane yogya vyakti jANu bhadraguptAcArye kahyuM ke- AryarakSita ! mArI A aMtima avasthAmAM tuM mAro sahAyaka thA.' Arya rakSite te kabUla karyuM ane evI sarasa upAsanA karI ke bhadraguptAcAryane temanI prazaMsA karatAM kahevuM paDayuM ke " vatsa ! tArA vaiyAvaccethI huM sudhA taSAne bheda paNa jANato nathI. jANe A lokamAM ja mane devaloka prApta thayela hoya ema huM mAnuM chuM.' pachI vadhumAM sUcanA ApatAM jaNAvyuM ke-vAsvAmI pAse tAre abhyAsa karavo paraMtu alaga upAzrayamAM AhAra-pANI tathA zayana karavuM; kAraNa ke je koI temanI sAthe AhAra karaze ane eka rAtri paNa sAthe zayana karaze teno temanI sAthe ja kALadharma thaze." AryarakSitasUrie bhadraguptAcAryanI papAsanA karI te saMbaMdhI hakIkatane aMge pAvalI ane suSamAsaMghastavayaMtramAM matabheda che. bhadraguptAcArya kALa karI svarge sIdhAvyA. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] : 60 :- zatruMjayodhdhAra jAvaDazAhe karela zatruMjaye dvAra kAMpilyapuramAM bhAvADa nAme zreNI vasate hato. tene bhAlA nAmanI dharmaparAyaNa strI hatI bhAge caMcaLA lakSmIe bhAvaDanA gRhAMgaNano tyAga karyo chatAM tenI dharmazraddhAmAM jarA paNa UNapa na AvI. dharma pratyenuM tenuM sarva pratidina vRddhigata thavA lAgyuM. pachI bhAvalAe ekadA svagRhe AvelA be munivarane pitAne dravya prApti kayAre thaze tevo prazna pU. munivaree kahyuM ke- Aje eka jAtivaMta ghoDI vecAvA Avaze te kharIdI leje. tenAthI tamane vipula dravyanI prApti thaze. kAmadhenu jevI ghoDI bhAvaDazAhe kharIdI ane amuka samaya vItyA bAda te ghaDIe eka azvaratnane janma Ape. sava lakSaNa yukta te azvanI jagatamAM koI jaDa na hatI. tenI khyAti sAMbhaLI tapana nAmanA rAjAe te azvakizora traNa lAkha rUpiyAmAM vecAto lIdhe. pachI te bhAvaDe ghaNI ghoDI kharIdI ane tenA bhAgya prabhAvathI dareka ghoDIe uttama uttama azvone janma Apyo. pachI teNe vikrama rAjAne ekavaNuM ghaNuM uttama ghoDA bheTa karyA jene pariNAme khuzI thaIne vikrama rAjAe bhAvakane madhumatI (hAlanuM mahuvA) vigere bAra gAmanuM Adhipatya ApyuM. bhAgyadevI jora kare tyAre kazI vAtanI kamIne nathI rahetI. madhumatImAM bhAvaDe praveza karyo ke bIjI bAju sagarbhA bhAvale, pUrva dizA jema sUryane prasave tema tejasvI putraratnane janma Apyo. mahAmahensava karI, bhAvaDe tenuM gotrane ucita jAvaDa evuM nAma pADayuM. A samaye kALaprabhAve zatruMjayano adhiSThAyaka kapada yakSa mithyAtvI thaI gayo hato. zatruMjayanI AsapAsa pacAsa yojana sudhI badhuM ujajaDa thaI gayuM hatuM. koI yAtrAe jaI zakatuM nahi. kapardI manuSya-bhakSaNa karato ane tenA rudhira, cAma, hADa, mAMsa vigerethI tIrthAdhirAjanI atI AzAtanA thatI. tenA Darane lIdhe kaI tyAM pharakI zakatuM nahIM. eTale tIrtha para taNuM vigere paNa vadhI gayuM. AvI sthitimAM koI prabhAvika AcArya, tIrthoddhAra karI, navA yakSanuM sthApana kare te ja yAtrA saMbhavita banI zake tema hatuM. bhAvADanA mRtyu pachI jAvaDa lokonuM sArI rIte pAlana karavA lAgyo. A arasAmAM mugala loko saurASTra para caDI AvyA ane dhana, dhAnya vigere lUMTI manuSyane potAnA dezamAM laI gayA. anAya dezamAM paNa Arya jAvaDe svadharma sAcavI rAkhyo. ekadA anArya dezamAM vicaratA sAdhuono jAvaDane samAgama thaze ane temanA mukhathI pate zatruMjayano uddhAra karanAra thaze" ema jANI, ghare jaI, cakrezvarI devInuM sthAna dharyuM. eka mAsanA tapane aMte devIe saMtuSTa thaI kahyuM ke-"ahIMthI takSazilAnagarIe jaI, ahaMta pratimAnuM biMba laI, zatruMjaya tarapha cAlaje, devInI AjJAnusAra madhumatI nagarIe pahoMcatAM ja temaNe cIna vigere dezamAM agAu mokalelA vahANe suvarNaprApti sAthe tyAM AvI pahoMcyA. varasvAmI paNa vicaratA vicaratA tyAM AvI pahoMcyA. sonu ne sugaMdha maLavA jevI vastusthiti thaI jAvaDe zatrajoddhAra mATe sahAyaka thavA vajIsvAmIne vinati karI. bhAgyayoge te ja samaye vajIsvAmI keTalAkanA mata mujaba vasena)ne pratibadhela manuSya maraNa pAmI yakSapaNe utpanna thayela te vaMdana nimitte tyAM Avyo. vajusvAmIe zAsanati mATe zatruMjayAdhAramAM te yakSane madada karavA sUcavyuM ane jAvaDa sahita prayANa zarU karyuM. pUrvanA mithyAtvI kapadI yakSe trAsa ApavAmAM ane nava-navA vidano vadhAravAmAM kazI paNa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatruMjayAdhAra [ zrI tapAgaccha kacAza na rAkhI chatAM vIra jAvaDa zAhe ane vajrasvAmI tenuM nivAraNa karatAM karatAM girizikhara para paheoMcyA. mithyAtvI kapadIe ekavIza vakhata te adbhuta biMbane patathI nIce utAryuM ane jAvaDazAhe ekavIza vakhata upara caDhAvyuM. 70 chevaTanA upAya tarIke vajrasvAmI vigere caturvidha saMghe kAyAtsaga karyAM ane jAvaDazAha tathA temanI patnI rathanA cakra nIce sUi rahyA. temanA atIva zIlaprabhAva ane dharma bhakitathI ane navA kapardI yakSanI sahAyathI te mithyAtvI makSa vadhu upadrava karI zakayA nahi ane te maMdiramAM praveza karI zakayA. pachI caitane atyaMta nirmaLa karI, pUrvenI jINu pratimAne sthAne navI mUrtinuM sthApana karyuM". te samaye mithyAtvI yakSe agAunI mUrtimAM abhyAsa karyo paNa te zaktihIna thaI javAthI kRtibhUta na thayeA. chevaTe teNe evA dAruNa avAja karyo ke girizikharA kaMpI uThayA ane pata uttara dakSiNa ema be vibhAgamAM vaheMcAi gaye. vajIsvAmI, jAvA tathA tenI patnI sivAyanA sarva mUrchAvaza thai gayA. pachI navA kapardInI sahAyathI ane pUrva pratimAnA adhiSThAyakAnI zAMta vANImAM prAthanA karavAthI satra kuzaLa thayuM ane navIna pratimAnuM caityamAM sthApana karyuM. pachI sadmapati jAvaDa svapatnI sahita dhvajAdaMDa caDhAvavAne prAsAdanA zikhara para caDyo. tyAM caDhatAM caDhatAM tene apUrva AhlAda thaye| ane prabhunI prAOnA-stuti karatAM temaja potAne dhanya ane aheAbhAgI mAnatAM te apUrva vicArazreNIe caDhI gayA. tenI strI paNa tenA paDachAyAnI mAphaka anumedana ApavA lAgI ane kharAkhara AyuSya pUrNa thayela hAi ane strI-bhartAra tyAM ja hRdayaspheTa thavAthI mRtyu pAmI ceAthe devalAke gayA. vyatara devatAoe temanA dehane kSIrasAgaramAM padharAvyA. tenA putra jAjanAgane A banAvathI SaSNeA kheda thayA paNa gurunA zAMtvana ane samajAvaTathI temaja cakrezvarI devInA mukhathI zubhagata thayAne badhA vRtAMta sAMbhaLIne zAMti pAmyA. jAvaDazAhe vikrama savaMta eka se| ne A varSe A uddhAra karyAM. sirivajja seNasUrI 14, cAudasamo caMdasUri paMcadaso 15 / sAmaMtabhaddasUrI, solasamo 16 raNNavAsaraI // 6 // tatpaTTe zrIvajrasenaH / tatpaTTe zrIcaMdrasUriH / tarapaTTe zrIsAmaMtabhadrasUri : ( vanavAsI ) / gAthAH--najIsvAmInI pATe caudamA paTTadhara tarIke zrI vajrasena thayA, tyArabAda paMdaramA caMdrasUri ane sALamA vanavAsI sAmaMtabhadrasUri thayA. 6. vyAkhyA -- sirivajjatti - zrIvatrasvAmipaTTe caturdazaH zrIvajrasenasUriH / sa ca durbhikSe Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] : t : rAtrujayAdvAra zrIsvAmivacasA sopArake gatvA jinadattagRhe IzvarInAmnyA tad bhAryayA lakSapAkabhojye viSanikSepavidhAnaciMtanazrAvaNe sati prAtaH sukAlo bhAvItyuktyA [ktvA ], viSaM nivArya 1 nAgeMdra, 2 caMdra, 3 nirvRti, 4 vidyAdharAkhyAn caturaH sakuTuMbAnibhyaputrAn prabrAjitavAn / tebhyazca svasvanAmAMkitAni catvAri kulAni saMjAtAnIti / sa ca zrIvajJaseno nava 9 varSANi gRhe, SoDazAdhikazata 116 vrate, trINi 3 varSANi yugapradhAnapade sarvAyuH sASTAviMzatizataM 128 paripAlya zrIvIrAt viMzatyadhikaSaTzata 620 varSAte svargabhAg // atra zrIvasvAminIvajrasenayoraMtarAlakAle zrImadAryarakSitasUri : zrIdurbalikApuSpa( mitra ) zveti krameNa yugapradhAnadvayaM saMjAtaM / tatra zrImadAryarakSitasUriH saptanavatyadhikapaMcazata 197 varSAte svargabhAgiti paTTAvasyAdau dRzyate; paramAvazyakavRttyAdau zrImadAryarakSitasUrINAM svargagamanAnaMtaraM caturazItyadhikapaMcazata 584 varSAnte saptamanihnavotpattiruktAsti / tanaitad bahuzrutagamyamiti / navA'dhikaSaTzata 609 varSAnte digaMbarotpattiH / 15 - caMdasUritti, - zrIvatrasenapaTTe paMcadazaH zrIcaMdrasUriH tasmAccandragaccha iti tRtIyaM nAma prAdurbhUtaM / tasmAcca krameNA'nekagaNahetavo'neke sUrayo babhUvAMsaH / 16 - sAmantabhaddatti - zrIcaMdrasUripaTTe SoDazaH zrIsAmaMtabhadrasUriH / sa ca pUrvagatazrutavizArado vairAgyanidhirnimamatayA devakulavanAdiSva'vasthAnAta loke vanavAsItyuktastasmAccaturthaM nAma vanavA sIti prAdurbhUtaM // cha // 6 // vyAkhyA :--zrI vajAvAmInI pATe zrI vajrasenasUri caudamA paTTadhara thayA. teoe dukALanA samaye jinadatta zreNInA gharamAM tenI izvarI nAmanI srIvaDe lakSapAka ( lAkha dravya kharcIne taiyAra thayeluM ) bhAjanamAM jhera nAkhavAno prasaMga sAMbhaLavAmAM AvatAM ja zrI vAsvAmInI AjJAthI sApAraka nagare jaIne AvatI kAle sukALa thaze" ema kahIne, jheranuM nivAraNa karIne nAgedra 1, caMdra 2, nivRtti 3 ane ane vidhAdhara 4 e nAmanA cAra zreNIputrone saparivAra dvIkSA ApI. te cAre dvArA temanA nAmanA cAra judA judA gacchA thayA. zrI vasena nava varSa gharamAM, eka se| seALa varSe cAritraparyAyamAM, traNa varSa yugapradhAna pade ema eka seA aThThAvIza varSanuM' AyuSya pALIne zrI vIra paramAtmA pachI 620 varSe svarge gayA. zrI vAsvAmI ane zrI vajAsenasaranA vacagALAmAM zrI ArakSitari ane dulikA puSpamitra nAmanA be yugapradhAnA thayA. AryarakSitasUri vIra Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvajasenasUri [ zrI tapAgaca7 pachI 597 varSe svarge gayA evuM paTTAvalImAM kathana che jyAre AvazyakatravRttimAM AryarakSitasUrinA svargagamana pachI 584 varSe sAtamA nihunavanI utpatti thaI e ullekha che. A vivAdAspada vastune nirNaya bahuzrata jANe. 600 varSe digaMbarotpatti thaI. zrIvAsenanI pATe paMdaramA paTTadhara zrIcaMdrasUri thayA. temanAthI "caMdra ga7* evuM trIjuM nAma zarU thayuM. te gacchamAM judA judA aneka gaNenA kAraNabhUta aneka prabhAvika sUrIzvarajI thayA. zrI caMdrasUrinI pATe zrI sAmaMtabhadrasUri thayA. teo pUrvanA jJAnamAM vicakSaNa, vairAgyanA samudra-bhaMDAra ane nirmohapaNane kAraNe devakuLa, vana vigere sthAnamAM rahetA hovAthI temane leke vanavAsI kahevA lAgyA ane temanAthI ja "vanavAsI gaccha" evuM zuM nAma zarU thayuM 14 zrI vajasenasUri gRhasthaparyAya 9 varSa: cAritraparyAya 119 varSa-temAM sAmAnya vrataparyAya 116 varSa yugapradhAna 3 varSa sayu 128 varSa:svargamana ma.saM. 620 varSa: gotra kozika * zrI vajasenasUri vicaratA vicaratA sapAraka nagare AvyA. te vakhate bhayaMkara dukALa cAlu hato. dravya-saMpatti puSkaLa hovA chatAM lokone annanAM sAcAM paDatAM. te ja nagaramAM jinadatta zeThane izvarI nAmanI priyA hatI. tene nAge, niti, caMdra ne vidyAdhara nAmanA cAra putro hatA. dubhikSanA duHkhathI kaMTALI teo lakSapAka (lAkha dravyanA kharcathI niSpanna thayela) bhajanamAM jhera bheLavavA taiyAra thayA hatA. samartha jJAnI vAsvAmIe vajIsena munIzvarane jaNAvyuM hatuM ke jyAre lakSapAka bhojanamAM jhera bheLavAtuM jevAze tene vaLate ja divase sukALa thaze. bhAgyacAge vAsena IzvarInA gRha tarapha ja cAlyA. ciMtAmaNi ratna samA sAdhune svagRhe AvatA joI zeThANIe temanuM bahumAna karyuM. dukALanA duHkhathI kaMTALela teNIe pitAnI sthiti samajAvI, bhojanamAM jhera bheLavI mRtyunuM zaraNa svIkAravAne niradhAra paNa kahI saMbhalAvyo. gurue zAMti rAkhavA samajAvyuM ane vaLate divase sukALa thaze tema kahyuM. temanA kathananI sAbitIrUpe ja na hoya tema bIje divase dhAnyathI bharelA vahANe sopAraka nagare lAMgaryA. A camatkAra joI izvarI zrAvikA ciMtavavA lAgI ke mithyA samajaNathI jheramizrita anna khAdhuM hota to avazya maraNa nIpajata, te zA mATe have pragaTaprabhAvI jinadharmanI dIkSA laI svajIvana saphaLa na karavuM? ema * anyatra bhAradvAja paNa kahela che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 73 * zrI vajrasenasUri vicArI peAtAnA putrA sAthe dIkSA lIdhI. te cAre putro kaika nyUna daza pUrvadhArI thayA ane temanA nAmathI judA judA cAra kuLeA nIkaLyA. ema kahevAya che ke dareke ekavIsa-ekavIsa AcAryAM karyAM ane temanAthI ceArAzI gacchanI utpatti thaI. nivRti kuLane tarata ja viccheda thayA jyAre bAkInA traNe kuLA dIrgha rAmaya cAlyA ane temAM prabhAvika aneka mahAtmA puruSA pragaTyA. kapadI yakSanI utpatti vihAra karatAM karatAM vAsenasUri seraTha dezamAM madhumatI (mahuvA) nagarIe AvyA. tyAM xpaTTI nAme vaNakara rahetA hatA. tene ADI ane kuhADI nAmanI e strIe hatI. kapI apeya ane abhakSya bhAjanamAM Asakta rahetA tethI ekadA tenI ane strIoe tene zikSA karI. te nagara bahAra cAlyA gaye.tene duHkhIyA dekhI ahibhUmi jatAM gurue tene keAmaLa vacanathI AzvAsana ApyuM eTale kapaTTI paNa e hAtha joDI guru samakSa UbheA rahyo. jJAna-dRSTithI jotAM gurune te sulabhabedhI ane alpa AyuSyavALA jaNAyA eTale tene upadeza ApI dharma samajAvyA. kapadI e kahyu': 'prabhu ! mane paccakhkhANa karAvo.' gurue kahyuM 'namA daMtALa pada khAlI, eka sthAnake besI kaDanA dorAnI gAMTha cheADI jamavu' ane pAchI gAMTha vALI devI evA niyama grahaNa karo.' bhAgyayeAge te divase tene sarvAMnI garalayukta mAMsabhAjana maLyu, je khAvAthI te maraNa pAmyA ane vyaMtara thayeA. tenA maraNanI vAta tenI strIonA jANavAmAM AvatAM teoe rAjA pAse phariyAda karI ke- A mahAtmA puruSe amArA dhaNIne "kaMIka " zIkhavI mArI nAkhyA che, rAjAe vajrasenane cAkImAM besADyA A bAju vyaMtara thayelA kapadIe jJAnathI joyu tA peAtAnA upakArI gurune sa'kaTamAM sapaDAyelA joyA eTale tarata ja te zahera pramANu zilA vikuvI badhA lokone kahyuM ke- A guru mahAupakArI che. tame sarve tenI mAphI mAge; nahiMtara A zilApAtathI gAmanA bhUkke bhukkA thaI jaze.' rAjA vigere bhaya pAmyA ane gurunuM bahumAna karI upAzraye mekalyA. kapadI yakSe paNa gurune namaskAra karI kahyuM ke- huM prabhA ! pUrvabhavamAM meM atipApa karyAM che teA tenI nivRtti kare.' gurue pavitra tIdhirAja siddhAcaLanA sahAyaka thavA sUcavyu ane kapI` te vacana svIkArI zrI siddhagirineA sahAyaka thayA. kapI` yA sAthe svAmInA vRtAMta paNa joDAyalA che. A ja kapardI yakSe jAvaDazAhane zatrujayeAddhAramAM sahAya karI hatI. " * A hakIkata zrI. jaina zve. kA. herAlDanI tapAgaccha paTTAvalImAMthI lIdhI che. x zatruMjaya mahAtmyamAM tImAna nagaranA rAjA sukarmAnA putra kahela che, 10 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryaratisUri [ zrI tapAgaccha vAsena munine dIkSA paryAya ghaNe lAMbe hato ane te daramiyAnamAM temaNe aneka sukRtyo karyA. chevaTe vIrasaMvata 620 mAM nirvANa pAmI teo svarge saMcaryA. AryarakSitasUri dazapura nagaramAM udAyana rAjA hatA. tene paMDitaziromaNi sAmadeva nAmane purohita hato. tene rUdramAM nAme patnI ane Arya rakSita temaja phalyurakSita nAmanA be putre hatA. emadeve pitAnuM rAve jJAna te baMnene zIkhavyuM. putra AgaLa potAnI jJAnasamRddhi kANuM chupAve? chatAM jANe avapti thaI hoya tema Arya rakSita adhika abhyAsa mATe pATalIputra nagare gayo. tyAM potAnI prajJAthI aprakaTa vedapaniSadano abhyAsa karI lIdho ane svabhUmi tarapha pAcho vaLyo. purohite svaputranA atIva abhyAsa temaja AgamananA samAcAra javatAM rAjA paNa tenA bahumAna mATe hAthIe besIne tenI sAme Avyo ane mahotsavapUrvaka teno nagarapraveza karAvyo. somadeva purohita hatA chatAM tenI para rUdromAM jenadharmaparAyaNa hatI. jIvAjIvAdika nava tatvanA vicArane jANanAra sujJa zrAvikA hatI. ArakSita svagRhe Avyo tyAre te sAmAyikamAM hatI. putra praNAma karyo chatAM sAmAyika-bhaMgane doSane lIdhe teNe AzIrvAda Ape nahi eTale putrane kaMIka paritApa u5. sAmAyika pUrNa thaye tenuM kAraNa pUchyuM tyAre mAtAe javAba Apyo ke"durgatine denAra tArA abhyAsathI huM zI rIte saMtuSTa thAuM?" cAlAka AryarakSita cama. mAtAnA bolavAmAM tene uDo marma samaja. vadhu jijJAsApUrvaka mAtAne pUchatAM teNe jaNAvyuM ke "jaina zAstranA abhyAsa vinA tAruM adhyayana pAMgaLuM che. jaLa vinAnuM sarovara jema zobhe nahi tema daSTivAda vagaranuM tAruM sarva bhaNatara vRthA che. tesaliputra AcArya jaina graMthanA jJAtA che tenI pAse jaI tuM adhyayana kara." " prabhAte jaiza ? ema kahIne Arya rakSita che rAtri gALI. bIje divase jovAmAM te ghara bahAra na kaLe che tevAmAM potAnA pitAne mitra zeraDInA sADAnava sAMThA laIne sAmo maLyo. zubha zukana thayA mAnI Arya rakSita upAzraya-ThAre o. jaina vidhithI aparicita teNe zuM karavuM tenI sUjha na paDavAthI te bAraNA pAse ja Ubho rahyo. thoDIvAre hara nAmane zrAvaka vaMdana nimitte AvyA tenI pAchaLapAchaLa tene anusarIne teNe paNa vaMdana karyuM. navA AgaMtukane Avela jANuM gurue tenuM kuLa vigere pUchayuM eTale temanA jANavAmAM AvyuM ke rAjAe mahesavapUrvaka jene nagarapraveza karAvyo hato te ja A AryarakSita che. pachI tenA AgamananuM kAraNa pUchayuM eTale teNe mAtAe kahelI sarva hakIkata jaNAvI daSTivAda bhaNAvavAnI prArthanA karI. gurue jJAnopayogathI jANyuM ke vajIsvAmI pachI A prabhAvaka AcArya thaze eTale temane kahyuM kejenI dIkSA sivAya dRSTivAda bhaNuM zakAya nahi. Arya rakSite pravajyA svIkAravAnI saMmati darzAvI ane sAthosAtha vadhumAM jaNAvyuM ke- leke mArA para anurAgI che. vaLI rAjA paNa mArA para vizeSa prItivALe che ane svajanene rane duratyajya che mATe mane dIkSA ApIne tarata ja Apane anya dezamAM vihAra karavo paDaze.' pachI gue dIkSA ApI anyatra vihAra karyo. jaina zAsanamAM A prasaMgane prathama ziSyaniSphaTikA (corI) kahI che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] * 5 + Arya rakSitasUri satata adhyayanathI temaNe amuka pUrve avadhArI lIdhA. vizeSa abhyAsa mATe to saliputra AcAryuM temane vajIsvAmI pAse mokalyA. tyAM mArgamAM bhadraguptasUrinA upAzrayamAM jatAM temaNe Arya rakSitane potAnI aMtima avasthAmAM sahAyaka thavA kahyuM. AyurakSite te mAgaNI svIkArI evI sarasa vaiyAvacca ane nijhAmaNa karI ke bhadraguptAcArye temanI muktakaMThe prazaMsA karI. A bAju vajIsvAmIne svapna AvyuM ka-pAyasathI bharela pAtrathI Avela atithine meM pAraNuM karAvyuM, temAM zera bAkI rahyuM. pachI pote svapnane vicAra karatA hatA tyAM ArakSita hAjara thayA ane potAnI pIchANa ApI, abhyAsa mATe abhyarthanA karI. vaja svAmI pAse adhyayana zarU karyuM. abhyAsa karatAM nava pUrva zIkhI dazamA parvanI zarUAta karI, paNa temAM bhAMge, durgama gamaka, duSkara paryAya ane samAna zabdonA javika zIkhavAnA hatA tethI temane vizeSa zrama paDavA lAgyA. mAtAe bolatA te bolI nAkhyuM paNa paMDita-putra mATe putravatsala mAtA paNa kayAM sudhI dhIraja dharI zake ? rUdramAne ArakSitane maLavAnI utkaMThA jAgI. temaNe potAnI kugurakSita nAmanA bIjA putrane samajAvIne mokalyo. phagurakSite AvI Arya rakSitane mAtRsnehanuM smaraNa karAvyuM paNu Arya rakSite jaNAvyuM ke- A kSaybhaMgura saMsAramAM neha ne meha kevA ? hAthIe kADhela dAMta zuM aMdara jAya ?' pitAnA baMdhu phagurakSitane paNa kalyANanA paMthe dorI javA mATe temaNe bhavATavInuM svarUpa spaSTatAthI samajAvyuM. sAcI samaja paDatAM bhavabhIru phagurakSite paNa dIkSA laI temanI sAthe vAsa karyo kaThina abhyAsathI AryarakSita kaMTALavA lAgyA tethI guru vajIsvAmIne pUchyuM kehe bhagavana haju keTaluM adhyayana bAkI che ?" gurue kahyuM-"anya vicAra karyA vagara abhyAsa karyo kare.'keTalAka samaya vItyA bAda punaH pUchatAM gurue kahyuM ke- sarasava jeTaluM bhaNyA che ane meru jeTaluM bAkI che. dhaturAne badale caMdanane kaNa tyAga kare? mATe adhyayana cAlu rAkho." paNa abhyAsa pahelA je sugama nahotuM. temano parizrama vadhI gayA ane laghubaMdhue mAtAne maLavA javAnI vAraMvAra preraNuM karI tethI temaNe guru samakSa AjJA mAgIne kahyuM ke mAtAne maLIne turataja pAchA AvIne huM abhyAsa zarU karIza.' vajIsvAmI e jJAnadaSTithI joyuM ke mAruM AyuSya a95 che ane te pAchI AvatAM pahelAM to huM kALadharma pAmIza, mATe vadhu adhyayana karAvI zakAze nahi. paraMtu svapnaphaLa mithyA kema thAya ? svapnano artha barAbara che ke zeSa dUdha bAkI rahyuM tethI A dazama pUrvanuM adhyayana paNa adhUruM ja raheze. pachI AjJA meLavIne te e vihAra karI pATalIputramAM potAnA Adyaguru te saliputrane maLyA. tyAMthI hiAra karI teo svajanmabhUmi dazapuramAM AvyA. tyAM mAtA-pitA temaja svajanane pratibadhI dIkSA ApI. somadeva jenI sAdhu thayA te kharA paNa nagnAvasthAmAM rahevuM, bhikSA mAgavA javI, ughADe page ne mAthe vicaravuM, janoIno tyAga karavo vigere kAryo karavA udyakta na thayA. AryarakSita vAraMvAranI yukti prayuktidvArA te sarvano dhIme dhIme tyAga karAvyo ane jaina sAdhudharmamAM sthira karyA. ArakSitane ghaNuM ziSyo thayA temAM chUta-puSpamitra, vastra-puSyamitra, durbaLa-puSyamitra, viMdhyamuni, gurakSita ane gaThAmAhila (je pAchaLathI ninava thayo hato) vadhAre prAjJa ane vicakSaNa munivaro hatA. durbaLa puSamitra ahorAtra abhyAsa karavAne aMge dhRtanuM bhajana karavA chatAM kRza ja rahetA hatA. ekadA viMdhya munie gurumahArAjane vijJapti karI ke-mATI maMDaLImAM pAThanA ghoSathI mAro Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durbalikA puSpamitra [ zrI tapAgaccha zratAbhyAsa khalita thAya che mATe mane judo pATha Ape.' gurue kahyuM "durbaLa puSpamitra pAse vAcanA " keTaloka samaya vAcanA ApyA pachI pumitre gurune ekAMte jaNAvyuM ke-vAcanA ApavAthI bhAro abhyAsa bhUlI jAuM chuM." A sAMbhaLI guru vicAravA lAgyA ke-' A samartha ziSya paNa khalanA pAme che te bIjA kema avadhArI zakaze?" AthI temaNe anuyoganA cAra vibhAga karI nAkhyA : drapAnuMvega, carakaraNanuyoga, gaNitAnuga ane kathAnoga. ekadA sImaMdharasvAmIne vaMdana karavA gayela zake yogya avasare bhagavaMtane pUchyuM ke-he. pUjya! ApanI jevuM nigodanuM svarUpa bharatakSetramAM koI jANe che ?' bhagavaMte Arya rakSitasUrinuM nAma jaNAvyuM eTale Ike vRddha brAhmaNanuM rUpa karI, mathurA nagarIe guru pAse AvI nigedanA jInuM svarUpa pUchayuM. bhagavaMtanA kahyA mujaba sUrie yathAsthita varNana karI batAvyuM jethI Idra ghaNe sateSa pAmyo. vadhu parIkSA mATe potAnuM AyuSya pUchatAM sUrie lakSaNa, cidUna, AkRti vigere jJAnathI jANI be sAgaropamanuM Ayu kahyuM eTale IMdra pitAno vyatikara kahI saMbhaLAvI camatkAra batAvavAnI IcchA pradarzita karI. gue camatkAranI nA kahI chatAM kaMIka cihnarUpe karavuM ja joIe ema dhArI temaNe vasatinuM dvAra viparIta karI dIdhuM. jayAre munio bahArathI AvyA tyAre temane vasatinuM dvAra na javAthI gurue te batAvyuM jethI teo Azcarya pAmyA. pachI pUchaparacha thatAM gurue idra saMbaMdhI hakIkata paNa javI. * pitAno aMtasamaya najIka jANI pitAnA paTTa para kAne sthApavA te saMbaMdhI temaNe lakSa ApyuM te dubaLapuSpamitra para mana karyuM, paNa keTalAke phagurakSitane ane gAmohilane pada para lAvavAno Agraha karyo. chevaTe yuktithI badhAne samajAvI puSpamitrane pitAne pada para thApana karyA, Arya rakSitasUri kALadharma pAmI svarge saMcaryo. Arya rakSitasUrinA samaya sudhI saMyamAcaraNa nirapavAda hatuM paraMtu kaMIka zithilatA pravezavA lAgI hatI, niyamonI kaThinatA kaMIka maMda karavAmAM AvI hatI. Arya rakSitasUrinI agAu sAdhue sAdhu pAse ane sAdhvIo sAvI pAse AlocanA letI tene badale sAdhvIone paNa sAdhu pAse AlocanA levAno niyama thayo. sauthI mahattvano pheraphAra anuyegane lagato che. atyAra sudhI eka sUtramAM ja cAre anuga hatA paNa pachI tenA cAra vibhAga karavAmAM AvyA-sUne cAra anugamAM vaheMcI dIdhA. A jevuM tevuM parivartana na gaNAya. kharuM jotAM te AryarakSitasUrine eka yugaprarvataka puruSa kahI zakAya. durbalikA puSpamitra Arya rakSitasUrinA samartha zimAMnA teo eka hatA. temanA satata abhyAsathI teo vadhu prasiddhi pAmyA hatA. temano abhyAsa-raMga evo hato ke puSkaLa dhananuM bhojana karavA chatAM teo durbaLa ja rahetA ane tethI dulikA puSpamitra e nAmathI prakhyAta thayA. temanA baMdhuo dazapuramAM rahetA ane teo bauddhadharmanA upAsaka hatA. ekadA teo svabaMdhu puSpamitrane maLavA AvyA ane tenuM * cAra anuyogane pRthapha karavAnI temaja nigadanA svarUpa saMbaMdhanI hakIkata keTalAka kAlakAcAryane nAme caDhAve che te matabheda samajavo, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] digaMbatpatti kaza zarIra joI gurumahArAjane tenuM kAraNa pUchayuM. gurue jaNAvyuM ke--mAruM pUrvajJAna vismRta na thAya tevA hetuthI te ahorAtra abhyAsa karyA kare che ane tene pariNAme AvuM durbaLa zarIra banyuM che. ghInuM pauSTika bhojana karavA chatAM te abhyAsabaLe jarI jAya che. guruvacanamAM teone zraddhA ne upajI eTale teo temane svanagare laI gayA. tyAM paNa pauSTika ane nigdha AhAranuM bhojana karAvavA mAMDayuM chatAM zarIra-sthitimAM lezamAtra pheraphAra na paDyo tethI temaNe AgrahapUrvaka adhyayana choDAvIne snigdha ane pauSTika AhAra khavarAvavA mAMDyo to pahelAnI mAphaka puSTa zarIravALA thayA. chevaTe puSpamitra svajanone pratibaMdha pamADI guru pAse AvyA. ekadA Arya rakSita pitAnA paTTadharanI ciMtA karavA lAgyA te puSpamitra egya ane samartha lAgyA paNa anya munivaro phagurakSitane AcAryapada ApavAnI tarapheNamAM hatA. yuktithI temane samajAvavA sivAya bIjo rasto na rahyo eTale gurumahArAje traNa kuMbhe bhagAvyA ane ekamAM aDada, bIjAmAM tela ane trIjAmAM ghI bharyuM. pachI badhA kuMbhe UMdhA vaLAvyA to aDada badhA bahAra AvI gayA, tela kaMika ceTI rahyuM ane ghI te bahu saMlagna rahyuM. e pramANe potAno hetu tathA Azaya-dubalikA puSamitramAM huM aDadanA ghaDA jevo thayo chuM--ema samajAvI puSpamitrane potAnA pada para sthApana karyo. durbalikA puSpamitrane abhyAsa khAsa dhyAna kheMce tevo prasaMga che, ghIne AhAra karavA chatAM abhyAsamAM saMlagna rahevAthI te paNa jarI jatuM tyAre temanuM haMmezanuM adhyayana keTaluM haze ? tenA saheje khyAla Avaze. teo paNa eka prabhAvika puruSa thaI gayA. digabatpatti ravIrapura nagaramAM kRSNa nAmanA AcArya padhAryA. temanA ziSyavarga sAthe zivabhUti nAmanA eka muni hatA. rAjAe ekadA zivabhUti munine ratnakaMbaLa vahorAvyuM. teo te laIne upAzraye AvatAM AcArya kRSNasUrie jaNAvyuM ke--- sAdhune ratnakaMbaLa vahoravuM ucita nathI." pachI kaMbaLanA kakaDA karI sAdhuone rajoharaNa(dhA)nA nizithIyA banAvavA mATe ApI dIdhA. A banAvathI zivabhUtine mAThuM lAgyuM aMtaramAM vairanI javALA pragaTI ne guru sAthe kaleza karavAnI anukULa takanI teo rAha joI rahyA. ekadA kuNAcArya jinakalpI sAdhu ene AcAravicAra varNavI rahyA hatA. te samaye jinaka9pIpaNuM viccheda pAmyuM hatuM - AcaraNamAM nahotuM. yogya prasaMga joI zivabhUtie kahyuM ke ApaNe paNa sAdhu chIe to ApaNe te ja pramANe AcAravicAra aMgIkAra karavo joie. Apa zAmATe ATalI badhI upadhi rAkhe che ?' AcAryo zAMtithI kahyuM ke A samaye jinakapInI samAcArI rahI nathI. Arya jabUnA nirvANa pachI jinakalpane viccheda thayo che. A samaye jinakapIpaNuM pALavuM atikaThina che.' paNuM sAcuM samajavuM hoya to samajAyane ! unmatta zivabhUtine te prasaMga jete hato. abhimAnanA madamAM te bolI uThyo ke-"viccheda gayuM che ema Apa zA AdhAre kahe che ? huM pote jinakapIpaNuM pALI batAvuM chuM.' AcArye temane zAMti pamADavA banatA prayatno karyA. vizeSamAM samajAvyuM ke tIrthakare paNa ekAMte acelaka (vastra rahita) na hatA. dareka tIrthakaroe devadUSya vastra sahita ja saMsAra tyAge che, paraMtu karmodayane kAraNe teo na ja samajyA, pachI nagna thaI bahAra udyAnamAM sthiratA karI. zivabhUtinI bahene paNa dIkSA lai sAdhvIpaNuM svIkAryuM hatuM. vaMdana nimitte te bahAranA udyAnamAM gaI ane pitAnA bhAInuM navIna AcaraNa joI pite paNa temAM bhaLI-te paNa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digaMbatpatti [ zrI tapAgaccha nAnapaNe vicaravA lAgI. bhikSA samaye koIeka zaheramAM jatAM temane eka vezyAe joI. jotAM ja vezyA vicAravamaLamAM aTavAI. tene thayuM ke "AvI sauMdaryavatI sAdhavI nagnapaNe vicaraze te janasamUha amArAthI virakta thaI jaze.' tethI teNe te sAvIne eka sADI oDhADI dIdhI. zivabhUtie potAnA paMthanI puSTi mATe prayatno AdaryA. kauDinya ane kevIra nAmanA ziSyo karyA ane dhIme dhIme tenI paraMparA vadhatI gaI. keTalAkanA mate sahasamala nAmanA yunithI digaMbara matanI utpatti thaI che. te matamAM paNa keTalAka samartha vidvAno thayA che ane vidurbhAgya sAhitya saryuM che. A utpatti vIranirvANa pachI 609 varSe thaI. hAlanA samaye tAMbara sAdhuo karatAM digaMbara sAdhuonI saMkhyA alpa pramANamAM najare paDe che. tAbara ane digaMbara vacce mahattavano phera becAra bAbatamAM hato paNa pAchaLatho vadhatAM vadhatAM atyAre te 84 nI saMkhyAe pahoMcyo che. temAMnA keTalAka mahatvanA matabhedo nIce pramANe che- (1) tAMbaro sudharmAsvAmI praNIta dvAdazAMgImAMthI bAramuM aMga-daSTivAda vikeda thayela mAne che jyAre digaMbaro dvAdazAMgI ja viccheda thayelI mAne che ane tene badale dhavaLa, mahAdhavaLa, jayadhavaLa ne gomadasAra vigerene AgamarUpa mAne che. (2) zvetAMbara saMyamanirvAha mATe vastrApAtrAdi rAkhe che jyAre digaMbaro rAkhatA nathI. (3) vetAMbaro jude jude gharethI gocarI lAve che jyAre digaMbaro eka ja sthAne-eka ja zrAvakane ghare AhAra kare che ane gocarIne badale bhrAmarI kahe che. (4) tAMbara vastrarahita ne vastra sahita baMnenI mukita mAne che jyAre digaMbaro vastrarahitanI ja mukti mAne che. (5) zvetAMbare strInI mukti mAne che jyAre digaMbara strIne mokSagAminI mAnatA nathI. (6) zvetAMbare kevaLI AhAra kare tema mAne che jyAre digaMbare te svIkAratA nathI. (7) bhavetAMbara sAdhuo rajoharaNa rAkhe che jyAre digaMbara sAdhuo merapIMchI rAkhe che (8) vetAMbara tIrthakaronuM saMvatsarI dAna svIkAre che jyAre digaMbane te mAnya nathI. (9) vetAMbara tIrtha karanI mA cauda svapna jue tema kahe che jyAre digaMbare soLanI saMkhyA jaNAve che. (10) zvetAMbara navakAranA nava pada mAne che jyAre digaMbare mAtra pAMca ja pada svIkAre che. (11) zvetAMbara jinamratine vaju koTAvALI ne ghareNA, AMgI tathA cakSuthI vibhUSita mAne che jyAre digaMbaro nagna ane AMgI vigere alaMkArothI rahita mAne che. (12) zvetAMbaro jIvAjIvAdi nava to svIkAre che jyAre teo sAta tatva ja svIkAre che, (13) vetAMbara 64 Iko mAne che jyAre digaMbare 100 Idro mAne che. (14) zvetAMbara mAne che ke bhadeve cAra muSTi lonca karyo hato jyAre digaMbare pAMca muSTi loca mAne che. (15) vetAMbara sAdhuo veta vastra paridhAna kare che jayAre digaMbara nagna ane laMgaTadhArI hoya che. vigere vigere Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 2. 15 zrI caMdrasUri gRhasthavAsa 37va: vrataparyAya 30 varSa :-temAM sAmAnya vrataparyAya 7 varSI : yugapradhAna 23va: sarvAyu 67 varSa svagamana mAM sa643 varSI : gAtra sallahuDa : zrI ca'drasUri sApAraka nagaramAM jinadatta zeThane izvarI nAmanI patnIthI nAgendra, nivRtti, caMdra ane vidyAdhara e nAmanA cAra putro thayA hatA. svAmInA samayamAM bIjo bAravarSIya dukALa paDyo. dAMtane ane annane vera hAya tevI paristhiti utpanna thai. lakSAdhipatiAne paNa kAla kevI Ugaze tenI ci MtA thatI teA sAmAnya garIbasamUhanuM te pUchavu ja zuM? vasena muni sApAraka nagare AvI izvarI zeThANIne gRhe geAcarI mATe padhAryA. A samaye izvarI zeThANI lakSa dravyathI meLavela bhAjanamAM kAtila jhera nAkhIne maravAnA nizcaya para AvI hatI. vajrAsene temane tema karatAM nivArI ane jaNAvyu ke-"gurue mane jaNAvyu` che ke lakSa dravyanA bhAjanamAM jyAre jhera bheLavAtu joiza tene vaLate divase sukALa thaze' mATe dhIraja rAkhA ane Avu anucita kArya na karo." guruvacananA sAkSIbhUta ja na hAya tema vaLate divase ja aMdaramAM dhAnyathI bharelA vahANA AvI caDhyA. sarvatra sukALa thayA. AthI IzvarI vigere AkhA gharane jaina dharma para atula zraddhA baMdhAi ane peAtAnA cAre putrA sAthe dIkSA lIdhI. cAre putrAnA nAmathI judA judA cAra gaNunI utpatti thai. caMdra vadhAre pratApI temaja bIjA traNanI apekSAe caMdragacchanu vizeSa mAyuSya jANI caMdrasUrine vasena munie peAtAnA padma para sthApana karyA. caMdrasUri kaIMka nyUna daza pUrva dhArI thayA. temanAthI nigraMtha gacchanuM trIjuM nAma caMdra-gaccha zarU thayuM. te gacchamAM ghaNA samatha ane prabhAvika AcAryo thayA che. atyAre paNa dIkSA samaye cadrakulanuM nAma levAmAM Ave che. sADatrIza varSanuM saMyama pALI tee vIra nivANa pachI 643 varSe svage gayA. 16 zrI sAmatabhadrasUri te pUgata zrutanA jJAnI hatA. abhyAsanI sAtheAsAtha temanuM cAritra pAlana askhalita hatuM. taddana nirmAhIpaNe teo vicaratA ane mATe bhAge vADI, vana, jaMgala ke yakSanA maMdiramAM rahetA. teo nigra thacUDAmaNi hatA. temanA vairAgya-raMga ajama hatA. temanA vanamAM rahIne apUrva cAritrapAlanathI raMjita thayelA leAkeA temane vanavAsI" ja kahetA. ane temanAthI niph gacchanu " vanavAsI gaccha " evuM ceAthu nAma pracalita thayuM. *tapAgaccha paTTAvalI, zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa herAlDa pu. 11, aMka 79 pR. 385 nA Are Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sAmaMtabhadrasUri .: 80 [ zrI tapAgaracha AptamImAMsA nAmanA nyAyanA mahAn graMtha A AcArye racyA che. A uparAMta yutyanuzAsana, svayaMbhU stotra, jinastutizataka vigere graMtha racyA che. AptamImAMsAnA graMtha tA pAtAnA ziSya vRdevasUrinI jJAnaprApta mATe anAnyeA hatA. AmanA samaya agAu jaina zAsanamAM zvetAMbara ne digaMbara e pakSa paDI gayA hatA. te baMne vacce ekatra karavA temaNe ghaNA ja prayatna karyA paNa ekaca na sadhAyuM. digambarA paNa temane sAruM mAna Ape che. digabarA temane pAtAnI AmnAyanA manAvavA prayatna kare che paNa e saMbaMdhamAM kazuM pramANabhUta sAdhana nathI maLatuM. sattarasa vuDDUdevo 17, sUrI pajoaNo aDhArasamo 18 / guNavIsai imo surI sirimANadevagurU 19 // 7 // tatpaTTe zrIvRDadevasUriH tatpaTTe zrIpradyotanasUriH / tatpaTTe zrImAna devasUriH / gAthAya--sattaramAM paTTadhara hRdevasUri thayA, temanA mATe aDhA ramA pradyotanasUri ane egaNIzamA mAnadevasUri thayA. 7, vyAkhyA - 17 sattaratti - zrIsAmaMtabhadrasUripaTTe saptadazaH zrIvRddhadevasUriH / vRddho devasUririti khyAtaH / zrIvIrAt paMcanavatyadhika 595 (699) varSAtikrame koraMTake nAhaDamaMtrinirmApita prAsAde pratiSThAkRt / zrI jagasUriNA ca saptatyadhikapadazatavarSe 670 satyapure nAhaDanirmitaprAsAde zrImahAvIra : pratiSThitaH / 18 - sUripajjoaNatti - zravRddhadevasUripaTTe'STAdaza: zrIpradyotanasUriH / 19 -- egUNatti - zrIpradyotanasUripaTTe ekonaviMzatitamaH zrImAna devasUriH / sUripadasthApanA'vasare yatskaMdhayorupari sarasvatIlakSmyau sAkSAda vIkSya caritrAdasya bhraMzo bhAvIti vicAraNyA viSaNNacitaM guruM vijJAya yena bhaktakulabhikSAH sarvAzca vikRtayastyaktA: / tattapasA naDulapure 1 padmA 2 jayA, 3 vijayA, 4 aparAjitA'bhidhAnAbhi: devIbhiH paryupAsamAnaM dRSTvA kathaM nArIbhiH parikarito'yaM sUririti zaMkAparAyaNaH kazcit mugdhastAbhireva zikSita iti // 7 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] : 81 : zrI vRddhadevasUri ne protanasUri vyAkhyArtha-zrI sAmaMtabhadrasUrinI pATe sattaramAM vRddhadevasUri thayA. teonuM mULa nAma te devasUri hatuM paNa teo vRddha hovAthI vRddhadevasUri evA nAmathI prakhyAti pAmyA. temaNe zrI vIra nirvANa pachI 595 (65) varSe keraMTaka nAmanA nagaramAM nAhaDa maMtrIe baMdhAvelA jinamaMdiramAM pratiSThA karAvI. vIra nirvANa pachI 670 varSe zrI jarjarie nAhaDa maMtrIe satyapura nagaramAM baMdhAvelA maMdiramAM zrI mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karI. vRddhadevarinI pATe aDhAramA padadhara pradyatanasUri thayA. zrI pradyotanasUrinI pATe mAnadevasUri ogaNIzamA paTTadhara thayA. mAnadevasarine jyAre sUripada ApavAmAM AvyuM tyAre temanA khabhA upara sarasvatI temaja lakSmI bane devIone pratyakSa joIne gurue vicAryuM ke-AmanA cAritramAM bhaMga paDaze tethI teone viSAda thayo, je joIne mAnavasarie bhAvika zrAvakanA gharanI bhikSA temaja chae viSayano tyAga karyo. AvI utkRSTa tapazcaryAne kAraNe padmA* jayA, vijayA tathA aparAjitA e nAmanI cAra devIo temanA sAnidhyamAM rahetI. ekadA nADola nagaramAM A cAra devI sAhata beThelA sUri mATe koI eka zrAvakane zaMkA thaI ke strI-saMsagI A sUri pavitra kyAMthI hoya ? A zaMkAzIla zakhsane pachI te devIoe zikSA karI hatI. 17 zrI vRddhadevasUri ne 18 pradyotanasUri karaMTaka ( hAlanA zivagaMja pAsenA keraTA) nagaramAM nAhaDa maMtrI ane tenA bhAI sAliga rahetA hatA. devasUrinA upadezathI teo pratibaMdha pAmyA ane jena dharma para zraddhA baMdhANI. A zudi navamI AvatAM nAhaDa maMtrIe gurune pitAnI gotradevI caMDikAne eka pADAnuM balidAna ApavAnuM che te hakIkata jaNAvI salAha mAgI. gurue temane te hiMsaka kAryathI nivRta thavA kahyuM ane pite ghaTate upAya karaze tema samajAvI dhIraja ApI. te rAtrie gurue svazaktithI gautradevI cAmuMDAne bolAvI ane kahyuM ke-"tuM tArA pUrvabhavane vicAra kara. AvuM aghaTita kArya karavuM tane gya nathI. pUrvabhavamAM tuM dhanasAra zreNInI strI ane parama zrAvikA hatI. pAMcamanA upavAsane kAraNe tuM navA vastra paherI, * laghuzAMtimAM ajitA nAma jaNAvyuM che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAnadevAra 82 : [ zrI tapAgaccha peAtAnA putrane chetarIne devamaMdire javA lAgI. tane jatI joi tArA putra paNa 'mA-mA' karatA tArI pAchaLa cAlyeA. te samaye tArA navA vastranA avAjathI eka pATA bhaDakace ane teNe tArA putrane pADI nAkhyA. bhAgyayeAge acAnaka te mRtyu pAmyA. putranI A dazA joI tu paNa hRdaya baMdha paDavAthI mRtyu pAmI cAmuMDA nAmanI devI thai. pUrvabhavanA vairane kAraNe bIjA pADAone mArI nAMkhavA te zuM tane ceAgya che? mATe dayA dhAraNa kara ane tArA pU`bhavanuM caritra saMbhArI AvA pApakA thI pAchI vaLa.' Ama sama jAvavA chatAM teNIe kahyuM ke 'hu jIvavadhanA tyAga karI zakIza nahi.' tyAre gurue nAhuDa matrIne AvA pApakAyathI mukta karavA kahyu ane te teNe kabula karyu. pachI guru upadezathI nAhaDa maMtrIe 72 jinAlayeA karAvyA ane vRddhadevasUrie kAra Taka nagaramAM vIra nirvANa pachI 595(295) vaSe tenI pratiSThA karI. tenuM nAma te| devasUri hatuM paNa vRddha heAvAne kAraNe vRdevasUri nAmathI prakhyAti pAmyA. prabhAvaka caritramAM mAnadevasUri prabaMdhamAM A vRddhadevasUrine pahelAM caityavAsI jaNAvyA che. teo eka caityanI vyavasthA karatA hatA paNu sadevasUrie temane pratiSedha pamADyo eTale teoe caityanA vahIvaTa mUkI dIdhA. A vRtAMta jo satya hAya tA te uparathI ema siddha thAya che ke vikramanA bIjA saikAmAM paNa caityavAsa hatA. jo ke paTTAvaLIomAM te vIra savata 882 (vikrama saMvata 412) mAM caityavAsanA prAdurbhAvanuM lakhANa che, paraMtu eno artha e mAnavAmAM Ave che ke te samaye caityavAsIe pUrajozamAM AvyA haze ane suvihita sAdhue karatAM caityavAsI sAdhuonI saMkhyA vadhI gai haze. teoe pradyotanasUrine peAtAnA pade sthApana karyAM. pradyotanasUri saMbaMdhI vizeSa vRtAMta maLatA nathI. vIravaMzAvalImAM evA ullekha maLe che ke teoe ajameramAM RSabhaprabhunA biMbanI pratiSThA karI hatI, temaja suvaNagirimAM dhanapati nAmanA gRhasthe je yazavasahI manAvI hatI temAM vIraprabhunI pratiSThA karI hatI. A sivAya ane paTTadhA mATe vizeSa hakIkata upalabdha thatI nathI. 19 zrI mAnadevasUri nADAla nagaramAM dhanezvara nAme prakhyAta zreNI rahetA hatA. tene dhAriNI nAme patnI ane mAnadeva nAme krAMtimAna putra hatA. pradyotanasUri vihAra karatAM karatAM * kArya sthaLe jinadratta evu nAma paNa jANyu che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAnadevasUri paTTAvalI ] te nagaramAM padhAryAM ane temanI upadezadhArA sAMbhaLI, varSothI jema cAtaka tRpti pAme tema mAnadevane apUrva AhlAda thayA. sAMsAranI asAratAne anubhava thayA ane temanI suSupta AMtarika Urmio jhaNajhaNI UDI. Atmika zatruo upara vijaya meLavavAne tenuM hRdaya tIvratA anubhavavA lAgyuM. 83 samaya vicArI temaNe gurumahArAjane pratrajayA graheNu karAvavA prAthanA karI. mAtapitAe paNa mahAmuzkelIthI AjJA ApI. zubha muhUrte dIkSA svIkArI, te ugra tapa AcaravA lAgyA. tIvra smaraNazaktizAlIne zuM asAdhya hoya ? alpa samayamAM agiyAra aMganA abhyAsa karI te cheH ane mULasUtrAnA paNa jJAtA thayA. ziSyane sama thayA jANI gurue temane sUripade sthApana karyAM. sUripadapradAna samaye gurumahArAje mAnadevanA khamA upara sarasvatI tathA lakSmI nAmanI e devIone sAkSAt joi tethI temanuM mana kaMika khinna thayuM. temaNe vicAryuM ke- AnA prabhAvathI mAnadeva niraticAra cAritra pAlI zakaze nahi ane temanA cAritrabhaga thaze.' cAlAka ziSya gurunI manovedanA kaLI gayA ane gurunI mana-zAMti mATe niyama karyAM ke- pAte bhAvika zrAvakanA gharane AhAra vaheAraze niha ane badhI vikRti-vigayA hamezane mATe tyAga karaze.' mAnadevasUrinA tapathI temaja akhaMDa vizuddha brahmacarya pAlanathI jayA, vijayA, aparAjitA ane padmA e nAmanI cAra devIe temanI sAnidhyamAM rahetI ane pratidina vaMdana karavA AvatI. dhIme dhIme mAnadevasUrinA yaza jagatabharamAM prasarI gaye. A samaye takSazilA nagarI jainonuM mahAdhAma gaNAtI. pAMca se| jeTalA caityA te nagarIne maMDita karI rahyA hatA. acAnaka daivayeAge te nagarImAM mahAmArIne upadrava thayA. lAkA akALe mRtyu pAmavA lAgyA. vaidya ke auSadhane koI pazu upacAra kAma na mAgye. jayAM jue tyAM AkraMda ane kalpAMta ja najare paDatA. smazAnabhUmi zameAthI ubharAvA lAgI ane dudhInA teA keAi hisAba na rahyo. AvA bhISaNa prasaMge keTalAka sujJa zrAvakA caityamAM ekaThA thayA ane vicAravA lAgyA ke- zuM kapaTTI yakSa, aMbA devI, brahmazAMti ke yakSarAja kAi ApaNA bacAva nahIM kare ?' A pramANe koi upAya nahI' sUjhavAthI teo nirAzAmAM DUbatA jatA hatA teAmAM zAsanadevIe pragaTa thaine kahyuM ke-' mlecchAnA pracaMDatAe badhA deva-devIone dUra karyAM che tethI tethI tamAruM rakSaNu kai rIte thai zake ? vaLI AjathI traNa varSa pachI turkInA hAthathI A nagarInuM patana thavAnuM che, chatAM eka upAya huM tamane sUcavuM chuM tene tame amala kareA tA zrI sAMghanI rakSA thAya. nADola nagaramAM mAnadevasUri che temA caraNanu jaLa chAMTavAthI upadrava zAMta thaze. A upadrava zAMta thatAM tamAre A nagarInA tyAga karI anyatra cAlyA javuM', ' Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAnadevasUri [ zrI tapAgaccha pachI zAsanadevI adazya thatAM badhA zrAvake e ekamata thaI vIradatta nAmanA zrAvakane nADola nagare mAnadevasUri pAse mokalyo. vinaMtipatra laI varadatte nADola nagare jaI upAzrayamAM praveza karyo. A samaye mAnadevasUri paryakAsana lagAvI, nAsikAnA agrabhAga upara dRSTi sthApI dhyAnamagna thayelA hatA. niyama mujaba jayA ane vijayA nAmanI devI vaMdana karavA AvI hatI te paNa eka khUNAmAM beThI hatI. uparanuM dazya jotAM ja varadatta camaka. tenuM mana zaMkAzIla banyuM. te vicAravA lAgyuM ke"eka te madhyAhnakALa, ekAMta ane A strIonI hAjarI! kharekhara zAsanadevIe amane chetaryA che. mane Avele joIne ja gurue kapaTa dhyAna dhayuM lAge che." te bahAra beThe. ane gurue dayAna pAmyuM tyAre avajJApUrvaka-avinayI rIte vaMdana karyuM. tenA AvA vartanathI devIone roSa utpanna thaye ne tene tyAM ja zikSA karI bAMdhI lIdho. pachI gurue tene baMdhanamukta karAvyo eTale devIoe kahyuM- he pApI ! pavitra AcaraNavALA mAnadevasUri mATe khoTe vikala5 karatAM tene lajA na AvI ? ame devIo chIe te paNa te jANI zakato nathI. amArI daSTi nimeSa rahita che, amArA paga pRthvIne aDatA nathI ane amArI phUlanI mALA karamAyA vinAnI che te paNa tArA khyAlamAM AvatuM nathI ?" AvA vacana sAMbhaLI zaramIMdA banela varadatte potAnA AgamananuM kAraNa kahI saMbhaLAvyuM ane potAnA anucita vartana mATe paNa pazcAttApa jAhera karyo. pachI gurumahArAje jaNAvyuM ke-mane saMghanI AjJA pramANa che tethI huM ahIM rahIne paNa tamAro upadrava zAMta karavA prayatna karIza. ahIMnA saMghanI AjJA vinA huM tyAM AvI zakIza nahi, to ahiMnA saMghamAM A devIo mukhya che ane temanI takSazilA nagarIe AvavA mATe anumati nathI mATe pUrve kamaThe prakAzita karelA ane A devIoe batAvelA zrI pArzvanAtha prabhunA maMtrathI saMyukta zrI zAMtistava (laghu zAMti) nAmanuM zreSTha stavana laIne tuM svasthAne jA ane tenA adhyayanathI sarva upadrava zAMta thaI jaze." vIradatta te zAMtistava laIne svanagarI-takSazilA gayo ane tenA samaraNa-jApathI marakIno upadrava zAMta thaI gayo. vyaMtaranA upadravanI zAMti mATe "tijayapahera" nAmanuM stotra paNa emaNe ja racyuM hatuM. A uparAMta jene vadhAravA mATe paNa teoe sAro prayatna karyo hato. vIravaMzAvaLI kAra jaNAve che ke- temaNe uccA nAgara (takSazilAno eka bhAga), DerA gAjIkhAna, DerAUla vagere sthaLomAM vicarI, soDhA kumArane pratibodhI e savAla banAvyA hatA." traNa varSa pachI turthIoe te mahAnagarI takSazilA bhAMgI nAkhI. atyAre paNa khodakAma karatAM bhagna takSazilAmAMthI pIttaLa tema ja pASANanA jinabiMba maLI Ave che. zAsananI aneka rIte prabhAvanA karI, potAnA paTTa para mAnatuMgasUrine sthApI, giranAra parvata upara jinakalpa sadaza saMlekhanApUrvaka mRtyu pAmI teo svargaktA thayA. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 85 : sirimANatuMgasUrI 20, vIsaimo egavasa sirivIro 21 / bAvIso jayadevo 22, devAnaMdI ya tevIso 23 // 8 // tatpaTTe zrImAnatuMga sUriH / tatpaTTe zrIvIrasUriH / tatpaTTe zrIjayadevasUriH / tatpaTTe zrIdevAnaMda sUriH / * zrI mAnatuMgara gAthA temanI pATe vIzamA paTTara mAnatuMgasUri thayA bAda zrI vIrasUri, temanI pATe jayadevasUri ane trevIzamA paTTadhara zrI devAnaMdasuuri thayA. 8. vyAkhyA - 20 sirimANatuMgatti - zrImAnadevasUripaTTe viMzatitamaH zrImAnatuMgasUriH / yena bhaktAmarastavanaM kRtvA bANa - mayUrapaMDitavidyA camatkRto'pi kSitipatiH pratibodhitaH / bhayaharastavana karaNena ca nAgarAjo vazIkRtaH / bhaktibharetyAdi stavanAni ca kRtAni / zrIprabhAvakacaritre prathamaM mAnatuMgacaritramuktaM, pazcAcca zrIdevasUriziSya zrIpradyotanasUriziSya zrImAnadeva sUriprabaMdhAH uktA:, paraM tatra nA''zaMkA yatastatrA'nye'pi prabaMdhA vyastatayoktA dRzyante / 21 egavIsatti - zrImAnatuMga sUripaTTe ekaviMzatitamaH zrIvIrasUriH / sa ca zrIvIrAt saptatisaptazata 770 varSe, vikramataH trizatI 300 varSe nAgapure zrInamipratiSThAkRt / yaduktamnAgapure namibhavana - pratiSThayA mahitapANisaubhAgya: / abhavada vIrAcArya - stribhiH zataiH sAdhikai rAjJaH // 1 // : 22 bAvIsatti - zrIvIrasUripaTTe dvAviMzatitamaH zrIjayadevasUriH // cha // 23 devANaMdotti - zrIjayadevasUripaTTe trayoviMzatitamaH zrIdevAnaMda sUriH / atrAMtare zrIvIrAt paMcacatvAriMzadadhikazata 845 varSAtikrame vallabhIbhaGgaH / iyazItyadhikASTazata 882 varSAtikrame caityasthitiH / SaDazItyadhikASTazata 886 varSAtikrame brahmadvIpikAH // 8 // vyAkhyA mAnadevasUrinI pArTa vIzamA paTTadhara mAnatu MgasUri thayA. temaNe bhaktAmara steAtranI racanA karIne bANa tathA mayUra nAmanA paMDitathI Azcaya pAmelA rAjAne pratibAdha karyAM. ''bhayaharastava' (namiUNu) racIne nAgarAjane paNa vaza karyAM. A uparAMta bIjA 'bhaktibhara" vigere stavanA paNa racyA. prabhAvakacaritramAM pahelA mAnatugasUrinu Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAnatuMgasUri *: 86 [ zrI tapAgaccha ane pacha (vRddha) devasUrinA ziSya pradyotanasUrinA ziSya mAnadevasUritu' vRttAMta kaheluM che, paraMtu A viSayamAM zaMkA karavA jevu nathI kAraNa ke prabhAvaka caritramAM evI rIte ghaNA prakhA judI judI rIte-anukrama vagara ApavAmAM AvyA che. mAnatu MgaranI pATe ekavIzamA paTTadhara vIrasUri thayA jemaNe vIra saMvata 770 varSe eTale ke vikrama saMvat 300mAM nAgapura nagaramAM zrI minAtha bhagavAnanI pratiSThA karI. e mATe kahevAya che ke nAgapuramAM naminAtha jinezvaranI pratiSThA karavAvaDe atyaMta saubhAgyazAlI zrI vIrAcAya vikramanI pachI traNa so vaSaeN thayA. vIrasUri pachI jayadevasUri AvIzamA paTTadhara thayA. jayadevasUrinI pATe devAnaMdasUri trevIzamA paTTadhara thayA. A daramiyAnamAM zrI vIra nirvANa pachI 845 varSe vallabhInA bhaMga thayeA, 882 varSe caityavAsa zarU thayA ane 886 varSe brahmadIpikA zAkhA zarU thai. 20 zrI mAnatuMgasUridra vArANasI nagarImAM hadeva nAmanA rAjA hatA. te ja nagaramAM dhanadeva nAme sunna zreNI vasatA hatA. tene mAnatuMga nAme satyazIlavALA putra hatA. mAnatu Mga bhAgyayeAge digabarAcAryAMnA sahavAsamAM AbhyA. sasa vadhatAM vItarAgapraNIta dhama para zraddhA janmI ane peAtAnI dIkSAnI abhilASA jAhera karI. mAtapitAnI anusuti lai cArukIti nAmanA munIzvara pAse dIkSA lIdhI. temanu mahAkIti evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. strIne meAkSa na heAya, kevaLI AhArana kare vigere digaarIya mAnyatAe jANI. kramazaH khatrIza AgamenA te jJAtA thayA ane jaLa-kamaDaLa rAkhavA lAgyA. mayUrapIcchAnA guccha paNa te sAthe rAkhatA. te ja nagaramAM lakSmIdhara nAme mAnaturaMganA banevI rahetA hatA. te pUrNa Astika ane zvetAMbara AmnAyanA hatA. ekadA vagara nimaMtraNe mahAkIti temane tyAM vaheAravA gayA. nira tara kama`DaLamAM jaLa bharI rAkhavAthI saMbhUmi pUrA utpanna thayA hatA. temanI bahenanA lakSa bahAra A vastu na gaI. teNe peAtAnA bhAine sanmArge caDAvavAne * keTalAka vidvAne) bhaktAmara stotra vigerenA kartA tarIke A mAnatu MgasUrine svIkAratA nathI. teeA te| vikramanI sAtamI zatAbdimAM thayela mAnatu MgaranI kRti mAne che, te matAMtara jANuvA. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI | zrI mAnatuMgasUri gya prasaMga che. potAnA bhAIne samajAvatAM teNe kahyuM ke "bhAI ! sarva vratamAM jIvadayA e ja sAravatu che ane A tamArA pramAdathI beIdriya jIvo vinAza pAme che. vastra rAkhavAmAM tamane parigraha naDe che ane trAMbAnuM kamaMDaLa e parigraha nahi to bIjuM zuM che?" pachI teNe zvetAMbarAcAryanA kriyAkalApa vigere vidhi vistArathI samajAvI je sAMbhaLatAM ja mahAkItie kahyuM ke-"evA mahAtmAno yAga kayAre thAya?" tenI bahene jaNAvyuM ke teo hAlamAM madhya pradezamAMthI AvavAnA che. temanI sAthe huM tamAre meLApa karAvI ApIza." pachI mahAkIrtine AdarasatkAra teNe jojana karAvyuM. bAda jinasiMhasUri tyAM padhAryA ane gurusamAgama thatAM ja mahAkAtine satya tattvanI pratIti thaI. temaNe tenI pAse pharI zvetAMbarI dIkSA lIdhI. samyaga tapArAdhana karatAM temaNe aMga-upAMge paNa jANI lIdhA. te ja nagaramAM rAjamAnya mayara nAmane paMDita rahetuM hatuM. tene eka paMDitA ane vicakSaNa putrI hatI. tene yogya vara mATe tapAsa karatAM teNe prANa paNa nidhana bANa nAmanA kavi sAthe lagnasaMbaMdho hato. pachI potAnI lAgavagathI tene rAjamAM nokarI apAvI eTale tene saMsAra sukhapUrvaka cAlavA lAgyA. ekadA bANane potAnI patnI sAthe gRhakaleza thaye eTale tenI strI pitRgRhe cAlI gaI. bANa zvasuragRhe jaI tene manAvavA lAgyA chatAM te haThAgrahI samajI nahIM. chevaTe tene eka pleka saMbhaLAvI raMjita karavA prayAsa karyo ane temAM "su" zabdano prayoga karyA chatAM paNa te mAnI nahi. mayUra paMDita je pAsenA oraDAmAM vAda-vivAda sAMbhaLato hato tene A vikhavAdathI kaMTALo upo ane AvezamAM te bolI UThyo ke "mu ene badale "caMDI zabdano prayoga karo." A sAMbhaLI bAhupatnI lajavAI gaI. maryAdAne anucita pitAnA pitAnuM vAkaya sAMbhaLI tene atizaya roSa utpanna thayo tethI teNe zApa Ape ke-"tame rasalubdha koDhIyA thAo.' Ama kahIne te potAnA patine ghare cAlI gaI. pitAne kADhayukta jaIne mayUrane ghaNo pazcAttApa thayo. teNe rAjasabhAmAM javuM baMdha karyuM, paNa rAjAne samAcAra maLyA vagara rahe? teNe mANasa mokalI mayUrane sabhAmAM belAvyuM. rAjAjJA mAnya karyA sivAya chUTako nahote. zaramIdA cahere te sabhAmAM dAkhala thaye. je sabhAmAM tenuM bahumAna thatuM te ja sabhA tene khAvA dhAtI heya tema jaNAyuM. pAchA svagRhe AvI teNe nizcaya karyo ke mAnahAni jevI sthitimAM jIvavA karatAM devArAdhana karI punaH nirogI zarIra prApta karavuM. pachI sUryadevanI ArAdhanA karI ane temaNe tene savathI prasanna thaI tene suvarNa sarIkhA dehavAge banAvyo. pachI rAja sabhAmAM AvI teNe vRtAMta saMbhaLAvyuM tethI rAjAe tenI prazaMsA karI. A sAMbhaLIne bANe kahyuM ke-"svAmin ! devane prabhAva pragaTa ja che temAM tenI Apa zuM * prabhAvaka caritramAM A nAma ApyuM che, paNa kharI rIte mAnadevasUri joie. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAnatuMgasUri [ zrI tapAgaccha prazaMsA karo cho?" rAjAe kahyuM ke "gu matsarI" e ukti mujaba tame tenI IrSA kare che. AthI bANane cAnaka caDI ne teNe pratijJA karI ke mArA hAthapaga kApIne mane caMDikAdevInA maMdiranI pAchaLa mUke. tyAMthI huM mArA hAtha-paga sahita rAja sabhAmAM AvIza." mayUre anukaMpA batAvI rAjane tevuM kRtya na karavA vinati karI paNa rAjAne tene prabhAva ja hato, tethI bANanuM vacana mAnya karyuM. bANe paNa caMDikA devInI evI sarasa prArthanA karI ke devIe prasanna thaI tene hAtha-paga pAchA ApyAM. rAjAe tenuM sArI rIte sanmAna karyuM paNa teo eka bIjA parasparanI IrSyA karavAnuM tajatA nahi tethI ekadA rAjAe kAzmIra nagare jaI jaya-parAjayane nirNaya karI lAvavAnuM kahyuM. baMne jaNa kabula thayA. baMnee kAzmIra thaI, duSkara tapa karI, devIne prasanna karI. temanI parIkSA mATe devIe eka samazyA pUchI ke-zatacaMdra namastastram A samazyAnI pUrti to baMnee karI paNa bANe zIghratAthI karI tethI bANane jaya che. pachI teo svanagare AvyA ane baMnene rAjAe yogya AdarasatkAra karyo. ekadA vAtacIta cAlatAM rAjAe potAnA amAtyane kahyuM ke- brAhmaNe advitIya ne ajethya che, bIjA darzanamAM Ave kaI pratApI puruSa jaNAto nathI. A sAMbhaLI pradhAne mAnatuMgasUrinI adbhuta zaktinA vakhANa karyA. rAjAe pradhAnane temane bolAvI lAvavA kahyuM. pradhAnanI prArthanAthI mAnatuMgasUri sabhAmAM padhAryA. eTale rAjAe bANa-mayUranI zaktinuM varNana karI kahyuM ke- ApanAmAM evI kaI zakti hoya te camatkAra batAvo." eTale gurumahArAje jaNAvyuM ke- "amAre dhana, dhAnya ke putra-parivAranI ciMtA nathI ke jene mATe rAjAne rIjhavIe, paraMtu zAsanaprabhAvanA karavI e amAruM kartavya che." AthI rAjAe Adeza Apyo ke-munirAjane pagathI mAthA sudhI beDI nAkhe ane eka aMdhArA AvAsamAM pUre." hukama sAMbhaLatAM ja sevakoe lokhaMDanI cummAlIza sAMkaLavatI gurune bAMdhyA ane eka tavyApI oraDAmAM pUrI tALuM dIdhuM. prabhAvika mAnatuMgasUrine mana A najIvI vastu hatI. ekAgra manathI temaNe bhaktAmara stotranI zarUAta karI. eka eka leka bolatA gayA ane eka eka beDI tuTatI gaI ema cummAlIzamA zloke badhI beDI tUTI gaI ane dvAra svayameva UghaDI gayAM. sUrie rAjasabhAmAM AvI rAjAne AzIrvAda Ape. rAjAe temanI pUrNa prazaMsA karI. vadhumAM jaNAvyuM ke-"bANa-mayUramAM vidyA che paNa temane abhimAna ane sAthe adekhAI-IrSyA paNa che, Apa niSkalaMka che. Apa jevA mahAtmA puruSanA darzanathI huM kRtArtha thayo chuM." guru temane jinadharmamAM sthira thavAnuM kahI cAlyA gayA. mAnatuMgasUricita bhaktAmara stotra adyApi paryata pracalita che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] -: 89 :- zrI vIrasUri, jayadevasUri ne devAnaMdasUri pUrvakarmanA prAbalya gurune unmAda-roga thaI Avyo. temaNe dharaNenuM smaraNa karI anazana mATe pUchayuM tyAre dharaNeke kahyuM ke -"A5nuM AyuSya haju bAkI che ane haju A5 anekane upakAraka thavAnA che mATe hAla anazanane vicAra tyajI dyo." pachI dharaNenTe temane 18 akSarane maMtra ApyA jenA maraNamAtrathI aneka prakAranA roge nAza pAme che. te maMtrAkSaronA anusAra sUrijIe "bhayahara (namiUNa)" stavana banAvyuM je adyApi paryata prakhyAta che. temanA prabhAvathI mAnatuMgasUrinI kAyA punaH suvarNa sadaza thaI gaI. pachI pRthvItaLa para vicarI, bhavya jIvone upadezI, saMkhyAbaMdha sadguNa ziSyo nIpajAvI, prAMta anazana karI teo vage sIdhAvyA. 21 vIrasUri 22 jayadevasUri 23 devAnaMdasUri vIrasUrie vIrasaMvat 770 % eTale ke vikrama saMvata 300 mAM nAgapurane viSe naminAthanI pratiSThA karAvI hatI ane pitAnA prabhAvathI digatamAM sva-kIti phelAvI hatI. prabhAvaka caritramAM be varasUrinA vRttAMta che, paNa te A paTTadharathI judA samajavA. varasUrinI pATe jayadevasUri AvyA. temanA saMbaMdhe paNa mAhitIpUrNa hakIkata maLatI nathI. vIravaMzAvaLIkAra jaNAve che ke A jayadevasUrie raNutabhamaranA girizaMga para padmaprabhu ane padmAvatI devInI mUrti sthApI hatI temaja ulecI( marudhara )mAM vihAra karI dezazaktithI bhATI kSatriyane jaina banAvyA hatA. jayadevasUrinI pATe devAnaMdasUri AvyA temanA vRtAMtane paNa abhAva che. temanA samayamAM traNa mahattvanI bInA banI (1) vIranirvANa 845mAM vallabhIne bhaMga thaye. (2) vIranirvANa 882 varSe cityasthiti thaI ane (3) 886 varSe brahmadIpikA zAkhA pragaTI. vallabhIbhaMga vallabhIpurane traNa vAra bhaMga thayo che. bhaMga eTale sarvathA nAza nahi. pahele bhaMga vI. ni. 45 eTale ke vi. saM. 375mAM thayo. gIjanInA tuka lokee valabhIpura para AkramaNa karI tene prathama bhaMga karyo. te viSama samayamAM jainamUrtione bhillamAla vigere sthaLe laI javAmAM AvI hatI. A samaye gaMdharvavAdivetAla zAMtisUrie saMghanI rakSA karI hatI. caityasthiti jaina sAdhanA kaDaka AcArane kAraNe keTalAka sAdhue zithila banavA lAgyA ane pariNAme teo caityavAsI thaIne rahevA lAgyA. ema jaNAya che ke dhIme dhIme cityavAsanI asara thavA lAgI haze, paraMtu vIranirvANa 882 pachI te pragaTapaNe ane purajozamAM jaNAya che. zrImAna haribhadrasUri ane te samayanA bIjA keTalAka samartha AcAryoe A vadhatA jatA zithilAcAra tarapha aMguli aks * 870 joIe. 12 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmaDhIpikAnI utpatti [ zrI tapAgaccha nirdeza karI tene sabaLapaNe sAmano karyo. tyavAsane kAraNe zithilAcArIo caitya ke maThamAM rahetAM, maMdiranA dravyano pitAnI jAta mATe upayoga karatA, nimitto joI ApatAM, raMgelA ke suvAsita vastro paheratAM, sAdhvIoe vahoreluM khAtA, dhanano saMcaya karatA, keza vadhAratA, miSTAhAra karatA, sacitta pANI tathA phaLa-phUla vAparatA, jinapratimA vecatA ItyAdi zAsananI hIlanA thAya agara to sAvAcArathI viparIta hoya tevI rIte vartatA. brahmadIpikA zAkhAnI utpatti AryasamitasUri (vAsvAmInA mAmA) vihAra karatAM karatAM AbhIra dezamAM AvyA. tyAM acaLapuranI najIka kRSNa ne pUrNa nAmanI be nadIo hatI. te benI vacce eka suMdara brahma nAmane beTa hato. devazarmA nAmane tapasvI ane tene 499 ziSyo te beTa para rahI brahmajJAna meLavavA mathatA hatA. te paikIne eka tapasvI svamahimA vadhAravA page auSadhIno lepa karI jaLathI chalochala bharelI nadInA pANu parathI cAlI acaLapuramAM AvatuM. A joI loko tenI prazaMsA karavA sAthe bhejanAdi mATe nimaMtravA lAgyA. jaina zAsanamAM AvA koI camatkArI puruSa haze ke kema ? te vAta carcAtI hatI tevAmAM AsamitasUri tyAM AvI caDyA. ka95nAthI tapasvInuM ceSTita jANe pitAnA bhakta zrAvaka pAse te tapasvIne jamavA mATe AmaMtraNa apAyuM. jamavAnA avasare UnA pANIthI te tapasvInA baMne paga barAbara dhavarAvavAmAM AvyA eTale lepa nAbUda thaye. jamIne nadItaTe AvatAM tapasvI muMjhA, chatAM Abaru bacAvavA teNe jaLa para cAlavA mAMDayuM. jarA Aghe jatAM te bUDa mUDa thavA lAgyo eTale gurue maMtravAsita vAsakSepa nadImAM nAkhI, mAga karI ApI, tene DUbato bacAvI lIdho. A prasaMgathI te tapasvI vilakha thaI gayo ane AryasamitanI zakti mATe vismaya phelAyuM. pachI gurue brahmaThIpamAM jaI, 500 tApasane pratibaMdha pamADI jainadharmAnurAgI banAvyA. teo brahma dvIpamAM rahenArA hevAthI temanAthI "brahmakrIpikA' nAmanI zAkhA nIkaLI. cauvAso sirivikkama 24, narasiMho paMcavIsa 25 chvviiso| sUrisamudda 26 sattA-vIso sirimANadevagurU 27 / / 9 // 24 tatpa? zrIvikramasUriH / 25 tatpaTTe shriinrsiNhmuuriH| 26 tatpaTTe shriismudrsuuriH| 27 tatpaTTe shriimaandevsuuriH| gAthA -covIzamA zrIvikamasUri, pacIzamAM zrI narasiMhasUri, charIzamA zrIsamudrasUri ane sattAvIzamA paTTadhara zrImAnadevasUri (bIjA) thayA. 9 vyAkhyA-24 cauvIsotti-zrIdevAnaMdamUripaTTe caturvizatitamaH shriivikrmsuuriH| 25 narasiMhotti-zrIvikramamUripaTTe paMcaviMzatitamaH zrInarasiMhamUriH / yataH *AryasamitasUrine samaya vicAratAM A zAkhAnI utpatti vi. ni. saM. 15thI 610 lagabhagamAM thavA saMbhava che chatAM ahIM vI. ni. saM. 886 ApavAmAM Ave che te matAMtara jANa. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54AvadI] : 91 - brahmadvipikAnI utpatti narasiMhamUrirAsIdato'khilagraMthapArago yena / yakSo narasiMhapure, mAMsaratiM tyAjitaH svagirA // 1 // 26 chavvIsotti-zrInarasiMhamUripaTTe SaDviMzatitamaH zrIsamudrasUriH / khomANarAjakulano'pi samudrasUri-gacchaM zazAsa kila yaH prvnnprmaannii| nitvA tathA kSapaNakAn yazaM vitene, nAgahRde bhujaganAthanamasya tIrthe // 1 // 27 sattAvIsotti-zrIsamudrasUripaTTe saptaviMzatitamaH zrImAnadevamUriH / vidyAsamudraharibhadramunIMdramitraM, sUrirbabhUva punareva hi mAnadevaH / mAMdyAtprapAtamapi yo'naghasUrimaMtraM, lebhe'bikAmukhagirA tapasojjayate // 1 // zrIvIrAt-varSasahasra 1000 gate satyamitre pUrvavyavacchedaH / atra ca zrInAgahastI 1, revatImitra 2, brahmadvIpo 3, nAgArjuno 4, bhUtadinnaH 5, zrIkAla kasUrizceti 6 SaDyugapradhAnA yathAkramaM zrIvatrasenasatyamitrayoraMtarAlakAlavartino bodhyaaH| eSu ca yugapradhAnazakAbhivaMditaprathamAnuyogasUtraNAsUtradhArakalpazrIkAlakAcAryaiH zrIvIrAt trinavatyadhikanavazata 993 varSAtikrame paMcamItazcaturthyAM paryuSaNAparvA''nItamiti / zrIvIrAta paMcapaMcAzadadhikasahasra 1055varSe, vi0 paMcazItyadhikapaMcazatavarSe 585 yAkinIsUnuH zrIharibhadramUriH svargabhAk / paMcadazAdhikaikAdazazata 1115 varSe zrIjinabhadragaNiyugapradhAnaH / ayaM ca jinabhadriyadhyAnazatakAdeharibhadrasUribhivRttikaraNAdbhinna iti paTTAvalyAM, paraM tasya caturuttarazatavarSAyuSkatvena zrIharibhadrasUrikAle'pi saMbhavAnnA''zaMkAvakAza iti // vyAkhyArtha: -devAnaMdasUrinI pATe vIzamA paTTadhara zrIvikramasUri thayA. vikramasUrinI pATe pacIzamA paTTadhara narasiMhasUri thayA. A narasiMhasUri samasta siddhAMtanA pAragAmI hatA ke jeoe narasiMhapura nagaramAM pitAnI vANIzakitadvArA-upadezazelIthI cakSane mAMsabhejanane tyAga karAvyo hato. narasiMhasUrinI pATe zrI samudrasUri chavIzamA paTTadhara thayA. A samudrasUrinA saMbaMdhamAM kahevAya che ke - mANu rAjakuLamAM utpanna thayelA ne caturazimaNi zrI samudrasUrie ga7 para kharekhara abhuta zAsana karyuM. vaLI dharaNaMdrane paNa namana karavA gya zrI nAgahRda tIrthamAM digaMbarane jItIne pitAne yaza vistAryo. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikramanarasiMhasamudrane mAnadevasUri- ra [ zrI tapAgaccha zrI samudrasUrine pade sattAvIzamA zrImAnadevasUri ( bIjA ) thayA. A bIjA mAnadevasUri saMbadhe kathana che ke vidyAsamudra zrI haribhadrasUrIzvaranA mitra mAnadevasUri nAme AcAyaeN pravara thayA ke jemaNe maMdatAne lIdhe bhUlAi gayela nirmaLa niSpApa sUrimaMtra potAnI tapazaktivaDe ujjayata-giranAra parvata para aMbikAdevInA mukhathI sAMbhaLye--prApta karyAM. vIra paramAtmA pachI 1000 varSe satyamitra thayA ane tyArapachI pUrvajJAnanA vicchedya thayA. zrI vajrasena ane satyamitranA vacagALAnA samaya daramiyAna 1 nAgahastI, 2 revatImitra, 3 brahmaddIpa, 4 nAgArjuna, 5 bhUtadina ane 6 kAlakAcAe nAmanA anukrame cha yugapradhAnA thayA. A mAMhenA iMdrathI vadAyelA ane anuyAganI racanA karavAmAM (cAre anuyoga chUTA pADavAmAM) sUtradhAra sarIkhA zrIkAlikAcAyaeN zrI vIraparamAtmA pachI 993 varSe pAMcamIne badale cAthe payuMSaNA pa karyuM .vIra nirvANa 1055 varSe eTale ke vikrama saMvat 585 varSe yAkinImahattarAnu zrI haribhadrasUri svargavAsI thayA. vI. ni. sa. 1115 varSe zrI jinabhadragaNi yugapradhAna svargavAsI banyA. A ja jinabhadragaNiracita dhyAnazataka vigere graMthA para vRtti karanAra haribhadrasUri A haribhadrasarithI bhinna (bIjA) jANavA ema paTTAvalImAM ullekha che, paraMtu te jinabhadragaNinuM 104 varSanuM AyuSya hAvAne kAraNe zrI hirabhadrasUrinA samaye temanI saMbhAvanA mATe AzakAne avakAza nathI. 24 zrI vikramasUri, 25 zrI narasihari, 26 zrIsamudrasuri ane 27 zrI mAnadevara(bIjA) devAnaMdasUrinI pATe zrI vikramasUri thayA. temanu vihArakSetra bahudhA gujarAta hetu. sarasvatI nadInA kinArA para Avela kharasaDI gAmamAM be mAsanA ceAvihArA upavAsa karyo jene pariNAme sarasvatI devIe prasanna thaine gurune praNAma karyAM ane gurunA pratApane kAraNe ghaNA varSeAMthI sUkAyela pIpaLAnu jhADa navapaavita karyuM. navA jaino vadhAravAnu kA paNa sUrijIe ThIka-ThIka karyu. che. dhAdhAra kSetramAM vicarI tyAMnA paramAra kSatrIone jainadharmAnurAgI banAvyA. temanuM zAstronu jJAna agAdha hatu. temanI pATe zrI narasiMhasUri thayA. tee prabhAvika hatA ane temanI upadezazakti pratApI hatI. narasiMhapuramAM mAMsAhArI yakSane pratikheAdhI pADAneA bhAga letA badha karyA, khAmANa rAjakuLane pratibeAdhI jainadhamaparAyaNa manAvyuM ane te ja kuLanA samudrakumArane pratiAdhI dIkSA ApI, je pAchaLathI temanA paTTadhara thayA. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 93 zrI nAgArjuna samudrasUri paNa guru jevA ja pratApI nIvaDyA. eka te kSatriya teja ane bIjI tapazakti : aNuhIlapattana, mahuDamera, koTaDA vigere zahera-nagarAmAM vicarI zAsanaprabhAvanA karI cAmuDA nAmanI devIne pratibeAdhI peAtAnA paracA matAnyeA. A samaye digaMkhanuM jora vadhatuM jatuM hatuM. samudrasUrie digabara paMDitane ( AcAya ne ) vAdamAM jItI peAtAnI kIti phelAvavA sAthe zvetAMbara saMpradAyane puSTa karyAM. nAga uda nAmanuM tItha kiMga'kharA peAtAnuM karavA mAMgatA hatA te A AcAyanI vAdazaktithI zvetAMbara saMpradAyanuM ja rahyuM. temanI pATe zrI mAnadevasUri ( bIjA ) thayA. teo paNa ativa zaktizALI hatA. ekadA peAtAnA zarIranI asvasthatAne aMge sUrima'tra bhUlI gayA. peAtAne pazcAttApa thayeA. zarIra svastha thatAM giranAra parvate AvI, be mahinAnA cAvihArA upavAsa karyAM jene pariNAme aMbikA devIe AvI tapasyA karavAnuM kAraNa pUchyuM. gurumukhathI kAraNa sAMbhaLI aMkhikAe vijayAdevIne pUchI mAnadevasUrine sUrimaMtra ApyuMA. teo yAkinImahattarAsUnu haribhadrasUrinA mitra hatA. yugapradhAna nAgArjuna nAgArjunanI adhyakSatAmAM vallabhI vAcanA thai ane tene kAraNe nAgArjuna savizeSa prakhyAti pAmyA. vallabhI vAcanAne nAgAjInI dhAyanA' paNa kahevAmAM Ave che. " vAcatA " e pAribhASika zabda che ane tenA atha thAya che-- bhaNAvavuM te. '' vAcanAe teA seMkaDA thai gai che paNa mahattvanI ullekhanIya vAcanA traNa gaNAya che. (1) pATalIputrI vAcanA je vIranirvANa pachI 160 varSe bhadrabAhusvAmInA samaye thai (ra) mAthurI vAcanA je kaMdilAcAyanA pramukhapaNAmAM thai ane (3) vallabhAvAcanA je nAgAbUnanI adhyakSatAmAM thai. bIjI mAthurI vAcanA ane trIjI vallabhI vAcanAne samaya eka ja che. bhayaMkara dukALane kAraNe zruta-paraMparA chinnabhinna thaI gai. samartha AcAya paraleAkavAsI thayA ane dukALane aMge raEsacuM jJAna vistRta thavA lAgyuM. gacchanAyakAnI jJAnane surakSita rAkhavAnI ciMtA vadhI paDI. duSkALanA paMjo paNa jevA tevA na hatA. kSudhAptinA abhAvamAM navuM jJAna meLavavA mATe to zuM paNa punarAvartananA paNa abhAva jaNAvavA lAgyA. chevaTe dukALanI nivRtti pachI eka tarapha mathurAmAM AcAya ka dilasUrie ane vallabhIpuramAM nAgArjune upalabdha zruta vyavasthita karavA mAMDayuM. A te samartha vidvAna AcAryAM samakAlIna hatA chatAM durbhAgyane kAraNe pAtapAtAnI vAcanA pachI ekatrita thai zakayA nahi eTale bane vAcanAomAM thADe! matabheda rahI javA pAmyA che.pAchaLathI devaddhi gaNi kSamAzramaNe Agamene pustakA karavAnA samaye matabheda TALavA ane eka ja vAcanAne vyApaka banAvavA prayatna karyAM, ska`dilAcAnI vAcanA pramANe siddhAMta-pustakA lakhAyA ane matabheda ke pAThabhedavALA nAgAjInI vAcanAne viSaya TIkAmAM levAmAM mAnyeA, jene ullekha AjanA TIkAgra thAmAM maLe che. vI. ni. 899 mAM nAgArjuna svargavAsI thayA. tee eka dhurdhara AcAya gaNI zakAya. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI haribhadrasUri : 94 - [ zrI tapAgaccha zrI haribhadrasUri citoDagaDhanA rAjA jitArInA e mAnanIya purohita hatA. vedAMtanA pAragAmI ane zaktizALI hevAthI temane abhimAna sparyuM hatuM. temanI sAthe heDa kare tevo puruSa tenI najare paDatA nahi eTale temaNe abhimAnasUcaka cino dhAraNuM karyA hatAM. atizaya jJAnane kAraNe potAnuM peTa na phATI jAya teTalA khAtara kaDe rezamI vastra vIMTI rAkhatA. samasta jaMbudvIpamAM mArA jevo vidvAna vAdI nathI ema samajI hAthamAM jAMbuDAnI DALakhI rAkhatA. kedALI, khaDa ne jALa paNa sAthe rAkhatA. ATaluM chatAM emaNe manamAM pratijJA karI hatI ke je koInuM vacana huM samajI zakuM nahi temano ziSya thaIne rahuM. ekadA teo pitAnI vicArazreNImAM vicArI rahyA hatA tevAmAM rAjadarabArathI agatyanA kArya mATe pratihArI Avyo, purohitajI taiyAra thayA ane sukhAsanamAM besI cAlyA. raste cAlatAM ghoMghATa vo. dhIme dhIme devAdADa ne nAsabhAga thavA lAgI. rAjAne hAthI gAMDa banyo hato ane jhADane ukheDI nAkhato. ghara-makAna toDIphoDI nAkhato sAmethI cAlyo Avato hato. purohitajI paNuM jIva bacAvavA sukhAsanamAMthI nIce utaryA ane pAsenA bhavya makAnamAM dAkhala thaI gayA. paNa A zuM? te makAna te jenuM vizALa jinabhavana hatuM. bhagavaMtanI mUrti joI purohitane mazkarI sujhI. niMdAnA kaIka vicAravamaLa paNa temanA magajamAMthI pasAra thaI gaya tiraskAra hato, paNa atyAre kare zuM? mahAmahenate thoDo samaya pasAra karyo ane hAthI pasAra thaI javAnA samAcAra maLatAM sukhAsanamAM besI rAjadarabAre gayA. eka bAju purohitajIne jainadharma pratye tiraskAra vadhato jato hato ne bIjI bAju vidhinuM nirmANa aneruM hatuM. ekadA purohitajI rAjasabhAnuM kArya pUrNa karI madhya rAtrie ghara tarapha pAchA vaLatA hatA. upAzraya najIka AvatAM kaMIka avAja saMbhaLAvA lAgyo. te sAMbhaLavA UbhA rahetAM nIceno zloka saMbhaLAyo. bolanAra eka jaina sAdhavI yAkinImahattarA hatA. cakkIdagaM haripaNagaM, cakkINa kesavo cakkI / kesava cakkI kesava du, cakko kesava cakkI y|| eka, be, traNa, cAra vAra ene e ja zloka sAMbhaLe, chatAM artha na beTho. pureDitajI muMjhAyA. emanuM abhimAna ghavAtuM hoya tema jaNAyuM. kArtha samajavA bahu bahu vicAra karyo, paNa pariNAmamAM nirAzA ja sAMpaDI. chevaTe artha samajavA mATe sAdhavajI pAse gayA ne pUchayuM: "mAtAjI ! tame A caka-caka zuM karyA karo cho ?" sAdhavIjIe zAMta cittathI kahyuM ke: " bhAI ! navA nizALIyAne to badhe cakacakATa ja lAge. purohitajI vicAramAM garakAva thaI gayA. pitAnI pratijJA yAda AvI. sAdhvIjIne pitAne ziSya banAvavA mATe prArthanA karI. sAdhvIjIe pratyuttaramAM jaNAvyuM ke "puruSone ziSya banAvavAno ke artha samajAvavAne amAre adhikAra nathI." purohitajIe svapratijJA saMbhaLAvI eTale sAdhvIjIe temane AcArya jinabhadra samakSa laI gayA. gurue kArtha samajAvyA. haribhadra dIkSA lIdhI ane purohita haribhadrane sthAne munizrI haribhadra banyA. pataMgane anukULa pavana ! pachI zI khAmI rahe? jJAnI haribhadra alpa samayamAM jaina zAstro samajI lIdhA. gurue gya pAtra samajI ga7ne badho bhAra temanA zira nAkhe. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] A pa zrI haribhadrasUri hirabhadrane 'sa ne paramahaMsa nAmanA e bhANeja hatA. yuddhakaLAmAM nipuNa hatA, te paNa temanA upadezathI vairAgya raMge-raMgAyA ane temanA ziSya banyA. gheADA samayamAM te danazAstra, vyAkaraNa, sAhitya vagerenA abhyAsa karI samartha vettA banyA. meAranA kheMDAne citaravA na paDe ! te samaye pUrva dezamAM baudhamanI pUrNa jAheAjalAlI hatI. temanA meTA mATA vidyApIThA ane gurukuLA hatA. rAjyAzraya paNa ThIka hatA ane tene kAraNe te dharma vizeSa kAlAphUlatA hatA. haMsa tathA paramaha`sane tyAM jai abhyAsa karavAnI tamannA thaI. gurune te vAta jaNAvI. nimittanA maLe lAbha karatAM hAni vizeSa jANI haribhadrasUrie javAnI nA pADI, chatAM guruvacananI avagaNunA karI te bane pUrva dizA taraph cAlI nIkaLyA. vihAra karatAM karatAM teo bheTa dezamAM paheAMcyAM. jaina muniveze vidyApIThamAM praveza na maLe eTale teoe bhikSunA veza dhAraNa karyAM. cakrAra buddhi hAvAthI temaNe alpa samayamAM abhyAsa karI lIdhe| ane khaMDanane ceAgya dalIlA lakhavA mAMDI. keTalIka skhalanA pAnA para utArI, tevAmAM daivayeAge pavananA jore te e pAnA UDI gayA ane kulapatinA hAthamAM AvyA. vAMcatAM ja te vismaya pAmyA. tene jaina zramaNanI ga'dha AvI, paNa 15000-paMdara hajAra vidyArthI gaNamAMthI zodhI kADhavA kai rIte? chevaTe eka yukti ajamAvI. jamavAnA praveza dvAra para eka jainamUrti cItarAvIne sarvene te upara paga mUkI javA sUcavyuM. huMsa ane paramahaMsa 'te muMjhAyA. jIvanA jokhame paNa iSTa devanI AzAtanA na karavAnA nizcaya karyAM. eka pachI eka badhA AvatA ne jatA hatA. peAtAnA vArA AvatA mUrtinA citramAM peTa para traNa ADA UbhA lITA karyAM ane te rIte jainamUrtine sthAne bauddhamUti karIne, paga mUkIne cAlyA. cAra khAtIdArAe A prasaMga nAMdhI lIdheA, te kulapatine samAcAra ApyA. huMsa ne paramahaMsa paNa have samajI gayA hatA ke ghaDI ghaDIe meAta najIka Ave che. prasaMga zeAdhI teo nAsI chUTyA, paNa pachavADe rAjalazkara chUTayuM. haMsa ne paramahaMsa zvAsabhara doDyA Aya, paNu lazkaranA bheTA thatAM keTalI vAra? chevaTe huse paramaha'sane pADAzanA sUrapALa rAjA pAse paheAMcI javA sUcavyuM te pote laDavA taiyAra thayA. huMsa sahasrayeAdhI hatA. ekalA eka hajAra yeddAne pUrA paDe tevA hatA, paNu lazkaramAM 1444 yAddAo hatA. samagra lazkaranI sAme haMsanI keTalI tAkAta ! tenu zarIra bANeAthI vIMdhAI cALaNI jevu thaI gayuM. laDatAM laDatAM tenA deha dharatI para DhaLI paDayo. paramahaMsa surapALa pAse paheAMcI gaye! ne badhI vastusthiti samajAvI. baudhdhAnu lazkara sUrapALa pAse gayuM ane paramahaMsane soMpavA jaNAvyu, sUrapALe jIvanA jokhame paNa sAMpavA nA pADI. chevaTe vATAdhATa cAlatAM paraspara vAda karavAnuM TharAvyuM. gurukRpAthI paramaha`sanI ktteha thai. tyAMthI te guru haribhadra samakSa AvavA nIkaLyA. rastAmAM tene pakaDavA mATe duzmaneAe aneka prapa Mce karyAM paNa te badhA niraka nIvaDyA. ziSyane jotAM ja gurune umaLakA AvyA. chAtI sarasA cAMpyA, paNa vItaka vAta sAMbhaLatA gayA tema tema temane krodha mAjhA mUkatA gayA. paramahaMse avinayanI mApI mAgIne vAta karatAM prAMte te paNa DhaLI paDayo. A banAvathI te gurunI AMkhA phATI gai. baudhdhAnI vairavRtti mATe tiraskAra ne dhRNA vachUTI ane tenA badalA levAne makkama niradhAra karyo. teo tarataja vihAra karI sUrapALa rAjA pAse AvI paheAMcyA. tenI parAkramazIlatA mATe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI haribhadrasUri [ zrI tapAgaccha dhanyavAda ApI baudhdha sAthe vAda karavAnuM jaNAvyuM. surapALe baudhdhAnA paribaLa ane zaktinuM bhAna karAvI tenI sAme pagalAM na levAnuM namra vANIthI sUcavyuM chatAM gurue pitAnA vacananuM samarthana karavAthI sUrapALa rAjAe guru AgrahathI dUta mokalyo ane je hAre te UkaLatA telanI kaDAImAM baLI mare tema nakkI thayuM. zAstrArtha zarU thayo. game teTaluM tapAve chatAM senAne AMca Ave ? lAMbA samayanA vAdane aMte haribhadrasUrijIno vijaya thayo ane kulapati UkaLatA telanI kaDAImAM paDI baLI mUA. pachI to vAda AgaLa cAlyA. eka, be, traNa, cAra, pAMca ne cha jaNa kaDAImAM taLAI cUkayA. hAhAkAra macI gayo. haribhadrasUrijIne eka ja dhUna hatI. te samaye hitAhitano vicAra karavAno avakAza nahatA. temanA manamAM te 1444 ramyA karatA hatA. temanA jIvanano aMta te ja potAno saMtoSa hate. e ja samaye be sAdhu sabhAmAM hAjara thayA. temanA hAthamAM eka putra hato. patra haribhadrasUrijInA nAmane hato. patra vAMcatAM ja teonuM mAnasika vAtAvaraNa palaTAI gayuM. patra guru zrI jinabhaTTane hate. kAgaLamAMnA traNa koe sUrijInA jIvananI dizA badalI nAkhI. purohitamAMthI mahAtmA thanAra haribhadra have te pUrA samatAzIla banyA. vAda adhUro mUkI haribhadra guru samakSa AvyA. gurue yogya zabdomAM zAMtvana ApI bhavita tAne mahatva ApyuM. haribhadrasUrijIne atyaMta pazcAttApa thaye ane thayela gaMbhIra bhUla mATe prAyazcita mAgyuM. gurue 1444 ne mRtyu pamADavAne niradhAra badala 1444 graMthanI racanA karavA kahyuM. haribhadrasUrijInI dizA tadana parivartana pAmI rahI hatI. dhArmika jhanUna sivAya svataMtra graMtha racanA thavA mAMDI. nyAya, vyAkaraNa, yoga, dharma, nIti, AcAra vigere viSayone raparzatAM 1440 graMtha racyA. chellA cAra bAkI rahyA ane tene aMge "saMsAradAvA" nI stuti saMrakRta temaja prAkRtamAM racI. e abhuta stutinI traNa kaDI pUrI karI tyAM to temanA zvAsozvAsa gaNAvA lAgyA. cethA caraNanI eka racIne bAkInuM kAma zrI saMghane soMpI teo svarge sIdhAvyA. haribhadrasUrinA samayamAM cityavAsIoe UMDAM mULa nAkhyA hatA. haribhadrasUrie temanI sAme jabarI jhuMbeza calAvI ane peTabharA pAkhaMDIone prakAzamAM ANyA. pitAnA aSTaka, SoDazaka, paMcAzaka Adi graMthamAM niSpakSapAtapaNe temaNe satya vastu samajAvI che. jenAgo prAkRta bhASAmAM hatA, tenI cUrNio prAkRtamAM ja lakhAtI hatI, paraMtu haribhadrasUrie saMskatamAM TIkAo lakhI. ema manAya che ke haribhadra pUrvenI koI TIkA saMskRtamAM lakhAyelI maLatI nathI. A uparAMta yogane aMge paNa haribhadrasUrie sArI jahemata uThAvI che. yogane lagatAM yogabiMdu, yogadaSTisamuccaya, yogaviMzikA, yogazataka vigere pustaka lakhI navIna ja daSTibiMdu ApyuM che. temanI racelI samarAImyakatA paNa eka apUrva ane pratibhAsaMpanna pustaka che. haribhadrasUrie 1444 graMtho racyA che, paraMtu vartamAna kALe badhA upalabdha nathI. atyAre prApta thatAM graMthamAM vadhu prasiddha ane prauDha graMthe nIcenA che. * kaI kaI ema kahe che ke 1444 graMtha nahi paNa 1444 prakaraNe lakhyo che. dAkhalA tarIke uDazaka graMtha, te te eka na gaNAtAM seLa gaNAya, paMcAzaka eTale pAMca vigere. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 1 anekAMtavAda praveza 3 anuyAgadvAra vRtti 5 Avazyaka sUtra vRtti 7 dazavaikAlika vRtti 9 dhamiMdu prakaraNa 11 na'dIsUtra lavRtti 13 pacavastu prakaraNa 15 prajJApanA satra pradezavyAkhyA 17 yAgabiMdu 19 lAkatattvaniNaeNya 21 SaDUdanasamucya 23 samarAingra kahA 25 zAstravArtAsamuccaya 27 kathAkAza 29 ja mUThThIpa saMgrahaNI 31 jJAnAditya prakaraNa 33 kastava vRtti 35 nyAyavinizcaya 37 pacasagraha TIkA 39 pratiSThApa 41 vyAkaraNakalpa 43 kSamAvallIbIja 2 97 13 45 vIrastava 2 anekAMtajayapatAkA 4 aSTaka prakaraNA - upadeza pade prakaraNa 8 nyAyapraveza vrutti 10 dharmaratna prakaraNa 12 pacAzaka prakaraNA 14 paMcasUtra prakaraNa 16 yAgadRSTisamuccaya 18 lalitavistarA 20 vizativi zatikA prakaraNa 22 dvijavadanacapeTA 24 sambAdha prakaraNa 26 sakhAdhasasatikA prakaraNa 28 jamUddIpa prati vRtti 30 jJAnapa'caka vivaraNa 32 dhUrtAkhyAna 34 paMcala gI jinabhagaNi kSamAkSamaNu jinabhadragaNInA jIvanacaritra saMbaMdhe vizeSa hakIkata nathI maLatI, paNa temanI sAhitya-kRtio temane mahattvanuM sthAna Ape che. paMDitAnA be prakAra hAya cheH eka AgamapradhAna te bIjo takapradhAna. jinabha'gaNI AgamapradhAna AcAya hatA. jinabhadragaNi kSamAzramaNa 36 nyAyAvatAra vRtti 38 paMcasthAnaka 40 yatiniSkRtya 42 lAkabindu 44 samakita paccIzI vigere vigere temanI savizeSa khyAti te " bhASyakAra " tarIke che. emanA samayamAM AgameAnA gUDhA ne rahasyanI spaSTatA mATe te sarvAMsammata samatha puruSa gaNAtA. temaNe-- vizeSAvazyaka bhASya mULa te TIkA yukta. bRhatsaMgrahaNI bRhat kSetrasamAsa, vizeSaNuvatI jItakalpa sUtra. dhyAnazataka. 400 thI 500 gAthApramANu, 400 gAthApramANu (prakaraNanA graMtha ) vigere pustaka racyA che, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinabhadragaNi kSamAzramaNa - 98 : [zrI tAcha yAkinImahattarAsanuM zrI haribhadrasUri temanA samakAlIna hatA. temaNe dhyAnazataka para TIkA racI che. A kAraNe keTalAka jinabhadragaNI kSamAkSamaNa pachI haribhadrasUri thayA tema mAne che, paraMtu jinabhadragaNInuM 104 varSanuM AyuSya hovAne aMge A zaMkAne avakAza raheto nathI. haribhadrasUri temanA samakAlIna ja hatA. jinabhadragaNi AgamaparaMparAnA mahAna rakSaka hatA, ane siddhasena divAkaranA vicArane vigatavAra pratikSepa paNa temaNe vizeSAvazyakamAM karyo che. lekhakanI sAthosAtha teo utkRSTa vyAkhyAtA paNa hatA, ane zrImadda hemacaMdrAcArya jevAe paNa svakRtimAM temanI prazaMsA karI che. aTThAvIso vibuho 28, eguNatIse gurU jayANaMdo 29 / tIso ravippaho 30 iga-tIso jasadevasUrivaro 31 // 10 // 28-tatpaTTe shriivibudhprbhsuuriH| 29-tatpaTTe shriijyaanNdsuuriH| 30-tatpaTTe shriirviprbhsuuriH| 31-tatpaTTe shriiyshodevsuuriH| gAthArtha -temanI pATe aThThAvIsamA vibudhaprabhasUri, ogaNatrIzamAM zrI jayAnaMdasUri, triIzamA zrI raviprabhasUri ane ekatrIzamA paTTadhara zrI yazAdevasUri thayA. vyAkhyA-28 aTThAvIsotti-zrImAnadevasUripaTTe'STAviMzatittamaH shriivibudhprbhsriH| 29 eguNatIsotti-zrIvibudhaprabhamuripaTTe ekonatriMzattamaH zrIjayAnaMdasariH / 30 tIso ravitti-zrIjayAnaMdasUripaTTe triMzattamaH zrIraviprabhasariH / sa ca zrIvIrAt saptatyadhikaikAdazazata 1170 varSe, vi0 saptazatavarSe 700 naDulapure zrIneminAthaprAsAdapratiSThAkRt / zrIvI0 navatyadhikaikAdazazata 1190 varSe zrIumAsvAtiyugapradhAnaH / / 31 igatIsotti-zrIraviprabhasUripaTTe ekatriMzattamaH shriiyshodevsriH| atra ca zrIvIrAt dvisaptatyadhikadvAdazazatavarSe 1272, vi0 hRyuttarASTazatavarSe 802 aNahillapurapattanasthApanA vanarAjena kRtA / zrIvIra0 saptatyadhikadvAdazazatavarSe 1270, vi0 aSTazatavarSe 800 bhAdrazuklatRtIyAyAM bappabhaTTarjanma, yenAmarAjA pratibodhitaH / sa ca zrIvI0 paMcaSaSThayadhikatrayodazazatavarSe 1365, vi0 paMcanavatyadhikASTazatavarSe 895 bhAdrazuklaSaSThayAM svargabhAk / vyAkhyArtha-mAnadevasUrinI pATe caDAvIzamA zrIvibudhaprabhasUri thayA. vibudhaprabhasUrinA pade ogaNatrIzamA paTTadhara zrI jayAnaMdasUri thayA. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padAvalI ] - 99 - zrI vibudhajayAnaMda02viprabhathazedeva jayAnaMdasUrinI pATe trIzamA zrI raviprabhasUri thayA. temaNe vI. ni. saM. 1170 eTale ke vi. saM. 700 mAM nADola nagaramAM zrI neminAtha prAsAdanI pratiSThA karI. vI. ni. 1190 varSe zrI umAsvAti yugapradhAna thayA. raviprabhasUrinI pATe ekatrIzamA zrIyazadevasUri thayA. zrI vIra nirvANa pachI 127ra varSe eTale vi. saM. 802 mAM vanarAje aNahIllapurapATaNanI sthApanA karI. vI. ni. saM. 1270 eTale vi. saM. 800 varSe bhAdaravA suda trIjanA divase bapabhaTTI surine janma thaze ne temaNe kanojanA rAjA Amane pratibodha pamADyo. teo vi. saM. 895 nA bhAdaravA zudi chaThThane dine svargavAsI thayA. 28 zrI vibudhaprabhasUri, 29 zrI jayAnaMdasUri 30 zrI raviprabhasUri ane 31 zrI yazadevasUri A ca re paTTadharonA saMbaMdhamAM vizeSa vRtAMta labhya nathI. jayAnaMdasUri prakhara upadezadAtA hatA. temaNe saMprati mahArAjAnA banAvelA 900 maMdire prAgUvATa maMtrI sAmaMtadvArA jIrNoddhAra karAvyuM. A uparAMta siddhAMtane surakSita rAkhavA bhaMDAranI goThavaNa karAvI. - raviprabhasUrie vIra nirvANa 1170 mAM nADola nagaramAM zrI neminAtha jinanI pratiSThA karI hatI. yadevasUri nAgara brAhmaNa hatA. temaNe paNa jaina zAsanane sAro ughAta karyo. aNahIllapura sthApanA cAvaDA vaMzanA parAkramI rAjA vanarAje paMcAsarathI AvI vi. saM. 802 mAM aNahIlapura pATaNanI sthApanA karI. vanarAjanI bAlyAvasthAmAM zIlaguNasarie Azraya ApI poSaNa karyuM hatuM. tene pariNAme te jaina dharmInuyAyI banyo hato. pATaNanA paMcAsarA pArzvanAthanI pratiSThA karanAra vanarAja hatA. aNahIlapuranI sthApanAmAM ane rAjyakArabhAra calAvavAmAM vanarAjane tene sAro sAtha hato ane rAjyanA pradhAna maMtrI jevAM mahattavanA hoddA para janonI ja adhikArI tarIke nImaNake thaI hatI. zrI bappabhaTTasUri temanuM mULa nAma te sUrapALa hatuM. paMcAla dezanA TuMba nAmanA gAmamAM temanA pitA a5 ane mAtA bhaTTI rahetAM hatAM. putra parAkramI hatA. bAlyAvasthA chatAM tenI buddhi tIvra hatI. cha varSanI uMmare pitA sAthe rIsAmaNu thatAM te ghara choDIne cAlI nIkaLyo. bAda te maDherA nAmanA gAmamAM Ave. te samaye te gAmamAM siddhasena nAmanA AcArya birAjatA hatA tenI AgaLa Avyo ne svavRtAMta jaNAvyo. * keTalAkanA mata pramANe devacaMdrasUri. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bappabhaTTasUri [ zrI tapAgaccha cha varSanA bALakamAM ATaluM zurAtana joi sUrine tene mATe sadabhAva upajo. temane ema thayuM ke sUrapALanI zakti khIlavavAmAM Ave to te zAsanane sthaMbha thAya, tethI temaNe tene pUchayuM ke-"tuM amArI sAthe rahIza ? " sUrapALe hA pADI, ne bIjA divasathI zAstrAdhyayana zarU karyuM. surijI to tenI smaraNazakti I diga thaI gayA, sUrapALa divasanA eka hajAra zAka mukhapATha karatI. gya umara thaI eTale gurune dIkSA ApavAnI IcchA thaI ane mAtapitAnI saMmati mATe DuMba gAma AvyA. pahelA to pitAe AnAkAnI karI paNa chevaTe pitAnuM nAma rahe te zarate dIkSA ApavAnuM svIkAryuM. gurue dIkSA ApI bhadrakIti evuM nAma rAkhyuM paNa mAtApitAnA nAmathI saMyukta bappabhaTTI" evuM nAma pracalita thayuM. bappabhaTTInI zakti jANuM gurue temane sArasvata maMtra Apyo. te maMtranA jApathI sarasvatI ardha rAtrie hAjara thaI, prasanna thaI, vara ApIne vidAya thaI. bappabhaTTI ekadA IMDila bhUmie gayA, tevAmAM vRSTi thavAthI eka devakuLamAM sthira rahyA. tevAmAM eka puruSa tyAM Avyo te kAnyakuMja kanoja )nA rAjA yazovarmAno Ama nAmano putra hato. pitAthI rIsAIne te paryaTane nIkaLyo hato. te puSe te devakuLamAM eka prazasti joI ane tenI vyAkhyA bappabhaTTIne pUchI. temaNe tenI sarasa vyAkhyA kahI saMbhaLAvI je sAMbhaLI Ama ati pramoda pAmyo, pachI vRSTi baMdha thatAM guru sAthe te upAzraye Avyo, gurune tenA lakSaNa uparathI te parAkramI puruSa jaNAyo. vizeSa vicAra karatAM tene pUrvane prasaMga yAda Avyo. jyAre Ama bAlyakALamAM hato tyAre tenA pitAe teno tenI mAtA sAthe tyAga karyo hato. tenI mAtA vanamAM pAraNuM bAMdhI tene hIMcoLI rahI hatI tyAre te vRkSanI chAyA tadana sthira thaI gaI hatI. gurue e prasaMga najaronajara nIhALyA hatA ane temaNe nizcaya karyo ke te bALaka te bIje kaI nahiM paNa A Ama ja he joIe. bapabhaTTIe tene pitAnI pAse rAkhe ne aneka jAtanuM jJAna ApavuM zarU karyuM. guvAtsalyathI rAjI thaI Ame kahyuM ke-"mane rAjya maLaze tyAre Apane arpaNa karIza.' guru mauna rahyA. . keTalAka samaya bAda yazovarmAe Amane teDavA mANasa mokalyA paNa svamAnI Ama ne ga. chevaTe yazavama maraNa pathArIe paDyo ane pitAnA pradhAnane teDavA mekalyA tyAre gurunA AgrahathI Ama kanoja gayo ane tene pitA mRtyu pAmatA rAjya hastagata karyuM. pitAnI aMtima avasthAmAM pite sevA na karI zako te vicArathI te udAsIna rahevA lAgyo. te udAsI avasthAmAM zAMtvana ApavA mATe temaNe pitAnA hitakArI bIpabhaTTIne bolAvavA nizcaya karI dUta mokalyA. te samaye brAhmaNe ane jeno vaccenuM vaimanasya ochuM na hatuM. kanejinI sabhAmAM brAhmaNa paMDitenuM paribaLa hatuM. bappabhaTTInI ummara nAnI hatI chatAM tenI zakti ane zAsananA udyotane vicAra karIne gue AjJA ApI. rAjAe meTA ADaMbarapUrvaka sanmAna karyuM ane rAjasabhAmAM siMhAsana samakSa laI jaI te svIkAravA prArthanA karI. gurue jaNAvyuM ke-je AcArya hoya te siMhAsanane lAyaka gaNAya. huM te sAmAnya sAdhu che. A uparathI Ama rAjAe siddhasena sUrine vinaMti karI ke- tamo a5bhaTTIne AcArya pada Apa.' A samaye babhaTTInI ummara phakta agyAra varSanI hatI chatAM tenI zakti ane Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 101 sAmarthyanI vicAraNA karI AcArya pada pradAna karyuM. krI bappabhaTTI kanAja siMhAsana svIkAravAnI vAta jaNAvI. appabhaTTIsUrie peAtAne pUrepUrA jaina sAdhvAcAranI jhAMkhI karAvI. rAjA ni:spRhatAnI avadhi jANI vizeSa premavALA banyA. gurusasa vadhatAM gurue tene nItinA mArge samajAvI prajAhitanA kAryamAM joDyo. Ama rAjA para upadeze sacoTa asara karI tethI teNe eka seA ATha phuTa UMcA jinaprAsAda karI mahAvIra prabhunI pratiSThA karI. Ama rAjAne samasyAnA sAre| zekha hatA. ekadA peAtAnI strIne kheda pAmatI joine rAjAe sabhAmAM pUchyuM" ke pAme hajI paritApa kamaLamukhI pramAthI judA judA vidvAnAe enI pUrti mATe bIjI caraNu banAvyuM, paNa kAi saphLa na nIvaDayuM tyAre bappabhaTTIe te pUruM karyuM. ke DhAMkayuM enuM aMga vahelA UThI savArathI zrI bappabhaTTIsUri padhAryAM ane rAjAe niHspRha bhAva batAvI anya samaye AvI ja koi samasyApUrti gurumahArAje karI jethI Ama rAjAne saMzaya utpanna thayA ke mArA aMtaHpurane lagatI khAnagI hakIkata gurumahArAja kayAMthI jANe? dveSI ane vighnasatASIoe A takaneA lAbha laI rAjAnA kAnamAM viSa reDayuM. rAjAnA svabhAvamAM pheraphAra jaNAtAM gurumahArAja vastusthiti samajI gayA. ' jayAM aprIti thAya tyAM rahevuM nahI " ema samajIne guru upAzrayane bAraNe eka glAka lakhIne vihAra karI gayA. Ama rAA upAzraye AvatAM zloka vAMcI dhaNA ja du:khI thayA. gurunI tapAsa mATe teNe prayatna zarU karI dIdhA. bappabhaTTI tyAMthI vihAra karI gauDa ( baMgALa) dezamAM AvyA. tyAMnA rAjA dharAjAe Ama rAjA karatAM paNa caDhiyAtuM sAmaiyuM karyuM.... dharmarAja AmarAjAne kaTTA vairI hatA eTale guru pAsethI vacana lai lIdhuM ke- Ama rAjA jAte ja teDavA Ave teA javuM, nahiMtara nahi. ' gurue te kabUla karyuM A bAju Ama rAjAne guru vagara cena paDatuM nathI-pUrva raMga AvatA nathI. ekadA vanamAM jatAM eka sapane kapaDAmAM vIMTALI ghare lAvyeA ane tenI eka samasyA upAvI kADhI pUchyuM ke zastra, zAstra, kRSi, vidyA bIjI paNa jethI jIve AnI pUti kAi karI zakayuM nahi eTale rAjAe lAkha TakAnuM inAma ApavAnuM jAhera karyuM. A prasaMganA lAbha levAnu eka jugArIe nakkI karyu ane tapAsa karatAM karatAM te bappabhaTTIsUri pAse gauDa deza pahoMcyA. praNAma karI samasyApUti karavA jaNuAvyuM. gurue svazaktithI jaNAvyuM ke-- grahI dRDha paLe patha kRSNa bhujaMga mukhazu jugArIe AvIne samasyA pUrI eTale rAjAe sAcI hakIkata jaNAvavA AgrahathI pUchyu eTale teNe bappabhaTTIsara saMbaMdhI vAta jaNAvI. rAjA Azcaya pAmyA. teNe vicAryuM ke ATale badhe dUra hovA chatAM guru sanI vAta jANI zakayA teA pachI mArA aMtaHpuranI vAta jJAnazaktithI jANe temAM navAI ja zI ? temanA pratye zaMkAzIla bhAva dUra thayA ane tenA viraha have vadhu ne vadhu pIDAkArI jaNAvA lAgyA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bappabhaTTasUri [ zrI tapAgaccha teNe pitAnA pradhAna puruSane gurune teDavA mokalyA. gurue dharmarAja sAthe karelI pitAnI zarata jaNAvI. Ama rAjAne dharmarAjanI sabhAmAM javAmAM jokhama hatuM, paNa gurubhaktine kAraNe te jokhama vaheravA paNa pite taiyAra thayA. veza palaTAvI dharmarAjanI sabhAmAM te dAkhala thayo. gurue tene Avato : joI kahyuM ke-Ama Avo. bIjA samajyA ke gue jagA batAvavA Ama kahyuM. pachI teNe rAjAnA hAthamAM patra mUko eTale rAjAe pUchayuM ke-"Ama rAja kevo che ?' tyAre teNe kahyuM ke "barAbara mArI jevo' tenA hAthamAM bIjoruM hatuM, eTale rAjAe pUchayuM ke-"A zuM che ?" eTale teNe javAba Apyo ke "bI je rA' ene artha e thayo ke bIjo rA eTale bIjo rAjA, AvI rIte Ama rAjAo ane mahArAje sAMketika bhASAmAM vAta karI lIdhI paNa bheLA dharmarAja samajyA nahi, bIje divase gurue dharmarAja pAse vihAra karavAnI paravAnagI mAgI. rAjAe pitAnI zaratanI vAta karI eTale gurue ghaTasphoTa karyo. barAbara te ja samaye rAjAnI vArAMganA AvI ane rAtrie potAne tyAM rahela AmarAjAnuM bheTa maLela kaDu rAjAne arpaNa karyuM. AthI dharmarAjane gurunA kathana para vizvAsa janme. pachI vihAra karI bappabhaTTI kane ja AvyA ane Amane AnaMda thayo A samaye zaMkarAcArya ane bauddha vadhenakuMjara sva-sva dharmanI puSTi mATe kamara kasI kArya karI rahyA hatA. viddhanakuMvarane dharmarAjane bheTe thaI gayo. vardhanakuMvara je prakhara vaktA maLe eTale chavuM ja zuM? AmarAjA pitAnI sabhAmAM gupta rIte Avyo tyAre vera na laI zakAyuM tethI teNe vardhanakuMvarane upayoga karavAnuM nakakI karyuM. AmarAjAne kahevarAvyuM ke vardhanakuMvara sAthe vAda karAvo ane jeno vAdI hArI jAya teNe potAnuM rAjya hArI javuM. bappabhaTTI ane vardhanakuMvarane cha mAsa sudhI vAda thayo ane Akhare bappabhaTTI jItyA. dharmarAja rAjya hArI gayA, paNa bappabhaTTInI salAhathI AmarAjAe temane rAjya pAchuM saMpyuM ane haMmezanA mitro banyA. pachI dharmarAje jaina dharma svIkAryo. gurunA savanI parIkSA karavA AmarAjAe pitAnI vezyAne samajAvIne rAtre upAzrayamAM mekalI. zrAvakAnA gayA pachI te pragaTa thaI paNa gunA tapateja AgaLa tenuM kazuM cAlyuM nahi. aMte nAsIpAsa thaIne te cAlI gaI. Ama rAjA vidvAna hato chatAM koI koI vAra te bhUla karI besate. eka divasa tenA nagaramAM mAtaMgenI ToLI AvI. teNe rAjA samakSa potAnI kaLA batAvavA mAMDI. temAM eka rUpavAna ane suMdara gAtravALI mAtaMgIne joIne Ama mohita thayo. rAjAne nA pADavA kANuM samartha thAya ? vAta guru pAse AvI. mahelanA bhAravaTIyA para eka zloka lakhI nAkhyo, je vAMcatAM ja rAjAnI AMkha UghaDI gaI. akSara oLakhyA ne tenI sAna ThekANe AvI gaI. ekadA AmarAjAe gusnI khUba prazaMsA karI. AthI gune abhimAna te na caDyuM paNa namratAthI jaNAvyuM ke "mArA karatAM paNa caDe tevA mArA gurubhAI nannasUri ane goviMdAcArya che.' rAjAne tenI khAtrI karavAnuM mana thayuM ane moDherA gAma Avyo. barAbara A ja divase nannasUrie kAmazAstranI vAta carcA ane te eTalI hada sudhI ke beThelA lokonI vRtti badalAI javA lAgI. AmarAjAne thayuM ke nannasUri strIlaMpaTa hevA joIe, nahIM to A viSayanuM ATaluM saMpUrNa jJAna kayAMthI hoya? eTale temane vaMdana karyA sivAya te cAlyo gayo. tenA gayA pachI goviMdAcAryane za kA thai ke te Ama rAjA ja hovo joIe. kanoja tapAsa karAvI ne samAcAra kahevarAvyA. bapa Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] zrI bappabhaTTasUri bhaTTI sarine thayuM ke rAjA namaskAra karyA sivAya pAcho Avyo te ThIka na thayuM. rAjAne samajAvavA ne tenI zaMkA dUra karAvavA mATe temaNe eka yukti racI. rAjAne darabAra bharANe hato tevAmAM be naTae AvI nATaka karavAnI paravAnagI mAgI. pachI te evuM sarasa nATaka bhajavyuM ke vIrarasanuM varNana AvatAM "mAro mAro' no pokAra zarU thaI gayo. sabhAmAMnA yodhA UbhA thaI gayA. e samaye potAno veza badalI baMne naTo nannasUri ane goviMdAcAryanA rUpamAM hAjara thaI gayA. rAjAe tenuM kAraNa pUchyuM tyAre jaNAvyuM ke kadI nahi anubhavelA viSayamAM paNa jJAnabaLe rasa jamAvI zakIe chIe tenI khAtrI karavA A prasaMga yAja paDyo. rAjAne meDherAno prasaMga yAda AvyA ne gucaraNamAM namI paDyo. Ama rAjAe pitAnI pAchalI avasthAmAM giranArano mahimA sAMbhaLI pratijJA karI ke nemijinanA darzana sivAya AhAra grahaNa karavo nahi. mahAna saMgha sAthe sUrijI sahita Ama rAjA giranAra tarapha cAlyo. giranAra tIrtha kaI najIka na hatuM. khaMbhAta AvatAM rAjAthI bhUkhe na rahevAyuM, vyAkuLatA khUba vadhI gaI, paNa pratijJA na mUkAI. chevaTe sUrijInI maMtrazaktithI aMbikA devIe hAjara thaI giranArajI paranA nemini biMbane lAvI darzana karAvyA pachI ja rAjAe AhAra grahaNa karyo. pachI zatruMjayanI yAtrA karI giranArajI AvyA. A samaye giranArajInuM tIrtha digaMbarenA kabajAmAM hatuM. temaNe yAtrA karavA javA devAnI nA pADI. AmarAjAne AthI lAgI AvyuM. teNe te samaye hAjara rahelA agiyAra digaMbara rAjAne laDavA mATe AmaMtraNa ApyuM, paNa bapabhaTTI sUrie tene nivArI kahevarAvyuM ke ApaNe vAyuddha karI nirNaya bAMdhIe. pachI baMne pakSanI kanyAone belAvI kahyuM ke je neminAthanI gAthA pahelA bele tenuM tIrtha gaNavuM. digaMbara kanyA na bolI zakI jyAre zvetAMbarI kanyA 3Aitazire vALI gAthA balI gaI. A pramANe AcAryo vijaya prApta karI tIrthayAtrA AnaMdapUrvaka karI. bappabhaTTIarino janma vikrama saMvata 800nA bhAdaravA zudi 3ne roja thayo hato ane svargavAsa 85 nA bhAdaravA zadi 6 ne divase thayo, eTale 95 varSanI ummare aNazaNa svIkArI temaNe ravargagamana karyuM. bAlyavayamAMthI cAritra grahaNa karI, uttama saMyama pALI temaNe zAsanazobhAmAM ghaNe ja vadhAro karyo hato. bappabhaTTIe vidvAnonA hitArthe tArAgaNa Adi bAvana prabaMdhenI racanA karI che, paNa atyAre bappabhaTTIkRta caturvizati jina stuti ane sarasvatI stotra sivAya kaMI upalabdha thatuM nathI. bappabhaTTIne vAdikuMjarakezarI, brahmacArI, gajavara ane rAjapUjita vigere birudo maLyA hatA. battIso pajuNNo 32, tetIso mANadeva jugapavaro 33 / cautIsa vimalacaMdo 34, paNatIsUjoaNo sUrI 35 // 11 // 32 tatpaDhe shriiprdyumnsuuriH| 33 tatpaTTe shriimaandevsuuriH| 34 tatpaTTe shriivimlcndrsuuriH| 35 tatpaTTe shriiudyotnsuuriH| Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pradyumna0 mAnadeva0 vimaLacadrasUri : 104 [ zrI tapAgaccha gAthAH--matrIzamA zrI pradyumnasUri, tetrIzamA mAnadevasUri, ceAtrIzamA vimalacaMdrasUri nepachI pAMtrIzamA paTTadhara tarIke zrIudyotanasUri thayA. vyAkhyA - 32 battIsotti - zrIyazodevasUripaTTe dvAtriMzattamaH zrIpradyumnasUriH / 33 tettIsotti - zrIpradyumna sUripaTTe trayastriMzattamaH zrImAna devasUriH upadhAnavAcya graMthavidhAtA / 34 cautIsatti - zrImAnadeva sUripaTTe catustriMzattamaH zrIvimalacandrasUriH / 35 paNatIsotti-zrIvimalacaMdrasUripaTTe paMcatriMzattamaH zrIudyotanasUriH / sa cA'rbudAcalayAtrArthaM pUrvAvanItaH samAgata: / TeligrAmasya sImni pRthorvaTasya chAyAyAmupaviSTo nijapaTTodayahetuM bhavyamuhUrttamavagamya zrIvIrAt catuSSaSTyadhikacaturdazazatavarSe 1464 vi0 catunavatyadhikanavazatavarSe 994 nijapaTTe zrIsarvadevasUriprabhRtInaSTau sUrIn sthApitavAn / kecittu sarvadevasUrimekameveti vadaMti / vaTasyA'dhaH sUripadakaraNAt vaTagaccha iti paMcamanAma lokaprasiddhaM / pradhAnaziSyasaMtatyA jJAnAdiguNaiH pradhAnacaritraizca bRhatvAda bRhadgaccha ityapi // 11 // vyAkhyA:zrI yaze devasUrinI pArTa batrIzamA zrI pradyumnasUri thayA. zrI pradyumnasUrinI pATe upadhAnadhinI racanA karanAra tetrIzamA paTTadhara zrI mAnadevasUri (trIjA) thayA. mAdevasUrinI pATe cAtrIzamA zrIvimalacadrasUri thayA zrI vimaLacaMdrasUrinI pATe pAMtrIzamA zrI udyotanasUri thayA. tee Abu tIrthanI yAtrA mATe pUrvadezamAMthI AvyA. tyAM TelI nAmanA gAmanI sImamAM vizALa vaDalAnI chAyAmAM beThelA temaNe peAtAnI paraparAnA maheAdayakAraNabhUta zubha murtta jANIne zrI vIra nirvANa pachI 1464 eTale ke vikrama saMvat 994 varSe sarvadevasUri Adi ATha ziSyAne pAtAnA paTTadhara banAvyA. keTalAka sa devasUri ekane ja paTTadhara banAvyA tema kahe che. vaDalAnI nIce sirapada pradAna karavAthI nigraMtha 66 "" gacchanu vAgaccha " evuM pAMcamuM nAma pracalita thayuM. zreSTha ziSyAnI paraMparAne lIdhe, jJAnAdi cuNA ane uttama cAritra pAlananA utkRSTapaNAthI bRhad gaccha evu aparanAma paNa kahevAya che. 32 zrI pradyumnasUri, 33 zrI mAnadevasUrine 34 zrI vimalacaMdrasUri pradyumnasUrinuM vihArakSetra bahudhA pUdeza hatuM. temanA sacATa upadezathI pU pradezamAM sattara jinAlaye navAM thayAM. A uparAMta temanI jJAna-prIti paNa atizaya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] zrI udyotanasUri hatI. teo samajatA ke jJAna vagaranI ekalI kriyA pAMgaLI che ane te kAraNathI temaNe agyAra jJAna-bhaMDAra lakhAvyA. tIrthabhUminA pavitra vAtAvaraNa paratve temane atizaya prema hate. judI judI maLI temaNe zrI sametazikharanI sAta vakhata yAtrA karI hatI. temanuM AyuSya a65 hatuM, chatAM paNa temaNe zAsanaprabhAvanA sArI karI hatI. temanI pATe mAnadevasUri thayA. mAnadevasUri e nAmanA A trIjA paTTadhara che. temaNe zrAvaka-zrAvikA mATe upadhAna tapanuM vidhAna karyuM. teo paNa a85 AyuSya bhegavI svarge sIdhAvyA. temanA pade zrI vimalacaMdrasUri thayA. temaNe padmAvatI devInI sahAyathI citrakUTa (cItaDa) parvata para suvarNasiddhi prApta karI hatI. keTalAke ema paNa kahe che ke devIsahAyathI teoe vAdamAM pratispardhIone harAvyA hatA. uparokta traNe paTTadharo saMbaMdhe vizeSa vRtAMta labhya nathI. 35 zrI udyotanasUri udyotanasUrinuM vihArakSetra bahudhA pUrva pradeza hato. temane tIrtha pratye atIva bhaktibhAva hatuM, tethI ja temaNe zrI sametazikhara girinI pAMca vAra yAtrA karI hatI. tIrthanA pavitra rajakaNeno prabhAva aciMtanIya che. bhArekarmI jIvo paNa tIrtha-sparzana- thI pitAnA AtmAne pavitra banAvI zake che, te prabhAvika puruSanI to vAta ja zI? teo pUrva pradezamAM vicarI rahyA hatA tevAmAM AbUtIthano mahimA sAMbhaLI tenI yAtrAe nIkaLyA. vihAra karatAM karatAM teo AbunI taLeTImAM Avela TelI nAmanA gAmanI sImamAM vizALa vaDalAnI chAyAmAM beThA. tyAM zrI sarvAnubhUti nAmane yakSa pratyakSa thayo ane gurumahArAjane jaNAvyuM ke-"atyAre zubha ghaTikA che mATe paraMparAnA mahadayane mATe kaI ziSyane AcAryapade sthApana kare." A sAMbhaLI gurue zrI sarvadevasUri pramukha ATha sAdhuone sUripada pradAna karyuM. keTalAke ema jaNAve che ke zrI sarvadevasUri ekane ja AcArya banAvyA. vaDalAnI nIce sUripadavI ApavAthI nigraMtha gachanuM "vaTagaccha" evuM pAMcamuM nAma pracalita thayuM. "vaTagaccha"nuM apara nAma "bRhad gaccha" paNa jaNAvavAmAM Ave che. A udyotanasUrinuM bIjuM nAma dAkSiNyAMkasUri ke dAkSiNyazRMdrasUri athavA dAkSiNyacihnasUri hatuM. temaNe hIdevInA mukhathI kathA sAMbhaLI, tene grathita karI, prAkRta bhASAmAM 13000 kalekapramANa kuvalayamALA nAmane graMtha race che. A kathA prAkRta sAhityamAM eka amUlya ratna samAna che. temanA jIvanane lagate vizeSa vRtAMta maLato nathI, 14 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI udyotanasuri : 106 : [ zrIgaNa paraMtu kuvalayamALAmAM je ullekha karyo che te uparathI evuM anumAna thAya che ke teo kSatriyatanuja hatA ne jAbAlipura(hAlanuM jhAlara)mAM ukta kathAnI pUrNAhUti karI hatI. udyatanasUri haribhadrasUrine potAnA nyAyazAstranA adhyApaka tarIke jaNAve che. udyotanasUri eka samartha prabhAvaka paTTadhara hatA. teo hamezAM ekabhakta (ekAsaNuM) karatA. teo medapATanA dhavala nAmanA nagaramAM samAdhipUrvaka mRtyu pAmyA. sirisavvadevasUrI chattIso 36, devasUri sagatIso 37 / aDatIsaimo sUri puNovi, sirisavvadevaguru 38 // 12 // 36 tatpaTTe zrIsarvadevasUriH / 37 tatpaTTe zrIdevasUriH / 38 tatpaTTe zrIsarvadevasUriH / gAthArtha-udyotanasUrinI pATe chatrIzamA zrI sarvadevasUri, sADatrIzamA zrI devasUri ane ADatrIzamA paTTadhara tarIke zrI sarvadevasUri (bIjA) thayA. 12. ___ vyAkhyA-36 sirisavvatti-zrIudyotanasRripaTTe SaTtriMzattamaH zrIsarvadevasUriH / kecit zrIpradhammasUrimupadhAnagraMthapraNetRzrImAnadevasUri ca paTTadharatayA na manyante tadabhiprAyeNa catustriMzattama iti / sa ca gautamavat suziSyalabdhimAn / vi0 dazAdhikadazazatavarSe 1010 rAmasainyapure zrIcaMdraprabhapratiSThAkRt / caMdrAvatyAM nirmApitottuMgaprAsAdaM kuMkuNamaMtriNaM svagirA pratibodhya prAvAjayat / yaduktaM caritrazuddhiM vidhivajinAgamA-dvidhAya bhavyAnabhitaH prabodhayan / cakAra jainezvarazAsanonnatiM yaH, ziSyalabdhyAbhinavo nu gautamaH // 1 // nRpAdazAgre zaradAM sahasra 10 10, yo rAmasainyAhUvapure cakAra / nAbheyacaitye'STamatIrtharAja-biMbapratiSThA vidhivat sadaryaH // 2 // caMdrAvatIbhUpatinetrakalpaM, zrIkuMkuNaM maMtriNamuccaRddhiM / nirmApitAttuMgavizAlacaityaM, yo'dIkSayat buddhagirA prabodhya // 3 // tathA vi. ekonatriMzadadhikadazazata 1029 varSe dhanapAlena dezInAmamAlA kRtA / vi0 SaNNavatyadhikasahasra 1096 varSe zrIuttarAdhyayanaTIkAkat thirApadragacchIyavAdivetAlazrIzAMtisUriH svargabhAka // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] - 107 : zrI uotanasUri __ 37 devasUritti-zrIsarvadevamUripaTTe saptatriMzattamaH zrIdevasariH // rUpazrIriti bhuupprdttvihatadhArI II 38 aDatIsaimotti-zrIdevamUripaTTe'STatriMzattamaH punaH zrIsarvadevasariH yo yshobhdrnemicaMdrADhInadI sUrIna vRtavAnuM / che | 22 / vyAkhyArtha-zrI udyotanasurinI pATe chatrIzamA paTTadhara zrI sarvadevasUri thayA. keTalAke zrI pradyumnasUri tathA upadhAnagraMthanA racacitA zrI mAnadevasUri(trIjA)ne paTTadhara tarIke mAnatA nathI e gaNatrIe zrI sarvadevasUri caitrIzamA paTTadhara manAya che. teozrI gautamasvAmInI peThe sAiLenI labdhivALA hatA.vikrama saMvata 1010 mAM rAmasanyapurane viSe teoe caMdraprabharavAmInI pratiSThA karAvI hatI. A uparAMta caMdrAvatI nAmanI nagarImAM mahAna jinAlaya baMdhAvanAra kaMkaNa nAmanA maMtrIzvarane ropadezathI pratibaMdhIne dIkSA ApI hatI. A mATe kahevAmAM Ave che ke - jenAgamamAM darzAvyA pramANe vidhipura sara cAritrazuddhi karIne citarapha-sarvatra bhavya prANIone prabodhatA-upadeza ApatA kharekhara je adhika ziSyane lIdhe navIna gautamasvAmI sarakhA hatA temaNe (sarvadevasUrie) jaina dharmanI unnati karI. vikrama saMvata 1010mAM rAmanyapura nAmanA nagarane viSe zrI kaSabhadevasvAmInA prAsAdamAM AThamA zrI caMdraprabhusvAmInI sajajanene pUjanika zrI sarvadevasUrie pratiSThA karI hatI. caMdrAvatI nagarInA rAjAnA netra samAna, utkRSTa addhizALI, atyaMta uttaga-UMcA maMdiranA vidhAtA kaMkaNa nAmanA maMtrIne pitAnI jJAnazakti-buddhiprabhAvathI pratibaMdha pamADIne zrI sarvadevasarie dIkSA ApI hatI. vikrama saMvata 1029 varSe dhanapAla nAmanA kavie dezInAmamALA racI. vi. saM. 1096 varSe zrI uttarAdhyayana satranI TIkA karanAra thirApadragathvIya vAdivetAla zrI zAMtisUri svargavAsI thayA. zrI sarvadevasUrinI pATe rAjAe jemane "rUpazrI" evuM biruda ApyuM hatuM tevA zrI devasUri sADatrIzamA paTTadhara thayA. zrI devasUrinI pATe ADatrIzamA paTTadhara zrI sarvadevasUri (bIjA) thayA jemaNe yazabhadra, nemicaMdra Adi ATha ziSyane sUripada ApyuM. 12. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sarvadevasUri : 18 :. [ zrI tapAgaccha 36 zrI sarvadevasUri udyotanasUrinI pATe zrI sarvadevasUri AvyA. teo ugra tapasvI havA sAthe temanI upadeza zakti paNa prAbhAvika hatI. teo navIna gautamasvAmI kahevAtA eTale ke gautamasvAmI jema labdhisaMpanna hatA tema zrI sarvadevasUri paNa suziSyanI labdhivALA hatA. sarvAnubhUti yakSanA kathanAnusAre udyotanasUrie temane paTTanA saMrakSaka tarIke nImyA hatA. ekadA teo vihAra karatAM karatAM bharuca nagare AvyA. samartha AcAryane zele tevuM saMghe sanmAna karyuM. " rAjA dAna de ne bhaMDArInuM peTa phATe" tema te nagarane rahevAsI kAnhaDIo nAmane cogI A satkAra-samAraMbha joI na zako. tene gurunA AvA bahumAna pratye ItarAjI upajI. keIpaNa bhege gurune halakA pADavAne teNe manamAM manasUbo karyo. te yogI vazIkaraNa vidyA jANato hato ane tenA prabhAve teNe sarpone sArA jevo saMgraha karyo hato. ugra jheravALA sarpone paNa teNe pitAnA kAbumAM rAkhyA hatA. loko tenI AvI zakti joI tenuM bahumAna karatAM. pachI upAzraye AvI, corAzI sApane karIo sAthe lAvI vAda karavA beThA. gurue potAnA jamaNuM hAthanI kaniSTha aMgulIthI potAnA deha pharatI valayAkAre traNa rekhA karI. yogIe sarpone chUTA mUkyA paNa A Azcarya zuM? sarpo rekhA sudhI jAya ne tyAMthI pAchA vaLe. AgaLa vadhI gurunA deha sudhI jaI zake nahi. chevaTe kaMTALIne sarpo karaMDIyAmAM AvI beThA. AthI kAnhaDIAne krodha vizeSa prajvalita thayo. potAnA hAtha heThA paDatA hoya tema tene lAgyuM. chevaTanA upAya tarIke teNe mahAviSavALo siMdurIyo sarpa kADhaye te paNa rekhA sudhI jaI pAcho pharyo. A samaye cosaTha jogiNImAMhenI "kutulA" nAmanI egiNuM je upAzraya pAsenA pIpaLAnA jhADa para rahetI hatI te gurunA ugra tapathI AkarSAIne tyAM AvI ne siMdurIA sa5nI dADhA baMdha karI dIdhI. keI paNa jAtanI kArI na phAvavAthI chevaTe yogI gurune namI, mAphI mAgI vasthAne cAlyo gayo. vi. saM. 1010mAM rAmasainyapuramAM RSabhajina prAsAdamAM temaNe caMdraprabhunI pratiSThA karI. A uparAMta caMdrAvatInA rAjAnA jamaNA hAtha samA kuMkurNa nAmanA maMtrIne pratibedha pamADIne tene paNa dIkSA ApI. ema kahevAya che ke sarvadevasUrinA sadupadezathI sattAvIza jinaprAsAda thayA. kavi dhanapALa madhya dezanA rakAzya nAmanA gAmamAM sarvadeva nAme dijai raheto hato. tene dhanapALa ne zobhana nAmanA be putro hatA. baMne bhAIo bALapaNathI ja buddhizALI hatA. sarvadevanA pitA devarSi rAjama nya puruSa hatA. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] - 109 : kavi dhanapALI A samaye mahedrasUri zAsanasthaMbha gaNutA hatA. temanI zAMta gaMbhIra mukhamudrA sAmA para prabhAva pADavA mATe basa thatI. temanuM jJAna paNa vizALa hatuM. teo vihAra karatAM karatAM te gAmamAM padhAryA. gurUnA guNanI vAta sAMbhaLI sarvadeva paNa upAzraye AvyA. gurune upadeza sAMbhaLIne digUmUDha thaI gayo. teNe manamAM kaMIka makakama nirNaya karyo ane traNa ahorAtra tyAM ja besI rahyA eTale gurue pUchayuM ke tame amArI parIkSA karavA rokAyA che ke bIjuM prajana che?' A sAMbhaLI sarvadeva bolyo ke-rahasyanI vAta kahevI che, mATe prArthanA karavA Avyo chuM'. gurue AzvAsana ApatAM sarvadeve jaNAvyuM ke mArA pitA rAjamAnya hatA ne rAjA paNa temane puSkaLa dAna ApatA. teo mRtyu pAmyA che, paNa temanuM nidhAne mane prApta thatuM nathI te Apa jJAnadaSTithI darzAvo te upakAra thAya.' samayajJa gurue te vAta svIkArIne badalA tarIke ardha hissAnI mAMgaNI karI. vipre adha bhAga ApavAnuM kabUla karyuM eTale gurue jaNAvyuM ke-"tamArI vastumAMthI IrachAnusAra ardha laIzuM'. pachI lokone sAkSI rAkhI gurue jJAnabaLe nidhAna batAvyuM. saMjJAnusAre jamIna khodatAM cAlIsa lAkha sonAmahora nIkaLI. keTaloka samaya vItyA bAda sarvadeve AcAryazrIne ardha bhAga levA kahyuM paNa niHspRhI gune tenI jarUrata na hatI. eTale gurue dhanane badale ardha hissA tarIke tenA be putra paikI ekanI mAgaNI karI. moranA IMDAne citaravA na paDe. sarvadevanA baMne putra tejasvI bhAla(kapALa)vALA hatA. dhanapALa te rAjA bhejano saMgAthI banyo hato. gurune jaNAyuM ke je teo jatI dIkSA svIkAre te jarUra zAsanonnati thAya. A vicArathI temaNe tevI mAgaNI karI. A sAMbhaLIne vicAramUDha thayela vika "ApIza" ema kahIne ghare gayo. ciMtAgrasta banavAthI tenI nidrA dUra cAlI gaI. nidrA vinA ja khATalA para sUI gayo. tevAmAM rAjabhavanamAMthI dhanapALa Avyo. ciMtAtura pitAne joIne tenuM kAraNa pUchayuM. javAbamAM sarvadeve saghaLI hakIkata kahI saMbhaLAvI, je sAMbhaLI dhanapALa kopAyamAna thai gayo ane UlaTe pitAne upAlaMbha ApI, tenI avagaNanA karIne bahAra cAlyo gayo. A banAvathI sarvadevanI AMkhamAM azra AvI gayAM. tenA hRdayamAM vicAronuM tumula yuddha cAlI rahyuM hatuM. eka bAju gurunI mAgaNI ne bIjI bAju pitAnA putranuM arpaNa ! temAMya dhanapAle pADelI "nA"thI teno utsAha maMda paDI gayo hato. tevAmAM bIjo putra zobhana Avyo. zobhana dhanapALa jeTalo gavai ane ghamaMDI na hato. te svabhAvathI ja saMskArI hato. teNe paNa ciMtAnuM kAraNa pUchatAM hakIkata jANI pitAne AzvAsana ApyuM che jenI dIkSA svIkAravAnuM kabUla karyuM. putranA anukULa vacana sAMbhaLatAM pitAne ciMtAne ane badale harSanA azru AvyAM. putrane gurune soMpI dIdho. gurue paNa tene dIkSA ApI tyAMthI aNahIlapura pATaNa tarapha vihAra karyo. uparokata banAvathI dhanapALane jaina sAdhuo pratye roSa ubho hato. te bhAlavAdhIza bhejane mitra banyo hato tethI rAjAne samajAvI mAlava dezamAM tAMbarI sAdhuonA vihArano niSedha karAvyA. A hakIkata mahedrasUrinA sAMbhaLavAmAM AvI. uparAMta dhArAnagarInA zrI saMghe paNa maheMdrasUrine A hakIkata jaNAvI sAdhuvihAra mATe banatuM karavA vijJapti karI. zobhana munie gumahArAjane jaNAvyuM ke mArA bhAIne pratibodha pamADavA huM ja dhArAnagarI jaIza." eTale rajA maLatAM gItArtha munio sAthe zebhatA zebhana muni dhArAnagarIe gayA. dhIme dhIme dhanapALanI kavitva zakita khIlI UThI hatI ane have to te rAjA bhojane khAsa vizvAsapAtra mitra manAtuM hatuM. potAnA bhAinA banelA prasaMga parathI tenuM jaina sAdhuo pratyenuM vaimanasya Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi dhanapALa * 110 [ zrI tapAgaccha visarAyuM na hatuM. ze|bhana munie avasara thatAM e cAlAka munione dhanapALanA gRhe ja gocarI mATe meAkalyA. dhanapALa A samaye snAna karavA beThA hatA ane ane munie 'dharma lAbha' kahIne UbhA rahyA. dhanapALanI strI dhanapALanA mAnasika raMgathI raMgAyelI ja hatI eTale teNe paNa jaina sAdhune geAcarI ApavAnI nA pADI. A sAMbhaLI dhanapALe kahyuM ke-yAcakA ApaNA dharethI khAlI hAthe pAchA jAya te ThIka nahi mATe kaMika Apa.' AthI tenI strI dagdha anna vaheArAvyA bAda dahIM vaDArAvA lAgI. te joi sAdhuoe pUchyuM ke-dahIM keTalA divasanuM che ? A prazna sAMbhaLatAM ja agnimAM ghI paDe tema dhanapALanI strInA kroSa bhabhUkI uThayA. teNe mazkarImAM sAsu pUchyu ke zuM dahIMmAM purA hAya che ? ke tame koi navA dayALu jAgyA che ? A dahIM traNa divasanuM che. levuM hoya to lye, nahIMtara cAlyA jAo.' sAdhue je prasaMganI rAha jotAM hatAM te prasaMga prApta thayA. dhanapALane samajAvavAne suyeAga sAMpaDayeA. teoe dhIra gaMbhIra vANIthI javAba ApatAM jaNAvyuM ke-pRcchA karavI e amArA jaina sAdhuone AcAra che. jJAnIonuM vacana kadApi paNa mithyA thatuM nathI, mATe jo tamAre jANavu ja hoya te tapAsa karI ke te traNa divasa uparanA dahIMmAM jIvAtpatti tha che ke nahi.' A samaya daramyAna snAnathI paravArIne dhanapALa paNa tyAM AvI pahoMcyA. sAdhunA kathana mujaba dahIMmAM aLatA nakhAvyeA ke tarata ja jIvA upara tarI AvyA. sAmAnya sAdhunuM AvuM jJAna jo dhanapALanA gava AgaLI gayeA. nAgeMdra maMtrathI viSa nAza pAmI jAya tema dhanapALanu mithyAtvarUpI viSa A prasaMgathI nAza pAmI gayuM. pachI temanA gurumahArAja saMbadhe pUchaparacha karatAM temaNe zAbhana muninA badhA vyatikara kahI saMbhaLAvyA. bhAInuM Agamana jANI dhanapALa upAzraye AvyA. zAbhana muni paNa sAmA AvyA. pachI dhanapALe pote karela akRtya mATe pazcAttApa vyakta karyo te dhama jijJAsA vyakata karI. zeAbhana munie vaDIla ane jIvadayApradhAna dharmAM savistara samajAvye|. satya vastunI jhAMkhI thatAM bhramamAM kANu rahe? pachI dhanapALe jaina dharma svIkArI, tyAMthI ja mahAvIra caityamAM ja prabhustuti karI svagRhe gayeA. pachI bheAjarAjAne samajAvI zvetAMbarAne vihAra khullA karAvyeA. sajjana mitra tA te ja kahI zakAya ke je peAtAne prApta thayela durlabha vastuthI mitrane suvAsita kare. dhanapALane satya vastunI prApti thatAM te dhaNe! ja harSita thayA, paNa te tenI asara bheAjarAjA para pADavA mAMgatA hatA, rAjAnA te prItipAtra hAvAthI lagabhaga sadAkALa te sAthe ja rahetA ane prasa`ga maLatAM te jaina dharmanI prazaMsA karatA. ekadA dhanapALa rAjA sAthe mahAkAlanA maMdiramAM gaye. tyAM zaMkara pAse na jatAM te maMDapanA gavAkSamAM besI rahyo. rAjAe tene namata mATe aMdara eTalAngeA eTale traNa vAra te dvAra pAse AvIne pAchA hatA tene te sthAne AvIne besI gayA. rAjAe tenuM kAraNa pUchatAM jaNAvyuM ke-- huM svAmI ! za Mkara pArvatI sAthe beThela hAvAthI lajjAne lIdhe huM joi zakatA nathI. tame jyAre aMtaHpuramAM ramaNIo sAthe vilAsa karatA ha| tyAre tyAM AvavAne ke ceSTA jevAne paNa kANu sama thAya ?' rAjA AvA javAbathI karyAMIka khinna thayeA. pachI bahAra nIkaLatAM bhR'gI( zaMkaranA eka sevaka )nI mUrtine joine rAjAe kautukathI pUchyuM ke- dhanapALa ! A bhRMgI du`La kema dekhAya che ? ' dhanapALane satya kahevAne samaya AvI paheAMcyA hatA. tene peAtAnI murAda khara lAvavI hatI. teNe jaNAvyuM ke--- jo dizArUpa vastra che te ene ( zaMkarane ) dhanuSyanI zI jarUra che ? jo zastra che tA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 111 * kavi dhanapALa vaLI bhasmanI zI jarUra che? vaLI zarIre bhasma lagAve che teA strInI zI jarUra che? ane ramaNI rAkhe che teA kAmadeva para dveSa zA mATe lAve che?' Ama paraspara viruddha peAtAnA svAmI( zaMkara )nI pravRtti joIne A bhRMgInu zarIra zuSka thai gayuM jaNAya che.' AvI ja rIte zrRti, smRti temaja yajJakAya vigeremAM skhalanA temaja doSa batAvavAthI rAjAne krodha caDayA ane teNe manathI . A vipraneA vadha karavAnA niya karyAM. dhanapALa rAjAnA mananA saMkalpane samajI gayA. teNe rAjAnA krodhanuM nivAraNu karavAne mAga ceAjyA. tevAmAM tarata ja kudaratI rIte ja eka prasa`ga maLI gaye|. eka vRddha strI khAlikA sAthe zira dhuNAvatI dhuNAvatI rastAmAM UbhI hatI. rAjAnA jovAmAM te AvatAM teNe kutuhalathI kavIzvara dhanapALane tenuM kAraNa pUchyuM eTale rAjAne khuza karavA temaNe javAba ApyA ke--" huM rAjana ! A khAlikA vRddhAne pUche che ke-zuM A naMdI che ke murAri che ? kAmadeva che, zakara che ke kubera che ? vidyAdhara che ke surapati che ? athavA caMdramA che ke vidhAtA che?" te putrInA javAbamAM tevRddhA zira dhuNAvIne kahe che ke-he putrI! teM jaNAvyA temAMnAM kAi nathI paraMtu kroDA karavAmAM pravRtta thayelA A bheAja bhUpati che." dhanapALanA AvA yuti vacanathI rAjA prasanna thayA te upajeleA krAdha zAMta paDayeA. eka vakhate mahAkAlanA madiramAM pavitrArohanA mahAtsava pravartatA rAjAe dhanapAlane uddezIne kahyuM:- sakhe ! tamArA dezane pavitra mahe|tsava kadI thatA nathI, te| avazya teeka apavitra jaNAya che.' tenA javAbamAM dhanapALe kahyuM ke- pavitra apavitrane pavitra banAve che, paraMtu jinezvara bhagavaMta peAte ja pavitra heAine tene pavitra maheAtsava karavAnI jarUra ja rahetI nathI. ' zAstrajJAnane pariNAme dhanapALanI buddhi have tA sarvotkRSTa banI hatI. tenI satyavacanI tarIke khyAti prasarI ne bhAgye ja tenu jaNAvelu asatya sAbita thatuM, ekadA dhanapALanA satya kathananI sAbitI mATe rAjAe pUchyuM ke-- ahIM cAra dvArA che temAMthI kayA dvArathI huM nIkaLIza te jAva. ' eTale dhanapALe vicAra karIne eka patramAM akSarA lakhIne te sthagidharane ApyA. pachI rAjAe vicAra karyo ke A cAramAMthI kAi paNa eka dvAramAMthI nIkaLIza ema lakhyu haze, paraMtu huM tenuM vacana mithyA karI batAvuM. * pachI peAtAnA sevakA mAraphata maMDapanA uparanA bhAganAM chidra paDAvI te mAge rAjA nIkaLyA. ane te cIThI magAvI vAMcyuM te| 'uparanA bhAgamAMthI nIkaLaze' tema lakhyu hatuM. A banAvathI rAjAne dhanapALa para savizeSa prItibhAva pragaTyo. pachI jaina sAdhuonA AcAravicAra saMbaMdhI vArtAlApa thatAM dhanapALe rAjAne jaina dharma ane jaina sAdhuonI rItabhAta yathAsthita samajAvI. dhanapALanI kavitva zakti khIlavA sAthe tenI dhananI vipuLatA paNa vadhatI gai. teNe sAte kSetrAmAM dravya vAparavA mAMDayu, pachI teA teNe AIijinanA zreSTha prAsAda karAvyA te maheMdrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. ane te jinamUrti samakSa esI caltuFq ityAdi pAMca se| gAthAnI stuti racI. jainadharmane paricaya vadhatAM rAjAne tenA rasapAnanI utkaMThA vadhavA lAgI. rAjAne kathAzravaNune savizeSa zekha hAya che tethI ekadA bhAjarAjAe jaina kathA sabhaLAvavAnA dhanapALane Agraha karatAM dhanapALe tilakamajI nAmanI bAra hajAra zlAkapramANa nUtana kathA banAvI. nave raseAthI AtapreAta te kathA hatI ane tenI parisamApti sudhI khIjI sAMsArika pravRtti cheDI dhanapALa temAM ja eka dhyAne bhagna rahyo. pachI usUtra-prarUpaNA na thAya te mATe Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi dhanapALa : 112 - [ zrI tapAgaccha vAdivetAla zAMtisUrine saMzodhana mATe ApI. rAjAe kathA sAMbhaLavAnA samaye bahumAna mATe pustaka nIce suvarNano thALa mukAvyo. AkhI kathA sAMbhaLatA jANe amRtano rasa cAkhatuM hoya tevo rAjAne AlAda thayo ane kahyuM ke-"mArA kahyA pramANe A kathAmAM pheraphAra kare to huM tane icchita sarva ApuM. prathama AraMbhamAM "ziva rakSaNa karo' ema maMgaLAcaraNa kara, ayodhyAne sthAne dhArA nagarI, zAvatAra cityane sthAne mahAkALI maMdira, triSabhadevane badale zaMkara ane IMdrane sthAne mAruM nAma rAkha.' rAjAnI A mAMgaNI sAMbhaLI dhana pALe kahyuM- he rAjan ! saMpUrNa payapAtra brAhmaNanA hAthamAM hoya ne temAM madhanuM eka TIpuM paDatAM sarva apavitra thaI jAya tema tamAro kahelo pheraphAra karatAM zubhane badale azubha thaI jAya.' A sAMbhaLIne rAjAne atizaya krodha caDe ne tethI teNe TADha dUra karavA mATe najIkamAM ja rAkhela sagaDImAM tarataja te pustaka nAkhI bALI nAMkhyuM.. mahAmahenate Ubho karela mahela pavananA eka sapATAthI tUTI paDe tema dhanapALanA bhedane pAra na rahyo. ciMtA ne viSAdathI bhojana ne snAna vigere paNa visarI gaye. A joI tenI nava varSanI putrIe tyAM AvIne khedanuM kAraNa pUchyuM. pachI vastusthitine jANI, dhIraja ApatAM teNe jaNAvyuM ke-"he tAta ! rAjAe pustakane agnimAM nAkhI dIdhuM tethI zuM thayuM ? mArA hRdayamAM te akSaya che. snAnAdithI paravAre, pachI huM samasta kathA kahI saMbhaLAvIza.' pachI saMtoSapUrvaka snAnAdi kriyA karyA pachI putrInA mukhathI te kathA sAMbhaLavA beTho. temAM jeTalI vAta putrInA sAMbhaLavAmAM AvI na hatI teTalI te bolI zakI nahi eTale kathAmAM traNa hajAra loka nyUna rahyA, je pUrvApara saMbaMdhathI joDIne te graMtha teNe pUrNa karyo. apamAna thavAthI dhanapALa dhArA nagarIthI cAlI nIkaLe ne satyapura jaIne rahyo. tyAM mahAvIrasvAmInI prArthanA nimitte "namasTa' nAmanI prAkRta stuti racI. keTalAka divaso vItyA bAdabhejarAje dhanapALa kavine bolAvavA tenA gRhe pratihAra mokalyo paNa tenA cAlyA javAno vRtAMta sAMbhaLI rAjA kheda pAmyA. evAmAM dharma nAmano prakhara vAdI dhArAnagarIe AvyA. teNe devI-varadAnathI sarva dezonA paMDitone jItI lIdhA hatA ane have dhArAnagarInA paMDitone jItavA te tyAM Avyo hato. bhojarAjAnI sabhAmAM sva-prazaMsA gAI batAvI teNe vAda karavA mATe AvAna karyuM. dharmanI kIrti sau paMDitae sAMbhaLI hatI tethI kAI Takkara jhIlavA ubhuM na thayuM. rAjAne A aNIne prasaMge dhanapALanI kIMmata samajANI. tenI tapAsa karAvIne satyapura nagare dUta mokalyo, chatAM dhanapALa Avyo nahi. tyAre rAjAe pharI vAra kahevarAvyuM ke "muMja rAjA tamane putra samAna mAnatA tethI tame meTA ane huM kaniSTa thayo te kaniSThanA vacanathI zuM reSa lAvavo ucita che? dhArA nagarInI lAja jAya te tamArI ja jANaje. vidvAnane vadhu jaNAvavAnuM na hoya.' AvA AgrahabharyuM AmaMtraNathI dhanapALa dhArAnagarIe AvyA. je sAmA AvI tene satkAra karyo. pachI paraspara vAda cAlatAM dhanapALe yuktithI dharmane parAjita karyo. potAnuM AyuSyane aMta najIka jANuM, rAjAnI anumatipUrvaka dhanapALe maheMdrasUri pAse ja gRhasthapaNamAM saMkhanA karI, tIvra tapathI dehazuddhi karI prAMte saudharma nAmanA devalokamAM devapaNe utpanna thaye. dhanapALa kavie RSabhapaMcAzikA (dhanapALapaMcAzikA), tilakamaMjarI, pAIalachInAmamAlA (dezInAmamAlA), vIrastava (viruddha vacana )ne sAvayavihi (zrAvaka vidhi ) A pAMca pustako lakhyAM che. A uparAMta zobhanamunikRta stuticatuvija zatikA para TIkA racI che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] ka 113 : kavi dhanapALa RSabhacaritranuM "tilakamaMjarI" evuM aparanAma zA mATe rAkhavAmAM AvyuM? te praznane lagatA khulAsAmAM jaNAvavAmAM Ave che ke jyAre dhanapALa aSabhacaritranI racanA karatA hatA tyAre tenI putrI tilakamaMjarI haMmezA te oraDAmAM jatI ane lakhANa vAMcI letI. tenI prajJA eTalI utkRSTa hatI ke eka vAra vAMcatAM ja lakhANa yAda rahI jatuM. jyAre rAjA bhoje te graMtha bALI nAkhyo tyAre tilakamaMjarIe te pitAnA pitAne kahI saMbhaLAvyo ane tenI yAdagIrI nimitte dhanapALe te graMthanuM "tilakamaMjarI" evuM apaharanAma rAkhyuM. subaMdhunI vAsavadattA, bANanI kAdabarI, ThaMDInuM dazakumAra caritane seDhalanI udayasuMdarInuM sAhityasRSTimAM jevuM anupama sthAna che tevuM ja anupama sthAna dhanapALanI "tilakamaMjarI" mATe che. chatAMya eka viziSTatA e che ke temAM zlokakAThinya ke 5ghaprAcurya nathI. zrImadda hemacaMdrAcArye paNa tilakamaMjarInA padyo ucca koTinAM mAnyA che ane pitAnA " kAvyAnuzAsana"mAM "leSa enA udAharaNa tarIke temaja denuzAsanamAM mAtrA' nAmaka chaMdanA udAharaNa tarIke tilakamaMjarImAMthI kAvyo cUMTI kADhyAM che. dhanapALa muMjanA samaye paNa rAjamAnya paMDita gaNato ne tene "sarasvatI' nuM biruda ApyuM hatuM. dhanapALa pahelAM te vaidika dharmAvalaMbI hate paNa pAchaLathI jaina banavAthI dharma parivartanane kAraNe rAjA bheja sAthe ghaNu vakhata carcA thatI ane tene pariNAme dhanapALa yuktiyukta javAba ApI rAjAne niruttara karato. dhanapALanI jena dharma para keTalI anupama daDhatA hatI te jaNAvavA mATe ghaNuM dAkhalAo pikI eka ja basa thaze. dhanapALanA dezI brAhmaNoe rAjAnA kAna bhaMbheryA ke-purohita dhanapALa jinezvara bhagavaMta sivAya anya devane namaskAra karato nathI." tenI khAtrI mATe prasaMga joI rAjAe caMdana, puSpAdi sAmagrI ApI dhanapALane hukama karyo ke "A sAmagrIo vaDe tame devapUjA karI Avo. AnA ApyA pachI rAjAe tapAsa mATe pAchaLa guptacare paNa mokalyA. rAjAjJA thatAM dhanapALa tarata ja devInA maMdiramAM gayA, paNa tyAMthI bhayabhIta thaIne, tarata ja nIkaLIne zivanA sthAnakamAM gayo. tyAMthI nIkaLIne viSNunA maMdiramAM gayo ne tyAM potAnA uttarIya vastravaDe viSNu-lakSmInI mUrti ADe padaDo mUkIne bahAra nIkaLI zrI RSabhadevanA maMdiramAM gayA. tyAM barAbara carcA-pUjA karI rAjasabhAmAM pAcho Avyo. guptacara e rAjAne badhI hakIkatathI vAkepha karyo. dhanapALa AvatA rAjAe pUchayuM ke-"tame devapUja barAbara karI " dhanapAne javAba Ape ke hA mahArAja! devapUjA sArI rIte karI." eTale rAjAe punaH pUchayuM ke "tame bhavAnI devInA maMdiramAMthI AkuLavyAkuLa thaIne ekadama kema bahAra nIkaLI gayA ?" dhanapALa-he svAmina! devInA hAthamAM trizaLa hatuM, lalATa bhAge bhrakuTI caDAvelI hatI ane vaLI te mahiSanuM mardana karatI hatI tethI bhayabhIta thaIne huM bahAra nIkaLI gayo. meM mAnyuM ke devIne atyAre yuddhano avasara che-arcA karavAno avasara nathI mATe meM temanI pUjA karI nahi. rAjA-pachI mahAdevanI pUjA kema na karI ? Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdItAla zrI zAntisUri : 114 : [ zrI tapAgaccha dhanapALe kahyuM ke akaMThasya kaMThe kathaM puSpamAlA ? vinA nAsikAyAH kathaM dhUpagaMdhaH ? akarNasya karNe kathaM gItanAdaH? apAdasya pAde kathaM me praNAmaH? jene kaMTha na hoya tene puSpamALA kayAM paherAvavI? jene nAsike na hoya tene sugaMdha kema ApavI? jene kAna na hoya temane saMgIta kema saMbhaLAvavuM ? ane jene caraNa na hoya temane praNAma kema karavA? Ama vicArIne liMgarUpa zaMkaranI meM pUjA na karI. rAjA-tyAra pachI tame viSNunI pUjA na karI ane vastrane paDado karIne kema nIkaLI gayA? dhanapALa-rAje, viSNu pitAnI strIne laine beThA hatA, tethI mane vicAra Avyo ke viSNu atyAre ekAMtamAM che mATe A arcAno avasara nathI. vaLI cauTAmAM jatAM loke A jue te yogya nahIM ema vicArI meM vastrano paDado karyo. rAjA-te tame mArI AjJA vinA RSabhadevanI pUjA kema karI? dhanapALa-Ape devanI pUjA mATe Adeza karyo hato. deva tarIkenA nIcenA badhA guNo RSabhadevamAM hatA tethI meM temanI bhakitapUrvaka pUjA karI. prazamarasanimagna dRSTiyugmaM prasanna, vadanakamalamakaH kAminIsaMgazUnyaH / karayugamapi yatte zastrasaMbaMdhavaMdhyaM, tasa jagati devo vItarAgastvameva / / arthAta-jemanA baMne locana samatA rasamAM nimagna che, jemanuM mukhakamaLa sadA prasanna rahe che, jemane usaMga (ge) strInA saMsargathI rahita che ane jemanA haratamAM kaI paNa jAtanuM zastra nathI evA he prabhu! tame eka ja vItarAga-rAga dveSa vinAnA-cho. AvA yuktipUrNa vacanathI rAjAne dveSane badale UlaTe prema pragaTyo. AvI rIte ghaNA prasaMga gAe rAjAe tenI parIkSA karI hatI ane te badhI kasoTIomAMthI, sonuM jema agnimAMthI zuddha thaIne bahAra Ave tema dhanapALanuM vyakitatva jhaLakI UThatuM. bhoja rAjAe temane "siddhasArasvatakavIzvara' ne "kucala (dADhI mUchavALA) sarasvatI evAM biruda ApyAM hatAM. dhanapALa nAmanA bIjA kavi paNa thayA che ne temaNe apabhraMza bhASAmAM "bhavisayattakahA nAmano graMtha racyo che. vAdItAla zrI zAMtisUri aNahIlapura pATaNanI pazcime unnAyu nAmanA gAmamAM dhanadeva nAme zreNIne dhanazrI nAmanI strIthI bhIma nAmane putra thayo hato. vizALa lalATa ane Ajanu bhujAthI te vizeSa zobhato hato. tenA hAtha tathA pagamAM chatra, vaja, patA Adi lAMchana (cihno) hatA. hIrApakagaNanA AcArya vijayasiMharine potAnA ane bhAra upADe tevo yogya puruSa bhIma jaNA tethI vAMchitanI siddhi arthe vihAra karI teo unAyu AkhyA. dhanadeva zreNInA ghare jaI bImanI zAsanati mATe mAgaNI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] ka 115 : vAdavetAla zrI zAntisUri karI. zeThe paNa A leka temaja parokanA kalyANa mATe pitAne putra gurune arpaNa karyo. yogya avasare dIkSA ApI tenuM zAMti evuM nAma rAkhyuM. dhIme dhIme samasta kaLAone pAragAmI thayA pachI vijayasiMhasUri tene potAnA pade sthApI, ga7bhAra soMpI, aNaghaNa AdarI svarge sIdhAvyA. dhIme dhIme temanI khyAti prasaratI gaI ane pATaNanA bhImarAjAnI sabhAmAM temanuM ativa sanmAna thayuM. rAjAe temane "kavIMdra" ane "vAdIcakI' evAM bi paNa ApyAM. bhojarAja sAhityazokhI hovA uparAMta kathApriya paNa hato. tene avanavI kathAzravaNamAM ati AnaMda upajato. bhojarAjAnA AgrahathI ja tene saMbhaLAvavA mATe dhanapALa kavie RSabhacaritra (tilakamaMjarI) nAmanI kathA banAvI hatI paNa temAM utsutra prarUpaNuM nathI thaI tevI khAtrI mATe tenA saMzodhana nimite maheMdrasUrine vinati karI tyAre te kArya mATe temaNe zAMtisUrinuM nAma jaNAvyuM eTale te pATaNa AvyA. te samaye zAMtisUri dhyAnamagna dazAmAM hatA tethI te temanA koI eka nUtana ziSya pAse beThe ane parIkSA karavA eka gUDha ane addabhuta zloka pUchyo. paNa siMhanA ziSya chupA rahe ? nUtana ziSya tene evo sarasa javAba Ape ke dhanapALa jevo kavIzvara paNa digamUDha banI gayo. pachI gurune praNAma karI, hetu jaNAvI mAlavadeza tarapha padhAravAnI prArthanA karI. saMghanI anumati laI gurue avaMtI deza tarapha vihAra karyo. gurunuM Agamana sAMbhaLI bhejarAja pAMca keza sAme Avyo. A samayamAM vAdavivAdanuM atizaya mahatva hatuM. vAda jIte te samartha gaNAto. bhoja rAjAne pitAnI vidhAna sabhA mATe abhimAna hatuM tethI teNe gurumahArAjane jaNAvyuM ke- mArA eka eka vAdIne jItaze to eka eka lakSa dravya ApIza. " gurue te vAta svIkArI ne a5 samayamAM corAzI vAdIone jItI lIdhA. rAjA vicAramUDha banI gayo. tene koI rIte zAMtisUrine parAsta karavA hatA tethI teNe te pachI corAzI lakSa dravya ApIne " siddhasArasvata" nAmanA kavine bolAvyA. te paNa parAjita thaI gayo eTale rAjAe ati harSa pAmI zAMtisUrine "vAdItAla" (vAdIonA paNa tAla) evuM biruda ApyuM.. AvI rIte pitAnI pratiSThA vadhArI teo punaH pATaNa padhAryA. tyAM jinadeva zeThane padma nAmane putra sarpasathI mRtyu pAmya jaNAto hato tene svaziSyanA kathanathI saceta karyo. ekadA zAMtisUri pitAnA batrIza ziSyone pramANuzAstra bhaNAvavA lAgyA tevAmAM zrI municaMdra sUri aiyaparipATI karavAnI IcachAthI naphulapura(nADola)thI pATaNa AvyA. AcAryane praNAma karI, daza divasa sudhI tyAM rahI vAcanA zravaNa karI. prasaMgopAta eka durghaTa prameya samajAvavA chatAM ziSya samajI zakayA nahi. tethI guru kaMIka kheda pAmyA ane niHzvAsa nAkhI bolyA ke-" A te bhasmamAM ghI nAkhavA jevuM thayuM. " gurunA A kathanathI municaMdrasUri camakyA. game tevA prayatna karavAmAM Ave chatAM rananuM teja chupAya nahI. municaMdrasUri mahAtArkika hatA. zAMtisUri sAthe prathama paricaya hoIne teo zAMta citte badhuM zravaNa karatA hatA paNa prasaMga Avyo eTale municaMdrasUrie badhA divasana yathAe yAkhyAna kahI batAvyuM. te sAMbhaLI temanI prajJA mATe zAMtimari camatkAra pAmyA ane temane pramANuzAstrano AgaLa abhyAsa karAvyuM. dhanapALe bheja rAjAnI sabhAmAM dharma nAmanA vAdIne jItatAM teNe dhanapALanI ati prazaMsA karavA mAMDI tyAre dhanapALe jaNAvyuM ke te zuM mAtra chuM? kharA vAdo to pATaNamAM birAjatA zAMtisUri che.'' Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdivetAla zrI zAntisUri : 116 : [ zrI tapAgaccha eTale temane maLavAnI AkAMkSAthI te pATaNa Avyo. upAzraye jaI joyuM te guru, khasa thaI hovAthI, prasaMge jINuM vastra paherI auSadha paDatA hatA. temane evo paheraveza jotAM dharmane chUpe rahela garva uchaLI Avyo ane vAda karavAnI vRtti jAgI. tenI dRSTimAM zAMtisUri sAmAnya vAdI jaNAyA. tene rAha jovA jeTalI paNa dhIraja na rahI ne kuMcI lagADavAnA chidramAMthI prazna karyo ke-tuM keNu che? guru-deva, vAdI-deva koNa? guru-huM. vAdI-huM koNa? guru-tuM zvAna, vAdI-zvAna keNu? guru-tuM. vAdI-tuM keNu? gurudeva. gurue prathama pramANe javAba Apyo. e pramANe anaMtAnaMtanI jema praznaparaMparAnuM cakra cAlyuM. aMte " dharma " thAkI gayo ane jene sAmAnya vyakti mAnato hato tenA agAdha jJAna mATe mAna uparyuM. eTale dvAra ughaDatAM ja te gucaraNamAM ALoTI paDyo. gurue evI ja rIte kAvaDa dezanA vAdIne paNa jItI lIdho. guru tyAMthI vihAra karI dhArAmadapuramAM AvyA, tyAM vyAkhyAna avasare nAgiNI devI nRtya karavA AvI. gurue besI javA mATe teNInA pada para vAsakSepa nAkhe. devI haMmezA AvavA lAgIne ema niraMtara thavA lAgyuM evAmAM vicitratAthI eka divasa vAsakSepa nAkhavo guru bhUlI gayA tema Asana paNa na moka9yuM tethI te devI addhara ja rahI. pachI rAtre guru dhyAnamAM beThA tyAre upAlaMbha devA mATe te devI tyAM AvI ne jaNAvyuM ke- ApanA vAsakSepane abhAve UMcA rahetA mArA page have pIDA thAya che. AvA zrutajJAnI chatAM Apane vismaraNa thayuM mATe ApanuM cha mahinA jeTaluM AyuSya zeSa jaNAya che tethI gacchanI vyavasthA karI paraloka sAdhana kare." ema kahI devI aMtardhAna thaI gaI. pachI guru yaza nAmanA zrAvakanA seDha nAmanA putranI sAthe raivatAcala tarapha cAlyA ne tyAM neminAtha prabhunuM dhyAna lagAvI, anazana svIkArI 1096 nA jeTha zudi navamIe svargaprayANa karyuM. temaNe uttarAdhyayana sUtra 5ra TIkA racI che, jenI sahAyathI vAdIdevasUrie digaMbarAcArya umadacaMdrane vAdamAM parAsta karyo hate. A TIkAne "pAiya TIkA ' kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temAM prAkRta ati vizeSa che. A uparAMta dhanapALanI tilakamaMjarI kyA upara eka suMdara TippaNuM lakhyuM che je pATaNanA bhaMDAramAM Aje paNa vidyamAna che. dharmazAstra, jIvavicAra prakaraNa ne caityavandana mahAbhASya nAmanA Jthe A ja zAMtisUrinI kRti hoya tema manAya che. keTalAka moTI zAntinA racayitA tarIke A ja vAdItAla zAntisUrine svIkAre che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvasI ka 117 :- zrI devasUrine sarvadevasUri 37 zrI devasUri ne 38 zrI sarvadevasUri (bIjA) zrI sarvadevasUrinI pATe devasUri AvyA. temaNe hAlAranA rAjA karNasiMhane pratibaMdha pamADyo hato ane te rAjAe temane "rUpazrI" evuM biruda ApyuM hatuM. temanA upadezathI gepa nAmanA zrAvake nava jinamaMdira karAvyA. temanuM vihArakSetra vistRta hatuM. mALavAmAM jaI pauru gRhasthane pratibaMdhI temane poravADa jaina banAvyA hatA. zrI sarvadevasUrinA saMbaMdhamAM vizeSa vRttAMta maLela nathI. temaNe yazabhadra, nemicaMdra vigere ATha ziSyane sUripada ApyuM hatuM. eguNacAlIsaimo, jasabhaddo nemicaMdagurubaMdhU 39 / cAlIso muNicaMdo 40, eguAlIso ajiadevo 41 // 13 // tatpaTTe shriiyshobhdrsuuri-shriinemicNdrsuurii| tatpa? shriimunicNdrsuuriH| tatpaTTe shriiajitdevsuuriH| gAthArtha -- zrI sarvadevasUri(bIjA)nI pATe ogaNacAlIzamA zrI yazebhadrasUri temaja zrI nemicaMdrasUri, cAlIzamA zrI municaMdrasUri ane ekatAlIzamA zrI ajitadevasUri paTTadhara thayA. 13. vyAkhyA-39 eguNatti-zrIsarvadevamUripaTTe ekonacatvAriMzattamau zrIyazobhadra-nemicaMdro dvau sUrI gurubhrAtarau / vi. paMcatriMzadadhikaikAdazazata 1135 varSe, kecit ekonacatvAriMzadadhikaikAdazazata 1139 varSe navAMgavRttisatazrIabhayadevasariH svargabhAk / tathA kUrcapuragacchIya caityavAsI jinezvarasUriziSyo jinavallabhazcitrakUTe SaTakalyANakaprarUpaNayA nijamataM prarUpitavAn / 40 cAlIsotti-zrIyazobhadrasUri-zrInemicaMdrasUripaTTe catvAriMzattamaH zrImunicaMdrasUriH / sa bhagavAn yAvajjIvamekasauvIrapAyI, pratyAkhyAtasarvavikRtikaH / zrIharibhadrasUrikatA'nekAMtapatAkAdhanekagraMthapaJjikopadezapadavRttyAdividhAnena tArkikaziromaNitayA ravyAtibhAk / yaduktam - sauvIrapAyIti tadekavAri-pAnAdvidhijJo birudaM babhAra / jinAgamAMbhonidhidhautabuddhiryaH zuddhacAritriSu labdharekhaH // 1 // saMvijJamaulivikRtIzca sarvA-statyAna dehe'pyamamaH sadA yaH / vidvahineyAbhivRtaH prabhAva-prabhAguNauMdhaiH kila gautamAbhaH // 2 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI devasUri ne sarvadevasUri : 118 : [ zrI tA haribhadrasariracitAH, zrImadanekAMtajayapatAkAdyAH / graMthanagA vibudhAnAmapyadhunA durgamA ye'tra // 3 // satpaJjikAdipadyA-viracanA yA bhagavatA kRtA yena / maMdadhiyAmapi sugamAste sarve vizvahitabudhyA // 4 // aSTahayeza (1178) mitAbde vikramakAlAdivaM gato bhagavAn / zrImunicaMdramunIMdro, dakSatu bhadrANi saMghAya // 5 // anena cAnaMdasUriprabhRtayo'neke nijabAMdhavAH pravrAjya sUrIkRtAH / ayaM ca zrImunicaMdrasUriH zrInemicaMdrasUrigurubhrAtRzrIvinayacaMdropAdhyAyasya ziSyaH zrInemicaMdrasUribhireva gaNanAyakatayA sthApitaH / yaduktaM gurubaMdhuvinayacaMdrAdhyApakaziSyaM sa nemicaMdraguruH / yaM gaNanAthamakArSIt, sa jayati municaMdrasUririti // 1 // atra ca ekonaSaSThyadhikaikAdazazata 1159 varSe paurNimIyakamatotpattiH, tatpratibodhAya ca municaMdrasUribhiH pAkSikasaptatikA kRteti / / ___ tathA zrImunicaMdrasUriziSyAH zrIajitadevasUri-vAdizrIdevasUriprabhRtayaH / tatra vAdinIdevasUribhiH zrImadaNahillapurapattane jayasiMhadevarAjasyA'nekavidvajjanakalitAyAM sabhAyAM caturazItivAdalabdhajayayazasaM digaMbaracakravartinaM vAdalipsuM kumudacaMdrAcArya vAde nirjitya zrIpattane digaMbarapravezo nivArito'dyApi pratItaH / tathA vi0 caturadhikadvAdazazata 120 4 varSe phalavardhigrAme caityabiMbayoH pratiSThA kRtA / tattIrthaM tu saMpratyapi prasiddha / tathA ArAsaNe ca neminAthapratiSThA kRtA / caturazItisahasra 84000 pramANaH syAdvAdaratnAkaranAmA pramANagraMthaH kRtaH / yemyazca yannAmnaiva khyAtimat caturviMzatisUrizAkhaM babhUva / eSAM ca vi0 catustriMzadadhike ekAdazazata 1134 varSe janma, dvipaMcAzadadhike 1192 dIkSA, catuHsaptatyadhike 1174 sUripadaM, SaDviMzatyadhikadvAdazazata 1226 varSe zrAvaNavadisaptabhyAM 7 gurau svargaH / ___ tatsamaye zrIdevacaMdrasRriziSyastrikoTigraMthakartA kalikAlasarvajJakhyAtimAn zrIhemacaMdrasariH, tasya vi0 paMcacatvAriMzadadhike ekAdazazata 1145 varSe kArtikazudipUrNimAyAM 15 janma, paMcAzadadhike 1150 vrataM, SaSaSThyadhike 1166 sUripadaM, ekonatriMzadadhikadvAdazazata 1229 varSe svargaH // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvalI ] zrI devasUri ne sadevasUri 41 eguAlIsotti - zrImunicaMdrasUripaTTe ekacatvAriMzattamaH zrI ajita devasUriH / tatsamaye vi0 caturadhikadvAdazazata 1904 varSe kharatarotpattiH / tathA vi0 trayodazAdhike dvAdazazata 1213 varSe AMcalikamatotpattiH / vi0 SaTUtriMzadadhike 1236 varSe sArdhapaurNimIya kotpattiH / vi0 paMcAzadadhike 1250 AgamikamatotpattiH / zrIvIrAt dvinavatyadhikaSoDazazata 1692 varSe vAhahodvAraH // 4 // 1 // 119 vyAkhyA:-zrI sarvadevasUrinI pATe ogaNacAlIzamA paTTadhara tarIke zrI yoAbhadrasUri ne nemicaMdrasUri nAmanA be gurubhAI AvyA. vikrama saMvata 1135 ne keTa lAkanA mate vi. saM. 1139 varSe navAMgavrutikAra zrI abhayadevasUri svargavAsI thayA. temaja sUpura gacchanA caityavAsI jinezvarasUrinA ziSya zrI jinavallabhasUrie citrakUTa( citADa )mAM cha kalyANakanI prarUpaNAvALo potAnA mata pracalita karyAM. zrIyoAbhadra temaja nemicaMdrasUrinI pATe cAlIzamA paTTadhara zrI munica'drasUri thayA, temaNe jiM dagI paryaMta phakta kAMjI ja pIvAnuM rAkhI saviyAneA tyAga karyAM hatA. zrImAna haribhadrasUrie racela anekAMtajayapatAkA Adi aneka graMthA para pajikA ane upadezapada para vRtti racIne " tAki kazireAmaNi " tarIke khyAti meLavI hatI. temanA mATe kahevAya che ke jinAgamarUpI samudrathI niLa buddhivALA ne zuddha saMcamI janAmAM paNa pratiSThA prApta karanAra temaja vidhine jANanArA temaNe ( municaMdrasUrie ) phakta kAMjI mAtranA pAnathI " sauvIrapAcI " evu' biruda prApta karyuM" hatuM. 1. ', sAdhu puruSamAM zirAmaNi, vidvAna ziSyothI vIMTAyelA, prabhAva temaja krAMtinA samUhavaDe karIne kharekhara gautamasvAmI sarakhA ne svazarIrAdine viSe paNa nirmAMhI te zrI municaMdrasUrie sarva vigayeAnA tyAga karyAM hatA. ra. hirabhadrasira mahArAjAvaDe anekAMtajayapatAkA Adi gUDha graMtha racAyA ke je adyApi vidvadsamUhane durbAdhya che, tevA dumyA para vizvakalyANanI bhAvanAthI paMjikA vigere racanA pUjya zrI municaMdrasarie karI ke jethI te sa aa samajavA sahela banyA che. 3- Y. vi. sa. 1178 mAM municaMdra munIzvara kALadharma pAmyA te municaMdra munizreSTha zrI saMdhanuM kalyANa karo ! pa. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI devasUrine sarvadevasUri : 120 : [ zrI tapAgaccha A ja municaMdrasUrie AnaMdasUri Adi pitAnA bAMdhavone pratibaMdhI, dakSA ApIne AcArya banAvyA hatA. nemicaMdrasUrinA gurubhAI zrI vinayacaMdra upAdhyAyanA municaMdrasuri ziSya hatA. temane nemicaMdrasUrie pote ja potAnA paTTadhara tarIke sthApana karyA. kahyuM che kenemicaMdrasUrie potAnA gurubhAI vinayacaMdra upAdhyAyanA ziSyane gaNAdhIza-padhara banAvyA te zrI municaMdrasuri jyavaMta vata. vi. saM. 1158 varSe punamIA gacchanI utpatti thaI ane tenA pratibaMdhane mATe zrI municaMdrasarie pAkSika saptatikAnI racanA karI. A municaMdrasUrine ajitadevasUri, vAdI devasUri vigere aneka ziSya hatA. temAM vAdI zrI devasUrie aNahIllapura pATaNamAM siddharAja jayasiMhanI aneka vidvAna puruSothI zobhatI sabhAmAM corAzI vAda jItIne jeNe kIrti meLavI hatI tevA ane vAda karavAnI jijJAsAvALA digaMbaracakravartI kumudacaMdrAcAryane vAdamAM harAvIne pATaNa nagaramAM digaMbane praveza baMdha karAvyo hato te hakIkata adyApi prasiddha che. vaLI vi. saM. 1204mAM phavidhi phaledhI)mAM jinAlaya temaja pratimA baMnenI pratiSThA karI, te tIrtha adyApi prasiddha ja che. temaja ArAsaNa nagaramAM zrI neminAtha bhagavAnanI pratiSThA karI. temaNe 84000 zlekapramANe syAdvAdaranAkara nAmane pramANabhUta graMtha banAvyo temanAthI pitapotAnA nAmathI prasiddha vIza sUrionI zAkhA zarU thaI. A vAdI devasUrino 1134 varSe janma, 11para mAM dIkSA, 1174mAM AcArya pada ane 1226 mAM varSamAM zrAvaNa vadi sAtamanA svargavAsa thaye hato. A samaye devacaMdrasarinA ziSya traNa karoDa graMtha (zlekanA) racayitA kalikAlasarvajJa evA birudathI prasiddha zrImadda hemacaMdrAcArya thayA. teone 1145 ne kArtika zudi 15 nA roja janma, 1150 mAM dIkSA, 1166 mAM AcArya pada ne 1229 mAM svargavAsa thaye hato. zrI municaMdrasUrinI pATe ekatAlIzamAM ajitadevasUri paTTadhara thayA. vi. saM. 1204 mAM kharatara matanI tathA 1213 varSe AMcalika matanI, 1236 varSamAM sAdhana punamIA ane 1250 varSe Agamika matanI utpatti thaI. vIra saM. 1692 mAM* (vi. saM. 1222) bAhaDe zaMtrujayano uddhAra karyo. * prabaMdha ciMtAmaNimAM 1681 varSa jaNAvela che jyAre paM. zrI vIravijayajI mahArAje potAnI pUjAmAM 1683 varSane ullekha karyo che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI | : 121 : zrI yazobhadra vArSikasUri 39 zrI yazobhadra tathA nemicaMdrasUri sarvadevasUrie potAnA ATha ziSyone AcAryapada ApyuM hatuM, paraMtu temAM yazobhadra temaja nemicaMdrane zaktizALI ziSya samajI baMne gurubhAIone potAnA pade sthApyA. temanA jIvanane lagate vRtAMta maLatuM nathI tema temanI kaI kRti jANavAmAM AvI nathI. eka evo ullekha maLe che ke nemicaMdrasUrie, vIragaNuviracita 7671 mahekapramANa piMDaniyukti paranI vRtti zodhI ApI hatI. nemicaMdrasUrie pitAnA gurubhAI zrI vinayacaMdra upAdhyAyanA ziSya municaMdrasUrine vegya temaja gacchane bhAra "upADavAmAM samartha jANuM pitAnI pATe sthApyA hatA. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri dhArA nagarImAM mahIdhara nAme zreSThI hate. tene dhanadevI nAmanI strIthI abhayakumAra nAmane putra thayo. ekadA jinezvarasUri vihAra karatAM karatAM tyAM padhAryA. zreSThI svaputra sAthe guruvaMdana karavA gayA. gurue saMsAranI asAratA jaNAvanAra caturvidha dharma kahI saMbhaLAvyo, jene pariNAme abhayakumArane vairAgya upajavAthI pitAnI saMmatipUrvaka saMyama svIkAryuM. temanuM abhayadeva sani evuM nAma AvyuM. cogyatA prApta thatAM vi.saM. 1088mAM mAtra seLa varSanI vaye temane AcArya pada ApavAmAM AvyuM. siddhAMtano abhyAsa ne tenA parizIlanathI teo bhArakara samAna prakAzavA lAgyA. teone jAya padavI ApavAmAM AvyA bAda vihAra karatAM karatAM teo pratyapaka nagare AvyA. tevAmAM dubhikSane upadrava thatAM dezanI atyaMta durdazA thaI. harbhAikSanA kAraNe paThana-pAThanAdi kama thavA lAgyuM ane zAstrajJAnanI vismRti vadhavA lAgI. siddhAMta tathA tenI vRttine pazu ucheda thavA lAgyo. je kaMI sUtro rahyA tene zabdArtha paNa durbodha thavA lAge. durbhikSanA durgama-paMjAthI zAsananuM zuM thaze? zAstrajJAnanuM zuM thaze? evI ciMtA karatAM abhayadevasUri rAtri vItAve che tevAmAM madhyarAtrie zAsanadevIe pratyakSa thaI abhayadevasUrine jaNAvyuM ke "pUrve zIlAMkAcArya nAmanA AcAryo agiyAra aMganI vRtti banAvI hatI temAMthI kALadoSane kAraNe prathamanA be aMganI vRtti sivAyanI sarva vRttio viracheda pAmI che, mATe tame navI vRtti racavAne udyama kare." devIvacana sAMbhaLI abhayadevasUrie kahyuM ke-he mAtA! alpamati huM jaDa jevo chuM. sudharmAsvAmIe racela sUtre jovAnI paNa mArAmAM prajJA nathI to te para vRtti kema racAya? vaLI utsutraprarUpaNuM thaI jAya to pApane bhAgI banuM. vaLI tamAro Adeza paNa alaMdhanIya che mATe have tame ja A bAbatamAM sadupAya batAvo.' eTale devIe kahyuM ke- he sujJa! tuM ciMtA kara nahi, tArAmAM cogyatA jANIne ja huM pharamAne karuM chuM. tuM udyama kara chatAM vRttimAM kaMI saMzaya jevuM raheze to teno khulAse huM sImaMdharasvAmIne pUchI AvIza. vaLI smaraNamAtrathI ja huM tamArA samakSa hAjara thaIza". " devInI AjJAthI abhayadevasUrie * A bAbatamAM e paNa mata pracalita che ke-abhayadevasUrine zarIre vyAdhi thaI AvIne tene samatApUrvaka sahana karatAM teo samaya vitAve che tevAmAM eka rAtrie svapnAmAM zAsanadevIne joyA ne potAne sutaranA nava Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI abhayadevasUri - 122 :* [ zrI tapAgaccha duSkara kArya AraMbha karyo ane te kArya saMpUrNa na thAya tyAM sudhI haMmeza AyaMbila karavAnI pratijJA karI. mahAprayatna ane athAga parizrame te kArya paripUrNa to thayuM paNa tenuM pariNAma e AvyuM ke rAtrinA jAgaraNa ane AyaMbilAdine kAraNe AcAryazrIne duSTa raktadoSa lAga po. keTalAka IrSALu leke kahevA lAgyA ke- 'usUtra kathananA doSathI gurune duSTa raktadoSa (koDha) thayA che.' A pramANe jana-kalApa sAMbhaLatAM guru zokathI vyAkuLa thaI gayA ne paraloka sAdhavAnI IcchAthI rAtre temaNe dharaNenuM dhyAna dharyuM. svamamAM temaNe dharaNaMdrane svadeha cATatA joyA eTale pitAnuM AyuSya kSINuM samajI aNuzaNa svIkAravAnuM yogya dhAryuM. tevAmAM te dharaNe ke pratyakSa AvI jaNAvyuM ke* tamAre deha nirogI thaze, mATe ciMtA na karo. zrIkAMtA nagarInA dhaneza zrAvakanA vahANuM thaMbhI javAthI tenA pratikArarUpe teNe bhagavaMtanI traNa pratimA devAjJAthI te bhUmimAMthI bahAra kaDhAvI hatI. temAMthI eka cArUpa gAmamAM ane bIjI pATaNamAM sthApana karavAmAM AvI che jyAre trIjI staMbhana gAmanI seTikA(seDhI) nadInA taTa para vRkSaghaTAnI aMdara bhUmimAM ja sthApana karela che. te zrI pArzvanAthanI atyaMta camatkArika pratimAne pragaTa kare. tenA havaNathI tamAro roga nAza pAmaze. kSetrapALanI jema ta svarUpI devI tamane mArga batAvatI raheze. AcAryazrIe savAre zrI saMdhane rAtrine addabhUta vyatikara kahI saMbhaLAvyo, jethI zrI saMghe navaze gADA jeDI prayANa zarU karyuM. seTikA nadInA kinAre AvatAM acAnaka mArga batAvatA ao adazya thaI gayA eTale zrIsaMgha tyAMthI aTakI gaye ane AcAryazrI saMketAnusAra AgaLa cAlyA. pachI je sthaLe pratimA hatI te sthAne dhyAnAsane besI zrI pArzvanAthanuM pApa tArA nAmanuM batrIza gAthAnuM adabhuta staMtra racyuM. 17 mI gAthA bolatAM tenA prabhAvathI pArzvanAthanuM biMba pragaTa thayuM ane tenA havaNa jaLathI surijIne samasta roga nAza pAmyo. zrI saMghe ati harSapUrvaka vaMdana karyuM. pachI kuzaLa kArIgarane bolAvI tyAM ja vizALa caitya karAvyuM ane zubha muhUrta pratiSThA karAvI. rAtre dharaNe AvI guru mahArAjane jaNAvyuM ke-bAya tikuLa stotramAMthI be gAthA gopavI gho, kAraNa ke tenA prabhAvathI puNyahIna janene paNa mAre pratyakSa darzana devuM paDaze." IMdranI vijJaptithI AcAryazrIe be gAthA gAvI dIdhI, jene pariNAme hAlamAM trIza gAthAnuM stotra upalabdha che. abhayadevasari eka prAcanika puruSa hatA. emaNe navAMga vRtti uparAMta zrImadda haribhadrasUrinA paMcAzaka Adi aneka prakaraNa para vivaraNe lakhyAM che, temaja Agama aSTottarI Adi prakaraNanI nUtana racanA karI che. ArAdhanA kulaka paNa temanI svataMtra kati che. teone svargavAsa saM. 113pa ane keTalAkanA mata pramANe saM. 1139 mAM kapaDavaMjamAM thayo hato. che abhayadeva , evA nAmanA ghaNA prabhAvika AcAryo thayA che tethI keTalIka vakhata hakIkatamAM gacavADo Ubho thavA pAme che. teo judA judA gacchanI AmnAyamAM hatA ane keTalAkee pitAnI svataMtra kRtio paNa racI che. siddhasena divAkaranA samatitaka para " tavabodhavidhAyinI ' TIkA karanAra abhayadevasUri temaja siddharAja jayasiMhanA rAjayaamale thayela mAladhArI abhayadevasUrithI navAMgI TIkAkAra abhayadevasUri anya samajavA. phALakA ApatA mAlUma paDayA. pachI devIe pratyakSa thaI nava aMganI vRtti racavA kahyuM tyAre gurue potAnI vyAdhinI vAta kahI azakti dazAvI, eTale devIe sthaMbhana pArzvanAthanI prabhAvazALI pratimA pragaTa karI, tenA hvaNuM jaLano zarIra para chaMTakAva karavA kahyuM. te pramANe karatAM tarata ja sUrinuM zarIra svastha thaI gayuM ane pachI temaNe navAMga vRtti racI. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] - 123 :- zrI jinavallabhasUri cha kalyANaka prarUpaka zrI jinavalabhasUri bhojarAjAnI dhArA nagarImAM lakSmIpati nAme ekI rahetA hatA. te atithisatkAra karavAmAM eka hato. ekadA zrIdhara ne zrIpati nAmanA be brAhmaNe tene ghera AvI caDyA. tene saMtoSapUrvaka bhikSA ApI. pachI te te hamezAM bhikSAthe tyAM ja AvavA lAgyA. te zreNInA gharanI sanmukha bhIMta para vIza lAkha TakA kharcIne lekha lakhAto hato te bane kije hamezAM vAMcatA ane prajJA prakRSTatAthI te temane yAda rahI jatuM, daivayoge te nagarImAM agnipraka5 thayo eTale bIjAnI sAthe sAthe lakSmIpati zreNInuM gRha 5Na baLI gayuM. zeThane potAnuM ghara baLI gayAne jeTale saMtApa thato hato te karatAM vizeSa saMtApa te lekha baLI javAthI thato hato tethI zeThane ciMtAgrasta sthitimAM joIne te dvijoe tenuM kAraNa pUchyuM, eTale zeThe pitAnuM manaduHkha kahI saMbhaLAvyuM. te dvijoe zeThane AzvAsana ApyuM ane te A lekha svabuddhibaLathI kahI batAvyuM. AthI zeThane ativa harSa thayo ne tene bahumAnapUrvaka vizeSa satkAra karyo. zeThe manamAM vicAryuM ke je A baMne dvijo jenI dIkSA svIkAre te zAsananI jarUra unnati thAya. evAmAM zrI vardhamAnasUri vihAra karatAM karatAM tyAM AvI caDyA. te baMne brAhmaNe yukta lakSmIpati zeTha temane vaMdana karavA gayo. vaMdana bAda yogya sthAne beThA pachI gurue te baMne dvijanI AkRti joI jaNAvyuM ke A baMne kai lakSaNavALA che tethI svaparane hitakArI thaze." bhAgyAnuyoge te baMnene paNa dIkSA levAne abhilASa thayo. gurue dIkSA ApI temane zAstrAdhyayana zarU karAvyuM. zAstramAM sArI rIte vicakSaNatA prApta karyA pachI temane AcAryapade sthApana karyA ane zrIdharanuM jinezvarasUri ne zrIpatinuM buddhisAgarasUri nAma rAkhyuM. zrI buddhisAgarasUrIzvare buddhisAgara nAmanuM ATha hajAra kapramANu navuM vyAkaraNa racyuM che. jinezvarasUrine jinavallabha nAmanA ziSya hatA. jinezvarasUri cityavAsI thayA.eka divasa gurunI pAse zrI dazavaikAlika sUtranuM adhyayana karatAM sAdhuono yathAsthita AcAra jANavAmAM Avyo tethI temaNe gurune temanA zithilAcAra mATe pUchayuM tyAre gurue potAne karmodaya jaNAvyo. jinavallabhasUrine satya vastu jANavAnI bhUkha jAgI eTale pachI svagurunI rajA laI zrI abhayadevasUri pAse gayA ane zAstranuM vizeSa adhyayana zarU karyuM. dhIme dhIme sakala zAstrano abhyAsa karI teo gItArtha thayA prabhAvaka caritrakAra kUccepuragacchIya jinezvarasUrine caityavAsI nahi paNa cityavAsI matane parAsta karanAra mAne che. vIravaMzAvaLI kAra paNa temaja mAne che. vizeSamAM te jAve che ke-durlabharAjanI ' sabhAmAM caityavAsI ne temanI vacce vAda thatAM temaNe pratipakSIone parAjaya pamADayo eTale durlabha : rAje kahyuM ke- A AcArya ( kharuM ?' bolyA tyArathI jinezvarasUri "kharatara kahevAyA ne temanI paraMparA kharatara gacchIya kahevANI. je A ghaTanA satya hoya to kharatara ga7 1204 mAM nahiM paNa tethI pahelA zarU thayo hovo joIe, ne tenA AdhasthApaka zrI jinadattasUri nahiM paNa zrI jinezvarasUri ja mAnI zakAya. navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri paNa zrI jinezvarasUrinA ja ziSya hatA ane tethI temane paNa "kharatara' gaNI zakAya chatAM temanA koI paNa graMthanI prazastimAM temaNe te ullekha karyAnuM jANavAmAM nathI, paTTAvalI vigeremAM 1204 mAM zrI jinadattarithI ja kharatara ga7nI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI municaMdrasUri - 124 [ zrI tapAgaccha utpatti jaNAvI che, eTale A vastu vicAraNIya che. abhayadevasUrinA kahevAthI devabhadrAcArye zrI jinavasUrine AcAya padavI mApI hatI tethI teme zrI abhayadevasUrinI pATe AvyA. A samaye meMdapATAdimAM prAyaH caityavAsanu vizeSa jora hatuM tethI temaNe te vibhAgamAM vihAra zarU karyAM ane aneka bhavyAne upadezI satya mArge lAvyA. jinavAbhasUrie citADha nagaranI caDiAdevIne pratimAdhI jIvahiMsA cheADAvI hatI temaja aneka vAdIAne jItyA hatA. tItha kAnA pAMca kalyANaka hoya che te mujba mahAvIrasvAmInA pAMca (cyavana, janma, dIkSA,kevaLajJAna ne meAkSa) kalyANaka pracalita hatA tene banne jinavallabhasarie mahAvIra prabhunA garbhIpaharaNane chaThThuM' kalpANuka prarUpyuM ane peAtAnI mAnyatAnA pracAra mATe banatuM karyuM. daza hAra vAgaDI leAne temaja ciMtADanA anya rahevAsIone potAnA rAgI temaja bhakta banAvyA. tee caityavAsanA kaTTara vizaSI hatA ane pote je je caityeA adhAvyA tene vidhicaitya' nAma ApI zAstraviruddha kAryo karavAnA niSedha karyAM. nAgapura ( nAgAra )mAM naimijinAlaya ne taravarapuramAM vidhicaityanI pratiSTha karI hatI. temaNe samA siddhAntavicArasAra, piDavizuddhi prakaraNu, saMdhapadmaka, dharmazikSA, praznottarazataka, zRMgArazata, Agamika vastu vicArasAra, pauSadhavidhi prakaraNa, pratikramaN sAmAcArI, svapnASTaka vicAra vigere graMtha racyAM che ane zrI jinacaMdrasUriSkRta svemaraMgazAlA pote zodhI ApI hatI, teo sa. 1167mAM svargavAsI thayA. zrI jinavallabhasUrinI pATe zrI jinadattasUri yA, je zuA prabhAvaka hatA. te uttara hiMdusthAnamAM 'AdA guru" nA nAme pUjAya che. 40 zrI municaMdrasUri munica'drasUri vinayacaMdra upAdhyAyanA ziSya hatA. nemica'drasUrine temanAmAM gaccha sabhALavA mATe puratI ceAgyatA jaNANI tethI peAtAnA gurubhrAtAnA te ziSyane peAtAnA paTTa para sthApana karyAM. teoe bALapaNe saMyama svIkArI akhaMDa brahmacarya pALyu hatu. tenI prajJA-buddhi ati tIvra hatI ane kaThina temaja durgaMdha arthI teo sahelAithI samajI zakatA hatA. teo " tArkikazirAmaNu" kahevAtA ane tenI jANe sAkSI na ApatA hoya tema temaNe aneka graMthA para vRtti-TIkA racI che. vAdIvetAla zAMtisUri temanI smaraNazaktithI ati Azcaya pAmyA hatA ane pachI te temaNe temane peAtAnI pAse rAkhI vizeSa zAsrAdhyayana karAvyu hatu. naDDalaputhI vihAra karI catyaparipATI karavAnI IcchAthI zrI municaMdrasUri aNuhIlapura pATaNa AvI pahoMcyA. upAzraye AvI AcAya zrI zAMtisUrine vaMdana karI temanI najI, beThA. AcAya zrI A samaye peAtAnA maMtrIza ziSyAne pramANazAstra bhaNAvI rahyA hatA. municaMdrasUrie ceDA divasanI sthiratA karI ane haMmeza ekAgra dhyAna rAkhI vAcanA zravaNuM karavA lAgyA. pramANuzAstranA viSaya sugama ne sarala na hatA. dudhaTa prameya gurue vAraM vAra Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. - 125 :* zrI municaMdrasUri samajAvyA chatAM zikhyo te avadhArI zakayA nahi eTale guru glAni pAmyA ne bolyA ke- "A te bhasmamAM ghI nAkhavA jevuM thayuM.' eTale prasaMga joI municaMdrasUrie pUchayuM ke-"mahArAja ! je kaI pustaka laIne ApanI AgaLa bese che te ja javAba ApI zake ke sarvathA alakSita ne bahArathI Avela hoya te paNa javAba ApI zake." gurune A prazna sAMbhaLI vismaya tha ane javAba mATe rajA ApI eTale municaMdrasUrie badhA divasenuM anukramavAra vyAkhyAna kahI saMbhaLAvyuM. temanI AvI maraNazaktithI raMjita thaI zAMtisUrie temane pramANuzAstrane vizeSa abhyAsa karAve. zrImAna haribhadrasUri mahArAje racelA graMthe paikI vidvAnone paNa samajavA muzkela paDe tevA anekAMtajayapatAkA, upadezapada vigere graMtha para municaMdrasUrie vRtti racIne tene sugama ne samajI zakAya tevA banAvyA. teo potAnA deha para taddana nirmohI hatA. ne AjIvana phakta " sauvIrapAyI" ( kAMjI mAtranI chUTa) rahyA hatA. temanI AjJAmAM pAMca jeTalA zrama ane aneka sAdhI hatI. temaNe gujarAta, lATa deza, nAgapura Adi tarapha vihAra karyo hato, paraMtu pATaNamAM vizeSa rahyA haze tema jaNAya che. A municaMdrasUrinA gurubhAI caMdraprabhe saM. 114lmAM "pUNimA mata"nI utpatti karI eTale ke punamane divase pAkhI karavAnuM pracalita karyuM, je mata atyAre te naSTaprAya thaI gayo che. A caMdraprabhasUrie dazanazuddhi tathA prameyaratnakezanI racanA karI hatI. A matanA anuyAyIne pratibaMdhavA mATe zrI municaMdrasUrie "pAkSika saptatikA"nI racanA karI che. temaNe AnaMdasUri vigere pitAnA bhAIone pratibaMdhI dIkSA ApI hatI. vAdI devasUri temaja ajitadevasUri Adi temanA ghaNA prabhAvaka ziSyo hatA. teo vi. saM. 1178 mAM svarge sIdhAvyA. temaNe (1) ciraMtanAcAryaviracita devendra narakendra prakaraNa para vRtti, (2) sUkamAI sAdhazataka para cUrNa, (3) haribhadrasUriviracita anekAMta jayapatAkA para vRtti (4) hAribhadrIya upadezapada para vRtti (5) lalita vistarA para paMjikA (6) dharmabiMdu para vRtti ane (7) kama prakati para Tippana-Ama sAta TIkAo racI che. A uparAMta naiSadhakAvya para 1200 zlokapramANa TIkA rasyAne ullekha sAMpaDe che. temanA viza svataMtra paNa TUMkA TUMkA nI yAdI nIce mujaba che. 1-aMgula samati 2-Avazyaka pAkSika samiti 3-vanaspati saptatikA 4-gAthA cheSa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdI zrI devasUri 5-anuzAsanAMkuzakulaka 8-upadezapa cAzikA 11-prANAtika stuti ( saskRta ) 13-ratnatraya kulaka 15-samyaktvaSAda vidhi 17-hitApadeza kulaka 19-maMDaLavicAra kulaka [ zrI tapAgaccha 6-7 upadezAmRta kulaka pahelu' tathA bIjuM 9-10-dharmopadeza kulaka pahelu tathA zrIjI 12-meAkSa padeza paMcAzikA 14-zAkahara upadezaka kulaka 16-sAmAnya guNApadeza kulaka 18-kAlazataka ra0-dvAdaza vaga 126 4. vAdI zrI devasUri maddAhata* nagaramAM prANavATa vaMzIya vIranAga nAme gRhastha rahetA hatA. temane jinadevI nAme guNuzALI patnI hatI. teNIe ekadA rAtre svapnAmAM cadramAne svamukhamAM praveza karatA joyA eTale prabhAte tenu mULa zrI municaMdrasUrine pUchyuM tyAre gurue jaNAvyuM ke--' jagatane prakAza ApanAra bhAgyazALI jIva tArA garbhamAM dAkhala thayA che. ' vi. sa. 1143mAM yAgya avasare putrajanma thatAM tenuM pUrNa caMdra evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. ekadA te nagaramAM mahAmArIne upadrava thayA tethI badhA leAkA trAsI UThyA. AvikAnA poSaNa mATe vicAra karIne vIranAga paNa potAnA piravAra sAthe tyAMthI nIkaLIne bhRgukaccha nagare ANye. municaMdrasUri paNa vihAra karatAM karatAM te ja nagaramAM AvI caDyA. gurunA kahevAthI anya zrAvakAe vIranAgane Azraya Apyo. pUrNacaMdra ATha varSanA thayA hatA ane mApitAnA pirapAlana mATe masAlAnI pherI karavA lAgyA. ekadA eka zreNInA makAnamAM praveza karI joyuM to te gRhapati dravyane aMgArA ne kAMkarIrUpa mAnIne tyajI detA hatA. durbhAgyane kAraNe te gRhastha dravyane yathA rUpe joi zakatA na hatA. A vicitratA joi pUrNa caMdre kahyuM ke are! are !! manuSyane saMjIvinI auSadhi samAna A dravyu~samUha tame zA mATe pheMkI dyo che ?' pUrNa caMdranA A pramANe khelavAthI te gRhasthane vicAra udbhavyeA kre- A bALaka puNyazALI lAge che. ' tenA prabhAvathI jarUra mane drazya satya rUpamAM prApta thaze. eTale teNe kahyuM ke tArA hAthaneA spaza karIne tuM A drazya mane pAchuM teNe tema karatAM tenA sparzathI te badhuM dravya yathAsthita rUpe te gRhasthanA jovAmAM AvyuM, eTale teNe te badhuM dravya dharamAM dATI dIdhuM ane pUrNacaMdrane eka seAnA maheAra bakSIsa ApI. dhare AvI pUrNa caMdre pitAne badhI hakIkata jaNAvI. pitAe te vRtAMta gurute nivedana karyuM. guru ghaDIbhara te vicAramagna khanI gayA. vicAraNAne aMte tene pUrNacaMdra puruSAttama jaNAya. tenI prabhA gurunA manane AkarSavA lAgI. prasaMga joI temaNe vIranAga pAse tenI mAMgaNI karI. vIranAge potAnI AjivakAnA AdhArasthaMbha jatAM peAtAnI kevI muzkelIbharI sthiti thaze te vAta jaNAvI, eTale gurue tene te khAkhata nizciMta rahevA jaNAvyuM. tenI mAtAnI paNa rajA lakhane gurue pUrNa caMdrane dIkSA ApI ane tenu rAmacaMdra nAma rAkhyuM. Apa.' potAnA sahAdara hoya tema sarasvatI paNa premapUrvaka AvIne tenI jihvAgre vasavA lAgI. apa * hAlanuM mahuA ( AyunI pAse ). Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 127: vAdI zrI devasUri samayamAM tarka, lakSaNu, pramANu te sAhityavidyAmAM te pAragAmI thaI gayA. bhalabhalA vidvAnA ane vAdIe paNa temanI prazaMsA karavA lAgyA. jema jema temanI khyAti prasaratI gaI tema tema temane jItavA mATe vAdIe paNa hoDa bakavA lAgyA. tene pariNAme dhavalakapura, kAzmIra, satyapura, citrakUTa, geApagiri, dhArA ane bhRgukSetramAM judA judA vAdIone parAsta karyo. rAmacaMdranI AvI adbhuta zaktithI saMtASa pAmI gurue temane AcAryapade sthApana karyAM ane devasUri nAma sthApyuM. pachI gurue tyAMthI dhavalakapura prati vihAra karyo. te nagaramAM uddaya nAmanA zrAvakre zrI sImA~dhara svAmInu' kSiMkha bharAvyuM hatuM. tenI kAI sadguru pAse pratiSThA karAvavAnA niNaeNya karI, traNa upavAsa karI zAsanadevInI ArAdhanA karI. zAsanadevIe devasUrinA haste pratiSThA karAvavAnuM kahyuM ane udayanI prAthanAthI sUrijIe nividmapaNe pratiSThA karAvI, tyAMthI nAgapura ( nAgAra ) taraph vihAra karavAnI bhAvanAthI AbU parvata pAse AvyA ane ziSyA tathA zrAvakAnA AgrahathI giri para caDhavA lAgyA. sAthe aMbAdevInA prAsAdane maMtrI paNa caDhatA hatA tene acAnaka sap-za thayA. jhera caDavAthI mUrchA AvI gai. gurue potAnA pAdAdaka(pagadhAvaNu)nA chaMTakAva karAvatAM tarata ja jhera UtarI gayuM. pachI yAtrA karI. akhAdevInI stuti karI, tethI sa MtuSTa thayelI devIe jaNAvyuM ke-" tamArA gurunu` AyuSya mAtra ATha mahinA bAkI che. tame pAchA aNuhIllapura-pATaNu jA. '' devasUri tyAMthI pAchA guru pAse AvyA te devIkathita hakIkata kahI sabhaLAvI. evAmAM ghaNA vAdIone jItavAthI matta thayelA devakheAdhi nAmanA vAdI aNuhIllapura-pATaNamAM AvI caDyo. te peAtAnI arAbarI karI zake tevA kAi vAdI jotA na hatA. teNe AvatAMnI sAthe ja rAjadvAra para eka nIcenA durgaMdha zlAka laTakAvyA. ekadvitricatuHpaJca - SaNmenakamanenakAH / devabodhe mayi kruddhe, SaNmenakamanenakAH // zlAkanA atha ghaNA duMTa hatA. vicakSaNu vidvAna vinA krAi tenA hetu samajAvI zake ema na hatuM. kAi kSeAkA na kahI batAve teA vidvAna varganI sAtheAsAtha rAjyanI pratiSThA paNa cAlI jAya, tethI kAi paNa upAya sUcavavA mATe rAjAe aMbAdevInI ArAdhanA karI. devIe devasUrinuM nAma sUcavyuM. rAjAe AmatraNa ApyuM ane AAkA karavA vinaMti karI. girinadInA pravAha jema pattharane bhedI nAkhe tema devasUrie tenA nIce pramANe atha kahI batAvyA. eka pratyakSa pramANane mAnanArA cArvAka pratyakSa ane anumAna-e e pramANu mAnanArA aiAddha ane vaizeSika. pratyakSa, Agama ane anumAnae traNa pramANane mAnAnArA sAMkhyA. pratyakSa, anumAna, Agama ane upamAna-e cAra pramANane mAnanArA nayAyikA, pratyakSa, anumAna, Agama, upamAna ane arthopatti-e pAMca pramANane mAnanArA prabhAkara. pratyakSa, anumAna, Agama, upamAna, arthAtpatti ane abhAva-e cha pramANa mAnanArA mImAMsaka. e e pramANuvAdIone IcchanAra huM devameAdhi krodhAyamAna thatAM viSNu, brahmA ane sUrya paNu Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdI zrI devasUri : 128 ke [ zrI tapAgaccha maMgA besI rahe che te bIjAnuM zuM gajuM ? A durgama kArtha paNa devarie ghaDInA vilaMba vinA kahI batAvavAthI devabodhi potAnI hAra kabUlIne vidAya thaI gayo. pachI behA maMtrIne pratibadhI vardhamAnasvAmInuM uttuMga vizALa caitya banAvarAvyuM ane temanI pitAnA haste pratiSThA karI. bAda teo vihAra karatAM karatAM nAgapure (nAgora) padhAryA. tyAMnA rAjA AhalAdane mahatsavapUrvaka praveza karAvyo. devabodhie paNa AvIne guguNanI stuti karI. evAmAM siddharAje nAgapurane ghero ghAlyA, paNa devasUri ahIM birAje che ema sAMbhaLI ghero uThAvI pAcho cAlyo gayo. pachI gurune AmaMtraNa ApI pATaNa bolAvyA ane cAturmAsamAM tyAM rAkhI, AhUlAdana upara pharI caDhAI karI tene jItI lIdhuM. tyArabAda guru karNAvatInA saMghanA AgrahathI tyAM padhAryA. junI chApu mArA e pramANe dakSiNa dezamAM rahenArA karNATakIya digaMbarI kamudracaMdrane devasUrinI pratiSThA paratve IrSyA upajI. teNe temane krodhita karavA ane vAda mATe uzkeravA sUcanA ApI bhATacAraNone mokalyA. teoe AvI tAMbaronI niMdA ane corAzI vAda jItanAra digaMbara kumadracaMdranI prazaMsA karavA mAMDI eTale devasUrinA mANikayavijaya nAmanA ziSya tene pratikAra karyo. devasUrie ziSyane tema karatAM aTakAvyA. A arasAmAM te kumudacaMdra paNa pATaNa AvI pahoMcyo. jayAre abhimAna magajane kabaje le che tyAre mAnavIne sArAsAra ke hitAhitanuM bhAna rahetuM nathI. kumudacaMdrane 84 vAda jItavAthI vijayane nazo caDyo hato ane have te devasUrine chatI potAnA badhA vijayo para kalagI caDhAvavA mAgato hato, paNu guru samajatA hatA ke bahu gAje te varase nahi. teNe apAra zAMti dhArI, paNa kumudacaMdrane eka ghaDI paNa varasa jevaDI jaNAvA lAgI. koi ne koi upAye te devasUrine vAdamAM utAravA mAgato hato. pachI te kumudracaMdra mAjhA mUkavA mAMDI. zvetAMbara sAdhuone pajavavAno ja teNe mukhya vyavasAya Adaryo. raste jatAM eka vRddha sAvIne paNa upadrava karyo eTale te sAdhvI guru samakSa AvI phariyAda karavA lAgI. gurue zAMta AzvAsana ApatAM jaNAvyuM ke te pApI tenA karmone lIdhe jarUra patita thaze." upadravane kAraNe vRddhA sAdhvIne saheja krodha caDhayo hato tethI kodhamAM ne krodhamAM te bolI gayA ke- te pApI patita thaze ke nahI paraMtu tamArA para AdhAra rAkhI beThela saMdha to jarUra patita thaze ja.' AcAryazrIne A vacanathI jarA camaka caDhI. pitAnA padanuM tathA javAbadArInuM bhAna thayuM. temaNe tarataja pATaNanA zrI saMdhane vAda karAvavA kahevarAvyuM. kumudacaMdra taiyAra ja hato. divasa nakkI thayo ane gurue zubha zakune prayANa karyuM. A vAdavivAdanI sabhAmAM zrIpAla kavie eka agragaNya vyakti tarIke mahatvano bhAga bhajavyo hato. te zvetAMbara AmnAyanA pakSapAtI hatA ane vAdI zrI devasUrine teNe ghaNuM ja pro hana ApyuM hatuM. kalikALasarvajJa zrImad hemacaMdrAcArye paNa pitAnI 36 varSanI ummare A vivAdasabhAmAM bhAga lIdho hato ane devasUrinA sahAyaka tarIke sArI madada karI hatI. paraspara vAda cAlatAM devasUrie vAdItAla zAMtisarinI racela uttarAyayananI TIkAnA AdhAre strInirvANanI carcA zarU karI ane vAdane aMte kumudacaMdrane niruttara karI jaya meLavyo. rAjAnI sabhAmAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] - 129 * vAdI zrI devasari digaMbarano pakSa karanArA vizeSa hatA. zaratamAM paNa pakSapAta rAkhavAmAM Avyo hato. cha pitAnA vijaya mATe dRDha zraddhA hovAthI te kabUla rAkhI hatI. zaratamAM evuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM ke- digaMbara hAre te temane ceranI mAphaka 5kaDI nagara bahAra kADhI mUkavA, nagarapraveza na karavA devo ane jo zvetAMbara hAre to zvetAMbara matanuM ucchedana karI digaMbara matanuM sthApana karavuM? chatAM gurukRpAthI devasUrie vAdamAM vijaya meLavyo. vAdamAM vijaya maLavAthI rAjAe prasanna thaI tuSTi-dAna tarIke lAkha sonAmahora ApavA mAMDI paNa ane tenI jarUrata na hatI. temaNe potAnI jainAcArya tarIkenI pharaja samajAvI niHspRhabhAva batAvyo, eTale pachI mahAmAtyanI preraNA ane saMmatithI siddharAje te dravyathI eka vizALa jinaprAsAda baMdhAye. - vAdamAM vijaya maLavAthI haryAnvita sAdhuo te rAtre sUtA nahi, paraMtu savAre jue che to upadhinA UMdarae kaTake kaTakA karI nAkhelA. gurune A hakIkata jaNAvatAM kumudracaMdranuM A kArya jaNAyuM. pachI gurue eka kAMjIthI bharela kuMbha magAvyo ane tenuM mukha leTanA piMDathI bAMdhIne aMdara mukAvyo. pachI tene maMtrIne ziSyone jaNAvyuM ke-" tame kaMi kheda dharaze nahi. kautuka thAya te zAtithI joyA karajo." thoDo samaya vItyo tyAM to digaMbara zrAvake guru pAse AvIne kahevA lAgyA ke-"maha amArA para dayA lAvIne ene choDI mUko." eTale guru bolyA ke- mArA baMdhune (kumudracaMdrane) zI pIDA thAya che ? te ame samajI zakatA nathI.' tyAM to thoDI vAre kumudracaMdra pote ja tyAM Avyo ane caraNamAM paDI, mAphI mAgI potAno chUTakAro karavA prArthanA karI. pachI parAbhavathI lajijata thayele kumudracaMdra anyatra cAlyo gayo. A jItane kAraNe zvetAMbare vizeSa khyAti pAmyA ne digaMbarena pATaNa-praveza baMdha thaze. saMvata 1204 mAM phalavardhAi grAmamAM svahaste ja citya temaja biMba baMnenI pratiSThA karI tathA ArAsaNAmAM zrI nemijinanI pratiSThA karI hatI. A uparAMta bIjA paNa camatkAra batAvI temaNe saM. 1226 mAM svargagamana karyuM. 1143 mAM temano janma, 115ra mAM dIkSA, 1174 mAM AcArya pada ane 1226 mAM svargagamana. yAsI varSanuM temanuM AyuSya hatuM. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya paNa devasUrinI stuti karatAM kahe che ke-je devarirUpa sUryo kumudacaMdrane na jItyo hota to jagatamAM ke tAMbara kaTi (keDa) para vastra dhAraNa karI zakata ?' A uparathI jaNAze ke kumudacaMdra jevA samartha digaMbarI vAdIne jItavA devasUrine keTaluM vIya pheravavuM paDayuM haze ane temanI jJAna-maryAdA paNa keTalI utkRSTa haze. jo kumudacaMdranI jIta thaI hata te ItihAsanA pAnAmAM judI ja hakIkata ALekhAta. temanI svataMtra kRti tarIke 374 sUtra ane ATha paricchedamAM guMthAyele "pramANunayatattvAlakAlaMkAra" nAmano graMtha che ane te ja graMtha para pote ja svapajJa vRtti karI 84000 lokapramANu syAdvAdaratnAkara e nAmano graMtha racyo che. bIjA graMtha viSe kazI mAhitI maLI nathI. svAdAdaratnAkara graMtha banAvavAmAM temanA ziSyo bhadrezvarasUri ne ratnaprabhasUrie sArI sahAya karI hatI. * lagabhaga Ane maLatI hakIkta beMtAlIzamA paTTadhara zrI dharma dhaSasarinA vRtAMtamAMthI upalabdha thAya che. 17 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya : 130 : ka, *. [ zrI tapAgaccha kalikAlasarvajJa zrImAna hemacaMdrAcArya dhaMdhukAnA vAsI meDhAtIya cAcIga zreNIne pAhiNI nAme patnI hatI. yogya svapnathI sUcita te pAhiNIe vi. saM. 1145 nA kArtika zudi puname eka putrane janma Apyo. cAMgadeva tenuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. dhIme dhIme vRddhi pAmate cAMgadeva pAMca varSanI uMmarane thaye tyAre ekadA te mAtA sAthe guruvaMdana karavA gayo. A. zrI devacaMdrasUri tyAM birAjatA hatA. pAhiNI gurune pradakSiNA daine vaMdana karavA lAgI tevAmAM to cAMgadeva gurunA Asana para besI gayo. gurue A nAnA bALakamAM jaina zAsanane prabhAvita karavAnI pracaMDa zakita joI, ane tenI sAthe ja avasara joI gurue sAmudrika zAstranA AdhAre tenA lakSaNe nIrakhI lIdhA. pachI zrI saMghane bolAvI, sAthe laI, pAhiNIne gRhe jaI cAMgadevanI mAgaNI karI. pAhiNIe pahelA to tenA pitAne-je te samaye bahAra musApharIe gayA hatA tene-pUchavAnuM kahyuM, paraMtu pAchaLathI vicAra karI, guru AjJA alaMghanIya mAnI cAMgadevane arpaNa karyo. teNIe vicAryuM ke zrI saMdha ane guru pote mAre AMgaNe Ave ane nirAza pAchA jAya te ThIka nahi. vaLI temAM ya A mAgaNI te zAsananI unnati arthenI hatI tethI teNe mana majabUta karI gurune cAMgadeva soMpyo. pachI guru cAMgadevane sAthe laI vihAra karI staMbhana tIrthe AvyA ane yogya muhUrtamAM dIkSA ApI semacaMdrax nAma rAkhyuM. bahAragAmathI AvyA bAda cAcIga zreNIne A vAtanI khabara paDatAM te krodhabharI sthitimAM khaMbhAta Avyo ne gurane karkaza vacane kahevA sAthe upAlaMbha ApavA lAgyo. chevaTe udayana maMtrIe tene madhura vacanathI samajAvI zAMta karyo. vizvati prasarAvanAra puruSane kudaratI rIte ja prajJA ne pratibhA varelI hoya che. semacaMdra have zAstrAdhyayana zarU karyuM. tarkazAstra, vyAkaraNa ane sAhityanA aMgeno abhyAsa karI lIdhA bAda emane pUrvanA jJAnanI mahattA vicAratAM potAnI alpa buddhi mATe saMtApa upajo. temaNe kAzmIra jaI sararavatIdevInuM ArAdhana karavAno makakama nirNaya karyo. te saMbaMdhe gurumahArAjane vinaMti karatAM temaNe AjJA ApI. somacaMdra gItArtha sAdhuo sAthe vihAra karyo. vitAvatAra (khaMbhAta pAsenuM tIrtha ) tIrthe AvatAM temaNe tyAM ekAgra dhyAna dharyuM ane ardha rAtri vyatIta thatAM sarasvatI pratyakSa thaI ane Icchita vara ApI vidAya thaI. gurumahArAje ekadA siddhacakrano prabhAvika maMtra batAvyuM jethI tenI sAdhanA mATe zrI hemacaMdrasUri, malayagirijI ane deveMdrasUri traNe sAdhupuruSe tatpara thayA; parantu te kArya ema ne ema siddha thAya tema na hatuM. padminI strInI sahAyanI temAM jarUra hatI, tethI traNe jaNa tenI zodhamAM nIkaLyA. kumAragrAme AvatAM eka bI vastra dhato hato ane teNe kaI vastra sukavyuM hatuM tenI AsapAsa bhamarA guMjArava karI rahyA hatA jethI teo sarvee jANyuM ke A gAmamAM padminI strI haze. tapAsa karI teo tene ghare gayA ane tenA svAmIne upadeza Apyo. tenA svAmIe AvAgamananuM kAraNa pUchatAM kahyuM ke-"amAre vidyAprApti mATe tArI padminI strInI sahAyatAnI jarUra che, paNa e kriyA eTalI lajajAspada che ke kahetAM jIbha upaDatI nathI.' A sAMbhaLI padminI-patie kahyuM ke-'niHsaMkocapaNe kaho.' tyAre gurue jaNAvyuM keekAMtamAM vidyA sAdhavA amo vastra tajIne besIe ane e samaye tArI strI paNa nirvastrI thaI * keTalAka cAhiNI evuM nAma paNa jaNAve che. * keTalAka nava varSe dIkSA AcAnuM sUcana kare che, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI | : 131 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya amArI sAme UbhI rahe. te vakhate tamAre paNa hAthamAM khullI taravAra laI UbhA rahevuM ane amArA traNa paikI keAinuM mana jarA paNa calAyamAna thAya te amAruM mastaka dhaDathI juduM karavuM.' padminIpatie te hakIkata svIkArI ne sahAyaka thavA kabUlyuM. pachI te pramANe vidyA sAdhatAM teo jarA paNa calAyamAna na thayA tyAre vimalezvara deva pratyakSa thayo ne varadAna mAgavA kahyuM, eTale deveMdrasUrie kAMtipurIne jinaprAsAda serIse lAvavAnuM kahyuM, malayagirijIe siddhAMta para sulabha vRtti racavAnI zakti mAgI ane hemacaMdra rAjA rIjhavavAnI zakita mAgI. hemacaMdrAcArye rAjAne rIjhavavAnI ja zakita zA mATe mAgI haze ? evo ApaNuM manamAM saMzaya thAya. paNa te samayamAM sadhaLI mahattAnuM mULa rAjasattA ja hatI. jene kIrti prApta karavI hoya temaNe rAjakAre zobhavuM ja joIe, jene mAnanI spRhA hoya temaNe te rAjA pAsethI meLavavuM joIe, jene Adhipatya ke varcasva prApta karavuM hoya temaNe rAjane hAthamAM ramADavo joie, jene potAnA dharmane vijaya kare hoya temaNe rAjA pAse svadharma svIkArAvavo joIe. A kAraNathI ja hemacaMdra rAjA rIjhavavAnI zakita mAgI hoya te Azcarya pAmavA jevuM nathI. - somacaMdrane samartha jANI devacaMdrasUrine temane gacchanA nAyakapade sthApavAnI utkaMThA jAgI. zrI saMdhane bolAvI temanI anumatipUrvaka samacaMdrane nAgapura(nAgora)mAM vi.saM.1162mAM AcArya pada ApI zrI hemacaMdrasUri evuM nAma ApyuM. pitAnA putrane zreSTha padavI maLI tenA harSavezathI pAhiNIye paNa jenI dIkSA aMgIkAra karI. hemacaMdra paNa gurune Agraha karI te ja samaye mAtAne pravartinI pada apAvyuM. hemacaMdranI khyAti dhIme dhIme dizAonA cheDA sudhI pahoMcI gaI hatI. temanI vidvattAnA vakhANa mahArAjA siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM paNa thavA lAgyA.ekadA gurue aNahIlapura pATaNa tarapha vihAra karyo. rayavADIe nIkaLelo siddharAja sAme maLyo.gurune jotAM hastI Ubhe rAkhI rAjAe pUchayuM ke-Apane kaMI kahevAnuM che ? ' eTale gurumahArAje prasaMgocita jaNAvyuM ke- "he siddharAja ! zaMkA vagara gajarAjane AgaLa calAva. diggajo bhale trAsa pAme, paNa tethI zuM ? kAraNa ke pRthvIne te teM ja dhAraNuM karI che.' AvA prazaMsAtmaka zlokathI siddharAja ativa harSita thayo ane hamezAM bapore dharmakathA mATe padhAravA sUrijIne AmaMtraNa ApyuM. siddharAje mAlava deza upara caDhAI karI. varSonA aMte 1192mAM tenA para jIta meLavI svarAjadhAnImAM pAcho pharyo tyAre badhA darzana dharmAcAryoe rAjAne AzISa ApI; paNa hemacaMdrAcAryanA AzIrvAdathI te rAjA cittamAM camatkAra pAmyo. hemacaMdrAcArye kahyuM ke bhUmi kAmagavi ! svagomayarasai rAziM ca ratnAkarA !, muktAsvastikamAtanudhvamuDupa ! tvaM pUrNakumbhIbhava / dhRtvA kalpataroIlAni saralaidigyAraNAstAraNA, nyAdhatta svakarairvijitya jagatoM nanveti siddhAdhipaH // he kAmadhenu ! tuM tAre gAmayathI bhUmi lIpI kADha, he ratnAkara ! tuM matIothI svastika pUrI de, he caMdramA ! tuM pUrNa kuMbha banI jA, he diggajo ! tame suMDha sIdhI karI kalpavRkSane patra laIne tera banA, kAraNa ke siddharAja mahArAja pRthvI jItIne Ave che. pachI te rAjAnA sUrijI pratye gADha prema baMdhAyo. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemaca'drAcAya siddharAje mALavA jItyuM te kharU paraMtu AvyeA hAya tema tene jaNAyuM. ujjainanA seAlakInu pATanagara zuSka ane daridra jevuM karavAnI jijJAsA jAgI. 132 [ zrI tapAgaccha tenI saskRti ane sAhityamAM te parAjIta thaIne graMthabhaDAra ane vipula sAhityasAmagrI AgaLa tene jaNAyuM.. tene mALavA karatAM paNa sarvoparitA prApta ekadA avaMtI (mALavA) dezamAMthI lAvelA pustakA jotAM lakSaNazAstra (vyAkaraNa) rAjAnA jovAmAM Avyu'. eTale te gurune khatAvI rAjAe pUchyu` ke-A zuM che ?' eTale gurue te bheAjanu vyAkaraNa che ema jaNAvI bheAjanA anya alaMkAra, nimitta, tarka vigere zAstrAnI hakIkata jaNAvI. siddharAje kahyuM ke-ApaNA bhaMDAramAM zu AvA zAstra nathI ? ' gurue javAkhamAM nakAra jaNAvatAM siddharAje peAtAnA paMDitavaga sAme joyuM paNa koi nUtana vyAkaraNa racavAnI hiMmata karI zakayuM nahi. chevaTe siddharAje AcAya mahArAjane Agraha karI navu vyAkaraNa racavAnI vinaMti karI. rAjaprAthanAne svIkAra karI hemacaMdrasUrie kahyuM. ke-vyAkaraNane sAMpAMga zuddha manAvavA mATe zrI bhAratIdevInA bhaDAramAM A pustakA che te maMgAvavA paDaze.' rAjAe peAtAnA pradhAna puruSAne kAzamIra mekiyA, tyAM bhAratIdevInI stuti karI peAtAnI mAgaNI mUkI, eTale devIe prasanna thaI peAtAnA sevakane te pustakA ApavAnI AjJA karI. rAjapuruSA te pustaka laIne AvyA ane sarasvatInI gurumahArAjane keTalI sahAya che te vAta rAjAne jaNAvI, hemacaMdrAcArye te AThe vyAkaraNAnuM UMDu` avaleAkana karI zrI siddhahaima nAmanuM navuM ATha adhyAyavALuM adbhuta vyAkaraNu khanAvyuM. rAjAe tene hAthI para mUkI, zaheramAM satra pheravI maheAtsava karyAM. prathamanA vyAkaraNa ati vistI hatA, je AyuSyabharamAM paNa bhaNAtA nahI temaja keTalAka sakSipta hatA je durgaMdha temaja duTa hatA. A navIna vyAkaraNathI sarvane 'teSa thaye| ane tene vidvAne e pramANabhUta gaNI tenI lahIAe pAse sekaDe! nakalA karAvI ane aMga, aMga, kaliMga, karNATaka vigere dezamAM mekalI tyAM paNa tene pracAra karyAM. jema jema siddharAja samakSa hemacaMdrAcAryAMnu sanmAna vadhatuM gayuM tema tema anya danAnI ItarAjI vadhatI gai. teo prasaMga zeAdhI rAjAnA kAna bhaMbheravA lAgyA paraMtu sAcane kadI AMca Ave ? peAtAne saMtAna na heAvAthI kheda pAmela siddharAja UdhADe page tI yAtrA karavA nIkaLye. hemacaMdrasUrine paNa AgrahapUrNAMka sAthe lIdhA. guru IsamitipUrvaka cAlatA hatA eTale rAjAe temane vAhana para besavA kahyuM. gurue evA sAdhu AcAra nathI' ema kahI tene niSedha karyAM eTale rAjAe kaMika dubhAine kahyuM ke' tame teA jaDa che.' gurue tenA javAba ApyA ke- ame nijaDa chIe. ' traNa divasa sudhI sUrijI rAjAne maLyA nahi eTale rAjA adhIrA thayA ane gurunA taMbumAM Adhye. AcArya zrI te vakhate AyaMbila karatA hatA. gurune zuSka bheAjana karatA joi temanA jIte priyapaNA mATe siddharAjane mAna upajyuM. pachI pAtAnA karkaza vacana mATe mAphI mAgI. zatruMjaya girirAjanI yAtrA karI siddharAja dhaNA ja saMtASa pAmyA ane tenI pUjA inimitte khAra gAma ApI te raivatAcala AyeA. tyAM naimijinanA dhavala prAsAda nirakhI tenuM mana atyaMta praphullita thayuM' ane harSAvezamAM ja kheAlI UThayA ke--dhanya che A prAsAda banAvanAranA mAtipatAne !' Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] ka 133 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya eTale pAse UbhelA sajajana maMtrIe kahyuM ke-"yAdavavaMzanA mukuTamaNi zrI neminAtha jinane A prAsAda Apano ja banAvela che. tethI ApanA mAtapitAne dhanya che.' A sAMbhaLI rAjAnA Azcaryane pAra rahyo nahi. pote te kaMI jANatA nathI ema jaNAvatAM sajajana maMtrIe kahyuM ke- he rAjana ! nava varSa pUrve tame mane A dezane adhikArI banAvyo hato. te nava varSanI Avaka A jIrNa thayelA jinAlayamAM khacI nAkhI che. have Apane te kabUla hoya to ThIka, nahi to ApanI AvakanA AvelA sattAvIza lAkha kamma svIkAre. ' sajajana maMtrInA AvA vacana sAMbhaLI siddharAja vizeSa harSita thayo. potAnA daMDanAyaka mATe pUrepUrI lAgaNI upaja ne tene dhanyavAda Apyo, pachI guru sAthe te aMbikA devIthI adhichita keTI (koDInAra) nagaramAM Avyo. tyAM hemacaMdrasUrie devInuM dhyAna dharI rAjAnI saMtati mATe pRchA karI tyAre devIe jaNAvyuM ke-"rAjAnA bhAgyamAM saMtati nathI. rAjAno bhatrIje kumArapALa tenI pAchaLa rAjA thaze.' devI-vacana mithyA thanAra nathI ema samajyA chatAM paNa siddharAje kumArapALane vadha karavAnA aneka kAvatrA rayA. kumArapALane A vastunI jANa thavAthI te tApasane veza laI pitAnuM rakSaNa karavA lAgyo. acAnaka rAjapuruSone khabara paDI ke kumArapALa tApasaveze rahe che tethI teoe siddharAjane te hakIkata jaNAvI eTale siddharAje dareka tApasane jamaNu mATe AmaMtryA. pAda-prakSAlanamAM kumArapALano vAro AvatAM sevakoe saMjJA karI jethI siddharAja samajI gaye. sAthosAtha kumArapALa 5Na cetI gayo ne tyAMthI kAMIka bahAnuM kADhI nAsI chUTyo. tyAMthI sIdhe te hemacaMdrAcAryanA upAzraye Avyo ane madada mATe mAgaNI karI, gurumahArAje temane tADapatrAnA DhagalAmAM saMtADyo. rAjasevakae AvI ghaNI tapAsa karI paraMtuM patto na lAge. pachI gurue tADapatrAnA DhagalAmAMthI bahAra kADhI AzvAsana ApyuM eTale kumArapALa guno AbhAra mAnI dezAMtara cAlyA gaye. siddharAje svamaraNa paryata kumArapALane kanaDavAmAM bAkI na rAkhI, chatAM ya bhAgyayoge kumArapALa jIvaMta rahI zakyo. kumArapALa pharatA pharatA pAchA staMbhatIrthe AvyA. hemAcAryo te vakhate tyAM cAturmAsa rahyA hatA. kumArapALa temanI pAse gayA ane gue punaH AzvAsana ApI jaNAvyuM ke-AjathI sAtame varSe tuM rAjA thaIza. pachI thoDA sahAyatA apAvI. kumArapALanA kaTokaTInA samayamAM hemacaMdrAyArthe tene sahAya karI hatI. siddharAjAnA prItipAtra rahI temaNe kumArapALane bacAvavA athAga parizrama paNa lIdhe hato. siddharAja ne zrImadda hemacaMdrAcArya saMbaMdhI keTalAka prasaMgo paikI eka mahatvane prasaMga TAMko ucita gaNAze. siddharAja mokSaprAptino sAco mArga zodhato hato ane teTalA khAtara teNe sarva saMpradAyanA dharmaguruone te viSe pRcchA karI. sarve potapotAnA matanI prazaMsA karavA sivAya kaMda paNa navIna kahI zakatA nahi. siddharAjane AthI asaMtoSa thayo. chevaTe teNe hemacaMdrAcAryano abhiprAya pUcho eTale temaNe yukti pUrNa vArtA kahI saMbhaLAvI rAjAnA manane saMtoSavA sAthe AnaMda pamADyuM, gue jaNAvyuM ke-eka vyApArI hatA. potAnI strIno tyAga karI teNe potAnI badhI mIlkata eka guNikAne ApI dIdhI.AthI te strIe potAnA dhaNIne punaH prema saMpAdana karavA prayatno AdaryA,ane pitAne hetu pAra pADavA mATe jaDIbuTTInI zodha karavA mAMDI. tevAmAM tene eka gauDa maLI gayo. teNe eka davA ApIne kahyuM ke-"A davAnA bhakSaNathI tAro pati lagAmathI baMdhAI jaze.' strIe chUpI rIte te davA dhaNInA bhojanamAM bheLavI dIdhI ane tenuM bhakSaNa karatAM ja te tarataja bela (baLada ) banI gayA. AvuM pariNAma joI paurajano te bAIne Thapake devA lAgyA, paNuM aNudhArelA pariNAmane pheravavA te Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya : 134 : [ zrI tapAgaccha bAI pAse zakti na hatI. te hamezAM baLadane jaMgalamAM carAvavA laI jatI ane tene chUTa mUkI pote AjaMda karavA lAgatI, evAmAM eka divasa ziva ne pArvatI tyAMthI AkAzamArge nIkaLyA ne A cIne rotI joi pArvatIe zaMkarane te strInA duHkhanuM kAraNa pUchayuM. zive AkhI hakIkata kahI saMbhaLAvI ane vadhumAM umeryuM ke-amuka jhADanI pAse amuka auSadhI UgelI che te je khavarAvavAmAM Ave te te baLada potAnuM mULa rUpa pAme.' auSadhI saMbaMdhI kaMI samajaNa ApavAmAM AvI na hatI paNa te strIe te jhADanI nIce je badhI vanaspati UgelI hatI te cUMTI kADhI, tenI nIraNa karI baLadane khavarAvI, baLada te khAtAM ja pAche puruSarUpa thaI gayo. A vAta jaNAvI hemacaMdrAcArye siddharAjane samajAvyuM ke-ajJAta auSadhImAM vyAdhi haravAno guNa jaNAyo hato te pramANe sarva dharmo tarapha mAna rAkhavAthI mokSa maLe che ane kadAca prANIne ema ne khabara paDe ke emAMthI kyA dharmo mokSa ApyuM ane temAMne kayA dharma A sthAnane yogya che te paNa pariNAma (ekSaprApti) te sAruM ja che. bAda rAjA sarva dharma tarapha samAnabhAvathI jovA lAgyA. vi.saM. 1199 mAM siddharAja mRtyu pAmatAM kumArapALa rAjA banyA. udayanane putra vAgUbhaTa ( bAhaDa ) teno maMtrI banyA. kumArapALe madonmatta arAja para caDhAI karI paNuM agiyAra vakhata pAchA pharavuM paDayuM, kAraNa ke unALAnA aMta sudhImAM killo paDato nahi ane comAsAmAM pAchuM pharavuM paDatuM jethI kumArapALa khinna thaye. eTale vAgUbhaTe jaina zAsanamAM ane jinezvaromAM bhaktibhAva ane zraddhA rAkhI bAramI vakhata caDhAI karavA kahyuM ane pariNAme jethI kumArapALane vizeSa prItibhAva u5. bAda potAnA AzrayadAtA guru hemacaMdrAcArya smRtipaTamAM AvatA rAjAe vAgabhaTTane temane bahumAnathI rAjabhavanamAM bolAvI lAvavA jaNAvyuM. AcAryazrI AvatAM rAjA bahumAnapUrvaka Ubho thayo ane gue yogya Asane besI jIvadayA viSe vivecana karyuM. tenI puSTi mATe manusmRti vigerenA paNuM pramANabhUta dAkhalAo TAMkI batAvyA. jethI rAjAe amuka niyama grahaNa karyA. jinadarzana viSe tenI sAcI ne sacoTa pratIti baMdhAI ane keTalIka Avazyaka kriyA teNe zIkhI lIdhI. ekadA pitAnA pUrva jIvanamAM karela mAMsabhakSaNa mATe pazcAttApa jAhera karatAM kumArapALe pitAnA batrIza dAMta pADI nAkhavAnuM nakkI karyuM. eTale gurue tene tema karate nivArI batrIza dAMtanA badalAmAM batrIza jinamaMdira baMdhAvavAnuM sUcavyuM. pachI prasaMge sasa vyasananI vAta samajAvI eTale rAjAe teno paNa niyama karyo ane samasta dezamAM tene niSedha karAvyo. A uparAMta gunA upadezathI aputrIyAnuM dhana grahaNa karavAno niSedha karyo. dhIme dhIme rAjA jana dharmathI raMgAte jato hato tethI keTalAka bAtamIdAroe kalyANukaTakanA rAjane jaNAvyuM ke, kAmArapALa baLa ne sanya baMnethI hIna thaI gayA che. vaLI ahiMsAparAyaNa hAI sAmartha pheravI zakaze nahi mATe vigraha kare te vinA parizrame jIta maLI zakaze,' kalyANakaTakanA rAjAe laDAI mATe taiyArI karyAnA samAcAra kumArapALane maLatAM teNe gurumahArAjane vAta jaNAvI kahyuM ke"je mAro parAbhava thaze te jaina zAsananI bhAre laghutA thaze.' gurUe tene zAMti rAkhavA sUcavyuM ne jaNAvyuM ke tenuM pariNAma AjathI sAtame divase Avaze. pachI temaNe sUrimaMtra jApa karyo ane adhiSThAyaka deva pragaTa thayo. devane sahAya karavAnuM kahetAM deve jaNAvyuM ke- zatru rAjA AjathI sAtame divase mRtyu pAmaze.' barAbara sAtame divase carapuruSoe samAcAra ApyA ke zatrurAjAnuM maraNa napajyuM che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramahaMta mahArAjA kumArapALe tAraMgAjI para baMdhAvela zrI ajitanAtha jinezvaranuM gaganacuMbI bhavya jinAlaya Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 135 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya pachI kumArapALane upadeza ApI zrI tAraMgAjI upara covIza hasta (gaja) pramANa mahAna caitya karAvyuM ane temAM eka eka aMgulapramANa zrI ajitanAthajInuM tejasvI biMba sthApyuM je adyApi paryata vidyamAna che. aMbA bhacanA munisuvratasvAmInuM maMdira samarAvate hatA paNa pAse ginIonuM sthAna hovAthI te aMbaDane upadrava karavA lAgI. aneka upAyone aMte paNa te saphaLa na thayuM tyAre teNe hemacaMdrAcAryanI sahAya mAgI ane bharuca padhAravA prArthanA karI. gurue tyAM jaI tene vidma rahita karyo ane maMdirano jIrNoddhAra karAvavAmAM sArI sahAya ApI. ekadA guruvaMdana mATe AvatAM kumArapALe sUrijInA mastaka para khAdIno jADo kaTake Dhela joyo tethI kahyuM ke- Apane mArA jevo zrAvaka bhakta hovA chatAM zA mATe Apane khAdIno kaTako vAparavo paDe? AthI mane ghaNI zarama thAya che.' javAbamAM gurumahArAje jaNAvyuM ke- Aje gocarIe jatAM eka sAdhAraNa zrAvake ati bhaktibhAvathI A kaTake mane vahevarAvela che. tenA bhAvanI vizeSatA joIne huM A kaTako ja vAparuM chuM.' A hakIkatathI ADakatarI rIte gurue rAjAne sIdAtA svAmIbhAinI sthitino khyAla karAvyuM ane tenI pharaja mATe spaSTa zabdomAM bhAna karAvyuM. haMmezanA guruparicayathI ane dharmazravaNathI rAjAe samakita prApta karyuM ane pitAnA pUrvanAM vacana yAda lAvIne gurune rAja grahaNa karavAnuM kahyuM. gurue jaNAvyuM ke amAre niHsaMgI ane nispRhIne rAjyanuM zuM prayojana che? vamelA bhegane kema svIkArIe ?" AthI rAjAne jaina dharmanA sAdhuo pratye ativa sanmAna upajayuM ane niyama grahaNa karyo ke jinadarzanamAM game te sAdhu hoya te paNa tene mAre namaskAra karo. ekadA hastI 5ra caDhI rAjamArge jatAM rAjAe mAthe muMDana karAvela, uttarIya vastrathI AvRtta, page pAdukA paherela, hAthamAM pAnanuM bIDuM dhAraNa karela ane vezyAnA khabhA para potAnI bhujAne laTakAvela evA jaina munine teNe joyA eTale rAjAe tene mastaka namAvI praNAma karyo. gurune keAIe A hakIkata jaNAvI eTale dharmakathA karatAM karatAM gurue jaNAvyuM ke- pAsatkAdikane vaMdana karatAM kIti ke nirjarA thatI nathI paNa kAyakaleza ja thAya che.' rAjAe vicAryuM ke mAro vRttAMta koIe gurune kahyo jaNAya che ane tyArathI temaNe tevI kriyAthI nivRta thavA nakkI karyuM. A bAju banyuM evuM ke je pAsasthA munine rAjAe namana karyuM hatuM te munine rAjAnA namaskArathI bhAre zarama upajI. tene potAnA padanuM bhAna thayuM ane punaH paMca mahAvrata ravIkArI aNuzaNa svIkAryuM. temanI aNuzaNuM svIkAravAnI vAta AkhA nagaramAM prasarI gaI. rAjAne kAne vAta AvatAM te paNa vaMdana mATe upAzraye AvyA ane jovAmAM vaMdana karavA jAya che tevAmAM te munie temane hAtha pakaDI kahyuM ke-"mahArAja ! tame mArA guru cho. tame ja mAre A bhavasAgaramAMthI nitAra karyo che. je tame mane vaMdana na karyuM hatuM te cetata nahiM,' chatAM rAjAe ativa AgrahathI temane vaMdana karyuM.. - rAjA have dharmanA raMgathI ro raMgAI gayo hato. sAte kSetromAM vipula pramANamAM dravyarthaya karavA lAgyo. saMprati mahArAjAnI mAphaka bhUmine 1440 jinacaityathI maMDita karI dIdhI. ane sarvatra amArI paDaha vagaDAvyo. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya : 136 : [ zrI tapAgaccha rAjAnA amArI paDatano amala ghaNI sakhta rIte thato. rAjAjJAna bhaMga na thAya teTalA khAtara khAsa adhikArIo nImavAmAM AvyA hatA. evAmAM eka mUrkha vyApArIe jU(lIkha)ne ghasIne mArI nAkhI. prANI-saMrakSaNanA adhikArIone A vAtanI jANa thatAM ja teo te vyApArIne rAjA samakSa laI gayA. rAjAe gunhAnI zikSAmAM tenI sarva milakatano vyaya karI " "kAvihAra " nAmanuM bhavya jinamaMdira banAvavAnuM pharamAvyuM. amArI uparAMta mAMsabhakSaNa tathA madirApAnane paNa niSedha karavAmAM Avyo hato. zrImadda hemacaMdrAcAryanA upadezanI mukhya ane sthAyI asara e thaI ke mAMsAhAra nimitte temaja yajJa-yAgAdimAM nirarthaka rIte hAmAtAM nirdoSa pazaono saMhAra baMdha thayo. temanI e suvRttinA phaLa tarIke Aje paNa gujarAtamAM durvyasanono atizaya a5 pracAra che. nirvazIyAnuM dhana paDAvI levAno rivAja jovAmAM Avato nathI; temaja dhArmikatAnuM vAtAvaraNa paNa sArI rIte jaLavAyeluM che. - kumArapALe ghaNuM maMdirethI pRthvIne maMDita karI hatI. temAM kumAravihAra, mUSakavihAra, karaMbAvahAra, dIkSAvihAra ane hemacaMdrAcAryane janmasthAna para likAvihAra vigere mukhya ane bhavyatama maMdiro hatA. kumArapALane eTalI badhI dharma para AsthA baMdhAI hatI ke hamezAM yogazAstranA 12 prakAza ane vItarAga tathA mahAdeva stotranA 20 prakAza-kula 32 prakAzano pATha karyA pachI ja annapANI che. moTI ummare rAjyaprApti thavA chatAM teNe guru pAse saMskRtane abhyAsa karyo hato ane tenA paripAkarUpe kumArapALe pote ja " AtmaniMdAkrAtrizikA" racI hatI je adyApi upalabdha che. pachI rAjAnI jJAna-vRddhi mATe temaja dharmamAM vadhu dRDha karavA mATe gurue triSaSTi zalAkA puruSa caritra saMbhaLAyuM, temAM zatruMjaya ne revatAcalanI stuti ne mAhAsya sAMbhaLatAM rAjAne tIrthayAtrA mATe bhAvanA thaI. eTale guru sAthe mahAna saMgha kADhI te zatruMjaya tathA raivatAcalanI yAtrAe gaye. rastAmAM dIna-du:khI prANuone sArI sahAya ApI ane apUrva rIte tIrthabhakti karI, te svanagare pAchA pharyA bAda teNe jinayAtrAne adbhuta rIte mahotsava karyo. kumArapALane hemacaMdrAcArya vaccenA aneka prasaMga che, yogavidyAne aMge camatkArenI paNa keTalIka hakIkata che; paraMtu vistAranA bhayathI te badhI jatI karavI paDe che. keTalIka noMdhapAtra vIgato nIce mujaba che. jema jema kumArapALa jIvadayApremI thato jato hato tema tema brAhmaNa pUjArIo rAjAnA vratono bhaMga karAvavA mathI rahyA hatA. Aso mAsanuM ajavALiyuM AvyuM. eTale ke varI ane bIjI devIonA pUjArIoe rAjA pAse AvI vijJapti karI ke-" mahArAja ! pUrvapuruSonI praNAlikA pramANe sAtamane divase sAtase bakarAM ane sAta bheMsa (pADa ), AThamane divase AThase bakarAM ane ATha bheMsA temaja navamIne divase navaso bakarA ane nava bhUMsA devIne caDhAvavA joIe." rAjAe vAta sAMbhaLI temane vidAya karyA ane zrI hemacaMdrAcArya pAse jaI, saghaLI hakIkata jaNAvI tene upAya pUchayo. gurue kAnamAM kaMika kahyuM ane rAja UbhA thayA. rAtre devIonAM maMdiramAM 0 laI javAmAM AvyA ane maMdiranA daravAjA majabUta rIte baMdha karavAno hukama ApI vizvAsu rAjapuruSone cokIyAta tarIke besADyA. bIje divase savAre rAjA pote ja maMdira pAse AvyA ane dvAra UdhaDAvyAM. saunA Azcarya vacce maMdiranA madhya bhAgamAM sarve jAnavaro caratAM hatAM ane pavanathI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. : 137 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya surakSita rahevAne kAraNe UlaTAM tAjAmAjA jANatA hatA. pachI pUjArIone bolAvI rAjAe kahyuM ke"te A badhA pazuone devI-caraNe dharI dIdhA hatA, paNa devInI icachI bheganI nathI, nahiM te teNe badhA prANIne mRtyu pamADyA hatA. A uparathI tame ja raktapipAsu jaNue che, mATe pharI vAra AvI ayogya mAgaNI kadApi karaze nahi.' A saMbaMdhamAM ema paNa kahevAya che ke kaMTezvarI caulukya vaMzanI kuLadevI hatI ane pitAne havana-jAga vigere baMdha thavAthI teNe rAjAne darzana daI tenA para trizaLano ghA karyo. pariNAme rAjAne kuSTa( koDha)ne roga thayo. rAjAe udayana maMtrI dvArA A vAta gurune kahevarAvatAM gurue maMtrelA pANI vaDe teno roga dUra karyo hato. 4 jaina dharmanI asaramAMthI rAjAne pAchA vALavA mATe brAhmaNoe pitAne samartha AcArya devabodhine bolAvyo hato. devabodhie prathama to hemacaMdrAcArya sAthe vAda karyo ne temAM hArI gaye, pachI rAjAne svazaktibaLe hari, hara, brahmA vigere batAvyA ane te devo dvArA rAjAne kahevarAvyuM ke- rAjana !ziva dharma ja zreSTha che, mATe te aMgIkAra karaje.' pachI tenI sAta peDhInA pUrvapuruSo paNa dekhADyA ane teo mAraphata paNa tevuM ja kahevarAvyuM. AthI rAjA cittamAM camatkAra pAmyo ane vicAramAM paDI gayo. teNe te vAta maMtrIne kahI. maMtrIe kahyuM-"Apa zA mATe muMjhAo che ? hemasUrine pUchI khAtrI karazuM.' pachI maMtrIe te sarva vRttAMta hemasarine kahyo eTale gurumahArAje kumArapALano mativibhrama dUra karavA mATe eka yukti goThavI. vyAkhyAnasamaye gurue sAta pATo goThavAvI ane te para besI pote vyAkhyAna ApavA lAgyA. pachI kumArapALa AvyA bAda eka eka pATa kADhI nakhAvI, taddana addhara rahIne ja upadeza devA lAgyA. A joI rAjA Azcarya pAmyuM. pachI sabhA visarjana thatAM gurue covIza tIrtha karo ane rAjAnI ekavIza peDhIo batAvI. kumArapALe tenuM kAraNa jANavA mAgyuM eTale gurue jaNAvyuM keyenI zaktithI A badhuM thaI zake che mATe devabodhie batAvelA dRzyathI tAre bhramamAM paDavAnI jarUra nathI.' AthI rAjAno pitAne jaina dharma pratyeno vizvAsa saMpUrNa daDha thayo. ekadA hemacaMdrAcArya ne devabodhi sAthe beThA hatA. rAjA guru pAse zAstrarahasya samajI rahyA hatA tevAmAM guru acAnaka belatAM baMdha thaI gayA ane UMDethI du:khano niHsAso lAgyo. tarataja devabodhie potAnA hAtha masaLyA ane bolyAH " kaMI nahi." pachI gurue pATha ApavAnuM zarU karyuM paNa rAjAe zI hakIkata banI te pUchayuM. hemacaMdrAcArye javAbamAM jaNAvyuM ke-" rAjana ! devapaTTaNanA caMdraprabhasvAmInA maMdiramAM eka UMdara dIvAnI baLatI vATa laI jate hato ane tethI Agane bhaDako UThe hate. devabodhie potAnA hAtha masaLIne tene olavI nAkhe." rAjAe khAsa khepIyA dvArA tapAsa karAvI te gurue kaheluM sarva yathAsthita hatuM. cemAsAnI mosamamAM potAnI rAjadhAnI na choDavAno kumArapALe nirNaya karyo hato. enA guptacaree eka vakhata jaNAvyuM ke, " gIjhanInA musalamAna bAdazAhe comAsAnA samayamAM ja gujarAta para caDhAI karavAno nirNaya karyo che." kumArapALane mAthe bhAre dharmasaMkaTa AvI paDayuM. pitAnA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasarvajJa zrI hemacadrAcAya * 138 [ zrI tapAgaccha vratane vaLagI rahe to dezanu` rakSaNa na karI zake ane peAtAnI pharaja bajAvavA ughukta thAya te peAtAnI pratijJAthI calAyamAna thavAya. ghaNI vicAraNAne aMte paNa te gUMcaneA Ukela na karI zakayA tethI hemacaMdrAcAya pAse AvyA. gurue tene kazI ciMtA na karavA kahyuM. rAjAnA gayA pachI gurue kamaLAsane mesI UMDI samAdhi caDhAvI. gheADI vAre AkAzamAMthI eka pAlakhI nIce utaratI jaSNuAi. e pAlakhImAM eka mANusa UMdhatA hatA. te ja gIjhanIne zAha hatA. peAtAnI ceAgavidyAne baLe tene tyAM khelAvavAmAM AvyeA hatA. gujarAtanA pATanagaramAM peAtAne jotAM bAdazAhu Azcarya cakita thayA. peAtAne badhanadazAmAM jotAM te tethI paNa vadhAre vismaya pAmyA. pachI badhI sthiti jaNAtAM teNe gujarAta sAthe suleha jALavI rAkhavAnuM ane cha mAsa sudhI peAtAnA rAjyamAM paNa jIvatAM prANIonuM rakSaNa karavAnuM vacana Apyu. tyAre ja gurue tene mukta karyAM. X x X ekadA 'Aje pUrNimA che ke amAsa' te muddA para devamAdhi ane hemacaMdrAcAya vacce dhaNI rakajhaka cAlI. amAsa chatAM hemaca`drAcArye ajANatAM pUnama kahI hatI. AvI ajJAnatAthI devameAdhie gurunI sArI rIte majAka paNa karI, tema chatAM paNa hemacaMdrAcArye peAtAnI hAra na kabUlatAM mAtra eTalu ja jaNAvyuM ke--'sAMje A vAtanA niya thai jaze.' sUryAsta thatAM kumArapALa devaedhi sAthe mahelanI agAzIe caDhyo ane utAvaLI cAle cAlanArA UTAnI eka TukaDIne pUrva dizA tarapha ravAnA karavAmAM AvI. vastuta: amAsanI rAtre pUrNa caMdranA udaya thayA ane AkhI rAta rahyo. pAchA karelA UMTavArA paNa cadrodayanI hakIkata jaNAvI svasthAne gayA. kumArapALa ne dhruvaedhi ane gurunA A camatkArathI Azcaya pAmyA. // * X * X sidhdharAja ne kumArapALanA samayamAM brAhmaNeAnuM atizaya jora hatuM. tenI vacce bhagIratha kArya karI zrImad hemacaMdrAcArye ubhaya rAjAone jaina dharmAvalaMbI banAvyA hatA. brAhmaNone teo evA yuktipUrNa javAba ApatA ke teo cUpa thai jatAM, kumArapALane te hemacaMdrAcArya para ananya zradhdhA hatI, kAraNa ke te peAtAne Azraya ane jIvitadAna ApanAra hovA sAthe sAcA dharmanuM digdana karAvanAra hatA. tee paramatatsahiSNu paNu hatA ane kumArapALane samajAvI sAmezvara mahAdevanuM lAkaDAnuM maMdira samarAvyuM hatuM-jIrNodhAra karAvyA hatA. x X x * samartha jainAcArya hAvA chatAM teonI paramatasahiSNutA ane dveSI pratyene paNa premabhAvaudArabhAva noMdhapAtra che. devapaTTamAMnA kumArivahArane aMge samatha zaiva pUjArI bRhaspatie kA prakAranI khI vaheArI lIdhI ane tene kAraNe hemAcAnI paNa tenI para avakRpA thaI. pariNAme te peAtAnA hAddo khAi beTho. tene potAnI bhUla samajAI ane te aNahIlapATaNa AvyA ane gurunI sevA AdarI mAphI mAgI eTale gurue kRpA ANI puna: tene tenuM sthAna apAvyuM. X siddharAja jayasiMhanA samayamAM vAmadeva athavA vASi' nAmanA hemacaMdrAcAya nA duzmana hatA. jyAre gurune rAjasabhAmAM ucca sthAna maLyuM tyAre teNe hAsya karanArI eka kavitAvas gurunI mazkarI karI. rAjAe gusse thai tenI AvikA baMdha karI. vAmadeva bhikSA mAgI gujarAna karavA lAgyA ane Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~~~ hemacaMdra A kalikAlasarvajJa zrImada hemacAcAya ane paramAt mahArAjA kumArapAla kumAra pAla Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ]. : 139 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya ghaNI vakhata upAzraya pAse AvI Ubho raheto. ekadA rAjakumAra gazAane abhyAsa karatAM hatAM te samaye A vArSie ja kharekharI lAgaNI "thI te graMthanI apUrva stuti karI jethI hemacaMdrAcArya sAthe punaH meLApa thayo ane rAjAne kahI temanI asala karatAM bamaNuM AjIvikA karAvI ApI. ekadA kumArapALe hemacaMdrAcAryane pitAnA pUrvabhava saMbaMdhI vRttAMta pUchaye. hemacaMdra pote te kahI zakavA samartha na hatA tethI temaNe vidyAdevIone bolAvI pUchayuM ane pachI te hakIkata rAjAne kahI saMbhaLAvI. sAthosAtha jayasiMha siddharAja sAthe ATalI badhI duzmanAvaTa kema thaI tenuM kAraNa paNa jaNAvyuM. rAjAe potAnA pUrvajanmane lagatI hakIkatanI tapAsa karAvI to badhA vRttAMta maLato Avyo. AthI rAjAnA AzcaryanI parisImA na rahI ane eka mahAna sabhA bharI " kalikAlasarvajJa" nuM mAnavaMtuM biruda ApyuM. pUrvajJAna viccheda thayA bAda A kalikAlamAM zrImad hemacaMdrAcArya jeTaluM athAga jJAna koInuM na hatuM tethI A biruda temane barAbara baMdhabesatuM ja kahI zakAya. pazcimAtya vidvAna hemacaMdrAcAryane " Ocean of the knowledge '' kahe che. vi. saM. 1229mAM guru hemacaMdrAcArya kALadharma pAmyA. sAhityasRSTimAM temanuM sthAna kohInUra hIrA jevuM che. prabaMdhakAro A mRtyu saMbaMdhamAM kazI vigata rajU karatAM nathI, paNa lekti pramANe temane mRtyusamaya khedakAraka hate. gurunA mastakamAM " kaustubha' maNi hatuM ane tene mATe eka yogI talasate hate. sahelAIthI te prApta thAya tema na hatuM tethI teNe gurunA ziSya paikI koIne (ghaNuM karIne bAlacaMdrane ) keDa ane jayAre te gocarI laIne jate hato tyAre jhoLImAM hAtha nAkhI tIvra viSa (jhera) bheLavI dIdhuM. gurune gocarI karatAM tarataja vastusthiti samajAI paNa have to tenI asara thaI cUkI hatI. pachI rAjA tathA potAnA ziSyone bolAvI gurue kahyuM ke mAro agnisaMskAra upAzrayamAM ja karaje ane te samaye mArA mastakanI bAju para eka dUdhabharelo khyAla rAkhaje. temAM kaustubha maNi paDaze te tamAre laI levo." pachI aMtasamayanI ArAdhanA karI, cAra zaraNa svIkArI teo zAMtipUrvaka kALadharma pAmyA. guru paranI bhaktine kAraNe kumArapALe gurunA dehanI rakSA laI pitAne lalATe lagADI. AthI sarva parivAre tema karyuM ane tene kAraNe tyAM eka moTo khADo paDI gaye jene "hemakhADa" kahevAmAM Ave che. gurunA avasAnathI kumArapALane zoka atizaya vadhI gayo. gurue bhaviSya vANI tarIke agAu tene jaNAvyuM hatuM ke pitAnA mRtyu pachI cha mAsamAM ja tenuM mRtyu thaze ane putra prApti thaze nahi. barAbara gurunA jaNAvyA mujaba cha mAse tene ajayapALe (kumArapALano bhatrIjo ) jhera ApyuM. rAjAne jheranI jANa thatAM ja kezAgAramAMthI viSahana zaMkha maMgAvyuM paNa te ajayapALa dUra karAvI dIdhe hate. pachI jana vidhi pramANe cAra zaraNa svIkArI kumArapALa paNa mRtyuzaraNa thayA. AcAryazrI hemacaMdrasUrinA pUjaka tathA prazaMsake puSkaLa hatA tema temanA virodhIonI saMkhyA paNa nAnIsUnI na hatI. Ama chatAM zuddha naiSThika brahmacaryathI ane sarvamukhI pratibhAthI teo te sarvano aDagapaNe sAmano karI zakyA. emanA AkhA jIvana daramyAna evo eka paNa prasaMga zeLe jaDato nathI ke jyAre teo koIthI paNa parAjita thayA heya. mAnavI badhuM karI zake che paNa sAdhu Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalikAlasajJa zrI hemacadrAcAya .. 140 [ zrI tapAgaccha jIvanamAM asa`khya kAvAdAvAthI bharapUra rAjasabhAmAM leza mAtra kIrtinI kSati vinA TakI rahevuM ane asAdhAraNa kAbU keLavavA te te| kAi zrImad hemacaMdrAcAya jevI virala vyakitanA nasIbe ja lakhAyelu hAya che, AcACzrI hemacaMdre e dizAmAM kArya karyuM hatuM: eka bAju rAjAne pratikheAdhI jaina dharma ane jaina sidhdhAntAne deza-dezamAM pracAra karAvyA ane bIjI bAju sADAtraNa karoDa jeTalA nUtana zlokeA racI sAhityanI sRSTimAM paNa ajoDa sthAna prApta karyuM. bhAratanA prAcIna vidvAneAnI gaNanAmAM paNa zrIma hemacaMdrAcAya nu sthAna aneruM ane atigaurava bharyuM che. vikramanA darabAramAM kAlidAsanuM ane harSoMnI rAjasabhAmAM je sthAna bANu kavinuM hatuM tevuM ja atimUluM sthAna siddharAja temaja kumArapALanI rAjasabhAmAM zrImad hemacaMdrAcAyatuM hatuM. koi temane gujarAtanA pANinI kahe che, kAI temane gujarAtanA mammaTa jaNAve che, kAi temane gujarAtanA piMgalAcAya tarIke oLakhAve che te kAi kAi temane gujarAtanA amarisa huM ( kASakAra ) tarIke saMkhAdhe che. temanuM ziSyamaMDaLa paNa khUd hatuM. zrI rAmacandrasUri, zrI mahendrasUri, zrI guNacandrasUri, zrI vardhamAnagaNu, zrI devacandra, zrI yazazcaMdra, zrI udayacandra, zrI bAlacandra vigere vigere temanA gaNanApAtra ziSya hatA. hemacaMdrAcAryanA uttara jIvanamAM temanA ziSyA ziSyo vacce kalaha vadhI paDayA hatA. mukhya ziSyAmAMnA bAlacaMdra, rAmacaMdra tathA guNacaMdra paikI chellA e gurune vAdAra rahyA hatA jyAre bAlacaMdra ajayapALanA pakSa karatA hatA. kahevAya che ke aMjanazalAkAnA samaye mudbhUta cUkAvanAra paNa khAlacaMdra hatA. rAmacaMdrasUri paNa samatha hatA ane temaNe paNa nATakA-pradhA sArI saMkhyAmAM lakhyA che. hemadrAcAryanA avasAna bAda pATa para kAne sthApavA tene mATe takarAra cAlI. ajayapALane khAlacaMdre madada karI hatI tethI teNe rAmacaMdrane bAlacaMdrane pATa sAMpavA kahyuM paNa gurue peAtAne pATa sAMpelI hAvAthI rAmacaMdre nA pADI. AthI rAjA ajayapALa gusse thayA ane temane upadrava karavA lAgyuM!. dhagadhagatI zilA para sui javAnuM karamAna kADhyuM. rAmacaMdrasUri vinAsa kAce zilA para sUi, anazana svIkArI svarge sIdhAvyA. khAlacaMdra marIne yakSa thaye te saMdhane upadrava karavA lAgyA. saMdhe tene vinaMti karatA jaNuAvyuM kemArI racelI stuti meAlavAnI prathA dAkhala karo te ja upadrava dUra karuM.' pachI tenI racelI snAtasthAnI stuti pAkSikAdi pratikramaNamAM dAkhala karI je adyApi paryaMta cAlu che. zrImad hemacaMdrAcArye. vyAkaraNa, kAvya, kASa, nyAya, alaMkAra, stuti, yAga ane rAjanIti vigere agAne sparzatAM graMthA racyA che. mahattvanA dareka viyeAnuM temaNe sAru' nirUpaNa karyuM che. hemaca`drAcArye racelA graMthA paikI keTalAka teA samAnya che ane atyAre paNa temaneA chUTathI upayAga thai rahyo che. ItaradharmIo paNa have hemacaMdrAcAryanuM mUlya AMkatA zIkhyA che ane temane gujarAtanA sarvazreSTha jyotirdhara mAne che. temaNe racela vipula traMtharAzimAMthI keTalAkanA nAma nIce pramANe che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - pAvalI ] : 14 : kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya 1 vyAkaraNa viSaya zlokasaMkhyA kasaMkhyA siddhahema zabdAnuzAsana ladhuvRtti 6000 dhAtupATha ane vRtti , bahavRtti 18000 dhAtupArAyaNa ane vRtti 5600 5) buhanyAsa ( apUrNa) 84000 ligAnuzAsana vRtti ane vivaraNa 3684 prAkRta vyAkaraNa vRtti 2200 UNAdi sUtra vRtti bAlabhASA vyAkaraNa sUtravRtti (aprakAzita) 2 kAvya graMtho triSaSTizalAkA puruSa caritra (parva 10) 32000 pariziSTa parva 3500 hamavizvamasUtra vRtti yukta che. saMskRta dvayAzraya mahAkAvya 2828 prAkRta dvayAzraya mahAkAvya 1500 saptasaMdhAna mahAkAvya (aprAya) 3ra nighaMTu keSa ane zeSa 396 ekAI keza(abhidhAnaciMtAmaNi ) zeSa nAmamALA svopaNa TIkA 10000 anekAI keza (anekArtha saMgraha) 1828 dezyakeza (dazInAmamAlA ) paNa TIkA 3500 4 nyAya graMtho pramANamImAMsA paNa (apUrNa) 2500 dvijavadana capeTA anyayogavyavachedAviMzika 32 hemavAdAnuzAsana agavyavachedadvAtrizikA 5 coga graMtha yogazAstra, svapajJa TIkA sahita 12570 6 rAjanIti ahaMnnIti 7 ala kAra graMtha kAvyAnuzAsana pajJa alaMkAra cUDAmaNi vRtti ane vivekasahita 6800 8 stuti graMtha vItarAga stava 128 ahaMtasahasranAmasamuccaya mahAdeva stotra Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - zrI ajitadevasUri : 142 : [ zrI tapAgaccha upadezamALA chanda zAstra TIkA sahita 3000 balAbala sUtra vRtti hemanyAyAthe maMjUSA jAtivyAvRtti nyAya pAMDavacaritra gaNapATha vigere vigere dvayAzraya mahAkAvya saMskRtamAM che ane prAkRtamAM kumArapAla carita che. paNa baMnemAM be-be hetu eka sAthe pAra pADayA che. pahelAmAM mULarAjathI mAMDI caulukya vaMzanuM varNana che ane sAthe sAthe "siddhahema" nA sutro pratipAdita karanAra udAharaNa che. kumArapALa caritamAM paNa evI kAvyacamatkRti prAkRta vyAkaraNane lagatI che. AmAMnAM pAMDavacaritra, upadezamALA, jAtivyAvRtti nyAya, anya darzanavAdavivAda, ahaMnIti, gaNapATha vigere keTalAka graMtho temanA karelA manAya che; paNa te nizcitapaNe kahI zakAya tema nathI. upara jaNAvelA graMthAmAMthI paNa koI koI anupalabdha paNa saMbhave che. upara jaNAvela graMthenI yAdI jatAM jaNAze ke teozrIe vividha viSayo, tene lagato UhApoha ane vivaraNa temaja jhINavaTabharI carcAthI sAhityanA pratyeka aMgane pUrate nyAya Ape che. temanA vAMcana, manana ane parizIlananA navanItarUpe temaNe je sAhitya ApaNI samakSa pIrasyuM che te jotAMvicAratA temanA vistana avagAhana ane vAMcana temaja zakti mATe kharekhara Azcarya ubhavavA sAthe temanI samartha pratibhAnI ane sUkSmadarzApaNAnI kAMIka jhAMkhI thAya che. siddhahema, dvayAzraya, abhidhAna kezo ke kAvyAnuzAsanAdi mahAgraMthone bAjue mUkI phakta anyagavyavachedAtrizikA jevI phakta batrIza kAvyanI stutino vicAra karavAmAM Ave to temAM paNa syAdAda, naya, pramANa ane saptabhaMgI jevA akATa siddhAntonI prarUpaNa karI che. emanAmAM zaMkarAcArya sadaza sUkSmadraSTi hatI, erisToTalathI paNa vadhAre sarvagrAhiNI buddhi hatI, maharSi buddhanI sukumAra ahiMsA karatAM tIvra ahiMsAnI dhUna hatI, ane tene brahmAMDamAM vyApaka banAvavAno emane divya manoratha hato. kharekhara teo mahAtmA hatA, pUrNa cagI hatA, addabhuta jiteMdriya hatA, atyaMta karuNALu hatA, pUrA niHspRhI paNa hatA, ane satyanA sAcA upAsaka hatA. AcAryazrInA samagra jIvanane vicAra karavA besIe chIe tyAre svAbhAvika rIte ja natamastaka banI javAya che. rAjA, rAjAnA anuyAyI, mitra, virodhIo, jene, jainetarone dharmopadeza ApavA uparAMta navasAhitya sarjana ane sAthesAtha nircatha jIvananI apUrva sAdhanA; A darekane temaNe saMpUrNa nyAya Ape che. A uparathI samajAya che ke temaNe jIvanane keTaluM niyamita banAvyuM haze ane paLepaLane keTalI mahatvabharI mAnI haze. 41 zrI ajitadevasUri zrI municaMdrasUrinI pATe ektAlIzamA paTTadhara zrI ajitadevasUri thayA. municaMdrasUrinA ghaNA ziSya paikI A ajitadevasUri ne vAdI zrI devasUri samartha ziSya hatA. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IN.WW-WWUN-. IN-A RHOUSWISI.. WWW.ISMINNEUF NOWHUNIN:NOMINUMANN prabhAvika AcAryazrI jinadattasUrIzvarajI DOWW. XX 24111' 124-94194012. NIN: NAIF Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 143 kharatara matAtti siddharAjajayasi'huM paNu ajitadevasUrine mAnanIya gaNutA ne temanI sAthe dhamA~carcA karI navu' jJAna meLavatA. temaNe jirAulI tIrthanI sthApanA karI kahevAya che. temanA samayanI AsapAsa judA judA gacchA-matAnI utpatti vizeSa pramANamAM thavA pAmI hatI. kharatara matAtpatti kharatara gacchanI utpatti zrI jinavruttasUrithI mAnavAmAM Ave che. dhaMdhukAnA maMtrozvara vAgi zreNIne tyAM temane vi. sa, 1132 mAM janma thayA hatA. mAtAnuM nAma vAhuDa devI hatu. temanu' saMsArAvasthAnuM nAma sAmacaMdra hatuM. bAlyakALathI temanI prajJA ghaNI ja tIvra hatI ane tethI alpa samayamAM temaNe sArI vidyAprApti karI hatI. guru-sasa`vadhatAM temane saMsAra pratye niveda upajyuM| ane mAtapatAne samajAvI nava varSanI uMmare vi.sa.1141 mAM dIkSA adeggIkAra karI, temanA dIkSAguru vAcaka devabhadra gaNu hatA ane temanuM " sAmacaMdra'' muni evuM nAma rAkhavAmAM Avyu hatuM. pachI vizeSa vidyAbhyAsa mATe temane anya gurunI nizrAmAM sAMpavAmAM AvyA ane kAlakrame zAstramAM pAragata thatA anukrame eka eka padavI-pradAna thatAM temane 1169 mAM AcAya` pada ApavAmAM AvyuM ane "jinadattasUri " evuM nAmAbhidhAna rAkhavAmAM Avyu, temaNe citeADamAM zrI siddhasena dIvAkare je pustaka vAMcI vidyAprApti karI hatI te ja pustaka te ja sthAnamAMthI kADhI, vAMcI, vidyA avadhArI pAchuM mUkI dIdhuM hatuM. tevI ja rIte ujjainamAM paNa mahAkALInA maMdiramAM zrI sidhdhasena dIvAkaranA ja racela apUrva graMtha meLavI, vAMcI, vidyAprApti karI hatI. sADAtraNa karADa vAra mAcAkhIja te jApa karavAthI temane devasahAya prApta thai hatI. ema kahevAya che ke A jApamAM vighna UbhuM karavA mATe ceAsaDha yAgiNIe aneka prayatnA karavA chatAM saphaLatA maLI na hatI ane pariNAme gurue svazaktibaLe temane parAbhava pamADIne peAtAne vaza karI lIdhI hatI, temaNe temanA jIvana daramyAna dhaNA camakArA karI khatAvyAnuM kahevAya che. zrI jinadattasUri vihAra karatAM karatAM vaDanagara AvyA. dveSI brAhmaNeAe eka marelI gAyane jinamaMdira AgaLa mUkIne aA phelAvI ke jaino hiMsaka che. A banAvathI zrAvakavarga vyAkuLa thai gayA ane A apavAda dUra karavA mATe gurune prArthanA karI. gurue AzvAsana ApI maMtrajApa karI vyaMtarane khelAvye ne AjJA ApI ke-- A mRta gAyanA zarIramAM praveza karI, tene jIvaMta svarUpa banAvI zivamaMdira sudhI lai jAe ane pachI tyAM mRta kalevarane paDayuM rahevA daI cAlyA jAo. ' leAkAnA bhAre Azcarya vacce marelI gAya UbhI thaI cAlavA lAgI ane zivamaMdira pAse jai punaH maradazAne pAtra thai. AthI brAhmaNavarga atizaya gabharAye! ane gurunA mahAtmyathI bhaya pAmI, guru pAse AvI peAtAnA akRtyanI mAphI mAgI AvI ja rIte devasahAyathI bharuca nagaramAM meAgala bAdazAhanA marelA putrane sajIvana karyAM hatA. teonA dIkSAguru tA devabhadra vAcaka hatA, paNa zrImAna abhayadevasUrinA paTTadhara zrI jinavallabhasUrinA avasAna bAda jinadattasUri samAna kAi samatha puruSa najare nahi' AvavAthI temane jinavallabhasUrinA paTTadhara tarIke sthApyA hatA. jinadattasUri jarA magarUra svabhAvanA hatA ghaNI sUkSma rIte ApatA. tethI lAkAmAM " kharatara 4 ane temane pUchavAmAM AvatA praznanA javAba evA nAmathI prasidhdhi pAmyA. keTalAkA jine Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMcalagacchanI utpatti ka 144 : [ zrI tapAgaccha zvarasUri ke jinavalabhasUrine kharatara matanA Adya prarUpaka kahe che paNa paTTAvalImAM darzAvela kharatara matotpattinA 1204 nA saMvata sAthe temano meLa khAto nathI. temaja jinezvarasUri ke navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUrie pitAnA graMthanI prazastimAM " kharatara ga7 " nuM nAma ApyuM jaNAtuM nathI. jinadattasUri prabhAvika ane camatkArika hatA. temaNe eka lAkha trIsa hajAra rAjaputone pratibodhI jena dharmamAM sthira karyA hatA. temaNe 500 sAdhu temaja 70 0 sAdhvIone dIkSA ApI hatI. vi. saM. 1211 mAM ajamera nagaramAM temano svargavAsa thayo. temaNe potAnI pATe zrI jinacaMdrasUrine rAkhyA hatA. teo uttara hiMdustAnamAM bahu ja mAnanIya puruSa manAya che ane "dAdAjI" nA nAme prasidhdha che. temanI pAdukA ThekANe ThekANe che ane tenuM pUjana karavAmAM Ave che. temaNe sAhityanA kSetramAM paNa sAro upakAra karyo che. temaNe racelA graMthA paikI keTalAkanI yAdI nIce pramANe che. saMdehadohAvalI. kAlasvarUpa dvAtrizikA usUtra paTaghaTTana kulaka pArzvanAtha tetra upadeza kulaka guruparataMtra stotra avasthA kulaka saMjaya stotra cityavaMdana phalaka khUMdhamavahuu stotra gaNadhara sArdhazataka maharahiya stotra carcarI prakaraNa yadaMghI stuti prabodheya graMtha zukana zAstra padasthAna vidhi adhyAtma dIpikA vigere vigere aMcaLagacchanI utpatti vikramanA teramA saikAmAM sAdhuo vadhu pramANamAM zithilAcArI thavA lAgyA ane pitApitAnI vecchAe avanavI kriyA svIkArI svamatane pracAra karavA lAgyA. A ja saikAmAM kharatara, aMcaLa, sArdhapaurNimiya ane Agamika matanI utpatti thavA pAmI te ja A vAtanuM samarthana kare siMhasUrinI pAse daMtrANAnA rahIza keNu vyavahArIAnA putra due dIkSA svIkArI. temanI buddhi tIvra hovAthI dhIme dhIme AgamAbhyAsamAM pravINa thavA lAgyA. ekadA dazavaikAlikane sAtamA adhyayananI chaThThI gAthA bhaNatAM tene vicAra uddabhavyo. te gAthA nIce pramANe hatI- sIodagaM na sevijjA, silAvuddhi himANiya / usaNAdagaM taha phAsuyaM, paDigAhijjha saMjae // Ane artha e thAya che ke-sacitta paNa na sevavuM, himane paNa upayoga na kare, UnuM temaja phAsu pANI levuM. Ane artha vicAratAM, upAzrayamAM sacitta pANInA mATalA bharelA dekhI guru pAse AvI pUchayuM-"he bhagavan ! ApaNe zuM kahIe chIe ane zuM karIe chIe ? ApaNuM kathanAnusAra ApaNuM vartana jaNAtuM nathI.' ema kahI upalI gAthA kahI saMbhaLAvI. eTale gurue kahyuM ke- e badhI cothA ArAnI vAta che; pAMcamA ArAmAM te paLe nahi.' eTale temaNe kahyuM ke te pramANe paLe to lAbha ke nukazAna ?' gurue lAbhanI vAta jaNAvatAM temaNe te zadha mArga Adaryo Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] : 145 - sAdharNimIya mata ane zudhdha kriyA karatAM temane gurue upAdhyAya pada AvI vijayacaMdra evuM nAma ApyuM. pachI gurunI AjJA laI traNa ziSyo sAthe krioddhAra karavA mATe vihAra zarU karyo. siddhAMtAnasAra lokone satya upadeza devA lAgyA ane beMtAlIza doSa rahita AhAra maLe te ja svIkAravA lAgyA. eka vakhata kayAMya zaddha AhAra na maLyo ane vine AhAre trIza divasa nIkaLI gayA, te paNa zuddha mArgathI teo caLAyamAna thayA nahi. pAvAgaDha taLe AvI, vIra prabhunAM darzana karI, jinAlayanI bahAra nirjIva zilA para sAmArika aNuzaNa AdaryuM. A samaye cakrezvarI ane padmAvatI nAmanI be devIo zrI sImaMdharasvAmIne vAMdavA nimitte mahAvideha kSetramAM gaI hatI temaNe prabhunA mukhathI zuddha kriyAdhArI tarIke vijayacaMdra upAdhyAyanuM nAma sAMbhaLI temanA darzana nimitte pAvAgaDha para AvI. vAdIne upAdhyAyane kahyuM ke-"zrI sImaMdharasvAmIe jevA kriyAdhArI kahyA che tevA ja tame che, te he pUjya ! vidhipakSa ga7 evuM nAma sthApI zuddha mArganuM sthApana kare ane usUtraprarUpaNAne jaDamULathI pheMkI gho. tame ahIMthI bhAleja nagare jaje. tyAM tamane zuddha AhAra maLaze.' devIvacanathI vijayacaMdra upAdhyAya pAvAgaDhathI nIce UtarI tyAM gayA ne zuddha AhAra svIkArI pAraNuM karyuM. tyAMnA zrImaMta zrAvaka yazodhanane pratibodhI pitAne bhakta banAvyuM. tyAMthI vijayacaMdra upAdhyAya beNapa nagare gayA. tyAMnA keTi nAmanA vyavahArIAne paNa pratibodhI svaanuyAyI banAvyo. ekadA te keTi nAmane vyavahArIo pATaNa gaye ane tyAM paDikamaNuM karatAM vAMdaNa vakhate muhapattine badale vastranA cheDAvaDe vAMdaNuM lIdhA. eTale kumArapALa bhUpALe tenuM kAraNa pUchatAM gurue vidhipakSanI vAta kahI tyAre kumArapALe vastranA aMcalA(cheDA )vaDe vAMdaNuM dIdhA hovAthI vidhipakSane badale AMcalaka evuM nAma ApyuM ane tyArathI tenuM AMcaLa ga7 evuM nAma pracalita thayuM. pachI vijayacaMdrane AcAryapada arpaNa karavAmAM AvyuM tema ja tenuM AryarakSitasUri evuM nAma sthApana karavAmAM AvyuM. A gacchanI utpatti vi. sa. 1213 mAM thaI. A garachamAM uttarottara ghaNA prabhAvika AcAryo thayA che.* sArdhaparNimIya mata A garachanI vi. saM. 1236 varSe utpatti thaI. kumArapALa bhUpALe ekadA zrImadda hemacaMdrAcAryane pUchayuM ke- punamIA ga7vALA jenAgama pramANe cAle che ke nahi tenI mAre tapAsa karavI che, mATe temanA gacchAcAryane ahIM bolAvo." gurue te gacchanA AcAryane bolAvyA ane kumArapALe prazno pUchatAM ADAavaLA javAbo ApavA mAMDayAM, tethI kumArapALe punamIA gachanA sAdhuone potAnA dezamAMthI dUra cAlyA javA kahyuM. kumArapALanA avasAna bAda punamIA garachanA sumatisiMha nAmanA AcArya * eka e paNa ullekha che ke narasiMha nAmanA AcArya bunA nAmanA gAmamAM rahyA hatA. nAthI nAmanI aMdha dhanADhaya zrAvikA temanI anurAgI hatI. ekadA vaMdana nimitte AvatAM te muhapatti visarI gaI. eTale gurue kahyuM ke- kAMI nahi, vastranA cheDAthI vAMde." teNe tevI rIte vaMdana karyuM ane nAthIe karela dhanasahAyathI navA AMcalika matanI sthApanA karI ne pite nAma badalIne AyaMrakSitasUri evuM nAma dhAraNa karyuM. (gacchamata prabaMdha pR. 31) Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agamika gaccha 2 146 [ zrI tapAgaccha pATaNa AvyA. lokoe temanA gaccha pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke- ame sApunamIA gacchanA chIe.' A matavALA jinamUrtinI kaLathI pUjA karatA nathI. Agamika gaccha. punamIyA gacchanA zrI zIlaguNura ane devabhadrasUri nAmanA e AcAryoM te matane tyAga karI aMcaLa gacchamAM dAkhala thayA, paraMtu pAchaLathI tene paNa tyAga karI potAnA svataMtra patha calAvyeA. kSetradevatAnI stuti karavI nahi ityAdi nUtana prarUpaNA karI teoe pAtAnA nUtana matanuM Agamika gaccha evuM nAma sthApyuM. A matanI utpatti vi. saM. 1250mAM thai. A gacchamAM paNa dhRSNA zaktizALI AcAryo thayA che ane sAhityanA kSetramAM temaja zAsaneAtimAM sArI abhivRddhi karI che. mAhAdvAra ( caudamA uddhAra ) sAraTha dezanA samararAjA kumArapALanI ANu mAnatA na hatA. tenI uddhatAine mATe tene zikSA karavA rAjAe uddayana maMtrIne sainya sahita meAkalyeA. maMtrI prayANa karatAM karatAM pAlItANA nagare AvI paheAMcyA. paramAllAsathI parama pavitra tIrthAdhirAja zrI zatruMjayanI yAtrA nimitte girivara para caDhyA ane parame|pagArI jagadIzvaranI sevA-bhakti karI kAusagga dhyAnamAM rahyA. te samaya mukhya maMdira kAnu hatuM ane dhaNuM jINu thai gayuM hatuM. maMtrIzvara kAusagga dhyAnamAM rahyA hatA tevAmAM eka dare saLagatA dIvAnI vATa upADI ane potAnA daramAM pesavA lAgyA. pUjArInuM te tarapha dhyAna kheMcAtA teNe tarata ja te saLagatI vATa jhuTavI lIdhI. A dRzya jotAM maMtrIzvara kAusagga pArI UMDA vicAramAM paDI gayA. te manamAM ciMtavavA lAgyA ke- jo A samaye pUjArIe samayasUcakatA vAparI vADha na laI lIdhI ha|ta tA maMdirane meTuM nukazAna thavA pAmata. maMdiranI AvI jINu sthiti hoya te mArA jevA maMtrIzvara maLelI lakSmInA sadvyaya na kare teA maLelI lakSmI zA kAmanI ?' pachI tyAM ne tyAM ja prabhusAkSIe jyAM sudhI jIrNoddhAra na karAvuM tyAM sudhI brahmacaya' pALavuM, ekabhakta karavu, bhUmizayana karavu ane tAMbUlatyAga karavA e cAra bAbatanA niyama karyAM. e pramANe pratijJA karI, AdIzvara bhagavAnane bhAvapUrvaka bheTI maMtrIrAja sAraharAja samara sAme gayA ane sulehanA kaheNune javAba samAdhAnAtmaka na AvavAthI paraspara bhISaNa saMgrAma thayA. Akhare samararAyanI hAra thai ane tenA putrane gAdI para besArI maMtrI udayane tenA deza para kumArapALanI ANu phelAvI. paNa zatruMjayanA uddAra svahaste karavAnu bhAgyadevIe uDDayana mATe niradhAyu" nahetuM. laDAimAM jIta tA meLavI paNu raNamedAnamAM vazarIra para zastrAdikanA dhaNA dhA paDyA heAvAthI pAchA vaLatAM temane rastAmAM ja vasamI vedanA thavA lAgI. vyAdhi vadhatAM mUrchA paNa AvI gai ane keTalAka zItApacAra pachI mUrchA vaLatAM maMtrI peAtAnI pratinA saMbhArI zAkAcchAdita citte UMDA niHzvAsa mUkavA lAgyA. sAthe rahelA subhaTAne A dekhAvathI ati Azcaya thayuM. raNabhUmimAM vIranI mAka gAjatA ane mRtyune hAthamAM rAkhIne krUratA maMtrIzvara AvI vyAdhithI zAmATe DaratA haze? tenI kalpanA paNa te na karI zakayA. mRtyune sAme mhAMe AmaMtraNu ApanAra bahAdura uddayana mRtyuthI * prabhAvaka caritramAM navadhaNa evuM nAma jaNAvyuM che, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] bAhoddhAra zA mATe ATalo badhe kaMpe che tenI kalpanA sarakhI paNa teo karI zakyA nahi. chevaTe ekatra thaI. teo maMtrIzvarane temanA ni:zvAsanuM kAraNa pUchavA lAgyA tyAre temaNe jaNAvyuM ke-"he subhaTo ! mane bharaNu leza mAtra bhaya nathI, paraMtu mArI jiMdagImAM niradhArelA cAra kAryo huM karI zakI nathI te bAbata mane zalyanI mAphaka khUMce che. aMtasamaya sudhI tenI pUrNatA na thavAthI mAruM hRdaya kamakamI UThe che." subhaTae vizeSa hakIkata pUchatAM temaNe nIcenI cAra bAbato jaNAvI. (1) zatruMjaya tIrtha para mukhya jINuM jinamaMdirane sthAne nUtana pASANanuM maMdira karAvavuM. - (2) zrI giranAra para pAja baMdhAvavI. (3) mArA putra abaDane daMDanAyaka nIma. (4) aMtasamaye guru samIpe nijhAmaNuM karavI. aMtasamaye paNa udayananI guru paratvenI AvI utkaTa bhAvanA joI subhaTa vicAramAM paDI gayA. teo mAMhomAMhe vicAra karavA lAgyA ke AvA gADha jaMgalamAM jaina sAdhune lAvavA kayAMthI ? pachI paraspara vicAraNA karatAM eka jaNe yukti batAvI ane teoe udayananA mananI zAMti mATe kahyuM ke- munivara samakSa nijhAmaNuM karavAnI ApanI IcchApUrti mATe tapAsa karAvI munivarane zodhI lAvIe chIe ane bAkInI traNa pratijJAo ApanA putra bAhaDadvArA pUrNa karAvazuM." pachI kaI eka vaMTha puruSane gotI lAvI, tene jainamuninA AcArathI vAkepha karI, sAdhunA kapaDAM paherAvI maMtrI samakSa lAvyA. sAdhune joI aMta samaye amRta maLyA jeTalo maMtrIzvarane AnaMda thayo. ghaNuM ja harSathI temane praNAma karI, corAzI lAkha chavAyonine khamAvI, cAra zaraNa svIkArI, maMtrIzvara zAMtipUrvaka svarge sIdhAvyA. - kumArapALa mahArAjAne udayana maMtrInA avasAnanI hakIkata jaNAvI subhaTe temanA putra bAhaDa ane aMbaDa pAse AvyA ne pitAnI manokAmanAothI vAkepha karyA. bAhaDe badhI vAta ghaNuM ja premapUrvaka svIkArI lIdhI ane mahArAjA kumArapALanI rajA laI tarata ja zrI siddhAcaLa AvyA, zubha mudata zrI jinabhuvana mATe pAyo nakhAvyo. A vAta sAMbhaLI deza-dezanA anya dhanADhya zrAvake paNa maMtrI samakSa AvyA ne vinaMti karI kahevA lAgyA ke-"A uttamottama tIrthanA uddhAranA kAryathI Apa apUrva puNya hAMsala karI rahyA che, paraMtu kRpA karIne amane paNa thoDe lAbha maLe te hetuthI amAruM thoDuM ghaNuM dravya svIkAre te ame paNa puNyakAryathI pAvana thaIe." svadharmIbaMdhunI AvI AkAMkSA jANIne maMtrIzvare TIpa zarU karI. A samaye TImANuM gAmano "bhIma kuDalI paNa zagaMjaya tIrthanI yAtrArthe Avyo hato. sakaLa saMghane ekatrita thayela je zuM kArya cAle che te jANavAnI jijJAsAthI te paNa tyAM Avyo paraMtu bhIDane kAraNe te aMdara dAkhala thai, zakyo nahi. tenI aMdara AvavAnI IcchA dUrathI paNa maMtrIzvara bAhaDe jANI lIdhI, jethI mANasa mokalI tene potAnI pAse bolAvI maMgAvyA. TIpanI zarUAta thatAM ja bhImAne paNa bhAvanA jAgRta thaI paNa jyAM moTI moTI rakama noMdhAtI hoya tyAM pitAnI alpa rakama zA hisAbamAM? ema vicArI te manamAM ne manamAM ja acakAvA lAgyA, maMtrIzvare tene manabhAva kaLI lIdho ne kahyuM ke tamAre je bharAvavuM heya te sukhethI bharAvo.' maMtrIzvaranA AvA kaheNathI te te vadhu zaramade banyo ane potAnI jIvanakathA kahI batAvI" huM TImANA gAma vAsI . ghInI kuDalI laI pherI karuM chuM tethI kuDalI kahevAuM chuM. mAruM ghara charNa hovAthI phaLiyAmAM paDyo rahuM chuM. mahenata-majUrI karI peTa bharuM chuM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhuDoddhAra : 148 : [zrI tapAgaccha paNa Apa sahunuM ahIM AvAgamana sAMbhaLI jema tema karI ahIM AvI cahyo chuM. mArI pAse che kAmanI mUDI che ane pharI pharatAM eka kAma ne eka rUpiyA prApta thayuM che temAMthI rUpiyAnA phUla laI prabhupUjA premapUrvaka karI che ane bAkI rahelA sAte kAma TIpamAM lakhavA kRpA kare." A vAta sAMbhaLI maMtrIzvare TIpane mathALe sauthI paheluM nAma bhImA kuDalIyAnuM lakhAvyuM. Ama thavAthI hajAronI rakama bharanArA keIke tenuM kAraNa pUchayuM eTale maMtrIzvare jaNAvyuM ke- tamee ulaTathI je je rakama lakhAvI che te to tamArI mUDInA pramANamAM alpa che paNa bhImAe te pitAnuM sarvasva arpaNa karI dIdhuM che, mATe tenuM nAma sauthI mukhya hovuM joie." pachI to sa bhImA kuDalIyAnA kAryanI anumodanA karavA lAgyA. pachI harSita thayele bhImo ghare javA nIkaLyo, paNa vicAra kare che ke strI mAthAbhAre che ane tenI kajIyAkhora prakRti che, mATe mUDI vagara ghare jaiza to nakAmo kalaha vadhaze." paNa paramAtmAnuM nAma smaraNa karato karato ghare pahoMcyo. ghare jatAM ja strIe "kyAM gayA hatA ? moDA kema AvyA? zuM raLyA ?' vigere pUchavA mAMDayuM. javAbamAM bhImAe zatrujayanI badhI hakIkata zAMtipUrvaka kahI saMbhaLAvI. bhImAnA manamAM bhaya hatuM ke hamaNAM cakamaka jharaze paNa punya pAdharA hAya tyAre sarva pAdharuM thAya che e nyAye vaDhakaNI strI paNa sAnukULa thaI gaI. evAmAM gAya bAMdhavAno khIlo DhIlo ane bahAra nIkaLI paDavA jevo najare paDatAM bhIme tene UMDo besADavA mATe jamIna khodavA lAgyo. evAmAM jarA UMDuM khode che tevAmAM te bhAgyayoge bhUmimAMthI lakSmI nIkaLI paDI. cAra hajAra sonaiyAthI bharelo eka kaLaza nIkaLyo. paNa bhImAnI bhakti ane dhairyatA juo ! pitAnI sthiti taddana nirdhAnIyA jevI che, vaLI rahIsahI mUDI paNa sidhdhAcaLanI TIpamAM bharI dIdhI che chatAM bhImAne A sonAno kaLaza lalacAvI zakato nathI. teNe tarata ja zatruMjaya tIrthe AvI, te kaLaza bAhaDa maMtrI samakSa rajU karI, sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. bAhaDa maMtrIe vAta sAMbhaLI bhImAne tenA putya prabhAvathI pragaTa thayelo te suvarNakaLaza pAcho laI javA ghaNuM samajAvyuM paNa bhIma mAnato nathI ne te suvarNa ravIkArato nathI. chevaTe kavaDa yakSe pragaTa thaI kaLaza laI javA kahyuM tyAre bhIme te kaLaza laI svagAma Avyo ne dharmakriyAmAM tatpara rahI, tapa-japa karI sukhI thayo. A bAju bAhaDe jinAlaya taiyAra karAvavAnuM kArya ullAsapUrvaka AdaryuM ne tene mATe kAryakaronI gya goThavaNa karI te pATaNa pAchA AvyA. barAbara be varSe jinamaMdira pUruM thayuM. sArA kAmanI vadhAmaNuM khAvAnuM ke mana na thAya ? tarata ja eka sevakapu pATaNa pahoMcI gayA ne samAcAra ApyA. maMtrIzvare rAjI thaI suvarNanI batrIza jIbha bakSIsa ApI. A vadhAmaNIne harSa hajI pUre the na thaye tevAmAM bIje ja divase bIje sevaka AvI pahoMce ne jinAlayamAM phATa paDI gayAnI vAta khinna vadane kahI saMbhaLAvI. paNa A khedakAraka banAvathI bAhaDane UlaTo ativa harSa thayo ne te sevakane pahelAnA karatAM bamaNI eTale cosaTha jIbhe ApI. A prasaMgathI pAse beThela nehIvarga ne sevapuruSa te vicAramAM paDI gayA. sevapuruSa bheTa svIkAratAM paNa acakAvA lAgyo eTale maMtrIzvare kahyuM ke-"mArI hayAtImAM jinamaMdiramAM phATa paDI gayAnI vAta sAMbhaLI mane bIlakula kheda thato nathI, paNa UlaTo harSa thAya che; kAraNa ke huM pharI vAra majabUta rIte pAkuM maMdira baMdhAvI zakIza ane tethI ja A sevakane huM cosaTha jIlmo ApuM chuM." pachI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] bAhoddhAra maMtrIzvara tarata ja zatruMjayagiri para AvyA ne salAne ekaThA karI maMdiramAM phATa paDI javAnuM kAraNa pUchayuM. eTale mukhya salATe jaNAvyuM ke-he maMtrIzvara ! A maMdiramAM pavana bharAI rahe che te bahAra nIkaLI zakato nathI eTale aMdaranI bhamatI vagaranuM maMdira karavAmAM Ave to pavanane harakata thAya nahiM ane maMdira avicaLa TakI rahe. paNa sAthe sAthe Apane jaNAvavuM joIe ke-zilpazAstrano evo niyama che ke bhamatI vagaranuM maMdira karAvanAranI vaMzavRddhi thatI nathI.' paraMtu bAhaDane vizeSa vicAravApaNuM hatuM ja nahiM. pitAnI vaMzavRddhi karatAM paNa maMdiranuM avicaLa sthAna temane vizeSa vahAluM hatuM. vaLI pitAnI pratijJAnuM pAlana karavuM hatuM eTale kArIgarane bhamatI vagaranuM maMdira bAMdhavAno Adeza ApI dIdho. kArIgaro eka dilathI kAma karavA maMDI paDyo ane be koDa ane sattANuM lAkha rUpiAnA kharce nUtana jinamaMdira taiyAra karyuM. pachI bAhaDe kalikAlasarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya sahita sakaLa saMdhane AmaMtrI, vi. saM. 1213mAM* mahesavapUrvaka pratiSThA karI. - eka kAma pUrNa thatA giranAranI pAja baMdhAvavA mATe giranAra parvate AvyA paNa zuM karavuM ane kayAMthI pAja baMdhAvavI te nizcita na thavAthI aTTamanI tapasyA karI, aMbikA devInI ArAdhanA karI. devIe AvI jaNAvyuM ke- jyAM huM akSata veruM te rAte pAja bAMdhavI." pachI tresaTha lAkha rUpiAnA kharce te kAma paNa pUrNa karAvyuM. potAnI zeSa jiMdagImAM vizeSa dharmArAdhana karIne bAhaDa mRtyu pAmyA. kumArapALa paNa bAhaDa tarapha ativa mAnanI najare joto. bAyAlu vijayasIho 42, teAlA huMti eggurubhaayaa| somappaha-maNirayaNA 43, cauAlIso a jagacaMdo 44 // 14 // tatpaTTe shriivijysiNhmuuriH| tatpaTTe zrIsomaprabhasUriH zrImaNiratnamUrizca / tatpaTTe shriijgccndrsuuriH| gAthArtha -beMtAlIzamAM zrI vijayasiMhasUri, tenI pATe tetAlIzamAM zrIsemaprabhasUri ne maNiratnasUri thayA. temanI pATe cumAlIzamA paTTadhara zrIjagacaMdrasUri thayA. 14. vyAkhyA-42 bAyAlutti-zrIajitadevasUripaTTe dvicatvAriMzattamaH zrIvijayasiMhamUriH, vivekamaMjarIzuddhikRt / yasya prathamaH ziSyaH, zatArthitayA vikhyAtaH / zrIsomaprabhamUriH dvitIyastu maNiratnasUriH // 1 // 43 teAlatti-zrIvijayasiMhasUripaTTe trayazcatvAriMzattamau shriisomprbhsuuri-shriimnnipatnI * zatruMjayanuM AjanuM mukhya jinAlaya A ja bAhuDa maMtrInuM kareluM che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhaDe ddhAra 150 : r thI taNAgAka - 44 cauAlIsotti-zrIsomaprabha-zrImaNiratnasUripaTTe catuzcatvAriMzattamaH shriijgcNdrsriH|| yaH kriyAzithilamunisamudAyaM jJAtvA gurvAjJayA vairAgyarasaikasamudraM caitragacchIyazrIdevabhadropAdhyAyaM sahAyamAdAya kriyAyAmaugryAt hIralAnagaccaMdrasUriritikhyAtibhAk babhUva / kecittu AghATapure dvAtriMzatA digaMbarAcAryaH saha vivAdaM kurvan hIrakavadabhedyo jAta iti rAjJA hIralAjagacaMdrasaririti bhaNita ityAhuH // tathA yAvajjIvamAcAmlatapo'bhigrahItadvAdazavarSetipAbirudam AtavAn // tataH SaSThaM nAma vi0 paMcAzItyadhikadvAdazazata 1285 varSe tapA iti prasiddhaM // - tathA ca 1 nigraMtha, 2 kauTika, 3 candra, 4 vanavAsi, 5 vaTagacchetyaparanAmaka bRhadgaccha, 6 tapA iti SaNNAM nAmnAM pravRtihetava AcAryAH krameNa 1 zrIsudharmAsvAmi, 2 zrIsusthita, 2 zrIcaMdra, 4 zrIsAmaMtabhadra, 5 zrIsarvadeva, 6 zrIjagacaMdranAmAnaH SaTU sUrayaH ||ch||| 14 // vyAkhyArtha-zrI ajitadevasUrinI pATe beMtAlIzamA paTTadhara tarIke vivekamaMjarInI zuddhi karanArA zrI vijayasiMhasUri thayA, jemanA so-so artha karavAvaDe karIne prasiddhi pAmelA prathama ziSya zrI somaprabhasUri ane bIjA zrI maNiratnasUri thayA. zrIvisiMhasUrinI pATe baMne gurabhAI zrI semiprabhasUri ne maNiratnasUri teMtAlIzamA paTTadhara banyA. teo baMnenI pATe cuMmAlIzamA paTTadhara zrI jagacaMdrasUri thayA, jeoe munisamudAyane zithilAcArI jANIne gurumahArAjanI AjJA-saMmatipUrvaka vairAgyarasathI bharapUra citragacchanA zrI devabhadra upAdhyAyanI madada meLavIne, zuddha kriyA mATe kaDaka paddhati akhatyAra karIne hIralA jagacaMdrasUri evuM biruda prApta karyuM hatuM. keTalAke ema paNa kahe che ke AghATapura nagaramAM batrIza digaMbarAcAryo sAthe vAda-vivAda karavA chatAM paNa "hIra" nI peThe abhedya (na bhAMgI-jItI zakAya tevA) banavAthI rAjAe hIralA jagacaMdrasUri evuM biruda ApyuM hatuM. A uparAMta jiMdagI paryata AyaMbila tapa karavAnA abhigrahane kAraNe bAramA varSe "tapa" evuM eka vadhu biruda prApta karyuM ane te kAraNe vi. saM. 1285 varSe nirgatha gacchanuM chaThuM nAma " tapAgaccham paDyuM-pracalita thayuM zrI sudharmAsvAmIthI (1) nigraMtha gaccha, zrI susthitAcAryathI (2) kaeNTika ga7, zrI caMdrasUrithI (3) caMdra ga7, zrI sAmaMtabhadrasUrithI (4) vanavAsI gaccha, zrI sarvadevasUrithI (5) vaTa gaccha ane zrI jagacaMdrasUrithI (6) tapA ga7 ema anukrame cha gacchanA pravartaka cha AcAryo thayA. 14. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 151 :- zrI vijayasiMha0 semaprabha ne maNiratnasUri 42 zrI vijayasiMhasUri zrI ajitadevasUrinI pATe zrI vijayasiMhasUri beMtAlIzamA paTTadhara thayA. temaNe zrAvaka kavi AsaDaracita "vivekamaMjarI " upara vivekamaMjarI vRtti karanAra bAlacaMdrane tene graMtha zodhI ApyuM hatuM. A AsaDa kavine pitAnA "rAjaDa" nAmanA putranA bALavayamAM ja thayela avasAnathI atizaya kheda thayo hato ane zrI jaikalikAlagautama abhayadevasUrie temane zAMtvana athe bodha ApI dhamamAgamAM pravRta karyo hato. temanA e bedhavAne anusarIne teNe "vivekamaMjarI" nI racanA karI hatI. AsaDane "kavisabhAzaMgAra" evuM biruda prApta thayuM hatuM. vijayasiMhasUrinA ziSya pikI zrI somaprabhasUri tathA maNiratnasUri samartha hatA tethI te baMne bhAIone pitAne pade sthApana karyA. temAM somaprabhasUri vizeSa vicakSaNa hatA ane teoe "zatAthI" nAmano graMtha racyuM che jemAM eka lekanA se artha karelA che. vijayasiMhasUrine lagate vizeSa vRttAMta maLato nathI. 43 zrI samaprabhasUri ne maNiratnasUri " zrI vijayasiMhasUrie pitAnI pATe baMne gurubhAIone sthApyA hatA. zrI somaprabhasUri prAgvATa (paravADa) jAtinA vaizya hatA. temanA pitAnuM nAma sarvadeva ne pitAmahanuM nAma jinadeva hatuM. jinadeve kaIka rAjAnA maMtrI tarIke kArya bajAvyuM hatuM ane sArI pratiSThA prApta karI hatI. zrI vijayasiMhasUrine vega thatAM samaprabha kumArAvasthAmAM ja cAritra aMgIkAra karyuM. temanI buddhi ghaNI tIvra hatI eTale samagra zAsa ne talasparzI abhyAsa karI temaNe AcArya padavI prApta karI. teomAM takazAstranI paTutA, kAvyanI vicakSaNatA ane vyAkhyAnazailI adbhuta hatI. teoe (1) sumati caritra (2) sUkti mukatAvalI-siMdura prakara (semazataka paNa kahevAya che) (3) zatAtha ane (4) kumArapALa pratibaMdha-A nAmanI cAra kRtio racelI che. zatAthI kAvya mAtra vasaMtatilakA chaMda rUpe che. tenA judA judA se arthe karavAmAM AvyA che ane pote ja tenA para TIkA racI che. kumArapALa pratibaMdha graMtha zrIpALa kavinA putra siddha pALanI vasatImAM rahIne vi. saM. 1241mAM pUrNa karavAmAM Avyo hate. teo zrImAla nagaramAM svargavAsI thayA. maNiratnasUrine kaI muniratnasUrinA nAmathI paNa oLakhAve che. temaNe kaI graMtha ro saMbhava nathI, paNa navatatva prakaraNanA kartA tarIkenuM mAna teone maLe che. teo cirApadra nagaramAM svargavAsI thayA. * keTalAke ema mAne che ke "vivekamaMjarI"nA zuddhikRta-saMzodhaka A vijayasiMhasUri nathI paraMtu nAgaeNdragacchane zrI vijayasenasUrijI che. juo piTarsana 3je ripiTa, pR. 103 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagaccadrasUri dd 1para 44 zrI jagaccadrasUri 6 tapA zrI seAmaprabhasUri ne zrI maNiratnasUrinI pATe zrI jagaccadrasUri AvyA. temaNe svagacchanI kriyA-zithilatA dekhI gurunI AjJAnusAra caitragacchIya zrI devabhadra upAdhyAyanI sahAyathI kriyAddhAra karyAM. A kArya mATe temaNe asAdhAraNa tyAgavRtti ne AgamAkta zuddha kriyA svIkArI. keTalAko ema paNa jaNAve che ke-digaMmareAnA vAraMvAra parAjaya thavA chatAM teenI vAda karavAnI icchA jIvaMta hatI ane tethI AghATapura(udayapura pAsenuM hAlanuM AhADa)mAM khatrIza digambara AcArcInI sAthe vAda karyAM ane jIta meLavI tethI mevADanA rAjA jaisiMhe temane hIralA jagaccaMdrasUri evu biruda Apyu hatuM. zAstranA agAdha jJAna sAthe te utkRSTa tapasvI paNa hatA. temaNe jAvajIva AyaMbilanI tapazcaryA zarU karI ane te tapa karatAM karatAM khAra varSa vyatIta thayA tyAre te ja rAjAe temane "tapA" ( kharekharA tapasvI ) evuM bIjuM biruda ApyuM ane tyArathI eTale vi. sa.1285thI nitha gacchanuM chaThThuM nAma gaccha paDayuM.. je adyApi paryaMta cAlu ja che. tapAgacche jaina zAsananI unnati karavAmAM mahattvane phALA ApyA che te te gacchamAM thanArA pratApI paTTadharezane AbhArI che. jagaccaMdrasUri vihAra karI jyAre gujarAtamAM AvyA tyAre vastupALe temane ativa sanmAna ApyuM ane sAthe sAthe sArI sahAyatA paNa karI jene pariNAme gujarAtamAM atyAre paNa tapagacchanA prabhAva sauthI vizeSa che. temanA ja ziSya zrI vijayacaMdra jeo sasArAvasthAmAM vastupALa maMtrInA gRhanA hisAbI (mahetA) hatA temanAthI vRddhauzAlika tapagaccha" ne devendrasUrithI " laghupAzAlika tapagaccha"nI utpatti thai hatI. vijayacadrasUri pAchaLathI zithilAcArI banyA hatA jyAre devendrasUrie zuddha kriyAnA pAlanapUrvaka paTTadhara banIne jaina zAsananA sArA udyAta karyAM hatA. ugra tapazcaryA, nirmaLa zuddhi, asAdhAraNa vidvattA ane vizuddha cAritrathI vibhUSita zrI jagacaMdrasUri addabhuta vyakti hatA. 66 deviMdo paNayAlo 45, chAyAlIso a dhammaghosagurU 46 / somappaha sagacatto 47, aDacanto somatilagagurU 48 // 15 // [ zrI tapAgaccha tatpaTTe zrIdevendrasUriH / tatpaTTe zrIdharmaghoSasUriH / tatpaTTe zrIsomaprabhasUriH / tatpaTTe zrI somatilakasUriH / gAthA--pIsatAlIsamA paTTadhara zrI devendrasUri, che...tAlIzamAM zrI dha ghASara, suDatAlIzamA zrI seAmaprabhasUri (bIjA) ane aDatAlIzamA paTTadhara tarIke zrI sAmatilakasUri thayA. 15. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54AlI ] : 157 : zrI jagacaMdrasUri vyAkhyA-45 deviMdotti-zrInagaccaMdrasUripaTTe paMcacatvAriMzattamaH shriidevendrsriH| sa ca mAlavake ujjayinyAM jinabhadranAmno mahebhyasya vIradhavalanAmnastatsutasya pANigrahaNanimittaM mahotsave jAyamAne vIradhavalakumAraM pratibodhya, vi0 Dyuttaratrayodazazata 1302 varSe prAvAjayat // tadanu tadabhrAtaramapi pravrAjya cirakAlaM mAlavake eva vihRtavAn / tato gurjaradharitryAM zrIdeveMdrasUrayaH zrIstaMbhatIrthe samAyAtAH // tatra pUrve zrIvijayacandrasUrayaH 1-gItArthAnAM pRthak pRthak vastrapuTTalikAdAnaM, 2-nityavikRtyanujJA, 3-cIvarakSAlanAnujJA, 4-phalazAkagrahaNaM, 5-sAdhu-sAdhvInAM nirvikRtikapratyAkhyAne nirvikRtikagrahaNaM, 6-AryikAsamAnItA'zanAdibhogAnujJA, 7-pratyahaM dvividhapratyAkhyAnaM, 8-gRhasthAvarjananimittaM pratikramaNakaraNAnujJA, 9-saMvibhAgadine tagRhe gItArthena gaMtavyaM, 10-lepasaMnidhyabhAvaH, 11 - tatkAlenoSNodakagrahaNaM ityAdinA kriyAzaithilyarucIn katicin munIn svAyattIkRtya sadoSatvAt zrIjagaJcaMdrasUribhiH parityaktAyAmapi vizAlAyAM pauSadhazAlAyAM lokAgrahAt dvAdazavarSANi sthitavaMtaH / pravrajyAdikakRtyam gurvAjJAmaMtareNaiva kRtavaMtazca / zrIvijayacaMdrasUrivyatikarastvevaM maMtrivastupAlagRhe vijayacaMdrAkhyo lekhyakarmakRt maMtryA''sIt / kvacanA'parAdhe kArAgAre prakSiptaH / zcIdevabhadropAdhyAyaH pravrajyAgrahaNapratijJayA vimocya prvaajitH| sa ca saprajJo bahuzrutIbhUto maMtrivastupAlena nA'yaM sAbhimAnI sUripadayogya ityevaM vAryamANairapi zrIjagaccaMdramUribhiH zrIdevabhadropAdhyAyAnurodhAt zrIdevendrasUrINAM sahAyo bhaviSyatIti vicitya ca sUrIkRtaH / bahukAlaM ca zrIdevendramUriSu vinayavAnevAsIt / ___ mAlavadezAtsamAgatAnAM zrIdevendrasUrINAM tadA vaMdanArthamapi nA''yAta: gurubhirjJApitaM kathamekasyAM vasatau dvAdazavarSANi sthitimiti zrutvA " nirmama-nirahaMkArA '' ityAdi pratyuttaraM preSitavAn // saMvijJAstu na taM pratyAzritAH / zrIdevendrasUrayastu pUrvamanekasaMvijJasAdhuparikaritA " upAzraya" eva sthitavaMtaH // lozca vRddhazAlAyAM sthitatvAt zrIvijayacaMdrasamudAyasya " vRddhazAlika " ityuktaM / tavazAt zrIdevendrasUrinizritasamudAyasya " laghuzAlika " iti khyAtiH / staMbhatIrthe ca catuSpathasthitakumArapAlavihAre dharmadezanAyAmaSTAdazazata 1800 mukhavastrikAbhimaMtrivastupAla: caturvedAdinirNayadAtRtvena svasamayaparasamayavidAM zrIdevendrasUrINAM vandanakadAnena bahumAnaM cakAra / zrIguravastu vijayacaMdramupekSya viharamANAH krameNa pAlhaNapure samAyAtAH / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI jagacaMdrasUri : 154 : [ zrI tAga tatra cAnekajanatAnvitAH zIkarIyuktasukhAsanagAminazcaturazItiribhyA dharmazrotAraH / pralhAdanavihAre pratyahaM mUDhakapramANA akSatAH, krayavikrayAdau niyatAMzagrahaNAt , SoDazamaNapramANAni pUgIphalAni cAyAnti / pratyahaM paMcazatIvIzalapriyANAM bhogaH / evaM vyatikare sati zrIsaMghena vijJaptA guravaH yadatra gaNAdhipatisthApanena pUryatAmasmanmanorathaH / gurubhistu tathAvidhamaucityaM vicArya pralhAdanavihAre vi0 trayoviMzatyadhike trayodazazate 1323 varSe, kvaciccaturadhike 1304 zrIvidyAnaMdasUrinAmnA vIradhavalasya sUripadadAnaM / tadanujasya ca bhImasiMhasya dharmakIrtinAmnopAdhyAyapadamapi tadAnImeva saMbhAvyate / sUripadadAnAvasare sauvarNakapizIrSake pralhAdanavihAre maMDapAt kuMkumavRSTiH / sarvo'pi jano mahAvismayaM prAptaH, zrAdaizca mahAnutsavazcake / taizca zrIvidyAnaMdasUribhirvidyAnaMdAbhidhaM vyAkaraNaM kRtaM / yaduktam vidyAnaMdAbhidhaM yena, kRtaM vyAkaraNaM navam / bhAti sarvottamaM svalpa-sUtraM bahvarthasaMgrahaM // pazcAt zrIvidyAnaMdasUrIn dharitryAmA''jJApya, punarapi zrIguravo mAlabake vihRtavaMtaH / tatkRtAzca graMthAstvete 2-zrAddhadinakRtyasUtra-vRttI, 2-navyakarmagraMthapaMcakasUtra-vRttI, 2-siddhapaMcAzikAsUtravRttI, 1-dharmaratnavRttiH, 2-(1) sudarzanacaritraM, 3 trINi bhASyAni, " siriusahavaddhamANa" prabhRtistavAdayazca / kecittu zrAvakadinakRtyasUtramityAhuH // vikramAta saptaviMzatyadhikatrayodazazata1327 varSe mAlavaka eva devendrasUrayaH svarga jagmuH // daivayogAt vidyApure zrIvidyAnaMdasUrayo'pi trayodazadinAMtaritAH svargabhAnaH / ata: SaDbhimAsaiH sagotrasariNA zrIvidyAnaMdasUribAMdhavAnAM zrIdharmakI pAdhyAyAnAM zrIdharmaghoSasariritinAmnA sUripadaM dattaM // zrIgurubhyo vijayacaMdrasaripRthagabhavane kaM guruM seve'hamiti saMzayAnasya sauvarNikasaMgrAmapUrvajasya nizi svapne devatayA zrIdevendrasUrINAmanvayo bhavyo bhaviSyatIti tameva sevasveti jJApitaM // zrIgurUNAM svargagamanaM zrutvA saMghAdhipatinA bhImena hAdazavarSANi dhAnyaM tyaktaM ||ch|| 46 chAyAlIsotti-zrIdevendramUripaTTe SaTcatvAriMzattamaH zrIdharmaghoSamUriH / yena maMDapAcale sA0 pRthvIdharaH paMcamavrate lakSapramANaM parigrahaM niyamayan jJAnAtizayAttabhaMgamavagamya pratiSedhitaH / sa ca maMDapAcalAdhipasya sarvalokAbhimataM prAdhAnyaM prAptaH, tato dhanena dhanadopamaH jAtaH / pazcAttena caturazIti(84)rjinaprAsAdAH sapta ca jJAnakozAH kaaritaaH| zrIza@jaye ca eka Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- 54AkSI] : 155 : zrI yasari viMzatidhaTIpramANasuvarNavyayena raimayaH zrIRSabhadevaprAsAdaH kaaritH| kecicca tatra SaTpaMcAzatsuvarNadhaTIvyayeneMdramAlAyAM (lAM yo ) parihitavAniti vadanti / tathA dharitryAM kenacitsAdharmikeNa brahmacAriveSadAnAvasare mahardhikatvAt pRthvIdharasyApi tadveSaH prAbhRtIkRtaH, sa ca tameva veSamAdAya tataHprabhRti dvAtriMzadvarSIyo'pi 32 brahmacAryabhUt // tasya ca putra sA0 jhAMjhaganAmnA eka evAsIt / yena zrIzatrubhayojayaMtagiryoH zikhare dvAdazayojanapramANaH suvarNarUpyamaya eka eva dhvanaH smaaropitH| karpUrakRte rAjAsAraMgadevaH karayojanaM kAritaH / yena ca maMDapAcale jIrNaTaMkAnAM dvisaptatyA kvacit SaTtriMzatA sahasrairgurUNAM pravezotsavazcakre / devapattane ca ziSyAbhyarthanayA maMtramayastutividhAnato yeSAM ratnAkarastaraMgai ratnaDhaukanaM cakAra / tathA tatraiva ye svathyAnaprabhAvAtpratyakSIbhUtanavInotpanna kapardiyakSeNa vajasvAmimAhAtmyAccha-jayA. niSkAzitaM jINakapardirAjaM mithyAtvamutsarpayataM pratibodhya zrIjaina biMbAdhiSThAyakaM vyadhuriti / ekadA kAbhizcid duSTastrIbhiH sAdhUnAM vihAritA kAmaNopetA vaTakA bhUpIThe yaistyAjitAH saMtaH prabhAte pASANA abhavan / tadanu cAbhimaMtryA'rpitapaTTakAsanAstAH staMbhitAH satyaH kRpayA muktA iti / tathA vidyApure pakSAMtarIyatathAvidhastrIbhirgurUNAM vyAkhyAnarase mAtsaryAt svarabhaMgAya kaNThe kezagucchake kRte yairvijJAtasvarUpAstAH prAgvat staMbhitAH saMtyo'taHparaM bhavadgaNe na vayamupadroSyAma iti vAgdAnapuraHsaraM saMghAgrahAnmuktA iti / __ujjayinyAM ca yogibhayAt sAdhvasthite gurava AgatA yoginA sAdhavaH proktAH "atrAgataiH sthiraiH stheyaM ? " sAdhubhiru ke " sthitAH smaH kiM kariSyasi ?" tena sAdhUnAM dantA darzitAH, sAdhubhistu kaphoNirdarzitA / sAdhubhirgatvA gurUNAM vijJaptaM / tena zAlAyAmundaravandaM vikurvitaM / sAdhavo bhiit| gurubhirghaTamukhaM vastreNA''chAdya tathA japtaM yathA rATiM kurvan sa yogI Agatya pAdayolagnaH // kvacanapure nizyabhimaMtritadvAradAnaM, ekadA anabhimaMtritadvAradAne zAkinIbhiH paTTirutpATitA staMbhitAstA vAgdAne ca muktAH / yairekadA sarpadaMze rAtrau viSaNAMtarAMtarAmUrchAmupagatairupAyavidhuraM saMgha pratyUce " prAcInapratolyAM kasyacitpuMso mastake kASThabhArikAmadhye viSApahAriNI latA sameSyati, sA ca ghRSya daMze deyA " Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagacaMdrasUri :156 : [ zrI tAcha ityevaM prokte saMghena ca tathA vihite tayA praguNIbhUya tata:prabhRti yAvajjIvaM SaDapi vikRtayastyaktA, AhArastu teSAM sadA yugaMdharyA eva / __ tatchatA graMthAstvevaM-saMghAcArabhApyavRttiH, suadhambhetistavaH, kAyasthitibhavasthitistavau, caturviMzatijinastavAH, sastAzamatyAdistotraM, deveMdrarenizaM 0 iti zleSastotraM, yUyaM yUvAM tvamiti zleSastutayaH, jaya vRSabhetyAdistutyAdyAH / ___ tatra jaya vRSabhetyAdistutikaraNavyatikarastvevaM-ekena maMtriNA'STayamakaM kAvyamuktvA proce-'idgukAvyamadhunA kenA'pi kartuM na zakyaM / ' gurubhiruce'nAstirnAsti / tenoktaM taM kaviM darzayata / tairuktaM jJAsyate / tato jaya vRSabhastutayo azyamakA ekayA nizA niSpAdya bhittilikhitA darzitAH / sa ca camatkRtaH pratibodhitazca / te ca vi0 saptapaMcAzadadhikatrayodazazata1357 varSe divaM gtaaH| 47 somappahatti-zrIdharmaghoSamUripaTTe saptacatvAriMzattamaH shriisomprbhmuuriH| 'namiUNa bhaNai' evamityAcArAdhanAsUtrakRt / tasya ca vi0 dazAdhikatrayodazazata 13 10 varSe janma, ekaviMzatyadhike 1321 vrataM, dvAtriMzadadhike 1332 sUripadaM, kaNThagataikAdazAMgasUtrArtho gurubhirdIyamAnAyAM maMtrapustikAyAM yacchratacAritraM maMtrapustikAM vetyuktvA na maMtrapustikA gRhItavAn / aparasya yogyasyA'bhAvAt sA jalasAkRtA / yena zrIsomaprabhamUriNA jalakuMkuNadeze'pkAyavirAdhanAbhayAt bharau zuddhajaladaurlabhyAt sAdhUnAM vihAraH pratiSiddhaH // tathA bhImapalyA kArtike dvaye prathama eva kArtike ekAdazA'nyapakSIyA''cAryA'vijJAtaM bhAvita bhaMgaM vijJAya caturmAsI pratikramya vihRtavantaH, pazcAttadbhago'bhavat / te cA''cAryA akRtaguruvacanA bhaMgamadhye'patanniti / tatkRtA graMthAstu-savistarayatinItakalpasUtraM, yatrAkhiletyAdistutayaH, jinena yenetistutayaH, zrImaharmetyAdayazca // ___tacchipyA:-1 zrIvimalaprabhasUri 2 zrIparamAnaMdamUri 3 zrIpadmatilakasari 4 zrIsomatilakasUraya iti / yasmin varSe zrIdharmaghoSasUrayo divaM gatAH tasminneva varSe 1357 zrIsomaprabhasUribhiH zrIvimalaprabhasUriNAM padaM dade / te ca stokaM jIvitA / tataH svAyurjJAtvA trisaptatyadhikatrayodazazata 1373 varSe zrIparamAnaMdamUri-zrIsomatilakasUrINAM sUripadaM dattvA, mAsatrayeNa vi0 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] -: 157 : zrI jagaccadrasUri tritatyadhikatrayodazazata 1373 varSe zrIsomaprabhasUrayo divaM gatAH / tadAnIM ca staMbhatIrthe teSAmAssligavasatisthatvena tatratyAH pratyAsannA lokA AkAzodyotAdyAlokyoktavaMto yadeteSAM gurUNAM svargAda vimAnamAgAditi / anyatra ca kvApi pure taddine yAtrAvatIrNadevatayetyuktaM " yattapAcAryA saudharmendrasAmAnika-vena samutpannA " iti pravAdo'dhunA mayA merau devamukhAt zruta iti / zrIparamAnaMda sUrirapi varSacatuSTayaM jIvitaH // cha // 48 - aDaca toti - zrIsomaprabhasUripaTTe'STaca vAriMzattamaH zrIsomatilakammuriH / tasya vi0 paMcapaMcAzadadhike trayodazazata 1355 varSe mAghe janma, ekonasaptatyadhike 1369 dIkSA, trisapta yadhike 1373 sUripadaM caturviMzatyadhikacaturdazazate 1424 varSe svargaH sarvAyurekonasaptati 69 varSANAM / / tatkRtA graMthA: - bRhannavyakSetrasamAsasUtra, sattarisayaThANaM, yatrAkhila 0 jaya vRSabha 0 srastAzarma0 pramukhastavavRttayaH zrItIrtharAja : 0 caturarthAstutistadvRttiH, zubhabhAvAnava0 zrImadravIraM stuve ityAdi kamalabandhastava: zivazirasi 0 zrInAbhisaMbhava * zrIzevaiya 0 ityAdini bahUni stavanAni ca // zrIsomalikasUribhistu krameNa 1 zrIpadmatilakasUri 2 zrIcaMdrazekharasUri 3 zrIjayAnandasUri 4 zrI devasundarINAM sUripadaM dattaM // teSu zrIpadmatilakasUrayaH zrIsomatilakasUribhyaH paryAyajyeSThA ekaM varSaM jIvitAH, paraM samityAdiSu paramayatanAparAyaNAH // zrIcaMdrazekharasUre: vi0 trisaptatyadhike trayodazazata 1373 varSe janma, paMcAzItyAdhike 1385 vrataM, trinavatyadhike 1393 sUripadaM, trayoviMzatyadhikacaturdazazata 1423 varSe svarga: / taskRtAni - uSitabhojanakathA, yavarAjarSikathA, zrImadastaMbhana kahA rabaMdhastavanAni / yadabhimaMtrita rajasAyupadravaM kurvANA gRhaharikAduIramRgarAjazca zuriti / zrIjayAnaMdasUreH vi0 azItyadhike trayodazazata 1380 varSe janma, dvinavatyadhike 1392 ASADhazuklasaptamI 7 zukre gharAyAM vrataM, sAjaNAkhyo vRddhabhrAtA pravrajyA''dezadAnAsnabhimukho devatayA pratibodhitoM dIkSAdezamanumene, viMzatyadhike caturdazazata 1420 varSe cai0 zu0 dazamyAM 10 aNahillapattane sUripadaM, ekacaHvAriMzadadhike 1441 svarga: / tatkRta graMthA :- zrIsthUlabhadracaritaM devAH prabho'yaM prabhRtistavanAni / / 15 / / vyAkhyA:-zrI jagaccadrasUrinI pATe pIstAlIzamA paTTadhara zrI devedrasuri thayA. temaNe mAlavadezamAM ujjayinI nagarImAM jinabhadra nAmanA zreSThInA vIradhavala nAmanA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagacaMdrasUri : 158 : [ zrI tapAgaccha putrane tenA lagna samayanA mahatsava samaye ja pratibaMdha pamADIne vi. saM. 1302 mAM dIkSA ApI hatI. tyArabAda tenA (varadhavalanA) nAnA bhAine paNa pratibodha pamADIne mAlava dezamAM lAMbe vakhata vicaryA hatA. tyArabAda teo gurjara dezamAM zrI khaMbhAta nagare padhAryA. (1) gItArtho pRthaka-pRthaka (judI judI) vastranI piTalI rAkhI zake (2) niraMtarahamezAM vigaya khAvAnI chUTa (3) hamezAM vastra dhovAnI AjJA (4) gocarImAM phaLa ne zAka levAnI anujJA (5) navIna pratyAkhyAnamAM sAdhu-sAdhvIone vigaya-vRtanI chUTa (6) AryA-sAdhvIe ANela azana vigerene upabhoga karavAnI sAdhune chUTa (7) pratidina be prakAranA pratyAkhyAna (8) gRharAnI sAthe pratikramaNa karavAnI anumati (9) saMvibhAgane divase gItArthoe gRhasthane ghera javuM (10) lepanI saMnidhi rAkhavI-pAse rAkha ane (11) tatkALanuM uSNadaka (garama pANI) svIkAravuM -grahaNa karavuM. AvA AvA prakAranI chuTane kAraNe kriyAmAM zithila thayelA keTalAka munione pitAne svAdhIna banAvavAthI deSabhAgI banavA chatAM ane zrI jagacaMdrasUrivaDe tyAga-bahiSkRta karAyelA hovA chatAM paNa zrI vijayacaMdrasUri nAmanA AcArya ketanA Agrahane kAraNe vizALa (meTI) pauSadhazALA(upAzraya)mAM bAra varSa sudhI rahyA. vaLI gurumahArAjanI anumatiAjJA vinA paNa temaNe dIkSA-pradAna Adi kAryo karyA. te zrI vijyacaMdrasUrine vRttAMta A pramANe che - maMtrI vastupALanA AvAsa-gRhamAM vijayacaMdra nAmanA hisAbI (nAmuMThAmuM rAkhanAra daphatarI) hatA. koI eka aparAdhane kAraNe tene kArAgRha-kedakhAnAmAM pUravAmAM AvyA. pachI zrI devabhadra nAmanA upAdhyAye dIkSA grahaNa karavAnA niyamapUrvaka temane kedakhAnAmAMthI choDAvI dIkSA ApI. teo vicakSaNa ane zAstranA pAragAmI thavA chatAM abhimAnI hevAne kAraNe maMtrIzrI vastupALe sUripada ApavAnI nA pADyA chatAM paNa devabhadra upAdhyAyanA AgrahathI devendrasUrinA sahAyaka thaze ema vicArIne jagacaMdrasUrie temane AcArya pada ApyuM. teo dIrdha samaya paryata zrI devendrasUri pratye vinayazIla rahyA. paraMtu jyAre devendrasUri mAlavidezathI pAchA pharyA tyAre teo temane vaMdana karavA AvyA nahi eTale devendrasUrie kahevarAvyuM ke-eka ja vasati-upAzrayamAM bAra varSa sudhI tame kema sthiratA karI ? tyAre tenA pratyuttaramAM temaNe jaNAvyuM ke-"mamatA vagaranA ne Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paTTAvalI ] ka 159 - zrI jagacaMdrasUri nirabhimAnI" amane kAMI paNa doSa nathI. saMvijJa sAdhuoe temano (zrI vijayacandrana) navIna mArga svIkAryo nahi. zrI deveMdrasUri te aneka saMvigna sAdhuothI parivarelA upAzrayamAM ja rahyA eTale lekoe maTI zALA-upAzrayamAM rahenAra zrI vijayacaMdrasUrinA samudAyane "vRddha pizAlika" ane zrI devendrasUri mahArAjanA samudAyane, laghuzALAmAM rahenAra hevAthI, "laghu pizAlika evuM upanAma ApyuM athavA temanA samudAyanI tevA nAmathI prasiddhi thaI. staMbhatIrtha-khaMbhAtanA cATAmAM rahela zrI kumArapALavihAra nAmanA jinamaMdiramAM cAra vedeno nirNaya karavAmAM catura ane svasamaya ne parasamaya (zAstra) jANavAmAM vicakSaNa zrI devendrasUrine 1800 mukhavastrikAvALA(bhakata zrAvake)thI parivarelA maMtrI zrI varatupAle namana karIne bahumAna ApyuM. bAda vijayacaMdranI upekSA karIne devendrasUri vihAra karatAM karatAM pAlaNapura nagare AvyA. tyAM aneka manuSyathI parivarelA ane morapIMchanA chatrayukata sukhAsanamAM besanArA corAzI zreSThIo temanI vyAkhyAnasabhAnA sAMbhaLanArA-zrotA hatA-vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA hatA. te nagaranA " alhAdata vihAra " nAmanA jinamaMdiramAM haMmezanI belIne caDAvAnA eka mUTaka (muM) pramANa akSata-cokhA ane soLa maNa sopArI AvatA hatA. temaja hamezAM vizaLadeva mahArAjanI pAMcase strIo naivedya dharatI. A pramANe jaina zAsananI unnati hovAthI saMdhe gurumahArAjane vinaMti karI ke- "kaI( ziSyone paNa AcArya padavI ApavAvaDe karIne amArA manoratha pUrNa kare." eTale gurue paNa yogya samaya jANIne prAdana vihAramAM ja vi. saM. 13ra3 mAM, koIkanA mate 1304 mAM, varadhavala munine vidyAnaMdasUri evA nAmathI AcArya padavI ApI. tenA nAnA baMdhu bhImasiMhane paNa te ja samaye dharmakItievA nAmathI upAdhyAya padavI ApavAmAM AvI hoya tema paNa saMbhave che. A sUripada ApavAnA samaye suvarNamaya kAMgarAvALA alhAdanavihAramAM maMDapamAMthI kaMkunI vRSTi thaI hatI. AthI badhA leka Azcarya pAmyA ane zrAvakee mahatsava karyo. te zrI vidyAnaMdasUrie potAnA nAmanuM vidyAnaMda nAmanuM vyAkaraNa racyuM. je mATe kahevAya che ke jenAthI cheDA sutrovALuM ane ati arthasaMgrahavALuM "vidyAnaMda" nAmanuM navuM vyAkaraNa racAyuM te (zrI vidhAnaMdasUri) sauthI zreSTha lAge che-zebhe che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagacaMdrasUri [ zrI tapAgaccha bAda zrI vidyAnaMdasUrine pRthvI para vicaravAnI AjJA ApIne zrI devendrasUri pharIthI pAchI mAlavadezamAM vicaravA lAgyA. temanA karelA graMthanI yAdI nIce mujaba che. zrAddhadinakRtyasUtra ne vRtti pAMca navya karmagraMtha sUtra ne vRtti zrI siddhapaMcAzika sUtra ne vRtti dharmaratna vRtti sudarzana caritra traNa bhASya siritasavaddhamAna pramukha sto keTalAke zrAvakadinakRtya sUtrane paNa temanI kRti mAne che. vi. saM. 1327 mAM mAlava dezamAM ja zrI devendrasUri ravarge sidhAvyA. bhAgyavazAta zrI vidyApura(vIjApura)mAM zrI vidyAnaMdasUri paNa (devendrasUrinA vargagamana bAda ) tera divasanA aMtare svarge sIdhAvyA. AthI cha mAsa vItyA pachI svagacchIya sUrivaree zrI vidyAnaMdasUrinA baMdhu dhamakIrti upAdhyAyane "zrI dharmaghoSasUri" evA nAmathI AcAryapadavI arpaNa karI. guramahArAjathI zrI vijayacaMdrasUrinA judA paDavA pachI "have huM kanyA guranI upAsanA karuM ?" evI rIte zaMkAzIla thayelA zrI saMgrAma sonInA pUrvajane rAtre svapnamAM AvIne devIe kahyuM ke-"zrI devendrasUrinI paraMparA bhaviSyamAM unnatizIla thaze mATe tenI ja tuM sevA karaje." devendrasUrinuM svargagamana sAMbhaLIne (tAmrAvatI nagarInA) saMdhanA agraNe bhIma nAmanA zrAvake bAra varSa sudhI dhAnyane tyAga karyo hate. zrI devendrasUrinI pATe beMtAlIzamA paTTadhara zrI dharmadhoSasUri thayA ke jemaNe maMDapAcala(mAMDavagaDha)mAM pAMcamA vrata(parigraha parimaNa)ne aMge lakSa dravyano niyama svIkAratA zAha pRthvIdhara (pethaDamaMtrI)ne potAnA jJAnathI vratane bhaMga jANune niSedha karyo hato. te pRthvIdhara mAMDavagaDhanA rAjAno kapriya maMtrI che ane dhana-saMpattimAM kubera samAna samRddhizALI thayo hato. pachI te pethaDamaMtrIe corAzI jinamaMdire karAvyA ane sAta jJAnabhaMDAra karyA. zrI zatruMjaya parvata para ekavIza dhaTI pramANa senAne kharca karIne rUpAmaya zrI gaSabhajina prasAda banAvarAvyo. A bAbatamAM keTalAke ema paNa kahe che ke chappana dhaTI pramANa suvarNa vyaya karIne iMdrimALa-tIrthamALa paherI hatI. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI jagacaMdrasUri A uparAMta brahmacArIo(caturtha vratadhArI)ne veSa ApavAnA avasare kaI eka sAdhama baMdhue mahAdhanADhya jANIne pRthvIdharane paNa te viSa bheTa mokalAvyuM. teNe te svIkArIne tyArathI eTale ke potAnI batrIza varSanI yuvAnavaye ja brahmacarya vrata dhAraNa karyuM. tene jhAMjhaNa nAmane eka ja putra hatA, jeNe zrI zatruMjayanA zikharathI giranAra parvatanA zikhara sudhI bAra jana pramANa senA tathA rUpAnI eka dhajA caDhAvI hatI. A uparAMta teNe rAjA sAraMgadeva pAse kapUra nimitte tenA baMne hAthe joDAvyA hatA-bhegA karAvyA hatA. teNe maMDapAcalamAM beri hajAra, koIkanA mate chatrIza hajAra, rUpiyA kharcIne guru(zrI dharmaSasUri)no pravezotsava karyo hato. | dharmadhaSasUrie potAnA ziSyanI prArthanAthI devapura(prabhAsapATaNa)mAM maMtragarbhita stutinI racanA karIne samudranA taraMgo-mojAMo mAraphata ratno (jinamaMdiramAM) bheTa karAvyA hatA. temaja te devapattanamAM ja potAnA sthAnane prabhAvathI pragaTa thayelA navIna kapadI yakSadvArA vAraMvAmInA mAhAtmyathI zatruMjaya parvata parathI dUra karAyelA ane mithyAtvane vadhAratA jUnA kapadI pakSane pratibaMdha pamADIne-samajAvIne zrI jinezvara bhagavaMtanA biMbane adhiSThAyaka banAvyo hate. vaLI koI eka vakhate keTalIka strIoe sAdhuone gocarImAM kAmaNa karelA vaDA laherAvyA tenI khabara paDavAthI guruAjJAthI bhUmi para pAThavatAM prabhAte patthara jevA banI gayA. tyArabAda (gurudvArA) maMtrIne apAyelA Asana para beThelI teo (strIo) tyAM ne tyAM ja taMbhita thai gaI. pachI dayA lAvIne gurue teone choDI mUkI. tevI ja rIte vidyApuramAM paNa anya matavALI keTalIka strIoe IrSyAne lIdhe vyAkhyAnarasamAM svarano bhaMga thAya teTalA mATe potAnI maMtrazaktidvArA gurunA gaLAmAM vALano guccho utpanna karyo, je jANIne gurue tene pahelAnI zrIonI mAphaka taMbita karI dIdhI eTale have pachI ApanA gacchane kadI paNa upadrava nahIM karIe" evI kabulAta ApyA bAda zrI saMghanA AgrahathI teone mukta karI. ujajainI nagarImAM eka megInA bhayane kAraNe sAdhuo sthiratA karI zakatA nahi, tAM paNa dharmaSasUri potAnA ziSyo sAthe tyAM gayA eTale te yogIe sAdhuone pUchayuM ke- ahIM AvelA tamAre zuM sthiratA karavI che?" sAdhuoe kahyuM ke-"sthiratA karavI che. tuM zuM karIza ?" tethI te gIe sAdhuone pitAnA dAMta dekhADayA eTale sAdhuoe tene pitAnI keNa dekhADI. tyArapachI sAdhuoe jaIne te sarva vAta gura 21 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagacca vasUri 162 [ zrI tapAga mahArAjane jaNAvI. pachI yogIe upAzrayamAM UMdaronA samUha vikaLyoM., A dekhAvathI sAdhue bhayabhIta thavA lAgyA tyAre gurue eka dhaDAnA mukhane vavaDe DhAMkIne evA maMtrajApa japavA mAMDayo ke tarata ja pAkAra pADatA te yAgI tyAM AvIne gurucaraNamAM ALATI paDayo. kAIeka nagaramAM rAtrie upAzrayanA daravAjA maMtrIne badha karavAnA rivAja hatA. kAi eka vakhata te daravAjA maMtryA vinA daI devAthI zAkinIoe AvIte gurunI pATa upADI eTale gurue tene tyAM ne tyAM ja sta Mbhita karI dvIdhI ane kaDhI Avu nahI karavAnI kabUlAta pachI ja mukata karI. ekadA rAtrimAM gurune sapta za thavAthI jheranI asarathI vacce-vacce mUrchA pAmatA temane upAya karavAmAM niSphaLa nIvaDelA zrI saMdhe upAya pUchyo eTale temaNe kahyuM ke- "(nagaranA) jUnA daravAje kAIeka puruSanA mastaka para rahela lAkaDAnI bhArInA madhyamAM viSane dUra karanArI vela maLI Avaze, te laI AvI dhasIne sarpadaMza upara cApaDavAthI upadrava zAMta thaze. " zrI saMdhe tema karavAthI jhera utarI gayuM, paNa tyArathI mAMDIne jIMdagI pa taH gurue e vigayane tyAga karyAM, ane hamezAM AhAramAM mAtra juvAra (nA roTalA ) ja levAnA niyama grahaNa karyAM. '}} temanA racelA graMcA nIce pramANe cheH # sadhdhAcArabhASyavRtti kAyasthiti-bhavasthiti-prakaraNa astAcarmatyAdri stAtra sUrya pUrvA svamiti zleSa stutie naya vRSama. stuti banAvavAnI hakIkata . -- sudhamma-stava catuvi"zatijina stavana vendra niya dveSa stotra naya rRpametyAdri stutio vigere A pramANe cheH~~ }} " ekadA kAI eka maMtrIe aSTa camakavALuM kAvya bAlIne gurune kahyuM --" hamaNAM AvI jAtanuM kAvya karavAne kAi kitamAna nathI. " gurumahArAje jaNAvyu` ke--" nathI ema nahi." tyAre te matrIe kahyuM ke " tevA kavine khatAvA. " eTale temaNe jaNAvyuM 3- batAvIza." tyArabAda aSTa camakavALI naya vRkSama nAmanI stuti pAte ja eka rAtrimAM banAvIne bhIMta para lakhelI maMtrIne batAvI. AthI te matrI Azraya pAmyA ne pratibeAdhita thayA. te zrI dhadhASasUri vi. saM. 1357 mAM svarge sIdhAvyA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI jagacaMdrasUri zrI dharmaSasUrinI pATe suDatAlIzamA zrI samaprabhasUri thayA. temaNe namiw maLa evA pAdathI zarU thatuM ArAdhanA sUtra banAvyuM. teono vi.saM. 1310 mAM janma thaye hato temaja 1321 mAM dIkSA ne 1332 mAM AcAryapada pradAna thayuM hatuM. jyAre gurue temane maMtrapustikA arpaNa karavA mAMDI tyAre agyAra aMganA jANa temaNe "zuddha cAritra e ja maMtrapustikA che" ema jaNAvIne te maMtrapustakA svIkArI nahi eTale bIjA koI gya pAtranA abhAvathI te maMtrapustikAne jalazaraNa karavAmAM AvI. - zrI somaprabhasUrie apakAyanI virAdhanA thavAnA kAraNe jalakuM kaNa dezamAM ane zuddha pANInA durlabhapaNAthI marudezamAM sAdhuone vihAra baMdha karAvyuM hatuM. koIeka varSe bekArtika mAsa hatA tyAre pahelA kArtika mAsamAM thanArA ane anya gachIya agyAra AcAryone nahIM jaNAyela bhAvIkALamAM thanArA bhImapallInA baMga(upadrava)ne svajJAnazaktithI jANIne, pahelA kArtika mAsanI ja cAdaze cimAsI pratikramaNa karIne tyAMthI vihAra karyo. pAchaLathI te pallIno bhaMga-nAza thaze. je AcAryo guruvacana nahIM mAnIne tyAM rahyA hatA teo dukhI thayA. temanA racelA graMtha nIce pramANe che yatijitakalpasUtra yatrAvityAdi stutio ginena neti stutio zrImadratyAdri stutio temanA (1) zrI vimaLaprabhasUri, (2) zrI paramANaMdasUri, (3) zrI pavatilakasUri ne (4) zrI somatilakasUri e nAmanA cAra ziSyo hatA. * je varSe zrI dharmaSasUrine svargavAsa thaye te ja varSe eTale ke saM. 13pa7 mAM zrI somaprabhasUrie zrI vimaLaprabhane AcArya pada ApyuM, paraMtu teo alpajIvI nIvaDayA. tyArabAda pitAnuM AyuSya najIkamAM jANIne vi. saM. 1373 mAM zrI paramAnaMdasUri ane saMmatilakasUri banene AcArya banAvyA ane traNa mAsane AMtare vi. saM. 1373 mAM ja samaprabhasUri svargavAsI thayA. te vakhate taMbhatIrthamAM teonA judA vasatisthAnane kAraNe tyAM najIkamAM rahelA lekee AkAzane jhaLahaLAyamAna jaIne kahyuM ke-A leka(jeno)nA gurune mATe svargamAMthI vimAna AvyuM. te ja divase koIeka nagaramAM, tIrthayAtrAne mATe nIkaLelA-gayelA keIeka deve jaNAvyuM ke-"tapAcArya dharma IMdranA sAmAnika 'devatarIke utpanna thayA che" evI hakIkata meparvata para hamaNAM ja meM devamukhathI sAMbhaLI che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jagaccadrasUri 164 zrI paramAnaMdasUri paNa AcArya tarIke cAra varSa jIvyA. zrI sAmaprabhasUrinI pATe aDatAlIzamA paTTadhara zrI sAmatilakasUri thayA. teonA vi. saM. 1355 nA mAhe mAsamAM janma, 1369 mAM dIkSA ane 1373 mAM AcArya padavI thai hatI. vi. sa. 1424 mA varSe teo svargavAsI thayA hatA, eTale temanu kula AyuSya 69 varSanuM hatuM. [ zrI tapAga%0 sattarisayaThANa prakaraNa temanA racelA graMthA nIce pramANe che. bRhannavya kSetrasamAsa sUtra yatrAkhila* 1. naya ghRNama. jIstArama. pramukha stavanAnI vRtti zrI tItharAna, caturAM stuti ne vRtti jhumamAvAnana.zrImad vIra tuve kamalakha'dhastava ziAi0 zrInA mahaM. zrIsaiya. vigere ghaNA stavanA zrI sAmatilakasUrie (1) zrI padmatilakasUri (2) zrI caMdrazekharasUri (3) zrI jayAnaMdasUri ane 4) zrI devasundarasUrine anukrame AcAya padavI ApI hatI. zrI padmatilakasUri zrI sAmatilakasUrithI cAritraparyaMcamAM meATA hatA temaja eka varSa AcArya tarIke jIvaMta rahyA, para Mtu te samiti-gupta Adi aSTa pravacanamAtA pALavAmAM vizeSa parAyaNa rahetA. zrI caMdrazekharasUrinA vi. sa'. 1373 mAM janma, 1385 mAM dIkSA, 1393 mAM suripada ane 1423 mAM svargavAsa thayA hatA. temanA racelA graMthAnI yAdI A pramANeH---- uSitabhAjana kathA, cavarAjarSi kathA, zrImadtaMbhanakahArabaMdha vi. stavanA je stavanA dvArA maMtrata dhULathI paNa upadrava karatA garALIthI laIne mahAbhaya Mkara siMha vigere nArA pAmyA hatA. zrI jayAna dasUrinA vi. sa. 1380 mAM janma thayA hatA ne 1392 mAM ASADha zudi sAtama ne zukravAre dhArAnagarImAM dIkSA lIdhI hatI. temanA vRddhu vaDIla bhAi sAjaNa jayAna dasUrine dIkSA levAnA Adeza ApatA na hatA tyAre devAe sAjaNane samajAvyA bAda temaNe anumati ApI. vi. sa. 1420 mAM aNahIlapura pATaNamAM caitra zudi 10 ne divase temane AcArya padavI ApavAmAM AvI hatI ane 1441 mAM te svarge gayA hatA. zrI sthUlabhadracaritra ane devaH moDyuM vigere stavano temanA racelA che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI devendrasUri 45 zrI devendrasUri zrI jagacaMdrasUrinI pATe zrI devendrasUri AvyA. teone janma kayA dezamAM ane kaI jJAtimAM thaye hato tene spaSTa ullekha maLatuM nathI, paraMtu teone vihAra moTe bhAge mALavA ane gujarAta dezamAM ja thayuM che tethI anumAna karI zakAya ke te baMne dezo paikI koI eka dezamAM teone janma thayo hoya. temaNe mALavA dezamAM Avela ujjayinI nagarImAM jinabhadra zreNInA vivAhane mATe taiyAra thayela putra viradhavalane lagnane aMge mahatsavAdinA AraMbhe thayelA chatAM pratibadhI vi. saM. 1302 mAM dIkSA ApI hatI, je pAchaLathI vidyAnaMdasUrinA nAmathI prasiddhi pAmyA ane "vidyAnaMda" evA nAmanuM navIna zreSTha vyAkaraNa racyuM. bAda te viradhavaLanA nAnA bhAI bhImasiMhane paNa pratibodha pamADI dIkSA ApI hatI, jeo pAchaLathI "dhamakIti " upAdhyAya tarIke ane AcArya padapradAna pachI " zrI dharmaghoSasUri" evA nAmathI oLakhAyA hatA. kahevAya che ke jyAre vi. saM. 1323mAM ne kaIkanA mate vi. saM. 1304 mAM vidyAnaMdane sUri padavI ane dharmakItine upAdhyAya padavI ApavAmAM AvI hatI tyAre prahAdanapura(pAlaNapura)ne maMdiramAM maMDapamAMthI kaMkunI vRSTi thaI hatI. kriyAuddhAra karanAra jagaracaMdrasUrie devendrasUrine atizaya pratibhAvaMta ne zaktizALI jANIne AcArya pada ApyuM hatuM ane potAnA pade sthApana karyA hatA, kAraNa ke tAjetaranA kriyAuddhAra pachI gacchane je upADa saheluM nahotuM. temanA sahAyaka tarIke devabhadragiNinA AgrahathI zrI vijayacaMdrasUrine paNa AcArya padavI ApavAmAM AvI paraMtu pAchaLathI teo zithilAcArI evA anya sAdhuonI zahemAM taNAyA ane temanA pitAnA AcAramAM zithilatA pravezI. sAdhavAcAra mATe temaNe keTalIka jAtanI chUTachATa mUkI. temane anusaranArA zrAvako moTA upAzrayamAM rahetA hevAthI "vRddhapauzAlika"(vaDI zAla) ane devendrasUrine anusaranArA "laghupauzAlika" (laghupozAla) evA nAmathI oLakhAvA lAgyA. vijayacaMdrasUri vidvAna temaja vicakSaNa hatA ane temaNe devendrasUriracita kRtiomAM sArI sahAya karI hatI, paraMtu pAchaLathI teo devendrasUrithI judA paDyA ane zithilAcArane uttejana ApyuM. devendrasUri mAtra vidvAna ja hatA eTaluM ja nahi paraMtu teonuM cAritranuM pAlana paNa utkRSTa hatuM te ApaNe temaNe vijayacaMdrasUrinA zithilAcArane nabhAvI na lIdho te parathI jANI zakIe chIe. teonI vyAkhyAnazakti addabhuta hatI maMtrI vastupALa jevA zaktizALI vidvAna paNa temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA. temanI samajAvavAnI ane rasa jamAvavAnI zakti paNa alaukika hatI. khaMbhAta zaheramAM temanI vyAkhyAnasabhAmAM 1800 zrAvake to sAmAyika laIne ja besatA hatA. te vakhate jaina dharmanI sArI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI devendrasUri [ zrI tapAgaccha jAhojalAlI hatI. ekalA prahAdanapuranA jinamaMdiramAM eka suMDhA pramANa cokhA ane soLa maNa sopArInI haMmezanI Avaka thatI hatI. zrI devendrasUrinI ziSyasaMtati paNa prabhAvika ne bhavya hatI. jyAre devendrasUrithI vijayacaMdrasUrinA anuyAyI judA paDyA ane baMne potapotAnA matanuM samarthana karavA mAMDyA tyAre saMgrAma sonInA pUrvaja, jemane jainadhama para atizaya prIti hatI, temane saMzaya pedA thaye ke-"A sAcuM ke te sAcuM tene kayA gacchanI sevA-upAsanA karavI tevI vimAsaNa thaI tyAre rAtre devIe AvI jaNAvyuM ke "tamAre devendrasUrinA parivAranI sevA karavI, kAraNa ke bhaviSyamAM te gacchanI sArI unnati thavAnI che." devendrasUrinuM vihArakSetra bahudhA mALavA deza hatuM ane temaNe te pradezamAM ghaNuM upayegI kArya karyuM hatuM. mevADanareza samarasiMha ane tenI mAtA jayatalAdevI para paNa tenI sArI prabhA hatI ane teo baMne AcAryazrInA bhakta hatA. sUrijIne ja upadezathI samarasiMhanI mAtA jayatalAe citoDanA killAmAM zAmaLIyA pArzvanAthajInuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. e uparAMta sUrinA pratibodha ane preraNAthI samarasiMhe svarAjyamAM amArI paLAvI hatI. A uparAMta mevADanA rANu para paNa temane keTalo prabhAva have tenA purAvA mATe eka ja pharamAna utAravuM basa thaze. "svasti zrI ekaliMgajI parasAdAtu mahArAjAdhirAja mahArANAjI zrI kuMbhAjI AdesAtu TarA umarAva thAvodAra kAmadAra samasta mahAjana paMcAkasya apraM ApaNe aThe zrIpUja tapagaccha kA to devendrasUrijI kA paMtha kA, tathA punamyAgaccha kA hemAcArajajI kI paramoda hai| dharmajJAna batAyo so aThe ANAMko paMthako hovegA jANIne mAnAgA, pUjAgA / parathama (prathama) to Agesu hI ApaNe gaDhakoTa meM nIMvade jada paholA zrIriSabhadevajIrA devarAkI nova daivADe hai, pUjA kare he aSe aju hI maanegaa| sisodA pagakA hovegA ne sarepAna (surApAna) pIbegA nahi aura dharama murajAda meM jIva rAkhaNo yA murajAdA loyagA jaNIne mahAsatrA ( mahAsatiyoM) kI ANa hai, aura phela karegA jaNIne talAka hai| gurunA svargagamanathI tAmrAvatInA bhIma nAmanA zrAvake bAra varSa sudhI annatyAga karyo hato. (anna sivAya bIjI vastu ja khorAka tarIke lIdhI hatI) zrImAna devendrasUri saMskRta tathA prAkRta bhASAnA paNa teTalA ja pAraMgata hatA te temanA tatad viSayaka racelA graMthe jatA jaNAI Ave che. darzanazAstra ane karmanA siddhAMtanuM paNa temane sAruM jJAna hatuM ane tethI temaNe pAMca navya * kamagraMtha saTIka banAvyA. TakA mane raMjaka che ne temAM koI viSaya paDato mUkyo nathI. temanI graMtha racanA nIce pramANe jaNAya che - *navya eTalA mATe kahevAya che ke jUnA karmagraMtha te hatA tene ja navA svarUpamAM sudhArAvadhArA sAthe uryA. nAma paNa tenA te ja eTale (1) kavipAka, (2) karmastava, (3) baMdhasvAmitva, (4) SaDazIti ane (5) zataka e pramANe rAkhyAM che. jUnA karmagraMthanI racanA zivaza Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] * 167 - zrI vijayacaMdrasUri zrAddhadinakRtya sUtra ne vRtti saTIka pAMca navya karmagraMtha siddhapaMcAzikA sUtra ne vRtti dharmaratna prakaraNa bahaduvRtti sudarzana caritra cityavaMdanAdi bhASyatraya siriusahavaddhamANu pramukha stava (devavaMdana, guruvaMdana ne pratyAkhyAna bhASya ) siDikA vadAravRtti (vaMdittA sUtraTIkA ) cAri a6 dazagAthA vivaraNa vigere A uparAMta temanI vizeSa pravRtti graMthane tADapatra para lakhAvavAnI hatI. temaNe temaja tenA gurubaMdhu zrI vijayacaMdrasUrie zrImaMta zrAvakone upadezI "vAghevatA bhAMDAgAra" mATe tADapatrIya prate lakhAvI hatI. zrI devendrasUri vi. saM. 1327 mAM mALavA dezamAM ja kALadharma pAmyA. zrI vijayacaMdrasUri saMsArAvasthAmAM teo maMtrI zrI vastupALanA gRhanA hisAbI-daphatarI hatA. prasaMgavazAta teo maMtrInA gunhAmAM AvyA ane temane kedakhAnAmAM pUravAmAM AvyA. devabhadra upAdhyAyane temanA pratye karuNA upajI ane temaNe kahyuM ke-"jo tuM dIkSA levAnuM kabUla kare to tane kArAgRhamAMthI mukta karAvuM." temaNe dIkSA grahaNa karavAnuM kabUlatAM devabhakopAdhyAye vastupALane kahIne, kedakhAnAmAMthI choDAvI dIkSA ApI. temanAmAM zakti hatI paNa sAthe sAthe abhimAnI vRtti paNa hatI. abhimAna mANasane AgaLa vadhavA detuM nathI. abhimAnanI UMcI kakSAe pahoMcelA mAnavane nIcI gatimAM gabaDAvyA che. teo dhImedhIme zAstra-siddhAMtane abhyAsa karatA gayA ane AgaLa vadhyA chatAM abhimAna to emanuM ema ja rahyuM. devabhadra upAdhyAyanI icchA temane AcAryapada ApavAnI hatI tethI temaNe jagacaMdrasUrine te mATe Agraha karyo. maMtrI vastupALe vijayacaMdranI khumArIbharI lAgaNI ane raheNIkaraNI temaja vartana jotAM tema karavAno niSedha karyo chatAM devabhadropAdhyAyanA Agrahane vaza thaI tema ja zrI devendrasUrinA sahAyaka thaze tema vicArI jagacaMdrasUrie temane sUripadavI ApI. tyArabAda keTalAka vakhata sudhI te teo devendrasUri pratye vinayavALA rahyA, paraMtu temanI caMcaLa vRtti DAmADoLa thavA lAgI. A samaye zithilAcArane vega vadhato jato hato. vijayacaMdrasUri te tarapha vaLyA. sArAsArane vicAra karyA vinA ja teo zithilAcArI anya sAdhu samudAyamAM bhaLyA ane pite tenuM uparIpaNuM lIdhuM. zrI devendrasUrine A vAtanI jANa thaI ane mALavAmAMthI vihAra karI teo khaMbhAta nagare AvyA. vijayacaMdrasUri temane vAMdavA nimitta paNa na gayA. devendrasUrie kaherAvyuM ke " bAra varSa sudhI maravAnI ane caMdrarSi mahattara vigere judA judA AcAryoe karI hatI. iTTI karmagraMthamAM 70 gAthA hatI tethI te " saptatikA" kahevAto temAM paNa zrI devendrasUri mahArAje 19 gAthA navI umerI kula 89 gAthA karI che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vidyAnaMdasUri * 168 [ zrI tapAgaccha tame eka ja sthAne eka ja upAzrayamAM krama rahyA che!" tyAre javAbamAM temaNe jaNAvyuM ke-" ame te| nimI ane nirahaMkArI chIe. vijayacaMdrasUrie lAgalAgaTa bAra varSa sudhI khaMbhAtamAM vaDI peAzAla( upAzraya )mAM vAsa karyo eTale mAlavadeza taraphathA AvelA zrI devendrasUrine laghu pAzALamAM UtaravuM paDayuM. tyArathI vijayaca'drasUrinA saMpradAyane ''vRddhapauzAlika' ane zrI devendrasUrinI ziSyasaMtatine laghupAzAlika ' evA nAmathI oLakhAvavAmAM Ave che. zrI vijayacaMdrasUrie je chUTachATA ApI hatI te nIce mujaba hatI. // (1) sAdhue vasranI pATalIo rAkhavI (ra) haMmeza vigaya vAparavAnI chUTa (3) vajra dhAvAnI chUTa (4) gAcarImAM phaLa-zAka grahaNa karavAnI chUTa (5) sAdhu sAdhvIAne nIvInA paccakhkhANamAM (6) sAdhvIe vahArI lAvela AhAra sAdhune svIkAravAnI chUTa zveta vAparavAnI chUTa (7) huMmerA e prakAranA paccakhkhANanI chUTa (8) gRhasthAne rAjI rAkhavA temanI sAthe pratikramaNa karavAnI chUTa (9) savibhAgane divase tene ghera vaheAravA javAnI chUTa (10) lepanI sidhi rAkhavAnA chUTa (11) taratanuM ja UnuM pANI vaheAravAnI chUTa vigere vigere AvI jAtanA vanathA temanI zakti prakAzamAM AvavAne badale avarAi gai. temanI krAi svataMtra kRti jANumAM nathI paNa temaNe zrI devendrasUrine sazodhana AdimAM temaja sudarzana caritranI racanAmAM sArI sahAya karI hatI. A uparAMta tADapatra para tratA lakhAvavA mATe upadeza ApyA hatA. temanA vajrasena, padmacadra ne kSemakIrti nAmanA ziSyA hatA. kSemakIrtie bhadrabAhuvAmIracita bRhatakalpasUtra para vizeSa vivaraNu karavA mATe vivRtti-vRtti racI hatI. zrI vidyAnasUri tee mALavAmAM Avela ujjaina zaheramAM rahetA hatA. teonA pitAnu nAma jinabhadra hatu, ane temanuM peAtAnu nAma vIradhavala hatuM. vIradhavala zAMta prakRtinA ane umadA svabhAvanA hatA. ceAgya vaya thatAM pitAe vivAha mATe pANigrahaNu mahe|tsava zarU karyAM. daivayeAge A ja samaye zrI devendrasUri sAthe tenA sagama-meLApa thayA ane tenI adbhuta vyAkhyAnazailIe vIradhavaLanA mana para ajaba asara karI. pArasamaNinA saMga kAne pratibhA nathI apAvatA ? guruupadezanA prabhAve temaNe lagna nahIM karatAM vi. sa. 1302 mAM saMyama svIkAryuM'. A kai jevuM' tevuM kAma nahAtu. potAnI jIvananaukAne taddana UlaTI ja rIte vALI hatI. saMsArasAgaramAM DUbavA karatAM nistAra pAmavAnuM temaNe pasaMda karyuM hatuM. paNa samatha AtmAne zuM zakaya nathI ? dhIme dhIme temaNe adhyayana zarU karyuM" ane vizAradapaNuM prApta karyuM. devendrasUri sAthe vihAra karatAM karatAM te prahlAdanapura AvyA tyAre tyAMnA zreSThIoe vendrasUrine kAi paNa uttama ziSyane AcAya padmavI ApavAnI prArthanA karI. tyAre gurue vIradhavalane Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheAvalI ] : 169 : " zrI dharma dhASasuri samatha ne prabhAvaka jANI, peAtAnI pATe sthApI "vidyAnaMdasUri " e nAmathI vi. sa. 1723 ( 1304 ? )mAM sUripada ApyuM. temanA nAnA bhAi dhamakIti (pAchaLathI 46 mA paTTadhara zrI dharmadhASasUri )ne upAdhyAya 54 arpaNa karyuM. vidyAnaMdasUrinI cAritrazIlatA apratima ane kriyAparAyaNu hatI ane tethI jyAre temane AyAya pada ApavAmAM AvyuM tyAre prahlAdana vihAranA maMDapamAM aMtarIkSamAMthI kuMkumanI vRSTi thai hatI. 46 temaNe potAnA guru zrI devendrasUrine gatharacanAmAM temaja sa`zeAdhana AdimAM sapUrNa` sahAya karI hatI. A uparAMta temaNe pAte vidyAnaMda' e nAmanuM navIna ja vyAkaraNa banAvyu` ke je sarvottama pUravAra thayuM hatuM. temAM sUtreA thADA samAvyA hatA jyAre arthanI atitra bahulatA hatI. teozrI devendrasUrinA svargavAsa bAda terame divase ja vidyApuramAM svargavAsI thayA hatA. devendrasUrie peAtAne pATe teone sthApyA hatA ane temaNe devendrasUrine ekagraMthanI svApana TIkA racavAmAM temaja tenA sAdhanamAM sArI sahAya karI hatI, paraMtu teonA tAtkAlika svargavAsathI temanA laghu baMdhu dhamakIti upAdhyAyane zrI dharmAMdhASasUri evuM nAma ApI AcAya pade sthApana karavAmAM AvyA. zrI dha ghASasUri teozrI sa'sArI pakSe vidyAnaMdasUrinA laghu bhrAtA hatA. temanuM saMsArIpaNAnuM nAma bhImakumAra hatu. peAtAnA lagnamAtsavanA tyAga karI vidyAnaae dIkSA lIdhA khAda tapAgacchIya zrI devendrasUrie 'bhImakumAra'ne paNa pratibedhI dIkSA ApI hatI. bhAinI sAthe ja adhyayana karatAM teo paNa siddhAMtanA pAragAmI thayA. jyAre vidyAna'dasUrine pralhAdanapuramAM AcAya padavI ApavAmAM AvI te ja avasare 'bhImakumAra"ne dhama kIti evu nAma ApI upAdhyAya padma pradAna karavAmAM AvyuM. khAda zrI devendrasUrinA svargavAsa pachI tera divasane AMtare ja zrI vidyAna dasUri svargavAsI banatAM, cha mAsa vItyA bAda te ja dhamakIti upAdhyAyane "zrI dhama dhASasUri' evA nAmathI AcAya padavI ApI dhruvendrasUrinI pATe sthApavAmAM AvyA. temanAmAM saceATa vyAkhyAnazailI uparAMta camatkArika zakti paNa hatI. A uparAMta naimittika jJAna paNa sAruM hatu. pethaDa maMtrIe jyAre parigrahaparimANa vrata svIkAravAnI AkAMkSA jaNAvI tyAre peAtAnA caiAtiSajJAnanA maLe bhaviSyamAM te ativa Rddhisa'panna thanAra che ema jANIne te vakhate tene te vrata svIkAratAM aTakAvyeA hateA. khAda dhIme dhIme gurunA kathana mujaba pethaDane atyaMta samRddhi prApta thai. gurunA upadezathI teNe ceArAzI jinamadirA karAvyA ane sAta jJAnabhaMDArA banAvarAvyA. A uparAMta tenA dvArA khIjA paNa dhArmika kAryoM karAvyA hatA. zrI dharmAMdyASasUrinA upadezanI pethaDa para eTalI sarasa asara thai hatI ke khatrIza varSoMnI yuvAnavaye teNe brahmacarya vrata ( caturtha vrata ) aMgIkAra karyuM hatuM. 22 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharmaSasUri : 170 : [ zrI tapAgaccha devapattanamAM pitAnA keI ziSyanI prArthanAthI maMtragarbhita stuti banAvIne samudra mAraphata(jinamaMdiramAM) ratnApaNa (bheTANuM) karAvyuM hatuM. A uparAMta vAsvAmInA prabhAvathI dUra karAyelA ane mithyAtvI banelA zrI kapadI yakSane pharI pratibadhI tene zrI jinabiMbane adhiSThAyaka banAvyuM hatuM. A samaye maMtra-taMtranuM jera kaMIka vizeSa pramANamAM hatuM. pitAnI zakti batAvavA keI ne koI kAraNuM gotI kaDhAtuM. ekadA keI eka duSTa e sAdhuone kAmaNa karelAM vaDAM gocarImAM vaherAvyA. gurumahArAjane A vAtanI khabara paDatAM tene tyAga karAvyo ane bIje divase prabhAte joyuM te te vaDAe gurunA maMtra-jApanA prabhAve patharanA kaTakA banI gayA hatA. gurumahArAja vihAra karatAM karatAM vidyApura gayelA. gurunI vyAkhyAnazailI tathA kaMThamAdhuya eTalAM sarasa hatAM ke hajAro loko vyAkhyAna zravaNa karavA AvatAM. anya saMpradAyI keTalIka strIoe gurumahArAjane parAbhava pamADavAnI IcchA ane IrSyAthI gurumahArAjanA kaMTha maye svazaktithI vALane guccha utpanna karyo, ke jethI sAre sUra-avAja nIkaLI zake nahi ane kaMTha karkaza banatAM vyAkhyAnarasamAM kSati pahoMce. gurue te strIonI A ceSTA jANI eTale svazaktithI te kezaguccha dUra karI teo sarvene tyAM ne tyAM ja pASANasthAnanI jema sthira karI dIdhI, eTale parAbhava pamADavAne badale pote ja parAjita thavAthI te strIo zaramAI gaI ane pitAne chUTakAra karavA prArthanA karI. pachI zrI saMghanA ati AgrahathI "ame tamArA gacchane kadI paNa upadrava nahIM karIe" evI pratijJA karAvIne teone mukta karI vaLI A samaye dhIme dhIme yationuM jera paNa vadhatuM jatuM hatuM. amuka sthAne te temaNe potAnI gAdI jevA banAvyA hatA. ujayinImAM paNa eka gInuM atizaya jera hatuM. kaho ke tenuM ja sAmrAjya hatuM. tenI AjJA-rajA sivAya kaI sAdhu tyAM sthiratA karI zakatA nahI. paTTadhara zrI dharmaghoSasUrine A na rucyuM. temaNe saMvegI sAdhuone vihAra nirAbAdhita kara hato. teo pitAnA parivAra sAthe ujajayinI AvI pahoMcyA. eka myAnamAM be taravAra na samAI zake e nyAya pramANe yogI atizaya krodhita banyA ane gurune kaI paNa prakAre herAna karavAno nizcaya karyo. gocarI mATe jatA sAdhuone te egI sAme maLe ane kaTAkSapUrvaka pUchyuM: "kema tamAre ahIM rahevuM che? keTaluM rahevuM che?" sAdhuoe javAba Apyo: "ame ahIM sthiratA karavAnA chIe. tuM zuM karIza?" eTale te yogIe sAdhuone pitAnA dAMta dekhADyA tyAre javAbamAM sAdhuoe paNa potAnI keNuM dekhADI. pachI gI cAlyuM gayuM ane sAdhuoe upAzraye AvI gurune badhe vyatikara kahI saMbhaLAvyo. gIe svasthAne jaine potAnI maMtrazakti dvArA jaina upAzrayamAM UMdarane meTe samUha Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] * 171 zrI dha ghASasUri vikuceryAM. A dekhAvathI anya sAdhue bhayabhIta thai Amatema doDAdoDI karavA lAgyA. guru te rAha ja joI rahyA hatA. temane AvA prasaMganI jarUra hatI. Avela samayanA sadupayeAga karavA temaNe nizcaya karyAM. gurue vaziSyAne bhayarahita banAvavA mATe eka ghaDA magAvI, ghaDAne vasrovaDe DhAMkI dai ma`trajApa karavA mAMDyo. jema jema jApanuM pramANa vadhatu' gayuM. tema tema svasthAne rahelA cALIne ka vadhavA lAgyuM. ane pachI te chevaTe atizaya vedanA sahana na thavAthI te tarata ja gurunA caraNamAM AvI ALeATI paDyo ne peAtAnA maH-matsara mATe vinayabhAve mAI mAgI. koi eka nagaramAM zAkinIonA bhayathI rAtrie upAzrayanA daravAjA maMtrIne adha karavAmAM AvatAM hatAM, jethI zAkinI pramukhanA upadrava na thAya. eka vakhata guru daravAjA ma`travA bhUlI gayA evAmAM zAkinIoe upAzrayamAM praveza karI gurunI ja pArTa upADI, eTale jAgRta thayelA gurue tene pATa sahita tyAM ne tyAM ja sta`bhita karI dIdhI. pachI "kadI AvuM niha karIe" evI kabUlAta ApyA pachI ja zAkinIone mukta karI daivayeAge ekadA gurune sada'za thayeA. jema jema jhera caDatuM gayuM' tema tema gurune vacce vacce mUrchA AvI javA lAgI. sakaLa sagha ekaThA thai gayA ne upAyanI vicAraNA karavA lAgyA. game teTalA auSadheApacAra karatAM paNa jhera Utayu" nahI tyAre ati glAna banelA zrI saMghe vinayapUrvaka gurune ja tenA pratikAranA upAya pUchyo. guru tA potAnA dehaparatve nirmAMhI hatA. temane auSadhanI paNa darakAra nahIM hatI, chatAM zrI sauMghanA ati Agraha pachI gurue jaNAvyuM ke-nagaranA jUnA daravAjA taraphathI kAI eka puruSa kASThanA bhArA laine cAlyA Avaze. tenA bhArAnI madhyamAM viSApahAriNI eTale jherane dUra karanArI vela maLI Avaze. te lAvI ghasIne sarpadaMzanA sthAna para lagADavAthI jhera utarI jaze." gurunA krumAna mujaba zrI sa Mghe tapAsa karAvI teA kahyA pramANe ja vela maLI AvI. pachI sUcanA mujama kriyA karI ane jhera paNa utaryu. paraMtu eka vela mAtrane upayAga karAvavAthI gurue tenA pratikAra rUpe chae vigayA hu Mmezane mATe te samayathI ja tyAga karyo ane jiMdagI pa"ta phakta "bruvAra"nA ja AhAra levAnI pratijJA karI. temanuM hRdaya dayAthI keTaluM dravIbhUta hatu tenA A sacATa ane anupama dAkhalA che. peAtAnA nimitte asAdhAraNa saMyeAgeAmAM paNa vanaspatine upayeAga thatAM temaNe cha giyane tyAga karI mAtra tadna sAduM bheAjana svIkAryuM. jaina dhamA~nI ahiMsA, keTalI atyuttama che tenA paNa A utkRSTa-asAdhAraNa dAkhale che. gurumAM phakta ekalI maMtrazakti hatI eTaluM ja nahi paNa sAtheAsAtha sAhityane paNa sArAmAM sArA medha hatA te temaNe karelI graMtharacanAthI jANI zakAya tema che. vaLI teo sArAM kAvye| ane stutie paNa racI zakatA. koi eka ma`trIe gurudeva samakSa AvI, abhimAnapUrvaka aSTa camakavALuM kAvya khelI gurune jaNAvyuM ke atyAre AvuM kAvya anAvanAra ke|I nathI," eTale gurue zAMtithI kahyuM Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzvara pethaDa : 17 :. [ zrI tapAgaccha ke "kaI nathI ema nahi." tyAre teNe kahyuM ke "heya te batAvo." gurue jaNAvyuM ke "avasare maLI Avaze." tyArabAda te ja rAtrie aSTa yamakavALI gaya gRpama nAmanI stuti banAvI bhIMta para lakhI savAre te maMtrIne batAvI. te maMtrI gurunI AvI asAdhAraNa zakti joI ghaNe ja vismita thaye ane pratibaMdha pAmI temane upAsaka bane. tapAgacchamAM jaina sAhitya, saMskRti ane kaLAmAM je zithilatA praveza pAmI hatI tene dUra karavA mATe zrI jagacaMdrasUri pachI temaNe sAre prayatna karyo hate. teo mAMtrika vidyAnA savizeSa jANa hatA chatAM, temaNe pitAnA cAritramAM kadI paNa khalanA AvavA dIdhI nathI. eka vakhata pUratAM vanaspatinA upayoga mAtrathI temaNe ke kaThaNa niyama svIkAryo hate te ja temanA vizuddha cAritrapAlananI pratItirUpa che. zAsanannati mATe atula prayAsa karI teo vi. saM. 13pa7 mAM svargavAsI thayA. teo prakhara maMtrazAstrI hatA. upadeza zailI dvArA aneka prabhAvanAnA kAryo karavA uparAMta temaNe nUtana sAhityaracanAnI dizAmAM paNa kAma karyuM che. temaNe racelA graMthanI yAdI nIce mujaba che. saMghAcAra bhASya dudhama stava, kAyasthiti bhavasthitista caturvizati jinastavA sUratAza stotra reniza bhaleSa stotra pUrya pUrAM thAva bhaleSa stuti sara kRSama- aSTayamaka stuti vigere maMtrIzvara pRthvIdhara (pethaDa) avanti pradezanA nasyAra nAmanA dezamAM nAdurI nAmanI nagarImAM Ukeza vaMzane deda nAmane daridrI vaNika vasato hato. tene vimalazrI nAmanI patnI hatI. devage dedane kaI yogIne meLApa thatAM suvarNasanI siddhi prApta thaI. pachI te tenA gharanI raheNIkaraNuM ne rItabhAta pharI gaI. daridratAne sthAne vaibhava ane vilAse sthAna lIdhuM. jene yAcanA karavA javuM paDatuM hatuM tenA ja gharethI koIpaNa yAcaka khAlI hAthe javA na lAge. A badhI vastusthiti joI dedanA koI devIe rAjA pAse cADI khAdhI. rAjAe dedane bolAvI sAcI hakIkata jaNAvavA kahyuM. deda rAjAnI niSThA viSe jANato hato. eTale jaNAvyuM ke-" mahArAja ! mArI pAse kAMIpaNuM nathI. mane nidhAna ke evuM kazuM prApta thayuM nathI." rAjAe A vAta mAnI nahi ne tene te ja samaye kedamAM pUravAne hukama karyo. barAbara A ja vakhate deda cAkara tene bhojana mATe bolAvavA rAjasabhAmAM AvyA. catura cAkara badhI vastusthiti pAmI baco. dede paNa yuktipUrvaka vacanArA nokara mAraphata evuM kaMIka kahevarAvyuM ke jethI tenI zANuM stra sarva samajI zake dede kavarAvela vacanano bhAvArtha rAjA samajI zake nahi. cAkare AvI zeThANIne hakIkata kahI eTale te vicakSaNa vanitA badhI sAra-sAra vastu laine tyAMthI nAzI gaI. rAjAe potAnA sevakone dezanA gRhanI tapAsa karavA hukama Apyo; paNa sevake vIle maDhe pAchA pharyA; kAraNa ke gharamAM cAra khUNA sivAya kaMIpaNa jovAmAM AvyuM nahi. A bAju kedamAM paDelA de Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] ka 173 : maMtrIzvara pethaDa zrI sthaMbhana pArzvanAthanI prArthanA karI ke-je huM ahIMthI sahIsalAmata nIkaLuM to tamane sarvIge AbhUSaNa karAvuM." devagathI te tyAMthI chUTayo ane pitAnI strIne AvI maLyo. pachI teo tyAMthI vidyApura nagare gayA, tyAMthI staMbhanapUra jaI potAnI dhAraNA pramANe dedIpyamAna AbhUSaNenA samUhavaDe zrI staMbhana pArzvanAthanI mUrtine alaMkRta karI. tyAMthI te devagiri gayo. te samaye upAzraya baMdhAvavA mATe bhAMjagaDa cAlatI hatI. dharmasthAna baMdhAvavAmAM te sthaLe thatI dharmakriyAmAM pitAne paNa puNyane hise maLe che evI dhAraNAthI dede AgrahapUrvaka upAzraya baMdhAvavAnuM potAne mAthe lIdhuM ane sAro upAzraya baMdhAvyo. pachI tene zubha svapna sUcita eka putra thayo, jenuM nAma pethaDa rAkhavAmAM AvyuM. yogyavaye tene abhyAsasthaLe mUkavAmAM Avyo. yauvana pAmatAM tene prathamaNI nAmanI strI sAthe mahotsava pUrvaka paraNAvavAmAM Avyo, jenAthI tene jhAMjhaNa nAmane suMdara ne buddhimAna putra thaye. lakSamIne capaLA jANI deda zrAvaka tene chuTathI dAnAdikamAM upayoga karavA lAgyo. tevAmAM bhAgyayoge tenI patnI "vimaLI" mRtyu pAmI ane te jANe saMketa na karatI gaI hoya tema thoDA ja samayamAM deda zreNI paNa mRtyune AdhIna thayo. maraNa samaye deda pAse vizeSa dravya na hatuM paraMtu maratAM bharatAM teNe potAnA putra pethaDane bolAvI "suvarNasiddhi "ne AmnAya kahI batAvya-zIkhavyuM. pitAnA mRtyu bAda pethaDe AmnAya pramANe japa-kriyA karavA mAMDI paNa te tene saphaLa thaI nahi; kAraNa ke kAmadhaTa, ciMtAmaNi, dakSiNAvartI zaMkha ane kalpalatAdi sarve divya padArtho karmanI anukULatAe anukULa ane pratikULatAe pratikULa thAya che. pitAnA mRtyubAda dhIme dhIme dAridraya pikaDa sAme prema bAMdhavA lAgyuM. - A samaye zrI dhamadhoSa nAmanA sari te nagaramAM AvyA. tenI dezanA sAMbhaLI sau koI judAjudA vrata-niyamo grahaNa karavA lAgyA. pethaDa paNa pitAne bhAgyahIna samajI guru samakSa Avyo ne pitAne paNa parigrahanuM parimANuM karAvavA kahyuM. pethaDe amuka rUpiyA sudhInuM parimANa rAkhavA jaNAvyuM, paraMtu gurue tenI hastAdi rekhA ane lalATanI vizALatA jaI, bhaviSyamAM pratApI ne unnatizIla puruSa thaze ema jANuM te vakhate parigraha5rimANa karatAM aTakAvyo ane dharmakriyAmAM vizeSa tatpara rahevA samajAvyA. puruSanA nazIba ADuM pAMdaDuM hoya che e nyAye dezAMtara pharatAM tene kaMIka dravyanI prApti thaI, paNa have tenI bhAgyadizA badalAvAne samaya AvI pahoMcyo hato. tene maMDapadurga tarapha javAnuM mana thayuM ane te tarapha teNe parivAra sahita prayANa karyuM. zaheranA daravAjAmAM praveza karatAM teNe DAbI bAjue eka sarSanI uNu para zabda karatI ane nRtyakrIDA karatI durgA (cIbarI ) joI. A dazya joI pethaDe vicAryuM ke- " praveza karatI vakhate durgA DAbI bAjue hoya te sAruM nathI te A sarpane mAthe nAcatI to kayAMthI kalyANakAraka hoya ?" eTale te apazukana nivAraNArthe tyAM ja Ubhe rahI prabhAvika navakAra maMtranuM smaraNa karavA lAgyo, teTalAmAM koI eka jyotiSI tyAM AvI ca ane pethaDane tyAM Ubhelo-rAha joto joI tenuM kAraNa pUchayuM, tyAre pethaDe tene pitAnA mananI zaMkAnI vAta kahI saMbhaLAvI eTale jozIe khulAso karatAM kahyuM ke-"tamArI samajaNa vicAra vagaranI che. A zreSTha zukana che. jo tame te samaye ja nagaramAM praveza karyo hota to A samagra mAlava dezanA chatradhArI rAjA thAta, paNa tame te zukananuM apamAna karavAthI rAjA te nahi, paNa dhanavAna, pratibhAzALI ane pratiSThA saMpana te jarUra thaze ja." . Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matrIzvara pethaDa * 174 [ zrI tapAgaccha zaheramAM praveza karI yeAgya samaye pethaDe rAjamahela pAse ja eka dukAna karI. temAM anAja tathA judI judI jAtanA kariyANA rAkhI vepAra karavA lAgyA. ekadA eka AbhIrI (bharavADaNu) ghInA dhaDA lai tenI dukAne vecavA AvI ane DhANI sahita dhA nIce mUkyA. jema jema pethaDa dhaDAmAMthI thI kADhavA lAgyA tema tema te akhUTa jaNAvA lAgyuM. pethaDane Azcaya thayuM. daza zeranA dhaDAmAMthI dRza zera jeTaluM ghI teA nIkaLI cUkayuM hatuM chatAM ghaDe| tA bharelA ja hatA. teNe vicAryuM ke-DhANImAM citravelI hAvI joie. teNe bArIkAithI joi tenA khAtrI karI lIdhI. vANIyAne vadhu zIkhavavAnuM na heAya. teNe manamAM vicAra karI vALyA ne AbhIrIte mAM-mAgyA paisA ApI I DhANI sahita dhaDA laI lIdhA. 'citravelI ''nA prabhAvathI ghI akhUTa thayu ane tethI pethaDane paisAnI prApti paNa sArI thai. te zaherane rAjA jayasihadeva jyAre jamavA besatA tyAre tenI dAsI eka vATakI laIne ghI levA AvatI ane pethaDa tene ghI jokhI ApatA. pethaDanA putra jhAMjhaNane A banAva gamatA nahi. " ekadA pethaDa jhAMjhaNune besArIne bhAjana karavA gayA tevAmAM pelI dAsI thI levA AvI, jhAMjhaNane lAgyuM ke rAjA hamezAM vecAtuM laine ghI khAya te ThIka nahiM tethI zikhAmaNa devAnI yukti zodhI kADhI. teNe dAsIne ghI ApavAnI nA pADI. dAsIe rAjAne vAta kahI eTale rAjAe krAdhe bharAi pethaDane khelAvyA. pethaDe javAbamAM jaNAvyuM ke-"huM dukAne hAjara naheA. mArA putrane khabara haze. rAjAe jhAMjhaNane kheAlI magAvyA. AMjhaNane teA banAvanI khAtrI ja hatI eTale te nirbhIya rIte tyAM gaye| ane yuktipUrNa javAba ApI rAjAne UlaTe vizeSa prItivALA karyAM. vadhumAM teNe jaNAvyu` ke'huM UbhA thaine thI devA gaye|, tevAmAM chIMka AvI tethI mane za`kA udbhavI ke ghImAM garala vigere kaMi paDayuM haze. vaLI Apa te| ava'tInA dhaNI che ane hamezAM ghI vecAtuM laine khAva che| evI apakIrti thAya te paNa mane ThIka lAgatuM nathI. amArA jevAnA dhare paNa pAMca-paMdara divasa sudhI cAle teTaluM ghI hoya che tyAre Apa jevA dezAdhipatine mATe A ceAgya na kahevAya. zatru vigeree AvIne killA rudhyeA hAya tyAre thI Adi na heAvAnA kAraNe " Aga lAge tyAre kUvA kheAdavA ' jevuM thAya.' jhAMjhaNanA AvAM yuktipUrNa vacana sAMbhaLI rAjAe pethaDa tathA jhAMjhaNane vizeSa sanmAna ApyuM ne AvA buddhizALI temaja rAjyanI cIvaTavALA viNaka pAtAnA pradhAnapade hAya tA kevu' sAruM' ema vicArI peDane peAtAnA pradhAnapade sthApyA. pethaDe jhAMjhaNane DhIllI gAmanA bhIma zreSThInI saubhAgyadevI nAmanI kanyA sAthe maheAtsavapUrvaka paraNAvyA. jayasi'hadevanuM... parAkrama vikhyAta hatuM tethI kAnyakubjanA rAjAnI kanyA paraNAvavA mATe maMtrI te kanyAne laine mALavA AvyA. rAjAne peAtAnA AgamananA hetu kahI sabhaLAvI temanA ApelA UtArAmAM rahyA. eka vakhata mALavAdhipati snAna karavA kheTho ane zarIre abhyaMga thatuM hatuM temAMthI eka telanu biMdu pRthvI para paDayuM tene AMgaLIvaDe laine rAjAe peAtAnA aga para lagADayuM'. A joine kAnyakubjanA maMtrIe rAjAnI kRpaNutA mATe manamAM kheda pAmavA lAgyA. peAtAnA rAjAe AvA kAsa rRpane jamAI tarIke pasaMda kema karyAM haze ema vicArI kaMika glAna paNa thayA. rAjAe teonA mukhabhAva parathI vastu jANI tenA pratikAranA upAya geAThavyeA. maMtrI pethaDane khelAvI kahyuM ke. mane Aje eka svapnuM AvyuM che ane te svapnAnusAra eka meATA kuMDa karAvI, tene thrIthI sa'pUrNa bharAvI . azvone snAna karAveA. pethaDe ghera jaI citralatAnI IMDhANI para rahelA dhaDAmAMthI nIkadrArA thI lai jane kuMDa saMpUrNa bharAvI dIdhe! ane rAjahukama pramANe zvazALAnA azvone temAM 29 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 175 maMtrIzvara pethaDa snAna karAvI te badhuM ghI brAhmaNeAne ApI dIdhuM. A joi kAnyakubjanA ma`trIe vismaya pAmyA eTale rAjAe prasagane anusarIne kahyuM ke " ame eka telanu biMdu paNa nakAmuM javA detA nathI ane prasaMga prApta thaye seMkaDA maNa ghIne vyaya karatAM paNa pAchI pAnI karatA nathI." A pramANe rAjAnuM cAturya joi teo sASa pAmyA ane peAtAnA rAjAnI putrI paraNAvI vidAya thayA. rAjAe nagarajaneA pAsethI ghI maMgAvavAnI sUcanA karI hatI chatAM pethaDe peAtAnA dharanuM ja azru' thI vAparyuM che ema jyAre jANyuM tyAre te ghaNA ja khuzI thayA. bharasabhAmAM tenI ghaNI praza'sA karI, paNa dhruvaDa kadI sUryanA tejane sahana karI zake nahi' tema zAkaMbharIne gAgAde nAmanA mAMDilaka rAjA pethaDanI praza'sA sAMbhaLI zakayA nahi. te pethaDane pratispardhI hatA ane tenI rAjA para vadhatI jatI lAgavaga te joi zakayA nahi. tene tenI irSyA upajI ane tene herAna karavA rAjAnA kAna bhaMbheryAM-" rAjana ! pethaDanA dharamAM kRSNa citralatA che ane tenA prabhAvathI ja teNe ghInA kuMDa pUrI dIdhA hatA. AvI uttama vastu teA rAjagRhe ja zAbhe,' rAnae nyAyAnyAyanA vicAra karyAM vinA ja peyaDane khelAvI te kRSNa citravelInI mAgaNI karI. rAjAne kema nA paDAya. ema vicArI pethaDe rAjAne te suprata karI. eTale tenI parIkSA karavA mATe rAjA nadIe gayA. citravelInA taMtumAM paNa evA guNu hAya che ke te nadInA pravAhamAM sAme pUra cAle che. rAjAe taMtu jaLamAM mUkatAM ja te sarUpa thai gai ane kAI tene pakaDavA samartha thai zakayuM nahIM ane A rIte rAjAe citralatA gumAvI dIdhI. hajI pethaDatu bhAgya jora karatuM hatuM. pitAnI ApelI suvarNa siddhinI vidyA hajI tenA magajamAM ja hatI. Abu parvata para jai suvaSNu siddhi karavI hatI. rAjAnI AjJA lai te tyAM gaye ane tenA puNyaprabhAvathI tene tarata ja suvarNasiddhi karavAnI auSadhi prApta thai. tenA prabhAvathI teNe dhaNA lehanuM seAnuM karyuM. tene have dravya pratyenA asASa rahyo nahi paraMtu dha dhoSarie pUrve sIMcelA dhArmika sakAroe tene A samaye sAvaceta-jAgRta karyAM. suvarNa prAptinI kriyAmAM chakAyanA jIvAnI karelI virAdhanA mATe tene pazcAttApa thayA ane tene pariNAme have pachI jiMdagI paMta teve| prayAga na karavAnI mana sAthe gAMTha vALI. peAtAne prApta thayela dravyasamUhathI teNe jinamadirA karAvavA mAMDyA. mAMDavagaDhamAM ja aDhAra lAkha kharcIne suvarNanA kaLaza ane dhvajAdaMDa sahita zatrujayAvatAra nAmanuM mahAna jinama Mdira karAvyuM. A uparAMta judA judA sthaLeAmAM ceArAzI jinaprAsAde karAvyA. A badhA sthaLeAmAM daigirimAM maMdira baMdhAvavA mATe temaNe judA ja rAha akhatyAra karyAM hatA. devagirimAM zrIrAma nAmanA rAjA hatA ane tene hemAdrei nAmanA kRpaNa pradhAna hatA. devagirimAM brAhmaNAnuM atizaya jora hatu ane te devigiramAM jainonu eka paNu maMdira thavA detA na hatA. rAjA pAse paNa tenI lAgavaga sArI hatI. pethaDe vicAra karyo ke- jo hemAdine sAdhavAmAM Ave tA kArya saraLa thAya."teNe e kAranagaramAM eka dAnazALA cAlu karI ane tenA kharca ApanAra tarIke hemAddinu nAma jAhera karyuM. leke! sarva prakAranA sAdhana-sAmagrIvALA te dAnazALAne lAbha lai tenI avi prazaMsA karatA ane temAM ya dAnazALAnA prayeAjaka tarIke hemAddinu nAma sAMbhaLIne te| tee AzcaryoMmAM ja garakAva thaI jatA; kAraNa ke hemAdinI kRpaNutA jagajAhera hatI ane te AvI rIte dAnazALA kare te tA DhAkAne mana AzcaryanI avadhi ja gaNAtI. dhIme dhIme hemAddhinI pAse A vAta AvI. sAMbhaLIne te teA vicAramAM ja nimagna thai gayA. teNe vicAryuM... svakIrtinI lAlasAthI te| dhaNA dAnazALA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzvara pethaDa [ zrI tapAgaccha baMdhAve che paNa pArakAne yaza-kIrti apAvavA mATe AvI rIte mArA nAmathI dAnazALA koNa calAve che? tene tapAsa karavAnI IcchA thaI ane te tyAM AvyA. tapAsa karatAM maMtrI pethaDanuM badhuM kArya jaNAyuM eTale te bahu prabheda pAmyo ane pithaDane kaMIka mAgaNI karavA kahyuM. pethaDane pitAnA sukha-saMpatti mATe kaMI mAgaNI karavAnI na hatI. tene to zAsananI prabhAvanA ravA devagiri nagarInA madhyamAM jinacaitya mATe pRthvInI mAgaNI karI. brAkSanuM jora ane jene pratyenA tenA SathI A kAma muzkela che ema hemAdi jANato hato chatAM pethaDane hA pADI ane banne devagiri AvyA. hemAdi zrIrAmane prasanna karI tenI pAsethI varadAna" meLavavA yogya samayanI rAha joI rahyo hato kAraNa ke avasara vinA kArya siddha thatuM nathI. evAmAM te nagaramAM azvo vecAvA AvyA. rAjAe maMtrInI salAhathI eka jAtivaMta azva kharIdyo ane tenI parIkSA nimitte tenA para ArUDha thaIne bIjA azvo sAthe te nagara bahAra javA nIkaLyA. mArgamAM nadIno malina pANIvALo pravAha Avyo eTale te jAtivata adha aTakI gayo. rAjAe ghaNI mahenata karI chatAM te azva eka DagaluM paNa cAlyA nahi eTale rAjAe hemAdine tenuM kAraNa pUchayuM. hemAdie kahyuM ke-"rAjana! tenuM pUchaDuM peTa sAthe bAMdhe to te cAlaze." rAjAe tema karatAM te azva Akho nadI-pravAha oLaMgIne sAme kAMThe gaye; jyAre bIjA azva pANImAM thaine cAlyA ne sAme kinAre pahoMcyA. pAchA vaLatAM paNa te ja pramANe jAtivaMta azva uDIne pahelAnI mAphaka pravAha oLa gI gayo. rAjAe Ama karavAnuM kAraNa maMtrIne pUchyuM hemAdie jaNAvyuM ke "rAjana ! A ave ema vicAryuM ke mAruM pUchaDuM lAMbu che ane te pANI sAthe athaDAvAthI te pUchaDAthI uchaLelA melA pANInA biMduo mArA svAmInA veSane dUSita kare tethI te pahelAM cAlyo nahi. pachI pUchaDuM bAMdhI letA chAMTA uDavAno bhaya dUra thaze ane pavana mAphaka UDIne pravAha oLaMgI gayo." rAjA maMtrInI AvI azvaparIkSAthI ghaNe ja prasanna thayA ane varadAna mAgavA kahyuM. prasaMga joi hemAdie potAnI vAta kahI saMbhaLAvI manohara caitya baMdhAvavA mATe jamIna mAgI. rAjAe vinA saMkoce te vAta svIkArI lIdhI. maMtrI pethaDe paNa managamatI bhUmi joI tyAM pAyo khodAvavA mAMDyo. eka vAMsa UMDe pAyo dA to atyaMta svAdiSTa jaLa nIkaLyuM. AvuM svAdiSTa jaLa devagirinA keI kUvA ke vAvamAM na hatuM. brAhmaNa te lAga joI rahyA ja hatA, paNa rAjA temaja maMtrInI baMnenI sahAya hevAthI te pethaDane upadrava karI zakayA na hatA, paNa tenA chidro joI rahyA hatA, temAM vaLI A nimitta maLyuM. teo rAjA pAse jaI hakIkata jaNAvI AvyA ane vadhumAM sAthosAtha jaNAvyuM ke tyAM Apa moTI vAva karavo. tethI aDhAre varNa pANI pIze ane Apane emanuM puNya prApta thaze." rAjAe savAre khAtrI karIza ema jaNAvI teone vidAya karyo. maMtrI pethaDane A vAtanI khabara paDI eTale rAtrimAM ne rAtrimAM ja mIThAnI seMkaDo guNe ma gAvI, te jaLa mAM nAkhI, halAvI pANIne khAruM banAvI dIdhuM. savAre rAjA AvI pANI pIve che teTalAmAM to khAruM lAgavAthI 1 1 karyuM ane IrSyA karavA mATe UlaTo brAhmaNane sakha Thapako Apyo. pachI pethaDe tyAM unnata prAsAda karAvI zrI vIrajinanI vyAzI (83) AMgaLapramANunI bhavya mUrtinI pratiSThA karI. - aDhaLaka saMpatti, sArI sattA, ane sarva vAte sukhI chatAM maMtrInI dharma pratyenI AsthA divasAnadivasa hiMgata thatI jatI hatI. yathAzakti vrata-tapa-japa paNa karavAnuM te cUkate nahi, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - padAvalI ]. : 177 : maMtrIzvara pethaDa batrIsa varSanI bharayuvAna vayamAM teNe caturtha vrata (brahmacarya vrata) svIkAryuM hatuM. sarva prakAranA vilAsanA sAdhano hovA chatAM ikiyavAsanAone jItavI te sukara kArya nathI. te caturtha vrata kevA saMgomAM ane keTalI AsthApUrvaka svIkAryuM hatuM tenuM vRtAMta jANavA jevuM che. tAmrAvatInA bhIma nAmanA zrAvake, jeNe devendrasUrinA svargavAsathI kheda pAmI bAra varSa sudhI annano tyAga karyo hato (ana sivAya bIjI vastu vAparIne nirvAha calAvyo hato), caturthavratadhArI svadharmI bhAIone paherAmaNI tarIke pAMca pAMca vastra sahita eka *maDI mokalI hatI. kula sAta se maDI mokalAvyuM temAM eka maDI pethaDa maMtrIne paNa bheTa tarIke mokalI. maMtrIe caturtha vrata grahaNa karyuM na hatuM eTale maDI paheryA vinA ja tene devagRhamAM rAkhI te tenI yogya arcanA kara, nI patnI prathamaNI vicakSaNa hatI. potAno pati hamezAM te maDInI arcA-pUjAdi karato te te jetI. pahelAM te tene A vAtanuM rahasya samajAyuM nahi paraMtu te mATe prayatna karatAM tene varastusthiti samajANI. pitAnA samartha ane pratApI patinI suvAsamAM vizeSa vRddhi karavAnI tene jijJAsA jAgI. patine sAnukULa thavAmAM potAno Atmabhoga arpavAno paNa teNe mana sAthe makkama nirNaya karI vALyo. sAdhamI baMdhue mokalela maDI na paherAya te ThIka nahi evA AzayathI ekadA prasaMga sAdhI teNe patine te na paheravAnuM kAraNa pUchayuM eTale pethaDe khulAso karatAM jaNAvyuM ke- " A kaI vastu che tene te kadApi vicAra karyo che? A parama pavitra vastu che ane teno upabhoga karavA mATe AtmabhoganI, temaja daDha nizcayanI anivArya AvazyaktA che. e badhuM vicAryA pachI ja huM AvuM AcaraNa karI rahyo chuM. A maDI caturthavratadhArIne mATe paherAmaNInI vastu che. huM brahmacaryavratadhArI nathI tethI te paherI zakato nathI." tenI strI A vacana sAMbhaLavAne taiyAra ja hatI. teNe kahyuM ke-" he svAmI ! tame te vrata grahaNa karIne paNa A maDI pahero tema huM IcchuM chuM." A sAMbhaLI pethaDane ghaNe ja AnaMda pragaTyo ane baMnee sAthe yuvAna vaye caturtha vrata svIkAryuM. ziyalanA prabhAvathI koNa ajANyuM che? zIlanA mAhAmyathI jinadAsa zreNI, sudarzana zreNI, bhISma pitAmaha, zrI sthUlabhadra, carama kevaLI zrI jaMbUrasvAmI ane vijayazeTha temaja vijayAzeThANI pramukha aneka nararatno tathA mahilA-maNie pitAnI amara nAmanA mUkI gayA che. badhA vratamAM ziyala vrata pALavuM ati duSkara che. zIlanA mAhAthI agni paNa pANI sadaza thaI jAya che ane tene mATe satI sItAno dAkhalo mejuda che. zIlane ja prabhAvathI kalAvatIne potAnA kapAyelA kAMDA pAchA maLyA hatA. zIlanA AvA utkRSTa prabhAvathI pethaDa paNa vaMcita kema rahe ? brahmacarthanA prabhAvathI maMtrIno deha vizeSa kAMtimaya banyo ane tenuM vastra maMtrIne eka vakhata aMge lagADavAthI rANIno duSTa javara paNa zAMta thaI gayo hato. A uparAMta rAjAnA gAMDA thayela hastine vaza karavA mATe paNa pethaDanA aMgavastranI sahAya levI paDI hatI. pachI pethaDe zrI dharmaghoSasUri sahita zatruMjayanI dabadabAbharI rIte yAtrA karI ane tyAM pacIza dhaTI suvarNanI khaLAvaDe mukhya jinAlayane maMDita karyuM. tenA saMdhamAM sAta lAkha yAtrika gaNa, bAvana jinamaMdire, temaja asaMkhya nokara cAkare hatA. tenI A saMdhayAtrAmAM agyAra lAkha *eka batanuM pItAMbarI jevuM uttama vastra #vizeSa hakIkata jANavA mATe " sukRtasAgara yAne mAMDavagaDhane maMtrIzvara " juo, 23 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzvara pethaDa : 178 [ zrI tapAgaccha rUpiyAno vyaya thayo hato. tyArapachI te raivatAcaLa ( giranAra ) gayA. tyAM alAuddIna bAdazAhane mAnIta digaMbara matano pUrNa nAmane dhanika zreSThI yAtrArthe Avyo hato. pahelAM to pethaDa ane pUrNa vacce tIrtha konuM che te bAbata vAda cAlyo ane saMdhapati thavAnI potapotAnI bhAvanA teo baMnee jAhera karI. chevaTe vivAda ane lAMbI rakajhaka pachI evuM TharAvavAmAM AvyuM ke je vadhu suvarNa Ape te idramALa-tIrthamALa pahere ane tIrtha tenuM Thare. banne vacce belI bolAtA pethaDe chapana dhaTI suvarNa nA vyayathI IdramALa paherI tAMbara matano jaya jayakAra vartAvyo. ekadA gusmahArAjane vaMdana karavA jatAM, vAraMvAra "gautama " evA nAmavALuM zAstra pethaDanA sAMbhaLavAmAM AvatAM gurumahArAjane tenuM nAma pUchayuM. gurumahArAje tenuM "bhagavatI sUtra" evuM nAma jaNAvI tenuM mahAsya samajAvyuM eTale tenI te sAMbhaLavAnI IcchA thaI. pachI " gautama', evuM nAma balAtAM eka eka sonAmahora mUkIne te sUtra sAMbhaLavA lAgyo. te sUtra sAvaMta sAMbhaLatAM chatrIza hajAra sonAmahArane vyaya thayo. te dravyathI teNe bhRgukaccha, devagiri, mAMDavagaDha, AbU vigere moTAM nagaromAM sAta jJAnabhaMDAro karAvyA. pethaDane putra jhAMjhaNa paNa prabhAvazALI ne vicakSaNa hato. teNe pitAnI maMtrIpadavI sArI rIte sAcavI ane rAjAno prema paNa prApta karyo. pachI te paNa svaguru zrI dharma gheSaguru sahita zatruMjayanI yAtrArthe nIkaLe ane mahotsavapUrvaka yAtrA karI. tenA saMghamAM saparivAra ekavIza AcAryo, bAra jinamaMdira, aDhI lAkha yAtrikasamadAya, bAra saMghapatio, bAra hajAra gADAMo, 50 ha. piThIAo, sAmAna vahana karanAra bAraso khaccare, bArasa UMTa, be hajAra ghoDesavAro, eka hajAra pAyadaLa, temaja seMkaDo mazAlacI vigere nokara-cAkaro hatA. zAsananI prabhAvanA nimitte zrI zatruMjayanA mukhya jinAlayathI AraMbhIne revatagirinA zrI neminAtha jinaprAsAda sudhI bAra yojana lAMbI savarNamaya davA karAvI. mArgamAM eka eka yojana che. paheragIro mUkI trIjA divase te vajA jinAlayanA zikhara para caDhAvI hatI. A vajA karAvavAmAM tene copana dhaTI suvarNa vyaya thayo hato. karNAvatInA rAjA sAraMgadevane khuzI karI cha-- rAjAone kedakhAnAmAMthI mukta karAvyA hatA ane kapUrane mATe tenA baMne hAtha bhegA karAvyA hatA. rAjAne evo niyama hato ke jamaNo hAtha lAMbo karavo nahi. jyAre sAraMgadeva rAjA yAtrArthe nIkaLelA jhAMjhaNanA saMdha-paDAvamAM AvyuM tyAre jhAMjhaNe teno ativa satkAra karyo. pachI sanmAnArthe tAMbUla ApatAM rAjAe ekadama jhuMTavI DAbe hAthe laI lIdhuM. jhAMjhaNane rAjAnA AvA vartanathI kaIka Azcarya thayuM eTale rAjasevaka pAsethI tenuM kAraNa jANI lIdhuM. koI paNa rIte rAjAnuM abhimAna UtAravA teNe manamAM nizcaya karI eka yukti goThavI. pachI pote aMdara jaI ghaNuM kapUra laI Avyo ane tenI rAjAnA hAthamAM dhAra karI. rAjAno DAbo hAtha to bharAI gaye ane kapUra nIce paDavA lAgyuM eTale rAjA sAraMgadevane nirupAye jamaNe hAtha lAMbo karI DAbA hAthanI nIce paDatuM kapUra jhIlavA mATe rAkhavo paDyo.. - uparokta pitA-putra sAmAnya sthitimAMthI zreSTha pade pahoMcI, dharma para ativa AsthA rAkhI aneka sadakAryo karyA hatAM. potAnA pradhAnapadanA avasare rAjAe prajA pAsethI ghI levAno Adeza karyo hato chatAM paNa pethaDe nyAyAkhyAyanI vicAraNA karI te bAje potAnA ja zire vahorI lIdho hato te tenI prajAvAtsalyatA sUcave che. zAsananI uttama prabhAvanA karI tathA sArI suvAsa phelAvI pethaDa varge sIdhAvyo. +mULamAM zatruMjaya ja jaNAvela che. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] zrI samaprabhasUri 47 zrI semiprabhasUri (bIja ) janma vi. saM. 1310 : dIkSA vi. saM. 1321: AcAryapada vi. saM. 133ra : svargavAsa vi. saM. 1373H sarvAtha 63 varSa : zrI dharmaghoSasUrinI pATe suDatAlIzamA paTTadhara zrI samaprabhasUri thayA. teo mahAjJAnI ne zAstrapAragAmI hatA. temane agyAre aMge-sArtha kaMThA hatA. teo cAritrapAlanamAM ati vizuddhiparAyaNa hatA. svaguru dhamaSe temane zaktizALI samajIne jyAre maMtragabhita pustikA ApavA mAMDI tyAre temaNe jaNAvyuM ke-"zrutajJAna e ja maMtra pustikA che, mAre bIjI kaI maMtra pustikAnI jarUra nathI" ema jaNAvI temaNe te pustikA svIkArI nahi eTale bIjA yogya pAtranA abhAvamAM te pustikAne jaLazaraNa karavAmAM AvI. teo zuddha kriyAparAyaNa paNa hatA ane te kAraNathI jaLakuMkaNa dezamAM akAyanI virAdhanA thavAnA bhayathI temaja marudhara dezamAM zuddha-nirdoSa pANInA abhAvane kAraNe sAdhuonA vihArane niSedha karyo hato. A uparAMta teo jyotiSazAstranuM paNa sAruM jJAna dharAvatA hatA. teo bhImapallI( hAlanuM DIsA kempathI ATha kesa dUra Avela bhIlaDI gAma ) mAM cAturmAsa rahyA tyAre jJAnabaLathI jaNAyuM ke najIkanA vakhatamAM A pallIne nAza thavAno che. te varSe be kAtika mAsa hatA ne cAturmAsa pUrNa thAya te agAu pahelA kAtika vadimAM A pallImAM upadrava thaze-bhaMga thaze ema jANuM teo prathama kArtika zudi 15 me tyAMthI vihAra karI gayA. zAstra-niyamAnusAra bIjA kAtika mAsanI caudaze camAsI pratikramaNa karyA pachI vihAra karavo joIe paNa A upadravathI bacavA temaNe e mArga svIkAryo hate. anya gacchIya AcAryo sAthe hatA. temane A vAta jaNAvI samajAvavAmAM AvyA chatAM keTalA na mAnyA ane tyAM ja rahyA jene pariNAme teo duHkhI thayA. te pallI baLIne bhasma thaI gaI. temaNe citaDamAM brAhmaNanI sabhAmAM jaya meLavyA hatA. teone zrI vimaLaprabhasUri, zrI paramANaMdasUri, zrI patilakasUri ane zrI saMmatilakasUri e nAmanA cAra ziSyo hatA. je varSe zrI dharmaghoSasUri svargavAsI thayA te ja varSamAM eTale ke vi. saM. 1373 mAM zrI samaprabhasUrie zrI paramANaMdasUri temaja zrI saMmatilakasUrine AcArya pada ApyuM ane traNa mAsa pachI pote svargavAsI thayA. - ema kahevAya che ke teo svargavAsa pAmyA te samaye khaMbhAtanagaramAM temanA upAzraya najIka svagathI vimAna AvyuM hatuM, ane teo kALadharma pAmIne saudharma devalokamAM iMdranA sAmAnika deva tarIke upajyA hatA. temaNe ArAdhanA payatno, jIvakalpasUtra, yatrAvitra stuti, ninena yena vigere aThAvIza camaka stutio racI hatI. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI somatilakasUri : 180 :- [ zrI tapAgaccha 48 zrI saMmatilakasUri janma vi. sa. 1355 mAha mAsaH dIkSA vi. saM. 1369: AcArya pada vi. saM. 1373H svargagamana vi. saM. 1424 : sarvAya 69 varSa : zrI samaprabhasUri(bIjA)nI pATe zrI matilakasUri AvyA. somaprabhasUrie pahelA pitAnA vimaLaprabhasUri nAmanA ziSyane AcAryapada ApI paTTadhara nImyA hatA, paraMtu teo alapajIvI nIvaDavAthI zrI saMmatilakasUri ane paramAnaMdasUri baMnene sAthe AcArya padavI ApI paTTadhara nImyA. temAM paNa paramAnaMdasUrine svargavAsa vahelo thavAthI zrI somatilakasUri paTTadhara tarIke cAlu rahyA. temanA jIvanane lagate vizeSa vRttAMta kayAM ya upalabdha thato nathI, paNa sahiSNutA ane pitAnA vizALa vicArone kAraNe teo temanA samayamAM zreSTha AcAryapaNAnI khyAti pAmyA hatA. teo gaccha-mamatvathI paNa para hatA ane tene kAraNe ja kharatara gacchIya zrI jinaprabhasUrie potAnA ziSyo mATe racela 700 navIna stotro zrI saMmatilakasUrine samarpaNa karyAM hatAM. temane (1) zrI paddhatilakasUri (2) zrI caMdrazekharasUri, (3) zrI jayAnaMda. sUri ne (4) zrI devasundarasUri nAmanA prakhara pratApI ziSyA hatA ane temane anukrame AcArya pada ApavAmAM AvyuM hatuM. ( vizALa vicAre ane unnata bhAvanA hevA sAthe teonI sAhityasevA paNa ochI na hatI. temaNe 387 gAthAne bRhannavyakSetrasamAsa, saptatizatasthAnaka Adi graMtha ane pitAnA gurue racela aThThAvIza yamaka stutio para vRtti racI che. A uparAMta keTalAka nUtana stotranI racanA paNa karI che. teo vi. saM 1424mAM svargavAsI thayA. temanA ziSya zrI caMdrazekharasUrine janma vi. saM.1373mAM thayo hato ane bAra varSanI uMmare vi. saM. 1385mAM dIkSA lIdhI hatI. vi. saM. 1394mAM AcAryapada ApavAmAM AvyuM ane pacAsa varSanuM AyuSya pALIne vi. saM. 1423mAM teo svargavAsI thayA. temaNe uSitabhojana kathA, yuvarAjarSi kathA, vagere kathAo ane staMbhanakahArabaMdha ItyAdi stavane racelA che. bIjA ziSya zrI jayAnaMdasUrine janma vi. saM. 1780mAM thayela hatuM ane temaNe paNa bAra varSanI vaye eTale ke 1392mAM aSADa zudi sAtamanA roja dIkSA svIkArI hatI. vi. saM. 1820mAM aNahIlapura pATaNamAM caitra zudi 10nA roja temane sUripada ApavAmAM AvyuM ane vi. saM. 1441mAM teo svargavAsI banyA. temaNe zrI sthala Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5ineii ] zrI matilakasUri madrayArina tama devAH prabho'yaM vigaire stavanAnI 2yn|| 4 // che. tamanA apaDezathI maMtrI pethaDe graMthalekhana, saMghabhakti vigere dhArmika kAryo karyA hatAM. eguNavaNNo sirideva-suMdaro 49 somasuMdaro paNNo 50 / munisuMdaregavaNNo 51, bAvaNNo rayaNaseharao 52 // 16 // tatpaTTe zrIdevasuMdarasUriH / tatpa? zrIsomasuMdarasUriH / tatpaTTe zrImunisuMdarasUriH / / tatpaTTe shriirtnshekhrsuuriH| gAthArtha -ogaNapacAzamAM zrI devasuMdarasUri, pacAsamAM zrI semasuMdarasUri, ekAvanamAM zrI munisuMdarasUri ane bAvanamA paTTadhara tarIke zrI ratnazekharasUri thayA. 16 vyAkhyA-49 eguNavaNNotti-zrIsoMmatilakasUripaTTe ekonapaMcAzattamaH shriidevsundrsuuriH| tasya vi0 SaNNavatyadhike trayodazazata 1396 varSe janma, caturvarSAdhike caturdazazata 1404 varSe vrataM mahezvaragrAme, viMzatyadhike 1420 aNahillapattane sUripadaM / yaM pattane guMgaDIsara:kRtasthiti: pradhAnatarayogizatatrayaparivRto maMtrataMtrAdisamRddhimaMdiraM sthAvarajaMgamaviSApahArI jalAnalavyAlaharibhayabhetA atItAnAgatAdivastuvettA rAjamaMtripramukhabahujanabahumAnapUjitaH udayIpA yogI prajAsamakSaM stutiM kurvANaH prakaTitaparamabhaktiDaMbaraH sADaMbaraM vaMditavAn / tadanu ca saMghAdhipanariAdyaivaMdanakAraNaM pRSThaH sa yogI uvAca-" padmA'kSadaMDaparikaracihnarupalakSayugottamaguravastvayA vaMdanIyA " iti divyajJAnazaktimataH kaNayarIpA'bhidhAnasvagurorvacasA vaMdita " iti / zrIdevasundarasUrINAM ca zrIjJAnasAgarasUrayaH, zrIkulamaMDanasUrayaH, zrIguNaratnasUrayaH, zrIsomasuMdarasUrayaH, zrIsAdhuratnasUrayazceti paMcaziSyAstatra zrIjJAnasAgarasUrINAM vi0 paMcAdhike caturdazazata 1405 varSe janma, saptadazAdhike 1417 dIkSA, ekacatvAriMzadadhike 14 4 1 sUripadaM, SaSThayadhike 1460 svargaH / sa ca caturthaH / taduktaM gurvAvalyAM ( zlo0 338, 339 ) kharatarapakSazrAddho, maMtrivaro govala: sakalarAtrim / anazanasiddhau bhaktyA-'gurukarpUrAdibhogakaraH // 1 // ISannidrAmApyA'pazyatsvapne sudivyarUpadharAn / tAniti vadatasturye, kalpe smaH zakrasamavibhavAH // 2 // yugmamiti // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI somati sUri 182 : [zrI tathA tatkRtA graMthAzca-zrIAvazyakaughaniyuktyAdyanekagraMthAvacUrNayaH, zrImunisuvratastavaghanaudhanavakhaNDapArzvanAthastavAdi ca // zrIkulamaNDanasUrINAM ca vi0 navAdhike caturdazazate 1409 janma, saptadazAdhike 1417 vrataM, dvicatvAriMzadadhike 14 42 sUripadaM, paMcapaMcAzadadhike 1455 svargaH // siddhAntAlApakoddhAraH vizvazrIdharetyAdiaSTAdazAracakrabaMdhastava-garIyo0 hArabaMdhastavAdayazca ttkRtgrnthaaH| zrIguNaratnasUrINAM cAsAdhAraNo niyamaH / taduktam ( gu0 zlo0 381 ) jagaduttaro hi teSAM, niyamo'vaSTaMbharoSavikathAnAM / AsannAM muktiramAM, varati caritrAdinairmalyAt // 1 // iti tatkRtAzca graMthAH-kriyAratnasamuccayaH, SaDdarzanasamuccayabRhadavRttyAdayaH // zrIsAdhuratnasUrINAM kRtiryatijItakalpavRttyAdiketi // cha / 50 paNNotti-zrIdevasuMdarasUripaTTe paMcAzattamaH zrIsomasundarasariH / tasya vi0 triMzadadhike caturdazazate 1430 varSe mA0 va0 caturdazyAm zukre janma, saptatriMzadadhike 1437 vrataM, paJcAzadadhike 1450 vAcakapadaM, saptapaJcAzadadhike 1457 sUripadaM // yamaSTAdazazata 1800 sAdhuparikaritaM satkriyAparAyaNaM mahAmahimAlayaM guruM dRSTvA ruSTairdravyaliMgibhirekaH paMcazatadraviNadAnena sazastraH pumAMstadvadhAyodIritaH / sa ca durdhiyA vasatau praviSTo yAvadanucitakaraNAya yatate tAvaccandrodyote jAte sati nidrAlubhirapi zrIgurubhI rajoharaNena pramRjya pArvaM parAvartitaM tadU dRSTvA'ho nidrAyAmapi kSudraprANikRpAparamenamaparAdhya " kasyAM gatau me gati "riti vicAraNamA paralokabhIto gurupAdayornipatya " kSamadhvaM me'parAdha 'miti vacasA guruM prabodhya nijavyatikaraM kathitavAn / so'pi gurubhirmadhuravAcA tathodIrito yathA pravrajita iti vRddhavacaH // tathA yasya jJAnavairAgyanidherguNagaNapratItiH parapakSe'pi pratItA / taduktaM guruguNaratnAkare ( sarga 2, zloka 62 ) AkarNya yada guNagaNaM gRhiNaH prahRSTA, lekhena duSkRtatatIratidUradezAt / vijJapya ke'pi kRtinaH parapakSabhAno'-pyA''locanAM jagRhurAsyakajena yeSAM // 1 // iti tatkRtizca-yogazAstropadezamAlASaDAvazyakanavatattvAdibAlAvabodhabhASyAvacUrNi-kalyANakastotrAdinIti / Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54AkSI : 183 zrI satilakasUri tacchiSyAstu-1 zrImunisundarasUriH, 2 kRSNasarasvatIbirudadhAraka-zrIjayasundarasUriH, 3 mahAvidyAviDaMbanaTippanakAraka-zrIbhuvanasundarasUriH, 4 kaNThagataikAdazAMgIsUtradhArakadIpAvalikAkalpAdikAraka-zrIjinasundarazceti catvAraH / taiH parikarito rANapure zrIdharaNacaturmukhavihAre RSabhAdyanekazatabiMbapratiSThAkRt // anekabhavyapratibodhanAdinA pravacanamubhAvya vi0 navanavatyadhikacaturdazazata 1499 varSe svargabhAk / 51 munisundaregavaNNotti-zrIsomasundarasUripaTTe ekapaMcAzattamaH zrImunisundarasUriH / yenAnekaprAsAdapadmacakraSaTkArakakriyAguptakA'rdhabhramasarvatobhadramurajasiMhAsanA'zokabherIsamavasaraNasarovarA'STamahAprAtihAryAdinavyatrizatIbaMdhatarkaprayogAdyanekacitrAkSaradvayakSarapaMcavargaparihArAdyanekastavamaya"tridazataraMgiNI" nAmadheyASTottarazatahastamito lekhaH zrIgurUNAM preSitaH // cAturvedyavaizAradyanidhirupadezaratnAkarapramukhagranthakArakaH // staMbhatIrthe dapharakhAnena "vAdigokulasaMDa" iti bhaNitaH dakSiNasyAM " kAlIsarasvatI "ti prAptabirudaH, aSTavarSagaNanAyakatvAnaMtaraM varSatrika " yugapradhAnapadavyudayI " ti janairuktaH, aSTottarazata 108 vartulikAnAdaupalakSakaH, bAlye'pi sahasrAbhidhAnadhArakaH, saMtikaramiti samahimastavanakaraNena yoginIkRtamAryupadravanivArakaH caturviMzativAra 24 vidhinA sUrimaMtrArAdhakaH // teSvapi caturdazavAraM yadupadezata: svasvadezeSu caMpakarAjadepAdhArAdirAjabhiramAriH pravartitA / sIrohIdizi sahasramalarAjenA'pyamAripravartane kRte yena tiDDakopadravo nivAritaH / zrImunisundarasUrevi0 SaTtriMzadadhike caturdazazata 1436 varSe janma, tricatvAriMzadadhike 1443 vrataM, SaTSaSThyadhike 1466 vAcakapadaM, aSTasaptatyadhike 1478 dvAtriMzatsahasra 32000 TaMkavyayena vRddhanAgarIyasaM0 devarAjena sUripadaM kAritaM, tryuttarapaMcadazazata 1503 varSe kA0 zu0 pratipat 1 dine svargabhAka // 52 bAvaNNotti-zrImunisundarasUripaTTe dvipaMcAzattamaH zrIratnazekharasUriH / tasya vi0 saptapaMcAzadadhike caturdazazata 1457 varSe kvacihA dvipaMcAzadadhike 1452 janma, triSaSThyadhike 1463 vrataM, tryazItyadhike 14 83 paNDitapadaM, trinavatyadhike 1493 vAcakapadaM, vyuttare paMcadazazate 1502 varSe sUripadaM, saptadazAdhike 1517 poSavadiSaSThIdine 6 svargaH / staMbhatIrthe bAMbInAmnA bhaTTena " bAlasarasvatI "ti nAma dattaM // taskRtA graMthAH-1 zrAddhapratikramaNavRtti, 2 zrAddhavidhisUtravRttiH, 3 aacaarprdiipshceti| tadAnIM ca lukAkhyAllekhakAt vi0 aSTAdhikapaMcadazazata 1508 varSe jinapratimotthAnaparaM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI matilakasUri [ zrI tapAgaccha luMkAmataM pravRttaM / / tanmate veSadharAstu vi0 trayastriMzadadhikapaMcadazazata 1533 varSe jAtAH / tatra prathamo veSadhArI bhANAkhyo'bhUditi // 16 // vyAkhyAtha-zrI somatilakarinI pATe ogaNapacAsamA paTadhara zrI devasuMdarasUri thayA. temane vi. saM. 1396 mAM janma thayo hato. mahezvara gAmamAM vi. saM. 1404mAM temaNe dIkSA lIdhI hatI ane vi. saM. 1420 mAM aNahIlapurapATaNamAM AcArya pada ApavAmAM AvyuM hatuM. te ja aNahIlapurapATaNamAM guMgaDI nAmanA sarovara para rahenAra, traNa se uttama gIthI paravarela, maMtra-taMtrAdi samRddhinA sthAnarUpa, sthAvara temaja jaMgama viSane dUra karanAra, pANI, agni, sarpa, siMha AdinA bhayane bhedanAra, bhUtakALa temaja bhaviSyakALanI vastuone jJAtA, rAjA, maMtrIzvara pramukha ghaNuM manuSyathI sanmAnita ane parama bhaktibhAvavALA udayIpA nAmanA yogIe prajA samakSa rastuti karIne devasundarasUrine zrI ADaMbarapUrvaka vAMdhA hatA. tyArabAda saMghanA agresara narI vigere zreSThIoe temane vaMdana karavAnuM kAraNa pUchayuM eTale te gI balya ke-"divya zaktivALA mArA kaNayarIpA nAmanA gurue kahyuM hatuM ke-"tAre pa, akSa, daMDa vigere cihanothI yukta yugazreSTha-yugapradhAnarUpa guruone vaMdana karavuM." eTale devasuMdarasUrine te badhA lakSaNothI yukta jANune meM namarakAra karyo che. zrI devasuMdarasUrine (1) zrI jJAnasAgarasUri, (2) zrI kulamaMDanasUri, (3) zrI guNaratnasUri, (4) zrI somasuMdarasUri ane (5) zrI sAdhuratnasUri, e nAmanA pAMca ziSyo hatA. temAM zrI jJAnasAgarasUrine vi. saM. 1405 mAM janma, 1417 mAM dIkSA, vi. saM. 1441 mAM AcArya pada ane vi. saM. 1460 mAM svargavAsa the hato. teo kALadharma pAmIne cothe svarge gayA e gurnAvalImAM ullekha sAMpaDe che. (le. 338 ane 339) jyAre gurumahArAje aNuzaNa AdaryuM tyAre bhaktithI AkhI rAtri agara ane kapUra vigere dhUpane uvekhatA kharataragacchIya zrAvaka govala nAmanA zreSTha maMtrIe te samaye kaIka nidrA AvavAne lIdhe svapnamAM divyarUpa dhArI gurumahArAjane "ame cothA devalekamAM IsAmAnika deva thayA chIe " ema kahetA sAMbhaLyA hatA. temanA racelA graMtha nIce pramANe che - AvazyakasUtra, ghaniryuM tyAdi aneka graMthanI avacerI, zrI munisuvratasvAmI stavana ane ghanaughanavavA pArzvanAthastava vigere. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padAvalI ] zrI matilakasUri bIjA zrI kuLamaMDanasUrine vi. saM. 1409mAM janma, vi. saM. 1417mAM dikSA, vi. saM. 1442 mAM sUripada ane vi. saM. 1455 mAM svargavAsa thayo hate. temaNe siddhAMtAlApahddhAra, vizvazrIdhara0 ItyAdi aDhAra cakrabaMdha stava temaja garIya ane hArabaMdha tavAdi racyA hatA. - trIjA zrI guNaratnasUrine utkRSTa niyama ( viSayakaSAyAdinuM damana) hatuM ( gurnAvalI bleka 381 ). te mATe kahyuM che ke-ahaMkAra, reSa, vikathA vigere uparane temano saMyama utkRSTa hato ane temanI cAritranI eTalI badhI vizuddhi hatI ke leke temane AsannavI kahetA hatA. mokSarUpI lakSmI temanI pAse dAsI jevI jaNAtI hatI. temanA karelA graMthamAM jhiyAratnasamuccaya, padarzanasamuccaya bRhadavRtti vigereno samAveza thAya che. cothA zrI sAdhunasUrinI kRti yatitakalpavRtti che. zrI devasuMdarasUrinI pATe pacAsamA paTTadhara zrI semasuMdarasUri thayA. temane vi. saM. 1430 nA mAha vadi 14 ne zukravAre janma, vi. saM. 1437 mAM dIkSA, vi. saM. 1450 mAM vAcakapada ane vi. saM. 1457 mAM AcArya pada pradAna thayuM hatuM. temane aDhArase sAdhuthI parivarela ane sa&iyAparAyaNa temaja ativa mahimAvALA jANune kApita thayelA yativarge pAMca se dravya ApavAvaDe karIne koI eka sazastra (hathiyArabaMdha) puruSane zIkhavIne gurunA vadhane mATe mokalyA. te duSTa puruSa upAzrayamAM pravezIne jovAmAM te duSTa kArya karavA ughukta thAya che tevAmAM caMdranA prakAzamAM, UMdhamAM paNa paDakhuM pheravatAM gurune rajoharaNavaDe pramArjana karatA joyA eTale "GighamAM paNa sUkSma jaMtuo pratye guru keTalA jIvadayAtatpara che ema vicArI Amane aparAdha karIne mArI kaI gati thaze." ema vicAratAM paralekathI bhaya pAmelA te puruSe gurunA caraNamAM paDI "mAre aparAdha mApha kare" ema kahI mAphI mAgI. pachI gurune pitAne badhe vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. gurue paNa tene mIThI vANIthI e samajAvyuM ke teNe pAchaLathI dIkSA lIdhI evI lokokti che. jJAna temaja vairAgyanA samudra sarakhA temanA guNanI pratitI (pratikA) anya gacchamAM paNa jAmI hatI. guruguNaratnAkaramAM kahyuM che ke - jamanA guNasamUhane sAMbhaLIne harSa pAmelA evA anya gacchIya vivekI gRhasthAe 24. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI somatilakasUri : 186 : [ zrI tapAgaccha dUradezAvarathI paNa potAnA pApakA-niMgha kAryone patradvArA jaNAvIne temanA mukhakamaLathI pharamAvAelI AlocanA (prAyazcitta) svIkArI hatI. yogazAstra, upadezamALA, SaDAvazyaka, navatatva bAlAvabodha, bhASyAvacUrNa temaja kalyANa stotra vigere temanI kRtio che. temanA (1) zrI munisuMdarasUri, (2) "kRSNasararavatI" birudane dhAraNa karanAra zrI jayasuMdarasUri, (3) mahAvidyAviDaMbanaTippana racanAra zrI bhuvanasuMdarasUri temaja (4) agyAra aMgenA jJAtA ane divAlIka95nA racanAra zrI jinasuMdarasUri vigere ziSya hatA. te ziSyothI parivarelA zrI somasuMdarasUrie rANakapuramAM dhana (dharaNu)STIkRta caumukhavihAramAM aSabhajinezvara Adi aneka biMbonI pratiSThA karAvI hatI. aneka bhavya jIne pratibodha pamADIne ane zAsanane ughAta karIne teo vi. saM. 1499 mAM vargavAsI thayA. - zrI somasuMdarasUrinI pATe ekAvanamA padadhara zrI munisuMdarasUri thayA. temaNe aneka prAsAde, kamaLa, cakra, SakAraka, kriyAguptaka, ardhabrama, sarvate bhadra, muraja, siMhAsana, azoka, bherI, samavasaraNa, sarovara, ATha mahAprAtihAryAdi navIna traNa racanAvALA ane tarka-prayogAdi aneka citrAkSara, dvacakSara, pAMca varganA parivAra vigere aneka stavamaya zrI "tridazataraMgiNI" nAmanI eka se ATha hAtha (108) lAMbI patrikA lakhIne gurune ekalI hatI. cAra prakAranI vidyAmAM vicakSaNa temaNe upadezaratnAkara pramukha graMthanI racanA karI hatI. daphatarakhAne temane zrI staMbhatIrthe "vAdigokalapaMDha" evuM biruda ApyuM hatuM, temaja dakSiNa dezamAM temaNe "kAlasarasvatI" nAmanuM biruda meLavyuM hatuM. teo ATha varSa gaNanAyaka ane pachInA traNa varSa yugapradhAna tarIke kahevAyA hatA. teo potAnI AsapAsa thanArA 108 avAjane pRthapha pRthapha jANanArA hatA. bALavayathI ja hajAra avadhAna karanAra hatA. ginIe karelA marakInA upadravanI zAnti mATe mahimAyukta saMtika stavanI temaNe racanA karI; temaja vidhipUrvaka covIza vAra sUrimaMtranI ArAdhanA karI. temAM ya paNa cauda vAra caMparAja vigere rAjAoe pitapotAnA dezamAM gurunA upadezathI amArI pravartAvI hatI. A uparAMta zahI dezanA rAjA sahastramale paNa amArI pravartAvI ane tethI gurue tenA dezamAM tIDane upadrava zAnta karyo hate. zrI munisuMdarasUrine 1436 mAM janma, vi. saM. 1443 mAM dIkSA, vi. saM. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] * 187 zrI devasuMdarasUri 1466 mAM vAcakapada maLyuM hatu. jyAre vi. sa. 1478 mAM AcArya pada pradAna thayuM tyAre vaDanagaranA vAsI zA devarAje 32000 Taka(eka jAtanuM nANuM )nA vyaya karIne mahAtsava karyAM hatA. teo vi. sa. 1503 mAM kArtika zuddhi 1 ne divase svargavAsI thayA. zrI munisuMdarasUrinI pArTa bAvanamA paTTadhara tarIke zrI ratnazekharasUri thayA. temanA vi. saM. 1457 ane keTalAkanA mate vi. sa. 1452 mAM janma thayA hatA. vi. sa. 1463 mAM dIkSA, vi. sa'. 1483 mAM paMDita pada, vi. sa. 1493 mAM vAcaka pada, vi. sa. 1502 AcArya padma ane vi. sa', 1517 mAM peSa vide chaThThuM svargavAsa thayA hatA. " mAMkhI' nAmanA paDite khaMbhAtamAM temane " bAlasarasvatI " evu biruda Apyu hatuM. ', zrAddhapratikramaNavRtti, zrAvidhisUtra vRtti, AcArapradIpa vigere cAnI temaNe racanA karI hatI. A samaye vi. sa. 1508 mAM luMkA nAmanA lekhakathI ( lahIyAthI ) jinapratimAnuM utthApana karanAra luMkA mata pracalita thayo. " temanAmAM veSadhArI sAdhue tA va. sa. 1533 mAM thayA ane temAM " bhANA nAmanA sAthI prathama vebadhArI thayA hatA. 49. zrI devasu'darasUri. janma vi. saM. 1396: dIkSA vi. sa. 1404H sUripada vi. saM. 1420: zrI devasudarasUri zrI sAmatilakasUrinI pATe AvyA.temanA kayA gAmamAM janma thayA hatA ane temanI kauTuMbika hakIkata kevI hatI tene lagatI vigata maLI zakatI nathI, paraMtu temaNe vi. sa. 1404mAM mahezvara gAmamAM dIkSA lIdhI hatI ane temane vi. sa. 1420mAM aNuhIllapura pATaNamAM mahAtsavapUrvaka AcAya padavI ApavAmAM AvI hatI. temanA zarIra paranA cihnA tathA lakSaNA uttama prakAranA hatA ane tethI temanI pratibhA satra paDatI. ekadA traNase ceAgInA parivAravALA udayIpA nAmanA ceAgIe pragaTapaNe zrI devasuMdarasUrinI bahumAnayukta stuti karI hatI. koi bhakte tenu kAraNa pUchatAM udayIpA yAgIe jaNAvyuM hatu ke-"mArA guru kayarIpAe mane jaNAyuM hatuM ke 'padma, akSa, daMDa, parikara vigere lakSaNAthI je yukta hAya tene tAre vaMdana karavu' e vacanAnusAra te te sa lakSaNAthI yukta A sUrivarane joine me vaMdana karyu che." ATale prabhAva sUrijI jainetara samAjamAM paNa vistArI zakA hatA. temanA ziSyasamudAya 39 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jJAnasAgara te kuLamaDanasUri 19 [ zrI tapAgaccha sAre| ane sa MgaThita hatA. temanA mukhya ziSyA (1) zrI jJAnasAgarasUri, (ra) zrI kulama DenasUri, ( 3 ) zrI guNaratnasUri, (4)zrI sAmasu dari ane ( 5 ) zrI sAdhuratnasUri hatA. te sa* vicakSaNa ane zaktizALI hatA. teoe paNa sAhityanI samRddhi karavAmAM pAtapeAtAnA phALA Apele najare paDe che. devasuMdarasUrijInI prabhAvika tarIkenI prakhyAti uparAMta bIjI kArakIdI' pustakalekhana sa'a'dhanI che. pahelAM pustake ghaNuM karIne tADapatrA para ja lakhavAnI prathA hatI, paraMtu A. zrI devasu'darasUrijInA samayamAM A prathAmAM jANavAjoga pheraphAra thayA. tADapatrAnI prApti kayAM te dulabha thai paDI haze agara teA kAgaLanI pravRtti vadhI gai haze-game te hai| paraMtu A saikAmAM tADapatrAnu sthAna kAgaLAe lIdhuM ane tADapatra para lakhAcelAM je jUnAM graMthA hatA te savanI nakala kAgaLa para karavAmAM AvI. gujarAta ane rAjaputAnAnA bhaMDArAnA jIrNoddhAra e samayamAM eka sAthe thayeA. AmAM gujarAtanA khaMbhAta temaja pATaNanA bhaMDAranA graMthAnu kAgaLa paranuM saMskaraNa zrI devasudarasUri ane temanA paTTaziSya zrI sAmasuMdarasUrie upADI lai sapUrNa karyuM, jyAre jesalameranA zAstronA uddhAra kharataragacchIya zrI jinabhadrasUri ane temanI maMDaLIe kayuM". zAMtipUrvaka zAsananI prabhAvanA karI teozrI svargavAsa pAmyA. zrI jJAnasAgarasUri temanA vi. saM. 1405 mAM janma, vi. sa. 1417 mAM bAra varSanI vaye dIkSA, vi. sa. 1941mAM AcAryapada ane vi. saM. 1460 mAM svargavAsa thayA hatA. temanA jIvanane lagatA vizeSa vRtAMta upalabdha thatA nathI. gurlIvalImAM ema jaNAvavAmAM Avyu che ke teo kALadharma pAmIne ceAthA devalAkamAM devapaNe upajyA hatA. temaNe vi. saM. 1440 mAM Avazyaka sUtra para vasUri, 1441 mAM uttarAdhyayana sUtra para avasUri temaja Aghaniyukti para avasUri racI hatI. A uparAMta zrI munisuvratastava ane dhanau(gAdhA)maDana zrInavakha`DApArzvanAtha stava racyAM hatAM. zrI kuLama DanasUri temane vi. saM. 1409mAM janma, ATha varSanI umare 1417 mAM dIkSA, vi. sa'. 1442 mAM AcAya 56 ane vi. saM. 1455 mAM sva'gamana thayu hatu, temanu* kula AyuSya chetAlIza varSanuM hatuM. temanA jIvanane lagatA vRtAMta maLI zakatA nathI paNa temanI sAhitya kRtionI yAdI nIce mujaba che vicArAmRta sagraha, 25 adhikAravALA AlApakavALuM siddhAntAlApAddhAra, prajJApanA sUtra temaja pratikramaNlR sUtra para avasUri tathA vizvazrIdhara. ane gariyA. hArabaMdha stava zrI guNaratnasUri guNaratnasUrinuM cAritra ati niLa hatuM ane tethI temanA saMbadhamAM kahevAtuM ke temaNe mekSa Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caudaso ne cuMmAlIza staMbhavALuM rANakapurajInuM * lakSadIpaka bhavya jinAlaya Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padAvalI ] zrI semasuMdarasUri lakSmIne dAsI samAna banAvI hatI. temaNe abhimAna, zeSa, vikathA Adi guNazreNIthI nIce pADanArA doSo para ghaNo ja kAbU jamAvyo hate. darzana tathA tarkanA pradezamAM svairavihAra karanArA amuka gaNyAgAMThyA vidvAnomAM temanI gaNatrI karI zakAya tema che. temaNe aMze sArA pramANamAM racyA che jemAMnAM be graMtha mahAna che: eka vyAkaraNanA viSayane lagata che jyAre bIje darzana saMbaMdhe che kriyAratnasamuccaya e vyAkaraNane lagato che ane temAM siddhahemavyAkaraNamAMthI ghaNA ja agatyanA dhAtuo laI tene daza gaNanA gaNavAra rUpa ApyA che. tenI racanA saM. 1466 mAM karI hatI. bIjo gaMtha haribhadrasUrikRta SaDU darzanasamuccaya para tarka rahasya dIpikA nAmanI TIkA che. A be graMtho uparAMta kAnta, satikA para avacUri, karmagraMtha para avacUri, (1) Atura pratyAkhyAna (2) catuH zaraNa (3) saMskAraka ane (4) bhakatapariNA e nAmanA cAre payA para avacUri, kSetrasamAsa para avacUri navatatva para avacUri, vigere graMthanI temaNe racanA karI hatI. 50. zrI semasuMdarasUri janma vi. saM. 1430 vi. saM. 1437 dIkSA H 150 vAcaka pada ? 1457 sUripada : svargavAsa vi. saM. 149H sarvAyu 69 varSa pAlanapuramAM sajajana nAme zreSThIne mAlahaNa devI nAmanI bhAryAthI soma (caMdra) svapnathI sUcita vi saM. 1430 mAM sema nAmane putra thayo hato. janmathI ja tenAmAM sArA lakSaNe hatA ane mAtra sAta varSanI ummare ja mAtApitAnI saMmatipUrvaka dIkSA svIkArI hatI. temanuM somasuMdara nAma rAkhavAmAM AvyuM. temanA dIkSAguru zrImAna jayAnaMdasUri hatA. bALavayamAM ja temaNe zAzvAdhyayana zarU karyuM ane vadhu abhyAsa mATe temane jJAnasAgarasUrinI sAnidhyamAM soMpyA. dhIme dhIme teo eTalA pAraMgata thayA ke vi. saM. 1450 mAM temane upAdhyAya pada arpaNa karavAmAM AvyuM. bAda vi. saM. 1457 mAM mAtra sattAvIza varSanI vaye narasiMha zeThe karelA adbhUta mahotsava pUrvaka zrI devasuMdarasUrie temane AcArya pada ApyuM. A samaye pada-pradAnane moTe mahatsava pravatata ane zrAvake paNa eTalA bhaktivALA ane prabhAvanAzIla hatA ke AvA mahotsavamAM chUTe hAthe dravyavyaya karatA. A. zrI. somasuMdarasUrinA ghaNA ziSyone mATe judA judA padapradAna samaye AvA mahotsavo karavAmAM AvyA hatA. semasuMdarasUrinA AdhipatyamAM tIrthayAtrAo paNa ghaNI karavAmAM AvI hatI ane temanA hAthe ghaNe sthaLe pratiSThA paNa thaI hatI dharaNA(dhanA)zAhe baMdhAvela prakhyAta ne ati vizALa rANakapuranA prAsAdanI pratiSThA A ja somasuMdarasUrie vi. saM. 1496 mAM karI hatI. IDararAjyanA mAnya govIMda nAmanA zrAvake saMghapati thaIne somasuMdarasUrinA Adhipatya nIce zatrujaya, giranAra tathA se pAraka tIrthanI yAtrA karI hatI. pachI tA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI seAmasuMdarasUri 190 * [ zrI tapAgaccha gAjI tIrtha para AvI zrI ajitanAtha jinezvaranuM mATu' mitra ArAsaNanI khANunA khAsa zreSTha ArasamAMthI kAtarAvI seAmasuMdaranA hAthe sa'. 1479 mAM pratiSThita karyuM hatuM. devakulapATa( delavADA, udepurathI 10 mAila dUra )mAM AcArya zrI e traNa vakhata padhAryAM hatA ane dareka vakhate bhavya svAgata thavA uparAMta padma-pradAna maheAsavA thayA hatA. teonu vihArakSetra ghaNu vistRta hatuM ane tItha yAtrAe paNa sArA pramANamAM karI hatI. temanA upadezathI judA judA gRhasthAe jude jude sthaLe pratiSThA, jIrNodvArAdi zubha kAryo karyAM hatAM. zilpakalA para paNa temaNe pUratu dhyAna ApyuM hatuM. A samaye diga'arAnA mata pracAramAM vRddhi pAmyA hatA ane ema kahevAya che ke A zrI seAmasuMdarasUrinA samayamAM iDara nagaramAM digabarIya bhaTTArakAnI gAdI sthapAI hatI. A samaye musalamAnAnu jora paNa vadhatuM jatuM hatuM ane samayasUcakatA vAparI jainoe dIlhIthI AvatA sUkhA sAthe maitrI sAdhI lIdhI hatI. seAmasuMdarasUrinA samayamAM graMthA tADapatrIya pAnA parathI kAgaLa paralakhAvavAmAM AvyA ane te mATe temaNe svaguru devasundarasUrine sArI sahAya karI hatI. te uparAMta peAtAnA zAsanakALamAM paNa AgamAne kAgaLa para lakhAvyA hatA. zrI sAmasuMdarasUri paTTadhara anyA pachI teoe gacchanI sArasabhALa karavA mAMDI. kuzaLa senAnAyakanI jema temaNe veSadhArI ane asamatha sAdhuone mATe tAtkAlika ilAjo lIdhA, caityavAsanuM jora vadhatu jatu hatu te mATe temaja gacchamAM aneka rIte aniSTo vadhatAM jatAM hatAM te dUra karavA mATe temaNe dIgha vicAra karI nIcenA niyama (sAdhumaryAdA paTTaka ) savajJa sAdhue mATe taiyAra karyo ane te pramANe anusaravAnI AjJA ApI. niyamA 1. jJAna ArAdhana hete mAre hamezAM pAMca gAthA mADhe karavI ane kramavAra pAMca gAthAnA artha guru samIpe grahaNa karavA. 2. khIjAne bhaNavA mATe hamezAM pAMca gAthA mAre lakhavI ane bhaNanArAone kramavAra pAMca pAMca gAthA mAre bhaNAvavI. 3. varSA RtumAM mAre pAMcase| gAthAnuM, zizira RtumAM AThase gAthAnu ane grISma RtumAM traNaseA gAthAnuM sajjhAyadhyAna karavuM. 4. navapada navakAramaMtranuM eka se| vAra sadA raTaNa karu 5. pAMca zakrastavavaDe hamezAM eka vakhata devavadana karuM' athavA e vakhata, traNa vakhata ke pahAre pahAre yathAzakti ALasa rahita devavaMdana karuM 6. dareka aSTamI caturdazIne divase saghaLAM derAsarA juhAravA, temaja saghaLA munijanAne vAMDhavA. bAkInA divase eka derAsare te avazya javuM. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 11 : zrI samasuMdarasUri 7. hamezAM vaDIla sAdhune nicce trikALa vaMdana karuM ane bIjA glAna tema ja vRdhdhAdika munijananuM vaiyAvacca yathAzakita karuM. 8 isamiti pALavA mATe sthaDila mAguM karavA jatAM athavA AhArapANe vaheravA jatAM rastAmAM vArtAlApa vigere karavAnuM choDI dauM. 9. yathAkALa pujyA-pramAryA vagara cAlyA javAya te, aMgapaDilehaNA pramukha saMDAsA paDilehyA vagara besI javAya te ane kaTAsaNA (kAMbaLI) vagara besI javAya te pAMca khamAsamaNa devA athavA pAMca navakAramaMtrano jApa kare. 10, bhASAsamiti pALavA mATe ughADe mukhe beluM ja nahi, tema chatAM gaphalatathI jeTalI vAra ughADe mukhe belI jAu teTalI vAra IriyAvahipUrvaka eka legassane kAussagna karuM. 11. AhArapANa karatAM tema ja pratikramaNa karatAM ane upadhinI paDilehaNa karatAM keI mahattvanA kArya vagara kaIne kadApi kAMI kahuM nahiM. (boluM nahIM ) 12. eSaNAsamiti pALavA mATe nirdoSa prAsuka jaLa maLatuM hoya tyAM sudhI pitAne khapa chatAM dhAvaNuvALuM jaLa, aNagaLa (acitta) jaLa ane jaravANI (jhareluM pANI) lauM nahi. 13. AdAnanikSepaNasamiti pALavA mATe pitAnI upAdhi pramukha pucha-prabhAIne bhUmi para sthApana karuM temaja bhUmi uparathI lauM. pujavA--pramArjavAmAM gaphalata thAya te tyAM ja navakAra gaNuM. 14. dAMDe pramukha pitAnI upadhi jyAM tyAM mUkI devAya to te badala eka AyaMbila karuM athavA UbhA UbhA kAussaga mudrAe rahI eka se gAthAnuM sakjhAyadhyAna karuM. 15. pAriThAvaNuyAsamiti pALavA mATe sthaDila, mAtru ke khelAdika( zleSmAdika)nuM bhAjana paraThavatAM kaI jIvane vinAza thAya te nivi karuM ane sadeSa AhArapANI pramukha vaherIne parAvatAM AyaMbila karuM. 16. IMDila, mAvuM vigere karavAnA ke paraThavavAnA sthAne " ANujANaha jasuggahe " prathama karyuM ane paraThavyA pachI traNa vAra "sire" kahuM. 17. managupti, vacanagupti pALavA mATe mana ane vacana rAgAkuLa thAya te huM ekeka nidhi karuM ane kAyakuceSTA thAya te upavAsa ke AyaMbila karuM. 18. ahiMsA vrate pramAdAcaraNathI mArAthI beIdriya pramukha jIvanI virAdhanA thaI jAya te tenI Idriye jeTalI nivi karUM. satya te krodha, lobha, bhaya ane hAsyAdikane vaza thaI jUThuM bolI jAuM te AyaMbila karUM. 19. asteya vrate pahelI bhikSA mAM AvelA je vRtAdika padArtho gurUmahArAjane dekhADyA vinAnA hoya te vAparuM nahIM ane dAMDa, taraparNa vigere bIjAnI rajA vagara lauM ke vAparuM nahIM ane lauM ke vAparUM to AyaMbila karUM. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI somasuMdarasUri [ zrI tapAgaccha 20. brahmate ekalI strI sAthe vArtAlApa na karUM ane strIone svataMtra bhaNAvuM nahI. parigrahaviramaNavrate eka varasa cAle eTalI upAdhi rAkhuM, paNa tethI vadhAre rAkhuM nahi, pAtrA kAcalAM pramukha paMdara uparAMta na ja rAkhuM. rAtribhejanaviramaNavrate azana, pAna, khAdima, svAdimane lezamAtra saMnidhi gAdika kAraNe paNa karUM nahi, 21. mahAna rega thaye heya to paNa kvAthano ukALe na pIuM temaja rAtre pANuM pIvuM nahi. sAMje chellI be ghaDImAM jaLapAna na karUM. 22. sUrya nicce dekhAte chate ja ucita avasare sadA jaLapAna karI lauM ane sUryAsta pahelAM ja sarva AhAranAM paccakhANa karI lauM ane aNahArI auSadhane saMnidhi paNa upAzrayamAM rAkhuM rakhAvuM nahi. 23. tamAcAra yathAzakti pALuM eTale chaThThadika tapa karyo hoya tema ja vega vahana karate hAuM te vinA avagrahita bhikSA lauM nahi. 24. lAgalAmAM be AyaMbila ke traNa nivi karyA vagara huM vigaya (dUdha dahIM ghI pramukha) vAparuM nahi ane vigaya vAparUM te divase khAMDa pramukha sAthe meLavIne nahIM khAvAne niyama jAvajajIva pALuM. 25. traNa nivi lAgelA thAya te daramiAna temaja vigaya vAparavAnA divase niviyAtAM grahaNa na karUM tema ja be divasa lAgakoI tevA puSTa kAraNa vinA vigaya vAparUM nahi. 26. dareka AThama caudazane dahADe zakti hoya te upavAsa karuM, nahI to te badala be AyaMbila ke traNa nivi karI ApuM. - 27. dararoja dravya, kSetra, kALa, bhAvagata abhigraha dhAraNa karUM, kemake tema na karUM te prAyazcitta Ave ema chatakala5mAM kahyuM che. 28. vIryAcAra yathAzakita pALuM eTale hamezAM pAMca gAthAdikanA artha grahaNa karI manana karUM. ra9. AkhA divasamAM saMyamamArgamAM pramAda karanArAone huM pAMca vAra hitazikSA ApuM ane sarva sAdhuone eka mAtraka paraThavI ApuM. - 30. dararoja karmakSaya athe cAvIza ke vIza legassano kAussaga karUM athavA teTalA pramANunuM sajhAyadhyAna kAussagnamAM rahI sthiratAthI karUM. 31. nidrAdika pramAdavaDe maMDaLImAM barAbara vakhate hAjara na thaI zakAya te eka AyaMbila karuM ne sarva sAdhuonI vaiyAvacca karUM. - 32. saMdhADAdine kazo saMbaMdha na hoya to paNa bALa ke glAna sAdhupramukhanuM paDilehaNa karI ApuM temaja temanA khela pramukha maLanI kuMDI paraThavavA vigere kAma paNa yathAzakti karI ApuM. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] : 13 : zrI jayasudarasUri 33. upAzrayamAM pesatAM nisTihi ane nIkaLatAM Avasyati kahevI bhUlI jAuM to tema ja gAmamAM pesatAM nisaratAM paga muMjavA visarI jAuM to yAda Ave te ja sthaLe navakAra maMtra gaNuM. 34-35, kAryaprasage vRdhdha sAdhuone "he bhagavana ! pasAya karI" ane laghu sAdhune IcchakAra" eTale temanI IcchAnusAre karavAnuM kahevuM bhUlI jAuM te temaja sarvatra jyAre jyAre bhUla paDe tyAre tyAre "micchAmi dukkaDuM' ema kahevuM joIe te visarI jAuM te jyAre sAMbharI Ave athavA keI hitasvI saMbhArI Ape tyAre tatkALa navakAra maMtra gaNuM. 36. vaDIlane pUchaLyA vagara vizeSa vastu lauM-dauM nahi ane vaDIlane pUchIne ja sarva kArya karuM paNa pUchyA vagara karuM nahi vigere vigere. somasuMdarasUrine ghaNuM samartha ziSya hatA te pikI (1) zrI munisuMdarasUri (2) "kRSNasarasvatI " birudadhAraka zrI jayasuMdara( jayacaMdra sUri (3) "mahAvidyA" para vivRtti ane te para Tippana racanAra zrI bhuvanasundarasUri ane (4) jinasuMdara sUri mukhya hatA. zrI samasuMdarasUrie bhegazAstra bAlAvabodha, upadezamALA bAlAvadha, paDAvazyaka bAlAvabodha, navatatva bAlAvabedha, cityavaMdana bhASyAvacUri, kalyANa stava, neminAtha navarasaphAga, ArAdhanApatAkA bAlAvabedha, SaSTizataka bAlAvabodha racela che. uparanA mukhya ziSya uparAMta temane jinamaMDana, jinakIti, samadeva, semajaya, vizALarAja, udayanaMdI, zubha ratna vigere vigere anya vidvAna ziSya-praziSya paNa hatA. teo vi. saM. 1499 mAM svarge sIdhAvyAM.* kRSNasarasvatI zrI jayasundarasUri (jayacaMdrasUri) iDaravAsI zrIvatsanA bhAI govida keI yogya ziSyane AcAryapada-pradAna mATe semasuMdarasUrine vinati karI tyAre teNe karelA mahotsava pUrvaka zrI jayasundara vAcakane AcArya padavI ApavAmAM AvI hatI. temanI adhyayanazakti sArI hatI tethI gurue nUtana ziSyone abhyAsa karAvavA mATenuM kArya temane soMpyuM hatuM. 88 kAvyaprakAza" ane "samatitarka " jevA graMthonI vAcanA teo ApatA. temaNe vi. saM. 1505 nA vaizAkha zudi 5 nA divase delavADAmAM zrI abhinaMdana svAmInI pratiSThA karAvI hatI. je pratimA hAlamAM AghATa(AhaDa)nA jinamaMdiramAM che. keTalAka ema paNa jaNAve che ke jayasundarasUrine badale jayacaMdrasUri nAma vadhAre ThIka che. temanI vidvattAne kAraNe temane kRSNasarasvatIkRSNa vAgadevatA evuM biruda prApta thayuM hatuM. temaNe pratyAkhyAna sthAna vivaraNa ane * zrI somasuMdarasUrinuM vigatavAra saMpUrNa jIvana jANanAre temanA ziSya pratiSThAme raceluM semasaubhAgya kAvya jevuM. 25 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jIvanasu Mda20 ne munisuMdarasUri 194 * [ zrI tapAgaccha samyaktva kaumudI, pratikramaNa vidhi Adi graMthA racyAM che. emanA ja upadezathI aNuhIlapura pATaNunA zrImAlI pata nAmanA zreSThIe eka lakSa pramANa graMthe| lakhAvyA hatA jemAMthI piMDaniyukti vRttinI prata vIramagAmanA bhaMDAramAM vidyamAna che. zrI bhuvanasundarasUri jyAre AcArya zrI seAmasuMdarasUri khIjI vAra delavADA AvyA tyAre nIkha nAmanA zrAvakanI atyAgrahabharI vinaMtithI jIvanasundara vAcakane AcArya pada ApavAmAM AvyuM hatuM. kulArka nAmanA yeAgAcArye zabdanu. azAzvatapaNuM batAvavA seALa anumAneA para " mahAvidyA" nAmanI eka daza kSeAkI gra'nI racanA karela tenA para ciraMtana nAmanA TIkAkAre vRtti racI hatI. bhuvanasuMdarasUrie tenA para vivRtti racI ane te vizrvatti para " mahAvidyAviDaMbana " TippaNuM-vivaraNa racyuM che. " parabra'otthApana " nAmaneAvAdanA graMtha ane vyAkhyAnadIpikA paNa temanA racelA prathA che. zrI jinasundarasUri temane mahuvAmAM guNarAja nAmanA zreSThInA AgrahathI AcArya padavI ApavAmAM AvI hatI. temaNe vi. saMvata 1483 mAM ''TvIpAlikA kalpa" nI racanA karI hatI. temanA ziSya zrI cAritraratna gaNie " dvAnapradIpa '" nAmane graMtha vi. sa', 1499 mAM citADamAM pUrNa karyAM hatA. 51. zrI munisundarasUri janma. vi. sa. 1436 : dIkSA vi. saM. 1443: vAcaka padma vi. sa. 1466 sUripada vi. saM. 1498 : svargagamana vi. saM. 1503 : sarjAyu 67 varSI; vi. saM. 1436 mAM temanA janma thayA hatA ane mAtra sAta varSanI ummare temaNe dIkSA lIdhI hatI. kayA nagaramAM kayA mAbApane peTe temanA janma thayA hatA tene lagatI vigata maLI zakatI nathI paNa teo adbhubhuta zaktizALI ane apUrva smaraNazaktivALA hatA. te eka sAthe judI judI eka hajAra khAkhatA para dhyAna ApI zakatA ane tene kAraNe teo " sahasrAvadhAnI " tarIke prakhyAti pAmyA hatA. A uparAMta tenuM AgamAnuM jJAna paNa agAdha hatu. ane tethI rajita thaIne dakSiNa dezanA kavioe temane " kAlIsarasvatI '* evu' biruda ApyuM hatuM. vaLI khaMbhAtanA sumA darakhAne temane " vAdIgokuLaSata " evI padavI enAyata karI hatI. tenA atha e thAya che ke vAdIerUpI geAkulamAM teo pati-svAmI jevA hatA. 66 vi. sa. 1478 mAM munisundarasUrinA AcAya padma-pradAna samaye devarAja nAmanA * sarasvatI devIne varNa zveta che ane munisundarasUrinA varNa zyAma haze tethI sarasvatI zyAma vaSNu dharIne AvI haze evI kalpanA karIne AvuM biruda ApavAmAM AvyuM. heAya tema samajAya che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] * 195 3. zrI munisuMdarasUri " zreSThIe 32000 TanA vyaya karIne mahAtsava karyAM hatA. bAra varSanI ummare temaNe nyAya, vyAkaraNa ane kAvya e traNe viSayAnA paricaya ApatA traivedya gAchI nAmanA graMtha racyA hatA je temanI agAdha jJAnazaktinA samaLa ane sacATa purAvA che. temaNe sUrima`tranu cAvIza vakhata smaraNu kayu' hatuM ane chaThThuM temaja aThThama di tapasyAne kAraNe padmAvatI Adi devIe pratyakSa thatI temaja sahAya karatI hatI. delavADAmAM thayela marakInA upadrava zAnta karavA temaNe mahimApUrNa " saMjatira ' stavanI racanA karI hatI ane zIreAhI dezamAM utpanna thayela tIDanA upadravane zAnta karyAM hatA jene lIdhe tyAMnA sahasramala nAmanA rAjAe peAtAnA dezamAM amArI' pravartAvI hatI. A uparAMta anya rAjAone upadeza ApI pAtapeAtAnA nagarAmAM amArInI udmASaNA karAvI hatI. temanu sudaramAM suMdara kAya tridazataragiNI 'nAmanA vijJapti-patra che. A vijJapti-patra temaNe svagurudevasuMdarasUri para meAkalyA hatA. te eTaleA vistRta ane suMdara hatA ke jagatabharanA vijJapti-patranA sAhityamAM tenu sthAna ajoDa che. te lagabhaga eka se| ATha ( 108 ) hAtha lAMkheA hateA. temAM eka ekathI caDhe tevA prAsAdo, cakra, padma, siMhAsana, azeAka, bherI, prAtihAryAdi aneka citrAmaya zloko hatA ane judI judI jAtanA vRtto lakhavAmAM AvyA hatA. te " triRRzataraMgiNI " mAM traNa staMtra ane ekasaTha taragA hatA. te AkhA vijJapti-patra hAlamAM upalabdha thatA stAtranA nathI paNa trIjA ' gurvAvalI " " nAmane pAMcaseA padyanA eka vibhAga mAtra maLe che, jemAM carama jinapati zrI mahAvIrasvAmIthI temanA samaya sudhInA tapagacchanA AcAryAMnuM saMkSepamAM varNana che. trIjA stAtranA A eka vibhAga ATale adhA vistRta che teA traNe staMtra sAthene te vijJapti-patra keTaleA vizALa haze tene kAMika khyAla AvI zakaze. temAM athagAMbhIya' paNa ativa hatuM. Ave prauDha ane mATI vijJapti-patra keAie lakhyAnu' hajI sudhI jANavAmAM Avyu nathI. A uparAMta temaNe nIcenA prathAnI racanA karI hatI. * adhyAtma kalpanuMma upadezaratnAkara svapajJavRtti sahita jayAna* caritra mitra catuSka kathA pAkSika sattarI * keTalAko A baMne kRtio 40 mA paTTadhara zrI municaMdrasUrinA nAma para caDhAve che. zAMtarasa bhAvanA jinastAtra ratnakASa satikara stAtra sImaMdhara stuti a'gula sattarI* Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ratanazekharasuri : 19 : [ zrI tapAgaccha vanaspati uttarI tapAgaccha paTTAvalI gazAstra (caturtha prakAzano bALAbedha) (gurnAvalI uparAMta) vaivedyagoSThI A pramANe sAhityasRSTimAM sAruM vAvetara karI teozrI zAsananI prabhAvanA karavApUrvaka vi. saM. 1503 mAM svargavAsI banyA. para. zrI ratnazekharasUri janma vi. saM. 1457 (145ra ): dIkSA vi. saM. 1423 paMDita pada vi. saM. 1483: vAcakapada vi. saM. 1493H AcAryapada vi. saM. 1502 svargavAsa vi. saM. 1517: sarvAya 60 varSa munisuMdarasUrinI mATe zrI ratnazekharasUri AvyA. teo vidvAna hatA eTaluM ja nahi, paraMtu prakhara abhyAsI ne sAthe sAthe vAdI paNa hatA. yauvana vaye temaNe dakSi nA vAdIone vAdamAM parAsta karyA hatA. A uparAMta temanI vAda karavAnI zaktithI raMjita thaI khaMbhAtanA bAMbI nAmanA vidvAne temane "bAlasarasvatI"nuM biruda ApyuM hatuM. devagirinA (hAlanuM daulatAbAda) rahIza mahAdeva zreNInI vinatithI moTA mahotsavapUrvaka temanA vAcaka padane mahotsava karavAmAM AvyA hatA. cepana varSa lagabhaganA pitAnA dIkSApayoyamAM temaNe vistRta vihAra karI zAsananI sArI zobhA vadhArI hatI. A uparAMta sAhityanI dizAmAM temaNe zrAddhapratikramaNusUtra para "athadIpikA " nAmanI TIkA, zrAddhavidhi sUtra para "vidhikaumudI" nAmanI TIkA temaja SaDAvazyakavRtti racI che. A uparAMta "AcArapradIpa" nAmane 4065 kapramANane svataMtra graMtha race che, temaja prabodhacaMdrodaya vRtti ane haimavyAkaraNa para avacUri temaNe racI hovAne ulekha sAMpaDe che. temanA ziSya paikI kasamadeve vi. saM. 1504 mAM "kathAmahedidhi" nAmano kathAgraMtha gadya-padyamAM racyo che temAM hariNakRta kapUraprakaramAM sUcita 157 kathAo che. A uparAMta somadevagaNikRta jinaprabhasUrinA "siddhAMtastava" paranI TIkA labhya che. nazekharasUrie rANakapuramAM dharaNa saMghapatie karelA mahatsavapUrvaka temane AcArya pada ApyuM hatuM. laMkA matotpatti gujarAtanA pATanagara amadAvAdamAM "lukA" nAmane dazAzrImALI lahIyo rahete hate. "jJAnajI" nAmanA yatinA upAzrayamAM purataka lakhI te potAnI AjIvikA calAvato hato, lakhatAM lakhatAM koI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] laMkA matotpatti eka pustakanA sAta pAnA lakhavA mUkI dIdhA tethI pustaka lakhAvanArAe tenuM kAraNa pUchyuM tyAre "laMkAe " UlaTe kalaha karyo. paraspara bolAcAlI vadhI jatAM lekoe tenuM tADana karI upAzrayamAMthI kADhI mUkyo. pachI "luMkA" e lakhamazI nAmanA kArabhArInI sahAya mAgI ane tenI nizrAmAM rahI pitAne navIna paMtha vi. saM. 1508 mAM zarU karyo. teNe cAlu paraMparAmAM paNa keTaloka vidha dAkhavyo. jinapratimAne niSedha karyo ane sAthe sAtha pauSadha, pratikramaNa, pratyAkhyAnAdi Avazyaka kriyAo karavAmAM temaja dAnAdikamAM mAnyatA na rAkhI. dayA e dharma che ane hiMsAmAM adharma che evuM maMtavya pracalita karI che je kriyAmAM aMza mAtra paNa hiMsA thAya te te kriyAone asvIkArya jaNAvI. lagabhaga A ja avasare pAdazAhane pIrejakhAna nAmane mAnIto be maMdiro ane upAzrayo toDI nAkhI jainamatanI kadarthanA karato hato te saMyogane savizeSa lAbha laI laMkAzAhe pitAnA matanI sArI rIte prarUpaNuM karI. rAjakIya aMdhAdhuMdhI ane rAjya khaTapaTane kAraNe keTalAka prAMtomAM vihAra aTakI paDyo hato. sAdhuomAM zithilatA pravezI hatI. nAnA-meTAnI maryAdAo prAyaH ochI thavA lAgI hatI. sAdhuo gRhasthano vadhu paricaya karavA lAgyA ane tene kAraNe "atiriyAsavajJA" e niyama pramANe AdarabhAva ocho thavA lAgyo. pustaka ane vaccenA saMgrahathI AgaLa vadhI keAIkoI sthaLe dravya rAkhavA sudhInI pravRti AgaLa vadhI hatI. sAdhuonI AvI jAtanI kriyAothI zrAvaka vargamAM moTo khaLabhaLATa utpanna thayo tethI A paristhitino lAbha laI, sAdhuonI zithilatA temaja kalezane AgaLa karI luMkAe potAnA navIna matano jorazorathI pracAra karyo. je dezomAM sAdhuo jaI zakatA nahi tyAM jaIne teNe hajAro lokone mUrtipUjAthI vimukha banAvyA. bAda luMkAe pitAnI mAnyatAne anukULa ekatrIsa sUtro mAnyA ane te ekatrIsa sUtromAM paNa jyAM jyAM jinapratimAno adhikAra Avato hato tyAM tyAM pitAnA manaHkalpita artha karyo. Avazyakasatrane to teNe kapolakalpita navuM ja banAvyuM. Ama potAnA matanA pracAra mATe teNe pacIza varSa 2 vizeSa mahenata karI paraMtu tenA paMthamAM koI bhaLyuM nahi. chevaTe vi. saM. 1533 mAM zIrohI pAsenA araghaTTapATakano rahevAsI prAgvATa jJAtino bhANA nAmano zakhsa tene maLyo ane gurunA ApyA vinA svayaM sAdhuno veSa paherI lIdho. DheDhaka nAma dharAvI mUDha lokone jaina dharmathI bhraSTa karavA mAMDayA ane jinapratimAnuM utthApana zarU karyuM. vi. saM. 1568 mAM tene ziSya rUpa thaze. tyArabAda vi. saM. 1578 jIvAjI ane 1587 mAM vRddha varasiMha ziSya thayA. loMkAzAhe pate dIkSA lIdhI nahi, paraMtu tenA upadezathI bIjAo dIkSA laI "RSi" kahevAyuM. 1570 mAM "bIjA" nAmanA veSadhare pitAnA nAmathI "bIjA' nAma mata pracalita karyo. A ja lekAmatamAMthI saMvata 1709 mAM sUratanivAsI vorA vIrajInI kulAMbAIe baLe lIdhela "lavajIee "DhIyA" paMthanI vizeSa zarUAta karI.* * juo garachamata prabaMdha pR. 150 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** 198 : [ zrI tapAra tevaNNI puNa lacchI- sAyara sarIsaro muNeavvo 53 / caDavaNNu sumai sAhU 54, paNavaNNo hemavimalagurU 55 / / 17 / lukA matAtpatti tatpaTTe zrIlakSmIsAgarasUriH / tatpaTTe zrIsumatisAdhusUriH / tatpaTTe zrIhemavimalasUriH / gAthA--trepanamA zrI lakSmIsAgarasUri, cApanamA zrI sumatisAdhusUri ane paMcAvanamA paTTadhara tarIke zrI hevimaLasUri thayA. 17 tevaNNotti - zrIratnazekharasUripaTTe vyAkhyA - 13 tripaMcAzattamaH zrIlakSmI sAgarasUriH / tasya vi0 catuSSaSTyadhike caturdazazata 1464 varSe bhAdra 0 vadi dvitIyAdine janma, saptatyadhike 1477 dIkSA, SaNNavatyadhike 1496 paMnyAsapadaM, ekAdhike paMcadazazata 1501 varSe vAcakapadaM, aSTAdhike 1508 sUripadaM, saptadazAdhike 1517 gacchanAyakapadaM // 54 cauvaNNutti - zrIlakSmIsAgarasUripaTTe catuSpaMcAzattamaH zrIsumatisAdhusUriH / 55 paNavaNNotti----zrI sumatisAdhusUripaTTe paMcapaMcAzattamaH zrIhemavimalasUriH / yaH kriyAzithilasAdhusamudAye vartamAno'pi sAdhvAcArAnanatikrAntaH / yato brahmacaryeNa niSparigrahatayA ca sarvvajanavikhyAto mahAyazasvI saMvignasAdhusAnnidhyakArI / yaddIkSitA yannizritAzca bahavaH sAdhavaH kriyAparAyaNA Asan / etaccihUnaM samudAyAnurodhena kSamAzramaNAdivihRtaM pakvAnnAdikaM nAtmanA bhuktavAn / R0 hAnA -- R0 zrIpati - R0 gaNapatipramukhA luGkAmatamapAsya zrIhemavimalasUripArzve pravrajya tanniyA cAritrabhAjo babhUvAMsaH / sadyumnaM kaMcid vratinaM jJAtvA gaNAnniSkAzayAmAsa / na ca teSAM kriyAzithilasAdhusamudAyAvasthAne cAritraM na saMbhavatIti zaMkanIyaM, evaM satyapi gaNAdhipatezcAritrasaMbhavAt / yadAgama: - sAle nAma ege eraNDaparivArettiM / tadAnIM vi0 dvASaSTyadhikapaMcadazazate 1562 varSe " saMprati sAdhavo na dRgpathamAyAtI - " tyAdiprarUpaNAparakaTukanAmno gRhasthAt tristutikamatavAsitotkaTukanAmnA matotpattiH / tathA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvalI ] 199 lukA matAtpatti "" vi0 saptatyadhikapaMcadazazata 1570 varSe luGkAmatAnnirgatya bIjAkhyaveSadhareNa "bIjAmatI ' nAtaM pravartitaM // tathA vi0 dvisaptatyadhikapaMcadazazata 1572 varSe nAgapurIyatapA gaNAnnirgatya upAdhyAyapArzvacadreNa svanAmnA mataM prAduSkRtamiti // 17 // vyAkhyA--zrI ratnazekharasUrinI pATe trepanamA zrI lakSmIsAgarasUri thayA. temanA vi. sa. 1464 mAM bhAdaravA vida bIje janma, vi. sa. 1477 mAM dIkSA, vi. sa'. 1496 mAM paMnyAsapada, vi. sa. 1501mAM vAcakapa, vi. sa. 1908mAM AcArya pada ane vi. sa. 1517mAM gacchanAyakanI padavI prApta thaI hatI. zrI lakSmIsAgarasUrinI pATe cApanamA zrI sumatisAdhusara thayA. zrI sumatisAdhusUrinI pATe pa'cAvanamA paTTadhara zrI hemavimalasUri thayA. te zithilAcArI sAdhu-samudAyanI vacce rahevA chatAM paNa sAdhvAcAranuM ulladhana karanAra na hatA jethI brahmacaryanA prabhAvathI temaja niSparigrahapaNAthI teo mahAyazasvI, sarvatra prasiddha ane aneka savijJa sAdhuonA parivAravALA thayA. temanA DhIkSita thayela ane temane AzrayIne rahelA dhaNA sAdhue kriyAparAyaNa banyA, ane tenI sAbitI tarIke samudAyanA Agraha haiAvA chatAM paNa anya sAdhuedvArA lavAyela pakavAnAdi peAtAnI jAte vAparatA nahi. RSi hAnA, RSi zrIpati ane RSi gaNapati pramukha dhaNA RSie luMkA matanA tyAga karIne zrI hemavimaLasUrijI pAse cAritra aMgIkAra karyuM hatuM. kAI eka sAdhune kaMcana(dravya)yukta jANIne tene gaccha bahAra karavAmAM AvyA hatA. kriyA-zithila munionI sAthe rahevA chatAM paNa hemavimalasUrinA cAritra saMbaMdhI zaMkA karavAnI jarUra nathI, kAraNa ke gaNanAyaka DhAvAthI teo zudhdha cAritradhArI hatA. vaLI sidhdhAMtamAM kahyuM paNa che ke-- era'DAthI vIMTaLAyela eka zAlavRkSa paNa prazaMsApAtra che. "hAlamAM sAdhue jaNAtA nathI" evI prarUpaNA karanAra kaTuka nAmanA gRhasthe vi. saM. 1562 mAM traNa thAyanI vAsanAyukata kaDavA mata(kaDavAmatI) pracalita karyAM. tyArabAda vi. saM.1570 mAM bIjA nAmanA vaiSadhare luMkA matane tyAga karIne peAtAnA " khIjAmatI" nAmanA mata pracalita karyAM. temaja vi. sa. 1572 mAM nAgapurIya tapagacchamAMthI nIkaLIne upAdhyAya pAzrcaMdre potAnA nAmanA navIna mata (pArzvacaMdra gaccha) zarU karyAM. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lakSmIsAgarasUri * * 20 53. zrI lakSmIsAgarasUri janma vi. saM 1464 dIkSA vi. saM. 1477 ( 14702) paMnyAsaprada vi. sa. 1496H vAcakapaDha vi. sa`. 1501 : AcAryapada vi. sa*, 1508 : paTTadhara vi. sa. 1517 : svargavAsa vi. saM. 1547 : sarvAyu 83 varSa : umApuramAM temaNe zrI munisudarasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. seAmacAritragaNie guruguNaratnAkara " kAvyamAM zrI lakSmIsAgarasUrinuM jIvanacaritra Apyu che temAM temaNe jaNAvyu che ke temaNe vi. sa. 1470 mAM eTale ke mAtra cha varSanI vaye ja dIkSA aMgIkAra karI hatI; jayAre paTTAvalImAM 13 varSanI vace dIkSA lIdhAnA ullekha karyAM che. khAlyavaya chatAM temaNe ekAgracitte zAsrAdhyayana zarU karyu ane siddhAMta-carcAnI bAbatamAM vAdIne paNa parAsta karI cakita karyA. A uparAMta khALavayamAM ja jIdu'mAM mahIpALa rAjAne raMjita karyAM hatA. vivAhaprajJaptinA yAgavahanathI Nipada prApta karyAM bAda vi. saM. 1496 mAM seAmasudarasUrie devagirithI AvelA zAha mahAdeve karelA mahesravapUrvaka temane panyAsapada arpaNa karyuM" hatu. bAda vi. sa. 1501 mAM muMDasthaLamAM munisuMdarasUrie vAcaka pada-pradAna karyuM hatu. ane te samaye sa Mghapati bhIme meATA maheAtsava karyo hatA. [ zrI tapAgaccha bAda dhIme dhIme temanI zakti khIlatI gaI. temanI vRtti hamezAM zAMtaparAyaNu hatI. nakAmA--niratha ka aghaDA temane pasaMda paDatA nahi, temaja keAI jAtanA temane haThAgraha paNa nahAtA. vi. sa. 1517 mAM gacchanAyaka thayA pachI khaMbhAta nagaramAM zrI ratnamaMDana ane seAmadevasUrijI sAthe gacchameLa karyAM, eTale judA judA pakSa khaMdhAI gayA hatA tene ekameka karavA mATe sArA prayatna karyo, temanuM vihArakSetra gujarAta uparAMta marudeza tathA mALava deza paNa hatA. tene pariNAme ghaNA zrImaMta zrAvake| temanA bhakto hatA ane temanA dvArA pratiSThAdi zubha kAryo karAvyAM hatAM. giripura( DuMgarapura)nA ukeza jJAtinA zahi sAs 120 maNa pIttaLanI jinabhUti karAvI tenI anya jinabi sAthe pratiSThA karAvI hatI. dakSiNamAM Avela devagirinA zAha mahAdeve zatruMjayanI yAtrA karyA bAda lATapalli vigere sthAnAmAM vAcaka, mahattarA padanA puSkaLa dravyanA vyayapUrvaka mahAtsava karyAM hatA.mAMDavagaDhavAsI saghapati caMdrasA ( cAMdAzAhe ) chara kASThamaya jinAlayA ane dhAtunA 24 jinanA paTTo karAvIne tenI pratiSThA gurumahArAjadvArA karAvI hatI. A uparAMta vi. sa. 1533mAM akamI( pura )nA kaizavazIya seAnI izvara ane patA e nAmanA baMne bhAIoe iDaranA bhANu rAjAe durgA para karAvela jinamaMdira karatAM paNa uttuMga jinaprAsAda karAvI zrI ajitanAtha prabhunA mitra sAthe aneka pratimAnI zrI lakSmIsAgarasUridvArA pratiSThA karAvI hatI, Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] : 201 : zrI lakSmIsAgarasUri temaNe vi. saM. 1522 mAM gacchaparidhApanikA mahotsava karI ghaNA sAdhuone AcAryapada, vAcaka pada, paMDita pada vigere pade arpaNa karyA hatAM. guruguNaratnAkara kAvyamAM jaNAvyuM che ke-zrI lakSamIsAgarasUrinI nizrAmAM nIce pramANe AcAryo, upAdhyAya temaja hajAre munivaro hatA, je uparathI samajAze ke gacchanAyakane keTalI jokhamadArI ane javAbadArI bhogavavI paDatI haze. AcArya ziSyasaMkhyA | upAdhyAya ziSyasaMkhyA | sAdhuo (1) zrI sudhAnaMdasUri (29) | (1)mahopAdhyAyazrI mahIsamudra(29) (1) rAjatilaka (2) zrI zubharatnasUri (14) [18] | (2) upa. zrI labdhisamudra (31) (2) zubhatilaka (3) zrI temajayasUri (25) (3) , zrI amaranandI (27) (3) abhayatilaka (4) zrI jinasomasUri (15) (4) , zrI jinamANikya (31) (4) sidhAntavika (5) zrI jinaherusUri (39) (5) , zrI dharmahaMsa (12)/(5) bhuvanaviveka (6) zrI sumatisuMdarasUri (53) , zrI AgamamaMDana (12) (6) jayaruci (7) zrI sumati sAdhusUri (57) (7) zrI IndralaMsa (10) T(7) sidhAntaruci (8) zrI rAjapriyasUri (12) (8) , zrI guNasoma (11)/(8) prabhArAja (9) zrI IndranandasUri (11) (9) , zrI anaMtahaMsa (12) (9) merurAja (1) zrI saghasAdha (14) (1) sudhAbhUSaNa (11 thI 15) bIjA pAMca upAdhyAya (11) devabhUSaNa ema paMdara upAdhyAyanA 284 ziSya (12) pratiSThA kalyANa (13) jayakalyANa (14) sumazrita [(15) munikIti vigere vigere A uparAMta potapotAnA nAmane cheDe mUrti, AnaMda, pramoda, naMdI, ratna, maMDana, naMdana, vardhana, lAbha, dharma, sema, hema, kSema, udaya, mANikya, jaya, vijaya, suMdara, cAritra, samudra, zekhara vigere nizAnIvALA hajAro sAdhuo temanI AjJAmAM hatA. vaLI lAvaNyasamaya, je eka sArA kauna kavi thaI gayA che ane jemanA vi. saM. 1521 mAM amadAvAdamAM janma thaye hatuM temaNe vi. saM. 1529 mAM pATaNamAM zrI lahamIsAgarasUri pAse pravajyA aMgIkAra karI hatI. * zrI somadevasUrinA ziSya zrI cAritrahaMsanA ziSya zrI somacAritre A kAvya vi. saM. 1541 mAM racyuM che, jemAM zrI lakSmIsAgarasUrinA jIvanane lagato vRtAMta che. vistArathI vAMcavAnA Icchake te kAvya jevuM. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumatisAdhusUri ne hemavimaLasUri : 202 : [ zrI tapAgaccha zrI lahamIsAgarasUrie pite kaI paNa nUtana graMthanI racanA karI hoya evuM jaNAtuM nathI. keTalAka jaNAve che ke temaNe "vastupALa rAsa" racyo che. zAsananI zobhA vadhArI tema ja gaccha-bheda mITAvavA athAga parizrama sevI teo vi. saM. 1547 mAM svargavAsI thayA. 54. zrI sumatisAdhusUri zrI lahamIsAgarasUrinI pATe copanamA paTTadhara tarIke zrI sumati sAdhusUri AvyA. temanA jIvanane lagate vizeSa vRtAMta upalabdha thaI zakato nathI. iDaranA rAjA bhANanA maMtrI koThArI zrIpAle temanA AcAryapada-pradAna samaye mahotrAva karyo hate. teo 1545 thI 1551 sudhI gacchanAyakapade rahyA hoya tema jaNAya che. A samaye sAdhuemAM zithilAcAre kaMIka vadhu pramANamAM praveza karyo hato chatAM paNa pite jiMdagIparyaMta pAMce parvamAM-tithimAM AyaMbila karatA. vaTavahila nagaramAM zrI zAmaLA pArzvanAthanI samIpe traNa mahinA paryata vidhipUrvaka sUrimaMtranI ArAdhanA karI hatI ane kaI paNa eka sapheda vastunA bhajana dvArA AyaMbila tapa karavAthI adhiSThAyaka deva temane pratyakSa thayA hatA. pachI pote maMDapadugamAM padhAryA ane zA jAujIe anargaLa dravyanA vyayapUrvaka gurune pura-praveza karAvyo. bAda te ja jAujIne pratibaMdha pamADIne agyAra zera vajananI suvarNanI pratimA ane bAvIza zera vajananI rUpAnI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. teone ziSyasamudAya ghaNo viratRta hatA. teoe potAnA paTTa para zrI hemavimaLasUrine sthApyA ke jemanAthI vimaLagacchanI zAkhA zarU thaI. 55. zrI hemavimaLasUri temanA jIvanane lagatI vizeSa hakIkata paNa upalabdha thatI nathI. emanA samayamAM sAdhuone zithilAcAra atizaya vRddhi pAmyuM hatuM, chatAM paNa niHspRhapaNAthI temaja brahmacaryanA akhaMDa pAlanathI teozrI pitAnI pratiSThA sAcavI zakyA hatA ane temanI khyAti paNa saMghamAM sArI hatI. temanA parivAramAM agara to temanI AjJA mAM ghaNuM saMvegI sAdhuo kriyAparAyaNa hatA, paraMtu je keTalAka zAstramaryAdAthI cUta thayA hatA teone teoe gaccha-bahiSkRta karyA hatAM. teone gacchanAyaka thayAne saMvata 1552 che ane temanA ziSya zrI AnaMdavimaLasUrie pATa saMbhALI lIdhI te daramyAnanA vacagALAnA lAMbA samaya sudhI teone ga7nI sArasaMbhALa karavI paDatI. temanAmAM vyAkhyAnazakti temaja zAstranuM rahasya sacoTapaNe samajAvavAnI zakti sArI hatI ane tene ja pariNAme laMkAmatavALA Si hAnA, naSi zrIpati temaja traSi gaNapatie potAnA matane tyAga karIne zrI hemavimaLasUri pAse zuddha saMvegI mArga svIkAryo hato. hema Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 203 :- kaDavAmatI, bIjAmatI ne pAyacaMda gotpatti vimaLasUrithI vimaLa zAkhAnI zarUAta thaI. teo suvikhyAta upadeSTA uparAMta sArA kavi paNa hatAtemaNe mRgAputranI sajhAya racelI che. sAhityanI dizAmAM sUyagaDAMgasUtra para temanI dIpikA hevAne ulekha sAMpaDe che. temaNe pitAnI pATa para zrI ANaMda vimaLasUrine samartha jANI sthApyA ane vi. saM. 1584 mAM svargavAsI thayA. temanA praziSya haMsadhIre "hemavimaLasUri phAga race che. kaDavAmatI nADalAimAM nAgara jJAtine ka nAmano vaNika hatA. pAchaLathI te jaina thayo, bAda kArya prasaMge amadAvAda AvatAM vi. saM. 1514 mAM tene Agamika garachanA paMnyAsa zrI harikIti sAthe saMsarga thayo. harikIrti ekalA ja kriyApUrvaka rahetA hatA. temanI pAse zAstrAdhyayana karI dIkSA levAnuM kaDavAnuM mana thayuM eTale harikIrtie " zAstramAM nirdiSTa karelA zuddha guru A kALamAM dekhAtA nathI ane tethI zAstrokta dIkSA maLaze nahi" ema kahyuM tyAre zrAvakanA ja veze chatAM sAdhudharmaparAyaNa rIte teNe judA judA kSetramAM vihAra karavo zarU karyo ane lokone pratibadhI pitAnA pakSamAM lIdhA ane svamatanI puSTi karI. A matanI mukhya mAnyatA e che ke vartamAnakALe zuddha sAdhuo najare paDatA nathI. A uparAMta traNa thAInI mAnyatA zarU karI. mUrtipUjAno teo niSedha karatA nathI. A matanI utpatti vi. saM. 1562 mAM thaI ane vi. saM. 154 mAM kaDavAnuM mRtyu nIpajayuM. A matane mAnanArA loke vIsanagara, tharAda ane amadAvAda Adi nagaramAM hAla paNa vidyamAna che. bIjAmatI (vIjAmatI) vi. saM 1570 mAM zuM kAmatamAMthI nIkaLIne vIjA (bIjA) nAmanA veSadhArIe potAno svataMtra bhata calAvyo. vetAmbara jaka pakSamAMthI laMkA ane bIjAmatI nIkaLyA pachI paraspara sAruM gharSaNa thavA lAgyuM. kharatara ane tapagaccha vacce paNa vaimanasya vadhI gayuM ane eka bIjAne khoTA TharAvavA mATe pustakonI paNa khoTI racanA thatI. upAdhyAya zrI dharmasAgare tapagaccha sivAyanA bIjA badhA mate khATA che te sAbita karavA mATe navIna pustaka racI uya bhASAmAM ghaNuM prahAro karyA. chevaTe tapagacchanA nAyaka zrI vijayadAnasarie vadhI paDela kaleza-kusaMpanA agnine zAMta pADavA temanA racelA " kamatimatakAla" nAmanA graMthane jaLacaraNa karAvyo pAyacaMda gacchA vi. saM1572 mAM pArdhacaMdra nAgArI tapAgacchanA zrI sAdhuratnasUri pAse dIkSA lIdhA bAda keTalIka judI sAmAcArI varUpI ane potAnA pakSanA samarthana mATe sAro pracAra karyo. temane mAnanArA pAyacaMda gacchIya kahevAyA. teo paNa mUrtipUjAmAM mAnanArA che. suvihiamuNicUDAmaNi, kumayatamomahaNamihirasamamahimo / ANaMdavimalasarI-saro a chAvaNNadharo / / 18 // tatpaTTe zrI ANaMdavimalasUriH / Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDavAmatI, bIjAmatI ne pAyacaMda gotpatti : 204 - [ zrI tapAgaccha gAthArtha - zrI hemavimaLa rinI pATe suvihita muniomAM cUDAmaNi (mugaTa) samAna ane kumata-mithyAtvarUpa aMdhakArano nAza karavAmAM sUrya samAna prakAzavALA chappanamA paTTadhara zrI ANaMdavimaLasUri thayA. 18 vyAkhyA-56 suvihiatti-zrIhemavimalasUripaTTe SaTpaMcAzattamapaTTadharaH suvihitamunicUDAmaNi-kumatatamAmathanasUryasamamahimA zrIANaMdavimalasUriH / tasya ca vi0 saptacatvAriMzadadhike paMcadazazata 1547 varSe ilAdurge janma, dvipaMcAzadadhike 1952 vrataM, saptatyadhike 1570 sUripadaM // / tathA yo bhagavAn kriyAzithilabahuyatijanaparikarito'pi saMvegaraMgabhAvitAtmA jinapratimApratiSedha-sAdhujanAbhAvapramukhotsUtraprarUpaNaprabalajalaplAvyamAnaM jananikaramavalokya karuNArasAvaliptaceto gurvAjJayA katicit saMvignasAdhusahAyo vi0 vyazItyadhikapaMcadazazata 1982 varSe zithilAcAraparihArarUpakriyoddharaNayAnapAtreNa tamudadhRtavAn, anekAni cebhyAnAmibhyaputrANAM ca zatAni kuTuMbadhanAdimohaM saMtyAjya pravrAjitAni // " yo vAde jayI sa nagarAdau sthAsyati nA'nya " iti surASTrAdhipatinAmAM'kitalekhamAdAya surASTre sAdhuvihAranimittaM yadIyazrAvakaH suratrANadattaparyastikAvAhana: pAtasAhipradatta " malikazrInagadala " virudaH sA 0 tUNasiMhAkhyaH zrIgurUNAM vijJapti kRtvA saMpratibhUpatiriva paMnyAsajagarSipramukhasAdhuvihAraM kAritavAn / tathA jesalamervAdimarubhUmau jaladaurlabhyAdaduSkaro'yamiti dhiyA zrIsomaprabhamUribhiryo vihAraH pratiSiddha AsIt so'pi vyavahAraH kumatavyAptibhiyA tatratyajanAnukaMpayA ca bhUyo lAbhahetave punarapyanujJAtaH / tatrApi prathamaM laghuvayA api zIlena zrIsthUlabhadrakalpo vairAgyanidhini:spRhAvadhiryAvajjIvaM jaghanyato'pi SaSThatapo'bhigrahI pAraNake'pyA''cAmlAditapovidhAyI mahopAdhyAyazrIvidyAsAgaragaNivihRtavAn / tena ca jesalamervAdau kharatarAn, mevAtadeze ca bIjAmatIprabhRtIn, mauravyAdau ( maukhyAdau ) luGkAdIn pratibodhya samyaktvabIjamuptaM sadanekadhAvRddhimupAgatamadyA'pi pratItaM / / tathA pArzvacandravyuTagrAhite vIramagrAme pAvacandrameva vAde niruttarIkRtya bhUyAn jano jainadharmaM prApitaH / evaM mAlavake'pyujayinIprabhRtiSu / kiM bahunA ? saMvignatvAdiguNairyatkIrtipatAkA punaradyApi sajjanavacovAtenetamtata udadhUyamAnA pravacanaprAsAdazikhare samullasati / Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : ra05 : kaDavA, bIjAmatI ne pAyacaMda gotpatti kriyoddhArakaraNAnantaraM ca zrIANaMdavimalasUrayazcaturdaza 14 varSANi jaghanyato'pi niyatatapovizeSaM vihAya SaSThatapo'bhigrahiNaH caturthaSaSThAbhyAM viMzatisthAnakArAdhanAdyanekavikRSTatapaHkAriNazca vi0 SaNNavatyadhikapaMcadazazata 1596 varSe caitrasitasaptamyAmAjanmAticArAdyAlocyA'nazanaM vidhAya ca navabhirupavAsairahammadAvAdanagare svarga vibhUSayAmAsuH // 18 // vyAkhyA - zrI hemavimaLasUrinI pATe gItArtha muniomAM mugaTa samAna ane mithyAtvarUpI aMdhakAranuM mathana karavAmAM ( nAza karavAmAM ) sUrya samAna tejasvI zrI ANaMdavimaLasUrIzvarajI chapanamA paTTadhara thayA. teone vi. saM. 1547mAM IlAdugamAM janma thaye hato. temaNe vi. saM. 15para mAM cAritra aMgIkAra karyuM hatuM ane vi. saM. 1570 mAM temane AcArya pada ApavAmAM AvyuM hatuM. - jinamUrtine niSedha, sAdhu pratye aruci vigere usUtra-prarUpaNArUpa jaLarAzimAM DUbatA janasamUhane joIne pite kriyAzithila ghaNA yatiothI parivarela hevA chatAM vairAgya raMgathI bharapUra hRdayavALA ane karuNarasa(dayA)thI yukta cittavALA temaNe gurunI AjJAthI keTalAka saMvigna sAdhuonI sahAya dvArA vi. saM. 158ra mAM zithilAcAranA tyAgarUpa kriyA dvAra samAna vahANanaukAdrArA uddhAra karyo ane aneka zreSThIo temaja zreSThIputrone kuTuMba parivAra, dhana vigere para maha. dUra karAvIne dIkSA ApI. je kaI vAdamAM jIta meLave te ja (mArA) nagara vigere sthAnomAM rahI zake; bIjA nahI. " evo sarAdhipatine lekha laIne, saurASTra dezamAM saMvigna sAdhuone vihAra karAvavAne mATe, sulatAne jene besavAne mATe pAlakhInuM vAhana ApeluM hatuM evA tathA pAdazAhe jene "malikazrInagadala' nAmanuM biruda arpaNa karyuM che tevA zA "tUNasiMha" nAmanA bhakta zrAvake gurumahArAjane prArthanA karIne saMprati mahArAjAnI mAphaka paMnyAsa jagarSi vigere sAdhumunirAjene seraThadezamAM vihAra karAvya hato. temaja jesalamera vigere mabhUmimAM pANInA durlabhapaNAne kAraNe sAdhuvihAra duSkara jANIne zrI somaprabhasUri(47mA paTTadharIe te te dezomAM vihAra karavAne je niSedha karyo hato tene aMge te te dezomAM mithyAtva vadhI javAnA bhayathI, tyAM rahetA leke paranI anukaMpa-dayAthI temaja ativa lAbha thavAnA kAraNathI zrI ANaMda Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANadavimaLasUri : 206 : [ zrI tapAgaccha vimaLasUrie te pradezamAM vihAra karavAnI chUTa ApI eTale nAnI ummara hovA chatAM zIlathI zrI raghulabhadra sarakhA, vairAgyanA bhaMDAra, atyaMta niHspRhI, jiMdagI paryata jaghanya tapa tarIke cha8 tapanA abhigrahavALA, ane pAraNe paNa AyaMbila karanAra mahopAdhyAya zrI vidyAsAgara gaNie sauthI prathama te pradezamAM vihAra karyo. temaNe jesalamera vigere pradezomAM kharatarane, mevAta (mevADa) dezamAM bIjAmatIvALAone temaja merabI Adi sthaLomAM kAmatavALAone pratibodha pamADIne samakitarUpI bIjanuM vAvetara karyuM, je aneka prakAre vRddhi pAmeluM atyAre paNa pratIta thAya che. - pArthacaMdra nAmanA munie viramagAmavAsIone pitAnA pakSamAM AkarSyA tyAre zrI ANaMdavimaLasUrivare pArdhacaMdrane ja vAdamAM parAjita karIne ghaNuM lekone zuddha jene mArga grahaNa karAvyo hato. e ja pramANe mAlava dezamAM ujajayinI pramukha zaheromAM utsutrabhASIone vAdamAM parAjita karIne lekene zuddha mArga batAvyo hato. vadhAre zuM kahevuM ? zuddha saMgIpaNuM vigere guNane kAraNe je kIrtirUpa vajA temane prApta thaI hatI te saMtapuruSanA vacanarUpI pavanavaDe Amatema halAvAtI-dhrujAvAtI zAsanarUpI mahelanA zikhare adyApi paryata pharaphare che. krioddhAra karyA bAda ANaMdavimaLasUri cauda varSa sudhI jaghanyathI amuka nirNata tapa vizeSa nahIM karatAM mAtra chaThTha tapanA abhigrahadhArI rahyA hatA, arthAt cauda varSa sudhI charUnI tapazcaryA karI hatI. bAda ethe ane chaThThabhaktadvArA viMzati(vIza)sthAnaka padanI ArAdhanA vigere aneka prakArano utkRSTa tapa karIne vikrama saMvata 1596 nA caitra zudi 7 nA divase janmathI prAraMbhIne dareka aticAronI AlecanA karI nava divasanA upavAsapUrvaka anazaNa karIne ahamadAvAda nagarane viSe ravarge sidhAvyA. 56. zrI ANaMdavimaLasari janma vi. saM. 1547 : dIkSA vi. saM. 1552 : upAdhyAyapada vi. saM. 1568 : AcAryapada vi. saM. 1570 : krioddhAra vi. saM. 1582 : gachanAyaka vi. saM. 1583 : svargagamana vi. saM. 1596 : sarvAya 49 varSa: zrI hemavimaLasUrinI pATe chapanamA paTTadhara tarIke teozrI AvyA. temane vi. saM. 1547mAM ilAduga-IDara nagaramAM janma thayo hato. temanA pitAnuM nAma meghAjI ane mAtAnuM nAma mANekadevI hatuM. temanuM saMsArIpaNAnuM nAma vAghajI kuMvara pADavAmAM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. -: 207 : zrI ANadavimaLasUri AvyuM hatuM ane kizora vayamAM ucita abhyAsa mATe temane adhyApakane soMpavAmAM AvyA hatA. zAmAnugrAma vihAra karatAM zrImad hemavimaLasUrIzvara IDara padhAryA ane temanA upadezAmRtanA pAnathI vAghajIkuM varane AtmA tRpti pAmavA sAthe haryAnvita banyA. te samaye te hemavimaLasUri anyatra vihAra karI gayA ane amuka samaya pachI pAchA IDara padhAryA. A samaye so karatAM vAghajIkuMvarane savizeSa AnaMda thayo. pUrva saMskAranA yoge temanI manovRtti dhArmika saMskAra tarapha DhaLatI gaI hatI temAM gurunA upadezAmRtathI puSTi maLI. prasaMga maLatAM temaNe mAtApitAne pitAnI dIkSAnI bhAvanA jAhera karI. lADamAM ucharelA putranI A vAta ghabhara to putravatsala mAtAe sAcI mAnI nahIM, paraMtu putrane atyAgraha ane makakama mana joyA pachI mAtApitAe temane samajAvavA mATe aneka upAya jyA. saMyamanI kaThinatA ane zarIranI sukumAratA darzAvI gRhastha dharma pALavA sUcavyuM. vaLI laghu vaya che mATe meTe thayA pachI vAta ema jaNAvI vAta uDAvavA prayatna karyo paNa jene amRtarasanA pAnanI IcchA thaI hoya te samudranA khArA jaLapAnathI kadApi rIjhe? chevaTe mAtapitAe rajA ApI ane vi. saM. 1552 mAM mAtra pAMca varSanI vaye ja temaNe hemavimaLasUrIzvara pAse saMyama svIkAryuM. temanuM amRta meru evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. kharekhara temanA nAma pramANe temanI chaThThA mAM-vANImAM amRtane AsvAda je bhAsa thato. gurunI nizrAmAM dhIme dhIme abhyAsa karatAM temaNe vyAkaraNa, nyAya, kAvya vigeremAM ane chae darzananA zAstromAM pAraMgatapaNuM prApta karyuM. temanuM jJAna dhyAna temaja zakti joI gurumahArAje saM. 1568 mAM lAlapura nagaramAM temane upAdhyAyapadathI vibhUSita karyA. A mahotsava samaye saMghavI dhIrAjI nAmanA zeThe sAre kharca karyo hato. have teo svataMtra rIte grAmanugrAma vihAra karavA lAgyA. teonI zakti sarva prakAre khIlI UThI hatI. temanI zAstra-tattva samajAvavAnI zailI ja anekhI hatI. e pramANe bhavya jI para upakAra karatAM ane zAsanazobhA vadhAratAM teozrI thaMbhana tIrthe AvyA. gurumahArAja vayevRddha thaI javAthI ahIM ja birAjatA hatA. A samaye saMghanI vinatithI temane vi. saM. 1570 mAM AcAryapadathI alaMkRta karavAmAM AvyA ane AnaMda vimaLasUri evuM nAma dhAraNa karyuM. A AcArya pada-pradAna samayanA mahatsavane kharca jIvarAja sonIe karyo hate. vi. saM. 1200 mAM tapagacchane udhAra pachI traNa so varSanA gALA daramiyAna sAdhusaMsthAmAM zithilatAe sArA pramANamAM praveza karyo hato ane keTalAka svamaMtavyanI puSTi arthe judA judA mate-gacho sthApana karIne niraMkuza jevA banI gayA hatA. agAunA vRtAMtathI ApaNe jANIe chIe ke A soLamA ja zatakamAM laMkA, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANadavimaLasUri - ra08 : [ zrI tapAgaccha bIjAmatI, kaDavAmati, pArdhacaMdra vigere aneka ga astitvamAM AvyA hatA ane pitapotAnI manaphAvatI rIte sau koI svataMtra rIte vartatA hatA. AvI ja pravRtti Ama ne Ama cAlu rahe te samAja chinnabhinna thaI jAya ane kayuM sAcuM ane kahyuM khoTuM tenI vicAraNA paNa muzkelIvALI bane. ekadA ekAMtamAM zAsananI ciMtA karatAM gurumahArAjane vicAra uddabhavyo ke AtmIya kartavyathI cUta thaI lokone anyagacchIo vizvamamAM nAkhe che, bhagavAna mahAvIre prarUpelA zuddha-niSkalaMka dhamane potAnA sukha-sagavaDanI khAtara viparIta rUpe jaNAvavAmAM Ave che, tyAganA oThA nIce samAjane A loko chetarI rahyA che te chatI zaktie sahana to na ja karavuM joIe. AcAryapadanI jokhamadArI savizeSa che. gacchanI akhaMDitatA jALavI rAkhavI e mAruM kartavya che ane eTalA khAtara mAre lokone unmArgethI pAchA vALavA ja joIe. potAnA manamAM A pramANe nirNaya karI temaNe te hakIkata gurumahArAjane jaNAvI. teozrI A hakIkata sAMbhaLI atyaMta harSita thayA ane temanI zakti mATe vizvAsa hovAthI temane krioddhAra karavA mATe rajA ApI. pachI potAnI sAthe daDha vicAravALA pa00 sAdhuone laIne vi. saM. 1582 mAM cANasamA pAse Avela vaDAvaLI gAmamAM krioddhAra karyo ane tene kAraNe pote vayovRddha thayA hovAthI gurumahArAje ANaMdavimaLasUrine vi. saM. 1583 mAM gacchanAyakapade-paTTadhara pade sthApyA. mANibhadranI utpatti vi. saM. 1584 mAM hemavimaLasUrinA kALadharma bAda teozrI vihAra karatAM karatAM mALavAmAM padhAryA, ane ujajayinI nagarI pAsenI kSIprA nadInA "gaMdhavasmazAnamAM kAusagga dhyAne rahyA. A samaye temanI acaLatA ane pariSaha sahana karavAnI zakti viSe eka jANavAjoga prasaMga bane. te nagarImAM mANekacaMda nAmane zreSThI rahete hato. pahelAM to te jainadharmaparAyaNa hatA paNa yativarganI zithilatA ane niSkriyatA joyA pachI tenI zraddhA dharma parathI UThI gaI ane sAdhusamAjane te ghaNAnI najare jovA lAgyA. Ama chatAM mANekacaMdanI mAtA prabhu mahAvIranA zAsana pratye acaLa bhaktibhAvavALI hatI. gurumahArAje A avasare eka mAsanI tapazcaryAne AraMbha karyo eTale tenI mAtAe mANekacaMdane AjJA karI ke-"pAraNunA avasare gurune ApaNe ghera teDI lAvaje." mANekacaMdane mAtA pratye eTalo pUjyabhAva hato ke te temanI AjJAnuM ullaMghana karI zakato nahi. pAraNAne divase te gurune teDI lAvavA gaye te khare paNa tenI kutuhala ane dhRNAspada buddhie eka TIkhaLa karyuM. gurunI parIkSA karavA mATe teNe smazAnamAM agni saLagAvIne sUri Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAddhAraka AcAryazrI Ana vimaLasUrIzvarajI mahArAja Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] zrI ANaMdavimaLasUri paNa thai gaNAya jInI dADhI pAse dharI eTale dADhI saLagatAM gurudevanuM mukha dAjhayuM chatAM paNa pavanathI parvata kaMpe nahi tema gurunA mukha para paMca mAtra paNa pheraphAra na thA, mANekacaMdathI A kArya thatAM te thaI gayuM paNa pachI tenA pastAvAne pAra na rahyo. AvuM kArya karavA chatAM gurune tenA para karuNAbhAva ja ut; kAraNa ke teo mohanI vilakSaNatA ane kaSAyonI kuTilatA samajatA hatA. gurunA AvA vAtsalyathI UlaTe te vadhu zaramIMda banya. ApaNAmAM kahevata che ke-rIne vaza karavA mATe prema e ja sarvottama vazIkaraNa | mANekacaMda gurune bhakta banyo ane potAnA aparAdha badala mAphI mAgI. mANekacaMda vyApArArthe pAlI rahetuM hatuM tethI te gurune Agraha karI pAlI teDI gayA. tyAMnA cAturmAsa daramiyAna zatru jaya mAhAtmya sAMbhaLavAmAM AvatAM te tIrthanI yAtrA karavAnA tenI bhAvanA jAgRta thaI ane utkRSTa bhAvanAnA yugamAM ne gamAM tAtkAlika pratijJA paNa laI lIdhI ke jyAMsudhI girirAjanA darzana na thAya tyAMsudhI anna-pANI kaMI paNa levuM nahi. saMghayAtrA mATe tarata ja prayANa zarU karyuM paNa te samaye relve jevA jhaDapI sAdhano na hatA. divase vyatIta thavA lAgyA ane mANekaca dane upavAsa upara upavAsa thavA lAgyo. upavAsano sAtamo divasa thavA AvyA chatAM teo mAtra siddhapura najIka magaravADAmAM pahoMcyA. A samaye tyAM AgaLa vasatI na hatI. jhADInI gADha ghaTAthI bhayaMkara jaMgala jevuM hatuM. tyAM bhila lokee saMgha para humalo karyo ane temAM mANekacaMda zeThane prAghAtaka prahAra lAgavAthI zubha bhAvapUrvaka zatruMjayanA dhyAnamAM ja mRtyu pAmIne te vyaMtara nikAyamAM mANibhadranAmanA deva thayA. divase divase gaccha-mamatva vadhatuM jatuM hatuM. kharatara tema ja tapAgacchanA sAdhuo vacce kadAgraha vadhI paDayA hatA ane cena ne prArA eka bIjA anya gacchIya sAdhuone parAbhava karavAmAM rakta rahetA. kahevAya che ke A mamatve evuM jora pakaDyuM ke tenA madamAM kAryAkAryanuM paNa bhAna na rahyuM. kharataragacachIya sAdhuoe bharavanI ArAdhanA karI tenA dvArA tapAgacchIya lagabhaga 500 sAdhuono saMhAra karAvyo. A nirdaya samAcAra sAMbhaLatAM ja ANaMdavimaLasUrinuM mana khinna banyuM. tapagacchanI sArasaMbhALane bAje potAne zira hovAthI AvA kRtyanI upekSA karI zakAya tema na hatuM. pote potAne pAlaNapura tarapha vihAra laMbAvI magaravADAnI jhADImAM vAsa karyo. rAtrie dhyAnastha avasthA samaye mANibhadra deva temanI samakSa pragaTa thayA ane AjJA pharamAvavA jaNAvyuM. gurumahArAje kharataragacchIya yationA julamonI vAta kahI batAvI tevA satamenuM nivAraNa karavAnuM kahyuM. mANibhadra zAsanabhaktine aMge te kathana svIkAryuM paNa sAthe sAthe mAgaNI karI ke tapagacchanA derAsare tema ja upAzrayamAM mArI mUrtinI sthApanA karavAmAM Ave. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANa vimaLasUri 10 [ zrI tapAgaccha gurue tenuM vacana svIkAryuM" ne te vAtanI sAkSIrUpe atyAre paNa keTalAka sthaLeAe mANibhadrano mUrtinI sthApanA jovAmAM Ave che. Ana vimaLasUrIzvarajIne mATe kriyAhAra karavA mAtrathI sa teASa pakaDI zAnta rahevAnu sAcuM nahatuM. anya keTalAka yati vigerenA svaccha dAcArane kAraNe jainetara vidvAnA jaina zAsana para AkSepa karatA ane koi koI vAra te vAda paNa zarU thatA. parantu eka zaktizALI paTTadhara tarIke AcAya zrI ANu vimaLasUrIzvarajI te khadhAne paheAMcI vaLatA. A uparAMta nIcenuM eka bIjI mahattvanuM kAya temaNe temanA jIvana daramiyAna karyuM. suDatAlIzamA paTTadhara zrI sAmaprabhasUrie peAtAnA zAsanakALa daramiyAna mAravADa Adi pradezAmAM zuddha jaLanA abhAvathI sAdhuonA vihAra baMdha karAvyeA hatA. AnA lAbha laI keTalAka kumatavAdIoe tyAM peAtAnuM paribaLa jamAvyu hatuM. ANu MvimaLasUrIzvarajIne A na ruccuM, kAraNa ke jo AvI ne AvI prathA pracalita rahe te bhaviSyamAM te te kSetrAmAM tapAgacchIya zuddha mA layamAM AvI paDe ane kumatavAdIonuM atizaya jora vadhI jAya. leAkeA tA gatAnutika AcaraNavALA hAya che. teo kA mArga sAcA che tenI UMDI gaveSaNA-cAkasAi karavA tarapha prAye bedarakAra hAya che, ema vicArI temaNe aneka kaSTonA sAmanA karI mAravADamAM vihAra zarU karAvyA. sUryanA prakAza thatAM jema khajIe jhAMkhA paDI jAya tema zuddha kriyAmA nA tema ja satya upadezanA pracAra thatAM mithyAtvIonI AchAvelI jALa dhIme dhIme nAza pAmavA lAgI ane leAkeAe punaH zuddha jaina dharmanA svIkAra karyA, ANu vimaLasUrie jesalamera tarapha potAnA vidvAna ziSya vidyAsAgarane meAkalyA jyAM temaNe kharataragacchanA sAdhuo sAthe vAda karI temane parAjita karyA. A vidyAsAgara upAdhyAya utkRSTa zIlavAna gaNAtA hatA. jiMdagI pata ochAmAM AchA tapa tarIke temane chaThThanA abhigraha hatA ane pAraNAnA divase pazu mAyamila ja karatA, jesalamera uparAMta mevADa dezamAM vIjAmatIene, ane mArakhI vigere gAmAmAM luMkAmatavALAonA temaNe vAdamAM parAjaya karyA hatA. zrI ANu vimaLasUrIzvarajI AvI rIte zAsanazeAbhA vadhArI rahyA hatA chatAM zAsananA mukhya aMgabhUta jinapratimA viSe temanuM durlakSya nahatu. krame krame temaNe bhakta zrAvakAne pratiSI ajayameru, sAMgAnayara, jesalamera, ma DAvara, nAgAra, nADalAI, sAdaDI, zIrAhI, pAlItANA, junAgaDha, pATaNa, rAdhanapura, amadAvAda, mahesANA, kAvI, gaMdhAra, kapaDavaMja, iDara, khaMbhAta Adi aneka sthaLeAe pratiSThA tema ja aMjanazalAkA karAvI hatI. sAdhuvihAranA abhAve jesalameramAM 64 jinaprAsAdo baMdha thai gayA hatA ane kumatavAdIoe tyAM kAMTA nakhAvyA hatA te badhA jinamadirAne pAte svapracAsathI ughaDAvyA te leAkeAne jinapUjAparAyaNa banAvyA. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvalI ] * 11 * zrI ANuddhavimalasUri saurASTranA adhipati sUratrANe evA Adeza pharamAvyeA hatA ke je vAdamAM jIta meLavI zake teee ja mArI hakumatanA pradezamAM vicaravuM. A uparathI pAdazAhanA mAnItA nRsiMha nAmanA ANaMdavimaLasUrinA bhakta zrAvake gurune samartha jANI bhanya leAkeAnA upakArane mATe saurASTramAM vicaravA temane vijJapti karI. pariNAme gurue peAtAnA 5, jargASa pramukha ziSyAne saurASTramAM vihAra karavA mATe AjJA karI. panyAsa jagaSie chavigayane tyAga karyAM hatA. temaNe saurASTramAM AvI sUratrANu para sArA prabhAva pADyo ane jaina zAsananI jAheAjalAlI vadhArI, vihAra karatAM karatAM sUrijI zrI zatruMjaya tIthe padhAryAM. tyAMnA jINu prAsAdone joi tenA uddhAra mATe temane bhAvanA jAgRta thai. A samaye citADagaDhanA rahevAsI AzavALa karamAzA tyAM AvyA hatA. tee gurunA parama bhakta hatA. gurue temane peAtAnI IcchA kahI sa MbhaLAvI ane jIddhiAranuM mahattva samajAvyuM. pariNAme gurunA upaderAthI karmAzAe vi. sa. 1587 mAM girirAja zrI zatruMjayanA seALamA uddhAra karyo. temanI zAsanadhagaza ane upadezazailI prabhAvika hatI, judA judA zreNIputrA, rAjakumAre tema ja anya janasamUhane pratibedhI temaNe 500 bhanya jIvAne pratrajyA aMgIkAra karAvI hatI. te samaye temanI AjJAmAM 1800 sAdhue vicaratA hatA. A sivAya temanI tyAgaparAyaNa vRtti paNa ochI na hatI. dIkSA lIdhA pachI aneka nimite bhinna bhinna prakAranA tapa karyAM hatA, paraMtu kricAddhAra karyo. khAda cauda varSa sudhI teA chaThTha tapanI tapazcaryA karI hatI. vihAra karatAM karatAM teo rAjanagara (amadAvAda) AvI pahoMcyA. sUrijInu' zarIra dhIme dhIme azakta banatuM jatuM hatu. temane jaNAyu ke peAtAnu AyuSya apa che. zarIramAM vyAdhie jora jamAvyuM, rAjanagaranA sathe aneka upacArA karAvyA paNa kArI na phAvI. chevaTe guruzrIe aNuzaNu svIkAryuM' ane navame upavAse nijAmapurAmAM vi.sa. 1596 nA caitra zudichanA prAtaHkALamAM teze svaCvAsI thayA. tee mahAtapasvI kriyAddhAraka ane suvihatazirAmaNa hatA. temanA ziSyA-praziSyA paNa prabhAvaka ne samatha thayA hatA. temanA ziSya vAnaraRRSie ( vijaryAvemaLe) sa, 1622 pahelAM gacchAcAra payannA para TIkA lakhI hatI. A sivAya khIjA ziSyAe paNa sArI sAhityapravRtti karI hatI. kriyAndrAra karyA bAda vi. sa. 1583mAM pATaNamAM rahIne temaNe sAdhuo mATe pAMtrIsa elanA niyama bahAra pADyo je anusAra sAdhuoe peAtAnA AcAra-vicAra pALavAnA hatA. te meleAnI-niyameAnI yAdI nIce mujaba che:-- 1 gurunI AjJApUrvaka vihAra karavA. 2 vaNika sivAya khIjAne dIkSA devI nahI. 3 gItAnI nizrAe mahAsatIne (sAdhvIne ) dIkSA devI. 4 gurumahArAja dUra hAya ane anya gItA pAse kAI dIkSA levA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI ANaMdavimaLasUri *: 212 [ zrI tapAgaccha Ave te tenI parIkSA karI veSa palaTAve paNa guru pAse vidhipUrvaka dIkSA devarAvIne vega vahevarAvavA. 5 pATaNamAM gItArthane saMghADo (samaha) rahe. comAsAmAM bIje nagare cha cha ThANA ane gAmaDAmAM traNa traNa ThANA comAsu rahe. 6 gurumahArAja dUra hoya to kAgaLathI AjJA magAvavI. 7 mahAtmAe paNa ekalA vihAra na karo. 8 keIsAdhu ekle vihAra karato Ave to mAMDale keIne na besAra. 9 bIja, pAMcama, AThama, ekAdazI, caudaza, amAvAsyA ane pUrNimA ema eka mahinAmAM bAra divasa vigaya na vahoravI. ane upavAsa, AyaMbila, navI yathAzakita tapa karavo. 10 tithi vadhe (be haiya) tyAre eka divasa vigaya na vaheravI. 11 pAtrAne regAna na de. 12 pAtrA kALAM-kALAM karavAM. (zebhItA na karavA) 13 cega vahyA vinA siddhAMta na vAMcavA. 14 eka sAmAcArInA sAdhu kaI vAra bIje upAzraye rahyA hoya te gItArtha pAse AvI, vAMdaNA daI, zayyAtara gRha pUchI vaheravA ja 15 divasamAM ATha thayavALAM deva eka vAra vAMdavA. 16 divasa madhye 2500) sajhAyadhyAna karavuM joIe. paNa na bane te jaghanya 100) sajhAyadhyAna te jarUra karavuM. 17 vastra, pAtra, kAMbala, vigere upagaraNe pate upADavAM, gRharatha pAse upaDAvavA nahI, 18 varasa maLe cheNI eka karavI; bIjI dhaNI na karavI (vastra be vAra na dhovAM ) 19 pisAlamAMhe keIe javuM nahi. 20 pisAthe bhaNavA paNa na javuM. 21 eka sahastra zleka karatAM vadhu lahI pAse na lakhAvavuM. 22 dravya apAvI keIe bhaTTa (brAhmaNa) pAse na bhaNavuM. 23 je gAme comAsu rahyA hoya tyAM comAsAnA pAraNe (mAsuM uta) vastra vaheravuM na kape. 24 akALa sajhAce AyaMbila karavuM. 25 ekAsaNuM sadeva karavuM 26 chaThThAdikane pAraNe guru kahe teve tapa karo. ra7 pAriThAvaNIyAgAreNuM na karavuM. 28 AThama, cAdaza, aMjavALI pAMcama-ema pAMca tithie upavAsa karavA. 29 AThama cidaze vihAra na kare. 30 nIvImAM eka niviyAtAMthI vadhAre na levuM. 31 corAzI gacchamAMhelA keIpaNa mahAtmAne gurunA kahyA vinA na rAkha. 32 gurune pUchyA vinA navI prarUpaNAnavI sAmAcArI na zarU karavI. 33 nA nivAsasthAna na dhAra. 34 karUM lugaDuM na vAparavuM. 35 kerAmAhe geDIA bharavA, aTaNa sAluM gItA rahAthalI na vAparavA. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545dI] : 213 .. zrI ANadavimaLasUri sirivijayadANasUrI, paTTe sagavaNNae 57 a aDavaNNe / sirihIravijayasUrI 58, saMpai tavagaNadiNiMdasamA // 19 // tatpaDhe shriivijydaansriH| tatpaTTe shriihiirvijymaariH| gAthArtha -zrIANaMdavimaLasarinI pATe sattAvanAmAM paTTadhara zrI vijayadAnasUri thayA ane temanI pATe tapagaccharUpI gaganamAM sUryasamAna zrI hIravijayasUri aThThAvanamA paTTadhara thayA. 19 vyAkhyA-67 sirivijayatti-zrIAnandavimalasUripaTTe saptapaMcAzattamaH zrIvijayadAnasUriH / yena bhagavatA staMbhatIrthA'-hammadAvAda-pattana-mahIzAnaka gandhArabaMdirAdipu mahAmahotsavapurassaramanekajinabiMbazatAni pratiSThitAni / / yadupadezamavApya sUratrANamahimUdamAnyena maMtrigalarAjA'paranAmakamalikAzrInagadalenA'zrutapUrvI pANmAsoM zatrujayamuktiM kArayitvA sarvatra kuMkumapatrikApreSaNapurassarasammolitA'nekadeza-nagaragrAmAdisaMghasametena zrIzatrujayayAtrA, muktAphalAdinA zrIzatrunayavardhApanaM zrIbharatacakrivaccakre / tathA yadupadezaparAyaNairgAdhArIya sA0 rAmajI, ahammadAvAdasatka saM0 kuMarajIprabhRtibhiH zatrujaye caturmukhA'STApadAdiprAsAdA devakulikAzca kAritAH / ujjayantagirau jiirnnpraasaadoNdvaarshc|| tathA sUryasyeva yasyodaye tArakA ivotkaTavAdino'dRzyatAM prApuH / yo bhagavAn siddhAMtapAragAmI akhaNDitapratApAjJo'pramattayA rUpazriyA ca zrIgautamapratimo gUrjara-mAlava-marusthalI-kuMkuNAdidezeSvazeSepvapratibaddhavihArI SaSThA'STamAditapaH kurvannapi yAvajIvaM ghRtA'tiriktavikRtipaMcakaparihArI mAdRzAmapi ziSyANAM zrutAdidAne vaizramaNA'nukArI anekavAraikAdazAMgapustakazuddhikArI ! kiMbahunA ? tIrthakara iva hitopadezAdinA paropakArI sarvajanapratItaH // tasya vi0 tripaMcAzadadhike paMcadazazata 1553 varSe jAmalAsthAne janma, dvASaSThyadhike 1562 dIkSA, saptAzItyadhike 1587 sUripadaM, dvAviMzatyadhikaSoDazazata 1622 varSe vaTapalyAmanazanAdinA samyagArAdhanapurassaraM svargaH // 58 aDavaNNetti-zrIvijayadAna sUripaTTe'STapaJcAzattamAH zrIhIravijayasUrayaH / ki viziSTAH 1 saMprati tapAgacche AdityasadRzAstadudyotakatvAt / teSAM vikramataH tryazItyadhike pazcadazazatavarSe 1583 mArgazIrSazuklanavamIdine pralAdanapuravAstavya UkezajJAtIya Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANaMdavimaLasUri : 214 : [zrI tapA24 sA0 kuMrAbhAryAnAthIgRhe janma, SaNNavatyadhike 1596 kArtikabahuladvitIyAyAM 2 pattananagare dIkSA, saptA'dhike SoDazazatavarSe 1607 nAradapuryA zrIRSabhadevaprAsAde paNDitapadam / aSTAdhike 1608 mAghazuklapaJcamIdine nAradapuryA zrIvarakANakapAzvanAthasanAthe zrIneminAthaprAsAde vAcakapadam / dazAdhike 1610 sIrohInagare sUripadam // ___tathA yeSAM saubhAgyavairAgyani:spRhatAdiguNazreNerekamapi guNaM vacogocarIkartuM vAcaspatirapyacaturaH / tathA stambhatIrthe yeSu sthiteSu tatratya zraddhAlubhiH TaGkakAnAmekA koTiH prabhAvanAdibhirvyayIkRtA / yeSAM caraNavinyAse pratipadaM suvarNaTaGkarUpyanANakamocanaM puratazca muktAphalAdibhiH svastikaracanaM prAyastadupari ca raupyakanANakamocanaM cetyAdi saMpratyapi pratyakSasiddham // yaizca sIrohyAM zrIkunthunAthabimbAnAM pratiSThA kRtA / tathA nAradapuryAmanekAni jinabimbAni pratiSThAni / tathA stambhatIrthA'hammadAvAdapattananagarAdau anekaTaGkalakSavyayaprakaSTAbhiranekAbhiH pratiSThAbhiH sahasrazo bimbAni pratiSThitAni / yeSAM ca vihArAdau yugapradhAnasamAnA'tizayAH pratyakSasiddhA eva // tathA'hammadAvAdanagare luGkAmatA'dhipatiH RSimeghajInAmA svakIyamatA''dhipatyaM " durgatihetu 'riti matvA raja iva parityajya paJcaviMzatimunibhiH saha sakalarAjAdhirAjapAtisAhi-zrIakabbararAjAjJApUrvakaM tadIyA''todyavAdanAdinA mahAmahapurassaraM pravrajya yadIyapAdAmbhonasevAparAyaNo jAtaH / etAdRzaM ca na kasyA'pyA''cAryasya zrutapUrvam / kiJca / yeSAmazeSasaMvignasUrizekharANAmupadezAt sahasrazo gajAnAM lakSazo vAjinAM gUrjara-mAlava-bihAra-ayodhyA-prayAga-phatehapura--dillI-lAhura-mulatAna--kyAbila-ajamerabaGgAlAdyabhidhAnAnAmanekadezasamudAyAtmakAnAM dvAdazasUbAnAM cA'dhIzvaro mahArAjAdhirAjazira:zekharaH pAtisAhizrIakabbaranarapatiH svakIyAkhiladezeSu SANmAsikA'mAripravartana, jIjayA:bhidhAnakaramocanaM ca vidhAya sakalalokeSu jAgratprabhAvabhavanaM zrImajinazAsanaM janitavAn / tad vyatikaro vistarataH zrIhIrasaubhAgyakAvyAdibhyo'vaseyaH / samAsatastvevam / ___ ekadA kadAcit pradhAnapuruSANAM mukhavArtayA zrImada gurUNAM nirupamazamadamasaMvegavairAgyAdiguNagaNazravaNatazcamatkRtacetasA pAtisAhi-zrIakabareNa svanAmAGkitaM phuramAnaM preSyA'tibahumAnapurassaraM gandhArabaMdirAt dillIdeze AgarAkhyanagarAsannazrIphatepuranagare darzanakRte samAkAritAH santo'nekabhavyajanakSetreSu bodhibIjaM vapantaH zrIguravaH krameNa vihAraM kurvANAH vikramata ekonacatvAriMzadadhikaSoDazazatavarSe 1639 jyeSTabahulatrayodazIdine tatra saMprAptAH / tadAnImeva Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54AkSI ] : ra15 : zrI ANadavimaLasUri ca tadoya pradhAnaziromaNi-zeSa (kha) zrIavalaphajalAkhyadvArA upAdhyAyazrIvimalaharSagaNiprabhUtyanekamuninikaraparikaritA: zrIsAhinA samaM militAH / tadavasare ca zrImatsAhinA sAdaraM svAgatAdi pRSTvA svakIyAsthAnamaNDape samupavezya ca paramezvarasvarUpaM, dharmasvarUpaM ca kIdRzaM ca kathaM ca paramezvaraH prApyata ityAdi dharmagocaro vicAraH praSTumArebhe / tadanu zrIgurubhiramRtamadhurayA girA'STAdazadoSavidhuraparamezvarapaJcamahAvratasvarUpanirUpaNAdinA tathA dharmopadezo dade yathA AgarAdraGgato'jameranagaraM yAvadadhvani pratikrozaM kUpikopetamanArAnvidhAya svakIyAkheTakakalAkuzalatAprakaTanakate pratimanAraM zatazo hariNaviSANAropaNavidhAnAdinA prAg hiMsAdikaraNaratirapi sa bhUpatirdayAdAnayatisaGgatikaraNAdipravaNamatiH saJjAtaH / tato'tIvasantuSTamanasA zrIsAhinA proktam-yat putrakalatradhanasvajanadehAdiSu nirIhebhyaH zrImadabhyo hiraNyAdidAnaM na yuktimat / ato yasmadIyamandire purAtanaM jainasiddhAntAdipustakaM samasti, tallAtvA'smAkamanugraho vidheyaH / pazcAt punaH punarAgrahavazAt tatsamAdAya zrIgurubhiH AgarAkhyanagare citkozatayA'moci / tatra sAdhikapraharaM yAvaddharmagoSThI vidhAya zrImatsAhinA samanujJAtA: zrIguravo mahatADambareNa upAzraye smaajgmuH| tataH sakale'pi loke pravacanonnatiH sphItimatI snyjaataa| tasmin varSe AgarAkhyanagare caturmAsakakaraNAntaraM surIpure zrInemijinayAtrAkRte samAgataiH zrIgurubhiH purAtanayoH zrIRSabhadeva-neminAthasambandhinyormahatyoH pratimayostadAnImeva nirmitazrInemijinapAdukAyAzca pratiSThA kRtA / tadanu AgarAkhyanagare sA0 mAnasiMha kalyANamallakAritazrIcintAmaNipArzvanAthAdibimbAnAM pratiSThA zatazaH suvarNaTaGkavyayAdinA mahAmahena nirmitA / tattIrthaM ca prathitaprabhAvaM saJjAtamasti / / tataH zrIguravaH punarapi phatepuranagare samAgatya zrIsAhinA sAkaM militAH / tadavasare ca praharaM yAvaddharmapravRtikaraNAnantaraM zrIsAhiravadat yat zrImanto mayA darzanotkaNThitena dUradezAdAkAritAH / asmadIyaM ca na kimapi gRhyate / tenA'smatsakAzAt zrImadbhiH sacittaM yAcanIyaM yena vayaM kRtArthA bhavAmaH / tat samyaga vicArya zrIgurubhistadIyA'khiladezeSu paryuSaNAparvasatkA'STAhnikAyAmamAripravartana bandinanamocanaM cA'yAci, tato nirlobhatAzAntatAdyatizayitiguNagaNAticamatkRtacetasA zrIsAhinA asmadIyAnyapi catvAri dinAni samadhikAni bhavantviti kathayitvA svavazIkatadezeSu zrAvaNabahuladazamItaH prArabhya bhAdrapadazuklaSaSThI yAvadamAripravartanAya dvAdazadinAmArisatkAni kAJcanaracanAJcitAni svanAmAGkitAni SaTU phuramAnAni tvaritameva zrIgurUNAM samarpitAni / teSAM vyakti:-prathamaM gUrjaradezIyaM, dvitIyaM mAlavadezasatkaM, tRtIyaM ajameradezIya, caturtha dillIphatepuradezasambandhi, paJcamaM lAhuramulatAnamaNDalasatkam , zrIgurUNAM pArzve rakSaNAya SaSThaM dezapaJcaka Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANadavimaLasUra : 216 : [zrItAcha sambandhi sAdhAraNa ceti / teSAM tu tattaddezeSu preSaNenA'mAripaTahoghoSaNavAriNA siktA satI purA'jJAyamAnanAmA'pi kRpAvallI sarvatrA''ryA'nAryakulamaNDapeSu vistAravatI babhUva / tathA bandijanamocanasyA'pyaGagIkArapurassaraM zrIsAhinA zrIgurUNAM pArthAdutthAya tadaivA'nekagavyU tamite DAbaranAmni mahAsarasi gatvA sAdhusamakSa svahastena nAnAjAtIyAnAM dezAntarIyajana prAbhatIkRtAnAM pakSiNAM mocanaM cakre tathA prabhAte kArAgArasthabahujanAnAM bandhanabhaJjanamapyakAri / evamanekazaH zrImat sAhemilanena zrIgurUNAM dharitrImarumaNDalAdiSu zrIjinaprAsAdApAzrayANAmupadravanivAraNAyAnekaphuramAnavidhApanAdinA pravacanaprabhAvanAdiprabhAvo yo lAbho'bhavat sa kena varNayitum zakyate / tadavasare ca saMjAtagurutaragurubhaktirAgeNa meDatIya sA0 sadAraMgeNa mArgaNagaNebhyoM bhUrtimagajadAnA pazada'zcadAnalakSaprAsAdavidhAnAdinA, dillIdeze zrAddhAnAM pratigRhaM serahayapramANakhaNDalambhanikAnirmANAdinA ca shriijinshaasnonntishckre| tathaikA pratiSThA sA0 thaansiNghkaaritaa| apr| ca sA0 dUjaNamahakAritA zrIphatepuranagare'nekaTaGkalakSavyayAdinA mahAmahotsavopetA vihitaa| kiJca prathamacAturmAsakamAgarAkhyadrage, dvitIyaM phatepure, tRtIyamabhirAmAbAde, caturthaM punarapyAgarAkhye ceti caturmAsIcatuSTayaM tatra deze itvA gurjaradezasthazrIvijayasenaprarbhAtasaMghasyA''grahavazAt zrIgurucaraNA dharitrIpavitrIkaraNapravaNAnta:karaNAH zrIzeSajI-zrIpADhUjo-zrodAnIArA'bhidhaputrAdipravaraparikarANAM zrImatsAhipura rANAM pA phuramAnAdikAryakaraNatatparAnupAdhyAyazrIzAnticaMdragaNivarAna muktvA, meDatAdimArge vihAraM kurvANA nAgapure caturmAsI vidhAya krameNa sIrohInagare samAgatAH / tatrApi navInacaturmukhaprAsAde zrIAdinAthAdibimbAnAm , zrIajitajinaprAsAde zrIajitAjanAdibimbAnAM ca krameNa pratidhAnyaM vidhAya arbudApale yAtrArthaM prasthitAH, tatra vidhinA yAtrAM vidhAya yAvaddharitrIdiAMza pAbadhAraNaM vidardhAta tAvat mahArAyazrIsulatAnajIkena sorohIdeze purA karA'tipIDitatva lokasya atha pIDAM na vidhAsyAmi, mArinivAraNaM ca kariSyAmItyAdivijJaptiM svapradhAnapuruSasukhena vidhAya zrIguravaH sorAyAM caturmAsIkaraNAyA'tyAgrahAt samAkAritAH / pazcAt tAjoparAdhana, tazAyalokAnukampayA ca tatra caturmAsI vidhAya krameNa rohasarotarAmArge vihAraM kurvantaH zrIpattananagaraM pAvitavantaH / atha purA zrImarirAnai zrIsAhihRdayA''lavAlaropitA kRpAlatopAdhyAya zrIzAnticaMdragaNibhiH svopajJakRpArasakozAkhya zrAvaNajalena sittA sato vRddhimato babhUva / tadabhijJAnaM ca zrImatsAhajanmasambandhI mAsaH, zrIparyuSaNAparvasatkAni dvAdazadinAni, sarve'pi ravivArAH, sarvasaMkrAntitithayaH, navarojasatko mAsaH, sarve Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] - 217 : zrI ANadavimalasUri IdIvAsarAH, sarve miharavAsarAH, sophIAnakavAsarAzceti pANmAsikAmArisatkaM phuramAnaM, jIjIAbhidhAnakaramocanasatkAni phuramAnAni ca zrImatsAhipArthAt samAnIya dharitrIdeze zrIgurUNAM prAbhRtIkatAnIti / etacca sarvajanapratItameva / tatra navaronAdivAsarANAM vyaktistatphuramAnato'vaseyA / kiJca, asmin dillIdezavihAre zrImad gurUNAM zrImatsAhipradattabahumAnataH niSpratimarUpAdiguNagaNAnAM zravaNavIkSaNatazcAnekamlecchAdijAtIyA api sadyo madyamAMsAzanajIvahiMsanAdirati parityajya saddharmakarmAsaktamatayaH, tathA kecana pravacanapratyanIkA api nirbharabhaktiratayaH anyapakSIyA api kakSIkRtasadbhUtodbhUtaguNatatayazcA''san / ityAdyaneke'vadAtAH SaDdarzanapratItA eva / / __ tathA zrIpattananagare caturmAsakakaraNAdanu vikramataH SaTcatvAriMzadadhikaSoDazazata 1646 varSe stambhatIrthe sA0 tejapAlakAritA sahasrazo rupyakavyayAdinA'tIvazreSThAM pratiSThAM vidhAya zrIjinazAsanonnatiM tanvAnAH zrIsUrirAjo vijayante // 19 // vyAkhyArtha -zrI AnaMdavimaLasUrinI pATe sattAvanamA paTadhara tarIke zrI vijayadAnasUrijI thayA hatA ke jemaNe khaMbhAta, amadAvAda, pATaNa, mahesANa, gaMdhAra baMdara vigere zaheromAM mahesavapUrvaka aneka jinapratimAonI pratiSThA karI hatI. vaLI jemanA upadezathI sulatAna mahamadanA mAnItA galarAja athavA malika zrI nagadala nAmanA maMtrI dvArA kadI nahIM sAMbhaLelI evI zatruMjaya tIrthanI cha mahinA sudhI karamukita karAvIne sarva sthaLe kuMkumapatrikA mokalavAthI ekatra thayela aneka deza tathA nagaranA zrI saMdha sahita muktAphaLa (motI) vigere dvArA zrI zatruMjayane vadhAvIne bharatacakrInI mAphaka yAtrA karI hatI. temaja temanA upadezathI gaMdhAra baMdaranA rahIza zA rAmajIe tathA amadAvAdanA zA kuMvarajI vigere zreSThIoe zatruMjaya tIrtha para comukhajI, aSTApada vigere jinAlaye temaja derIo karI hatI. A uparAMta giranAra parvata para jIrNa jinAlayano uddhAra karAvyA hatA. A uparAMta, sUryodaya thatAM jema tArAo vilupta thaI jAya tema temanA samayamAM prakhara vAdIo paNa adazya thaI gayA hatA. teo siddhAMtanA jJAtA, akhaMDita AjJAvALA, atyaMta tejasvI zarIrAkRtine kAraNe gatamasvAmI sarakhA,gujarAta, mALavA, mAravADa,kaMkaNa vigere dezamAM akhalitapaNe vicaranArA, chaThTha temaja aThThama vigere tapazcaryA karavA chatAM paNa dhI sivAyanI bAkInI pAMca 28 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANadavimaLasUri : ra18 :- [ zrI tapAgaccha vigane jiMdagI paryata tyAga karanArA, mArI jevA (zrI dharmasAgara upAdhyAya) ziSyane AgamAdhyayana karAvavAmAM kubera sarakhA, aneka vAra agiyAra aMganI zuddhi karanArA, vadhAre to zuM kahIe ? tIrthaMkara paramAtmAnI peThe hitavacanane upadeza ApavAvaDe karIne paropakAraparAyaNa teozrI sarva sthaLe prasiddhi pAmyA hatA. teone vi. saM. 1553 mAM jAmalAmAM janma thayo hato. temaNe vi. saM. 1562 mAM dIkSA lIdhI hatI, jyAre vi. saM. 1587 mAM temane AcAryapada-pradAna karavAmAM AvyuM hatuM.vi. saM. 1922mAM vaTapalI(vaDAvalI)mAM aNuzaNa svIkArIne samyam ArAdhanapUrvaka teozrI svargavAsI thayA hatA. zrI vijayadAnasUrinI pATe aThThAvanamA paTTadhara tarIke zrI hIravijayasUri thayA. teo kevA prabhAvazAlI hatA ? teo Adhunika kALe ( zrI dharmasAgara upAdhyAyanA samaye) tapagacchamAM saMyamarUpI prakAzane kAraNe sUrya sarakhA tejasvI che. temane prahUlAdanapuranivAsI ukeza jJAtIya zA kurAnI nAthI nAmanI strInI kukhe vi. saM. 1583 mAM mAgazara mAsanI zudi navamIne divase janma thayo hato. vi. saM. 1596 mAM kArtika vadi bIjane divase pATaNa zaheramAM temaNe pratrajyA aMgIkAra karI hatI. vi. saM. 1607 mAM nAradapurI(nADela )mAM zrI rASabhajinaprAsAdamAM paMDita pada prApta karyuM hatuM. ane vi. saM. 1608 nA mAha zudi pAMcamane divase nAradapurImAM zrIvarakANA pArzvanAthanA tIrthasthAnanI najIkamAM zrI neminAtha jinAlayamAM vAcakapada ApavAmAM AvyuM hatuM. bAda vi. saM. 1610 mAM zIhI nagaramAM AcAryapada-pradAna karavAmAM AvyuM hatuM. temanA bhAgya, vairAgya temaja niHspRhatA Adi guNazreNImAMthI eka paNa guNanuM varNana karavAne bRhaspati paNa zaktimAna thaI zake tema nathI. teo jyAre khaMbhAta nagaramAM rahyA tyAre te samaye zraddhALu bhaktoe prabhAvanA vigere kAryomAM eka karoDa TaeNkano kharca karyo hate. vaLI je sthaLe temanA pagalA karAvavAmAM AvatAM te sthaLe temanA dareka pagale pagale senAne TaMka athavA rUpAnANuM mUkavAmAM AvatuM, temanI samakSa mukatAphalA (motI) vigerene sAthIo karavAmAM Avato ane te sAthIyA para rUpAnANuM mukavAmAM AvatuM, je rivAja adyApi paryata pracalita rahyo che. temaNe zahImAM zrIkuMthunAtha bhagavAnanI pratiSThA karI hatI, nAradIpuramAM aneka jinabiMbanI pratiSThA karI hatI temaja khaMbhAta, amadAvAda, pATaNa vigere nagaromAM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. : 219 :- zrI ANadavimaLasUri lAkhe TaMkanA vyayapUrvaka pratiSThA mahese karAvIne hajAre jinapratimAonI sthApanA karI hatI. teonA vihAramAM yugapradhAnanI mAphaka aneka prakAranA atizaye-camatkAra paNa thatA hatA. A uparAMta amadAvAda nagaramAM huMkAmatanA svAmI meghajI nAmanA RSi pitAnA matane durgatinA kAraNarUpa mAnIne, te matano dhULanI mAphaka tyAga karIne samrATa akabbaranI AjJApUrvaka temaNe ApelA beMDavAjA vigere vAjIMtrodvArA mahotsavapUrvaka pacIza munio sAthe zuddha saMvegI dIkSA svIkArIne zrI hIravijayasUrIzvaranA caraNakamaLanI sevA karanAra-upAsaka banyA hatA. AvI prabhAvazAlI hakIkata koIpaNa AcAryanA saMbaMdhamAM sAMbhaLavAmAM AvI nathI. vaLI samarata saMvegI sAdhuonA mukuTa samAna te zrI hIravijayasUrIzvarajInA upadezathI hajAre hAthI ane lAkhe azvonA Adhapati, gurjara, mALavA, bihAra, athA, prayAga, phatepura, dilhI, lAhera, mulatAna, kAbula, ajamera ane baMgALa vigere aneka dezonA bAra sUbAonA paNa svAmI mahArAjAdhirAja pAdazAha zrIakabare potAnA samagra pradezamAM cha mahinA sudhI "amArI pravartAvIne temaja "jIjIyA' nAmane kara mApha karIne samasta vizvabharamAM pragaTaprabhAvika zrI jaina zAsanano prabhAva vistAryo hato. Ane lagato vistRta hevAla hIrasaubhAgyakAvya vigere graMthithI jANuM levo. saMkSepathI TUMka hevAla nIce pramANe che - koIeka vakhate potAnA pradhAna puruSonA mukhathI zrI hIravijayasUrIzvaranA adbhuta zama, dama, saMvega, vairAgya vigere guNe sAMbhaLavAthI camatkAra pAmelA akabara bAdazAhe rAjamudrAvALuM pharamAna mokalIne dilhI dezamAM AgrAnI najIka Avela phatepura zaheramAM darzana karavAnA nimitte gaMdhAra baMdarathI mahotsavapUrvaka lAvyA. eTale rastAmAM aneka bhavyarUpI kSetramAM samatirUpa bIjanuM AropaNa karatAM zrI hIravijyasUri anukrame vihAra karatAM karatAM vi. sa. 1639nA jeTha mAsanI vadi teraze tyAM AvI pahoMcyA. pachI te ja divase upAdhyAya zrI vimaLaharSa gaNi Adi aneka munisamUhathI parivarelA guruzrI, bAdazAhane maMtrIvara abulaphajala zekhadvArA bAdazAha akabarane maLyA, eTale te samaye samrATa akabare temanI sukhazAtA pUchIne, pitAnA sabhAmaMDapamAM besArIne paramezvaranuM svarUpa, dharmanuM svarUpa kevuM hoya temaja paramAtmA -padanI prAti kaI rIte thaI zake vigere dharma saMbaMdhI vicAre pUchavA lAgyA. eTale gurumahArAje amRtamaya vANIthI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANadavimaLasUri : 20 : [ zrI tapAgaccha aDhAra deSathI rahita paramezvaranuM svarUpa temaja paMcamahAvrata AdinuM svarUpa samajAvavApUrvaka e dharmabodha karyo ke AgarA zaherathI prAraMbhIne ajamera sudhInA mArgamAM dareka eka-eka gAue kUvA-vAva sahita mInArAo banAvIne pitAnI zIkAra saMbaMdhInI kuzaLatA batAvavAnI khAtara dareka minAre pite haNelA seMkaDo haraNayAonA zIMgaDAone laTakAvIne hiMsAdi kriyAmAM pahelA je Asakta hato te bAdazAha akabara dayAvALe, dAnaparAyaNa ane sAdhujananI sobatavALo banya. bAda ativa saMtoSa pAmelA pAdazAhe kahyuM ke-patra, strI, dhana ane kuTuMbIjane vigeremAM Asakti rahita Apane suvarNa vigerenuM dAna devuM cagya nathI, tethI amArA mahelamAM je jaina siddhAMtanA prAcIna pustako che te svIkArIne amArA upara maherabAnI kare evI rIte vAraMvAra Agraha karyo tyAre gurumahArAje te pustaka AgrA nagaranA jJAnabhaMDAramAM mUkyA. pachI eka prahArathI vadhu samaya paryanta dharmacarcA karIne bAdazAhe rajA ApelA guruzrI mahotsavapUrvaka upAzraye padhAryA. tyArabAda samagra vizvamAM jinazAsananI unnati atizaya ujjavaLa banI. te varSe AgrA zaheramAM cAturmAsa karyA pachI zaurIpuranagaramAM zrI neminAtha bhagavatanI yAtrA mATe AvelA sUrIzvare zrI gaSabhajina temaja zrI neminAtha bhagavaMtanI prAcIna moTI pratimAonI temaja te ja samaye banAvAyela zrI nemijinanI pAdukApagalAMnI pratiSThA karI. tyArabAda AgrA nagaramAM zA. mAnasiMha kalyANamale karAvela zrI cintAmaNi pArzvanAtha vigere jinabiMbanI seMkaDo suvarNa TaMkanA kharcapUrvaka mahetsava karIne pratiSThA karI hatI. te tIrtha tyArathI pragaTa prabhAvavALuM banyuM che. tyArabAda gurumahArAja pharI vAra phatepura nagare AvIne bAdazAhane maLyA. te samaye eka pahora sudhI dharmagaNI karyA bAda bAdazAhaba ke-"ApanA darzananA abhilASI meM Apane dUra dezathI atre lAvyA che, paraMtu Apa te amAruM kaMI paNa Atithya svIkAratA nathI, chatAM paNa Apane pasaMda paDe tevI mAgaNI Ape karavI joIe ke jethI ame kRtakRtya thaIe." eTale gya avasara vicArIne gurumahArAje samasta dezamAM paryuSaNaparvanI aImAM ahiMsAnI uddaSaNA karavAnuM temaja kedIone chUTakAro karavAnuM kahyuM tyAre sUrinA AvA nirlobhIpaNAthI temaja sarala svabhAvavigere guNasamUhathI cittamAM camatkAra pAmelA bAdazAhe "amArA taraphathI paNa cAra divasa vadhAre thAo" ema belIne pitAne AdhIna samagra dezamAM zrAvaNa vadi dazamathI prAraMbhIne bhAdaravA zudi cha8 sudhI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] - 221 : zrI ANadavimaLasUri eTale bAra divasa paryata "amArI' paLAvavA mATe pitAnA nAmanI suvarNa mudrAvALA (chApavALA) cha pharamAno bAdazAhe tarataja gurumahArAjane samarpaNa karyA. te cha pharamAne A pramANe paheluM gujarAta dezanuM bIjuM mAlavA dezanuM, trIju ajamera prAMtanuM, cothuM dIlhI temaja phatepura nagaranuM, pAMcamuM lAhera temaja mulatAnAdi zaheronuM ane chaDuM pAMce deza saMbaMdhI gurunI pAse rAkhavAnuM ema cha pharamAne sUrijIne suprata karyA. A pramANe te te dezomAM pharamAne mokalavAthI amArI-paDahanI ulleSaNArUpI pANIthI sIMcAyelI ane pahelAM nahiM jaNAyelI kRpAvallI (kRpArUpI vela) Arya ane anArya kuLarUpI maMDapa(dezo )mAM vistAravatI banI arthAt vikasita thaI eTale ke te pharamAnane kAraNe Arya ane anArya dezomAM paNa amArI pALavAmAM AvI. A uparAMta baMdIkhAne paDelA lekone paNa chUTakAre karavAnuM vacana svIkArIne pAdazAha guru pAsethI UbhuM thayuM ane te ja samaye aneka gAunA viratAravALA DAbara nAmanA mahAsarere jaIne, dezAvaranA lekAe bheTaNa tarIke arpaNa karelA judI judI jAtanA pakSIone sAdhu-munirAjo samakSa potAnA hAthe ja chUTakAre karyo. temaja prAtAkALe kedakhAnAmAM paDelA ghaNA baMdIjanene mukta karyA. A prakAre pAdazAha sAthe meLApa karavAthI pRthvI pITha upara zrI jinamaMdira, upAzraya vigere sthaLanA upasargane dUra karavA mATe pharamAne meLavavApUrvaka zrI jainazAsananI aneka prakAre prabhAvanArUpa je lAbha thaye tenuM varNana karavAne kaNa zaktimAna thaI zake ? vaLI gurunA guNamAhAsyathI bhakitabhAvavALA meDatAnagaranA vAsI zA sadArage yAcakasamUhane hAthI, ghoDA ane lAkha rUpiyAnA dAna devAvaDe temaja dilhI dezamAM dareka zrAvakabaMdhune ghare bazera-bazera mIThAI ApIne zrI jaina zAsananI unnati karI hatI. zrI phatepuranagaramAM lAkhe TaMkanA vyayapUrvaka mahotsavAdikarIne zA thAnAsaMghe eka ane zA dUjaNamalle bIjI pratiSThA karAvI hatI. AgrAmAM paheluM, phatepuramAM bIjuM, abhirAmAbAdamAM trIjuM ane cothuM pharI vAra AgrAmAM-e rIte cAra cAturmAsa te dezamAM karIne gurjara dezamAM rahelA zrI vijayasenasUrIzvara vigere saMghanA AgrahathI potAnA caraNakamaLathI pRthvIne pAvana karatA teo zrI zrIzeSajI, zrIpAjI, zrIdAnIAra vigere nAmavALA putra--parivAravALA pAdazAhanI pAse pharamAna vigere kArya karAvavAmAM tatpara zrI zAMticaMdra upAdhyAyane mUkIne, meDatA vigere zaheranA mArga dvArA vihAra karatAM karatAM nAgapure cAturmAsa karIne anukrame zIrohI nagare AvI pahoMcyA. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI ANaMdavimaLasUri : 222 : [ zrI tapAgaccha tyAM anukrame navIna banela cAmukha prAsAdamAM zrI Adijina vigere bibanI temaja zrI ajitanAtha jinAlayamAM zrI ajitanAtha Adi pratimAonI ema be pratiSThA karIne yAtrA nimitte AbUtI gayA. tyAM vidhipurasara yAtrA karIne jovAmAM vihAra mATe taiyArI kare che tevAmAM "zIrehI dezamAM agAu karathI kaMTALI gayelA lekane kara laIza nahi temaja hiMsA baMdha karAvIza" e pramANe mahArAjA sulatAnajIe potAnA pradhAna puruSo dvArA vijJaptipUrvaka kahevarAvIne zIhI nagaramAM ja cAturmAsa karavAne mATe atyaMta AgrahapUrvaka gurune bolAvyA eTale te rAjAnA ativa AgrahathI temaja te nagaramAM rahenArA leke paranI karaNane kAraNe tyAM AgaLa cAturmAsa karyA bAda rehasarotarAnA mArge vihAra karatAM karatAM teozrIe anukrame pATaNa AvI pahoMcyA. A bAju gurumahArAje pAdazAhanA hRdayarUpI kyArAmAM ropelIkRpArUpI velaDIne pAdazAhanI pAse rahelA zrI zAMticaMdra upAdhyAye pitAnA ja racelA pArasoza nAmanA graMthanA saMbhaLAvavArUpI jalathI ati pallavita karI athavA pAdazAhanA hRdayane dharmaraMgathI ativa vAsita karyuM. ene pariNAme pAdazAhane janma thayela te mahino, zrI paryuSaNa parvanA bAra divaso, badhA ravivAra, badhI saMkrAMti tithio, navaroja mAsa, badhA IdanA divase, badhA mihara divaso ane sophIAna divase-A pramANe cha mAsa lagabhaga amArI pALavA mATe pharamAna, temaja "jIyAro " nAmano kara mApha karatuM pharamAna pAdazAha pAsethI prApta karIne bheTaNa tarIke temaNe gurumahArAjane pAlanapura nagara mokalAvyuM. arthAta svazaktithI zAMticaMdra upAdhyAye cha mAsa sudhI amArI paLAvavAnA temaja "jIjIyA " mApha karAvavAnA pharamAne meLavyAM. A badhI hakIkata lekaprasiddha che. navareja vigere divasanuM spaSTIkaraNa te pharamAnadvArA jANI levuM. dilhI dezamAM pAdazAhe ApelA bahumAnane kAraNe apratima rUpa vigere guNasamUhanA dhAraka zrI gurumahArAjano upadeza sAMbhaLavAthI, temaja sUrijInA darzanathI sveccha vigere jAtinA lekee madha,mAMsabhakSaNa tathA jIvahiMsAdi kAryano tyAga karIne zuddha mArganuM avalaMbana lIdhuM. temaja keTalA zAsananA zatruo hatA teo paNa saMpUrNa bhaktibhAvavALA banyA ane anyapakSIya (gacchIya) leke paNa temanA pratye guNAnurAgI banyA. pachI pATaNanagaramAM cAturmAsa karyA bAda vi. sa. 1646mAM khaMbhAta tIrthamAM zA tejapAle kahelA hajAro rUpiyAnA vyayapUrvaka ati uttama pratiSThA karIne zrI jaina zAsananI prabhAvanA karatA te zrI hIravijayasUrIzvara vijyavaMta varte che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] * 223 : zrI vijayadAnasUri 57, zrI vijayadAnasUAra janma vi. saM. 1553: dIkSA vi. saM. 1562 : sUripada vi. saM. 1587 : svargavAsa visaM. 1622 : sarvAyu 69 varSa teone jAmalA nAmanA gAmamAM janma thayo hato. vi. saM. 1562 mAM mAtra nava varSanI ummare temaNe pravajyA grahaNa karI hatI. saMvegI sAdhuo mATe A samaya kaTokaTIne hato. judA judA ga7, mata ane vADAne kAraNe ThekaThekANe zithilatA vadhatI jatI hatI. A. zrI. AnaMdavimaLasUrie AvA kaTekaTInA samayamAM kiddhAra karyo paNa A mahAna kAryamAM temane joIe teTale sAtha na maLe; chatAM paNa puruSArthathI ane svaziSponI sAmarthyatAthI ghaNe sudhAro karI nAkhyA. pitAnA ziSyo paikI dAnasUrine samartha ane zaktizALI jANI temaNe temane potAnI pATe sthApyA. gurunA avasAna bAda paNa vijayadAnasUrie temaNe vAvelA bIjane siMcana karyuM ane saMyama-sudhAraNArUpI vRkSane vizeSa navapallavita banAvyuM. A uparAMta temaNe bIjuM mahattvanuM kAma e karyuM ke ekabIjA gacchA vacce vamanasya dUra karavA bhagIratha prayatna karyA ane sau koInI zAnti jaLavAI rahe teTalA mATe svazikhya upAdhyAya zrI dharmasAgararacita "kumati matadAla" jevA graMthane jaLacaraNa karAvyuM temaja "sAta bela" nI AjJA kADhI. eka bIjA matavALAne paraspara athaDAmaNamAM utaratAM ke vAdavivAda karatAM aTakAvyA ane "jema cAle che tema cAlavA" devA mATenI jAherAta karI. jema sAdhu-samAjamAM paNa avyavasthA ane zaithilya jAmyuM hatuM tevI ja rIte temane samaya paNa rAjakIya aMdhAdhuMdhIne hato. hiMdu rAjAo paraspara IrSIbhAva keLavI saMgaThana-zaktine chinnabhinna karI rahyA hatA. A amelI takano lAbha laI mogala dhIme dhIme pagapesAro karatAM karatAM samasta bhAratane hAtha karavA mAgatA hatA. megale pitAnI sattA jamAvavA nirdayatA paNa vAparatA ane devaLo-maMdiro suddhAMne nAza karatA. zrI vijayadAnasUrine zAsananA paTTadhara tarIke A bAju paNa lakSa ApavuM paDatuM ane jJAnabhaMDAro ke jinapratimAonA rakSaNa mATe pUratI kALajI rAkhavI paDatI. vijayadAnasUrinI dIkSA bAda keTalAka samaya pachI mogaloe dhIme dhIme potAnI jaDa majabUta karI ane rAjakIya AMdhIne jamAne paNa ochA thavA lAgyA. - teozrI jagadguru vijayahIrasUri jevA ziSyane keLavanAra vyakti hatA. temanI zAsana-dAjha apUrva hatI ane aikya mATenI temanI jhaMkhanA ahoniza jAgRta ja rahetI. zAsanane unnata sthitimAM mUkI vi. saM. 1622 nA vaizAkha zudi 12 nA divase vaDAvalI (pATaNathI paMdara mAIla dUra) gAme teozrI svargavAsI thayA. temaNe koI paNa graMthanI nUtana racanA karI hoya tevuM jANavAmAM AvyuM nathI. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- -- zrI hIravijayasUri : 224 : [ zrI tapAgaccha pa8, zrI hIravijayasUri. janma vi. saM. 1583 : dIkSA vi. saM. 1596H paMDita pada vi. saM. 1607 : vAcaka pada vi. saM. 1608 : AcArya pada vi. saM. 1610 : svargavAsa vi. saM. 165ra : sarvAya 69 varSa zrI samasuMdarasUri jevA prabhAvaka puruSanI janmabhUmi tarIke prakhyAti pAmela pAlanapuramAM vi. saM. 1583 nA mAgazara zudi navamInA divase khImasarA gotrIya ane ozavALa vaMzIya kaMrAzAhane tyAM temane janma thayo hato. mAtAnuM nAma nAthIbAI hatuM ane temanuM "hIrajI" evuM nAma pADavAmAM AvyuM. hIrajInA janma pahelAM nAthIbAIe saMghajI, surajI ane zrIpAla nAmanA traNa putre tema ja raMbhA, rANa ane vimalA nAmanI traNa putrIo ema cha saMtAnane janma Apyo hate. hIrajI jevA puNyavaMta putranA janmathI kurAzAhanI bhAgyadevIe kaMIka jora karyuM, ane "putranA lakSaNa pAraNAmAMthI jaNAya" e kahevata anusAra hIrajI bAlyAvasthAthI ja tejasvI, lakSaNavAna ane nehALa svabhAvane bane. anukrame vRddhi pAmatAM pAMca varSanI vaye kurAzAhe hIrajIne vyavahArika jJAnaprApti mATe zALAe mUko, ane dhArmika jJAna-prApti mATe sAdhu-saMsarga karAvavA mAMDyo. tIkSaNa buddhi, ekAgra mana ane jJAnapipAsAne kAraNe mAtra bAra varSanI ummare ja hIrajI dhArmika jIvanaparAyaNa banyo. tenA dhArmika AcAra-vicAra ane raheNIkaraNI uparathI kuTuMbI janene jaNAyuM ke-hIrajI tejasvI ne vidvAna saMta thaze. kudaratane paNa kaIka evuM ja gamatuM haze. bhAgyayoge cheDo samaya vItyo tevAmAM hIrajInA mAtApitA svargavAsI thayA. sajajana puru gametevA prasaMgamAMthI paNa bodha tye che tema hIrajIne A banAvathI saMsAranI asAratA temaja anityatAnuM bhAna thayuM. tene viraktabhAva vRddhi pAmyuM. bAda hIrajInI be bahene vimaLA ane rANI je pATaNa rahetI hatI te pAlaNapura AvIne hIrajIne pATaNa teDI gaI. pATaNamAM A vakhate krioddhAraka AnaMdavimaLasUrijInA paTTadhara zrI vijayadAnasUri birAjatA hatA. hIrajI hamezAM vaMdana karavA ane vyAkhyAna-zravaNa nimitte upAzraye javA lAgyo. vijayadAnasUrinA upadeze tene kemaLa hRdaya-paTa para asara karI ane hIrajIe dIkSA levAne manamAM ja niradhAra karI vALyo. prasaMga sAdhI bahenane paNa pitAne abhiprAya jaNAvyo. bahena samaju ane zANI hatI. prANI mAtranA kalyANanI UMcI hada e dIkSA che ema te jANatI hatI tethI teNe dIkSA levAne niSedha paNa na karyo tema ja khullA zabdomAM anumati paNa na ApI; parantu chevaTe bahenane samajAvI vi. saM. 1596 nA kAtika vada 2 ne somavAranA divase hIrajIe pravajyA grahaNa karI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] - rara : zrI hIravijyasUri ane temanuM "haraharSa" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. hIrajInI sAthe bIjA ATha jaNAe dIkSA lIdhI. dhIme dhIme zAstrAbhyAsa karatAM teo saMyama dharmamAM pravINa banyA. have gurune temane nyAyazAstramAM pravINuM karavAnI bhAvanA thaI. Adhunika samayamAM jema nyAyazAstra mATe baMgALa ane vyAkaraNa mATe kAzIne kendrasthAna mAnavAmAM Ave che tevI rIte te samaye dakSiNamAM nyAyazAstranA vicakSaNa vidvAne rahetA hatA. guru-AjJAthI dharmasAgara ane rAjavimaLane sAthe laIne hIraharSa muni devagiri (dolatAbAda) gayA. tyAM keTalAka kALa rahI " ciMtAmaNi" vigere nyAyazAstranA kaThinamAM kaThina graMthane abhyAsa karyo. abhyAsa karI AvyA bAda temanI zakti temaja cagyatA joI vi. saM. 1607 mAM nADalAI(mAravADa)mAM paMDita pada ane vi. saM. 1608 mAM te ja nagaramAM vAcaka-upAdhyAya pada ApyuM. bAda vi. saM. 1610 mAM zahImAM cAMgA mahetAe karAvela mahatsavapUrvaka AcArya pada-pradAna karavAmAM AvyuM ane temanuM zrI hIra vijayasUri evuM nAma sthApavAmAM AvyuM. AcArya padavI thaI gayA pachI teo vihAra karI pATaNa AvyA ane tyAM temane pATamahotsava karavAmAM AvyuM, je prasaMge sUbA zerakhAnanA maMtrI bhaNazAlI samarathe atula dravya vAparyuM. vi. saM. 1622 nA vaizAkha zudi 12 nA roja vaDAvalI(pATaNathI paMdara mAIla dUra)mAM gurumahArAja vijayadAnasUrine svargavAsa thatAM temanA zira para gacchanI sArasaMbhALane bhAra AvI paDyo. vikramanI soLamI zatAbdimAM bhAratamAM ane khAsa karIne gujarAta prAMtamAM arAjakatAnuM sAmrAjya jANyuM hatuM. sUbAo lagabhaga svataMtra jevA banI gayA hatA ane kaI paNa prakAre prajAne herAna karavI e ja teone manasUbo raheto. AvI asara sattaramA saikAmAM paNa cAlu hatI. kAcA kAnane kAraNe sUbAo vagaravicAryuM hukamo karatA. prajAnI sAthosAtha saMta-sajana puruSane paNa herAna karavAmAM teo pAchuM vALI jotA nahi. zrImAna hIravijayasUrijIne paNa AvA keTalAMka kaSTadAyaka prasaMgomAMthI pasAra thavuM paDayuM hatuM. eka vakhata sUrijI vihAra karatAM karatAM khaMbhAta padhAryA. tyAM ratnapAla dezI nAmanA gRhasthane rAmajI nAmane traNa varSanA putra vyAdhinI vyathAthI pIDita thatA hato. ratnapALa gurunA prabhAvathI vAkepha hato. teNe gurujIne vijJapti karI ke-"he mahArAja ! A mArA putrane jo Apa nirogI banAvaze te huM te tamane suprata karI daIza. " bAda gurujI tyAMthI vihAra karI gayA ane bhAgyAnuyoge rAmajI divase divase nirogI banavA lAge. pachI te tene taddana ArAma thaI gayo. jayAre rAmajI ATha varSanI ummarane thayuM tyAre AcArya zrI punaH khaMbhAta padhAryA ane ratna Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijayasUri - rara6 : [ zrI tapAgaccha hAla pAse tenA kahevA mujaba rAmajInI mAMgaNI karI. kAyaH sarI javAthI ratnapAlanI vRtti pharI gaI hatI tethI UlaTe te guru sAthe kaleza karavA lAgyo. talamAM tela na hovAthI gurue te vAta paDatI mUDI, paNa ratnapAla haju nizcita thayo na hato. lAga vaga pahoMcADI khaMbhAtanA subA zItAbakhAnane teNe jaNAvyuM ke-hIravijayasUri ATha varSanA bALakane sAdhu banAvavA rAhe che." kAcA kAnanA sUbAe hIravijayasUri ane bAjA sAdhuone pakaDI lAvavA raMTa kADhayuM. A upadravamAMthI bacavA sUrijIne tevIza divasa sudhI guptapaNe saMtAI rahevuM paDyuM hatuM. vi. saM. 1630 mAM jyAre sUrijI borasadamAM hatA tyAre karNa SinA celA jagamAla RSie AvI temanI pAse phariyAda karI ke mane mArA guru pithI ApatA nathI to tame te apA,' gurue jaNAvyuM ke tArA guru tArAmAM lAyakAta nahIM jotA hoya tethI nahIM ApatA hoya, temAM takarAra karavAnI jarUra nathI." tene vizeSa samajAvavAmAM AvyuM. chatAM te samaye nahi tyAre te "gacchabahAra karyo AthI jagamAla UlaTo sUrijI pratye vizeSa vidveSI banyA ane tyAMthI peTalAda jaI tyAMnA hAkemane hIravijayasUri saMbaMdhI keTalIka banAvaTI vAta kahI. hAkema cIDAyo ane sUrijIne pakaDavA mATe sIpAIo mekayA, sIpAIo borasada AvyA paNa kArya siddha thayuM nahi eTale pharI vAra gheDesvAra laIne AvyA, chatAM paNa niSphaLatA ja maLI. zrAvake e ghoDesvArone "dAmanIti" thI samajAvI lIdhA eTale te UlaTA jagamAlanI viruddha thaI gayA. paNa jagamAla ATalethI aTake tema na hato. te samrATa akabara sudhI pahoMcyo ane tene jema tema samajAvI sUbA sAhibakhAna upara pharamAna lakhAvI lAvyA, paraMtu mAnuM kalyANa ane mAnasiMghane A hakIkatanI jANa thatAM ja temaNe akabarane sAcI samaja pADI ane jagamAlanI viruddha pharamAna lakhAvI lIdhuM ane tvarAthI te pharamAna jagamAla gujarAta pahoMcyA agAu gaMdhAra mokalI ApyuM. pariNAme jagamAla sUrijIne kaMI nukazAna karI zake nahi ane jyAre sUrijIne akabara pAse javAnuM thayuM tyAre tenI prArthanA parathI tene punaH gacchamAM dAkhala karavAmAM AvyA. ' sUrijI vihAra karI kuNagera (pATaNathI traNa gAu dUra) AvyA ane tyAM ja comAsuM karyuM. A vakhate "semasuMdara" nAmanA eka AcAya paNa tyAM ja comAsuM rahyA hatA. paryuSaNa vItyA pachI tyAM udayaprabhasUri AvI caDhyA ane * pacAsamA paTTadhara zrI samasuMdara samajavA nahi. A semasuMdara koI bIjA ja jaNAya che. 4 mA udapaprabhasUri zithilAcArI hovAnuM anumAna thAya che, kAraNuM ke comAsAnI aMdara eka gAmathI bIje gAma vihAra karI zakAya nahIM. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvalI ] 227 : zrI hIravijayasUri hIravijayasUrine kahevarAvyu ke- tame sAmasuMdarasUrine khAmaNAM kare te ame paNa tamane khAmaNAM karIe." sUrijIe pratyuttara vALyA ke amArA gurujIe nathI karyAM te mArAthI kema thai zake ? " sUrijInA AvA javAbathI te sAdhue temanI IrSyA karavA lAgyA ane upadrava karavAnA mahAnAthI pATaNanA sUbA kalAkhAnane maLI jaN yu ke-'hIravijayasUrie varasAda aTakAvyeA che. ' buddhivALe! mAnavI te sAcuM mAnI zake nahi paNa pATajInuM Adhipatya bhAgavanAra kalAkhAne te sAcuM mAnyuM ane gurune pakaDI lAvavA mATe se gheADesvAro ravAnA karyAM. gheADestrArA kuNugeranI cAre tarapha pharI vaLyA. sUrijI rAteAzata tyAMthI nIkaLI gayA ane vaDAvalInA rahIza tAlA yAmInI sahAyathI vaDAvalI pahecyA. gheADesvArI kuNageramAM tapAsa karI sUrijInA pagale-pagale vaDAvalI AvI pahoMcyA. tyAM paNa khUba tapAsa karI chatAM ya gurunA patto lAgyA nahIM eTale svArA pATaNa pAchA cAlyA gayA. A upadravamAMthI macavA gurune traNa mAsa paryaMta bhoMyarAmAM guptapaNe rahevu paDyu hatu. X X vi. saM. 1636 mAM teozrI amadAvAda AvyA. tyAMnA hAkuma zihAmakhAnane TAIe bhabheryuM ke- hIrasUrie varasAda rAkI rAkhyA che. ' zihAmakhAne tarata ja hIravijayasUrine peAtAnI pAse khelAvyA ane pUchyu' tyAre temaNe jaththAvyuM ke-' ame varasAdane zA mATe bAMdhI laIe ? varasAdanA bhAvamAM leAkene zAnti maLe nahIM ane leAkAne zAnti na heAya te amane cAMthI zAnti prApta thAya ? " A pramANe vAtacIta cAlatI hatI tevAmAM amadAvAdanA jaina gRhastha kuMvarajI tyAM jai pahoMcyA ane sUbAne jaina sAdhuAnAM pavitra AsAra-vicAra temaja sayama-pAlananI hakIkatathI vAkepha karyAM. zreSThInI samajAvaTathI sUbAe sUrijIne upazraye javAnI chUTa ApI. A ha dAyaka prasaMge leAkAne dAna ApavAmAM AvyuM. dAna ApatAM ApatAM eka turI zakhsa sAthe kuMvarajI zeThane melAcAlI thai. turakI sIpAie sUrijIne punaH phasAvavAnA irAdAthI AThe divasa mAda keTavAla pAse jaI kAna bhaMbheryAM. koTavAle zihAkhakhAnane vAta karI. khAne gusse thai sUrijIne pakaDavA sipAio meAkalyA. sIpAioe jhaverIvADAmAM AvI sUjhine pakaDyA. sIpAie sUrijIne jyAre lai javA lAgya tyAre rAghava nAmanA gadhava ane zrI samasAgara varace paDyA. chevaTe hIravijayasUrine cheDAvyA ane sUrijI ughADe zarIre tyAMthI nAzI chUTyA. A samaye devajI nAmanA leAMkAe temane Azraya ApyA hatA, keTalAka divaseA bAda A dhamAla zAnta paDI ane sUrijI punaH prakaTapaNe vihAra karavA lAgyA. vi. sa', 1636 nA chelle upadrava patI gayA pachI te 1637 nuM cAturmAsa bArasadamAM rahyA. mAda teo khaMbhAta padhAryAM ane vi. sa. 1638 nA mahA zukra 13 nA rAja sUrinA haste sa'dhavI udayakaraNe caMdraprabhunI pratiSThA karAvI. pachI teNe AmmU X Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmana, manarLanA zrI hIravijyasUri : rara8 : r zrI tapAsa cittoDanI yAtrA mATe saMgha kADhyo ane A saMghayAtrA pachI gurujI gaMdhAra padhAryA. - have samrATa akabara sAthe hIravijayasUrino saMbaMdha kevI rIte thayuM te paratve kaMIka daSTipAta karI laIe. eka vakhata bAdazAha akabara mahelanA jharUkhe besI nagaracaya joI rahyo hate tevAmAM tenA kAne vAjiMtrano avAja paDyo, tethI teNe pAse UbhelA nokarane pUchayuM ke-A zene avAja thAya che?" javAbamAM nekare jaNAvyuM ke-"cAMpA nAmanI eka zrAvikAe cha mahinAnA upavAso karyA che tenA bahamAna khAtara A vAjiMtro vAgI rahyA che jenonA te upavAso evA hoya che ke jyAre jarUra paDe tyAre mAtra divase ja garama pANI sivAya kaI paNa padArtha mukhamAM nAkhI na zakAya." akabara A sAMbhaLI Azcaryamugdha banI gayo. "cha mahinAnA upavAsa " saMbaMdhI tenA manamAM zaMkA utpanna thaI. teNe vicAryuM ke musalamAne eka mahinAnA rAjA kare che temAM ya paNa rAtre te peTa bharIne khAya che te A mAtra pANI vAparIne ja cha mahinAnA upavAsa kema thaI zake ? satya vastunI sAbitI khAtara teNe maMgala codharI ane kamarUkhAnane cAMpA zrAvikAne tyAM tapAsArthe mekalyA. teo baMnee tyAM jaIne cAMpAne pUchaparacha karI ane sAcI vastu najaronajara nIhALI teo baMne bAdazAha pAse pAchA AvyA. cAMpAne lagatI hakIkata kahI saMbhalAvI teoe umeryuM ke-"A badhe pratApa temanA guru hIravijayasUrino che ema cAMpA zrAvikA kahe che." akabarane AvA pratApI gurujInA darzana karavAnI utkaMThA jAgI. keTalAka divase bAda eka maTe varaghoDo akabaranI daSTie paDyo eTale ToDaramalane teNe pUchayuM ke-"A zuM che?"ToDaramale jaNAvyuM ke-cAMpA nAmanI zrAvikAe karela cha mahinAnI tapazcaryA Aje pUrNa thaI che ane te harSadAyaka prasaMga nimitte zrAvakee A varaghoDe caDhAvela che." tyAre rAjAe pUchayuM ke "zuM te bAI paNa A varaghoDAmAM sAmela che ?" TeDaramale hA kahI ane tevAmAM varagheDa paNa rAjamahela samakSa AvI pahoMce. bAdazAhe vivekI mANasane mokalI cAMpAne AdarapUrvaka potAnA mahelamAM bolAvI ane tapazcaryAne lagatI hakIkata pUchI. cAMpAe phakta potAnA guru zrI hIravijayasUrine prabhAva kahI batAvyuM. A vAta sAMbhaLI akabaranI guru-darzananI utkaMThA vadhu baLavattara banI ane tarata ja mAnuM kalyANa ane thAnasiMdha rAmajI nAmanA be jaina gRhasthAne bolAvI kahyuM ke "tame hIravijayasUrine ahIM padhAravA mATe vinatipatra lakhe, huM pa eka judo patra lakhuM chuM." zrAvakee sUrijI para patra lakhyo ane akabare gujarAtanA sUbA zihAbakhAna Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : 229 : zrI hIravijayasUri upara patra ravAnA karyo, ane temAM bhAre AgatAsvAgatApUrvaka sUrijIne mokalavA pharamAna karyuM. bAdazAha akabarane A patra joI zihAbakhAna te stabdha ja banI gayA. pUrve pita karela upadrava tene yAda Avyo. pote karela bhUla mATe tene pastAvo thavA lAgyA paNa jAta na rocce ema samajI bAdazAhanA hukamane kevI rIte amala karavo te ja te vicAravA lAgyuM. pachI amadAvAdanA prasiddha gRhasthane belAvIne AgrAnA zrAvakone temaja bAdazAhane kharIte vAMcI saMbhaLAvyuM. javAbamAM zrAvakoe jaNAvyuM ke sUrijI hAlamAM gaMdhAramAM birAje che, mATe gaMdhAra jaI ame vinati karI AvIe." amadAvAdanA gRhasthanI sUcanAthI khaMbhAtanA keTalAka gRhastha sIdhA gaMdhAra pahoMcyA. amadAvAda ane khaMbhAtanA AgevAna zrAvakonA AgamanathI sUrijIne AnaMda te thayo paNa temanA acAnaka AgamananuM zuM kAraNa haze ? evI zaMkAe paNa sAthe sAtha hadayamAM sthAna lIdhuM. baporanA AhAra-pANI karyA bAda keTalAka AgevAne temaja sUrijI ekAMtamAM vicAra karavA beThA. gurujI para vItelI vItaka-kathAethI sau kaI vAkepha hatA ane akabara bAdazAhanA A acAnaka AmaMtraNathI paNa sau koI AzcaryamAM garakAva paNa thaI gayA hatA. sarva piotapotAnA manamAM Ave te abhiprAya jaNAvavA lAgyA. A carcA daramiyAnanA badhA samaya sudhI sUrijI zAnta rahyA ane thatI carcA ekacitte sAMbhaLavA lAgyA. carcAnA aMtamAM chevaTe temaNe jaNAvyuM ke- " pUrvAcAryoe kevaLa zAsananI sevA mATe mAna-apamAnanI darakAra karyA vagara ja rAjadarabAramAM pagapesAro karI rAjAone pratibodhyA hatA eTaluM ja nahi paraMtu teo dvArA zAsanahitanAM aneka kAryo karAvyA hatA. lAkhe manuSyone upadeza ApavAmAM je lAbha rahele che tenA karatAM paNa adhika lAbha eka samrATane pratibodhavAmAM che, mATe bIje kaI paNa prakArane vicAra kare tyajI daI samrATa akabara pAse javA mATe mArI sAthe so sammata thAo." sUrijInA gaMbhIrAzayanI ane apUrva hiMmatanI zrAvake para zIvra asara thaI ane so sUrijInA abhiprAyane sammata thayA. mAgazara vadi 7 nA divase sUrijIe vihAra zarU karyo ane paheluM mukAma cAlamAM karyuM. tyAMthI jaMbusara thaI dhuAraNanA Are mahI nadI pAra karI vaTAdare AvyA jyAM paMjAbane saMgha vAMdavA rAvyA hatA A gAmamAM rAtrinA samaye eka ajAyabIbharyo banAva banyo. jyAre rAtrinA samaye gurujI kaMIka jAgRta ane kaIka nidrita avasthAmAM hatA tevAmAM eka divyAkRtivALI strI AvIne bolI ke-"akabara Apane ghaNuM ja cAhe che mATe koI paNa jAtanI zaMkA rAkhyA sivAya tyAM padhAro ane vIrazAsananI zobhA vadhAro.' sUrijI vadhu pUche te pahelAM te te divya strI aMtardhAna Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijayasUri : ra30 : [ zrI tapAgaccha thaI gaI, paNa A banAvathI sUrijIne utsAha ati vRddhi pAme. AgaLa vihAra laMbAvI sejItarA, mAtara ane bArejA Adi sthaLoe thaI teo amadAvAda AvyA. amadAvAdanA saMghe atyaMta ADebarapUrvaka praveza-mahatsava karyo. ahIMnA sUbA zihAbakhAnane sUrijIne maLavuM akAruM thaI paDavuM, tene paga bhAre thaI gaye; parantu game tema to ya samrATane hukama mAnyA sivAya cAle tema na hatuM. sUrijIne teNe pitAnA darabAramAM padharAvyA ane maNi, rana, suvarNa vigerenI bheTa dharI te svIkAravA prArthanA karI. gurujIe pitAne niHspRha bhAva batAvI jena sAdhunA AcAravicAra ane kaMcana-kAminInA tyAganI hakIkata samajAvI. sUrijInA A nispRhabhAve tema ja upadeze zihAbakhAnanA hRdaya para sacoTa asara karI ane pitAnA pUrvakRta kRtya badala vinItabhAve mAphI mAgI. pachI teNe akabara para eka lAMbe patra lakhyo jemAM teNe hIravijayasUrine cAritranI tema ja saddaguNonI bhArobhAra prazaMsA karI hatI. amadAvAdamAM keTalIka sthiratA karyAbAda teozrI vihAra karatAM karatAM pATaNa padhAryA. ahIMthI vimalaharSa upAdhyAya vagere pAMtrIza sAdhuoe sUrijIthI alaga paDI AgaLa vihAra zarU karyo, ane sUrijI vihAra karatAM karatAM jeTalA samaye sAMgAnera padhAryA teTalA samaya daramiyAnamAM te te phatehapura sIkarI pahoMcI paNa gayA. akabara pAse pahelAM pahoMcI javAmAM teone udeza akabaranI hIravijayasUri pratyenI nema jANuM levAnI hatI eTale phatehapuramAM AvIne tarata ja temaNe thAnasiMga tathA mAnuM kalyANa pAse jaI akabarane maLavA mATenI potAnI jijJAsA darzAvI. bAda teo abula phajalane maLyA ane tenA dvArA rAjAne hetu jANI lIdhuM. pachI bAdazAhane maLyA ane bAdazA hIravijayasUrinA A zikhya pratye ativa premabhAva batAvyo ane siMhAsanathI UbhA thaI gAlIcA bahAra jyAM upAdhyAyajI UbhA hatA tyAM sAme gaye. upAdhyAye "dharmalAbha" rUpa AzIrvAda Ape ane akabare sUrijInA AgamananI pRcchA karI. upAdhyAyajIe jaNAvyuM ke-"teo cAlu vihAramAM che ane jema bane tema jaldI atre AvI pahoMcaze." sAMgAnerathI vihAra karatAM karatAM sUrijI phatehapura sIkarIthI cha gAu dUra abhirAmAbAda AvI pahoMcyA. thAnasiMga ane mAnuM kalyANe sUrijInA apUrva svAgata mATe bAdazAhI riyAsatane baMdebasta karI vALe ane vi. saMvata 163nA jayeSTha vadi 12nA divase sUrijIe dhAmadhUmapUrvaka phatehapuramAM praveza karyo. jyeSTha vadi 13ne divase bAdazAha sAthe sUrijInI pahelavahelI mulAkAta thaI ane te samaye temanI sAthe paMDita ane vicakSaNa tera sAdhuo hatA. sUrimaMDaLane AvatuM joI bAdazAha potAnA mitramaMDaLa sAthe Ubho thaI gayo ane vinayapUrvaka kuzaLa-maMgaLanA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samrATu akabare jagadaguru vijayahIrasUrIzvarano karela apUrva AdarasatkAra Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDhAvalI ] : ra31 : zrI hIravijayasUri samAcAra pUchayA. pachI vizeSa dharmacarcA karavA mATe citrazALAnA eka kamarAmAM padhAravA samrATe sUrijIne vinati karI eTale teo citrazALA tarapha cAlyA, paNa pravezadvAra AgaLa AvatAM suMdara bIchAvele gAlIce je ane tarata ja bhAI gayA. sUrijIne aTakI gayelA joI bAdazAhe tenuM kAraNa pUchayuM eTale gurue jaNAvyuM ke- gAlIcA, para paga mUkIne cAlavAne amAro adhikAra nathI.' bAdazAhane AvI vAtathI vizeSa Azcarya thayuM ane kahyuM ke-gAlIce taddana svacha che. kaI paNa jIva-jaMtu tenA para nathI te Apane A gAlIcA para cAlavAmAM zI harakata che?" sUrijIe kahyuM ke-amAre sAdhuone e AcAra che ke draSTipUta cata paNa arthAt jyAM cAlavuM agara besavuM hoya tyAM daSTithI jamInane joI levI joIe. sUrijInA A kathanathI bAdazAhane manamAM kaMIka hAsya AvyuM. AvA manahara svaccha gAlIcAmAM jatuo AvIne kayAMthI pasI jatA haze? evo vicAra karatAM karatAM je teNe gAlIcAno eka cheDe UMco karyo ke tenI nIce kIdhaono Dhagalo joyo. bAdazAha to A dazya nIhALI daMga ja thaI gayo. guru pratyenA bhaktibhAvamAM ghaNo ja vadhAro thaze ane te temane sAcA phakIra mAnavA lAgyA. pachI gya Asana para besIne gurue sAmAnya upadeza Apyo ane pAchaLathI TakamAM zuddha deva, guru ane dharmanuM svarUpa samajAvyuM. dharmopadezane aMte akabarane jaNAyuM ke- AcAryazrI e pratApI ane paMDita puruSa che. pachI teNe pitA pAse Avela pustaka bhaMDAra maMgAvyuM ane sUrijIne te svIkAravA Agraha karyo. gurujIe jaNAvyuM ke ame amArAthI uThAvAya teTalAM ja pustako sAthe rAkhIe chIe. vaLI jyAM jaIe tyAM amane pustaka maLI rahe che. vaLI pustakone saMgraha karavAthI mamatvabhAva baMdhAI jAya che mATe ame te svIkArI zakaze nahi." bAdazAhane sUrijInI niHspRhatA mATe mAna uparyuM paNa chevaTe atyaMta AgrahathI sUrijIne te samarpaNa karyA tyAre sUrijIe jaNAvyuM ke ATalAM badhAM pustako sAthe pheravavA te ThIka nahi tethI je ene mATe eka bhaMDAra banAvavAmAM Ave to sAruM." bAdazAha A vAtathI atyaMta raMjita thayo ane thAnasiMghane tAtkAlika jJAnabhaMDAra banAvavA mATe kahevAmAM AvyuM. chevaTe AgrAmAM akabaranA nAmathI ja eka jJAnabhaMDAra banAvavAmAM AvyA ane tyAM uparokta pustake saMgrahavAmAM AvyA, phatehapura sIkarImAM thoDIka sthiratA karI sUrijI AgrA padhAryA ane cAturmAsa paDyuM tyAM ja karyuM. jyAre paryuSaNanA pavitra divaso pAse AvyA tyAre AgrAnA zrAvake e vicAra karyo ke sUrijIne bAdazAha atyaMta mAna Ape che te paryuSaNanA ATha divasa "amArI" pALavAmAM Ave to sAruM. pachI paraspara vicAra karI zrAvake * zrI hIravijayasUri samrATa akabarane maLyA te agAu nAgapurIya tapAchanA padmasuMdaragaNi nAmanA ati bAdazAhane mama hatA. teo vAdI hatA, vAdamAM teNe ! mubhA mukhe eka vAdIne parAsta karyo hatA. teNe samrATane paDatAnA pustake arpaNa karyA hatAM, te ja purataka samrATe sarijhane ma Na karyo. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijayasUri : 232 - [ zrI tapAgaccha siMdhu nadIne kinAre bAdazAha pAse pahoMcyA ane vAta karI. bAdazAhe tarata ja ATha divasanuM pharamAna patra lakhI ApyuM ane AgrAmAM ATha divasa sudhI kaI paNa mANasa kaI paNa jIvanI hiMsA na kare e hukama pheravavAmAM AvyA.* cAturmAsa pUrNa karI sUrijI zaurIpuranI yAtrAe gayA. tyAMthI pAchA Age AvyA. pratiSThAdi kAryo karI punaH phatehapura sIkarI padhAryA. A prasaMge gurujIne bAdazAha sAthe vadhAre samAgama karavAno samaya maLyo hato, bAdazAhanA khAsa mAnItA abula phajala sAthe sUrijIne gADha mitratA jAmI hatI ane baMne vidvAna heI jJAna-goSThImAM ubhayane AnaMda upajate. ekadA abulaphajala ane hIravijayasUri jJAna-goSThI karI rahyA hatA tevAmAM abula phajalanA mahele bAdazAha acAnaka AvI caDyo. prasaMga sAdhI abula phajale hIravijayasUrinA adbhuta jJAnanI atyaMta prazaMsA karI. bAdazAha paNa atyaMta prasanna thaye ane jaNAvyuM ke-"Apa ApanA samayane bhega ApI amArI upara upakAra karI rahyA cho te mArA lAyaka kAma batAvI mAruM kalyANa karaze te huM Apane vadhu upakAra mAnIza." "abhayadAna" jevuM eke puNya nathI ema sUrijI sArI rIte samajatA hatA tethI temaNe samagra pakSIone pAMjarAmAMthI mukta karavA mATe mAgaNI mUkI. rAjAe atyaMta harSapUrvaka te mAgaNI svIkArI ane pAMjarAmAMthI sarva pazu-pakSIone mukta karyo. bAdazAhane paNa A samaye avakAza hatuM eTale dharmacarcA AgaLa cAlI ane prasaMge prasaMge vAtacItamAM sUrijI abhayadAnanuM mahatva samajAvatA gayA. chevaTe paryuSaNanA ATha divasamAM akabaranA samagra rAjyamAM "amArI " paLAvavA mATe upadeza Ape tyAre bAdazAhe pitAnA taraphathI cAra divasa vadhArI kula bAra divasa [ zrAvaNa vadi 10 thI bhAdaravA zudi 6 sudhI ]nuM pharamAna patra lakhI ApyuM. te pharamAnanI cha nakalo karavAmAM AvI jemAMnI (1) gujarAta ane saurASTra, (2) dilhI, phatepura vageremAM (3) ajamera, nAgapura vigeremAM, (4) mALavA ane dakSiNa dezamAM (5) lAhora tathA mulatAnamAM mokalavAmAM AvI ane chaThThI nakala sUrijIne soMpavAmAM AvI. surijI phatehapura sIkarImAM rahyA tyAM sudhImAM bAdazAha sAthe aneka vakhata mulAkAta thaI ane te daramyAna judA-judA viSayone aMge bAdazAha sAthe carcA karI tene satya vastunuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM. bAdazAha AthI ati raMjita thayo ane tenA badalA tarIke eka moTI sabhA bharI sUrijIne "jagadguru" nA birudathI vibhUSita karyA. A pada-pradAnanI khuzAlImAM rAjAe aneka janene abhayadAna paNa ApyuM. * hIrasaubhAgya kAvya ane jagadagurukAvyamAM A saMbaMdhI hakIkata ApavAmAM AvI nathI jayAre " hIravijayasUri rAsa mAM aSabhadAsa kavi pAMca divasanI amArI paLAvyAnuM jaNAve che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] * 233 : zrI hIravijayasUri eka divase bIrabalane sUrijInI jJAna-zakti mApavAnI IcchA thaI. bAdazAhanI rajA mAgI bIrabale gurujIne prazna karyo ke bIrabala-mahArAja ! zuM zaMkara saguNa hoI zake ? sUrijI-hA, zaMkara saguNa che. bIrabala-te mAnuM chuM ke zaMkara nirguNa ja che. sUrijI-nA, ema na hoI zake. tame zaMkarane Izvara mAne che? bIrabala-jI hA. sUrijI--Izvara jJAnI che ke ajJAnI? bIrabala-Izvara jJAnI che. sUrijI-jJAnI eTale? bIrabala-jJAnavALo. sUrijI-ThIka, jJAna guNa che ke nahi? bIrabala-hAjI, jJAna guNa che, surijI-je tame jJAnane guNa mAnatA he te Izvara-zaMkara "saguNa che, ema tamAre mAnavuM ja joIe ane te tamArA pitAnA zabdothI ja siddha thAya che. " bIrabala-mahArAja ! kharekhara mane pratIta thaI ke Izvara-zaMkara saguNa che. bAda bAdazAha sAthenI eka vadhu mulAkAta daramiyAna sUrijInA zAMta upadezAmRtathI bAdazAhanA aMtaramAM kamaLatAne saMcAra thayo ane sUrijIne kaMIka mAgaNI karavA atyaMta AgrahapUrvaka kahyuM tyAre sUrijIe leka pAsethI levAte chachayAre ane tIrthasthAnamAM levAtuM mUMDakuM levAnuM baMdha karavA kahyuM. bAdazAhe te baMne vAta svIkArI. AvI rIte kalpanAmAM na hoya tevI phala-prApti thaI, paNa gujarAtamAMthI zrI vijaya senasUrinA patro upara patro AvavA lAgyA ke-"Apa have gujarAtamAM padhAre." sUrijIe paNa vicAryuM ke eka sthaLamAM vadhu vakhata rahevuM ISTa nahi. pachI prasaMga jeI bAdazAhane potAnI vihAranI IcchA jaNAvI tyAre bAdazAhe temane tyAM ja rokavA atyaMta Agraha karyo paNa sUrijIe vastusthiti samajAvI ane vijayasenasUrine temanI pAse mokalavA kabulAta ApI. bAdazAhe vijayasenasUri AvI pahoMce te daramiyAnanA samaya mATe ke eka sArA vidvAna ziSyane mUkI javA prArthanA karI eTale sUrijIe zAMticaM"jIne tyAM ja rAkhyA. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijyasUri : 234 : [zrI tapAsa zAMticaMdrajI paNa kaI kama na hatA. teo mahAvidvAna ane dhArI asara kare tevA hatA. temanAmAM eka se ATha avadhAna karavAnI zakti hatI. bAdazaha akabara sAthe saMsarga sadhAyA pahelAM paNa temaNe ghaNA rAjA-mahArAjAone pitAnI vidvattAthI cakita karyA hatA. temaNe dharmacarcA daramiyAna bAdazAhane atyaMta raMjita karyo ane pariNAme bAdazAhane je mAsamAM janma thayo hato te A mahine, ravivAranA divase, saMkrAMtinA divase, navarejanA divase--vigere divasamAM koIe paNa jIvahiMsA na karavI evA hukama bAdazAhadvArA kaDhAvyA. temaNe kSArasoza nAmanuM 128 kalekanuM nUtana kAvya banAvyuM jemAM bAdazAhe karelAM dayALu kAryonuM varNana karavAmAM AvyuM che. jyAre sUrijIe gujarAta tarapha vihAra karyo tyAre hindusUrya mahArANA pratApe sUrijIne mevADamAM padhAravA ane dharmopadeza ApavAnI araja karate eka patra lakhe hatuM, je nIce mujaba che. te patra jUnI mevADI bhASAmAM che ane jaina ItihAsanA anveSaNamAM navuM ajavALuM paDe tema che. " svastazrI magasudAnapra mahAsubhasthAna sarava aupamAlAaMka bhaTTArakaji mahArAjazro hIravajesUraji caraNakumalA aNe svastazrI bajekaTaka cAMvaDarA DerA suthAne mahArAjAdhirAja zrIrANA pratApasiMghajI lI. page lAgaNo bNcsii| aThArA samAcAra bhalA hai AparA sadA bhalA chAIje / Apa baDA hai, pUjanIka hai, sadA karapA rAkhe jIsu sasaha ( zreSTha ) rakhAvegA anaM Aparo patra aNA danAmhe AyA nahIM so karapA kara laSAvegA / zrIbaDA hajurarI vagata padAravo huvo jImeM aThAsu pAchA padAratA pAtasA akabrajIne jenAbAdamhe prAnarA pratiboda dIdo jIro camatkAra moTo batAyA jIvahasA ( hiMsA) charakalI ( ciDiyA ) tathA nAmapaperu (pakSI) vetI so mApha karAI joro moTo upagAra kido so zrI jenarA dhramameM Apa prasAhIja adotakArI abAra kIse (samaya) dekhatA Apaju phera ve nahIM AvI pUrava hIdusasthAna atraveda gujarAta sudA cAru hasA mhe dharamaro baDo adotakAra dekhANo, jaThA pache prAparo padAraNo huvo nhIM so kAraNa kahI vegA padArasI Age supaTApravAnA kAraNarA dastura mAphaka Apre he jI mAphaka tola murajAda sAmo Avo sA bataregA bhI baDAhajurarI ghaSata AprI mura jAda sAmo AvArI kasara paDI suNI so kAma kAraNa lekhe bhUla rahI vegA jIro adeso nahIM jaannegaa| Agesu bhohemAAcArajIne bhI rAjamhe mAnyA he jIro paTo karadevANo ji mAphaka aro pArA bhaTAraSagAdo mAvegA to paTA mAphaka mAmyA jaavegaa| zrIhamAghArajI pelA bhI baDagaccharA mahAraSajIne baDA kAraNasuM zrIrAjamhe mAnyA ji mAphaka Apane pAparA pArA gAdI prapArahavI tapagacharAne mAjhyA AvegArI suvAye desamhe Apre gAro devage tathA pAsaro dhegA jIro puramAda bhIrAjapA dujA gacharA bhAraSa mAdhegA so rAdhegA bhIsamaraNadhyAma deva jAtrA ma sAda karASasI bhUlasI nahIM legA pdaarsii| pravAnagI paMcolI goro samata 16.51 varSa mAsoja ra 5 guruvAra / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ] 235 zrI hIravijayasUri zAMticaMdrajInA bAdazAha pAsethI vidAya thavA pachI jagadrajI tathA sidi caMdrajIe e sthAna sabhALI lIdhu ane bAdazAhane dhamamAM ativa dRDha karyo, prasa MgApAta ane munivarIe vijayasenasUrinI prazasA karI ane pariNAme bAdazAhane hIravijayasUrie ApelI kabulAtanuM punaH smaraNa thai AvyuM. teNe vijayasenasUrine mAkalavA mATe sUrijI para vijJapti-patra lakhyA ane tenA pariNAme vi. saM. 1649 nA mAgazara zudi 3 nA divase vijayasenasUrie khAdazAhane maLavA mATe prayANa karyuM. aneka grAma-nagarAmAM vihAra karatAM karatAM teoe sa. 1649 nA je zudi 12 ne divase lAhAramAM praveza karyAM. thoDA ja samayamAM vijayasenasUrie khAdazAha para sArI chApa pADI, parantu jaina dhanA dveSI brAhmaNeAthI A sahyuM jatuM na hatuM. temaNe sArajInI pratiSThA ane pratibhA halakI pADavA yuktio racavA mAMDI. " jaino izvarane mAnatA ja nathI " evI jAtanuM bAdazAhanA kAnamAM jhera reDavAmAM AvyuM. pariNAme ane pakSA vacce vivAdasabhA geAThavavAmAM AvI ane vijayasenasUrinI akATaca yuktio, lIlA ane zAsrapramANA pAse pratipakSI pakSa jhaMkhavANA paDI gayeA. A pramANe zrI vijayasenasUrinI adbhuta vidvattA ane zaktithI ra Mjita thaI bAdazAhe temane " sUrisavAi " nuM biruda Apyu. " hIravijayasUrinI mAka vijayasenasUrie paNa ahiMsA mATe ghaNu karyu. gAya, bheMsa, khaLada ane pADA vigere mUka prANIonI hiMsAne temaja aputrIcAnu dhana grahaNa karavAnA niSedha karAvye. hIravijayasUrie samrATanA sUbAe mahArAva suratAna, sulatAna habIbullAha, AjhamakhAna, kAsimakhAna, sulatAna murAda vigere para sArA prabhAva pADyo ane temAMnA keTalAkae te sUrijI sAthe amuka amuka dhArmika viSayane aMge carcA paNa karI. sUrijIe temane mrutya vastusthiti spaSTa rIte samajAvI ane jIvadayA vigerenA keTalAMka dhArmika kAryo temanA dvArA karAvyAM. hIravijayasUrie samrATa akabarane pratibeAdhI je zAsana-prabhAvanA karI hatI tenI sAtheAsAtha zAsananuM mukhya a'ga sAdhu-samudAya mATe paNa prayatnazIla rahyA hatA. te gacchanAyaka AvAthI temane zire mahAn javAbadArI hatI. temaNe prayatnapUrvaka smRtipUjAnI siddhi karI batAvI ane tethI lAMkA nAmanA gRhasthe kADhelA matanA sAdhue te matanI dIkSA tyajI daI punaH saMvegI manI mUrtipUjaka sauMpradAyamAM bhaLyA. lAMkA matanA meghajI RSie trIza sAdhuonI sAthe tapAgacchanI AmnAya vi. saM. 1628mAM svIkArI ane A prasagane anulakSIne amadAvAdamAM mahAt mahAtsava karavAmAM AvyA hatA. meghajI RSinuM nAma badalIne udyotavijaya rAkhavAmAM Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijayasUri : ra36 : [ zrI tapAgaccha AvyuM. A uparAMta khAnadAna kuTuMbanA ghaNA nabIrA temaja gRhasthoe sUrijI, pAse dIkSA lIdhI. bAdazAha akabara pAse jetAzAha nAmane nAgorI gRhastha rahetA hate teNe paNa sUrijI pAse dIkSA svIkArI hatI. A prasaMgane aMge te sUrijIne mahimA vadhu vistRta bane. temanuM nAma jitavijayajI rAkhavAmAM AvyuM ane teo "bAdazAho yati" evA nAmathI prasiddhi pAmyA. sUrijIe svahaste eka sATha ziSyone dIkSA ApI ane pitAnI jiMdagI paryata ekaso sATha vyaktione paMData pada temaja sAtane upAdhyAya pada apaNa karyuM. teozrI lagabhaga be hajAra sAdhuo ane 3000 sAdhvIonA nAyaka hatA. A ziSyasamUha paikI zrI vijayasenasUri, zAMticaMdra upAdhyAya, bhAnucaMdra upAdhyAya, padmasAgara, kalyANavijaya vAcaka, siddhicaMdra, semavijaya vigere mukhya ziSyo hatA. sUrijInA bhakta zrAvako paNa mahAna samRddhizALI ane rAjyamAM sArI pratiSThA dharAvanAra gRhastho hatA. gurunA eka ja bole teo lAkha rUpiAne vyaya karatAM acakAtAM nahi. sUrijInA upadezathI keTalAka sthAne e jinamaMdire karAvavAmAM AvyA ane bIjA nUtana dharmopayogI sthaLo thayA. temaNe zahI, zaurIpura, AgrA, khaMbhAta, pATaNa, UnA, delavADA, zrI siddhAcaLajI, amadAvAda Adi sthaLamAM pratiSThA karAvI temaja aneka sthaLe jinamaMdirane jIrNoddhAra karAvyuM. musalamAnanA agAunA julamane kAraNe ghaNuMkharAM sthAnAM jinamaMdire nAza pAmyA hatA tene durasta karAvI nUtana banAvavAnI dizAmAM paNa temaNe sArI rIte pravRtti karI hatI. aneka judA judA grAma-nagaromAM vihAra temaja cAturmAsAdi karI teozrI pATaNa padhAryA ane zrI siddhAcalanI yAtrA mATe saMgha kaDhAvya. sthaLe sthaLe saMghane bhavya satkAra thaye ane jyAre saMghe pAlItANAmAM praveza karyo tyAre judA judA sthaLoethI be lAkha mAnavamedanI ekatra thayela. A saMghamAM eka hajAra sAdhuo sAmela thayA hatA. - siddhAcaLanI yAtrA karI sUrijI dIva gayA ane vi.saM.1951 nuM cAturmAsa UnAmAM karyuM. ahIM temanI tabIyata lathaDI ane unAnA saMghe vihAra na karavA dIdho. vyAdhi vadhato gayo ane page sejhA suddhAM caDI AvyA. zrAvake e auSadhopacAra mATe atIva Agraha karyo paNa sUrijIe spaSTa nA ja pADI. A samaye vijayasenasUri bAdazAhanI pAse lAhora hatA. temane bolAvI lAvavA mATe dhanavijayajIe vihAra karyo, paNa paMtha kAMI thaDo na hato. UnA ane lAhora vaccenuM aMtara atizaya hatuM. vijayasenasUrine gurumahArAjanI sAthe meLApa thAya te asaMbhavita jevuM manAtuM hatuM. paryuSaNa parva paNa AvI pahoMcyA. A sthitimAM paNa sUrijIe kalapasUtranuM vyAkhyAna vAMcyuM, paraMtu tenA parizramathI zarIra vadhAre zithila thayuM ane pariNAme teozrI vi. saM. 16para nA bhAdaravA zudi 11 ne divase samAdhipUrvaka UnAmAM ja svargavAsI thayA. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] : ra37 : zrI hIravijayasUri dava tathA UnAnA zrI saMghe dabAdabApUrvaka mAMDavI tayAra karI ane agnisaMskAra karyo. RSabhadAsa kavi A prasaMgane anulakSIne jaNAve che ke-je divase hIravijayasUrinuM svargagamana thayuM te ja rAtre agnisaMskAravALA sthAnamAM aneka prakAranA nATAraMbha thatAM pAsenA khetaramAM sUtelI vyaktioe sAMbhaLyA hatA. vaLI jyAM agnisaMskAra karyo te vADInA tamAma AMbAo para akALe kerIo AvelI jovAmAM AvI. bhAdaravA mahinAmAM kerI kyAMthI hoya? zrAvakee te kerIo utArI lIdhI ane judA judA zaheranA agragaNya zrAvake temaja abulaphajhala ane samrATa akabara pAse te mokalavAmAM AvI. vividha dizAmAM kArya karavAnuM hovA chatAM temaja gacchanAyaka padanI mahatvanI javAbadArI chatAM teo sAdhudharmamAM atyaMta dRDha ane sthira rahyA hatA. teonA saMbaMdhamAM tevA be-cAra dAkhalA AlekhazuM te te anucita nahiM ja gaNAya. sUrijI amadAvAdanA kALupuranA upAzrayamAM AvyA ane zrAvakane upadeza devA besavAne mATe taiyAra karAvela navA gekhamAM besavA mATe zrAvakanI AjJA mAgI. AvA prakAranI rajA mATenI AjJA sAMbhaLI zrAvake atyaMta Azcarya pAmyA ane jaNAvyuM ke mahArAja sAheba! amane pUchavAnI kaMI jarUra nathI. e gekha te Apane besavA mATe ja taiyAra ja karyo che." pratyuttaramAM guruzrIe jaNAvyuM ke "tyAre te te amane kape ja nahi, kAraNa ke amArA nimitte tiyAra karela koI paNa vastu amArA upayogamAM laI zakAya ja nahi. pachI teozrIe tyAM rAkhela lAkaDAnI pATa para besI zrAvakene dharmopadeza Ape. eka gRhastha ekadA sAdhuone gocarImAM khIcaDI vahorAvI. sAdhuoe ANelI khIcaDI phakta ekalA sUrijIe ja khAdhI. bIjA sAdhuo AhAra-pANI vAparI haju nivRta thayA nahi tevAmAM te je gRhastha khIcaDI vaherAvI hatI te upAzrayamAM ekadama AvI paho ane kahevA lAgyo keH " Aje mArAthI moTo anartha thaI gayo che. mArA gharethI je khIcaDI Apa vahorI lAvyA che te ekadama khArI che, mATe mane mApha karo." sAdhuo to A sAMbhaLI stabdha ja thaI gayA, kAraNa ke te khIcaDI te sUrijIe ja vAparI hatI chatAM teoe tenA khArApaNuM mATe lezamAtra uccAra paNa karyo na hate. sUrijIe jivAIdriya para keTalo kAbU meLavyo hato tenuM A jvalaMta dRSTAMta che. bIjI bAbate para samabhAva rAkhavAvALA-keLavavAvALA hajAre manuSya maLI Ave che paraMtu raseMdriyajit te virala ja hoya che. jyAre sUrijI UnAmAM hatA tyAre temanI kammaramAM eka gumaDuM thayuM. vedanA Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI hIravijayasUri : 238 [ zrI tapAgaccha ghaNI thatI hatI chatAM samabhAvapUrvaka zAMtithI te sahana karatA hatA. teo samajatA hatA ke kaI paNa vyAdhei e pApaprakRtinuM ja pariNAma che mATe "hAya ya" karavAthI kaMI vedanA zAMta thatI nathI. ulaTuM te "hAya ya" ja navAM karmo upArjana karAve che. evAmAM banyuM evuM ke eka bhaktivAna zrAvaka, sUrijIe saMthAre karyo tyAre bhakti karavA Avyo. teNe hAthamAM senAne veDha paheryo hato tenI aNI pelA gumaDAnI aMdara pesI gaI. AthI te gurujIne kSata upara kSAra jevuM duHkha thayuM. lehI paNa nIkaLyuM ane vedanAmAM vadhAre thaye chatAM sUrijIe arekAra paNa karyo nahIM ke te zrAvakane kaMI kahyuM paNa nahi. prAta:kALamAM samavijayajIe gurunA kapaDAM lehIluhANa thayelA joIne varastusthiti pArakhI, ne pilA gRhastha pAse kheda pradarzita karyo, tyAre sUrijIe zAMta vANImAM kahyuM ke "pUrvAcAryoe sahana karelA paritApa pAse A kaSTa-dada kaI gaNatrImAM che?" X sUrijIne gurubhaktine guNa paNa prazaMsanIya hate. guruAjJAne teo sarvasva mAnatA. ekadA vijayadAnasUrie temanA para patra lakhI jaladI pitAnI pAse AvavA jaNAvyuM. patra maLatAM ja sUrijIe prayANa karyuM. te divase temane chaThThanuM pAraNuM hatuM chatAM te karyA vinA ja vihAra karyo. zrAvakee pAraNuM karavA mATe ekAda kalAka rokAvAnI prArthanA karI paNa sUrijIe jaNAvyuM keH "gurudevanI AjJA jaladI AvavAnI che, mATe mArAthI eka ghaDI paNa rekAI zakAya nahI." guru pAse pahoMcatA vijayadAnasUrie pUchayuM keH "ATalA jaladI kema AvyA ?" sUrijIe jaNAvyuM keH "ApanI AjJA jaladI AvavAnI hatI tethI mArAthI ghaDIne paNa vilaMba karI zakAya ja nahI." tyArabAda jyAre gurujIe jANyuM ke chaThThanuM pAraNuM karyA vinA ja hIravijayasUri atre AvavA ravAnA thayA hatA tyAre temanI prasannatAne pAra na rahyo. sUrijImAM rahelA aneka guNe paikI guNAnurAgatAne guNa sauthI vizeSa varNanIya ane mahatvatAbharyo che. lAkha jainonuM teo Adhipatya bhogavatA hatA, bethI aDhI hajAra sAdhuo temanI nIzrAmAM hatA, rAjA-mahArAjAone pratibodhavAnI zakti dharAvatA hatA ane samrATa akabara jevA paNa jemane mAnanI najare jotA hatA tevI UMcI hade pahoMcelA hovA chatAM teo koI paNa manuSyamAM rahelA guNanI prazaMsA ke mahattA prakAzyA vinA rahetA nahi. ' sUrijInA ziSya samudAyamAM amaravijayajI nAmanA eka sAdhu hatA.teo tyAgI, vairAgI ane mahAna tapasvI uparAMta nirdoSa AhAra levA pratye atyaMta lakSyavALA hatA.evuM banatuM ke traNa-cAra upavAsa karyo hoya chatAM paNa je zuddha AhAranI prApti na thAya Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTTAvalI ]. : ra39 :- zrI hIravijayasUri to uparAuparI upavAsa ja karatAM. hIravijayasUri temanI AvI tyAgavRtti upara mugdha banyA. eka vakhata badhA sAdhuo AhAra-pANI karavA beThA hatA te samaye sUrijIe amaravijayajIne kahyuM keH "mahArAja ! Aja te Apa ApanA hastathI ja mane AhAra Apa." keTalI badhI laghutA ! guNa pratye keTalo badho anurAga ! hIravijayasUrinA jIvananI sArthakatA saMbaMdhamAM jeTaluM lakhIe teTaluM ochuM che. badhuM vRttAMta AlekhatA eka moTe graMtha ja karavuM paDe. zuddha cAritra-pAlana, upadezaka vRtti ane ga7saMbhALanI addabhuta zakti hovA chatAM temanAmAM tyAgavRtti paNa kaMI kama na hatI. teo hamezAM gaNatrInI ja vastuo vAparatA. temaNe potAnI jiMdagI daramyAna nIce pramANe tapasyA karI hatI. ekAzI aThThama, savAbase chaThTha, chatrIse upavAsa, be hajAra AyaMbila, be hajAra nIvI. A uparAnta vIza sthAnakanA vIza vAra ArAdhanA karI, jemAM cAraso AyaMbila ane cAraso cotha bhakta karyA. sUrimaMtranuM dhyAna-ArAdhana karavA mATe traNa mahinA dhyAnamAM rahyA ane te traNa mahinA upavAsa, AyaMbila ane navI tema ja ekAsaNA AdimAM ja vyatIta karyA. jJAnanI ArAdhanA karavA mATe paNa temaNe bAvIza mahinA tapazcaryA karI hatI. gurubhaktitapamAM paNa temaNe tera mahinA paryanta chaThTha, aThThama, upavAsa, AyaMbila ane navI Adi karyA hatAM. A badhA vivecana pachI sUrijInI vidvattAnA saMbaMdhamAM paNa kaMIka nedhavuM Avayaka thaI paDaze. temanA banAvelA graMtho-zAntinAtha rAsa, dvAdazajina vicAra, mRgAvatI caritra, jaMbudvIpa prajJapti TakA, aMtarIkSa pArzvanAtha stava vigere pikI hAlamAM thoDAMka ja upalabdha thAya che, paraMtu temaNe karelA kAryo tarapha daSTipAta karatAM temanI vidvattAnA saMbaMdhamAM vizeSa lakhavAnI jarUra rahetI nathI. hIravijayasUri eka jabarajasta prabhAvaka thayA. samagra sattaramA zataka para temane temaja temanA samartha ziSyone sAro prabhAva pADyo hate. hIravijayasUri mATe temanA samayamAM aneka saMskRta ane gujarAtI kAvyo racAyAM che. kharekhara zrI hIravijayasUrie jaina dharmanI unnati karI dharmarUpI mahela upara kItine kaLaza caDhAvyo hate. rijInA jIvananA vizeSa paricaya mATe juo nIcenA graMthasUrIzvara ne samrATa, khaMbhAtanI tIrthamALA hIravijayasUri rAsa, hIravijayasUri kathA prabaMdha lAya rAsa hIrasaubhAgya kAvya karmacaMdra pAI jagadaguru kAvya pArasa za jaina rAsamALA bhAga 1 hai vijaya prApti kALa Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mer - zrI hIravijayasUri [zrI tAcha sirivijayaseNasUri-ppamuhehiM aNegasAhavaggehiM / parikalimA puhavile, viharantA ditu me bhaI // 20 // 59 tatpaTTe zrI vijayasenasUriH / gAthArtha -zrI vijayasenasUri pramukha aneka sAdhuvaryothI parivarela, ane pRthvItaLa para vicaratA zrI hIravijayasUrIzvarajI mane kalyANa Ape-mAra pakSyA 321. 20. vyAkhyA-siritti--te ca zrIhIravijayasUrayaH saMprati 59 vijayasena sUriprabhUtyanekasAdhubhiH parikalitAH pRthvItale vihAraM kurvANA me mama bhadraM prayacchantu // 20 // iti mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiviracitA zrItapAgacchapaTTAvalIsUtravRttiH smaaptaa||ch|| tathA ceyaM zrIhIravijayasUrINAM nirdezAt upAdhyAya zrIvimalaharSagaNi- upAdhyAya zrI kalyANavijayagaNi-upAdhyAya zrosomavijayagaNi-paM0 labdhisAgaragaNipramukhagItAthaiH saMbhUya saMvat 1648 varSe caitrabahulaSaSThI zukre ahammadAbAdanagare zrImunisuMdarasUriktagurvAvalojIrNapaTTAvalI--duSSamAsaMghastotrayaMtrAdyanusAreNa saMzodhitA / tathApi yatkiMcit zodhanAhaM bhavati tatmadhyasthagItAthaiH saMzodhyaM // kiMcA'syAH paTTAvalyAH zodhanAtmAgU bahava AdarzAH saMjAtAH santi te cAsyopari saMzodhya vAcanIyA na tvanyatheti zrImatparamagurUNAmanuziSTiriti // vAcakazirovataMsa kalyANavijayagaNi tat ziSya mahopAdhyAya gaNi tat ziSya gaNi jJAnavijayena lipiikRtaa| paTTaparaMparaeNaM vAyagasiridhammasAyaraguruhiM / parisaMkhAyA sirimaMtasUriNo dintu siddhisuhaM // 21 / / iyaM gAthA ziSyakRtA / chaH // chaH // vyAkhyArtha-ogaNasAThamA paTTadhara zrI vijayasenasUri pramukha aneka sAdhuvathI parivarela ane pRthvI para vihAra karatA zrI vijayahIrasUrIzvarajI mahArAja mAruM syAera 42. 20. Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalI ] - 241 - zrI vijayasenasUri mahopAdhyAya zrI dharmasAgaragaNiracita zrItapAgacchapaTTAvalI sUtravRtti saMpUrNa AcArya zrI vijayahIrasurIzvarajInA AdezathI upAdhyAya zrI vimaLahapa gaNi, upAdhyAya zrI kalyANavijayagaNi, upAdhyAya zrI somavijayagaNi, tathA paMnyAsa labdhisAgaragaNi vigere gItAe vi. saMvata 1648nA caitra vadi chaThTha zukravAranA dine zrI amadAvAdanagaramAM ekatra thaine A tapAgaccha paTTAvalI zrI munisuM darasUrikRta gurnAvalI, jIrNa paTTAvalI temaja duSamA saMdhastotrayaMtra vigerene anusAre tapAsela che; chatAM paNa kaI tapAsavA-zodhavA yogya vastu hoya te taTastha-pakSapAta vinAnA-gItArthoe te tapAsavuM. A padAvalInA saMzodhana pUrve ghaNuM paTTAvalIo lakhAela che te badhI A paTTAvalIne lakSamAM rAkhIne vAMcavI, A paTTAvalIthI alaga pADavI nahi evo zrImAna gurumahArAjane Adeza che. vAcakaziromaNi zrImAnuM kalyANavijayagaNinA praziSya zrI jJAnavijya gaNie barAbara vicArIne A prata lakhI che. vAcaka zrI dharmasAgara guvaDe paTTadharonI paraMparAnA kramathI gaNatrI karAyelA zrImAna suri mane siddhisukha-mokSasukha Apo. A chellI gAthA upAdhyAya zrI dharmasAgaranA koI ziSya racelI jaNAya che. 21. 59. zrI vijayasenasUri janma vi. saM. 164 dIkSA vi. saM. 1613H paMDita pada vi. saM. 166 AcArya pada vi. saM. 128 : svargavAsa vi. saM. 1671 : sarvAya 67 varSa : teo mAravADanA nADalAI gAmanA rahevAsI hatA. temanA pitAzrInuM nAma karmA zAha ane mAtuzrInuM nAma keDimade hatuM. temanuM pitAnuM saMsArAvasthAnuM abhiyAna jesiMgha hatuM ane teo rAjA devaDanI pAMtrIzamI peDhIe thayela manAya che. vi. saM. 1604nA phAgaNa zudi punamanA roja temano janma thayo hate. temaNe vi. saM. 1613nA jayeSTha zudi 11nA roja pitAnI mAtA sAthe sUrata zaheramAM zrI vijayadAnasUri pAse dIkSA aMgIkAra karI hatI ane pachI turata ja zrI vijayadAnasUrie temane hIravijayasUrine temanA ziSya tarIke sepyA hatA. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayasenasUri | zrI tapAgai kramazaH zAstrAbhyAsa karatAM karatAM teo prakhara paDita anyA ane vi. sa, 1626mAM khaMbhAtamAM temane paMDitapada arpaNa karavAmAM Avyu. bAda vi. sa. 1928mAM AcAya pada-pradAna karyu. tyAre mULA zeTha ane vIyA pArekhe sArA mahAtsava karyA hatA. temanA samartha guru vijayahIrasUrIzvarajInA ghaNuA guNA temanAmAM UtaryA hatA. lagabhaga te svaguru jevA ja sama ane pratApI hatA. jyAre hIravijayasUrIzvarajI samrATe kara pAse phatepura sIkrI gayA ane tyArabAda paNa AsapAsanA zaheramAM cAtumAMsa rahyA te badhA samaya damiyAna temaNe gacchanI javAbadArI sabhALI lIdhI hatI, ane gujarAtamAM rahI sArI rIte zAsaneAnnati karI hatI. jyAre hovijayasUri gujarAta tarapha AvavA nIkaLyA tyAre temaNe yAdazAhane jaNAveluM ke tamane upadeza ApavA mATe-tamArI sAthe dhamA~carcA karavA mATe mArA paTTa ziSya zrI vijayasenasUrine mAkalIza.' samrAT akabara pAse javAnI guruzrInI AjJA thatAM ja vihAra karatAM teozrI pATaNa vigere nagarAmAM thaine, AbU tIthanI yAtrA karIne zIrAhI AvI pahAMcyA. zIrAhInA suratrANe paNa temA atotra AdarasatkAra kAM. tyArabAda rANakapura, varakAAtInI yAtrA karI, svajanmabhUmi nADola thaIne vihAra karatAM teo ludhIyANA AvyA. tyAM samrATa akabarane paNa mAnya zekha abulaphejalanA bhAI phaijhI sUrijIne maLyA. ludhiyANAmAM sUrijIe A avadhAnA karI batAvyA te joi phaijhI atIva Azcaya pAmyA ane lAhAra bAdazAha pAse jaIne teNe vijayasenasUrinA ghaNAM vakhANa karyAM, ane jyAre teozrIe lAhAramAM sa. 164nA jeTha zuddhi khAraze praveza karyo tyAre samrATa akabare bAdazAhI sara jAmathI temane atIva AdarasatkAra karyA. temaNe samrATa pAse svagurunI Ugrupa jaNAvA dIdhI nahi. akabara temanI vidvattAthI atIva rajita thayeA ane temanA upadezathI jIvadayAnA keTalAka vadhu kramAnA kAtyA ekadA prasaMga joI sUrijIe samrATane cha vastunA niSedha karavAnA upadeza ApyA ane tene pariNAme samrATe te hakIkata sAnada kabUla rAkhI tenA pharamAnA dezabharamAM meAkalI ApyA. te pharamAnamAM nIce mujaba jAvela hatu. (1-4) gAya, baLada, pADA ne bheMsanI hiMsA na karavI, (5) aputrIyAnu dravya na levuM ane (6) baMdIvAnAna na pakaDavA. 242 teo vidvAn hAvA sAthe sama vAdI paNa hatA. vijayasenasUrinA samrATa para vadhatA jatAM prAmalyane brAhmaNA sahana karI zakayA nahi. te temane kAi paNa prakAre parAjita karavA mAgatA hatA. prasaga joi brAhmaNeAe akabara pAse vAta kADhI ke jaino Izvarane mAnatA ja nathI, sUryanA deva tarIke svIkAra karatA nathI ane gaMgAnI pazu avagaNanA kare che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nara nara nAnA - nA padAvalI ] : 243 : zrI vijayasenasUri akabare vijayasenasUrine A bAbatamAM pUchatAM teozrIe jaNAvyuM ke-"rAjasabhAmAM sarvajana samakSa A vastunI carcA karazuM." bAda nirNata divase te vastu paratve vAda cAlatAM vijayasenasUrie saune niruttara karyA hatA. vAdavivAda prasaMge IzvaranuM spaSTa svarUpe sAMbhaLI bAdazAha pite paNa Azcaryacakita thaI gayo. sUrijIe eka ja zlokadvArA temanA ja zAstrone zastrarUpe banAvIne brAhmaNane nittara karyA hatA. te kaleka nIce pramANe hate. yaM zaiSAH samupApate ziva iti brahmeti vedAntino boddhA buddha iti pramANapaTavaH karmeti molAMsakAH / righa lenazAsanatAH kaoNMti nirikSA , so'yaM vo vidadhAtu vAJchitaphalaM trailokyanAtho hriH|| sUryadevanA svIkAra bAbata e jaDabAtoDa laeNka kahyo ke je sAMbhaLI brAhANavagane maunane Azare lIdhA sivAya bIje kaI mAga ja na rahyo. te kaleka nIce pramANe hate. adhAmadhAmadhAmedaM vayameva svacetasi / yasyAstavyasane prApte, tyajAmo bhojanodake // ane gaMgAnI avagaNanA bAbatanuM nirasana karatAM sUrizrIe jaNAvyuM ke gaMgAjaLa vinA amArA pratiSThAdika kAryo apUrNa ja rahe che arthAt jinapratimA-pratiSThAdi kAryomAM ame gaMgAjaLane upayoga karIe chIe. vAdavivAdanI temaja sAmA pakSane yuktipUrvaka nittara karavAnI temanI AvI zaktithI atIva harSita thaI samrATa akabare temane " sUrisavAI"nuM biruda arpaNa karyuM hatuM. A uparAMta temaNe sUratamAM bhUSaNa nAmanA digaMbarAcAryane zAstrArthamAM niruttara karI parAjita karyo hato. vAdavivAda karavAnI zakti uparAMta nUtana racanA mATenI abhuta kauzalyatA mATe eka ja udAharaNa basa che ke temaNe yegazAstranA prathama ja kokanA pAMca so athavA to sAta so jeTalA arthe karelA che. temanI tyAgavRtti ane niHspRhatA paNa tevI ja prazaMsanIya hatI. gurubhakti paNa ajoDa hatI. gurunI vyAdhinI vAta sAMbhaLI svagurunA aMtima samaye temanI pAse pahoMcI javA zrama ke sukha-sagavaDanI paravA karyA vinA temaNe lAMbA-lAMbAM vihAra karyA; parantu bhAgyAnuyoge teNe temane maLI zakyA nahatA. temaNe pitAnuM samagra jIvana zAsanaprabhAvanA nimitte ja gALyuM che. temane vizeSa khyAti meha na hato. temaNe kAvI, gaMdhAra, cAMpAnera, amadAvAda, khaMbhAta ane pATaNa Adi aneka pura-nagaramAM lagabhaga cAra lAkha jinabiMbanI pratiSThA karI hatI. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayasenasUri : 244 - [ zrI tapAgaccha A uparAMta tAraMgAjI, zaMkhezvara, siddhAcaLa, paMcAsara, rANakapura, ArAsaNa Adi tItha. sthAnanA jinAlane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. temaNe sumitra rAsa ane sUktAvalI graMtha racyAne ulekha sAMpaDe che. saDasaTha varSanuM Ayu bhogavI teozrI vi. saM. 1971nA jyeSTha vadi 11nA roja khaMbhAtanI pAse AvelA akabarapuramAM svargavAsI thayA. temanI agnisaMskAravALI bhUmi para khaMbhAtanA samajI zAhe stupa karAvye hatuM. bAdazAha jahAMgIre temanA tUpane mATe dasa vIghA jamIna arpaNa karI hatI. 9 * vijayasenasUrijInA jIvanane lagatuM vistRta vivecana vijaya prazastikAvyamAMthI joI levuM. ULUGUELSLSLSLEUSUGUGUELSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLS - upAdhyAyazrI gharmasAgarajIviracita pavRtti yukta tapAgaccha paTTAvalI saMpUrNa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 24pa : A graMtha nI sA la va rI ma. nirvANu saMvata 1 jabusvAmI dIkSA | manirvANa saMvata 215 AryamahAgiri yugapradhAna ka 13 sudharmAsvAmI kevaLajJAna >> 220 sAmudika nAmane nihavatha 20 sudharmAsvAmI mokSagamana che , 221 AryasuhastisUri dIkSA che , 20 jaMbusvAmI yugapradhAna 228 naMga nAmane nihava thayo - zayaMbhavasUrine janma 243 susthitasUri janma dara yazobhadrasUrino janma 25 AryamahAgiri svargagamana 64 jabUsvAmI mokSagamana , 245 AryasuhastisUri yugapradhAna 64 prabhavasvAmI yugapradhAna ra74 susthitari dIkSA 64 zayaMbhavasUri dIkSA , 291 AryasuhastisUri svargagamana 66 saMbhUtivijayane janma , 291 susthitasUri yugapradhAna 75 prabhavasvAmI svargagamana ,, 339 susthitasUri svargagamana 7pa zayyabhavasUri yugapradhAna , 376 AryasyAmAcArya svargagamana 84 yazobhadrasUri dIkSA , 453 kAlakAcAryane janma 94 bhadrabAhusvAmIne janma , 453 Arya khapUTAcAryane janma - 98 zayyabhavasUri svargagamana (prabhAvaka caritranA mate 484) , 98 yazobhadrasUri yugapradhAna che che 467 Arya maMguno janma 108 saMbhUtivijaya dIkSA , , 470 vikrama saMvata zarU che 116 sthUlabhadrane janma 4 vikrama saMvata 22 vajasenasUri janma , 139 bhadrabAhu svAmI dIkSA 26 vajasvAmI janma ka 145 AryamahAgirine janma 31 vasena dIkSA ka 146 sthUlabhadra dIkSA 34 vajasvAmI dIkSA ka 148 yazobhadrasUri svargagamana 55 zatruMjaya yAtrA viccheda , 148 saMbhUtivijaya yugapradhAna 63 bhadraguptAcArya svargagamana , 156 saMbhUtivijaya svargagamana 78 vajIsvAmI yugapradhAna , 156 bhadrabAhusvAmI yugapradhAna che , 78 guptasUri svargagamana 160 pATalIputranI vAcanA 100 jAvaDoddhAra (matAMtare 108) 170 bhadrabAhusvAmI svargagamana , 106 caMdrasUrine janma , 170 sthUlabhadra yugapradhAna , 114 vajIsvAmIne svargavAsa ka 175 AyamahAgiri dIkSA 191 AryasuhastisUri janma * mahAvIra nivaNa pachI 470 varSe vikramane , 214 avyakta nAmane nihaMva thayA | saMvatsara pravartI eTale vikrama saMvatanI saMkhyAmAM 470 215 sthUlabhadra svargagamana varSa umeratAM mahAvIra nivaNa saMvata thaze. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama saMvata 127 ArakSitari svargagamana | vikrama saMvata 1088 abhayadevasUri AcAryapada , 139 digaMbarotpatti , , 1096 vAdItAla zAMtisUri svargavAsa che , 143 caMdrasUri dIkSA ka 1132 zrI jinadattasUrino janma 147 vajasenasUri yugapradhAna ka 1134 vAdI devasUrine jama 150 vasenasUri svargavAsa , 135 abhayadevasUri svargavAsa 150 caMdrasUri yugapradhAna (matAMtara 1138) , 173 caMdrasUri svargagamana che 1141 jinadattasUri dIkSA , 200 jaja jagasUrie satyapuramAM 1143 vAdI devasUrine janma zrI mahAvIra svAmInI pratiSThA karI 1145 kalikAlasarvajJa hemacaMdra , 225 vRddhadevasUrie karaMTaka nagaramAM sUrine janma pratiSThA karI , , 1149 pUrNimA matotpatti , 300 varasUrie nAgapuramAM zrI ka 1150 kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdra naminAthanI pratiSThA karI sari dIkSA , 375 vallabhI bhaMga che , 1152 vAdI devasUri dIkSA 412 cityasthiti che , 116 6 kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri 416 brahmadIpikA zAkhA zarU thaI AcAryapada , 429 nAgArjuna svargavAsa , , 1167 zrI jinavallabhasUrine svarga para 7 paMcamIne badale cothanI saMva| sarI thaI , 1169 jinadattasUri AcArya pada , 585 haribhadrasUri svargavAsa * 1174 vAdI devasUri AcArya pada 645 zrI jinabhadragaNi svargavAsa , 1178 municaMdrasUri svargavAsa 700 raviprabhasUrie nADelamAM , 1192 siddharAje mALavA para jIta zrI neminAthanI pratiSThA karI meLavI 7ra0 umAsvAtI thayA , 1199 siddharAjanuM mRtyu , 800 bappabhaTTasUrine janma , 10 04 vAdI devasUrie phodhImAM 802 aNahIllapura pATaNanI sthApanA pratiSThA karI , 895 bappabhaTTasUri svargavAsa , 1204 kharatara gacchatpatti 994 sarvadevasUri yugapradhAna , 1211 jinadattasUri svargavAsa ,, 1010 sarva devasUrie rAmasainyapuramAM , 1213 AMcalika matpatti zrIcaMdraprabhunI pratiSThA karI , 1222 bAhaDe karAvela zatruddhAra ka 1029 dhanapALe dezanAmamALAnI , 1226 vAdI devasUri svargavAsa racanA karI , 1229 kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdra os y 1072 abhayadevasUrino janma sUri svargavAsa Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrama saMvata 236 sAdhapunamIyA gopatti | vikrama saMvata 1436 munisuMdarasUri janma 1241 samaprabhasUrie kumArapALa ? , , 1437 semasuMdarasUri dIkSA pratibodha graMtha pUrNa karyo che ,, , 1440 jJAnasAgarasUrie Avazyaka ka, 1250 Amika gatpatti sUtranI avacUrI cI ,, 1285 tapAgacchanI utpatti , 14 41 jayAnaMdasUrine svargavAsa , 13 2 vidyAnaMdasUri dIkSA ka 1441 jJAnasAgarasUri AcArya , 1310 semaprabhasUri (bIja)no janma , 1441 jJAnasAgarasUrie uttarA, 17ra1 samaprabhasUri (bIjA)nI dIkSA dhyayana temaja ghaniryukti , 1323 vidyAnaMdasUri AcArya pada para avacUrI racI. , 1327 devendrasUri svargavAsa ka 1442 kuLamaMDanasUri AcAryapada , 1332 somaprabhasUri (bIjA)AcArya , 1443 munisuMdarasUri dIkSA , 155 se matilakasUrine janma che 1450 semasuMdarasUrine vAcaka5da , 1357 dharma gheSasUri svargavAsa che 1455 kuLamaMDanasUri svargavAsa , 1369 mahilA suri dIkSA 1457 semasuMdarasUri AcArya , 1373 sematilakasUri AcArya , 1457 ratnazekharasUri janma , 1373 somaprabhasUri (bIjA) ka 1460 jJAnasAgarasUri svargavAsa svargavAsa che 1463 ratnazekharasUri dIkSA , 1373 caMdrazekharasUrine janma 1464 lakSmIsAgarasUri janma , 1380 jayAnaMdasUrino janma ka 1466 munisuMdarasUri vAcaka pada 1385 caMdrazekharasuri dIkSA ka 1466 guNaratnasUrie kriyAtma1292 jayAnaMdasUrinI dIkSA samuccaya nAmanA graMtha racyo 1393 caMdrazekharasUri AcAryapada ka 1477 lakSmIsAgarasUri dIkSA. ka 1196 devasuMdarasUrino janma , 1478 munisuMdarasUri AcAryapada , 1404 devasuMdarasUrinI dIkSA , 1479 semasuMdarasUrie tAraMgAjI para zrI AMjatanAthanI pratiSThA karI , 1405 jJAnasAgarasUri janma ka 1483 zrI jinasuMdarasUrie dIvALI. ka 1409 kuLamaMDanasUri jama kalpanI racanA karI , 1417 jJAnasAgarasUri dIkSA , 1483 ratnazekharasUrine paMDitapada , 1417 kuLamaMDanasUri dIkSA ka 1493 ratnazekharasUrine vAcakaSada 1420 jAnaMdasUri AcAryapada , 1496 somasuMdarasUrie rANakapurajInI 140 devasuMdarasUri AcAryapada pratiSThA karI 142 3 caMdrazekharasUri svargavAsa ka 1496 lakSmIsAgarasUri paMnyAsapada , 1424 se.matilakasUri ravargavAsa 1499 cAritraratna gaNie dAna , 1430 semasuMdarasUri janma kadI5 graMtha racyo Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: 248 : vikrama saMvata 1501 lakSmIsAgarasUrine vAcaka pada ! ka 1502 ratnazekharasUri AcArya , 1503 munisuMdarasUri svargavAsa ka, 150 semadeve kathAmahodadhi nAmane graMtha racyo che ke 1505 suMdara (jacaMdra) sarie delavADAmAM zrI abhinaMdana svAmInI pratiSThA karI. ,, 1508 kuMkA matpatti , 1508 lakSmIsAgarasUri AcArya 157 ranazekharasUri svargavAsa , 1517 lakSmIsAgarasUri gacchanAyaka 1521 lAvaNyasamayane janma , 152 lakSmIsAgarasUrie ga7 paridhApanikA mahatsava karyo. , 1529 lAvaNyasamayanI dIkSA ,, 1533 bhANu nAmane veSadhArI thaye 1541 somacAritra guruguNaratna kara nAmanuM kAvya racyuM. , 1547 lIsAgarasUri svargavAsa , 1547 ANaMdavimaLasUrino janma , 15para ANaMdAMvamaLasUri dIkSA >> 1553 vijayadAnasUrijanma 1562 vijayadAnasUri dIkSA 1562 kaDavA mapatti , 1564 kaDavAnuM mRtyu , 156 8 ANaMdavimaLasUrine laeNpAdhyA pada , 1570 bIjA matpatti , 1570 ANaMdavimaLasUri AcArya pada , 1572 pArdhacaMdrapAyacaMda)gacchotpatti , 1582 ANaMdavimalasarie kriyadA karyo A , 1583 ANaMdavibhaLasUrae pAMtrIza bolane niyama bahAra pADyo ! vikrama saMvata 1583 hIravijayasUrino janma >> 1584 hemavimaLasUri svargavAsa ,, 1587 vijayadAnasUri AcArya pada ,, 1593 hIravijayasUri dIkSA , 1596 ANaMdavimaLasUri svargavAsa , 1604 vijayasenasUrino janma 16 07 hIravijayasUri paMDitapada 1608 hIravijayasUri vAcaka pada ,, 1610 hIravijayasUri AcAryapada , 1613 vijayasenasUri dIkSA , 16rara vijayadAnasUri svargavAsa 1626 vijayasenasUrine paMDitapada , 1628 vijayasenasUri AcAryapada ka 1628 kAmatanA meghajI RSi lekA garachano tyAga karI tapAgarachamAM sAmela thayA 1630 hIravijayasUrine borasadamAM upasarga , 1636 hIravijayasUrine amadAvAdamAM upasarga , 1639 hIravijayasUrinI samrATa akabara sAthe mulAkAta , 1646 hIravijayasUrie khaMbhAtamAM pratiSThA karI I , 1648 tapAgaccha pAvalI(A pustaka) nuM saMzodhana thayuM. , 1649 vijayasenasUrine bAdazAha sAthe meLApa che 1651 hIravijayasUrinuM UnAmAM cAturmAsa , 1652 hIravijayasUrino svargavAsa 1653 upA. dharmasAgarane svargavAsa 1671 vijayasenasUrine svargavAsa 1709 lavajI zAha dvArA suMdraka matanI sthApanA 56 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiracitaM zrItapAgacchapaTTAvalI sUtram [svopanayA vRtyA samalaMkRtam] sirimaMto suhaheu, guruparivADIi Agao sNto| pajjosavaNAkappo, vAijaha teNa taM vucchaM // 1 // vyAkhyA-sirimaMtotti, yattadonityAbhisaMbaMdhAt yena kAraNena zrImAn sazrIkaH zriyAM maMtro vA paryuSaNAkalpo guruparipATyA samAgataH san vAcyate / upalakSaNAt zrUyate ca / kiM lakSaNaH ? zubhahetuH svargApavargakAraNa / tena kAraNenAhaM tAM guruparipATIM vakSye ityanvayaH / zrImAniti vizeSaNaM tIrthakaracaritrasthavirAvalInAmakIrtanapurassaraM sAdhvAcArapratipAdanena sarveSvapi maMgalabhateSu zruteSu sazrIkatvamasyaiveti khyApanaparamiti / guruparipATyAgata iti ca vizeSaNaM / guruparipATyAgatayogAdyanuSThAnavidhinaiva vAcyamAnaH / 'egaggacittA jiNasAsaNammi, pbhaavnnaapuubhpraaynnaaje|' ityAdi vidhinA ca zrUyamANaH, zubhaheturmokSaphalaheturnAnyatheti jJApanaparamiti gAthArthaH // 1 // guruparivADImUlaM, titthayaro badamANanAmeNaM / tappaDodayapaDhamo, suhammanAmeNa (1) gaNasAmI // 2 // -zrI vardhamAnatIrthakaraH / 1 tatpaDhe zrIsudharmAsvAmI / vyAkhyA-guruparivADitti, guruparipATyA mUlamAthaM kAraNaM vardhamAnanAmnA tIrthakaraH / tIrthakato hi AcAryaparipATyA utpattihetavo bhavaMti na punastadaMtargatAH / teSAM svayameva tIrthapravartanena kasyApi paTTadharatvAbhAvAt // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 250 : 1-tasmAt zrImahAvIrasya paTTe udaye ca prathamaH zrIsudharmAsvAmI paMcamo gaNadharaH / sa ca kiM lakSaNo ? gaNasvAmI yata ekAdazAnAmapi gaNadharapadasthApanAvasare zrIvIreNa zrIsudharmAsvAminaM puraskRtya gaNo'nujJAtaH duSprasabhaM yAvat zrIsudharmAkhAmyapatyAnAmeva pravartanAt // tatpaTTodayetyatrodayapadaM prathamodayasyApi prathamAcAryaH zrIsudharmeti sUcakaM // sa ca paMcAzada varSANi (50) gRhasthaparyAye, triMzad varSANi ( 30) vIrasevAyAM, vIre nirvate vA dvAdazavarSANi (12) chAmasthye, aSTau (8) varSANi kevalipAye ceti sarvAyuH zatamekaM ( 100) paripAlya zrIvIrAda viMzatyA (20 ) varSeH siddhiM gataH // zrIvIrajJAnotpattezcaturdaza (14) varSe jamAlinAmA prathamo nihavaH / SoDaza (16) varSe tiSyaguptanAmA dvitIyo nihnavaH // 2 // bIo jaMbU (2) taIo, pabhavo (3) sijaMbhavo (4) cauttho a| pacamao jasamaddo (5), chaTTho saMbhUya-bhaddagurU (6) // 3 // 2-tatpaSTe zrIjaMbUsvAmI / 3-tatpaTTe zrIprabhavasvAmI / 4-tatpaSTe zrIvayaMbhavasvAmI / 5-tatpa? shriiyshobhdrsvaamii| 6-tatpaTTe shriisNbhuutivijyshriibhdrbaahusvaamino| vyAkhyA-2-bIo jaMbUtti, zrIsudharmAsvAmipaTTe dvitIyaH zrIjaMbUsvAmI / sa ca navanavatikoTisaMyuktA aSTau kanyakAH parityajya zrIsudharmasvAmyatike prajitaH / sa ca SoDaza (16) varSANi gRhasthaparyAye, viMzati (20) varSANi vrataparyAye, catuzcatvAriMzadvarSANi (44) yugapradhAnaparyAye ceti sarvAyurazIti (80) varSANi paripAlya zrIvIrAta catuHSaSTi (64) varSeH siddhaH / atra kaviH matkRte jaMbunA tyaktA, navauDhA navakanyakAH / tanmanye muktivadhvA'nyo, na vRto bhArato naraH // 1 // cittaM ta nItaM vanitAvikArai-vittaM na nItaM caturaizca cauraiH / yaddehagehe dvitayaM nizIthe, jaMbUkumArAya namo'stu tasmai // 2 // maNa 1 paramohi 2 pulAe 3, AhAra 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe / saMjamatiga 8 kevala 9 si-jjhANA ya 10 jaMbummi vucchiNNA // 3 // 3-taIotti, zrIjaMbUsvAmipaTTe tRtIyaH zrIprabhavasvAmI / sa ca triMzada ( 30 ) varSANi gRhasthaparyAye, catuzcatvAriMzat (44) varSANi vrataparyAye, ekAdaza (11) varSANi yugapradhAnaparyAye gheti sarvAyuH paMcAzIti (85) varSANi paripAlya, zrIvIrAt paMcasaptati(75)varSAtikame svargabhAgiti / / ch|| Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 251 : 4-sijjaMbhavotti, zrIprabhavasvAmiprahitasAdhumukhAt " aho kaSTamaho kaSTa, tattvaM na jJAyate param " ityAdi vacasA yajJastabhAdayaH zrIzAMtinAthabiMbadarzanAdavAptadharmA pravrajya, krameNa manakanAmnaH svasutasya nimittaM dazavakAlikaM kRtavAn / yataH--kRtaM vikAlavelAyAM, dazAdhyayanagarbhitam / dazavaikAlikamiti-nAmnA zAstraM babhUva tat // 1 // ataH paraM bhaviSyaMti, prANino hyalpamedhasaH / kRtArthAste manakavat, bhavaMtu tvatprasAdataH // 2 // zrutAMbhojasya kiMjalka, dazavaikAlikaM hydH| AcamyAcamya modantA-managAramadhuvratAH // 3 // iti saMghoparodhena, zrIzayyaMbhavasUribhiH / dazavaikAliko graMthoM, na saMvatre mahAtmabhiH // 4 // sa cA'STAviMzati (28) varSANi gRhasthaparyAye, ekAdaza (11) vrate, trayoviMzati (23) yuga0 ceti sarvAyurdApaSThi (62)varSANi paripAlya zrIvIrAdaSTanavati(98)varSAtikrame svargabhA ||ch|| 5-paMcamaotti, zrIzayyaMbhavasvAmipaTTe paMcama zrIyazobhadrasvAmI / sa ca dvAviMzati (22) varSANi gRhe, caturdaza (14) vrate, paJcAzat (50) varSANi yuga0 sarvAyuH SaDazIti (86) varSANi paripAlya zrIvIrAdaSTacatvAriMzadadhike zate(148)'tikrAMte svargabhAk // cha / 6-chaTTho saMbhUyatti, zrIyazobhadrasvAmipaTTe SaSThau padaikadeze padasamudAyopacArAt saMbhUteti zrIsaMbhRtivijayaH, bhaddatti zrIbhadrabAhusvAmItyubhAvapi SaSThapadadharAvityarthaH / tatra zrIsaMbhUtivijayo dvicatvAriMzat (42) va0 gRhe, catvAriMzat (40) vrate, aSTau (8) yuga0 ceti sarvAyurnavati (90) varSANi paripAlya svargabhAk // zrIbhadrabAhusvAmI tu zrIAvazyakAdiniyuktividhAtA / vyaMtarIbhUtavarAhamihirakatasaMghopadravanivArakopasargaharastavanena pravacanasya mahopakAraM kRtvA paJcacatvAriMzat (45) gRhe, saptadaza ( 17 ) vrate, caturdaza ( 14 ) yugapra0 ceti sarvAyuH SaTsaptati (76 ) paripAlya zrIvIrAt saptatyadhikazata( 170 )varSe svargabhAk // cha // 3 // sirithUlabhadda sattama 7, aTTamagA mahAgirI-suhatthI 8 a / suTia-suppaDibaddha, koDiakAkaMdigA navamA 9 // 4 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: 252 : 7- tatpaTTe zrIsthUlabhadrasvAmI / 8- tatpaTTe zrI AryamahAgiri - zrI Aryasuhastinau / 9- zrI AryasuhastipaTTe zrIsusthitasupratibaddho / vyAkhyA -7 sirithUlabhaddatti, zrIsaMbhUtivijaya - bhadrabAhusvAminoH saptamapaTTaH zrIsthUlabhadrasvAmI kozApratiboghajanitayazaughavalIkRtAkhilajagat sarvvajanaprasiddhaH / caturdaza pUrvavidAM pazcimaH / kvaciccatvAryantyAni pUrvANi sUtrato'dhItavAnityapi / sa ca triMzat 0 30 gRhe, caturviMzati 24 vrate, paMcacatvAriMzat 45 yugapradhAne, sarvAyurnavanavati 99 varSANi paripAlya zrIvIrAt paMcadazAdhikazatadvaya 215 varSe svargabhAk / atra kavi : -- zrI mito'pi zakaTAsutaM vicArya, manyAmahe vayamamuM bhaTamekameva / devo'dridurgamadhiruhya jighAya mohaM, yanmohanAlayamayaM tu vazI pravizya // 1 // zrIvIranirvANAt caturdazAdhikavarSazatadvaye 214 ASADhA''cAryAt avyaktanAmA tRtIyo nihnavaH // cha // <- aTTamagatti, zrIsthUlabhadrapa'STama paTTadharau zrI AryamahAgiriH zrIsuhastI cetyubhAvapi gurubhrAtarau / tatra zrIAryamahAgirirjinakalpikatulanAmArUDho, jinakalpikakalpaH / triMzat 30 gRhe, catvAriMzat 40 vrate, triMzat 30 yuga0 sarvAyuH zata 100 varSaM paripAlya svargabhAk // dvitIyenA''ryasuhastinA pUrvabhave dramakIbhUto'pi saMpratijIvaH pravrAjya trikhaMDAdhipatitvaM prApitaH / yena saMpratinA trikhaMDamitApi mahI jinaprAsAdamaMDitA vihitA, sAdhuveSadhArinijavaMThapuruSapreSaNenAsnAryadeze'pi sAdhuvihAraH kAritaH // sa ca AryasuhastI triMzat 30 gRhe, caturviMzati 24 vrate, SaTcatvAriMzat 46 yuga0 sarvAyuH zatamekaM 100 paripAlya zrIvIrAt ekanavatyavikazatadvaye 291 svargabhAkU / yadyapi zrIsthUlabhadrasya paMcadazAdhikazatadvaya 215 varSe svarge gurvAvalyanusAreNoktaH / zrImahAgiri - suhastinau tu triMzat 30 varSANi gRhasthaparyAyAvapi zata 100 varSajIvinau duSamAsaMghastotrayaMtrakAnusAreNoktau // tathA ca sati zrIAryasuhasti: zrIsthUlabhadradIkSito na saMpadyeta, tathApi gRhasthaparyAyavarSANi nyUnAni vratavarSANi cAdhikAnIti vibhAvya ghaTanIyamiti // tathA zrIsuhastidIkSitA'vaMtisukumAlamRtisthAne tatsutena devakulaM kAritaM tasya ca " mahAkAla " iti nAma saMjAtaM / zrIvIranirvANAt viMzatyadhikavarSazatadvaye 220 azvamitrAt sAmucchedikanAmA caturthI nihnavaH / tathA aSTaviMzatyadhikazatadvaye 228 gaMganAmA dvikriyaH paMcamo nihnavaH // cha // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 253 : 9-suTThiatti, zrIsuhastinaH paTTe navamau zrIsusthita-supratibaddhau, koTika--kArkadikau / koTizaH sUrimaMtranApAt koTayazasUrimaMtradhAritvAdvA / tAbhyAM kauMTikanAmnA gaccho'bhUt, ayaM bhAvaH-zrIsudharmasvAminoSTau sUrIna yAvat nigraMthAH sAdhavo'nagArA ityAdi sAmAnyArthAbhidhAyinyAkhyA''sIt navame ca tatpaTTe koTikA iti vizeSArthAvabodhakaM dvitIyaM nAma prAdurbhUtaM // __ zrIAryamahAgirestu ziSyau bahula--balissahau yamalabhrAtarau, tasya balissahasya ziSyaH svAtiH tattvArthAdayo graMthAstu tatkRtA eva saMbhAvyate / tacchiSyaH zyAmAcAryaH prajJApanAkata zrIvIrAt SaTsaptatyadhikazatatraye 376 svargabhAkU // tacchiSyaH sAMDilyo jItamaryAdAkaditi naMdisthavirAvalyAmuktamasti / paraM sA paTTaparaMparA'nyeti bodhyaM // 4 // siriiMdadinamari dasamo 10 ikAraso a dinagurU 11 / bArasamo sIhagirI 12, terasamo vayarasAmigurU 13 // 5 // 10-tatpaTTe zrIiMdradinnanariH / 11-tatpaTTe zrIdinnamariH / 12-tatpaTTe zrIsiMhagiriH / 13-tatpaTTe zrIvajrasvAmI / vyAkhyA-10--siri iMdatti, zrIsusthita-supratibaddhayoH paTTe dazamaH shriiiNdrdinnnriH| atrAMtare zrIvIra0 tripaMcAzadadhikacatuHzatavarSAtikrame 453 gardabhillocchedI kAlakasUriH / zrIvIrAt tripaJcAzadadhikacatu:zatavarSAtikrame 453 bhagukacche AryakhapuTA''cArya iti paTTAvalyAM / prabhAvakacaritre tu caturazItyadhikacatuHzata 484 varSa AryakhapuTAcAryaH / saptaSaSThayadhikacatuHzata467varSe AryamaMguH / vRddhavAdI pAdaliptazca tathA siddhasenadivAkaro, yenojjayinyAM mahAkAlaprAsAdarudraliMgasphoTanaM vidhAya kalyANamaMdirastavena zrIpArzvanAthabiMba prakaTIkRtaM, zrIvikramAdityazca prati bodhitastadrAjyaM tu zrovIra0 saptativarSazatacatuSTaye 470 saMjAtaM / tAni varSANi caivam jaM rayaNiM kAlagao, arihA titthaMkaro mahAvIro / taM rayaNiM avaNivaI, ahisitto pAlao rAyA // 1 // saTThI pAlayaraNNo 60, paNavaNNasayaM tu hoI naMdANaM 155 / / aTThasayaM muriyANaM 108, tIsa cia pUsamittassa 30 // 2 // balamitta-bhANumitta, saTThI 60 varisANi catta nahavANe 40 / taha gaddabhikarajaM, terasa 13 varisa sagassa cau (varisA) 4 // 3 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 254 : 11-ikkArasotti, zrIindradinnasUripaTTe ekAdazaH zrIdinapariH / 12-bArasamotti, zrIdinnasUripaTTe dvAdazaH shriisiNhgiriH| 13-terasamotti, zrIsiMhagiripaTTe trayodazaH zrIvajasvAmI / yo bAlyAdapi jAtismRtibhAga nabhogamanavidyayA saMgharakSAkata, dakSiNasyAM bauddharAjye jinendrapUnAnimittaM puSpAdyAnayanena pravacanaprabhAvanAkRt devAbhivaMdito dazapUrvavidAmapazcimo vajazAkhotpattimUlaM / tathA sa bhagavAn SaNNavatyadhikacatuHzata 496 varSAte jAtaH san aSTau 8 varSANi gRhe, catuzcatvAriMzat 44 varSANi vrate, SatriMzat 36 varSANi yugapradhAnapade sarvAyuraSTAzIti 88 varSANi paripAlya zrIvIrAt caturazItyadhikapaMcazata 584 varSAnte svargabhAk / zrIvajasvAmino dazapUrva-caturthasaMhananasaMsthAnAnAM vyucchedaH / catuSkulasamutpatti-pitAmahamahaM vibhuM / dazapUrvanirdhi vaMde, vajasvAmimunIzvaraM // 1 // atra zrIAryasuhastizrIvajasvAminoraMtarAle 1 zrIguNasuMdarasUriH, 2 zrIkAlikAcAryaH, 3 zrIskaMdilAcAryaH, 4 zrIrevatImitrasUriH, 5 zrIdharmasUriH, 6 zrIbhadraguptAcAryaH, 7 zrIguptAcAryazceti krameNa yugapradhAnasaptakaM babhUva / tatra zrIvIrAt trayastriMzadadhikapaMcazata 533 varSe zrIAyarakSitasUriNA zrIbhadraguptAcAryo niryAmitaH khargabhAgiti paTTAvalyAM dRzyate, paraM duSSamAsaMghastavayaMtrakAnusAreNa catuzcatvAriMzadadhikapaMcazata 544 varSAtikrame zrIAryarakSitasUrINAM dIkSA vijJAyate tathA coktasaMvatsare niryApaNaM na saMbhavatItyetad bahuzrutagamyaM / tathA'STacatvAriMzadadhikapaMcazatavarSAnte 548 trirAzikajit zrIguptasUriH svargabhAk / tathA vIrAt sapAdapaMcazata 525 varSe zrIzatrujayocchedaH saptatyadhikapaMcazata 570 varSe jAvaDyuddhAra iti // 5 // sirivajaseNasUrI 14, cAuddasamo caMdasUri paMcadaso 15 / sAmaMtabhaddasUrI, solasamo 16 raNavAsaraI // 6 // 14tatpaTTe shriivjrsenH| 15tatpadye zrIcaMdrasariH / 16tatpaTTe zrIsAmaMtabhadrasariH(vanavAsI) vyAkhyA-14 sirivajjatti, zrIvajasvAmipaTTe caturdazaH zrIvajrasenasariH / sa ca durbhikSe zrIvajasvAmivacasA sopArake gatvA jinadattagRhe IzvarInAmnyA tada bhAryayA lakSapAkabhojye viSanikSepavidhAnaciMtanazrAvaNe sati prAtaH sukAlo bhAvItyuktyA[ ktvA ], viSaM nivArya 1 nAgeMdra, 2 caMdra, 3 nirvRti, 4 vidyAdharAkhyAn caturaH sakuTuMbAnibhyaputrAn pravrAjitavAn / tebhyazca svasvanAmAMkitAni catvAri kulAni saMjAtAnoti / sa ca zrIvajasenA nava 9 varSANi gRhe, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 255 : SoDazAdhikazata 116 vrate, trINi 3 varSANi yugapradhAnapade sarvAyuH sASTAviMzatizataM 128 paripAlya zrIvIrAt viMzatyadhikaSaTzata 620 varSAMte svargabhAka // __ atra zrIvavasvAmizrIvajasenayoraMtarAlakAle zrImadAryarakSitasuriH zrIdurbalikApuSpa( mitra )zceti krameNa yugapradhAnadvayaM saMjAtaM / tatra zrImadAryarakSitasUriH saptanavatyadhikapaMcazata 597 varSAte svargabhAgiti paTTAvalyAdau dRzyate, paramAvazyakavRttyAdau zrImadAryarakSitasUrINAM svargagamanAnaMtaraM caturazItyadhikapaMcazata 584 varSAnte saptamanihnavotpattiruktAsti / tanaitada bahuzrutagamyamiti / navA'dhikaSaTzata 609 varSAnte digaMbarotpattiH / 15-caMdasUritti, zrIvatrasenapaTTe paMcadazaH zrIcaMdrasUriH tasmAcandragaccha iti tRtIya nAma prAdurbhUtaM / tasmAcca krameNA'nekagaNahetavo'neke sUrayo babhUvAMsaH / 16-sAmantabhaddatti, zrIcaMdrasUripaTTe SoDazaH zrIsAmaMtabhadrasUriH / sa ca pUrvagatazrutavizArado vairAgyanidhinirmamatayA devakulavanAdiSva'vasthAnAt loke vanavAsItyuktastasmAccaturthaM nAma vanavAsIti prAdurbhUtaM // 6 // ___ sattarasa vuDadevo 17, sUrI pajjoaNo aDhArasamo 18 / eguNavIsai imo surI sirimANadevagurU 19 // 7 // 17-tatpaTTe zrIvRddhadevasariH / 18-tatpaTTe zrIpradyotanasuriH / 19-tatpaTTe zrImAnadevamariH / vyAkhyA-17 sattaratti, zrIsAmaMtabhadrasUripaTTe saptadazaH shriivRddhdevsriH| vRddho devasUririti khyAtaH / zrIvIrAt paMcanavatyadhika 595 (695 ) varSAtikame koraMTake nAhaDamaMtri. nirmApitaprAsAde pratiSThAkat / zrIjajjagasUriNA ca 670 saptatyadhikaSaTzatavarSe satyapure nAhaDanirmitaprAsAde zrImahAvIraH pratiSThitaH / 18-mUripajjoaNatti, zrIvRddhadevasUripaTTeSTAdazaH zrIpradyotanasariH / 19-egUNatti, zrIpradyotanasuripaTTe ekonaviMzatitamaH zrImAnadevasUriH / sUripadasthApanA'vasare yatskaMdhayorupari sarasvatIlakSmyau sAkSAda vIkSya caritrAdasya bhraMzo bhAvIti vicAraNayA viSaNNacitaM guruM vijJAya yena bhaktakulabhikSAH sarvAzca vikRtayastyaktAH / tattapasA naDulapure 1 padmA, 2 jayA, 3 vijayA, 4 aparAjitA'bhidhAnAbhiH devIbhiH paryupAsamAnaM dRSTvA kathaM nArIbhiH parikarito'yaM sUririti zaMkAparAyaNaH kazcit mugdhastAbhireva zikSita iti // 7 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 259 sirimANatuMgasUrI 20, vIsaimo egavIsa sirivIro 21 / bAvIsa jayadevo 22, devANaMdo ya tevIso 23 // 8 // 20 - tatpaTTe zrImAnatuMgasUriH / 21 - tatpaTTe zrIvIrasUriH / 22- tatpaTTe zrIjayadevasUriH / 23 - tatpaTTe zrIdevAnaMdasUriH / vyAkhyA--20 sirimANatuMgatti, zrImAnadevasUripaTTe viMzatitamaH zrImAnatuMgasUriH / yena bhaktAmarastavanaM kRtvA bANa - mayUrapaMDitavidyA camatkRto'pi kSitipatiH pratibodhitaH / bhayaharastavana karaNena ca nAgarAjo vazIkRtaH / bhakti bharetyAdi stavanAni ca kRtAni / zrIprabhAvakacaritre prathamaM mAnatuMga caritramuktaM, pazcAcca devasUriziSya zrIpradyotanasUriziSya zrImAna devasUriprabaMdhA uktAH, paraM tatra nA''zaMkA yatastatrA'nye'pi prabaMdhA vyastatayoktA dRzyante / 21 egavIsatti, zrImAnatuMgasUripaTTe ekaviMzatitamaH zrIdevAnaMdasUriH / sa ca zrIvIrAt saptatisaptazata 770 varSe, vikramataH trizatI 300 varSe nAgapure zrInamipratiSThAkRt / yaduktamnAgapure namibhavana - pratiSThayA mahitapANisaubhAgyaH / abhavad vIrAcArya-stribhiH zataiH sAdhikai rAjJaH // 1 // 22 bAvIsatti, zrIvIrasUripaTTe dvAviMzatitamaH zrIjayadevasUriH // cha // 23 devANaMdotti, zrIjayadevasUripaTTe trayoviMzatitamaH zrIdevAnaMdasUriH / atrAMtare zrIvIrAt paMcacatvAriMzadadhikASTazata 8 45 varSAtkrime vallabhabhaGgaH / dvayazItyadhikASTazata 882 varSAtikrame caityasthitiH / SaDazItyadhikASTazata 886 varSAtikrame brahmadvIpikAH // 8 // cavIso sirikkima 24, narasiMho paMcavIsa 25 chavIso / sUrisamuha 26 sattA - cIso sirimANa devagurU 27 // 9 // 24 - tatpaTTe zrIvikramasUriH / 25- tatpaTTe zrInarasiMhasUriH / 26 - tatpaThThe zrIsamudrasUriH / 27 tatpaTTe zrImAna devasUriH / vyAkhyA 1 - 24 cauvIsotti - zrIdevAnaMdasUripaTTe caturviMzatitamaH zrIvikramabhUriH / 21 narasiMhotti, zrIvikramasUripaTTe paMcaviMzatitamaH zrInarasiMha sUriH / yataH - narasiMhasUrirAsIdato'khilagraMthapArago yena / yakSo narasiMhapure, mAMsararti tyAjitaH svagirA // 1 // 26 chabIsotti, zrInarasiMha suripaTTe SaDviMzatitamaH zrIsamudrasUriH / Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 257 : khomANarAjakulajo'pi samudrasUri--rgacchaM zazAsa kila yaH prvnnprmaannii| jitvA tathA kSapaNakAn yazaM vitene, nAgahRde bhunaganAthanamasya tIrthe // 1 // 27 sattAvosotti, zrIsamudrasUripaTTe saptaviMzatitamaH shriimaandevmuuriH| vidyAsamudraharibhadramunIMdramitraM, sUrirbabhUva punareva hi mAnadevaH / mAMdyAtprapAtamapi yo'naghasUrimaMtraM, lebhe'bikaamukhgir| tapasojayate // 1 // zrIvIrAt varSasahasra 1000 gate satyamitre pUrvavyavacchedaH / atra ca zrInAgahastI 1, revatImitra 2, brahmadvIpo 3, nAgArjuno 4, bhUtadinnaH 5, zrIkAlakasUrizceti 6 SaDyugapradhAnA yathAkramaM zrIvajasenasatyamitrayoraMtarAlakAlavartino bodhyAH / eSu ca yugapradhAnazakrAbhivaMditaprathamAnuyogasUtraNAsUtradhArakalpazrIkAlakAcArya zrIvIrAt trinavatyadhikanavazata 993 varSAtikrame paMcamItazcaturthyAM paryuSaNAparvA''nItamiti / zrIvIrAt paMcapaMcAzadadhikasahasra 1055 varSe, vi. paMcazItyadhikapaMcazatavarSe 585 yAkinIsUnuH zrIharibhadrasUriH svargabhAk / paMcadazAdhikaikAdazazata 1115 varSe zrIjinabhadragaNiyugapradhAnaH / ayaM ca jinabhadriyadhyAnazatakAderharibhadrasUribhirvRttikaraNAdbhinna iti paTTAvalyA, paraM tasya caturuttarazatavarSAyuSkatvena zrIharibhadrasUrikAle'pi saMbhavAnnA'zaMkAvakAza iti // 9 // aTThAvIso vibuho 28, eguNatIse guru jayANaMdo 29 / tIso ravippaho 30 iga-tIso jasadevasUrivaro 31 // 10 // 28-tatpaTTe zrIvibudhaprabhasUriH / 29-tatpaDhe zrIjayAnaMdasUriH / 30-tatpaDhe zrIraviprabhasUriH / 31-tatpaTTe zrIyazodevasUriH / vyAkhyA-28 aTThAvIsotti, zrImAnadevasUripaTTe'STAviMzatitamaH zrIvibudhaprabhasUriH / 29 eguNatIsotti, zrIvibudhaprabhasUripaTTe ekonatriMzattamaH zrIjayAnaMdasUriH / 30 tIso ravitti, zrIjayAnaMdasUripaTTe triMzattamaH shriirviprbhsuuriH| sa ca zrIvIrAt saptatyadhikaikAdazazata 1170 varSe, vi0 saptazatavarSe 700 naDDalapure zrIneminAthaprAsAdapratiSThAchat / zrIvI0 navatyadhikaikAdazazata 1190 varSe zrIumAsvAtiyugapradhAnaH / 31 igatIsotti, bhIraviprabhasUripaTTe ekatriMzattamaH zrIyazodevamUriH / atra ca zrIvIrAt dvisaptatyadhikadvAdazazatavarSe 1272, vi0 hRyuttarASTazatavarSe 802 aNahillapurapattanasthApanA vanarAjena kRtA / zrIvIra0 saptatyadhikadvAdazazatavarSe 1270, vi0 aSTazatavarSe 800 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 // bhAdrazukla tRtIyAyAM bappabhaTTerjanma, yenAmarAjA pratibodhitaH / sa ca zrIvI0 paMcaSaSTyadhika trayodazazatavarSe 1369, vi0 paMcanavatyadhikASTazatavarSe 899 bhAdrazuklapaSThayAM svargabhAk // 10 // battIso pajuSNo 32, tetIso mANadeva jugapavaro 33 / cautIsa vimalacaMdo 34, paNatI sUjjoaNo sUrI 35 // / 11 // 32- tatpaTTe zrIpradyumnasUriH / 33 - tatpaTTe zrImAna devasUriH / 34 - tatpaTTe zrIvimalacandrasUriH / 35 - tatpaTTe zrIudyotanasUriH / vyAkhyA--32 battIsotti, zrIyazodevasUripaTTe dvAtriMzattamaH zrI pradyumna sUriH / 33 tettIsotti, zrIpradyumnasUripaTTe trayastriMzattamaH zrImAna devasUriH, upadhAnavAcya graMthavidhAtA / 34 cautIsatti, zrImAnadevasUripaTTe catustriMzattamaH zrIvimalacandrasUriH / 31 paNatIsotti, zrIvimalacaMdrasUripaTTe paMcatriMzattamaH zrIudyotanasUriH / sa cA'rbudAcalayAtrArthaM pUrvAvanItaH samAgataH / TeligrAmasya sImni pRthorvaTasya chAyAyAmupaviSTo nijapaTTodayahetuM bhavya muhUrttamavagamya zrIvIrAt catuSSaSTyadhikacaturdazazatavarSe 1464 vi0 caturnavatyadhikanavazatavarSe 994 nijapaTTe zrIsarvadevasUriprabhRtInaSTau sUrIn sthApitavAn / kecittu sarvadevasUrimekameveti vadaMti / vaTasyA'dhaH sUripadakaraNAt vaTagaccha iti paMcamanAma lokaprasiddhaM / pradhAnaziSyasaMtatyA jJAnAdiguNaiH pradhAnacaritraizca bRhatvAdavRhadgaccha ityapi // 11 // sirisavvadevasUrI chattIso 36, devasUri sagatIso 37 / aDatIsa mo sUri puNovi, sirisavvadevaguru 38 // 12 // 36-tatpaThThe zrIsarvadevasUriH / 37-tatpaTTe zrIdevasUriH / 38 - tatpaTTe zrIsarvadevasUriH / vyAkhyA - 36 sirisavvatti, zrIudyotanasUripaTTe SaTtriMzattamaH zrIsarvadevasUriH / kecit zrIpradyumna sUrimupadhAna graMthapraNetRzrImAnadeva sUriM ca paTTadharatayA na manyante tadabhiprAyeNa catustrizattama iti / sa ca gautamavat suziSyalabdhimAn / vi0 dazAdhikadazazatavarSe 1010 rAmasainyapure zrIcaMdraprabhapratiSThAkRt / caMdrAvatyAM nirmApitottuMgaprAsAdaM kuMkuNamaMtriNaM svagirA pratibodhya prAvrAjayat / yaduktaM - caritrazuddhiM vidhivajjinAgamA- dvidhAya bhavyAnabhitaH prabodhayan / cakAra jainezvarazAsanonnatiM yaH, ziSyalabdhyAbhinavo nu gautamaH // 1 // nRpAdazAgre zaradAM sahasre 1010, yo rAmasainyAhUpure cakAra / nAbhe caityeSTamatIrtharAja - biMbapratiSThAM vidhivat sadayaH // 2 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 258 : caMdrAvatIbhUpatinetrakalpa, zrIkuMkuNaM maMtriNamuccaRddhiM / nirmApitottuMgavizAlacaityaM, yo'dIkSayat buddhagirA prabodhya // 3 // tathA vi0 ekonatriMzadadhikadazazata 1029 varSe dhanapAlena dezInAmamAlA kRtA / vi. SaNNavatyadhikasahasra 1096 varSe zrIuttarAdhyayanaTIkAkRt thirApadragacchIyavAdivetAlazrIzAMtisUriH svargabhAk // ... 37 devasUritti, zrIsarvadevasUripaTTe saptatriMzattamaH shriidevsriH| rUpazrIriti bhuupprdttbiruddhaarii|| 38 aDatIsaimotti, zrIdevasUripaTTe'STatriMzattamaH punaH zrIsarvadevasariH, yo yazobhadranemicaMdrAdInaSTau sUrIn kRtavAn // cha // 12 // eguNacAlIsaimo, jasamaddo nemicaMdagurubaMdhU 39 / cAlIso muNicaMdo 40, eguAlIso ajiadevo 41 // 13 // 39-tatpaTTe shriiyshobhdrsuuri-shriinemicNdrsuurii| 40-tatpaDhe zrImunicaMdrasUriH / 41-tatpaTTe shriiajitdevmuuriH| vyAkhyA-39 eguNatti, zrIsarvadevamUripaTTe ekonacatvAriMzattamau zrIyazobhadra-nemicaMdrau dvau sUrI gurubhrAtarau / vi0 paMcatriMzadadhikaikAdazazata 1135 varSe, kecit ekonacatvAriMzadadhikaikAdazazata 1139 varSe navAMgavRttikRtzrIabhayadevasUriH svargabhAk / tathA kUrcapuragacchoya caitvavAsIninezvarasUriziSyo jinavallabhazcitrakUTe SaTakalyANakaprarUpaNayA nijamataM prarUpitavAn / 40 cAlIsotti, zrIyazobhadrasUri-zrInemicaMdrasUripaTTe catvAriMzattamaH zrImunicaMdrasUriH / sa bhagavAn yAvajjIvamekasauvIrapAyI, pratyAkhyAtasarvavikRtikaH / zrIharibhadrasUrikatA'nekAMtapatAkAdyanekagraMthapaJjikopadezapadavRttyAdividhAnena tArkikaziromaNitayA khyAtibhAkU / yaduktam sauvIrapAyoti tadekavAri-pAnAdvidhijJo birudaM babhAra / jinAgamAMbhonidhidhautabuddhiryaH zuddhacAritriSu labdharekhaH // 1 // saMvijJamaulivikRtIzca sarvA-statyAja dehe'pyamamaH sadA yaH / vidvadvineyAbhivRtaH prabhAva-prabhAguNaudhaiH kila gautamAbhaH // 2 // haribhadrasUriracitAH, zrImadanekakAMtajayapatAkAdyAH / graMthanagA vibudhAnAmapyadhunA durgamA yetra // 3 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 210: satpaJjikAdipadyA-viracanA yA bhagavatA kRtA yena / maMdadhiyAmapi sugamAste sarve vizvahitabudhyA // 4 // aSTahayeza ( 1178 ) mitAbde vikramakAlAdivaM gato bhagavAn / zrImunicaMdramunIMdro, dadAtu bhadrANi saMghAya // 5 // anena cAnaMdasUriprabhRtayo'neke nijabAMdhavAH pravrAjya sUrIkRtAH / ayaM ca zrImunicaMdrasUriH zrInemicaMdrasUrigurubhrAtRzrIvinayacaMdropAdhyAyasya ziSyaH zrInemicaMdrasUribhireva gaNanAyakatayA sthApitaH / yaduktaMgurubaMdhuvinayacaMdrAdhyApakaziSyaM sa nemicaMdraguruH / yaM gaNanAthamakArSIt, sa jayati municaMdrasUririti // 1 // atra ca ekonaSaSTyadhikaikAdazazata 1155 varSe paurNimIyakamatotpattiH, tatpratibodhAya ca municaMdrasUribhiH pAkSikasaptatikA kRteti / tathA zrImunicaMdrasUriziSyAH zrIajitadevasari-vAdizrIdevasariprabhRtayaH / tatra vAdizrIdevasUribhiH zrImadaNahillapurapattane jayasihadevarAjasyA'nekavidvajjanakalitAyAM sabhAyAM caturazItivAdalabdhajayayazasaM digaMbaracakrava tinaM vAdalipsuM kumudacaMdrAcArya vAde nirjitya zrIpattane digaMbarapravezo nivArito'dyApi prtiitH| tathA vi0 caturadhikadvAdazazata 1204 varSe phalavardhigrAme caityabiMbayoH pratiSThA kRtA / tattIrthaM tu saMpratyapi prasiddha / tathA ArAsaNe ca meminAthapratiSThA kRtA / caturazItisahasra 84000 pramANaH syAdvAdaratnAkaranAmA pramANagraMthaH kRtaH / yebhyazca yannAmnaiva khyAtimat caturviMzatisUrizAkhaM babhUva / eSAM ca vi0 catustriMzadadhike ekAdazazata 1134 varSe janma, dvipaMcAzadadhike 1152 dIkSA, catuHsaptatyadhike 1174 sUripadaM, Sar3aviMzatyadhikadvAdazazata 1226 varSe zrAvaNavadisaptamyAM 7 gurau svargaH / tatsamaye zrIdevacaMdrasUriziSyastrikoTigraMthakartA kalikAlasarvajJakhyAtimAn zrIhemacaMdrasUriH, tasya vi. paMcacatvAriMzadadhike ekAdazazata 1145 varSe kArtikazudipUrNimAyAM 15 janma, paMcAzadadhike 1150 vrataM, SaTSaSTyadhike 1166 sUripadaM, ekonatriMzadadhikadvAdazazata 1229 varSe svargaH // 41 eguAlIsotti, zrImunicaMdrasUripaTTe ekacatvAriMzattamaH zrIajitadevasariH / tatsamaye vi0 caturadhikadvAdazazata 120 4 varSe kharatarotpattiH / tathA vi0 trayodazAdhike dvAdazazata 1213 varSe AMcalikamatotpattiH / vi0 SaTatriMzadadhike 1236 varSe sArdhapaurNimIyakotpattiH / vi0 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 261 : paMcAzadadhike 1250 AgamikamatotpattiH / zrIvIrAt dvinavatyadhikaSoDazazata 1692 varSe bAhaDoddhAraH // cha // 13 // pAyAlu vijayasIho 42, teAlA huMti egagurubhAyA / somappaha-maNirayaNA 43, cauAlIso a jagacaMdo 44 // 14 // 42-tatpaTTe zrIvijayasiMhasUriH / 43-tatpaTTe zrIsomaprabhasUriH zrImaNiratnasUrizca / 44-tatpaTTe zrIjagaccandrasariH / vyAkhyA-4 2 bAyAlutti, zrIanitadevasUripaTTe dvicatvAriMzattamaH zrIvijayasiMhasUriH, vivekamaMjarIzuddhikRt / yasya prathamaH ziSyaH, zatArthitayA vikhyaatH| zrIsomaprabhasUriH dvitIyastu maNiratnamUriH // 1 // 43 teAlatti, zrIvijayasiMhamUripaTTe trayazcatvAriMzattamau zrIsomaprabhasUri-zrImaNiratnasUrI // 44 cauAlIsotti-zrIsomaprabha-zrImaNiratnasUripaTTe catuzcatvAriMzattamaH shriijgcNdrsuuriH|| yaH kriyAzithilamunisamudAyaM jJAtvA gurvAjJayA vairAgyarasaikasamudraM caitragacchoyazrIdevabhadropAdhyAyaM sahAyamAdAya kriyAyAmauyyAt hIralAjagacaMdrasUriritikhyAtibhAk babhUva / kecittu AghATapure dvAtriMzatA digaMbarAcAryaH saha vivAdaM kurvan hIrakavadabhedyo jAta iti rAjJA hIralAjagacaMdrasUririti bhaNita ityAhuH // tathA yAvajjIvamAcAmlatapo'bhigrahItadvAdazavarSestapAvirudamAptavAn // tataH SaSThaM nAma vi0 paMcAzItyadhikadvAdazazata 1285 varSe tapA iti prasiddhaM // ___tathA ca 1 nigraMtha, 2 kauTika, 3 candra, 4 vanavAsi, 5 vaTagacchetyaparanAmakabRhadUgaccha, 6 tapA- iti SaNNAM nAmnAM pravRtihetava AcAryAH krameNa 1 zrIsudharmAsvAmi, 2 zrIsusthita, 2 zrIcaMdra, 4 zrIsAmaMtabhadra, 5 zrIsarvadeva, 6 zrInagaJcaMdranAmAna: SaT sUrayaH ||ch||14|| devido paNayAlo 45, chAyAlIso a dhammaghosagurU 46 / somappaha sagacatto 47, aDacatto somatilagagurU 48 // 15 // 45-tatpaTTe shriidevendrsuuri| 46-tatpaTTe shriidhrmghosssuuriH| 47-tatpaTTe shriisomprbhsuuriH| 48-tatpaTTe zrIsomatilakasUriH / ___ vyAkhyA-45 deviMdotti, zrIjagaJcaMdrasUripaTTe paMcacatvAriMzattamaH zrIdevendrasUriH / sa ca mAlavake ujjayinyAM jinabhadranAmno mahebhyasya vIradhavalanAmnastatsutasya pANigrahaNanimittaM Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahotsave jAyamAne vIradhavalakumAraM pratibodhya, vi0 Tyutaratrayodazazata 1302 varSe prAvAjayat / / tadanu tadbhAtaramapi pravrAjya cirakAlaM mAlavake eva vihRtavAn / tato gUrjaradharitryAM zrIdevendrasUrayaH zrIstaMbhatIrthe samAyAtAH // tatra pUrve zrIvijayacandrasUrayaH 1-gItArthAnAM pRthaka pRthak vastrapuTTalikAdAnaM, 2-nityavikRtyanujJA, 3-cIvarakSAlanAnujJA, 4-phalazAkagrahaNaM, 5-sAdhu-sAdhvInAM nirvikRtikapratyAkhyAne nirvikRtikagrahaNaM, 6-AryikAsamAnItA'zanAdibhogAnujJA, 7-pratyahaM dvividhapratyAkhyAnaM, (-gRhasthAvarjananimitaM pratikramaNakaraNAnujJA, 9-saMvibhAgadine tadgRhe gItArthena gaMtavyaM, 10-lepasaMnidhyabhAvaH, 11-tatkAlenoSNodakagrahaNaM ityAdinA kriyAzaithilyarucIn katicin munIn svAyattIkRtya sadoSatvAt zrIjagaccaMdrasUribhiH parityaktAyAmapi vizAlAyAM pauSadhazAlAyAM lokAgrahAt dvAdazavarSANi sthitavaMtaH / pravrajyAdikakRtyam gurvAjJAmaMtareNaiva kRtavaMtazca / zrIvijayacaMdrasUrivyatikarastvevaM maMtrivastupAlagRhe vijayacaMdrAkhyo lekhyakarmakRt maMtryA''sIt / kvacanA'parAdhe kArAgAre prakSiptaH / zrIdevabhadropAdhyAyaiH pravrajyAgrahaNapratijJayA vimocya prvraajitH| sa ca saprajJo bahuzrutIbhUto maMtrivastupAlena nA'yaM sAbhimAnI sUripadayogya ityevaM vAryamANairapi zrIjagaccaMdrasUribhiH zrIdevabhadropAdhyAyAnurodhAt zrIdevendrasUrINAM sahAyo bhaviSyatIti viciMtya ca sUrIkRtaH / bahukAlaM ca zrIdevendrasUriSu vinayavAnevAsIt / mAlavadezAtsamAgatAnAM zrIdevendrasUrINAM tadA vaMdanArthamapi nA''yAtaH gurubhirjJApitaM kathamekasyAM vasatau dvAdazavarSANi sthitimiti zrutvA " nirmama-nirahaMkArA" ityAdi pratyuttara preSitavAn // saMvijJAstu na taM pratyAzritAH / zrIdevendrasUrayastu pUrvamanekasaMvijJasAdhuparikaritA " upAzraya " eva sthitvNtH|| lokaizca vRddhazAlAyAM sthitatvAt zrIvijayacaMdrasamudAyasya "vRddhazAlika" ityuktaM / tavazAt zrIdevendrasUrinizritasamudAyasya " laghuzAlika" iti khyaatiH| staMbhatIrthe ca catuSpathasthitakumArapAlavihAre dharmadezanAyAmaSTAdazazata 1800 mukhavastrikAbhimaMtrivastupAla: caturvedAdinirNayadAtRtvena svasamayaparasamayavidAM zrIdevendrasUrINAM vandanakadAnena bahumAnaM cakAra / zrIguravastu vijayacaMdramupekSya viharamANAH krameNa pAlhaNapure samAyAtAH / tatra cAnekajanatAnvitAH zIkarIyuktasukhAsanagAminazcaturazItiribhyA dhrmshrotaarH| pralhAdanavihAre pratyahaM mUDhakapramANA akSatAH, krayavikrayAdau niyatAMzagrahaNAt SoDazamaNapramANAni pUgIphalAni cAyAnti / pratyahaM paMcazatIvIzalapriyANAM bhogaH / evaM vyatikare sati zrIsaMghena vijJaptA guravaH yadatra gaNAdhipatisthApanena pUryatAmasmanmanorathaH / gurubhistu tathAvidhamaucityaM vicArya pralhAdana Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: 23 : vihAre vi0 trayoviMzatyadhika trayodazazate 1323 varSe, kvaciccaturadhike 1304 zrIvidyAnaMdasUrinAmnA vIradhavalasya sUripadadAnaM / tadanujasya ca bhImasiMhasya dharmakIrtinAmnopAdhyAyapadamapi tadAnImeva saMbhAvyate / saripadadAnAvasare sauvarNakapizIrSake pralhAdanavihAre maMDapAt kuMkumavRSTiH / sarvo'pi jano mahAvismayaM prAptaH, zrAddhaizca mahAnutsavazcakre / taizca zrIvidyAnaMdasUribhirvidyAnaMdAbhidhaM vyAkaraNaM kRtaM / yaduktam vidyAnaMdAbhidhaM yena, kRtaM vyAkaraNa navam / bhAti sarvottamaM svalpa-sUtraM bahvarthasaMgrahaM // 1 // pazcAt zrIvidyAnaMdasUrIn dharitryAmA''jJApya, punarapi zrIguravo mAlavake vihRtavaMtaH / tatkRtAzca graMthAstvete 2-zrAddhadinakRtyasUtra-vRttI, 2- navyakarmagraMthapaMcaka sUtra-vRttI, 2-siddhapaMcAzikAsUtravRttI, 1-dharmaratnavRttiH, 2-(1) sudarzanacaritraM, 3 trINi bhASyAni, " siriusahavadvamANa " prabhRtistavAdayazca / kecittu zrAvakadinakRtyasUtramityAhuH // vikramAt saptaviMzayadhikatrayodazazata1327 varSe mAlavaka eva devendrasUrayaH svarga jagmuH // daivayogAta vidyApure zrIvidyAnaMdasUrayo'pi trayodazadinAMtaritAH svargabhAjaH / ataH SaDbhisiH sagotrasUriNA zrIvidyAnaMdasUribAMdhavAnAM zrIdharmakI[pAdhyAyAnAM zrIdharmaghoSasariritinAmnA sUripadaM dattaM // zrIgurubhyo vijayacaMdrasUripRthagbhava ne kaM guruM seve'hamiti saMzayAnasya sauvarNikasaMgrAmapUrvajasya nizi svapne devatayA zrIdevendrasUrINAmanyayo bhavyo bhaviSyatIti tameva sevasveti jJApitaM // zrIgurUNAM svargagamanaM zrutvA saMghAdhipatinA bhImena dvAdazavarSANi dhAnyaM tyaktaM // cha / 46 chAyAlIsotti, zrIdevendrasUripaTTe SaTcatvAriMzattamaH shriidhrmghosssuuriH| yena maMDapAcale sA0 pRthvIdharaH paMcamavrate lakSapramANaM parigrahaM niyamayan jJAnAtizayAttabhaMgamavagamya pratiSedhitaH / sa ca maMDapAcalAdhipasya sarvalokAbhimataM prAdhAnyaM prAtaH, tato dhanena dhanadopamaH jAtaH / pazcAttena caturazIti(84)rjinaprAsAdAH sapta ca jJAnakozAH kAritAH / zrIzatrujaye ca eka. viMzatighaTIpramANasuvarNavyayena raimayaH zrIRSabhadevaprAsAdaH kAritaH / keciJca tatra SaTpaMcAzatsuvarNaghaTIvyayeneMdramAlAyAM ( lA yo ) parihitavAniti vadanti / tathA dharitryAM kenacitsAdharmikeNa brahmacAriveSadAnAvasare maharSikatvAt pRthvIdharasyApi tadveSaH prAbhRtIlataH, sa ca tameva veSamAdAya tataHprabhRti dvAtriMzadvarSIyo'pi 32 brahmacAryabhUt // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasya ca putra sA0 jhAMjhaNanAmnA eka evA''sIt / yena zrIzatrunayojayaMtagiryoH zikhare dvAdazayojanapramANaH suvarNarUpyamaya eka eva dhvajaH samAropitaH / karpUrakate rAjAsAraMgadevaH karayojanaM kAritaH / __yena ca maMDapAcale jIrNaTaMkAnAM dvisaptatyA kvacit SaTtriMzatA sahasrairgurUNAM pravezotsavazcakre / devapattane ca ziSyAbhyarthanayA maMtramayastutividhAnato yeSAM ratnAkarastaraMgai ratnaDhaukanaM cakAra / tathA tatraiva ye svadhyAnaprabhAvAtpratyakSIbhUtanavInotpannakapardiyakSeNa vajasvAmimahAtmyAccha-jayAniSkAzitaM jIrNakapardirAja mithyAtvamutsarpayataM pratibodhya zrIjainabiMbAdhiSThAyakaM vyadhuriti / ekadA kAbhizcida duSTastrIbhiH sAdhUnAM vihAritA kArmaNopetA vaTakA bhUpIThe yaistyAjitAH saMtaH prabhAte pASANA abhavan / tadnu cAbhimaMtryA'rpitapaTTakAsanAstAH staMbhitAH satyaH kRpayA muktA iti / tathA vidyApure pakSAMtarIyatathAvidhastrIbhirgurUNAM vyAkhyAnarase mAtsaryAt svarabhaMgAya kaNThe kezagucchake kRte thairvijJAtasvarUpAstAH prAgvat staMbhitAH saMtyo'ta:paraM bhavadgaNe na vayamupadroSyAma iti vAgdAnapuraHsaraM saMghAgrahAnmuktA iti / ujjayinyAM ca yogibhayAt sAdhvasthite gurava AgatA yoginA sAdhavaH proktA: "anAgate: sthiraiH stheya ? " sAdhubhiruktaM " sthitAH smaH kiM kariSyasi ? " tena sAdhUnAM dantA darzitAH, sAdhubhistu kaphoNirdazitA / sAdhubhirgatvA gurUNAM vijJaptaM / tena zAlAyAmundaravandaM vikurvitaM / sAdhavoM bhItA gurubhirghaTamukhaM vastreNA''chAdya tathA japta yathA rATiM kurvan sa yogI Agatya pAdayorlagnaH / / kacanapure nizyabhimaMtritadvAradAnaM, ekadA anabhimaMtritadvAradAne zAkinIbhiH paTTirutpATitA stNbhitaast| vAgdAne ca muktAH / yarekadA sarpadaMze rAtrau viSeNAMtarAMtarAmUrchAmupagatairupAyavidhuraM saMgha pratyUce "prAcInapratolyAM kasyacitpuMso mastake kASThabhArikAmadhye viSApahAriNI latA sameSyati, sA ca ghRSya daMze deyA " ityevaM prokte saMghena ca tathA vihite tayA praguNIbhUya tata:prabhRti yAvajjIvaM SaDapi vikRtayastyaktA, AhArastu teSAM sadA yugaMdharyA eva / tatkRtA graMthAstve-saMghAcArabhASyavRttiH, suadhammetistavaH, kAyasthitibhavasthitistavau, caturviMzatijinastavAH srastAzamatyAdistotraM, deveMdrarainizaM0 iti zleSastotraM, yUyaM yUvA tvamiti zveSastutayaH, jaya vRSabhetyAdistutyAdyAH / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 265 : tatra jaya vRSabhetyAdistutikaraNavyatikarastvevaM-ekena maMtriNA'STayamakaM kAvyamuktvA proce-' idagkAvyamadhunA kenA'pi kartuM na zakyaM / ' gurubhirUce-nAstirnAsti / tenoktaM taM kaviM darzayata / tairuktaM jJAsyate / tato jaya vRSabhastutayo aSTayamakA ekayA nizA niSpAdha bhittilikhitA darzitAH / sa ca camatkRtaH pratibodhitazca / te ca vi0 saptapaMcAzadadhikatrayodazazata 1367 varSe divaM gatAH / 47 somappahatti, zrIdharmaghoSasUripaTTe saptacatvAriMzattamaH zrIsomaprabhasUriH / 'namiUNa bhaNai ' evamityAcArAdhanAsUtrakRt / tasya ca vi0 dazAdhikatrayodazazata 1310 varSe janma, ekaviMzatyadhike 1321 vrataM, dvAtriMzadadhike 1332 sUripadaM, kaNThagataikAdazAMgasUtrArtho gurubhirdIyamAnAyAM maMtrapustikAyAM yacchratacAritraM maMtrapustikAM vetyuktvA na maMtrapustikAM gRhItavAn / aparasya yogyasyA'bhAvAt sA jalasAtkRtA / _yena zrIsomaprabhasUriNA jalakuMkuNadeze'pkAyavirAdhanAbhayAt marau zuddhajaladaurlabhyAt sAdhUnAM vihAraH pratiSiddhaH // tathA bhImapazyAM kArtike dvaye prathama eva kArtike ekAdazo'nyapakSIyA''cAryA'vijJAtaM bhAvinaM bhaMgaM vijJAya caturmAsI pratikramya vihRtavantaH, pazcAttadbhago'bhavat / te cA''cAryA akRtaguruvacanA bhaMgamadhye'patanniti / tatkRtA graMthAstu-savistarayatijItakalpasUtraM, yatrAkhiletyAdistutayaH, jinena yenetistutayaH, zrImaddharmetyAdayazca // tacchiSyAH-1 zrIvimalaprabhasUri 2 zrIparamAnaMdasUri 3 zrIpadmatilakasUri 4 zrIsomatilakasUraya iti / yasmin varSe zrIdharmaghoSasUrayo divaM gatAH tasminneva varSe 1357 somaprabhasUribhiH zrIvimalaprabhasUrINAM padaM dade / te ca stokaM jIvitA / tataH svAyurjJAtvA trisaptatyadhikatrayodazazata 1373 varSe zrIparamAnaMdasUri-zrIsoMmatilakasUrINAM sUripadaM dattvA, mAsatrayeNa vi0 trisaptatyadhikatrayodazazata 1373 varSe zrIsomaprabhasUrayo divaM gatAH / tadAnIM gha staMbhatIrthe teSAmA''ligavasatisthatvena tatratyAH pratyAsannA lokA AkAzodyotAdyAlokyoktavaMto yadeteSAM gurUNAM svargAda vimAnamAgAditi / anyatra ca kvApi pure tadine yAtrAvatIrNadevatayetyuktaM " yattapAcAryAH saudharmendrasAmAnikatvena samutpannA" iti pravAdo'dhunA mayA merau devamukhAt zruta iti / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIparamAnaMdasUrirapi varSacatuSTayaM jIvitaH // cha // 48-aDacattoti, zrIsomaprabhamUripaTTe'STacatvAriMzattamaH zrIsomatilakasariH / tasya vi0 paMcapaMcAzadadhike trayodazazata 1355 varSe mAghe janma, ekonasaptatyadhike 1369 dIkSA, trisaptatyadhike 1373 sUripadaM, caturvizatyadhikacaturdazazate 1424 varSe svargaH, sarvAyurekonasatati 69 varSANAM // tatkRtA graMthAH-bRhannavyakSetrasamAsasUtraM, sattarisayaThANa, yatrAkhila0 jaya bRSabha0 srastAzarma0 pramukhastavavRttayaH zrItIrtharAjaH0 caturthAstutistavRttiH, zubhabhAvAnava0 zrImaTvIraM stuve ityAdi kamalabandhastavaH zivazirasi0 zrInAbhisaMbhava0 zrIzevaiya0 ityAdIni bahUni stavanAni ca // zrIsomatilakasUribhistu krameNa 1 zrIpadmatilakasUri 2 zrIcaMdrazekharasUri 3 zrIjayAnandasUri 4 zrI devasundarasUrINAM sUripadaM dattaM // teSu zrIpadmatilakasUrayaH zrIsomatilakasaribhyaH paryAyajyeSThA eka varSa jIvitAH, paraM samityAdiSu paramayatanAparAyaNAH // zrIcaMdrazekharasUreH vi. trisaptatyadhike trayodazazata 1373 varSe janma, paMcAzItyadhike 1385 vrataM, trinavatyadhike 1393 sUripadaM, trayoviMzatyadhikacaturdazazata 1423 varSe lvargaH / tatkRtAni-uSitabhojanakathA, yavarAjarSikathA, shriimdstNbhnkhaarbNdhstvnaani| yadabhimaMtritarajasApyupadravaM kurvANA gRhaharikAdurddharamRgarAjazca mezuriti / zrIjayAnaMdasUreH vi0 azItyadhike trayodazazata 1380 varSe janma, dvinavatyadhike 1392 ASADhazuklasaptamI 7 zukre dharAyAM vrataM, sAjaNAkhyo vRddhabhrAtA pravrajyA''dezadAnA'nabhimukho devatayA pratibodhito dIkSAdezamanumene, viMzatyadhike caturdazazata 1420 varSe cai0 zu0 dazamyAM 10 aNahillaphtane sUripadaM, ekacatvAriMzadadhike 1441 svargaH / tatkRtagraMthAH-zrIsthUlabhadracaritaM, devAH prabho'yaM0 prabhRtistavanAni // 15 // eguNavaNNo sirideva-suMdaro 49 somasuMdaro paNNo 50 / munisuMdaregavaNNo 51, bAvaNNo rayaNaseharao 52 // 16 // 49-tatpaDhe zrIdevasuMdarasariH / 50-tatpadve zrIsomasuMdarasUriH / 51-tatpaTTe zrImunisuMdarasUriH / 52-tatpaTTe zrIratnazekharasUriH / vyAkhyA-49 eguNavaNNotti, zrIsomatilakasUripaTTe ekonapaMcAzattamaH shriidevsundrsuuriH| tasya vi0 SaNNavatyadhike trayodazazata 1396 varSe janma, caturvarSAdhike caturdazazata 140 4 varSe vrataM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 217 : mahezvaranAme, viMzatyadhike 1420 aNahilapattane sUripadaM / yaM pattane guMgaDIsaraHkRtasthitiH pradhAnatarayogizatatrayaparivRtto maMtrataMtrAdisamRddhimaMdiraM sthAvarajaMgamaviSApahArI jalAnalavyAlaharibhayabhettA atItAnAgatAdivastuvettA rAjamaMtripramukhabahujanabahumAnapUjitaH udayIpA yogI pranAsamakSaM stutiM kurvANaH prakaTitaparamabhaktiDaMbara: sADaMbaraM vaMditavAn / tadnu ca saMghAdhipanariAyurvaMdanakAraNaM pRSThaH sa yogI uvAca-" padmA'kSadaMDaparikaraciTTharupalakSyayugottamaguravastvayA vaMdanIyA " iti divyajJAnazaktimataH kaNayarIpA'bhidhAnasvagurorvacasA vaMdita " iti / __ zrIdevasundarasUrINAM ca zrIjJAnasAgarasUrayaH, zrIkulamaMDanasUrayaH, zrIguNaratnasUrayaH, zrIsomasuMdarasUrayaH, zrIsAdhuratnasUrayazceti paMcaziSyAstatra zrIjJAnasAgarasUrINAM vi0 paMcAdhike caturdazazata 1405 varSe janma, saptadazAdhike 1417 dIkSA, ekacatvAriMzadadhike 14 4 1 sUripadaM, SaSThayadhike 1460 svarga: / sa ca caturthaH / taduktaM gurvAvalyAM (zlo0 338, 339) kharatarapakSazrADo, maMtrivaro govala: sakalarAtrim / anazanasiddhau bhaktyA-'gurukarpUrAdibhogakaraH // 1 // ISannidrAmApyA'pazyatsvapne sudivyarUpadharAn / tAniti vadatastuyeM, kalpe smaH zakrasamavibhavAH // 2 // yugmamiti // tatkRtA graMthAca-zrIAvazyakaughaniryuktyAdyanekagraMthAvacUrNayaH, zrImunisuvratastavaghanaudhanavakhaNDapArzvanAthastavAdi ca // zrIkulamaNDanasUrINAM ca vi0 navAdhike caturdazazate 1409 janma, saptadazAdhike 1417 vrataM, dvicatvAriMzadadhike 1442 sUripadaM, paMcapaMcAzadadhike 1455 svargaH // siddhAntAlApakoddhAraH vizvazrIdharetyAdiaSTAdazAracakrabaMdhastava-garIyo0 hArabaMdhastavAdayazca tatkRtagranthAH / zrIguNaratnasUrINAM cAsAdhAraNo niyamaH / taduktam ( gu0 zlo0 381 ) jagaduttaro hi teSAM, niyamo'vaSTaMbharoSavikathAnAM / AsannAM muktiramAM, vadati caritrAdinairmalyAt // 1 // iti tatkRtAzca graMthA:-kriyAratnasamuccayaH, SaDdarzanasamuccayabRhavRttyAdayaH // zrIsAdhuratnasUriNAM kRtiryatijItakalpavRttyAdiketi // cha / 50 paNNotti, zrIdevasuMdarasUripaTTe paMcAzattamaH shriisomsundrsuuriH| tasya vi0 triMzadadhike caturdazazate 1430 varSe mA0 va0 caturdazyAm zukre janma, saptatriMzadadhike 1437 vrataM, paJcAzadadhike 1450 vAcakapadaM, saptapaJcAzadadhike 1457 sUripadaM / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamaSTAdazazata 1800 sAdhuparikaritaM satkriyAparAyaNa mahAmahimAlayaM guruM dRSTvA ruSTaidravyaliMgibhirekaH paMcazatadraviNadAnena sazastraH pumaaNstdvdhaayodiiritH| sa ca dudhiyA vasatau praviSTo yAvadanucitakaraNAya yatate tAvaccandrodyote jAte sati nidrAlubhirapi zrIgurubhI rajoharaNena pramRjya pArzva parAvartitaM, tada dRSTvA'ho nidrAyAmapi kSudraprANikapAparamenamaparAdhya " kasyAM gatau me gati " riti vicAraNayA paralokabhIto gurupAdayornipatya " kSamadhvaM me'parAdha " miti vacasA guruM prabodhya nijavyatikaraM kathitavAn / so'pi gurubhirmadhuravAcA tathodIrito yathA pravrajita iti vRddhavacaH // tathA yasya jJAnavairAgyanidherguNagaNapratItiH parapakSe'pi pratItA / taduktaM guruguNaratnAkare (sarga 2, zloka 62 ) AkarNya yadaguNagaNaM gRhiNaH prahRSTA, lekhena duSkRtatatIratidUradezAt / / vijJapya ke'pi kRtinaH parapakSabhAjo'-pyA''locanAM jagRhurAsyakajena yeSAM // 1 // iti tatkRtizca--yogazAstropadezamAlApaDAvazyakanavatattvAdibAlAvabodhabhASyAvacUrNi--kalyANakastotrAdinIti / tacchiSyAstu-1 zrImunisundaramarisa, 2 kRSNasarasvatIbirudadhAraka-zrIjayasundarasUriH, 3 mahAvidyAviDaMbanaTippanakAraka-zrIbhuvanasundarasUriH, 4 kaNThagataikAdazAMgIsUtradhArakadIpAvalikAkalpAdikAraka-zrIjinasundarazceti catvAraH / taiH parikarito rANapure zrIdharaNacaturmukhavihAre RSabhAdyanekazatabiMbapratiSThAkRt // anekabhavyapratibodhAdinA pravacanamudbhAvya vi0 navanavatyadhikacaturdazazata 1499 varSe svargabhAkU / / 51 munisundaregavaNNotti, zrIsomasundarasUripaTTe ekapaMcAzattamaH zrImunisundarasUriH / yenAnekaprAsAdapadmacakraSaTkArakakriyAguptakA'rdhabhramasarvatobhadramurajasiMhAsanA'zokabherIsamavasaraNasaro-- varA'STamahAprAtihAryAdinavyatrizatIbaMdhatarkaprayogAdyanekacitrAkSaradvayakSarapaMcavargaparihArAdyanekastavamaya-- "tridazataraMgiNI" nAmadheyASTottarazatahastamito lekhaH zrIgurUNAM preSitaH // cAturvaidyavaizAradyanidhirupadezaratnAkarapramukhagranthakArakaH // stabhaMtIrthe dRpharakhAnena " vAdigokulasaMDa " iti bhaNitaH, dakSiNasyAM " kAlIsarasvatI "ti prAptabirudaH, aSTavarSagaNanAyakatvAnaMtaraM varSatrika " yugapradhAnapadavyudayI '' ti janairuktaH, aSTottarazata 108 vartulikAnAdaupalakSakaH, bAlye'pi sahasrAbhidhAnadhArakaH, saMtikaramiti samahimastavanakaraNena yoginIkRtamAyupadravanivArakaH, caturvizativAra 24 vidhinA sarimaMtrArAdhakaH // teSvapi caturdazavAraM yadupadezataH svasvadezeSu caMpakarAjadepAdhArAdirAjabhiramAriH pravartitA / sIrohIdizi sahasramallarAjenA'pyamAripravartane kRte yena tiDDakopadravo nivaaritH| | Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImunisundarasUrevi0 SaTatriMzadadhike caturdazazata 1436 varSe janma, tricatvAriMzadadhike 1443 vrataM, SaTSaSThyadhike 1466 vAcakapadaM, aSTasaptatyadhike 1478 dvAtriMzatsahasra 32000 TaMkavyayena vRddhanAgarIyasaM0 devarAjena sUripadaM kAritaM, tryuttarapaMcadazazata 15.3 varSe kA0 zu0 pratipat 1 dine svargabhAk // 52 bAvaNNotti, zrImunisundarasUripaTTe dvipaMcAzattamaH shriirtnshekhrmriH| tasya vi0 saptapaMcAzadadhike caturdazazata 1467 varSe kvacidvA dvipaMcAzadadhike 1452 janma, triSaSThayadhike 1463 vrataM, tryazItyadhike 14 83 paNDitapadaM, trinavatyadhike 1493 vAcakapadaM, dvayuttare paMcadazazate 1502 varSe sUripadaM, saptadazAdhike 1517 poSavadiSaSThIdine 6 svargaH / staMbhatIrthe bAMbInAmnA bhaTTena " bAlasarasvatI" ti nAma dattaM // tatkRtA graMthAH-1 zrAddhapratikramaNavRtti, 2 zrAddhavidhisUtravRttiH,3 AcArapradIpazceti / tadAnIM ca luMkAkhyAllekhakAt vi0 aSTAdhikapaMcadazazata 1508 varSe jinapratimotthAnaparaM luMkAmataM pravRttaM // tanmate veSadharAstu vi0 trayastriMzadadhikapaMcadazazata 1533 varSe jaataaH| tatra prathamo veSadhArI bhANAkhyo'bhUditi // 16 // tevaNNo puNa lacchI-sAyara sUrIsaro muNeanvo 53 / cauvaNNu sumai sAhU 54, paNavaNNo hemavimalagurU 55 // 17 // 53-tatpaTTe zrIlakSmIsAgarasUriH / 54- tatpaTTe zrIsumatisAdhusariH / 55-tatpaTTe shriihemvimlsriH| vyAkhyA-53 tevaNNotti, zrIratnazekharasUripaTTe tripaMcAzattamaH zrIlakSmIsAgarasUriH / tasya vi0 catuHSaSThayadhike caturdazazata 1464 varSe bhAdra0 vadi dvitIyAdine janma, saptatyadhike 1477 dIkSA, SaNNavatyadhike 1496 paMnyAsapadaM, ekAdhike paMcadazazata 1501 varSe vAcakapadaM, aSTAdhike 1908 mUripadaM, saptadazAdhike 1517 gacchanAyakapadaM // 54 cauvaNNutti, zrIlakSmIsAgarasUripaTTe catuSpaMcAzattamaH zrIsumatisAdhusariH / 55 paNavaNNotti, zrIsumatisAdhusUripaTTe paMcapaMcAzattamaH zrIhemavimalasariH / yaH kriyAzithilasAdhusamudAye vartamAno'pi sAdhvAcArAnanatikrAntaH / yato brahmacaryeNa niSparigrahatayA ca sarvajanavikhyAto mahAyazasvI saMvijJasAdhusAnnidhyakArI / yaddIkSitA yannibhitAzca bahavaH sAdhavaH kriyAparAyaNA Asan / taccinaM samudAyAnurodhena kSamAzramaNAdivihRtaM pakvAnnAdikaM nAtmanA bhuktavAn / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R0 hAnA-20 zrIpati-R0 gaNapatipramukhA lukAmatamapAsya zrIhemavimalasaripArzve pravrajya tannizrayA cAritrabhAjo babhUvAMsaH / sadyumnaM kaMcid vratinaM jJAtvA gaNAnniSkAzayAmAsa / na ca teSAM kriyAzithilasAdhusamudAyAvasthAne cAritraM na saMbhavatIti zaMkanIyaM, evaM satyapi gaNAdhipatezcAritrasaMbhavAt / yadAgamaH--sAle nAma ege eraNDaparivAretti / tadAnIM vi0 dvASaSThyadhikapaMcadazazate 1562 varSe " saMprati sAdhavo na dRgpathamAyAtI-" tyAdiprarUpaNAparakaTukanAmno gRhasthAt tristutikamatavAsitotkaTukanAmnA mtotpttiH| tathA vi0 saptatyadhikapaMcadazazata 1570 varSe lukAmatAnnirgatya bIjAkhyaveSadhareNa "bIjAmatI" nAmnA mataM pravartitaM // tathA vi. dvisaptatyadhikapaMcadazazata 1572 varSe nAgapurIyatapAgaNAnnirgatya upAdhyAyapArzvacaMdreNa svanAmnA mataM prAduSkRtamiti // 17 // suvihiamuNicUDAmaNi, kumytmomhnnmihirsmmhimo| ANaMdavimalasarI-saro a chAvaNNaTTadharo // 18 // 56-tatpaTTe zrIANaMdavimalasUriH / vyAkhyA-16 suvihiatti, zrIhemavimalasUripaTTe SaTpaMcAzattamapaTTadharaH suvihitamunicUDAmaNi-kumatatamomathanasUryasamamahimA zrIANaMdavimalamariH / tasya ca vi0 saptacatvAriMzadadhike paMcadazazata 1547 varSe ilAdurge janma, dvipaMcAzadadhike 1952 vrataM, saptatyadhike 1570 sUripadaM // tathA yo bhagavAn kriyAzithilabahuyatijanaparikarito'pi saMdegaraMgabhAvitAtmA jinapratimApratiSedha-sAdhujanAbhAvapramukhotsUtraprarUpaNaprabalajalaplAvyamAnaM jananikaramavalokya karuNArasAvaliptaceto gurvAjJayA katicit saMvignasAdhusahAyo vi0 dvayazItyadhikapaMcadazazata 1582 varSe zithilAcAraparihArarUpakriyoddharaNayAnapAtreNa tamudhRtavAn, anekAni cebhyAnAmimyaputrANAM ca zatAni kuTuMbadhanAdimohaM satyAjya pravrAjitAni // __ " yo vAde nayI sa nagarAdau sthAsyati nA'nya " iti surASTrAdhipatinAmAMkitalekhamAdAya surASTre sAdhuvihAranimittaM yadIyazrAvakaH suratrANadattaparyastikAvAhanaH prAtasAhipradatta" malikazrInagadala " birudaH sA0 tUNasiMhAkhyaH zrIgurUNAM vijJaptiM kRtvA saMpratibhUpatiriva paMnyAsajagarSipramukhasAdhuvihAraM kAritavAn / Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 271 : tathA jesalamervAdimarubhUmau jaladaurlabhyAduSkaro'yamiti dhiyA zrIsomaprabhasUribhiryo vihAraH pratiSiddha AsIt so'pi vyavahAraH kumatavyAptibhiyA tatrayajanAnukaMpayA ca bhUyo lAbhahetave punarapyanujJAtaH / tatrApi prathamaM laghuvayA api zIlena zrIsthUlabhadrakalpo vairAgyanidhini:spRhAvadhiryAvajIvaM jaghanyato'pi SaSThatapo'bhigrahI pAraNake'pyA''cAmlAditapovidhAyI mahopAdhyAyazrIvidyAsAgaragaNivihRtavAn / tena ca jesalamervAdau kharatarAn, mevAtadeze ca bIjAmatIprabhRtIn, mauravyAdau ( maukhyAdau ) luGkAdIn pratibodhya samyaktvabIjamuptaM sadanekadhA vRdvimupAgatamadyA'pi pratItaM // tathA pArzvacandravyudgrAhite vIramagrAme pAzvacandrameva vAde niruttarIkRtya bhUyAn jano jainadharma prApitaH / evaM mAlavake'pyujayinIprabhRtiSu / kiM bahunA ? saMvignatvAdiguNairyatkIrtipatAkA punaradyApi sajjanavacovAtenetastata udhUyamAnA pravacanaprAsAdazikhare samullasati / kriyoddhArakaraNAnantaraM ca zrIANaMdavimalasUrayazcaturdaza 14 varSANi jaghanyato'pi niyatatapovizeSaM vihAya SaSThatapo'bhigrahiNaH caturthaSaSThAbhyAM viMzatisthAnakarAdhanAdyanekavikRSTatapaHkAriNazca vi0 SaNNavatyadhikapaMcadazazata 1596 varSe caitrasitasaptamyAmAjanmAticArodyAlocyA'nazanaM vidhAya ca navabhirupavAsairahammadAvAdanagare svarga vibhUSayAmAsuH // 18 // sirivijayadANasUrI, paTTe sagavaNNae 57 a aDavaNNe / sirihIravijayasUrI 58, saMpai tavagaNadiNidasamA // 19 // 57-tatpaTTe zrIvijayadAnasUriH / 58-tatpaTTe zrIhIravijayasUriH / vyAkhyA-57 sirivijayatti, zrIAnandavimalamUripaTTe saptapaMcAzattamaH shriivijydaansuuriH| yena bhagavatA staMbhatIrthA'-hammadAvAda-pattana-mahozAnaka-gandhArabaMdirAdiSu mahAmahotsavapurassaramanekajinabiMbazatAni pratiSThitAni // yadupadezamavApya sUratrANamahimUdamAnyena maMtrigalarAjA'paranAmakamalikazrInagadalenA'zrutapUrvI pANmAsI zatrujayamukti kArayitvA sarvatra kuMkumapatrikApreSaNapurassarasammIlitA'nekadeza-nagaragrAmadisaMghasametena zrIzatrujayayAtrA, muktAphalAdinA zrIzatrujayavardhApanaM zrIbharatacakrivaccakre / tathA yadupadezaparAyaNairgAdhArIya sA0 rAmajI, ahammadAvAdasatka saM0 kuMarajIprabhRtibhiH zatrunaye caturmukhA'STApadAdiprAsAdA devakulikAzca kAritAH / ujjayantagirau jIrNaprAsAdoddhArazca // tathA sUryasyeva yasyodaye tArakA ivotkaTavAdino'dRzyatAM prApuH / yo bhagavAn siddhAMtapAragAmI akhaNDitapratApAjJo'pramattayA rUpazriyA ca zrIgautamapratimo Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 272 : gUrjara-mAlava-marusthalI-kuMkuNAdidezeSvapratibaddhavihArI SaSThA'STamAditapaH kurvannapi yAvajjIvaM dhRtA'tiriktavikRtipaMcakaparihArI mAdRzAmapi ziSyANAM zrutAdidAne vaizramaNA'nukArI anekavArakAdazAMgapustakazuddhikArI / kiM bahunA ? tIrthakara iva hitopadezAdinA paropakArI sarvajanapratItaH // tasya vi0 tripaMcAzadadhike paMcadazazata 1553 varSe jAmalAsthAne janma, dvASaSThayadhike 1562 dIkSA, saptAzItyadhike 1587 sUripadaM, dvAviMzatyadhikaSoDazazata 1622 varSe vaTapalyAmanazanAdinA samyagArAdhanapurassaraM svargaH // 58 aDavaNNetti, zrIvijayadAnasUripaTTe'STapaJcAzattamAH zrIhIravijayasUrayaH / kiM viziSTAH ? saMprati tapAgacche AdityasadRzAstadudyotakatvAt / teSAM vikramataH tryazItyadhike paJcadazazatavarSe 1583 mArgazIrSazuklanavamIdine prahalAdanapuravAstavya UkezajJAtoya sA0 kuMrAbhAryAnAthIgRhe janma, SaNNavatyadhike 1596 kArtikabahuladvitIyAyAM 2 pattananagare dIkSA, saptA'dhike SoDazazatavarSe 1607 nAradapuryA zrIRSabhadevaprAsAde paNDitapadam / aSTAdhike 1608 mAghazuklapaJcamIdine nAradapuryA zrIvarakANakapArzvanAthasanAthe zrIneminAthaprAsAde vAcakapadam / dazAdhike 1610 sIrohInagare sUripadam // tathA yeSAM saubhAgyavairAgyaniHspRhatAdiguNazreNerekamapi guNaM vacogAcarIkartuM vAcaspatirapyacaturaH / tathA stambhatIrthe yeSu sthiteSu tatratya zraddhAlubhiH TaGkAnAmekA koTiH prabhAvanAdibhirvyayIkRtA / yeSAM caraNavinyAse pratipadaM suvarNaTaGkarUpyanANakamocanaM puratazca muktAphalAdibhiH svastikaracanaM prAyastadupari ca raupyakanANakamocanaM cetyAdi saMpratyapi pratyakSasiddham // yezca sIrohyAM zrIkunthunAthabimbAnAM pratiSThA kRtA / tathA nAradapuryAmanekAni jinabimbAni pratiSThAni / tathA stambhatIrthA'hammadAvAdapattananagarAdau anekaTaGkalakSavyayaprakRSTAbhiranekAbhiH pratiSThAbhiH sahasrazo biMbAni pratiSThitAni / yeSAM ca vihArAdau yugapradhAnasamAnA'tizayAH pratyakSasiddhA eva // tathA'hammadAvAdanagare lukAmatA'dhipatiH RSimeghajInAmA svakIyamatA''dhipatyaM " durgatihetu " riti matvA raja iva parityajya paJcaviMzatimunibhiH saha sakalarAjAdhirAjapAtisAhi-zrIakabbararAjAjJApUrvakaM tadIyA''todyavAdanAdinA mahAmahapurassaraM pravrajya yadIya pAdAmbhojasevAparAyaNo jAtaH / etAdRzaM ca na kasyA'pyA''cAryasya zrutapUrvam / kiJca / yeSAmazeSasaMvignasRrizekharANAmupadezAt sahasrazo gajAnAM lakSazo vAjinA gUrjara-mAlava-vihAra--ayodhyA-prayAga-phatehapura-dillI-lAhura-mulatAna-kyAbila -ajamera Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: 274 : baGgAlAdyabhidhAnAnAmanekadezasamudAyAtmakAnAM dvAdazasUbAnAM cA'dhIzvaro mahArAjAdhirAjazira:zekharaH pAtisAhizrIakabbaranarapatiH svakIyA'khiladezeSu pANmAsikA'mAripravartanaM jIjayA'bhidhAnakaramocanaM ca vidhAya sakalalokeSu jAgratprabhAvabhavanaM zrIjinazAsanaM janitavAn / tad vyatikaro vistarataH zrIhIrasaubhAgyakAvyAdibhyo'vaseyaH / samAsatastvevam / ekadA kadAcit pradhAnapuruSANAM mukhavArttayA zrImadagurUNAM nirupamazamadamasaMvegavairAgyAdiguNagaNazravaNatazcamatkRtacetasA pAtisAhi-zrIakabbareNa svanAmAGkitaM phuramAnaM preSyA'tibahumAnapurassaraM gadhArabaMdirAt dillIdeze AgarAkhyanagarasannazrIphatepuranagare darzanakRte samAkAritAH santo'nekabhavyajanakSetreSu bodhiboja vapanta: zrIguravaH krameNa vihAraM kurvANAH vikramata ekonacatvAriMzadadhikaSoDazazatavarSe 1639 jyeSTabahulatrayodazIdine tatra saMprAptAH / tadAnImeva ca tadIya pradhAnaziromaNi-zeSa(kha)zrIabalaphajalAkhyadvArA upAdhyAyazrIvimalaharSagaNiprabhRtyoMkamuninikaraparikaritAH zrIsAhinA samaM militAH / tadavasare ca zrImatsAhinA sAdaraM svAgatAdi pRSTvA svakIyAsthAnamaNDape samupavezya ca paramezvarasvarUpaM, dharmasvarUpaM ca kIdRzaM kathaM ca paramezvaraH prApyata ityAdi dharmagocaro vicAraH praSTumArebhe / tadanu zrIgurubhiramRtamadhurayA girA'STAdazadoSavidhuraparamezvarapaJcamahAvratasvarUpanirUpaNAdinA tathA dharmopadezo dade yathA AgarAdragato'jamerabhagaraM yAvadadhvani pratikrozaM kapikopetamanArAnvidhAya svakIyAkheTakakalAkuzalatAprakaTanarUte pratimanAraM zatazo hariNaviSANAropaNavidhAnAdinA prAga hiMsAdikaraNaratirapi sa bhUpatirdayAdAnayatisaGgatikaraNAdipravaNamatiH saJjAtaH / tato'tIvasantuSTamanasA zrIsAhiMnA proktam-yat putrakalatradhanasvanamadehAdiSu nirIhebhyaH zrImadabhyo hiraNyAdidAnaM na yuktimat / ato yasmadIyamandire purAtanaM jainasiddhAntAdipustakaM samasti, tallAtvA'smAkamanugraho vidheyaH / pazcAt punaH punarAgrahAvazAt tatsamAdAya zrIgurubhiH AgarAkhyanagare citkozatayA'moci / tatra sAdhikapraharaM yAvaddharmagoSThI vidhAya zrImatsAhinA samanujJAtA: zrIguravo mahatADambareNa upAzraye smaajgmuH| tataH sakale'pi loke pravacanonnatiH sphItimatI saJjAtA / tasmin varSe AgarAkhyanagare caturmAsakakaraNAntaraM surIpure zrInemijinayAtrAkRte samAgataiH zrIgurubhiH purAtanayoH zrIRSabhadeva-neminAthasambandhinyormahatyoH pratimayostadAnImeva nirmitazrInemijinapAdukAyAzca pratiSThA kRtA / tadnu AgarAkhyanagare sA0 mAnasiMha kalyANamallakAritazrIcintAmaNipArzvanAthAdibimbAnAM pratiSThA zatazaH suvarNaTakavyayAdinA mahAmahena nirmitA / tattIrtha ca prathitaprabhAvaM sAtamasti / 5 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 274 tataH zrIguravaH punarapi phatepuranagare samAgatya zrIsAhinA sAkaM militAH / tadavasare ca praharaM yAvaddharmapravRtikaraNAnantaraM zrIsAhiravadat yat zrImantoM mayA darzanotkaNThitena dUradezAdAkAritAH / asmadIyaM ca na kimapi gRhyate / tenA'smatsakAzAt zrImadabhiH sacittaM yAcanIyaM yena vayaM kRtArthA bhavAmaH / tat samyag vicArya zrIgurubhistadIyA'khiladezeSu paryuSaNa parvasatkA'STAhnikAyAmamAripravartanaM bandijanamocanaM cAyAci, tato nirlobhatAzAntatAdyatizayitiguNagaNAticamatkRtacetasA zrI sAhinA asmadIyAnyapi catvAri dinAni samadhikAni bhavantviti kathayitvA svavazIkRtadezeSu zrAvaNabahula dazamItaH prArabhya bhAdrapada zuklaSaSTIM yAvadamAripravartanAya dvAdazadinAmAri satkAni kAJcanaracanAJcitAni svanAmAGkitAni SaT phuramAnAni tvaritameva zrIgurUNAM samarpitAni / teSAM vyaktiH-prathamaM gUrjaradezIyaM, dvitIyaM mAlavadezasatkaM, tRtIyaM ajameradezIyaM, caturthaM dillIphatepuradezasambandhi, paJcamaM lAhuramulatAnamaNDalasatkam, zrIgurUNAM pArzve rakSaNAya SaSThaM dezapaJcakasambandhi sAdhAraNaM ceti / teSAM tu tattaddezeSu preSaNenA'mAripaTahodghoSaNavAriNA siktA sato purA'jJAyamAnAnAmA'pi kRpAvallI sarvatrA''ryA'nAryakulamaNDapeSu vistAravatI babhUva / / tathA bandijanamocanasyA'pyaGgIkArapurassaraM zrIgurUNAM pArzvAdutthAya tadaivA'nekagavyUtamite DAbaranAmni mahAsarasi gatvA sAdhusamakSaM svahastena nAnAjAtIyAnAM dezAntarIyajanaprAbhRtIkRtAnAM pakSiNAM mocanaM cakre / tathA prabhAte kArAgArasthabahujanAnAM bandhanabhaJjanamapyakAri / evamanekazaH zrImatsAhermilanena zrIgurUNAM dharitrIma rumaNDalAdiSu shriijinpraasaadopaashryaannaamupdrvnivaarnnaayaamekphurm|nvidhaapnaadinaa pravacanaprabhAvanAdiprabhAvo yo lAbho'bhavat sa kena varNayitum zakyate ? | tadavasare ca saMjAtagurutaragurubhaktirAgeNa meDatIya sA0 sadAraMgeNa mArgaNagaNebhyo mUrtimadagajadAna dvipazada'zvadAnalakSaprAsAdavidhAnAdinA, dillIdeze zrAddhAnAM pratigRhaM seradvayapramANakhaNDalambhanikA nirmANAdinA ca zrIjinazAsanonnatizcakre / tathaikA pratiSThA sA0thAnasiMghakAritA / aparA ca sA0 dUjaNamallakAritA zrIphatepuranagare'nekaTaGkalakSavyayAdinA mahAmahotsava - petA vihitA / kiJca - prathama cAturmAsakamAgarAkhyadraGge, dvitIya phatepure, tRtIyamabhirAmAbAde, caturthaM punarapyAgarAkhye ceti caturmAsIcatuSTayaM tatra deze kRtvA gUrjaradezasthazrIvijaya senaprabhRtisaMghasyA''grahavazAt zrIgurucaraNA dharitrIpavitrIkaraNapravaNAntaH karaNAH zrIzeSUjI - zrIpAdvajI - zrIdAnIArAbhidhaputrAdipravaraparikarANAM zrImatsAhipurandarANAM pArzve phuramAnAdikAryakaraNatatparAnupAdhyAyazrIzAnticaMdragaNivarAn muktvA, meDatAdimArge vihAraM kurvANA nAgapure caturmAsIM vidhAya krameNa Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 275 : sIrohInagare samAgatAH / tatrApi navInacaturmukhaprAsAde zrIAdinAthAdibimbAnAm , zrIajitajinaprAsAde zrIajitajinAdibimbAnAM ca krameNa pratiSThAdvayaM vidhAya arbudAcale yAtrArtha prasthitAH, tatra vidhinA yAtrAM vidhAya yAvaddharitrIdizi pAdAvadhAraNaM vidadhati tAvat mahArAyazrIsulatAnajIkena sIrohIdeze purA karA'tipIDitasya lokasya atha pIDAM na vidhAsyAmi, mArinivAraNaM ca kariSyAmItyAdivijJaptiM svapradhAnapuruSamukhena vidhAya zrIguravaH sIrohyAM caturmAsIkaraNAyA'tyAgrahAt samAkAritAH / pazcAt tadrAjoparodhena, taddezIyalokAnukampayA ca tatra caturmAsoM vidhAya krameNa rohasarotaramArge vihAraM kurvantaH zrIpattananagaraM pAvitavantaH / atha purA zrIsUrirAjaiH zrIsAhihRdayA''lavAlaropitA kRpAlatopAdhyAyazrIzAnticaMdragaNibhiH svopajJakRpArasakozAkhyazrAvaNajalena sikkA satI vRddhimatI babhUva / tadabhijJAnaM ca zrImatsAhijanmasambandhI mAsaH, zrIparyuSaNAparvasatkAni dvAdazadinAni, sarve'pi ravivArAH, sarvasaMkrAntitithayaH, navarojasatko mAsaH, sarve IdavAsarAH, sarve miharavAsarAH, sophIAnakavAsarAzceti pANmAsikAmArisatkaphuramAnaM, jIjIAbhidhAnakaramocanasatkAni phuramAnAni ca zrImatsAhipArthAt samAnIya dharitrIdeze zrIgurUNAM prAbhRtIkRtAnIti / etacca sarvajanapratItameva / tatra navaronAdivAsarANAM vyaktistatphuramAnato'vaseyA / kiJca, asmin dillIdezavihAre zrImadagurUNAM zrImatsAhipradattabahumAnataH niSpratimarUpAdiguNagaNAnAM zravaNavokSaNatazcAnekamlecchAdijAtIyA api sadyo madyamAMsAzanajIvahiMsanAdirati parityajya saddharmakarmAsaktamatayaH, tathA kecana pravacanapratyanIkA api nibherabhaktiratayaH anyapakSIyA api kakSIkRtasadbhUtodbhUtaguNatatayazcA''san / ityAdyaneke'vadAtAH SaDdarzanapratItA eva / tathA zrIpattananagare caturmAsakakaraNAdanu vikramataH SaTcatvAriMzadadhikaSoDazazata 1646 varSe stambhatorthe sA0 tejapAlakAritA sahasrazo rupyakavyayAdinA'tIvazreSThAM pratiSThAM vidhAya zrIjinazAsanonnatiM tanvAnA zrIsUrirAjo vijayante // 19 // sirivijayaseNasUri-ppamuhehi aNegasAhuvaggehi / parikaliA puhaviale, viharantA ditu me bhaI // 20 // 59-tatpaTTe zrIvijayasenasariH / vyAkhyA-siritti, te ca zrIhIravijayasUrayaH saMprati 59 vijayasenasUriprabhRtyanekasAdhubhiH parikalitAH pRthvItale vihAraM kurvANA me mama bhadraM prayacchantu // 20 // iti mahopAdhyAyazrIdharmasAgaragaNiviracitA zrItapAgacchapaTTAvalIsUtravRttiH samAptA // cha / tathA cevaM zrIhIravijayasUrINAM nirdezAt upAdhyAya zrInimalaharSagANi-upAdhyAya zrI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 276 : kalyANavijayagaNi-upAdhyAya zrIsomavijayagaNi-paM0 labdhisAgaragaNipramukhagItArtheH saMbhUya saMvat 1648 varSe caitrabahulaSaSThI zukre ahammadAvAdanagare zrImunisuMdarasUrikRtagurvAvalIjIrNapaTTAvallI-duSSamAsaMghastotrayaMtrAdyanusAreNa saMzodhitA ! tathApi yatkiMcit zodhanAha~ bhavati tatmadhyasthagItAthaH saMzodhyaM // kiMcA'syAH paTTAvalyAH zodhanAtprAg bahava AdarzAH saMnAtAH santi te cAsyopari saMzodhya vAcanIyA na tvanyatheti zrImatparamagurUNAmanuziSTiriti // vAcakazirovataMsazrIkalyANavijayagaNi tat ziSya mahopAdhyAyagaNi tat ziSya gaNi jJAnavijayena lipIkRtA / paTTaparaMparaeNaM vAyagasiridhammasAyaraguruhiM / parisaMkhAyA sirimaMtasUriNo dintu siDisuhaM // 21 // iyaM gAthA ziSyakatA / chaH // chaH // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSanAmenI sakArAdi anukramaNikA A vizeSanAnI anukramaNikAnA traNa vibhAga pADavAmAM AvyA che. (1) sUrIzvare, graMthakAre, zrAvaka, paTTadhare ane rAjAo vigerene (2) graMthA, stuti tathA stotra vagerene ane (3) nagara, tIrtha sthAne, gotra temaja gacchAne samAveza karavAmAM Avyo che, 1, sUrIzvara, graMthakAre, zrAvake, rAjAo, paTTadhara vigere vigere a, amaranaMdI 201, akabara 214, 219, 226, 228, 29, 230 amaravijaya 238, 239 231, 232, 234, 235, 236, 237, amarasiMha 140. 242, 243. arNorAja 134. ajayapALa 139, 140 alAuddIna 178. ajitadevasUri 117, 118, 119, 120, 125, | avaMtIsukamAla 33, 34, 47. 142, 143, 149, 150, 151. avyakta 32, 34. ajitanAtha 135, 190, 200, 216, 222. azvamitra 33, 34. ajitA 81. A. anaMtarvasa 201. AgamamaMDana 201. aparAjitA 80, 81, 83. AjhamakhAna 235. aMbaDa 135, 147. ADI 73, aMbikA (aMbAdevI) 83, 91, 92, 93, 103, | AnaMdavimaLasUri 202, 203, 204, 205, 206, 127, 133, 149. 207, 208, 209, 210, 211, 213, abulaphajhala 215, 219, 230, 232, 237, 24ra. 217, 223, 224. abhayatilaka 201. AnaMdasUri 118, 120, 125. abhayadevasUri 117, 119, 11, 122, 123, AmarAjA 98, 9, 100, 101, 102, 103. 124, 143, 144. Arya mahAgiri 32, 34,43, 4, 47, 48. abhinaMdana svAmI 193, AryabhaMgu 50, 52, 53, 57. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ra78 : AryarakSitari 51, 23, 68, 71, 72, 74, | RSabhadeva (AdinAtha) 78, 107, 108, 111, 75, 76, 77. 112, 113, 114, 146, 155, 16, Aryasamitari 3, 4, 90. 166, 183, 186, 214, 215, 216, Arya suhastisUri 32, 34, 3, 44, 46, 47,T 218, 220, 222. 48, 51, 53. RSi gaNapati 198, 199, 202. ASADhAcArya 32, 34. RSi meghajI 214, 219, 235. AsaDakavi 151. RSi zrIpatI 198, 199, 202. AphlAdana rAjA 128. RSi hAnA 198, 199, 2002 erisToTala 142. IMdradinasUri pa0, 51, para, 53. IMdranaMdIsarI 201. IhaMsa 2010 Izvara 200. izvarI 71, 72, 79. udyotavijaya ra35. ullotanasuri 103, 104, 15, 106, 107, 108. udaya 127. udayakaraNa 227, udayacaMdra 140. udayanamaMtrI 130, 134, 137, 146, 147, udayanaMdI 193. udayaprabhasUri 226. udayapa 181, 184, 187. udAyane 74. upanaMda 28. umA 49. umAsvAtI 98, 99. umAsvAtI vAcaka 33, 35, 48, 49. kSemakIrti 168. kaTuka (kaDavo) 198, 19, 203. kaTezvarI 136. kaNuyarIpA 181, 184, 187. kanakavatI 10. kanakazrI 10, 19 kapardI (yakSa) 69, 70, 73, 83, 148, 155, 161, 170. kamakhAna 228. kaNuM 226. karNasiMha 117. kasmazAha 241. karamAzAha (zatru jahAraka) 211. kalyANavijayagaNi 236, 40, 241. kalAkhAna 227. kalAvatI 117. kAnhaDIo 108. kAmadeva 111. kAma patAkA 19. kAlakAcArya 50, 51,52,53, 54, 76, 91, 92. kAlidAsa 140. kAsamakhAna 25. kuMkaNamaMtrI 106, 107, 108. RSabhadatta 9, 10, 11. RSabhadAsa kavi 232, 237 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra79 : kuNAla 45. guNarAja 194. kuMthunAtha 214, 218. guNasuMdarasUri 51, 53. kuMdakuMdAcArya 49. guNasoma 201. kubera 111. guNakarasUri 53. kuberadatta 10. guptAcArya 51, 53. gogAde 175. kuberasena 10. kuberasenA 10. godu 144. kuMbhAjI 166. gepa 177. kumArapALa 133, 134, 135, 136, 137, 138, govala 181, 184. 139, 145, 146, 147, 149. govIMda 189, 193, kumudacaMdra (digaMbara)116, 118, 120, 128, 129. govIMdAcArya 102, 103. kuMrAzA 214, 218, 224. gAchAmAhila 75, 76. kutulA 108. gautama (maharSi) 61. kulamaMDanasUri 181, 182, 184, 185, 188. | 1 kapa. 1. gautamasvAmI (IdrabhUti) 3, 4, 5, 31, 49, kulArka 194. 50, 106, 107, 108, 117, 119, 213, 217, kuMvarajI 213, 217, 227. kuhADI 73. kRSNAcArya 77. vRtapuSpamitra 75. koTi (vyavahArI) 145. kAhima 241. cakrezvarI 69, 70, 145. kezA vezyA 32, 33, 35, 38, 39, 40, 41. | ca 21. karNavIra 78. caMDikA (cAmuMDA) 81, 82, 88, 93, 124. kauDinya 78. caMdragupta 30. caMdraprabhu 106, 107, 108, 125, 137, 227. caMdraSi mahattara 167. khapuTAcArya 50, para, pa3, 55, 56. caMdrazekharasUri 157, 164, 180. ga, caMdrasAdhu 200. gaMga 33, 34, 48. caMdrasUri 70, 71, 72, 79, 150. gaNibhadra 28. caMpakarAja 183, 186. gadaMbhI (vivA) 54. cAMgadeva 130. gardabhalla 51, para, 54. cAMgA 225. galarAja 213, 217. cAcIga 130, guNacaMdrasUri 140. cAMcela 229. ' guNaratnasari 181, 182, 185, 188. cAMpA zrAvikA 228, Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAhiNI 130. cAritraratnagaNi 194. cAritraha'sa 201. cAkIti 86. ciraMtanAcAya 125, 194. 08. jJAnajI 196. jJAnavijaya 240, 241. jJAnasAgarasUri 181, 184, 188, 189. jagaccadrajI 235. jagaccadrasUri 149, 150, 152, 153, 157, 165, 167, 172, jagamAla 226. jaga 204, 205, 211. jagara 80, 81, ja khUsvAmI 5, 6, 7, 9, 10, 11, 17, 18, 19, 20, 21, 31, 77, 177. jamAlI 3. jayakalyANa 201. jayatallA 166. jayadevasUri 85, 86, 89. jadhavala 78. jayaci 201. jayazrI 10, 20, jayasiMhRdeva 174. jayasa'hari 144. jayasuMdarasUri 183, 186, 193. 280: 12, 13, 22, 23, jAvaDazAhe 51, 53, 69, 70, 73, jitavijayajI 236. jitathyu 18. jitArI 94. jinakIrti 193. jinacaMdrasUri 124, 144. jinadatta 71, 72, 79. jinadattasUri (kharatara) 123, 143, 144, jinadAsa 16. jinadAsa (bIjo) 18, 19. jinadAsa (trIjo) 117. jinadeva 115 jinadeva (bIjo) 251 jinadevI 126 jinaprabhasUri (kharatara) 50, 180, 196. jinabhadragaNi kSamAkSamaNu 91, 92, 94,97, 98. jinabhadra 153, 157, 165, 168. jinabhadrasUri (kharatara) 188. jinamaMDana 193. jinamANikaya 201. jinavallabhasUri 117, 119, 123, 124, 143, 144. jinasiMhasUri 87. jinasuMdarasUri 187, 186, 194. jinaseAmasUri 201. jinaRssasUri 201. jinezvarasUri 117, 118, 121, 123, 144. jIvaMtasvAmI 44, 47. jIvarAja seAnI 2017, jIvAjI 197, jayAdevI 80, 81, 83, 84. jayAnaMdasUri 98, 99. jayAna dasara (paTTadhara) 157, 164, 180, 189. | jaisi'huM 152. jahAMgIra 244. jAujI 202. jAngAga 7, jha. jhAMjhaNu 155, 161, 173, 174, 178, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha. : 281 : | devacaMdrasUri (hemacaMdrAcAryanA guru ) 118, 120, ToDaramalla 228. 130, 131. devajI 227. devaDa rAjA 241. DhaTTara 74. devadatta 14, 15. devadina 14, 15. taDita 67. devadhi 127, 128, 137, 138. tapana 69. devapALa 59. tiSyagupta 3. devabhadrasUri ( Amika) 146. tIzabhadra 28. devabhadrAcArya 124, 143. tUNasiMha 204, 25, 211. devabhopAdhyAya (caitragaccha) 150, 15ra, 153, tejapALa 217, 222. 158, 165, 167. telA dhAmI 227. devabhUSaNa 2010 telIputra AcArya 68, 4, 75. devaddhigaNi kSamAkSamaNa 93. devarSi 58. thAnasaMdha 216, 221, 228, 230, 231. devarSi (bIjA) 108. devarAja 143, 147, 194. daMDI 113. devazarmA 90. dattarAja 55. devasuMdarasUri 157, 164, 180, 181, 182, 184, dapharakhAna 143, 186, 194. 185, 147, 148, 189. dazArNabhadra 43. devasUri 106, 107, 117. dAkSiNyaI drasUri 105. devAnaMdasUri 85, 86, 89, 90. dAkSiNyacihnasUri 105. deveMdrasUri 130, 131. dAkSiNyAMkasUri 105. desUri (tapagaccha) 152, 153, 157, 158, dAnIAra 216, 221. 159, 160, 165, 166, 167, 168, dinnasUri 50, 51, para, 53. 169, 173. dIrghabhadra 28. koNa 144. dujaNamalla 216, 221. duSNasahasUri (duprabhasUri) 2, 3. dhana 63, durbalikA puSpamitra 71, 72, 75, 76, 77. dhanagiri 63, 64. durlabharAja 123. dhanadeva 86. deda 172, 173. dhanadeva (bIjo) 114. devacaMdra 140 dhanadevI 121. devacaMdrasUri 99. dhanapALa 63, Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: dhanapALa kavi 106, 107, 108, 109, 110, | nAgazarmAM 21. 111, 112, 113, 114, 115, 116. nAgazrI 20, 21. nAgahastisUri 61, 62, 91, 92. nAgArjuna 63. nAgArjuna ( vallabhIvAcanAvALA ) 91, 92, 93. nAgiNI devI 116. nAgeH 62 nAgendra 71, 72, 79. nAthI 145. nAthIbAi (hIravijayasUrinI mAtA) 214,218, 224 nAhaDa maMtrI 80, 81, 82. nIMkha 194. dhanavijaya 236. dhanazrI 114. dhanasAra 81. dhaneza 122. dhanezvara 82. dhammila 4. dharma (vAdI) 112, 115, 116. dhaaASasira 129, 152, 154, 156, 160, 161, 162, 163, 165, 169, 170, 173, 175, 177, 178, 179. dharmAMdAsa gaNi 57. dharmarAja 101, 102. dhasAgara upAdhyAya 203, 218, 223, 225, 240, 241, 244. dhasira 51, 53. dharmAMhaMsa 201. dharaNuzreSThI 183, 186, 189, 196. dhavaLa 08. dhAriNI 9, 10. dhAriNI (bIjI) 82. dhIrAjI 207. na naMdanabhadra 28. nadarAjA 29, 35, 36, 38. navasara 102, 103. nabhasenA 10, 18. minAtha 85, 26, 89. naravAhana para. narisaMha 189. narasiMhari 90, 91, 92. narasiMhasUri (bIjA) 145. navalaNa 146. nUpurapaDatA ( du`ilA ) 14, 15. nemicaMdrasUri 107, 117, 118, 119, 120, 121. neminAtha 32, 34, 98, 99, 103, 116, 118, 120, 129, 132, 133, 178, 214, 215, 218, 22, 5 pratApa 234. pratimA 61. pratiSThAkalyANa 201. pratiSThAseAma 193. prathamaNI 173, 177, pradyumnasUri 103, 104, 106, 107 pradyotanasUri 80, 81, 82, 85, 86. prabhavasvAmI 5, 6, 7, 8, 11, 12, 22, 23, 24, 25, 31. prabhArAja 201, prabhu 23. patA 200. padma 115. padmacaMdra 168. padmatilakasUri 156, 157, 167, 164, 179, Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 283 - padmaprabhu 89. pAzrI 10, 13. phalyurakSita 74, 75. 76. padmasAgara 236. kula 61. pakvasuMdara gaNi 231. kullAMbAI 197. padyasenA 10, 14. phejhI 242. padmAvatI 30, 80, 81, 83, 89, 105, 145, ba 195. brahmadIpa 91, 92. parvata zreNI 194. brahmazAMti 83. paramahaMsa 5. brahmA 127, 243. paramAnaMdasUri 156, 157, 163, 164, 179, baka 12. 180. ba5 99, pAMDubhadra 28. bappabhaTTasUri 98, 99, 100, 101, 102, 103, pATujI 216, 221. balamitra 51, 5, 54. pANinI 140. balissaha 33, 35, 48. pAdaliptasUri 50, para, 53, 61, 2, 3. bahukara 55. pArvatI 140, 134. bahula 33, 35, 48. pArtha (yakSa) 30. bANa 85, 87, 88, 113, 140. pArdhacaMdra 19, 203, 204, 206. bAlacaMdra 151. pArzvanAtha 30, 50, para, 61, 84, , 122, bAlacaMdra (hemacaMdrasUri ziSya) 139, 140. 166, 173, 202, 214, 215, 218, bAhaDa 120, 128, 134, 146, 147, 148, 149. 220, 239. bAMbI 143, 147, 196. pAlaka 51, para. bIjA (dhArI) 197, 199, 203. pAhiNuM 130, 131. bIrabala 233. piMgalAcArya 140. buddhisAgarasUri 123. piTarsana 151. bRhaspati 138. pIrojakhAna 197. bha puSpamitra 51, para. bhaTTI 99. pUrNa 178. bhadrakati 100. pUrNacaMdra 126. bhadraguptAcArya 51, 23, 5, 6, 8, 75. pUrNabhadra 28. bhabAhuvAmI 5, 6, 7, 8, 27, 28, 29, 30, pUrNa 90. 31, 33, 42, 43, 168. pethaDamaMtrI (pRthvIdhara) 154, 155, 160, 161 | bhadrA 47, 48. 169, 172, 173, 174, 175, 176, bhadilA 4. 177, 178, 181. | bhadrezvarasUri 129. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata cakravartI 213, 217. mahAdevazreNI 196, 200. bhavAnI devI 113. mahAdhavaLa 78. bhANa rAjA 200, 202. mahIdhara 121. bhANe (veSadhArI ) 184, 187, 197. mahIpALa 200. bhAnacaMdra ra36. mahIsamudra 201. bhAnumitra 51, para, 54. maheMdra 56. bhAvaDa 69. maheMdrasUri 109, 111, 112, 115. bhAvalA 69. mahedrasUri (hemacaMdrAcArya ziSya) 140. bhIma 114. mahezvara 181, 184, 187. bhIma rAjA 115. mANikyavijaye 128. bhIma zreNI 174. mANibhadra 208, 209, 210. bhIma saMghapati 154, 160, 166, 177, 200 mANekadevI 206. bhIma kuDalIyA 147, 148. mAnatuMgasUri 84, 85, 86. bhISma pitAmaha 177. mAnadevasUri (pahelA) 80, 81, 2, 83, 84, bhuvana 55, 56. 85, 86, 87. bhuvanaviveka 201. che (bIjA) 90, 1, 2, 3, 98. bhuvanasuMdarasUri 183, 186, 194. ,, (trIjA) 103, 104, 105, 106, 107. bhUtadattA 35. mAnasiMha 215, rara0, 226. bhUtadina 91, 92. bhAnukalyANa 226, 228, 230. bhUtI 35. mAlha/devI 189. bhUSaNa 243. mukuMda 57 bhojarAjA 109, 110,111, 112, 113, 114, | muMjarAjA 112, 113. 115, 123, 132. munikIti 201. bheLaka (yakSa) 18. municaMdrasUri 15, 117, 118, 119, 12, 121, 124, 125, 126, 142, 15. maMgaLa dharI ra28. munisuMdarasUri 181, 183, 186, 187, 193, maMDanagaNi 6ra. 194, 196, 20, 240, 241. maNiratnasUri (muniratnasUri) 149, 150, 151, | munisuvratasvAmI pa5, 135. 1para. muraMDa 62. manaka 6, 8, 25, 26 27. murAda 235. mammaTa 140. mULarAja 142. mayUra 85, 87, 88. mULA zeTha 242. malayagirijI 50, 130, 131. megharatha 16, 17. mahAkIrti 86, 87. medhA 206. ma Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 285 : merurAja 2010 roNA 35. revatImitrasUri 51, 53. revatI mitrasUri (bIjA) 91, 92. yakSA 31, 35, 37, yakSadattA 35, 37. yaza 116. thazacaMdra 140. yadevasUri 98, 99. yazodhana 145. yazobhadra (saMbhUtivijaya ziSya) 28. yazobhadra 107, 117, 119, 121. yazobhadrasvAmI 5, 6, 8, 27, 28, 31. yazamitra 9, 10. yazovarmA 100. yAkinI mahattA 94. lakSmIdhara 86. lakSmIpati 123. lakSmIvatI 35. lakSmIsAgarasUri 198, 199, 200, 201, 202. lakhamazI 197. labdhisamudra 201. labdhisAgara 24, 241. lalitA 21. lalitAMga 21, 22. lavajI 197. lAvaNyasamaya 201. lukAzAha 143, 147, 196, 197, ra35. ratnaprabhasUri 129 ratnapAla 225, 226. ratnamaMDana 200. ratnazekharasUri 181, 143, 147, 196, 198, 1998 raMbhA 224. raviprabhasUri 98, 99. rAghava gaMdharva 227. rAjaDa 151. rAjatilaka 201. rAjapriyasUri 201. rAjavimaLa 225. rANuM 224. rAmacaMdrasUri 140. rAmajI 213, 217. rAmajI (bIjo) 225, 226. rukimaNuM 66. rUdramA 74, 75. rUpajI 197. vajasvAmI pa0, 51, para, 53, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 75, 79, 155, 11, 170. vajasena 168. vasenasUri 6, 70, 71, 72, 73, 74, 79, 91, 92. vanarAja 98, 99. vardhanakuMjara 12. vardhamAnagaNi 140. varlDa mAnasvAmI (mahAvIrasvAmI) 2, 3, 4, 5, 7, 47, 50, 51, 52, 80, 81, 101, 110, 112, 124, 128, 145, 195, 208, vardhamAnasUri 123. vararuci 36, 37, 38. varasiMha 197. varAhamihIra 7, 8, 28, 29 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra-puSpamitra 75. viSya (rAjA) 23. vastupALa 152, 153, 158, 165, 167. vidhya muni 75. vasupAlita 10. vinayacaMdopAdhyAya 118, 120, 121, 124. vasubhUti 44. vinayadhara 23. vasuSeNa 10. vibudhaprabhasUri 98, 99. vAchIga 143. vimaLacaMdrasUri 103, 104, 105. vAdIdevasUri 116, 118, 120, 125, 26, 127, vimaLaprabhasUri 156, 163, 179, 180 128, 129, 142. vimaLazrI 172, 173. vAnara RSi 211. vimaLaharSa 215, 219, 230, 240, 241. rAmadeva 138. vimaLA 224. vAhaDa 143. vimaLezvara 131. vikramarAjA 50, para, 58, 19, 60, 61, 69, vizALarAja 193. 140, viSNu (murAri) 111, 113, 114, 127. vikramasUri 90, 91, 92. vIpA pArekha 242. vijayacaMdra (tapA) 152, 153, 158, 159] vIragaNi 121. 160, 165, 167, 168. vIrajI 197, vijayacaMdra (aMcaLa) 145. varadatta 84. vijayadAnasUri 203, 213, 217, 218, 223, vIranAga 126. 224, 225, 278. vIravijaya 40, 120. vijayabrahma 61. vIrasiMha pa3. vijayavarmA 59. vIrasUri 85, 86, 89. vijayazeTha 177. vizaLadeva 154 159 vijayasiMhasUri (tapAgaccha) 149, 150, 151. vRddhadevasUri 80, 81, 82. vijayasiMhasUri (thirApaga7) 114, 115. vRddhavAdIsUri 50, 12, 13, 57, 58, 19, 60. vijayasenasUri 216, 221, 233, 235, 23, veNuM 35. 240, 241, 242, 243, 244. varodhyAdevI) 61. vijayasenasUri (nAgaeNdragaccha) 151. vijayA zeThANuM 177. zramaNadatta 10. vijayA (devI) 80, 81, 83, 84, 93. zrIdhara 123. vidyAdhara 71, 72, 79. zrIpati 123. vidyAnaMdasUri 154, 159, 160, 168, 169. zrIpAla kavi 128, 151. vidyAsAgaragaNi 204, 205, 210. zrIpAla (hIravijayasUrinA baMdhu) 224. vidyummAlI 16, 17. zrIpALa ke ThArI 202. viMdhya 13. zrIyaka 35, 38, 39. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 287 zrIrAma. 175. sthUlabhadra 28, 31, 32, 33, 34, 35, 36, zrIvatsa 183. 39, 40, 41, 42, 43, 47, 177, zreNika 9. 204, 205. zakaDAla 29, 34, 35, 36, 37, 38, 41. svAti 49. zaMkara (mahAdeva) 61, 110, 111, 112, 113, | saMgamasiMha 62, 114, 134, 233, 243. saMgrAmanI 154, 160. zaMkarAcArya 102, 142. saMghajI 224. zatAyuddha 11. saMghasAdhu 201. zayyabhavasUri 5, 6, 8, 23, 24, 25, 26, 27, | sajajana maMtrI 133. 31.. sajajane 189. syAmAcArya 33, 35, 48, 50. satyamitra 91, 92. sAtavAhana 55. sadAraMga 216, 221. zAMticaMdropAdhyAya 216, 221, 222, 233, 234, | saMprati 32, 34, 44, 45, 46, 47, 99, 235, 236. 135, 204, 205, zAMtinAtha 6, 8, 25, 43. saMbhUtivijaya 5, 6, 8, 27, 28, 31, 33, zAMtiri (vAdItAla) 89, 106, 107, 112, 30, 42. 114, 115, 116, 124, 125, 128. samaratha 225. zAlibhadra 43. samararAja 146. zivabhUti 77, samarasiMha 166. zItAbakhAna 226. samudradatta 10. zIlaguNasUri 99. samukapriya 10. zIlaguNasUri (Amika) 146. samudrathI 9, 10. zIlAMkAcArya 121. samudrasUri 90, 9, 92, 93. zIhAbakhAna 227, 228, 229, 230. sarvadeva 151. zubhatilaka 201. sarvadeva 108, 109. zubharane 197. sarvadevasUri (pahelA) 82, 104, 105, 106, zubharatnasUri 201 10 7, 108, 150. zerakhAna 225. sarvadevasUri (bIjA) 106, 107, 117, 119, 121. zeSaja 216, 221. sarvAnubhUti (yakSa) 15, 108, zobhana (yakSa) 15. sarasvatI 53, 54. zebhana (muni) 108, 109, 110, 112. sahastramala 183, 186, 195. sahasamala 78. skaMdilAcArya (mAthurI vAcanAvALA) 93. sAgaradana 10. skaMdilAcArya 51, 23, 56, sAjaNa 157, 164, Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 288 - sAMDilya 33, 35, 50. surajI 224. sAdhuratnasUri 181, 184, 185, 188, 203. | surapALa 95, 96. sAmaMtabhadrasUri 70, 71, 72, 79, 80, 81, 150. | surasuMdarI pa3. sAmaMta maMtro 99. susthitasUri 32, 35, 49, 50, para, 150. sAmucchedika 33, 34, 48. susIma 12. sAraMgadeva 155, 161, 178. seNuM 35. sAlDa 200. somacAritragaNi 200, 201. sAliga 81. samaya 183. siddhapAla 151. somajayasUri 201. siddharAja jayasiMha 118, 10, 122, 128, somajI 244. 129, 131, 132, 133, 134, 138, | soDha 116. 139, 147, 143. soDhala 113. siddhasArasvata kavi 115. sematilakasUri 152, 156, 157, 163, 164, siddhasena divAkarasUri 50, para, pa3, 57, 58, 179, 180, 181, 184, 187. 59, 60, 61, 98, 143. somadatta (pahelo) 19 siddhasenasUri 99, 100. somadatta (bIjo) 20. siddhAntaci ra01. somadeva 197, ra96, 200, 201. siddhAntavika 201. somadeva 74, 75. siddhicaMdrajI 235, 236. somaprabhasUri (pahelA) 149, 150, 151, 15ra. sImaMdharasvAmI 76, 121, 12, 145. somaprabhasUri (bIjA) 152, 156, 157, 163, sIhagiri 50, 51, para, 53, 63, 64, 68. 164, 179, 18, 204, 205, 210. sukama 73. semavijayagaNi 236, 238, 240, 24. sudarzana zeTha 177. somazrI 19. sudharmAravAmI 2, 3, 4, 7, 9, 11, 22, 31, | somasAgara 227. 33, 35, 49, 78, 121, 150. somasuMdarasUri 181, 182, 143, 184, 185, sudhAnaMdasUri 201. 186, 188, 149, 190, 193, 194, sudhAbhUSaNa 201. 200, 224, 226. sunaMdA 63, 64. somila 4. supratibaddhasUri 32, 75, 48, 49, 50, para. solaka 19. subaMdhu 113. saubhAgyadevI 174. sumatikRta 201. sumatisAdhusari 198, 199, 201, 20 2. habIbullAha 235. sumatisiMha 14pa. harSadeva 86. sumatisuMdarasUri 201. harSa rAjA 140. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hirakata 203. haribhadrasUri 50, 89, 91, 92, 93, 94, 95, hariSa 196. haMsa 95. 96, 98, 106, 117, 118, 119, hrIdevI 105. 122, 125, 189. huMsadhIra 203. hIravijayasUri 213, 218, 222, 223, 224, a. agula sati 125, 195. adhyAtma kalpadruma 195. adhyAtmadIpikA 144. anyayeAgavyava dadra trizikA 141, 142. anuyeAgaddArasUtra 97, anuzAsanAMkuzakulaka 126. anekAtha kAza 141. 289 : 225, 226, 227, 228,231, 232, | hemAdi 175, 176. ra. graMthA, stutio tathA stAtrA vigere anekAMtajayapatAkA 97, 117, 118, 119, 125. anekAMtavAdapraveza 97. ayeAgavyavaodAtrizikA 141. asahasranAmasamuccaya 143. arjunnati 141, 142. avasthAGalaka 144, aSTaka prakaraNA 97. A AgamaaSTottarI 122. Agamika vastuvicArasAra 124. AcArapradIpa 183, 187, 196. AcArAMga niyukti 31. Atmani'dAddAtri'zikA 136 37 234, 235, 237, 238, 239, 240, 241, 242. hemadrAcArya 49, 98, 113, 118, 120, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 34, 136, 137, 138, 139, 140, 145, 148, 234. hevimaLasUri 198, 19, 202, 204, 201, 208, 2019, 202. AtmapravAda 27. AptamImAMsA 80. ArAdhanA kulaka 122. ArAdhanA patAkA 193. ArAdhanAsUtra (payannA) 156, 163, 179, Avazyaka niyukti,vRtti 7, 8, 31, 71, 72, 97, 182, 184, 188, 197, Avazyaka pAkSika saptati 125. u. usUtrapAdbaTTana kulaka 144. uttarAdhyayanasUtra, TIkA, niyukti 31, 50, 106, 107, 116, 128, 188. udayasuMdarI 113. upadezakulaka 144. upadezapa`cAzikA 126. upadeza pada prakaraNa ne vRtti 97, 117, 119, 125. upadezamALA 57, 142, 182, 18, 193. upadezaratnAkara 187, 186, 195. upadezAmRta kulaka (12) 126. uvasaggaharastava 7, 8, 30, Sita bhAjana kathA 157, 164, 180, UNAdi sUtravRtti 141, Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSabhacaritra 113. RSabhapaMcAzikA 112. RSibhASita niyukti 31. gacchAcArapayanto 221. gaNadharasArdhazataka 144. gaNapATha 142. gAthA koSa 125. guvIvalI 33, 34, 181, 184, 185, 188, - 195, 240, 241. guruguNaratnAkara 182, 185, 200, 2018 guruparataMtra stotra 144. gomaTTasAra. 78. A ghanaughanavakhaMDapArzvanAtha 182, 184, 188. caturvizatijinastuti 103. 11ra. carcarI prakaraNa 144. ciMtAmaNi 225. cUDAmaNi vRtti 141. caityavaMdana kulaka 144. cityavaMdana mahAbhASya 116. ekAkeza 141. dhaniyukti 31, 188. kSamAvallIbIja 97. kSetravicAra 50. kSetrasamAsa 189, kathAkeza 97. kathAmahodadhi 196. kapUraprakara 196. karmagraMtha 154, 160, 167, 189. karmacaMdra copAI 239. karmaprakRti 125. karmapravAda 27. karmAstava vRtti 97. kalpasUtra 31, 168, 236. kalyANaka stotra 182, 186, 1935 kalyANamaMdira stava 50, para, 61. kAdaMbarI 113. kAlazataka 126. kAlasvarUpadAtrizikA 144. kAyasthitibhavasthiti prakaraNa 156, 162, 172. kAvyaprakAza 193. kAvyAnuzAsana 113, 141, 142. jhiyAratnasamuccaya 182, 184, 189. kumatimatamuddAla 23, 223. kumArapALacarita 142. kumArapALa pratibaMdha 151. kuvalayamALA 105, 16. kRpArasakeza 216, 222, 234, 239. chaMdanuzAsana 113, 142. jJAnapaMcaka vivaraNa 97. jJAnAdiya prakaraNa 97. jagadgasa kAvya 232, 239. jaMbudvIpa prajJapti vRtti 97, ra39. jaMbalIpa saMgrahaNI 97. jaMbadIpa samAsa 50. jayajaMtuka5 111. jayatihuaNu 122. jaya vRSabha 156, 157, 162, 164, 172. jayAnaMda caritra 195. jAtivyAvRtti 14ra. jitakalpasUtra 97, Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 291 :: jita maryAdA 33, 35, 50. dezyakeza 141. jinastuti zataka 80. dezInAmamALA 106, 107, 11ra, jinastotra ratnakeSa 195. jinena yena 156, 163, 179, dhyAnazataka 91, 12, 97, 98. jIvavicAraprakaraNa 116. dharmabiMdu 97, 125. jenarAsamALA 239 dharmarana prakaraNa 97, 154, 160, 167. dharmazAstra 116. ThANugasUtra 50. dharmazikSA 124. dharmopadezakulaka (1-2) 126. triSaSThi zalAkA puruSa caritra 136, 141. dhAtupATha ne vRtti 141. naivedyagoSI 191, 196. dhAtupArAyaNa 141. saMjaya staMtra 144. dhUta khyAna 97. tattvArthasUtra 33, 35, 48, 49, 50. tijayapahukta 84. nyAyapraveza vRtti 97. tilakamaMjarI 111, 112, 113, 115. nyAyavinizcaya 97. tridazataraMgiNI 183, 186, 15. nyAyasUtra 61. nyAyAvatAra 61, 97. dvayAzraya mahAkAvya 141, 142. naMdisthavirAvalI 33, 35. dvAdaza jinavicAra 239. naMdIsUtra laghutti 97. dvAdaza varga 126. navatattva 151, 182, 186, 149, 193. di javadana capeTA 97, 141. nighaMTukoSa 14o. darzanazuddhi 125. nirvANakalikA 63. dazakumAra 113. nemanAtha navarasa phAga 193, dazavaikAlika 6, 8 26, 27, 31, 97, 123, 144. naiSadhakAvya 125. dizAzrutaskaMdha 31. dAnapradIpa 194. prajJApanA (pannavaNa ) sUtra 33, 35, 48, 50, dIvAlIka95 184, 186, 194. 188. duSamA saMdhastotra 30, 34, 51, 23, 68, 240, prajJApanA sUtra pradeza vyAkhyA 97, 241. pratyAkhyAna pUrva 27. daSTivAda 30, 42, 4, 78. pratyAkhyAna vivaraNa 197. devanimmala 11ra. pratikramaNa vidhi 194. devA proDya 157, 164, 181. pratikramaNa sAmAcArI 124. deveMdranarakeMdra prakaraNa 125. pratikAka65 97. 'raniza 156, 162, 12. | prabaMdha ciMtAmaNi 120. 5 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 29ra :prabodhacaMdrodaya vRtti 196. bRhannavya kSetrasamAsa 157, 164, 180. prabodhadaya graMtha 144. bahasaMgrahaNI 97, prabhAvaka caritra 50, para, 57, 82, 85, 86, 87. pramANanAtavAlo kAlaMkAra 129. bhaktAmarastotra 85, 88. pramANumImAMsA 14. bhagavatI (vivAhapatti ) pa0, 200. prameyaranakoza 125. bhayahara (namiNa) stava 85, 89. praznaprakAza 63. bhavisayasattakA 144. praznottarazataka 124. bhASya 154, 160, 167, 182, 186. prazamarati prakaraNa 50. ma prAbhAtika stuti 12 6. maMDaLa vicArakulaka 126. paMcaliMgI 97. maharahiyastotra 144. paMcavastu prakaraNa 97. mahAnizItha 68. paMcasthAnaka 97. mahAvidyAviDaMbana 194. paMcasaMgraha TIkA 97. mitracatuSka kathA 195. paMcasUtra prakaraNa 97. paMcAzaka 50. munisuvratastava 182, 184, 188. mRgAputranI sajajhAya 203. paMcAzaka prakaraNa 97, 122. paTTAvalI 68, 70, 72, 91, 92, 123, 144. mRgAvatI caritra 239. makSopadeza paMcAzikA 126. padasthAnavidhi 144. paryuSaNaka5 1, 2. pariziSTa parva 141. yatrAkhila 156, 157, 163, 164, 179, pAkSikasaptatikA 118, 120, 125, 195. yatijitakalpa 156, 163, 179, 182, 185,188. pAMDavacaritra 142. yatidinakRtya 97. pArzvanAtha stotra 144. yudaMghI (stuti) 144. piMDaniyukti 31, 121, 194. yuvarAjarSi kathA 157, 164, 180. piMDavizuddhi 124. yutyanuzAsana 80. pUjAprakaraNa 50. yogadaSTisamuccaya 96, 97. pauSadha vidhi prakaraNa 124. yogabiMdu 96, 97. yogaviMzikA 96. balAbalasUtra vRtti 142. yogazataka 96. bAlabhASA vyAkaraNa 141. yogazAstra 136, 139, 141, 182, 186, 193. buddhisAgara vyAkaraNa 123. 196, 243. bahatakSetrasamAsa 97. bakakalpasUtra 3che. ratnatrayakulaka 126, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghuzAnti 81, 84. lalitavistarA 97, 125. lAbhAyadAsa 239. li'gAnuzAsana 141. leAkatattvani ya 97 Dhekabindu 97. la vyavahArasUtra 31 vyAkaraNuka5 97. vyAkhyAnadIpikA 194. vanaspatisaRtikA 125, 195. vastupAla rAsa 202. vAsavadattA 113. vicArAmRtasa'graha 188. vijayaprazasti kAvya 239, 244. vidyAnaMda vyAkaraNa 154, 159, 165, 169. vividhatIrthaMkalpa 50. vivekama'jarI 149, 150 11. vizvazrIdhara 182, 185, 188. vizativizatikA 97, vizeSaNavatI 97. vizeSAvazyaka bhASya-TIkA 97, 98. vItarAga mahAdeva steAtra 136, 141. vIrastava 97, 112. za zrAddhanikRtya 154, 160, 167. zrAddha pratikramaNa vRtti 183, 187, 196 zrAvidhisUtra 181, 123, 196, zrAvakaprapti 50. zrItIya rAja 157, 164. zrInAbhisaMbhava 157, 164. zrImad 156, 163, 179. zrImIra 157, 164. .. 293 zrIzaiveya 157, 164. zatAthI 151. zA-tarasabhAvanA 195. zAMtinAtha rAsa 239. zAstravArtAsamuccaya 97. zivama svAmI 167. zivazirasi 157, 164. zukanazAstra 144. zubhabhAvAnala 157, 164. zRMgArazataka 124. zeSa nAmamALA 141. zAkahara upadezaka kulahu 126. 5 Saddanasamuccaya 97, 182, 185, 189. paDAvasyabAlAvamedha 182, 186, 193, SaSTizataka 193. sa sta dhamavaharasteAtra 144, staMbhanaka hArabaMdha stava 157, 164, 180. sthUlabhadracaritra 157, 164, 180. snAtasyA 140 syAdvAdaratnAkara 118, 120, 129. sastAza 156, 157, 162, 164, 172. svapnASTakavicAra 124. svayaMbhupteAtra 80. savapaTTa4 124. sadhAcAra bhASya 156, 162, 172. satyapravAda 27. sattarizayaThANa (saptatizatasthAnaka) 157, 164, 180, satikara 183, 186, 195. sadehadAhAvila 144. sanmatitaka 61, 122, 193, sAsadhAna mahAkAvya 141. samAdha prakaraNa 97, Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakhAdhasaptatikA 97. samyaktvakaumudI 194. samyakttvAtpAdakannatti 126. samakitapaccIsI 97. samarAivyakahA 96, 97. samavAyAMga 50. savegara'gazAlA 124. sarasvatIstAtra 103, saMsakta niyukti 31. sa'sAradAvA 96. sAmAnyaguNopadezakulaka 126 sAvayavihi (zrAvakavidhi) 112. siMduraprakara 151. sidaDikA 167. siddhapa'cAzikA 154, 160, 167. siddhahema 172, 143, 142, 189. siddhAntastava 196 siddhAntAlApAhAra 182, 185, 188. sirisahavadhamANu 154, 160, 167. sImaMdhara stuti 195. sukRtasAgara 177, *, * 294 akabarapura 244. agni vaizyAyana 3, 4, a'gadeza 132. acaLapura 9. ajamera 82, 144, 214, 25, 219, 220, 221, 232. ajayameru 210. aNuhIlapurapATaNa 93, 98, 99, 109, 114, 115, 116, 118, 120, 122, 24, 125, 127, 128, 131, 148, 157, 164, 180, : sudarzanacaritra 154, 160, 167, 168 sumati ciratra 151. sumitrarAsa 244. suyadhambhastava 15, 162, 172. sUktAvalI 244. samAsA zataka 125. sUkSmA sidhdhAntavicArasAra 124. sUtrakRtAMga. 31, 203. sUryaprApti 31. surIzvara te samrATa 239. somasaubhAgya kAvya 193. 3. nagarA, tIsthAnA, gAtrA tathA gacche vigere a hitApadeza kulaka 126. hIravijayasUri kathAprabaMdha 239. hIravijayasara rAsa 273, 239. hIrasaubhAgyakAvya 214, 219, 232, 239. hemanyAyA bhASA 142. haimavyAkaraNa 196. haimavAdAnuzAsana 141. haimavibhrama sUtra 141. 187, 188, 194, 201, 20, 211, 213, 214, 216, 217, 218, 222, 227, 224, 225, 26, 227, 230, 236, 242, 243, abhirAmAbAda 216, 221, 230, amadAvAda 196, 201, 203, 205, 206, 210, 211, 213, 214, 217, 218, 219, 227, 229, 230, 236, 237, 240, 241, 243. ayAkhyA 112, 214, 219. 138, 145, | anudAcala (A.) 104, 105, 126, 127, 181, 184, 175, 108, 216, 222, 228, 240. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 95 - avaMtI (ujajaina) 44, 46, 47, 48, 50, para, | kaliMga 132. 54, 55, 59, 60, 65, 66, 68, kAkaMdI 49. 115, 132, 153, 155, 157, 161, kAtyAyane 23. 165, 168, 170, 172, 204, 506, kAMtipurI 131. 208. kAMpilyapura 69, A kAbula (yAbIla) 214, 219. Agamika 119, 120, 144, 146, 203. kAvI 210, 243. AgrA 214, 215, 216, 219, 220, 221, | kAzmIra 57, 58, 88, 127, 130, 132. 231, 232, 236. kAzyapa 9. AghATapura (AhADa) 150, 15ra, 193, 197, kuNagera 226, 227. AMcalika 119, 120, 148, 146. kumAragrAma 130, ArAsaNa 118, 120, 129, 190, 244. kucaMpuragaccha 117, 119, 123. kurmApura 59. IDara 149, 190, 193, 200, ra02, 204, 205, kRSNa 90 206, 207, 210. kaMkaNa 213, 217. koTaDA 93. udayapura 152, 190. keTika-kAnaMdika 33, 35, 49, 150. unnAyu 114. koDInAra 133. umApura 200, keraMTaka (kAro) 80, 81, 82. UnA 236, 237. kallAka 4. kezalA 57, 61. elApatya 43, kaubhISaNa 48. kauzaMbI 44, 58. kAranagara 62, 175. kauzika pa3, 72. kSitipratiSThita 19 kSIprA 208. kSudra himavaMta 67. kahukamata 198, 19, 203, 208. kanoja 99, 100, 101, 102, 174, 175. kapaDavaMja 122, 210. karNATaka 58, 132. karNAvatI 128, 178. kalyANakaTaka 134. khaMbhAta 103, 130, 133, 153 157, 158, 159, 143, 145, 167, 168, 173, 183, 186, 147, 148, 194, 196, 200, 207, 210, 213, 214, 217, 218, 222, 225, 26, 227, 229, 236, 239, 242, 243, 244. kharatara 119, 10, 123, 143, 144, 203, 204, 206, 210. | kharasaDI 9ra. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 296 : khemANa 91, 2. jaMbusara 229. gaMgA 37, 38, 242, 243. jayapura 23. gaMdhAra 210, 213, 214, 217, 219, 226, jAbAlipura (jhAlora) 106. 228, 229, 243. jAmalA 213, 218, 223. giranAra (raivatAcala) 61, 84, 91, 92, 93,] jirAulI tIrtha 143. 103, 116, 132, 136, 147, 149, | jesalamera 156, 16 3, 179, 188, 204, 155, 161, 178, 149, 213, 217.T 205, 210. giripura ( DuMgarapura) 200. gIjhanI 137, 138. TImANA 147. guMgaDI sarovara 181, 184. TelI 104, 105. gujarAta 92, 125, 137, 138, 149, 15ra, 153, 158, 165, 148, 19, 200, DAbara 216, 221. 213, 214, 215, 216, 217, 219, DIsAkempa 179. 221, 225, 226, 228, 232, 233, Duba 99, 100. 234, 25. DerAula 84. guDazastra 55, 56. DerAgAjIkhAna 84. gopagiri 127. gautama 35, 53, 63. DhIlI 174. gADa (baMgALa) 57, 58, 101, 132, 214, DhuMDhIyA 197. 219, 225. takSazilA 69, 83, 84. tapAgaccha 150, 152, 203. caMdragaccha 71, 72, 79, 105. tAmrAvatI 160, 166, 177. caMdrAvatI 106, 107, 108. tAraMgAi 135, 189, 244. caMpApurI 25. tArAgaNa 103. cANasmA 208. tIrthamAna 73. cAMpAnera 243. tuMgIyAyana 27. cArvAka 127. tuMbavana 63. cArUpa 122. citrakUTa (cItoDa) 59, 94, 10, 117, 119, tharAda 151, 203. 124, 127, 143, 166, 179, 194, | thirApadraga7 106, 107, 114. 211, 228, caitragaccha 150, 15ra. J daMtrANa 144. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazapura 74, 75, 76. | nepALa 30, 42. dIlhI 214, 215, 216, 217, 219, 221, naiyAyika 127, 243. 222, 232. dIva 236, 237. pratiSThAnapura 28, 55, 6 devakulapATaka (delavADA) 190, 197, 194, prabhAkara (ga7) 127. 195, 236. prayAga 214, 229. devagiri (daulatAbAda) 173, 175, 176, 178, paMcAsara 99, 244. 196, 200, 225. paMjAba 229. devapaTTaNa 137, 138, 155, 161, 170. patyaprada 121. parabrahmotthApana 194. dhaMdhukA 130, 143. pAMcAla 54, 99. dhavala 106. pATalIpura (kusumapura) 25, 27, 35, 36, 42, dhavalapura (dhoLakA) 127. 44, 49, 55, 2, 3, 6, 74, 75. dhAjadhAra 92. pAdaliptapura (pAlItANA) 63, 146, 210, 236. dhArAnagarI 109, 12, 121, 123, 127, 164. pAllaNapura (pAlanapura) 153, 159, 165, 166, dhArApadrapura 116. 168, 169, 189, 209, 23, 218, dhArAvAsa 53. 224. pAlI 209. nyaodhikA 49. naphulapura (nADela ) 80, 81, 2, 3, 84, 98, | pAvAgaDha 145. 99, 115, 124, 214, 218, 242. pArdhacaMdra (gaccha) 199, 203, 208. namyAra 17ra. punamIA (7) 118, 120, 125. narmadA 13. peTalAda 226, naravarapura 124. narasiMhapura 91, 92. phatehapura 214, 215, 216, 219, 220, 230, nalinI gulma 47, 48. 231, 23, 242. nAgapura 85. 86, 89, 1ra4, 125, 1ra7, 128. | phodhI 118, 120, 129. 131, 26, 21, 232. nAgahaMda 91, 93. brahmapikA zAkhA 85, 86, 89, 90. nAgora 210. byunA 145. nADalAI ra03, 210, 225, 241. bADamera 93. nAMdurI 17ra. bArejA 230. nigraMtha 5, 35, 49, 79, 104, 105, 150, 15ra. bihAra 214, 219, nivRtti 71, 72, 79. bIjAmata 199, 203, 208. 38 beNapa 145. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ erasada 226, 227. bauddha 127, 243. bhATI (jAti) 29. bhAleja 145. bhesA 67. bheTa (deza) 95. bha bhAradrAja kare. bhilla(tra)mAla 89. bhImapallI (bhIlaDI) 156, 163, 179. bhRgukaccha (bharuca) 50, 52, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 6, 108, 126, 127, 135, 143, 178. 298 magadha 18. magaravADA 209. ma'DapAcala (mAMDavagaDha) 154, 155, 167, 161, 173, 175, 178, 200, 202. maDeAvara 210. mathurA 57, 62, 7, 93, madAhata (mahuA) 126 madhumatI (mahuvA) 69, 73, 194. marudhara 89, 156, 163, 179, 200, 204, 205, 21, 213, 217, 241. mahAkALa 33, 34, 48, 50, para, 110, 111, 112. mahApura 66. mahArASTra 58. mahInadI 229. mahesANA 210, 213, 217. mAra 28. mAtara 230. mAhezvara 67. mALavA 54, 67, 115, 117, 131, 132, 153, 154, 157, 165, 166, 167, 168, 173, 200, 204, 20, 208, 210, 213, 214, 215,217, 219, 22, 232. mImAMsaka 127, 243. muMDasthaLa 200. mulatAna 214, 215, 219, 221, 232 meDatA 216, 221 medapATa 106, 124, 152, 166, 204, 206, 21, 234, meruparyaMta 157, 163. moDherA 99, 102, 103. mArI 206. racavIrapura 77. rathAvata tItha 67. rAjagRhI ha, 10, 14, 24. rAjaputAnA 188. rANakapura 183, 186, 189, 196, 242, 244. rAdhanapura 210. rAmasaipura 106, 107, 108, raivatAvatAra 130. rAhasarAtarA 216, 222 la lATa 54, 62, 125. lATapallI 200. lAlapura 207. lAheAra 214, 215, 219, 221, 232, 235, 236, 242. lukAmata 184, 187, 190, 198, 199, 202, 203, 204, 206, 214, 219 ludhiyANA 242. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ra9 : 177, 178, 149, 200, 209, 211, vyAdhrApatya 49, 213, 217, 236, 244, vikSasa 23, zatruMjaya mahAmya 73. vaTavalI 202. zAkaMbharI 175. vaTAdara 229. zAligrAma 17. vaDaga7 (bukiMgaccha ) 104, 105, 150. zivagaMja 81. vaDanagara. 143, 187. zAhI 183, 186, 15, 197, 210, 214, vaDAvalI 208, 213, 218, 223, 225, 227. | 216, 218, 221, 222, 225, 236, vasa 23. 242. vanavAsI ga7 71, 72, 79, 150. zaurIpura 215, rara0, 232, 236. varakANuM 242. vallabhIpura 89, 93. saMkAsya 108. vAsya 23. satyapura 80, 81, 11, 127. vArANasI (kAzI) 86, 225. sametazikhara 105. vAzi 43. sarasvatI (nadI) 92. vidyApura (vIjApura) 154, 155, 160, 161, salaDa 79. 169, 173. sAMkhya 127. vimaLaga7 202, 203. sAMgA nagara 210, 230, vIramagAma 194, 204, 206. sAdaDI 210. visanagara 203. sArdhapunamIyA (ga7) 119, 120, 148, 145. vaibhAragiri 9. siddhapura 209. vaizeSika 127. sIMdhu nadI 232. surata 19, 241, 243. zrIkAMtA 122. suvarNagiri 82. zrImAlanagara 151. seTikA (sele nadI) 122. zakrAvatAra 112. serIsA 131, zakistAna 55. sojItrA 230. zakunikAvihAra 46. sopAraka 71, 2, 79, 189. zaMkhezvara 244. saurASTra pa4, 69, 73, 146, 204, 205, 211, zatruMjaya (vimaLAcaLa, siddhAcaLa) 61, 63, 69, 232. 73, 103, 132, 136, 146, 147, | 148, 149, 154, 155, 160, 161, | hAlAra 117. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 300 : A pustakanA paTTadharanI nAmAvali 1 zrI sudharmAsvAmI (nirgatha gaccha) - 30 zrI raviprabhasUri 2 , jabUsvAmI 31 , yazadevasUri 3 , prabhavasvAmI 32 ,, pradyumnasUri 4 , zayyabhavasUri 33 , mAnadevasUri (trIjA) 5 , yazobhadrasUri 34 , vimaLacaMdrasUri 6 , saMbhUtivijaya ane bhadrabAhu svAmI , sthUlabhadra 35 , udyotanasUri 36 , sarvadevasUri (vaDaga7). , AryamahAgiri ane AryasuhastisUri 37, devasUri susthitari ane 38 , sarvadevasUri (bIjA) zrI supratibaddhasUri (keTika gaccha) 39 , yazobhadrasUri ane nemicaMdrasUri IMdradisUri 40 , municaMdrasUri dinnasUri 41 , ajitadevasUri , siMhagirisUri kara , vijayasiMhasUri 43 ,, semaprabhasUri ane maNiratnasUri 13 vajasvAmI 44 , jagacaMdrasUri 14 , vajasenasUri (tapAgaccha) caMdrasUri 45 ,, devendrasUri (caMdragaccha) sAmantabhadrasUri (vanavAsI gaccha) 46 , dharmaSasUri 17 , vRddhadevasUri 47 , semaprabhasUri (bIjA) ,, pradyotanasUri 48 ,, sematilakasUri mAnadevasUri 49 , devasuMdarasUri mAnatuMgasUri 50 , semasuMdarasUri vIrasUri pa1 , munisuMdarasUri , jayadevasUri , ratnazekharasUri >> devAnaMdasUri che lakSmIsAgarasUri , vikramasUri - sumatisAdhusUri 25 , narasiMhasUri papa ,, hemavimaLasUri 26 , samudrasUri 56 ,, AnaMdavimaLasUri 27 , mAnadevasUri (bIjA) 57 , vijayadAnasUri 28 , vibudhaprabhasUri 58 , hIravijayasUri 29 , jayAnaMdasUri 59 ,, vijayasenasUri Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________