Book Title: Dharmaratnana Ajwala
Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004506/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratnanAM ajavALAM citrabhAnu 'WWW.EL Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratnanAM ajavALAM citrabhAnu navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda 380 001 202, paeNlikana hAusa, naTarAja TokIjha pAse Azrama roDa, amadAvAda 380 009 E-mail : info@navbharatonline.com Visit us at : www.navbharatonline.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DHARMARATNANAN AJAWALAN by Chitrabhanu Published by Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad-1 & Mumbai-2 Visit us at : www.navbharatonline.com. E-mail : info@navbharatonline.com (c) citrabhAnuM prathama AvRtti : me, 2008 kiMmata : rU. 22pa-00 prakAzaka : azoka dhanajIbhAI zAha navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa amadAvAda 380 001 TAipa seTiMga : prinTa poiMTa, 23, 4tho mALa, ilorA kaoNma. senTara, amadAvAda - 1 mudraka : prinTa kona 55, saradAra paTela inDasTriyala esTeTa, e-vana hoTalanI sAme, zAhavADInI bAjumAM, Isanapura, nArola, amadAvAda 382 443 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jIvana eka parama rahasya che. sadIothI, aMtahIna kALathI jJAnIo, vijJAnIo, tattvajJAnIo, sAdhako, upAsako ane na jANe kaMI keTalA RSi-munio jIvananA parama rahasyane pichANavA.. pAmavA... sparzavA mathe che. svAntaH sukhAya prAraMbhAyelI e zodhanI yAtrA daramyAna je meLave che... je maLe che.. e badhuM gamatAMno karIe gulAla' e abhIpsA sAthe sahujana hitAya, bahujana sukhAya... sarvajana sahAya eo vaheMcatA hoya che. jJAna khIlave te jJAnI kahevAya. jJAna keLave te jJAnI kahevAya. chellI sadInA AvA zreSTha jJAnIjanonI zreNImAM eka nAma anAyAse UbharI Ave che ane e nAma che citrabhAnuM ! 26-7-1922nA rUparAjendra tarIke AraMbhAyelI emanI jIvanayAtrA 6-12-1942nA divase jainadIkSAmAM caMdraprabhasAgara muni tarIke pariNamI. - parivartana anivArya che, zAzvata che. pratyeka vastu badalAya che. pachI e vyakti hoya ke vastu hoya.. sthiti hoya ke paristhiti hoya.. paNa parivartana e pratyeka paLanI prakriyA che ! parivartanamAM ArohaNa paNa hoya ane avarohaNa paNa hoya. parivartanamAM vikAsanI kSitijo eka pachI eka kamaLanI pAMdaDIonI jema khIlatI jAya... ane UrdhvarohaNanI yAtrA AraMbhAya... paNa jo dizA avaLI hoya... UMdhI hoya to avarohaNanI UMDI khINa tarapha paNa jIvana dhakelAI jAya ! vikAsanA badale hAsa tarapha dorI jAya ! citrabhAnujInA pratyeka parivartane emane navo prakAza cIMdhyo che. vaicArika ane vyavahArika pAsAMonA parivartanathI emanuM AMtarajagata to vaibhavI banyuM che ja, sAthe sAthe emaNe potAnA AsapAsane paNa UrjasvI banAvyuM che. ojasvI karyuM che. (3) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA grahaNa karyA bAda emaNe tapa-tyAga-svAdhyAya-dhyAnanI sAthe sAthe svapara kalyANanI pravRttiono yajJa mAMDyo ! pravacano, vArtAlApa, saMbodhana, mArgadarzana, dhyAnanA prayogo, dhArmika ane sAmAjika saMskArIkaraNanA prayogo, jelanA kedIone udbodhana, zikSaNasaMsthAnomAM yuvAone saMbodhana, jaina jainetara parvonA prasaMgoe hajAro... lAkhonI medanIne preraNA ApatAM pravacano, A uparAMta mAnavarAhatanAM kAryo... vagere anekavidha pravRttiono emAM samAveza hato. dezanA ja nahIM... dUra dUra pradeza ane videzanA jijJAsuo paNa emanA satsaMga mATe utsuka rahetA. sAdhako sAthenI saMgoSThi ane zAsako sAthe paNa avAranavAra saMvAda sarjIne emaNe ghaNAM satkAryo karAvyAM. katalakhAnAM baMdha karAvavA jevI pAyAnI jIvadayAnI Alabela paNa emaNe pokArI che. 1970mAM sahu prathama vakhata emaNe jInIvA khAte Ayojita dvitIya AdhyAtmika zikhara pariSadamAM bhAga levAno nirNaya karyo... ane e videzapravAsanI sAthe ja jaba2dasta parivartana emanA jIvanamAM AvyuM... saMpradAyamAM saMgopAIne rahelA citrabhAnu have saMpradAnanI bhUmikAe pahoMcIne vizvanA khUNe khUNe prabhu mahAvI2nI vANIne pahoMcADavAno bhekha AdarI le che ! AvA vakhate apratima virodha, asahakAra ane apamAnanA prasaMgo UbhA thayA... paNa sAthe sAthe ghanazyAmadAsa biralA... basaMtakumAra biralA ane evA aneka mahAnubhAvo emanA paDakhe aDIkhama UbhA rahyA. gaMgAnAM guNagAna karavAM... enuM pUjana-arcana karavuM e alaga vAta che ane e gaMgAne dharatI para lAvIne sAmAnya jana sudhI pahoMcADavI e bhagI2tha kArya che ! citrabhAnujInI bahumukhI pratibhAne deza-pradezanA sImADAthI pelepAra videzanI dharatI para phelAvavAmAM aneka jJAta-ajJAta lokoe tarpaNa karyuM. 1970mAM jInIvA khAte bIjI AdhyAtmika zikhara pariSada [2nd Spiritual Summit Conference] 1971mAM hArvarDa-amerikA khAte trIjI AdhyAtmika zikhara pariSada, 1973mAM nyUyaoNrka-amerikAnA yunAiTeDa nezansanA khaMDamAM UN ChapelmAM prathamavAra mahAvIra jayaMtInI ujavaNI. 1979mAM amerikAmAM jaina senTaranI sthApanA... amerikAmAM rahetA... bhaNatA... kArya karatA jaina yuvakone jagADyA... jainadharma pratye abhimukha karyo. ane jainadharmanI pravRttio mATe 4 jaina senTaronI sthApanA karI. 1980mAM jainA JAINAnI sthApanA karIne amerikAnA jainone eka tAMtaNe bAMdhyA. ---- (4) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2001mAM amerikAnA itihAsamAM pahelIvAra amerikAnI pratinidhi sabhA [US House of Representatives]mAM prabhu mahAvIranI janma jayaMtI prasaMge prArthanA karI... jaina samAja, jainadharma mATe A eka gaurava ane garimAnI vAta banI. sAthe sAthe amerikA, yuropa, AphrikA, haoNMgakaoNMga, siMgApaoNra, maleziyA, beljIyama, jApAna vagere aneka dezomAM pharIne prabhu mahAvIranA siddhAMto ahiMsA, aparigraha, anekAMtavAdano prasAra karyo... ane jainadharma sAcA arthamAM vizvadharma banyo. ahiMsaka jIvanapaddhati, zAkAhAranA pracAra mATe anavarata prayatnazIla rahyA. savA lAkha jaino uparAMta lAkho videzI loko saMpUrNapaNe zAkAhAra ane vijJAna tarapha vaLyA. 1970mAM videzanI dharatI upara citrabhAnujIe pragaTAvelI dharmapracAranI A mazAlamAM tyAra bAda bhAratanA aneka saMto, tyAgIo, jJAnIoe tela pUrIne ene prajvalita rAkhI che. jANe ke emaNe dharmapracAra mATenAM dvAra ughADyAM. A badhA AyAmo emanA prabhAvazALI vyaktitvanA, emanI antaryAtrAnI vikAsayAtrAnAM pariNAma che. jIvananA A tamAma paDAvone vaTAvatA eo zabdo ane bhASAnA saphaLa vAhaka banyA che. ghaNuMbadhuM bolyA... ghaNuMbadhuM lakhyuM... vakhatovakhata pustakarUpe, sAmayikomAM, chApAMomAM, megejhinomAM badhuM chapAtuM rahyuM. eo lokone preraNA mATe tIrthasamAna banI gayA. emanuM sAhitya preraNAnI gaMgotrI banI gayuM ! lagabhaga 1980 sudhInI sAlanuM emanuM samagra gujarAtI sAhitya have saMpuTarUpe 4 pustako rUpe graMthastha thayuM che. navabhArata sAhitya maMdiravALA zrI dhanajIbhAI tathA emanA parivAranA atyaMta Agraha... vinaMti ane satata prayAsonA paripAkarUpe A sAhityasaMpuTa 1400thI vadhAre pAnAMomAM patharAIne upalabdha bane che. A samagra sAhitya mAnavajAta mATenI emanI karuNA... emano prema... kalyANa-kAmanA... tathA jIvana pratyeno samAdara chalakAI Ave che. zAke 1980 pachInAM pravacano, ciMtana...Alekhana vagerenI to ApaNe hajI paNa pratIkSA karavI rahI. nizcitapaNe emanA vicAro vAcakane jhakajhoraze... sAcI dizA cIMdhaze... mArganI zodhamAM nIkaLelA sAdhako mATe dIvAdAMDInI garaja sAraze. pro. rameza eca. bhojaka (M. A., M. Phill., D. H. E.) Wilson College MUM 7. (4) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u.s. House of Representatives CERTIFICATE This certification of recognition and appreciation is presented to GURUDEV SHREE CHITRABHANUJI Founder, Jain Meditation International Center New York, New York who gave the opening prayer at a session of the U.S. House of Representatives, The Capitol, washington, D.C., on May 22, 2001. Dalla Ruckend Phill chyriain (6) Trandol Speaker clerk of the Hase Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. bhUmikA 2. dharmakathA 3. dharmano ArAdhaka 4. dharmano adhikArI 5. gaMbhIratA 6. gaMbhIratA dvArA Atmadarzana 7. kSudratAno tyAga 8. saMpUrNa aMgopAMga 9. prakRtisaumyatA 10. saumyatvanAM sAthI 11. jIvananuM parivartana 12. lokapriyatA 13. lokapriyatAnI keLavaNI ane prApti 14. vicAra-audArya 15. vinaya-darzana 19. zAzvata zuM ? 17. akrUra 18. pApabhIrutA-1 19. pApabhIrutA-2 20. azaTha eTale sUrIlI saMvAditA 21. dharmI jIvananuM sAphalya 22. sudAkSiNya 23. dAkSiNyamayI dAnabhAvanA 24. lajjAtA 25. maMgaLa maMdirane paMthe anukramaNikA dharmaratnanAM ajavALAM 26. dayAnuM jharaNuM 27. dayAnA be srota 28. vizva-ekAtmabhAva 29. mAdhyastha 30. mAdhyasthanuM mAdhurya 31. guNAnurAga 32. sadguNanI upAsanA 33. satkathA ()) " " 3 13 21 24 28 31 34 39 44 47 50 55 so 65 70 75 80 83 62 92 97 105 110 112 117 122 127 132 136 140 144 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. akhaMDa jIvana 35. supakSa 36. jIvanamAM supakSatA 37. dIrghadarzI 38. vastunA hArdanuM darzana 39. vizeSajJa 40. vRddhAnugAmI 41. anubhavanI eraNa 42. vinaya 43. kRtajJatA 44. upakAra-catuSTaka 45. kRtajJatAno saMdezo 46. parahitanirata: 47. samaSTinI bhaktimAM mukti 48. labdhalakSa 49. dhyeyadRSTi 50. dhyeyayAtrA 51. lakSyabiMdu cAra sAdhana 52. lakSmInAM bhAgya dAnathI khIle che ! 53. vidyA sukRtathI dhanya bane 54. cintana e parama tattvanA vinizcaya mATe che 55. vANI paropakAra mATe ho ! 56. mAnavadharma 57. bhaktinuM mAdhurya 58. yogaprApti mATe 59. prabhu mahAvIra 60. siddhAMto bhUlIne mAtra pUjA ja karatA rahIzuM ? 61. AjanA yugamAM mAnavInuM sthAna 62. vezane vaphAdAra rahe te ja sAco sAdhu 63. siMhaNanA putra cho, siMha banajo 64. gaNeza-utsavanuM rahasya 65. maitrInI maMgaLa bhAvanA 66. mahAvIra janmakalyANaka sAdhanonuM sauMdarya (8) 148 152 156 159 163 167 171 176 180 186 189 193 196 198 200 202 205 208 215 224 231 241 248 255 201 271 278 284 296 305 308 312 317 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratnanAM ajavALAM ..._ _ _ _ _ _ ____ _ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +>&> vacana-svAdhyAyamAM ApaNe dharmaratnaprakaraNa'no graMtha pasaMda karyo che. 'dharma-ratna'no graMtha AcAryazrI 'devendrasUrijI'e racelo che ane te adbhuta che. 1. bhUmikA dharmI mANasa kevo hoya, enAmAM kA kayA guNo hoya e A graMthamAM batAvavAmAM AvyuM che. ApaNe jANIe chIe ke dharma kahevaDAvavuM saheluM che, paNa jIvanamAM kharekhara evA banavuM e ghaNuM muzkela che; eTale sAcuM dharmIpaNuM ApaNe AvA graMthonA abhyAsathI ane AcaraNathI siddha karavAnuM che. mahAna sarjananI pAchaLa mANasamAM namratA joIe. e batAvavA mATe zarUAtamAM lekhaka prabhune namana kare che. enAmAM abhimAna nathI, tethI e graMthanA sAMbhaLanArane ane potAne paNa tAre che. lekhakanuM prathama vaMdana, jemaNe jagatane potAnA jIvanathI 'vinaya' guNano maMtra zIkhavyo che, je phakIrI ane tyAganA dhAma dharmaratnanAM ajavALAM * 3 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevA che te bhagavAna zrI mahAvIra svAmIne ka2vAmAM AvyuM che. jIvanamAM namratA atyaMta Avazyaka che. mINa jevuM jenuM hRdaya na hoya te duniyAne mINa jevI narama nahi banAvI zake. 'namratA' ane 'vinaya' mANasamAM na Ave to eno saMsAra bagaDI jAya che. tamArAM gharomAM, mAtA-pitA pratye ane kuTuMbanI vyaktio pratye jo A namratA phelAya to jIvanamAM dharma dhIre dhIre Avato jAya che. paNa ApaNe yAda rAkhavAnuM che ke saMsAramAM to "namana namanameM phera hai, bahuta name nAdAna." evo ghATa racAyelo che. tamArI pAsethI je mANasa kAMIka paDAvavA mAgato haze, je dagalabAja haze, e vadhu namato-bhajato raheze. evA lokothI cetajo. jyAre koI tamane vadhu paDatuM mAna Ape ane satkAra kare tyAre jojo ke enI pAchaLa eno svArtha to nathI ne ? - svArthanI bhAvanAthI kareluM namana e namana nathI paNa vyApAra che. A prakaraNanA lekhakanuM namana to tyAgIne che; guNonA dhAmane che; hajAro varSa pahelAM pAvApurI ane rAjagRhImAM viharelI cetanAne che, e cetanAthI pAvana thayelI dhULa paNa dhanya che. prabhu zrI mahAvIranI caraNarajamAM Aje paNa evI zakti che ke kSaNamAM yugonuM darzana karAvI zake, AMkhanA palakArAmAM jIvananI anubhUti karAvI zake. je mahA vibhUti kALapravAhane tarI gaI che, je guNono bhaMDAra che, evA bhagavAna zrI mahAvIra prabhune lekhakanuM namana che. AvA namanamAM paNa eka jAtano Atmika bhAva jarUrI che. A graMthamAM AtmAno akhUTa khajAno che. A khajAnAnA sAcA svAmI eTale bhagavAna mahAvIra. emanI pAse vaibhava hato, baMdhu, putrI ane patnI sarvasva hatuM, chatAM emane e badhuM nazvara lAgyuM. nazvara vastu AtmAnI tRSA chipAvI zakatI nathI. AtmAnI tRSA kAMI dunyavI vastuthI saMtoSAtI nathI. emane amRtatattvanI pipAsA lAgI hatI, AthI badhuM choDIne emaNe tyAgano mArga lIdho. AtmAnI tRSA e dhana ane sattAnI tRSA nathI paNa Atmika zAntiparamapadanI tRSA che. e kAMI bhautika vastuthI zAMta thAya ? emaNe ATalA khAtara sADA bAra varSa sudhI aDola tapazcaryA AdarI, ghora upasargone hasatA mukhe sahana karyA ane aMte emaNe zuM meLavyuM ? ratnano khajAno; zAzvata khajAno. 4 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghanajIe paNa A ja kahyuM che ke 'huM je prApta karavA mAguM chuM te jIvananuM amRta che. meM jagatamAM viSanA kaTorA pI lIdhA che, have AtmAnI tRSA chipAvavA mATe mAre amRtadarzananA pyAlA pIvA che.' cetanAnI A zakti che. e, kSaNane yugo sudhI laMbAvI zake ane yugone eka kSaNamAM samAvI zake, paNa te zarIra nahi, cetanA. zarIra ane cetanA be judAM che. cetanA jAya eTale zarIra khokhuM mAtra banI jAya che. A cetanA eTale AnaMdaghana. ApaNA badhAnI aMdara paNa e ja sUtelo che. ene zravaNa dvArA jAgrata karavAno che; poDhelAne jagADavAno che. ApaNe A guNa-ratno jANavA ane pAmavA keDa bAMdhavI paDaze. samaya kADhI A 'dharma-ratna'nA vAcana ane samajaNanI pAchaLa samaya kharcavo paDaze, to ja A graMthanAM sUtromAM zI amIdhArA bharI che e tame jANI zakazo. samaya pramANe upadezanI rIta, tarko, dalIlo badalAI zake, paNa mULasUtro kAMI badalAtAM nathI. keTalAka kahe che ke e sUtro jUnAM che. amAre to navI jAgatI-jIvatI vAto joIe. paNa e loko jANatA nathI ke A sUtro pacIsaso varSe to zuM paNa aDhI lAkha varSe paNa enI cinagArIthI preraNA ApanArAM rahevAnAM. A ratno jeo zreyArthI thavA mAge che, temane mATenAM che, jene A upadezanI jarUra che, tene ja e ApavAmAM Ave che. AtmAnA vikAsa mATe ApaNe jyAM dharmanI dhArA vahetI hoya tyAM javAnuM che. je mANasa ratno mATe jhaMkhe che e ja enI kiMmata karI zake che, bAkI to jene jarUra nathI evAne e devA jazo to AnI kiMmata ene koDInI lAgaze. mATe 'dharma-ratna' adhikArIne ane yogya hoya tene ja apAya; game tene nahi. ApaNe evA adhikArI thavAnuM che. A dharmane ratnonI upamA ApI che, kAraNa upamA hamezAM zreSThanI ja hoya. vizvanI badhI vastuomAM ratna jema kImatI che tema dharma sarva ratnothI paNa kImatI che. A zreSTha dharmane samajavA ApaNe dRSTi keLavavAnI che, enA adhikArI banavAnuM che. to ja ApaNe e dharmaratnane pAmI zakIzuM. A 'dharma-ratna' pAmavA kaI kathA sAMbhaLavI ? tA. 30-7-1970 dharmaratnanAM ajavALAM * 5 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. dharmakathA Is on stramAM rAja kathA, bhaktakathA, dezakathA ane strIkathA A cAra jAtanI zuM kathAne vikathA kahevAmAM AvI che. je strIkathAmAM pratyeka mANasane rasa paDe che. vRddha ane yuvAna sau strIkathAmAM magna che, bane che. bhojanakathAmAM paNa mAnava-samAja degdeg jIvanano ghaNo samaya veDaphI nAkhe che. ane A ja pramANe dezakathA ane che. rAjakathA paNa mAnavajAtamAM eTalI ja be pracalita thaI rahI che, vegavAna banI rahI che. jyAM sudhI pRthvI upara mAnavI che ane che teno saMsAra che tyAM sudhI saMsAramAM rAgadveSa huM to rahevAnA ane tenA pratIka rUpe rAjyo che. paNa rahevAnAM. rAja kathA ati prAcInakALathI cAlI Ave che. je mANasane kAMI nathI AvaDatuM e paNa jagatanI ane rAjakAraNanI samIkSA karavA besI jAya che. e ja rIte e dezakathAnI (judA judA dezanA rItarivAja vagere aMge thatI vArtA) pAchaLa paNa manane lagADIne, mANasa Aje eno samaya veDaphI 6 dharmaratnanAM ajavALAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyo che; kSaNabhara jIvananI ciMtA bhUlavA prayatna karI rahyo che. paNa A badhuM jIvanane zuM sahAyaka thavAnuM che ? Aje mANasane pote koNa che tenI ja oLakhANa rahI nathI, mATe to ene dharmakathAnI jarUra che. enAthI mANasane potAnA AtmAnI oLakhANa thaze. Aje mAnavI AtmAne samajato nathI, eTale pote zuM gumAvI rahyo che enuM ene bhAna nathI ane dunyavI-kSaNika sukhonI pAchaLa utAvaLI doTa mUkI rahyo che. Ajano mAnavI ajJAna dazAmAM rahelA bALaka jevo che. potAnA pitA pAse lAkhonI saMpatti che e na jANanAra nAdAna bALaka, jema enA rakSaka pAsethI eka rUpiyo maLatAM saMtoSa mAne, evI karuNa dazA mAnavInI che. jagatanAM saMsArI sukho pAchaLa e Atmika saMpatti luMTAvI rahyo che. thoDAMka bhautika sukhonA mohamAM e jIvananuM sarvasva gumAvI rahyo che. mATe jJAnIoe kahyuM che ke, "mAnavI ! tuM tArI jAtane oLakha, tArI saMpattine oLakha." jotAM ane zodhatAM AvaDe to AtmAno A khajAno aDhaLaka che, amUlo che. rAga-dveSa ane jagatanI jaMjALathI je mukta hoya che, tene ja AvuM Atmika-sAcuM sukha maLe che. A rIte jotAM, viSaya-kaSAyamukta sAdhune je sukha hoya che te cakravartI rAjAne paNa nathI hotuM. AtmAnI svabhAva-dazAmAM je sukha che eno aMza paNa dunyavI sukhamAM nathI e ApaNe samajI levuM joIe. bhautika sukhanA A vaMToLiyAmAMthI sAdhu mukta hoya che, tethI ja te sAco sukhI banI zake che. mANasa jyAre enA jIvanamAM pravezelA rAganA kIDAmAMthI mukta bane che, loka-vyavahAramAMthI alipta bane che, tyAre ene AtmA ane paramAtmAnA milananA AnaMdanI jhAMkhI thAya che ane kharI zAntinI anubhUti thAya che. prabhunA smaraNamAM jyAre mAnavI potAnA cittano laya karI zake che tyAre ja ene naisargika sukhano AnaMda maLe che : bAkI to Aje jene loko sukha kahIne levA doDe che e sukha nathI, paNa sukhano AbhAsa mAtra che. jagatanA koI sukhamAM je AnaMda nathI, e dharma-kathAmAM rahelo che. dharmakathAthI AtmAnuM kAMcana ane eno prakAza bahAra Ave che. jIvanamAM kadIye thAka na lAge evuM amUluM tattva A dharma-kathAmAM raheluM che. AtmAnI vAto eTale sva-rasanI vAto. eno AnaMda alaukika che. caMdana jema jema ghasAtuM jAya che, tema tema emAMthI vadhu ne vadhu sugaMdha pragaTe che; tema mANasa AvI dharmakathAmAM-AtmakathAmAM lIna bane che tema enA jIvanamAM navI dharmaratnanAM ajavALAM * 7 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAsa pragaTa thavA mAMDe che, vadhavA mAMDe che. paNa A dharmakathA kone pIrasAya ? jene emAM rasa hoya tene ja te ApI zakAya. AtmAno arthI hoya tenAmAM ja A mATenI tamannA jAge, ane ekavAra eno rasa jAgyo ke pachI e vastune choDe nahi, enA vinA cAle nahi. mANasane ghaNAM priyajano ane svajano hoya che, chatAM enuM mRtyu thatAM sau sagAM-vahAlAM ene smazAnabhUmimAM mUkI Ave che ane citA saLagAvatAMya potAno hAtha dAjhI na jAya enI kALajI rAkhe che. mAnava-jIvananI A nirdayatA tame kadI vicArI che ? - jene mATe, jenA zarIra mATe mANasa ATalI kALajI rAkhato e ja svajananA zarIrane pote ja cinagArI mUkI jalAvI de che, ane tyAM ja enI sAtheno saMbaMdha pUro karI, nAhI nAkhe che. Ama je deha chevaTe to ApaNane choDIne javAno che, tene mATe jiMdagIbhara pApa karavAnAM ? ApaNI A kAyA che, te azucinI bharelI che, gaMdhAI UThe tevI che, tethI to tame enI durgadha DhAMkavA lAkho phUlono kaccaraghANa vALI, enuM attara kADhI zarIre lagAvo cho, dehano ATalo moha ! ATalI mAyA ! mATe bhagavAne kahyuM ke "tuM mAtra tArA AtmAne samaja; eTale tuM jagata ane paramAtmAne samajI zakIza." jagatamAM vakhoDavA lAyaka ke vakhANavA lAyaka kAMI ja nathI. vastu mAtra parivartanazIla che. prAjJa mANasanuM to kAma e che ke joyA karavuM ane jANavuM. rRtva nAmAvanAma savaM mavaritte che eTale ke AtmA vastuno kartA nahi, paNa draSTA, sAkSIrUpa che, A vAta samajAya to ja dharmakathA sAMbhaLIne dharmanA patha para samajaNapUrvaka AgaLa vadhI zakaya. tA. 1-7-1990 8 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +>& 3. dharmano ArAdhaka apAra evo je bhava-sAgara che, emAM sauthI durlabha manuSyabhava che. manuSyabhava meLavavo atyaMta muzkela che. A manuSyabhavanI sAdhanA zakyuM, to jIvanamAM badhuM zakya. bALaka janme che tyAre enI janmotrImAM sauthI prathama, enuM AyuSya keTaluM che te jovAmAM Ave che. jo AyuSya hoya to ja saMsAranI kIrti, dhana vagerenI prAptino artha che. ApaNA A bhavarUpI mahAsAgaranI gahanatA, UMDANa evAM che ke moTAmAM moTA tattvaciMtako paNa enI pUrI gahanatA pAmI zakatA nathI. dhanikane daridrInAM du:khonI kalpanA AvI zakatI nathI, tema ajJAnIne A mAnavabhavanI mahattA samajAtI nathI. vastunA darzana vagara enuM jJAna thavuM khUba ja muzkela che. mAnava-jIvananI mahattA jJAnI mAnavI samajI zake che, pazuonuM jIvana dharmaratnanAM ajavALAM : 9 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAtanAmaya hoya che, paNa enI e vyathA e kone varNavI zake ? paNa mANasane jarAka kAMI thAya to paNa e potAnuM duHkha laMbANapUrvaka varNavavAno. pazu mUka banI sahana kare che, mAnavI phariyAda karI zake che. du:kha dUra karI zake che. mAnavane A kevI bheTa che ? jIvananuM darzana karavuM hoya, mAnavane sukhanAM je sAdhano maLyAM che tenI mahattA samajavI hoya to ApaNA karatAM je UtaratI kakSAmAM che evAM pazuonuM jIvana juo ane tamane AnI khAtarI thaze. paNa Aja to mANasa nIce javAne badale UMce ja dRSTi rAkhe che ane manamAM baLyA kare che, bIjAnuM sukha joI ene baLatarA thAya che. pariNAme jIvanamAM je sukha maLyuM che ene bhUlI, jIvanane e duHkhanuM dhAma banAvI mUke che. jiMdagI sukhamaya banAvavI che ke duHkhamaya, teno AdhAra mAnavInI potAnI dRSTi para rahelo che. vastumAM sukha ke du:kha rahelAM nathI; je che te mananA bhAvamAM ja che. eka vastu enA manane sukha Ape che, ane te ene priya bane che. bIjI ene du:kha Ape che, ane te ene apriya gaNe che. gaI kAle je mitranI vAto AnaMda ApatI hatI te mitra saMge jhaghaDo thatAM Aje enI vAtothI aMtaramAM krodhanI jvALA bhabhUkavA mAMDe che. AmAM tame jozo ke vastu badalAtI nathI, mAnavInA manano, e paLano e bhAva ja badalAya che. jIvanamAM sukha ane du:kha kyAM rahelAM che te vicAro. e vastumAM nathI, paNa ene mATe mAnavInA mane reDelA bhAvomAM rahela che. mana jo zAMta hoya ane vyavasthita hoya to phUlanuM sauMdarya joI enI AMkhamAM harSanAM be AMsu AvI jAya che; paNa manamAM jyAre viSAda bharelo hoya to AnaMdane sthAne e ja vastuthI zoka chavAI jAya che. keTalAka ghaNI vakhata kahe che ke "huM mUDamAM nathI." eTale ke enuM manajIvana-tyAre avyavasthAmAM che. evA mAnavIne svasthatA kyAMthI hoya ? jema aMdaranuM yaMtra barAbara hoya to ja ghaDiyALanA kAMTA yogya samaya batAve che, ema ApaNA cittamAM prasannatAnI sapATI hoya to ja zAnti maLe. jIvanamAM sukha ane du:kha beu AvavAnAM, beune satkAro, AvakAro ! jIvanamAM saMyoga ane viyoga beu rahevAnA che, mATe manane e beu samaye yogya dazAmAM rAkho. - duniyAmAM eka paNa vyakti evI dekhAya che ke jene jIvanamAM mAtra sukha ja hoya che ? jIvanamAM baMnenuM sthAna che. kerInA madhurA rasanI sAthe kArelAnI kaDavAza ja vadhu AnaMda Ape che. vadhu paDatAM sukhothI mANasa saDI jAya che ane 10 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu paDatAM mAnavIe mAnelAM duHkhothI nicovAI jAya che, sukAI jAya che. eTale beune yogya sthAne rAkhI, jIvana jIvavA prayAsa karo. manuSyane kharo AnaMda ApanAra tattva enA aMtaramAM, enA AtmAmAM ja raheluM che. mahAna ciMtaka TaoNlsTaoNye kaheluM che ke du:kha to kerIne pakavI emAM mITho rasa pUranAra tApanA jevuM che, e tApathI ja kerImAM mIThAza purAya che. e ja pramANe sukhanI mugdhatA samajavA mATe du:khanA anubhavanI AvazyakatA che. kerInI mAphaka ApaNA jIvananA khATA rasane mITho karavA mATe, duHkha parisaha sahAyaka che, sukha ane duHkha beu jIvananAM poSaka tattvo che. mATe hAro nahi, thAkI na jAva; hiMmatavAna bano. mAnavInA jIvanamAM saMpatti ane vipatti beunuM sarakhuM sthAna che. comAsA pachI ziyALo ane tenI pachI unALo AvyA ja kare che. kudaratano e krama che. mAnavInA jIvanamAM sIdhI kaTutA nahi to' khAMDa caDAvelI (phyugarakoTeDa) kaTutA jarUrI che. ekalI mIThAza to jIvanane mArI nAkhaze. mIThAzanuM kharuM mUlya samajavA, kaTutAno anubhava Avazyaka che. kahevAya che ke, sukhamAM sonI sAMbhare; du:khamAM sAMbhare rAma. jiMdagInI saMdhyA jyAre Ave che, jyAre vipattinA oLA patharAya che tyAre anaMta zAntinA dhAmasamA prabhu yAda Ave che. Ama vipatti-du:kha ja prabhunuM smaraNa karAve che. duniyAmAM sukha ke du:kha koI kAyamanAM besI rahetAM nathI. jIvanarathanA cakrano eka bhAga ghaDImAM nIce jaI dhULamAM ragadoLAya che ane e pAcho pharI upara Ave che, jiMdagInAM sukha-du:kha AvAM ja che. sukha ane duHkha jIvananAM be aMgo che. je sikkAnI beu bAju salAmata hoya che, te ja calaNI nANuM bane che. mANasanA jIvanamAM sukha ane duHkhanuM A sthAna che. beu paristhitimAM mANase dhIra banavAnuM che, samatA keLavavAnI che, emAM ja enI mahattA che. Aje dolata pAchaLa mANasa gAMDo banyo che. paNa e jANato nathI ke e dolata to mANasanA jIvanamAM do-lata mAre che. dolata Ave che tyAre e mANasane AgaLa lAta mArI akaDAIvALo banAve che ane mANasa chAtI kADhI cAle che, paNa dolata jAya che tyAre bIjI lAta pAchaLa vAge che ane ene bevaDa vALI de che. Ane mATe vRkSano dAkhalo lyo. AvA prakhara tApamAM paNa jhADa lIluMchama kema rahe che ? kAraNa... enAM mULa dharatInI zItaLatAmAM rahelAM che. mAnavInA jIvanamAM paNa e ja pramANe uparathI jIvananI tapazcaryA ane aMtaranA mULamAM dharmaratnanAM ajavALAM 2 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktinI zItaLatA Avazyaka che. Ama bane to mAnava-jIvana sAya lIluMchama rahe. jyAM manuSya potAnA jIvanane ja zAnti nathI ApI zakato, tyAM e vizvane zAnti kema ApI zakaze ? ATalA mATe to mAnavIe potAnA jIvananI mahattA pahelAM samajavAnI che. mAnavanuM jIvana to khUnIne ane saMtane beune maLeluM hoya che. paNa enA prakAro bhinna che. aMgo juAM che, upayoga nyArA che, mAnavInA e jIvananuM darzana karo. tame tamAre sthAne UbhA rahIne, tamArAthI nIcA che temanI tarapha karuNA ane prema vahAvo; ane tamArAthI UMce che temane mATe sanmAna ane bhakti dAkhavo. mAnava-jIvanano A eka suMdara adhikAra che. tA. 2-7-1970 12 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. dharmano adhikArI dhikAra : ApaNA A - svAdhyAyagraMthanA vicAra maulika che chuM ane temAM mAnava-jIvananuM rahasya raheluM che. che A mAnava-jIvana eTale kayuM jIvana ? ApaNe jIvIe chIe te ke mahApuruSoe jenuM darzana karyuM che te ? ApaNe A bheda samajavAno che. A chuM graMthanuM vAMcana, zravaNa ane manana ApaNane mahApuruSonA jIvana ane ApaNA sAmAnya jIvana vacce zo bheda che te batAvaze. sAcuM mAnava-jIvana meLavavuM e atyaMta durlabha che. tame prANI ane mAnavanA jIvananI sarakhAmaNI karazo tyAre ja mAnava-jIvananI uccatA barAbara jANI ( zakazo. mANasa Aje paisAnI dRSTithI ja potAne sukhI mAnI rahyo che, paNa pAse daza lAkha rUpiyA hoya ane AMkhe aMdhApo hoya ke page laMgaDo hoya to enuM jIvana kevuM dU muzkela banI jAya che ! eTale jozo ke dharmaratnanAM ajavALAM - 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paisA karatAM nayana-vihoNI dazA vadhu vasamI lAge che. jIvanamAM pAMca iMdriyonI paTutA maLavI durlabha che; e sAthe Arya deze janma meLavavo e paNa eTaluM ja durlabha che. Arya saMskRtimAM Ucharelo mANasa jyAM lohIno chAMTo joze tyAM ja e hRdaya dravI UThaze. kAraNa ? AryAvartanI saMskRti anukaMpAmaya che, ane te e vAtAvaraNamAM Ucharyo che. paNa A saMskRtinI bhAvanAno jene khyAla nathI te ja pazcimanI saMskRti pAchaLa mugdha thaI phare che. bAkI to Arya bhAvanAvALo kaheze ke anArya saMskRtimAM dhanavAna thaIne jIvavuM enA karatAM Arya bhUmimAM samyag dRSTi nirdhana janmavuM vadhu sAruM che. Avo Aya dezano mAnavI kadAca potAne nAstika kahevaDAvato haze, chatAM vakhata Avye enA moMmAMthI prabhunuM nAma nIkaLe che; jUnA saMskAra jAge che. eTale Avo suMdara Arya deza, emAM uttama kuLa ane vaLI paMcendriyanI paTutA maLe to jIvananI sArthakatAnuM e prathama pagathiyuM gaNavuM joIe. eka nyAyAdhIzane tyAM goruM ane puSpasama bALaka janme. jovA AvanArA loko enuM mukha joI khuza thatA, paNa uparathI suMdara lAgatuM e bALaka, enAM nIcalAM aMgomAM taddana apaMga hatuM. enI AvI vikalatAthI enuM jIvana nirarthaka ane yAtanAmaya banI gayuM hatuM. A dRSTie paMcendriyanI suMdaratA atyaMta Avazyaka gaNavAmAM AvI che. Ama manuSyajanma mATe A saMpUrNa aMgopAMga ane pUrNa pAMca indriyo eka zreSTha mUDI che. paNa manuSyane A pAMca indriyo suMdara maLe eTaluM ja basa nathI, enA sadupayoga mATenI vinaya-vivekanI dRSTi paNa sAthe sAthe eTalI ja jarUrI che. ATalA mATe ja jJAnI puruSoe ApaNane jaNAvyuM che ke tamane maLelAM sAdhanono jeTalo sAro upayoga karazo teTalo tamAro sAro vikAsa thaze; durupayoga karazo to eTalo tamAro vinAza thaze. Ama jIvanamAM viveka e ja saphaLatAnI sAcI cAvI che. suMdara jovuM, sAMbhaLavuM, bolavuM, vicAravuM, ane sukAryo karavAM e jIvanano mukhya Azaya che, paNa mANasa jyAM sudhI mRtyunuM darzana nathI karato tyAM sudhI A badhAno pUro khyAla ene nathI Avato : ane potAnuM jIvana bephAma rIte vitAve che; na karavAnAM kAmo kare che. ApaNe samajIe to A mRtyu eka evo daMDa che ke je na namanArane paNa namAve che. mRtyu na hota to mANasanuM jIvana kevuM bephAma banI jAta ! mRtyunA rahasyane je samaje che te to vicArI zake ke A jIvanamAM 14 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmavAsanAnuM sthAna paNa udara-bilADInA khela jevuM che. bilADI thoDIka vAra uMdarane ramavA-kUdavA de che, paNa chevaTe to eno paMjo enI upara paDavAno ja che. evuM ja durguNo ane kAmavAsanAnuM che. zarUAtamAM kAma mANasane ramADe che paNa chevaTe e ja kAma mANasane haDapa karI jAya che. ajJAnI mAnavI bhramaNA ane garvathI phulAya che, ane vaDIlo ke gurujana, koInA zabdone sanmAnato nathI. akkaDa mastake e jagatamAM phare che. AvA mANasanuM mastaka bhale thoDo vakhata UMcuM rahe, paNa enA jIvanano aMta nIco ja rahevAno che. eka prazna ApaNe ahIM vicAravA jevo che. duniyAmAM moTuM koNa ? mAnavI ke eno paDachAyo ?' mAnavIe enA paDachAyAne mAphaka Ave evuM jIvana jIvavAnuM ke enI aMdaranA cetanane oLakhIne jIvavAnuM ? jIvananA AvA aNaukalyA koyaDAno uttara ghaNo ja gahana che. mAnavI ane paDachAyo be jaNA A praznano nikAla na karI zakyA, eTale eka devavihoNuM sUnuM maMdira hatuM tyAM gayA. tyAM jaIne UbhA rahyA, ane hAtha joDI kahevA lAgyA : "deva ! tame ja kaho, koNa moTuM ? mAnavI ke eno paDachAyo ?' tyAM avAja Avyo, "zAMta thAo; koI Ave che." mAnavI ane paDachAyo eka khUNAmAM chupAI gayA. e vakhate eka dhanavAne praveza karyo, ne ati khinna vadane bolyo, "paisA hatA tyAre sau mArA svajana thavA AvelA; Aje paisA rUpI paDachAyo nathI eTale sau mArAthI dUra cAlyAM gayAM che.' vicAro, jagate kone mAna ApeluM ? mANasane ke enI saMpattine - enA paDachAyAne ? thoDI vAre eka sattAdhIza tyAM Avyo. Aje e sattAhIna che, nivRtta che. AvIne babaDavA lAgyo. mArA hAthamAM sattA hatI tyAre sau mArI AsapAsa viMTaLAtA, jhUkI jhUkIne salAmo bharatA. Aje mAro e sattAno paDachAyo jatAM, zuM mArI kAMI ja kiMmata nahi ? jagata zuM mANasane nahi, enA paDachAyAne ja name che ? jarA vAra pachI tyAM eka dhanika Avyo. gaI kAle ene sau "lakho' kahetA te Aje dhananA DhagalAthI lakSmIcaMdabhAI' banI gayo. kAraNa ? enI sAthe Aje enA dhanano paDachAyo che ane loko tenI vAha vAha karI rahyA dharmaratnanAM ajavALAM 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. eNe namana karI kahyuM : "he devavihoNA maMdiranA deva ! tane vinavuM chuM ke mAro saMpattino paDachAyo amara rAkhaje." jagatamAM sarvatra A banI rahyuM che. mAnavI enA Asana-siMhAsanathI moTo thaI rahyo che, jyAre mANasa potAnuM, aMdaranuM kharuM astitva batAvI nathI jIvato tyAre Ama, paDachAyo ja enA karatAM moTo banI jAya che. jIvanamAM jyAre mANasa karatAM eno zaNagAra vadhI jAya che, tyAre zaNagAranA e paDachAyAmAM e aTavAI jAya che. ApaNe samajavAnuM che ke sAcI vastu to mAnavI che; paDachAyo to bAhya vastu che, mANasane laIne e che, paNa Aje AnAthI UMdhuM banI rahyuM che. mANasa jANe ene laIne che, enAthI pUjAya che; paNa aMte to mAnavIne mUkIne e cAlyo ja jAya che. ApaNA jIvananA be vibhAga che, eka bahAranI duniyA, bIjI aMtaranI duniyA. bahArano khajAno game teTalo vadhAre haze chatAM ethI sAco AnaMda nahi Ave. enA bhabhakAthI loko aMjAze, paNa jo tamArI aMdarano khajAno samRddha nahi hoya to tamane sukha nahi maLe. koI ApaNI pAsethI na paDAvI zake evI je vastu che te ApaNuM jIvana, svatva che; bahArano khajAno nahi. kAraNa ? aMdarathI jo mAnavI khAlI haze to e becena banavAno che, ekAMtamAM enA vicAre e akaLAI javAno che. khAlI aMtara to eka khaMDiyera jevuM che; jemAM bhayanI bhUtAvaLo ja bhamatI hoya che. mATe mANase enA aMtarane sabhara rAkhavAnuM che. paNa aMtaranI enI A samRddhi batAve evI vyaktinI ene jarUra che. evA vAMcana ane manananI jarUra che. to ja jIvanano kharo AnaMda ApanAra aMtarano anaMta khajAno e joI zake, pAmI zake ane eno AnaMda e mANI zake. Aje loko bhUtakALanA ja guNa gAyA kare che. paNa enI suMdara vAtothI ane saMsmaraNothI ja AzvAsana laIne besI rahevuM e to vAsI bhojana jevuM che. vartamAna jIvana ja eka upayogI che. vartamAnanuM jIvana ja eka upayogI bAbata che. pUrvajonA saguNa jarUra apanAvo, paNa emanI pAchaLa khoTI ijjata sAcavavA khuvAra na thAo. tamArI pAsenI vastuo mAgI lAvelI haze to enI carcA samAjamAM jarUra thavAnI. jarUriyAtone ghaTADIne jIvanAra jevo rAjavI bIjo koI nathI. sAdhu koIne kAMI dunvayI vastu ApI detA nathI, eTaluM ja nahi paNa 16 dharmaratnanAM ajavALAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koInuM kAMI letA nathI. enA jevI nisviMtatAnuM sukha bIje kyAMya maLavAnuM nathI. Aje mAnavInA manane kyAMya zAnti nathI, sthiratA nathI, enA mana upara ciMtAnI samaDIo AMTA mAryA ja karatI hoya che, kAraNa ke mANasa pote potAnI asmitA gumAvI beTho che ane enA karatAM eno paDachAyo vadhI gayo che. jyAre mANasa svastha ane sAvadhAna nathI raheto tyAre enA jIvana karatAM eno paDachAyo mahAna banI jAya che. AmAM dharma ja e eka evI cIja che je mANasanA paDachAyAne nivArI mANasanA caitanyane zAMta, saumya ane nizcita banAvaze. jo mANasa pote dharmanuM pAlana kare che to enuM pAlana dharma paNa kare che ja. Avo mANasa sAco dharmI che ane te sadA sukhI rahe che, bane che. daihika poSaNa mATe karavo paDe to puruSArtha jarUra karo, paNa vRtti evI rAkho ke maLe to ThIka che; paNa na maLe to narasa ane paravaza na bano. jIvanamAM jema sAdhano vadhAre, tema enuM du:kha paNa vadhAre ja che. sAdhana ghaTADo ane juo ke zAnti paNa vadhe che ne ! A dRSTi na rAkhe to mANasanA jIvanamAM enuM sAdhana ja kyAreka khaMjara banI jAya che, ane tene ciMtAmAM, bhayamAM mUkI de che. jIvanamAM du:kha kyAMthI Ave che ? gayeluM sukha AMsuthI pAchuM AvI zakatuM nathI. eTalA mATe tatvajJAnIoe jIvanamAM UMDA UtarIne ApaNane navuM darzana ApyuM che, ane te e ke du:kha Ave tyAre raDavAno koI artha nathI. tyAre eTaluM ja vicAro ke e kyAMthI ane kevI rIte AvyuM ? koNe UbhuM karyuM ? ane vicAra karatAM tamane jaNAze ke kalpelA sukhamAMthI ja du:khanuM sarjana thAya che. maLeluM sAdhana cAlyuM jAya che tyAre mANasane du:kha thAya . kalpita sukhanA e sAdhanathI thoDo vakhata AnaMda maLe che, paNa enA abhAvathI du:khanI saMkalanA zarU thAya che. jIvananI A becenI, sAdhanomAM mAnelA sukhanI pAchaLa chupAyelI che ane ApaNe e sUkSma dRSTithI jovAnuM che, samajavAnuM che. jIvanamAM AvatAM du:kho mATe bIjAmAM doSanuM AropaNa karavAno kazo artha nathI, mANasa jyAre potAnI aMdara ja doSo zodhato thaze tyAre ene prakAza maLI zakaze. bhagavAna mahAvIre ApaNane A batAvyuM che. temanA kAnamAM khIlA ThokAyA chatAM emaNe kaMdana na karyuM, ke du:khano eka zabda paNa na kADhyo. emaNe to potAnA AtmAne zIkhavyuM ke pUrvajanmamAM teM enA kAnamAM sIsuM reDAvyuM to Aje e tArA kAnamAM khIlA mAre che; to Aja tuM enuM karma bhogavI le. dharmaratnanAM ajavALAM * 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teM eka vAra sukha lIdhuM che, have du:kha bhogavI le; samatA rAkhIne sahana karI le. ApaNA mATe jIvanano A mahApATha che. mANasa Aje sAdhanomAM sukha mAnI enA mohamAM paDyo che, eTale enuM jIvana zAntimaya, samAdhimaya kyAMthI hoI zake ? jIvanamAM dharmane sthira rAkhavA mATe to manane sthira rAkhavuM jarUrI che. mAnavImAM aMtaranI bhUmikArUpI pAyo jo sadhdhara na hoya to enI upara dharmano prAsAda kyAMthI TakavAno che ? jIvananuM A sAcuM sukha kema meLavavuM, enI dRSTi A "dharma-ratna prakaraNa'no graMtha batAvaze. bahAranAM mAgI lAvelAM sAdhano kevI phajetI kare che te para mane eka dRSTAMta yAda Ave che. eka rAjAe potAnA hajAmane eka jarIbharelI zAla bheTa ApelI. e ja gAmanA eka mANase enA putranA varaghoDA vakhate vararAjAne oDhADavA mATe hajAma pAsethI e mAMgI. pelAe hajAmane kahyuM ke koIne kahIza nahi ke meM tArI pAsethI A mAgelI che. paNa hajAmathI muMgA rahevAya ? gAmanA loko A kasabI zAlanAM vakhANa karavA lAgyA, tyAre hajAme kahyuM, "koIne kahezo nahi. paNa A zAla mArI ja che. meM ja A zeThane uchInI ApI che." kaho A mAgI lAvelI vastuthI enuM mAna vadhyuM ke ghasyuM ? ApaNA jIvananI ghaNIkharI vastuo AvI bhADUtI ja che. ethI Atmagaurava vadhavAnuM nathI. ane e badhAMne choDIne ApaNe cAlyA javAnuM che. paNa paNa mANasa jyAre svastha banI enA aMtaranA UMDANamAM Utare che tyAre ene jiMdagInI kharI gRDhatAnuM darzana thAya che. pachI e samaje che ke aMtaranI sAcI, potAnI saMpatti ja sAtti ApI zake che, ane jIvanane naciMta ane zuddha rAkhI zake che. AtmAnI aMdara rahelA satya, ahiMsAno AMtaraprakAza bahAranA jhAkajhamALa karatAM vadhu jarUrI che. hIrAnI aMdara rahelAM tejanAM kiraNo hIrAnA pAsAomAM rahelAM che. e ja pramANe mAnavInI aMdara AvI mahAna zakti paDelI che. ApaNuM kArya ene keLavavAnuM che, bahAra lAvavAnuM che. sAmAnya mAnavI indriyono dAsa banI jIve che, jyAre mahA-puruSo indriyone dAsa banAvI jIve che. ApaNo paNa evo prayatna haze to dhIme dhIme ApaNI aMdara paNa e zakti pragaTaze ja. vAsaNane caLakatuM rAkhavA ene ghasavuM paDe che. kATavALA vAsaNane caLakatuM rAkhavA mATe jeTalI zakti vAparavI paDe 18 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che enA karatAM anekagaNI zakti ApaNA manane UjaLuM banAvavAmAM vAparavAnI jarUra che. koI mANasa janmathI mahAna hoto nathI. potAnA puruSArthathI e mahAna bane che. aMtaranAM ajavALAM bahAra lAvavA mATe ApaNe A prayAsa karavAno che. manuSya mAtra Tevane AdhIna che. jevI saMgata-sobata hoya che evI enI upara asara thAya che. jIvananuM jJAna meLavavA, AtmAnI anaMta zakti pAmavA mATe paNa evI Teva pADavI jarUrI che. e TevanI pAchaLa mANasane jyAre dhUna lAge tyAre ene vijaya jarUra maLI zake che. ApaNe spaSTatAthI samajI levuM ghaTe ke dehathI AtmA bhinna che. deha ane AtmAmAM sAmya nathI. suMdara nimitta maLatAM aMtaranAM dvAra UghaDI jAya che, potAnA sAcA svarUpanI ene pichAna thAya che ane te jANe che ke pote ja zaktino svAmI che. pachI e potAnI indriyothI dorAto nathI, paNa indriyone pote dore che. apAra evA A bhavasAgaramAM potAnA AtmAnI kharI oLakhANa karAve evo mAnava-janma atyaMta durlabha che. mATe mANase jIvananuM e mUlya samajavuM joIe. dharmarUpI ratnathI ja mANasa Avo mahAna banI zake che. paisA vagarano garIba tuccha mANasa jema hIrA, motI kharIdI zakato nathI tema guNa vagarano nirdhana paNa dharmarUpI ratna meLavI zakato nathI. je AtmAnI pAse guNonI mUDI, vivekano khajAno ane puNyano udaya haze te ja A "dharmaratna'ne samajI zake che. duniyAmAM prakAzamaya tattva che ane mANasa jyAre e prakAzamaya tattvanI zodha karavA icche che tyAre tenI pAse buddhi, guNa ane puNyano vaibhava Avazyaka che. kahevAya che ke ciMtAmaNI ratna, badhA hIrAomAM sauthI vadhu mUlyavAna che, enI pAse bIjA badhA hIrA ane jhaverAta nakAmAM che. mAnavajIvanamAM dharmarUpI ratnanuM sthAna paNa amUlya ciMtAmaNI ratna jevuM gaNavAnuM che. duniyAnI sAmAnya vastunI prApti mATe paNa je icchA ane saMkalpabaLanI jarUra paDe che, tema A amUlya "dharma-ratna' pAmavA mATe paNa icchAzakti vAparavAnI jarUra che. icchA ane saMkalpabaLa beu sAthe na vAparo to ekalI icchA phaLaze nahi, tamane vijaya maLaze nahi. duniyAmAM mANasa jo AvI icchA-zakti keLave, to tene kazuM aprApya rahetuM nathI, mAMgeluM maLyA vagara rahetuM nathI. jeTalA pramANamAM AtmAnI A icchA-zakti prabaLa teTalA pramANamAM ene saphaLatA jarUra maLaze. kAraNa ? dharmaratnanAM ajavALAM : 19 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmA Avo zaktimAna che. mANasa dhAre to enA baLa vaDe tIrthaMkara banI zake che. paNa A mATe pAtratA jAIe. bharavADane ciMtAmaNI ratna maLyuM hatuM, paNa enuM mUlya e na samajyo ane kAga uDAvavA pheMkI dIdhuM. mAnavajAtano A eka varga; paNa keTalAka jayadeva jevA paNa hoya che, je sarvasvano tyAga karI ArAdhanA mAMDe che, ane dharmaratna pAme che. ApaNe sau bharavADa jevA nahi, paNa jayadeva jevA thavAnuM che. jIvanamAM evI sAdhanA ane ArAdhanA karIe ke jethI A dharmaratnanI prApti thAya ane mAnavajIvana dhanyatApUrvaka sArthaka thaI jAya. tA. 3-7-1960 20 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. gaMbhIratA A ja vanamAM dharmarUpI ratna meLavavA icchanAre, e meLavavAnI vRtti che uparAMta potAnI zakti ane yogyatAno paNa che vicAra karavo joIe. AdhyAtmika jIvana AP mATe alaukika mUDInI jarUra rahe che. jenI pAse jIvananA AvA saguNonI mUDI na hoya te jo adhyAtma jIvananI vAto kare to $ e potAnI jAtane tema ja samAjane chetare dharmI AtmAe jIvanamAM 21 guNo keLavavA joIe. ghaNAkharA mANaso jIvanamAM Fra vadhAre to kalpanAmAM ja UDanArA hoya che ane vAstavikatAmAM teo zUnya hoya che. A AvA kalpanAdhArI mANaso Aje jIvananA ucca dhoraNane nIce pADI rahyA che. dharma pALanAro mANasa prathama to azudra hovo joIe; enA jIvanamAM gaMbhIratA hovI joIe. jenA jIvanamAM, che. jenI buddhimAM utAvaLiyApaNuM hoya che te o dharmano pAlaka nathI banI zakato. mANase prathama jIvanamAM pacAvavAnI zakti dharmaratnanAM ajavALAM ja 21 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keLavavAnI jarUra che. keTalIka vAto evI hoya che ke je vicArIne pachI ja bolavI joIe. satya hoya chatAM ene pacAvI pachI ja rajU karAya. ApaNI pAsenI vAto ApaNe vicAra ane vivekanA gaLaNAthI gALI pachI ja bIjAne jaNAvavAnI che. keTalAka jaNa potAne zaMkaranA bhakta kahevaDAve che, paNa zaMkara eTale ? je bIjAnuM zam-bhaluM kare che te zaMkara. je mANasa jIvanamAM jhera pacAvI zake e zaMkarano sAco bhakta banI zake. eNe sadAya samatA dhAraNa karavI joIe. je jherane pacAvIne duniyAne amRta Ape che tenuM nAma zaMkara. ApaNe ApaNI jAtane bhakta kahevaDAvatAM pahelAM enA guNo jIvanamAM lAvavAnI jarUra che. jIvanamAM ApaNe pAra vagaranI kaDavI vAto sAMbhaLIe chIe; eTale mANase vicAra karI, jJAnathI jIvavAnuM che. ekanI eka davA eka mATe amRta bane che to bIjA mATe jhera rUpa thaI paDe che. mATe sAMbhaLeluM hoya te gaLI jaIne pachI zabdomAM pragaTa karavAnuM che. A mATe jIvanamAM gaMbhIratA jarUrI che. kyAreka parahita khAtara jANyuM na jANyuM paNa karavuM paDe che. vANI ane dRSTinI gaMbhIratA sAthe hRdaya sAgara jevuM vizALa joIe. duniyA goLa che ane tethI tamArI vAto pharI pharI pAchI tamArI pAse Avaze. mATe bolatAM pahelAM vicAravuM ke je vAta koIne mATe kahuM chuM, te vAta pharatI pharatI tene kAne jaze to tene kevI lAgaze ? mAre mATe te zuM dhAraze ? Ama je vicArIne vANI uccAre che te ja mahAna banI zake che. koI paNa zabda, vagara vicArye bolavo na joIe. nahitara kyAreka emAMthI kalaha jAge. dareka zabda tame kayA saMjogomAM, kayA rUpamAM bolo cho enA upa2 paNa ghaNo AdhAra rahe che. tamArI putravadhU mATe tame ema kaho ke "e moTA gharanI che,' eTale e khAnadAna kuTuMbanI ane sadguNI che ema paNa artha thAya : ane e kAmanI cora che ema paNa artha ghaTAvAya. paNa mANasa jo samajaNapUrvaka vicAre ane uccAre to jIvananA AvA ghaNA koyaDA ukelAI jAya. kharAba vAta hoya to tene evA sArA rUpamAM mUkavI joIe ke jethI koIne nukasAna na thAya, du:kha na thAya. satya badhuM ja bolI nAkhavuM evI bAdhA na hoya. jUThuM bolavuM nahi, e bAdhA vadhu jarUrI che. vAta karatI vakhate jANatA hoIe te badhuM satya kahI devAnI jarUra nathI; emAM saMyama, vinaya ane viveka vA52vo joIe ane je bolo te mIThuM, sAruM, sAcuM ane bIjAne lAbhadAyI 22 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovuM joIe. jUnA kALamAM rAjAo pAse ene doranAra, mArgadarzaka evA guruo ane mahApuruSo hatA. paNa pachI rAjAoe e mArgadarzana meLavavAnuM choDyuM. teo pazutAnI parAkASThAe pahoMcyA ane temanuM patana thayuM. AvA kALanA navAbano eka prasaMga che. paradezI pArlamenTano eka sabhya bhAratIya saMskRtino paricaya sAdhavA mATe ahIM Avelo. e navAbanA darabAramAM gayo. navAbamAM jhAjhI buddhi na hatI. paNa eno dubhASiyo bhAre hoziyAra hato, kuzaLa hato. navAba to enI dhUnamAM hato paNa bhAratanI AbarU rAkhavAnuM kAma pelA dubhASiyAnA hAthamAM hatuM. pelo navAba to tamAre tyAM tamArA rAjA keTalI rANIo-begamo rAkhe che? ene chokarA keTalA che?" evA prazno pUche, paNa dubhASiyo ene badale navA ja prazno rajU kare, ane atithine jJAnabharyA javAba Ape che, bhAratanI prazaMsA vadhAre che. Ama duniyAnI UMdhI vAto sIdhI kare tenuM nAma DAhyo mANasa. je mANaso bIjAne vAta karatAM Aga cAMpatA jAya, tevAo dharmanA jIvana mATe lAyaka nathI. mATe jIvanano prathama Avazyaka guNa eTale gaMbhIratA ane tenI keLavaNI. utAvaLA manano mANasa bolIne potAne ane bIjAne nukasAna kare che. koInI vAta enI saMmati vagara bIjAne kahevAmAM vizvAsabhaMga rahelo che. je mANasa kuTuMbamAM, saMsAramAM ane jIvanamAM AvI gaMbhIratA rAkhIne varte che te ja mAnavatAne sopAne caDI zake che. tA. 4-7-1970 dharmaratnanAM ajavALAM * 23 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. gaMbhIratA dvArA Atmadarzana maprAptinA adhikArI thavA mATe * 1 mANasamAM kevA sadguNo hovA joIe enI ApaNe carcA karI rahyA chIe. dharma chepote eka udAtta vastu che paNa e je mANasanI pAse Ave che e mANasa guNavAna na hoya to jagatane e chetaravA - maMDI jAya che. potAnA jIvananI nabaLAIo chupAvavA, pachI mANasa dharmanI otha le che. je mANasa dharmanuM nAma laI potAnA durguNono nAza nathI karato e mANasa dharmane nAme daMbha seve che; dharmane lajave che. evA daMbhIo dharmane badanAma kare che. sonAne jema pArakhavuM paDe che tema mANasaneya cakAsavAnI jarUra rahe che. je mANasa enA sonAne kasoTI upara caDhAvavAnI, ene kApavAnI ke tapAvavAnI nA pADe tyAre samajavuM ke enuM sonuM azuddha jI hovAno saMbhava che. sonAnI jema, dharmI mANasamAM paNa dharmano sAco aMza keTalo che te jANavA evI kasoTI kyAreka karavI ' paDe che. 24 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma, mANasane deva banAvI zake che. enAmAM rahelI pazutAmAMthI e dharmathI ja divyatAmAM Ave che, paNa A dharma enA AkhA jIvanamAM vyApaka banavo joIe. zudra eTale agaMbhIra - jenI samAlocanA, avalokana ke dRSTibiMdu chIcharAM che, je mANasa jIvananA UMDANamAM Utarato nathI ane jIvananuM kharuM rahasya samajAtuM nathI. ghaNA loko mAtra upara uparathI ja pANI DahoLe che; paNa motI lAvavA mATe marajIvAe sAgarane taLiye javuM paDe che. gaMbhIratA mANasanI pAse jIvananAM sAcAM mUlyonuM pAlana karAve che. e gaMbhIratA na hoya to mANasa sattA ane dhanane khAtara, satyane ane potAnI jAtaneya vecavA taiyAra thaI jAya che; bhautika sukha meLavavA mATe e jIvananAM mUlyone veDaphI nAkhe che. A dharma bolavA jevI nahi, paNa AcaravA jevI vastu che, kAraNa ke dharmanA bAhya dekhAvo jIvanane tArI nahi zake. mANasanI AMkha mRtyu tarapha DhaLavA mAMDe che tyAre tene AzvAsana ApI zake evuM eka ja tattva che ane te dharma. mANasanI aMdaranI sthitinA hajI phoTA levAtA nathI tyAM sudhI ThIka che, kAraNa ke ApaNe bahArathI jevA dekhAIe chIe enA karatAM aMdarathI judA ja hoIe chIe. mANasa jo sAmAnuM aMtara joI zakato hota to mANasa mANasano duzmana banI jAta. sAruM che ke hajI AvI zodha thaI nathI ane temAM ja jagatanuM zreya che. krodha ane lobha vagerenA raMgo ane tenI thatI asaro vezyAne nAme bhagavatI sUtramAM batAvI che; ane Adhunika rIte e ja vAtane bizapa leDabITara nAmanA eka abhyAsIe citromAM batAvela che. mANasanA mananI aMdara jyAre lobhanA vicAro saLavaLI rahyA hoya che tyAre tenAM AMgaLAM maDadAnI mAphaka vaLI jAya che. A badhI mananI vezyAono, vijJAnanI sAthe abhyAsa karavAnI jarUra che. lokonA jIvanamAMthI Aje niSkAma bhAvanA ja adRzya thatI dekhAya che. mANasanA jIvana svArthamaya banI gayAM che, daMbhamaya banyAM che. eka jaNa pittaLanA kaDA upara sonAnuM gileTa karAvI sonA tarIke vecavA nIkaLe che to bIjo, pANInA mATalAmAM upara ghI taratuM rAkhI ghInA ghaDA vecavA nIkaLe che. A Ajano saMsAra che. ane AvA asatyamaya jIvana gALanAra mANasane jyAre samAjamAM AgaLa vadhavAnuM mana thAya che tyAre te bhakta banI, zAntisnAtra karAvavA sAdhu-muni pAse jAya che. Ama duniyAne Aje kharuM satya gamatuM nathI. paNa jyAM sudhI satyanuM dharmaratnanAM ajavALAM 25 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana ApaNe hAtha nahi Ave tyAM sudhI ApaNuM kalyANa thavAnuM nathI. jIvananuM kharuM darzana gaMbhIratA vinA prApta thaI zakatuM nathI. masta kavi AnaMdaghanajInI bhaktimAM e tattva hatuM. e bhagavAnanAM gIto gAtA ane emanI AMkhomAMthI azrudhArAo vahetI. emane sAMbhaLanAra paNa bhaktimAM tallIna thaI jatA. jema dUdhane mIThuM banAvavA mATe sAkaranA gAMgaDAe ogaLI javuM paDe che tema gharmamAM paNa jyAM sudhI ApaNe tanmaya thaI ogaLI na jaIe tyAM sudhI jIvanamAM mIThAza AvatI nathI. A yogIrAja zrI AnaMdaghanajIne emanAM A gIto dvArA AtmAnuM darzana thayeluM ane tethI e vizvane bhUlI jaI emAM masta banatA. e ja rIte mANasa jyAre enA kAryamAM masta banI jAya che tyAre enuM gIta sAMbhaLatAM sAmA mANasanI AMkhomAMthI AMsu sare che. paNa Aje prabhunA virahane kAraNe keTalAMnI AMkhamAM AvAM AMsu UbharAya che ? prabhune virahe Aje koI raDatuM dekhAtuM nathI. kavie barAbara kahyuM che ke sukhiyo saba saMsAra, khAve aura sove; duHkhiyo tulasIdAsa, gAve aura rove." tulasIdAsane bhagavAnanAM darzana nathI thatAM ane e raDe che. mAnavI jyAre Ama bhagavAnamAM ekAkAra bane che tyAre enA aMtarano UMDo nAda pokArI UThe che. pANImAM pANI bhaLatAM e jema ekAkAra bane che ema mANase potAnA caitanyathI prabhunA caitanya saMge ekAkAra thavAnuM che. duniyAne jyAre mANasa bhUle tyAre ja AtmanA prakAzano AviSkAra thAya. bhagavAnane maLavA nIkaLyA pachI sthaLa ane samayanAM baMdhana zAM ? e badhAMne bhUlIne mANase ekAgratA keLavavAnI che. jyAre sthaLa-kALa ane vastu (Space, Time and Matter)nA paDadAo haTI jAya che tyAre ja AtmA ane paramAtmAnuM AvuM milana thAya che. bhagavAnane maLavuM eTale rovuM. svajanono samAgama AtmAne pigaLAvI AMsu sarAve che. prabhu karatAM vadhu AtmIya A jagatamAM ApaNuM bIjuM koNa che ? duniyA jyAre ApaNAM AMsunI TIkA karaze, enI tarapha hasaze tyAre aMdarano prabhu eka ja, e rudanane samajaze ane zAnti Apaze. jyAre mANasa potAnA ahamUne bhUlI jAya che ane AtmAmAM tallIna thAya che tyAre ja ene AtmAnaMda maLe che. akabare eka vAra haridAsane enA darabAramAM bolAvyA. haridAse paNa tyAM enA dilanA masta sUro cheDyA ane sarvatra AnaMda pragaTI UThyo. paNa koIne e sAMbhaLI AMsa na AvyAM. 26 ja dharmaratnanAM ajavALAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabare haridAsane AnuM kAraNa pUchyuM : "e divase meM Apane jaMgalamAM gAtA joyA tyAre to tamArI AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahetI hatI : Aje Ama kema !" tyAre eNe javAba Apyo, "huM jyAre prabhune rijhavato hato tyAre mArA aMtaramAM AMsu hatAM, paNa Aja to huM jagata ane bAdazAhane rijhavuM chuM eTale mAtra AnaMda ja hoya." AtmAnA A jJAnanI bhASA mauna che. jIvananA, aMtaranA UMDANane pArakhavA mATe mANasamAM gaMbhIratA joIe. jAtane vecanAra Aje kadAca hasaze paNa kAle e raDavAno che. AnaMdathI maLatI vastu AMsuthI mUlavavI paDe che. jIvananI mahattA levAmAM nahi, paNa enA tyAgamAM rahelI che. AtmA karatAM vadhu dhanika koI paNa vastu nathI. A mudratAno parityAga eTale gaMbhIratA. AtmAne pAmavA mATe AvI gaMbhIratA joIe. je mANasa dunyavI sukhothI vecAI jato nathI te ja kharo mahAna che. jeno AtmA kharIdAI zakAto nathI tenA jIvanamAM gaMbhIratA vyApelI hoya che. jIvanamAM pralobhano sAme UbhA rahevAnI zakti enAmAM Ave che. jIvananAM gharSaNomAMthI evAne ja jIvananuM navanIta maLI zake che. tA. 5-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 27 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- >>>&> 7. kSudratAno tyAga zu vratA ane gaMbhIratA e beno niSedha ane vidheya ApaNe samajavAno che. jIvanamAM kSudratAno parityAga karavAno che ane gaMbhIratAne dhAraNa karavAnI che. duniyAmAM koI sthAna khAlI rahI zakatuM nathI. eTale kSudratAno tyAga karI, enI jagyAe ApaNe gaMbhIratAne bolAvavAnI che. kAgaDAne kADhI enI jagyAe rAjahaMsane besADavAno che. gaMbhIratAvALo mAnavI ja aMdarano AnaMda meLavI jAya che. bAkI to nAnI nAnI bAbatomAM phleza karanArA loko, ogaNatrIsa divasano svajanano prema eka divasamAM bagADI nAkhe che. Ane badale jyAre mANasa bIjAnI koI paNa bhUlane calAvI levAnI gaMbhIratA keLave che tyAre e mahAnatA tarapha jaI zake che. kSudratAthI to mANasa jIvananA pratyeka prasaMge du:khI bane che, nAno banato jAya che; jyAre gaMbhIratA AvatAM mAnavI vikAsa pAme che, AgaLa vadhe che. 28 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIe barAbara AvakAra na Apyo hoya to mAnavIno mana-svabhAva bagaDI jAya che. enA nAnakaDA, kSudra manamAM krodhanI jvALA phelAvA mAMDe che ane tarata ja gamagIna banI jAya che. pariNAme, mananuM kSetra Ama saMkucita banatAM emAM samAI zakato nathI. AnaMdane samAvavA mATe to mana ane hRdayanuM sthAna-pAtra vizALa joIe. A mATe "vIsarI jAo ane kSamA Apo' (Forget & Forgive) e maMtra khUba ja sahAyaka bane che. paNa A kyAre bane ? jIvanamAM kharI udAratA hoya tyAre. paNa jenA manamAM gAMTho baMdhAIne paDI hoya enA manamAM AvA AnaMdano avakAza kyAMthI hoya ? kharI rIte jozo to duniyAmAM kyAMya duHkha che ja nahi; manuSya ja ene UbhuM kare che ane jAte du:khI thAya che. vadhu khAvAnA lobhathI mANasa peTa bagADe che ane pachI duHkha anubhave che. tema gaMbhIratAne kADhI, kSudratAne bharIne e du:kha anubhave che. mATe kahyuM che ke, manamAM (jJAna) vadhu bharo ane peTamAM (anna) ochuM bharo'. Ama sArA vicAro ane kathAo magajamAM bharI rAkhI hoya to ApaNe jyAre bolIe tyAre ApaNI vANImAMthI sArA vicAro ane sArI upamAo ja bahAra Avaze. ApaNe evA ghaNA mANasone joIe chIe je bhulAI gayelI nakAmI vAtone yAda karI karI potAnI jAtane du:khamAM mUke che. kharI rIte to mANase evI vAto upara dhULa nAkhI devI joIe. je vastu AMkhane rocaka nathI tevI vAto upara kALanI dhULa nAkhI, ene bhUMsI nAkhavI ghaTe. Ama je mANasa kaTu ane kharAba vAtane bhUlI zake che, te ja kharo bhAgyazALI che. jUno ghA rUjhAvAnI taiyArImAM hoya ane ene ughADyA karo to e ghA pharIthI tAjo thAya che ane pachI koI davA ene mAphaka AvatI nathI. AvI ja rIte, jIvananI bhUlavA jevI vAtone pharIpharIne smaravAthI aMdarano ghA vadhato jAya che. AvAM jAte UbhAM karelAM du:khothI chevaTe mANasa rIDho banI jAya che ane pariNAme jJAnIonAM amRta jevAM vacano enA AtmAne kAMI ja asara karI zakatAM nathI. sAtAne kSamA ApavI e suMdara guNa che. tame sUtA ho ane kUtaruM AvI tamAruM . cATI jAya to tame zuM enuM moM cATavA jazo ? koI mANasa tamArI sAthe asabhyatA dAkhave tyAre eno pratyuttara vALavAne badale ene mApha karo. tAre to tyAre ema ja samajavuM ke jenAmAM jeTalI buddhi hoya e pramANe e varte. e vakhate tamAro dharma zaTha pratye zaTha thavAno nathI, kharAbanI sAme kharAba thavAno nathI, paNa Aga sAme pANI thaI, ene ThAravAno che. binaakkalavALo mAnavI hoya to enI pAsethI zI apekSA rAkhI zakAya dharmaratnanAM ajavALAM 29 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane kadAca tame koI apekSA rAkho to e tamArI bhUla che. kAraNa enI pAse je che ja nahi te e tamane Apaze kyAMthI ? Ane badale ene samajavA prayAsa karo, enA pratye karuNAnI bhAvanA rAkho. mAnavI AvI kSudra ane nAnI vAtamAM herAna thaI rahyo che. tamArI koI TIkA kare che ne tame dubhAI jAo cho. paNa te vakhate vicAro ke tame evA cho ? jo evA ho to eno AbhAra mAno ane sudharo; ane jo tame evA na ho to pachI tamAre ciMtA karavAnI zI jarUra che ? evI nakAmI vAto manamAM bharIne manane taMga zA mATe banAvo cho ? A samajavA mATe jIvanamAM gaMbhIratA jarUrI che. e Avaze tyAre enI sAthe be guNa jAgaze; sUkSma buddhi ane kSamA ApavAnI zakti. eka mANase eka vAra bAdhA lIdhI ke roja sAdhunI sevA karyA pachI ja khAvuM. dararoja e koI sAdhune zodhI lAve, enI sevA kare ane pachI jame. eka divasa e AkhA gAmamAM pharyo paNa jenI sevA karavI paDe evo koI sAdhu ene na maLyo. te divasa ene vAMjhiyo lAgyo, ane babaDavA lAgyo : 'bhagavAna ! Aje mArI sevA levA ekeya sAdhu mAMdA na paDyA ? mArI kevI kamadazA ! have huM konI sevA karuM ?' tame jozo ke enI pratijJA to (mAMdA) sAdhunI sevA mATenI hatI e rIte sArI hatI paNa enAmAM buddhinI sUkSmatA na hatI eTale sevAne mATe eNe sAdhunI mAMdagI icchI. Avo mANasa bIjA para bhalAIne badale bUrAI karI bese che. eTale mANasamAM gaMbhIratA Ave tyAre sAthe sAthe AvI sUkSmabuddhi AvavI jarUrI che. dharmanuM A mahattvanuM pagathiyuM che. tA. 6-7-1970 30 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -9884 8. saMpUrNa aMgopAMga dhaja bIjuM sopAna che, jenI pAMcepAMca indriyo saMpUrNa hoya, jenA zarIranuM baMdhAraNa vyavasthita hoya tene dharmanuM pAlana karavuM saraLa bane che. evo AtmA dharmamAM jaladI AgaLa vadhI zake che. eTale saMpUrNa aMgopAMgane paNa eka guNamAM sthAna maLe che. mANasa mUMgo hoya to aMtaranA bhAvo vyakta na karI zake. eTale jene dharma pALavo che eNe potAnI badhI indriyone suvyavasthita rAkhavI joIe. e indriyothI jeTalA ApaNe parAdhIna, eTalA ApaNe du:khI thavAnA. eTalA mATe mANase potAnI badhI pravRttio jAte ja karyA karavI joIe. jo e Teva chUTI jAya to zarIra akaDAI jAya ane pachI ribAI ribAIne maravuM paDe. mATe zarIrathI ApaNe jeTalA svataMtra eTalA ApaNe vadhu svAdhIna, ema samajavuM. A mATe sadAya kAma karatA raho. paMcendriya suMdara ane svastha rAkho ane jIvanamAM saMyama rAkho to jIvana suMdara banaze. dharmI mANasa mATe A vastu anivArya che. dharmaratnanAM ajavALAM * 31 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra Ama suMdara hoya paNa enI saMge e sughaTTa-sArA bAMdhAnuM joIe. jo zarIranuM baMdhAraNa sarasa na hoya to e ArAdhanA barAbara nahi karI zake, tapa ane sevA nahi karI zake. e ja tIrthayAtrA karavA nIkaLaze toya eNe DoLIvALAne takalIpha ApavI paDaze. A mATe jJAnIoe kahyuM che ke "zarIra ane mananuM svAthya e ja jIvana che; mana ane deha-svAthyanI nirbaLatA e mRtyu che." mATe A zarIra pratye ApaNAthI bekALajI levI zakAya nahi. je AvI kALajI nathI rAkhato te pAchaLathI pastAya che. tapa, e jiMdagIrUpI yaMtramAM telasiMcananuM kAma kare che; e upayogI che. A pramANe upavAsa paNa zarIra ane manane nIrogI rAkhavAmAM sAdhanarUpa bane che. Aje to have necaropathIe paNa batAvI ApyuM che ke jIvananA aneka rogo maTADavAmAM A upavAsa sahAyarUpa bane che. dharmanI AvI sAdhanA mATe Asana-sthAna aDola rahevuM jarUrI che. A zakti jyAre Ave tyAre mANasa mAyAnAM pralobhano sAme paNa rAvaNanI jema aDaga rahI zake. A rUpakamAM ema kahevAmAM Ave che ke enI sAdhanA parAkASThAe pahoMcatAM devonAM vimAno paNa calita thaI jatAM, thaMbhI jatAM. enI sAdhanA pUrNa thatAM AkAzamAMthI puSponI vRSTi thatI. Ama chatAM paNa enI e sAdhanA, bhoga mATenA tyAganI hatI. enI pAchaLa koI AdhyAtmika dRSTi na hatI eTale e adhogAmI banyo. mATe zarIra sazakta hoya tema sAme manane paNa sazakta karavAnuM che, ane aMganI pUrNatA sAthe mananI pUrNatA paNa keLavatA rahevAnuM che. - indriyo jo pUrNa hoya to ApaNI parAdhInatA ochI thaI che. mANasanAM aMgopAMga akhaMDa na hoya to tenI herAnagatine lIdhe te zAntithI dharma karI zakato nathI. jeno zArIrika bAMdho barAbara hoya te dharmanI pravRttio barAbara karI zake che. bIjI eka vAta paNa dhama thanAre yAda rAkhavAnI che ane te e ke AtmA zarIrathI judo che, e vAta kharI, paNa jyAM sudhI te zarIramAM vase che tyAM sudhI zarIra enI gADI che, AtmA eno hAMkanAra che. A zarIra tAraka paNa banI zake che ane mAraka paNa banI zake che. dareka sAdhanamAM Ama lAbha ane nukasAna beu rahelAM hoya che. napho ane nukasAna to dareka vastumAM hoya che. mANasa jo enA zarIrane durAcAramAM vAparI nAkhe to te AtmAne DubADI paNa de ane sadupayoga kare to jIvana tarI jAya. AMkho vizvanAM nirmaLa darzana karavA mATe ApaNane maLI che. nisargamAMthI sArAM sArAM dRzyo jo AMkho jue to ene samyagu dRSTino lAbha thAya. 32 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkhano svabhAva jovAno che. e joyA vinA rahevAnI nathI to bhale jue, paNa enI chApa mana para paDavA devI ke nahi teno viveka to mANase ja karavAno che. dharmI thavuM eTale du:khI thavuM, ke AMkha baMdha karIne cAlavuM, ke suMdaranA duzmana banavuM evo to nathI ja. dharmI AtmA to sadA prasanna hoya. te sadA yogano AnaMda mANI rahyo hoya che, viyogano nahi. Avo nirdoSa AnaMda jyAMthI maLe tyAMthI lo. je AtmAnuM sukha mANe che te ja kharo dharmI mANasa. krIDAmAM lAgelA bALakanI jema mAnavIe paNa nirdoSatAmAM jIvavAnuM che. dhULamAM ramatuM bALaka, dhULano kaMsAra pIrasI AnaMda anubhave che. mAnavIno bhoga paNa bALakanA A dhULanA kaMsAra jevo che. mAtra phera eTalo che ke dhULamAMthI banAvelo mahela tUTI jatAM bALaka AnaMda pAme che. jyAre AsaktivALA mAnavInuM ghara bhAMgI jAya che tyAre e raDavA bese che. mAnavIno A AnaMda zAzvata nathI rahyo. mAnavI lobhamAM saMDovAyelo che. jeo duniyAnI bAhya vastuonA AnaMdamAM paDelA hoya che teo jJAnamAM apUrNa che. jene anaMta jJAnanuM darzana hoya che te bahAranI vastunA AnaMdanI nahi, paNa aMtaranA AnaMdanI apekSA rAkhe che; e to AtmAnI pUrNatAnAM svapnAM sevato hoya che. A vyAkhyAnonuM mAtra zravaNa karIne besI rahevAnuM nathI, paNa e vyAkhyAnone pacAvavAnAM che. sonuM bahu kImatI che paNa vAstavikatAmAM enI kiMmata ciMtA che. sUvA mATe lokhaMDano palaMga kAma lAge che paNa sonAnI pATa kAma lAgatI nathI. sonAnI pATa para sUo to rAtre zAntithI UMgha paNa Ave ke ? Aje ApaNA jIvanamAM mohano evo eka thara lAgyo che ke jJAnanAM kiraNo ApaNI aMdara beThelA AtmAne pahoMcI ja zakatAM nathI. je padArthone aDatAM saMkoca jAge evA padArthomAM mANasa Aje rAce che, sukha mAne che. jyAre ApaNAM aMtaracakSuo UghaDaze tyAre Ane kharA svarUpamAM jovAnI AMta2dRSTi ApaNane maLaze. ghaNI vA2e paiso jIvanamAM du:kha ane daMbha lAve che. paiso Ave eTale dharma Agho rahI jAya che. paiso mANasane bhAgye ja puNyapaMthe laI jAya che. paiso to mAnavIne ghaNI vAra vivekazUnyatA tarapha paNa dhakelI de che ane AtmAnI adhogati karAve che. mATe jene pAMce indriyonI pUrNa paTutA, dhanasaMpatti maLyAM hoya teNe vivekathI vartavAnuM che, ane tema thAya to saMpUrNa aMgopAMga e paNa guNa che. tA. 8-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 33 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-**** kRti-saumyatva e samabhAvanuM sopAna A che. e guNavALAno svabhAva ja evo hoya ke ene jotAM zAnti ane AnaMda prasare duniyAmAM prakRtisaumya thavuM ane ni:svArthI banavuM e ja kharI mahAnatA che. ApaNA svabhAvamAM komaLatA ANavI jarUrI che. ethI mANasa potAnI bhASA ane prakRti upara kAbU meLavI zake che. evAnA jIvanamAM pachI saumyatA evI svAbhAvika thaI jAya ke ugra thayelA mAnavIne paNa e ThaMDo banAvI de. kSaNabhara ugra banelo mAnavI prakRtisaumyane jotAM, pharIthI saumya banI jAya che. kSamA ApanAra mANasa haMmezAM udAra ane vizALa hRdayano hoya che. eTale ja jyAre saMgama, bhagavAnanA caraNomAM AvIne paDyo tyAre bhagavAne karuNAnAM be AMsu TapakAvI ene kSamA ApI. 9. prakRtisaumyatA mAnavI jyAre bIjAnuM duHkha sahAnubhUti dvArA jAte anubhavato thAya che tyAre ja e svArthano tyAga karI zake che; 34 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre ja e mahAna banI zake che. pachI enA tapanI sAthe bhaktinI bhInAza umerAya che. A tapanI tAkAtathI mANasa pIgaLI jAya che; tapanA pariNAme e komaLahRdayI bane che. jenAM cakSuo karuNAthI sadAya ArTa thayAM che e ja kharo mAnavI che. dharmanA A aMzane pAmavA mATe hRdayane komaLa banAvavuM jarUrI che. je mANasa bIjAnI pAsethI levAne badale devA taiyAra hoya che, te potAnI udAratAthI bIjAne jItI jAya che. ApaNe sau ApaNA jIvananI nAnI nAnI vAtomAM yuddha karIe chIe ane bIjI bAjuthI moTA vizvayuddhane vakhoDavA besIe chIe. paNa ApaNe yAda rAkhavAnuM che ke paththaranI eka nAnI kAMkarI taLAvamAM nAkhatAM enuM kuMDALuM jema taLAvanA bIjA kinArA sudhI pahoMce che tema, ApaNe UbhAM karelAM nAnAM vAdavivAdanAM AMdolano duniyAnA bIjA cheDA sudhI pahoMce che ane vizvayuddhanA vAtAvaraNane uttejita kare che. kudarata pAse to mAnavamAtra sarakho che. garIba ane tavaMgaranA hADacAmamAM ene tyAM koI bheda nathI. vizvane jo ApaNe zAMta ane ahiMsaka banAvavuM hoya to pahelAM ApaNe zAMta ane ahiMsaka banavuM paDaze ane ApaNA jIvanamAM prakRtisaumyatA lAvavI paDaze. jIvananA UMDANamAM A tattva vyApaka thaze tyAre ja ApaNe samajI zakIzuM ke jIvananI ugratA e agni che; jIvananI saumyatA e caMdana che. ApaNe jIvanamAM A ugratAne tajI saumyatA keLavavAnI che. je mANasamAM gaMbhIratA nathI te mANasanI prakRti saumya na hoI zake. saumya ane sabhya banavA mATe kAMI dekhAva karavAnI jarUra nathI, jarUra che jiMdagImAM ene vaNI levAnI. mAthuM dukhatuM hoya tyAre mAthe bAma paNa lagADAya ane enA mULabhUta kAraNa kabajiyAta vagere mATe AMtarika davA paNa levAya. jJAnIoe ApaNane bAhya sAthe AvI aMtaranI davA paNa batAvI che. je vastu tamArA lohInI sAthe ekAkAra thaI nathI tene tame kema rAkhI zakazo ? mATe ja kahevAmAM AvyuM che ke, pravRtti yAnti bhUtAna niha: vim varita? pahelAM ApaNe Teva pADIe, pachI Teva prakRti banI ApaNane pADe. ApaNe moTe bhAge bahArathI niyaMtraNa mUkIe chIe. pariNAme thoDA samaya bAda, Teva aMdarathI uchALo mAre che ne bamaNA jorathI bahAra Ave che. AnuM nAma ja AghAta-pratyAghAta. A saumya prakRti eTale dareka kAma zAntithI karavuM. je loko krodhane choDe dharmaratnanAM ajavALAM - 3pa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che emanI prakRti ja pachI saumyatAnuM saMgIta banI jAya che. pachI emanI vANImAMthI je jhare te saMvAdanA ja sUro hoya. jUnA kALamAM graMthonI racanA saMtoe karelI che, eTale e vAto mIThI ane zAMta lAge che, paNa Aje to lekhakonA lakhANanI pAchaLa tRSNAnI Aga paDelI hoya che. pariNAme lekhakonA e Ataza, mANasanI (vAcakanI) jiMdagImAM asaMtoSanA bhaDakA pragaTAve che. pahelAMnA brAhmaNo saMtoSI hatA; Aje brAhmaNo paNa "bhAmaNo" thaI gayA che. emanI saMskRta vANImAM Aje kyAM suMdaratA rahI che ? saMskRta bhASA to divya saMgItanI layamaya vANI che; ApaNA manane AnaMdamAM lapeTI le evI e suMdara bhASA che. mAnavIne deha che to dehanI mAMga paNa enI sAthe Ave che. paNa A mAMga upara maryAdA to hovI joIe ne ? e maryAdA eTale viveka. jUnA kALamAM zramaNo ane brAhmaNo, mAMgavuM eTale maravuM, ema samajatA. tyAgIonuM kAma hatuM bhautika vastuo pratye upekSA sevavAnuM; rAgIonuM kAma hatuM tyAgIonI sevA karavAnuM. paNa Aje sAdhuo mAMgatA phare che tyAre zrImaMto ema samajatA thayA che ke paisAthI to sAdhuo paNa kharIdAya che ! paNa e na bhUlazo ke je kharIdAya che te sAcA tyAgI nathI; daMbhI che, lobhiyA che. kharI sAdhutAne kharIdavA to mANasamAM potAnAmAM sAdhutA Avazyaka che. mahA vidvAna kaNAda jevAnI khabara rAkhavI, e te kALamAM rAjAonuM kAma gaNAtuM. AthI rAjAe sonA bharelo thALa kaNAda pAse dharyo. paNa kaNAda to potAnA sarjanamAM masta hatA. jyAM sudhI mANasa potAnA kAryamAM AvuM Atmavilopana nahi anubhave tyAM sudhI te kAryamAM ene pUro AnaMda nahi Ave, vijaya nahi lAdhe. prema sAthe arpaNa ane sevAno saMbaMdha hovo paNa jarUrI che. mAtA potAnA bALakane mAtra dUdha ja nathI paDatI, paNa dUdha saMge prema paNa pAya che; jyAre AyA mAtra dUdha ja pAIne besI rahe che. be vacce ATalo phera che. ane tethI jyAre bALakane Avo mAtRsneha nathI maLato tyAre tenuM mAnasa vikata bane che. pachI enI vikRtio AsapAsanA vAtAvaraNamAM jherI asara phelAve che. jene aMtaranI duniyAne keLavavI che ane meLavavI che, tene mATe kaNAdanI mAphaka bahAranI vastuono moha tajyA vagara bIjo koI Aro nathI. mATe, mANase potAnA jIvanamAM preyAtmaka evo vicAra keLavavo joIe ke je tenA jIvananI pratyeka kSaNe enI najara sAme rahe. je mANasa AvA AdarzamAM jIve ane pachI jIvanamAM kadI thAka lAgato nathI. 36 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAe kaNAdane prathama sonAno thALa bheTa dharyo. kaNAde e pATho Thelyo tyAre rAjAe kaNAdane ratnono thALa mokalyo; paNa kaNAda to saMtoSano svAmI hato. tene A ratno AnaMda Ape ema na hatuM. ene prasanna karavA mATe to bhaktinI jarUra hatI. jene jiMdagImAM dunyavI sukhonI ja bhUkha che te bhikhArI che. mananI AvI bhUkha mANasane aMdarathI bhikSuka banAve de che. sAcA sAdhuo to saMsArabagIcAnAM puSpomAM bhamanArA bhamarAo che. teo koI paNa puSpane daMza ke kleza ApyA vinA puSpono rasa laI AtmAne paritRpta karI vihare che. kharo sAdhu to vipnonI sAme paNa prasannatApUrvaka Ubho hoya che. enA AtmAnA pratyeka pradezamAM tyAgano raMga lAgelo hoya che. AjanA keTalAka sAdhuono bhagavo raMga kAco che. jarAka rAga ke pralobhananuM pANI aDatAM e dhovAI jAya che. jyAre ApaNe to cittanI avikalpa dazA keLavavAnI che. prabhubhaktinI A prabhAvanA vagara dharmaamRtanI sAcI mIThAza ApaNe nahi jANI zakIe. rAjAne thayuM ke kaNAda sonA ane ratnonI bheTo pAchI Thele che, tyAre jouM to kharo ke enI pAse evuM zuM che ? e kaNAdanI pAse rAtre Ave che. kaNAda sUtA che. rAjA AvIne enA paga dAbI rahyo che. kaNAda jAge che ane pUche che, "he rAjana tame mArA paga zA mATe dAbo cho ? mAro jevo bhikhArI je dhoLe divase paNa tamAre tyAM bhIkha mAgavA Avyo nathI, enI pAse tame rAtre AvA anucaranA vezamAM zA mATe AvyA cho ?' rAjAe kahyuM : "Apa suvarNasiddhi jANo cho, te mane Apo." kaNAde hasIne kahyuM, "rAjana, prabhunuM nAma e ja pArasa che. te A jIvanarUpI lokhaMDane aDe to mATInI kAyA sonAnI thaI jAya.' rAjAne have jJAna thaI gayuM ke sonAnI siddhithI mANasane mukti nathI lAdhatI; mANasanA mRtyu samaye sonAnI dIvAlo ADI UbhI rahI nathI zakatI. AtmAnuM lokhaMDa, paramAtmAno pArasa-saMyoga thatAM sonuM banI jAya. jene saMtoSanuM A sonuM maLI gayuM enA jevo dhanADhya jagatamAM koI nathI. A saMtoSanI bhAvanA ApaNI prakRtimAM vaNAI javI joIe. lobha, krodha, mAna, mAyA ane moha to jIvanane korI khAnArI vastu che. ApaNe to e sarvanI upara vijaya meLavIne jIvanane saumya banAvavAnuM che. mANasanI prakRti jyAre AvI saumya bane che tyAre e kadI paNa krUra kArya karI zakato nathI. bAkI to jyAM svabhAvamAM krUratA che tyAM A prakRtisaumyatva nahi dharmaratnanAM ajavALAM che 37 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI zake. kharabacaDA lAkaDA upara hAtha pheravo to enI phAMsa lAgI javAno bhaya rahe che, paNa je lAkaDuM raMdho khAI lIsuM banyuM che emAMthI phAMsa vAgavAnI nathI. mAnavIe Ama enI prakRtine paNa saumya banAvavAnI jarUra che. tA. 9-7-1960 38 1 dharmaratnanAM ajavALAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~>&> 10. saumyatvanAM sAthI rmaratnamAM khUbI e che ke emAM eka pachI bIjo sadguNa enA ma pramANe Avato jAya che. eka sadguNanuM vAcana, zravaNa ane manana bIjA sadguNone kheMcI lAve che. jIvanamAM jo ekAda sadguNanuM eMjina joDAI jAya to kramavAra sadguNanA bIjA DabbAo paNa enI sAthe joDAI, kheMcAI Ave che. dha mahattvanI A mATe vAtAvaraNa bahu ja vastu che. ApaNe evA vAtAvaraNamAM jIvavuM joIe ke jemAM sadguNo AvatA jAya ane durguNo jatA jAya. sAcuM ja kaheluM che ke, 'pustako, mitro ane vAtAvaraNa mANasanA jIvanane ghaDe che.' mANasanuM vAcana enI jiMdagImAM mahattvano bhAga bhajave che; moTo phALo Ape che. paNa A vAcana evuM hovuM joIe ke jethI manamAM sArA vicAro utpanna thAya. kAraNa, jyAM sudhI tamArAmAM sArA vicAro nahi jAge tyAM sudhI jIvananuM utthAna nahi thAya. mATInA hAMDalAmAMya mANasa nakAmA dharmaratnanAM ajavALAM * 39 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patharA nathI bharato; to zuM mANasanuM magaja hAMDalA karatAM paNa halakuM che ke je Ave te tame emAM bharo cho ! mATe koI tamArI pAse kharAba vastu saMbhaLAvavA Ave to tamAre kahI devuM joIe ke evuM sAMbhaLavAno tamane vakhata nathI. evI gaMdI vastuo eka vAra magajamAM pesI gaI to pachI e kADhavI muzkela bane che. ApaNuM magaja bahu ja nAjuka che. tenI upara kharAba vAtonA AdhAta na paDavA joIe, kAraNa ke evI vAto ghara karI bese che ane pachI kadAca lAMbe gALe nIkaLI jAya che toya tyAM khADo mUkatI jAya che. mATe AjanuM mAnasazAstra kahe che ke, mANasa enA saMskAranuM pariNAma che. mAnasazAstra karelAM AvAM badhAM saMzodhanone paNa A hakIkata abhivyakta kare che. Aje lokonA vicAro, vAcanathI paNa asvastha banyA che, kAraNa ke mANaso jevuM tevuM, je kaMI maLyuM te vAMce che; jema bajAranI bheLa, pANIpUrI ane halakuM khAvAthI mANasa bImAra paDe che tema. ATalA mATe ochuM vAMco paNa sAruM vAMco ane je vAMco tenI asara cetanA upara thavA do. e ja eno kharo khorAka che. AthI mANasane mATe vicArAtmaka sarjananI kalpanA pratikramaNamAM mUkavAmAM AvI che. Aje jAherakhabaro dvArA mAnavInAM magaja bagaDI rahyAM che. Ave kALe pustako evAM vAMcavAM joIe ke jemAMthI jIvanane preraNA maLe. Aje dehanI Asakti vadhatI jAya che ane AtmAnI jaLakamaLavat aliptatA dUra thatI jAya che. Aje ApaNA aMtaramAM koI mahAna Adarza rahyo nathI. ApaNI dharmakriyAomAM paNa Aje spardhAnuM aMdha anukaraNa vadhI rahyuM che. paNa ApaNe dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke ApaNI jiMdagI to phoTogrApharanA kaeNmerAnI negeTIva philma jevI che. zaTara khUlatAM je enI upara paDe e vastunuM pratibimba jhaDapI le che. AthI ApaNA magajamAM AdarzonAM AMdolano UbhAM thavAnI jarUra che. to ja ApaNe AtmAnI sAthe ekAkAra thaI zakIzuM. jyAM sudhI AvuM saMvAdamaya saMgIta ApaNA AtmAmAM cAlI rahyuM che tyAM sudhI ja ApaNe sukhI chIe; visaMvAdathI jIvanamAM duHkha utpanna thAya che. jyAM sudhI AvI ekAgratA na Ave tyAM sudhI ApaNA jIvananuM koI dhyeya ApaNe nakkI karI zakavAnA nathI. AvI ekAgratA jAge tyAre ApaNe ahIM beThA paNa tIrthomAM viharI zakIe chIe. ApaNI kalpanAo ja pachI ApaNane zAntinA madhura vAtAvaraNamAM viharAvavA laI javA zaktizALI banaze. 40 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema puSpo sadAya suMgadha Ape che tema ApaNA manane paNa ApaNe satata parAgavaMtuM rAkhavAnuM che. mana pote to eka suMdara vAjiMtra jevuM che. eno jANakAra jo enA tAra upara hAtha pherave to emAMthI AtmAnA madhura sUro ja pragaTe. paNa A mATe mana, vacana ane kAyA - e traNenI yogarUpI saMvAditA jarUrI che; to ja e saMgIta janmI zake che. jyAM saMvAditA che tyAM sukha che; jyAM visaMvAditA che, tyAM duHkha che. tabalacInI thApa ane saMgItanA sUrono laya, jIvanamAM saMvAditAnAM AMdolano utpanna kare che ane jyAM Avo saMvAda che tyAM citta AnaMdamAM masta bane che. jyAM sudhI mana pramANenuM mANasanuM vacana nathI, ane vacana pramANenuM kArya nathI tyAM sudhI sAcuM sukha maLavuM muzkela che. mana, vacana ane kAyA svasthAnamAM rahI, saMvAditAthI jIve ene ja mahApuruSo jIvanano yoga kahe che. piyAno pote suMdara hoya eTaluM ja basa nathI paNa eno sAco jANakAra ene vagADavA mATe maLavo joIe; nahi to e dIvAnakhAnAnI zobhA ja mAtra bane che. eka devaLamAM eka suMdara piyAno rAkhI mUkelo. varSothI ene koI sparzatuM. na hatuM. eka divasa eno jANakAra tyAM Avyo. enI AMgaLIone piyAnAno sparza thayo, ane saMgItanA sUro pragaTI UThyA. sUronA e sAgaramAM sau bhakto DUbI gayA ane sarvatra divyatA chavAI gaI. A kema banyuM ? kAraNa, vagADanAra enA sUrono jANakAra hato ane vaLI pote ja emAM ekAgra hato. piyAnovALuM A devaLa eTale ApaNA aMtaranuM maMdira. ApaNe gAIe chIe ke "prabhujI ! manamaMdiramAM Avo paNa AnI sAthe maMdiramAM kevo dhUpa, kevI surabhi, kevo parAga hoya eno vicAra karavo jarUrI che. mana bahu ja kImatI, atyaMta upayogI ane uttama prakAranuM sAja che, paNa eno jANakAra jo ene vagADe to ja emAMthI yoga pragaTe. AvA AnaMdanI parakASThA mana, vacana ane kAyAnA saMvAdamaya pUrNayogathI ja Ave che. mANase jIvananA dareka kSetramAM A yoga keLavavA mahenata karavAnI che. mANasa jyAM che tyAM ja jo A yoga na keLave, svabhAvanuM parivartana na kare to ene mATe bIje kyAMya mukti nathI, ema jANajo. yAda rAkhajo ke jo ahIM visaMvAditA haze ane kadAca mahApuruSo AvI caDaze to paNa muzkelI ja UbhI thaze. aMdaranA svabhAvano palaTo na thAya tyAM sudhI mAnavajIvananuM kharuM parivartana zakya nathI. kahyuM che ke dharmaratnanAM ajavALAM * 41 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chappana tIratha karI Ave, paNa zvAnapaNuM nava jAye ! eTale ApaNI aMdara zvAnapaNAnuM je A tattva che teno palaTo karavo e jIvananuM dhyeya hovuM joIe. prakRtisaumyatvano artha ja e ke jIvananuM krUratAbhareluM tattva nIkaLI jAya ane saumyatA Ave. ApaNe upadrava to na karIe paNa koIno upadrava ApaNane thAya tyAreya zAntithI sahana karIe. A tyAre ja bane ke jyAre ApaNAmAM prakRti-saumyatva AvyuM hoya. manane zAMta ane kAbUmAM rAkhavuM bahu muzkela che. manamAM krodha, azAnti jAge tyAre manane samajAvo. ene pUcho ke zA mATe e krodhane vaza thayuM che ? Ave samaye bahAra na jotAM, aMdara darzana karo. krodhabharI lAla AMkhone zveta karI nAkho; garama magajane ThaMDuM karo ane pachI juo to enI samajaNa koI ora ja Avaze. jyAre mANasanA manamAM AvI saMvAditA hoya che tyAre e je kAMI bole ane vicAre tenI pAchaLa sattva hoya che, artha hoya che. krodha to visaMvAda che. emAM mANasa gAMDo banI jAya che. visaMvAdamAM e je kAMI bole che ke kare che, enuM ene potAne ja bhAna rahetuM nathI. mATe ja DAhyA mANaso AvA visaMvAdanI paLoe cUpa rahe che. jUnA vakhatamAM mANasa potAnA makAnamAM eka judo khaMDa rAkhato. e khaMDanuM nAma krodhAgAra. jyAre krodha Ave tyAre mANasa e khaMDamAM jaIne bese. tyAM zAnti ane saMvAditAnAM pratIko rAkhavAmAM AvatAM ke je enI krodhI pravRttine zAMta ane saumya banAvatAM. mANasanA jIvanamAM A saMvAda atyaMta jarUrI che. mitronI pasaMdagImAM mANase khAsa viveka vAparavAno che. parIkSA karIne mitro pasaMda karavA joIe. khoTA rUpiyAnI jema jo mitra ekavAra khoTo maLI jaze to khare vakhate e tamArI AbarU leze. mATe khare vakhate tamane kAma Ave evA mitro karo; muzIbatamAM mUke evA mitrothI dUra raho. prakRti saumyatva mATenAM sAthIo eTale sArAM pustako, sArA mitro, sAruM vAtAvaraNa. mANasanA mana upara vAtAvaraNanI asara bahu UMDI che. tamArA vicAro jema tamArA mana upara sArI-mAThI asara kare che, ema vAtAvaraNa paNa tamArA mAnasa upara sArI ke kharAba asara kare che. A mATe ApaNA gharanI aMdara evI tejasvI vyaktionAM citro joIe ke je ApaNane pratyeka kSaNe emanA dRSTibiMdunuM smaraNa karAve. prakRtisaumyatva 42 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keLavavA mATe Ama sAruM vAcana, sArI maitrI ane sAruM vAtAvaraNa Avazyaka che. jIvanamAM A svasthatA lAvavA mATe prathama ApaNe magajano jUno daMza, kacaro dUra karavAno che. je mANasa prakRtithI saumya che te koInuM bUruM nahi kare. evo mANaso prakRtisaumyatvane lIdhe kharAba kArya nahi kare. sAruM kuLa ane aMdaranA sArA guNo ApaNane khare vakhate pApa karavAmAMthI bacAvI le che. AvuM uttama vAtAvaraNabharyuM kuLa AtmAnA puNya prabhAvathI ja maLI zake che. mANasanuM mAnasika baLa tUTI gayuM che; e baLa dhyAnathI keLavavAnuM che. e adamya zakti keLavo, prakRtinI aMdara vaNAyelI kharI saMskAritAne bahAra lAvo ane caMdananI suvAsa ane zItaLatA jevI mIThI ane zAMta prakRtisaumyatvanI sarvatra surabhI prasaraze. tA. 10-7-1960 - dharmaratnanAM ajavALAM * 43 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. jIvananuM parivartana mANasa dharmI banavA mAgato hoya deg enI pAse dharmanA sadgaNonI mUDI zuM hovI jarUrI che. tamArI pAse guNa hoya ane khyAti pAmo to to jANe ThIka che, bAkI bAhya ADaMbara nakAmA che. A che duniyAmAM saphaLatAnI sIDI caDavA mATe paNa sadguNo keLavavA Avazyaka che. AvA che saguNothI ja jIvananI sArthakatA lAdhI zake. ApaNI A kAyA to mATInuM pUtaLuM che; emAM rahelA saguNo te jIvananuM sonuM che. tame A saguNo keLavo to mATImAMthI 4 sonuM bane. jene tame Aja sudhI dhULa gaNI che e to tamAruM moTAmAM moTuM ne suMdara dravya che. ApaNuM jIvana eTale dharmarUpI sonAnI khANa che. ApaNuM A mAnavajIvana e to amUlo hIro che paNa Aje ApaNe che ene kAca barAbara samajIne vAparI rahyA # chIe. A saMsArano bahArano badho khajAno chevaTe nakAmo che. e badhuM mUkIne cAlyA 44 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javuM paDaze. paNa tamArI aMdara eka bIjo sAco khajAno che. jJAna ane paramAtmAnI jyotathI ApaNe e jovAno che. Aje paramAtmAnI A jyota ApaNI pAse che, paNa DhaMkAyela che tethI jIvana aMdhakAramaya lAge che, paNa jyAre aMdaranI e jyota pragaTaze tyAre A loka ane paraloka - beunA jIvana upara navo prakAza lAdhaze. A saphaLatA meLavavA mATe gaMbhIratA, tucchatAno tyAga, taMdurasta jIvana, saMpUrNa aMgopAMga, prakRti saumyatva, rAgadveSathI para ane svabhAvanI nirmaLatA vagere guNone vikasAvavAmAM AvyA che. jyAre manuSya AtmAne samajavA mAMDe che tyAre enA svabhAvamAM dhIme dhIme parivartana thAya che. Ama to jyAre mANasane sannipAta thAya che tyAre jJAnI ane gamAra jema vartanamAM ekasarakhA banI jAya che tema jyAre mANasamAM krodha, moha, mAyA, lobha ityAdi jAge che tyAre tyAgI ane rAgI, sAdhu ane saMsArI banne sarakhA banI jAya che. kaSAyano e sannipAta maTe, tyAre ja mANasane khyAla Ave ke e zuM karI rahyo hoya che. duniyAthI tame judA nathI, duniyAno avAja e tamArA bolono eka paDagho che. duniyAne je dRSTithI jozo e ja dRSTithI duniyA tamArI sAme joze. eTale kahyuM ke Apa bhalA to jaga bhalA. mANasanuM jIvana suMdara to jagatanuM jIvana suMdara, dhobI kapaDAM dhue che ne eka sAdhu tyAMthI nIkaLe che. sAdhune dhobInA chAMTA UDyA ane krodha jAgyo, eTale sAdhue halako zabda vAparI Thapako Apyo. dhobI paNa kAbU khoI beTho. eNe sAdhune gALo ApIne kahyuM : "ahIM zuM karavA rakhaDe che ? taLAvanI pALa upara pANI na UDe to zuM patharA UDe !" paNa sAdhu dUra jaI svastha thaI vicAravA lAgyo ane tarata ja ene jJAna thayuM ke doSa to mAro hato, ane tethI eNe jaIne dhobIne khamAvyo. dhobI paNa eno A bhAva samajI gayo ane dhobIe paNa pagamAM paDIne sAdhunI mAphI mAgI. Ama sannipAta UtarI jAya tyAre sAdhu e sAdhu tarIke pragaTe che ane dhobI e dhobI tarIke jaNAI jAya che. mANasa AvezamAM AvI jAya che ne enA moMmAMthI bIjA dubhAya evAM veNa nIkaLI paDe che. A Avezane ApaNe saMyamamAM rAkhavo rahyo, kAraNa kudaratano niyama che ke kSamAmAMthI kSamA, samatAmAMthI samatA ane krodhamAMthI krodha ubhave che, ane beune enI sArI ke kharAba asara karI jAya che. mAnavI tyAgane - sAdhupaNAne name che paNa je samaye enAmAM krodhano dharmaratnanAM ajavALAM - 45 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aveza ane Avega hoya tyAre sAdhu ane sAmAnya mAnavI eka samAna bhUmikA para AvI jAya che. mAnano khoTo Aveza mANasamAM garva lAve che. e Aveza cAlyo jAya pachI ja aMtaramAM nirmaLatA ane samajaNa Ave che. ane pachI tamArA vicArane UMDe preraNA Ape evI paLo tamArA jIvanamAM zarU thAya che. je mANasa A badhAno jANakAra che teno koIka vAra paNa uddhAra zakya che. tame sAMbhaLeluM, vicAreluM haze to kyAreka tamArAmAM e jAgaze ane tamArA AtmAneya jagADaze. satsaMgathI mANasamAM A paLo Ave che. AvA sthAnamAM zravaNa kareluM kyAreya nakAmuM nathI jatuM. jJAnInAM vacanonA zravaNa sAthe ja kyAreka mANasanA AtmAnAM dvAra UghaDI jAya che. A mATe sahazravaNa e ApaNA jIvananA utthAnanI eka Avazyaka bhUmikA che. jIvanamAM e khUba ja sahAyaka bane che. garama tavA upara paDeluM paheluM TIpuM to baLI jAya che, paNa eka pachI eka so TIpAM baLI gayA bAda ekaso ekamuM TIpuM ja tavA upara dekhAya che, paNa pelAM so TIpAM niSphaLa gayAM nathI. AnI pAchaLa so TIpAMono tyAga rahelo che e ApaNe bhUlavuM na joIe. zravaNa ane manananuM paNa jIvanamAM A sthAna che. dharmanuM A jIvana eTale AMtarika sUkSma parivartana. kharI rIte to tamAro vicAra e ja tamAruM kArya che. kAma karavAnuM zarU karo tyArathI "kAma karyuM" gaNAya, paNa A mATe mANasano AMtara Azaya kevo che e jANavuM bahu jarUrI vastu che. eTale tame saue paNa tamArA jIvanamAM parivartana lAvavAno, prakAzapaMtha zodhavAno prAraMbha karyo che; ene sadA yAda rAkho. jenAmAM A dharmabhAvanA paDI che, suMdara vicAro paDyA che ane kSamA tathA sahanazIlatAnI bhAvanAo che tene jIvanamAM kadI asaphaLatA nahi rahe. ahIMnA vyAkhyAnanuM zravaNa karavA AvanAra mANase prakAza tarapha javAno prayAsa AdarI dIdho che. guNanA AvA vicAro magajamAM ramatA hoya tyAre ja dharmajIvananA vicAro AvI zake che. A bhAvanA ja ApaNane kharAba kAma tarapha jatAM bacAvI le che. tA. 11-7-1960 46 dharmaratnanAM ajavALAM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. lokapriyatA % vanamAM dareka vyaktine lokapriya ' thavAnuM game che; badanAma thavAnuM koIne pasaMda hotuM nathI. eka nAnA che bALakamAM paNa saguNanI A mahattvAkAMkSA paDelI ja hoya che. tyAre prazna e che ke ApaNI satata icchA chatAM ApaNe AvA lokapriya kema nathI banI zakatA ? kAraNa e che ke tame e mATe jarUrI siddhAMtonuM jIvanamAM pAlana karatA nathI; tamArI icchA ? mAtra zAbdika che, bAhya che. dareka mATe niyamo hoya che. mAMdAe sAjA thavuM hoya to vaida batAve te pathya pALavuM jarUrI hoya che. nahitara enI taMdurastI pAchI maLaze nahi. lokapriya thavA 0 icchanAra mATe sauthI prathama kArya e che ke eNe koInI niMdA na karavI. eka vakhata niMdA karavAnI Teva paDaze to e pachI 4 javAnI nathI e dhyAnamAM rAkhajo. ane jo # tene mATe A zakya na hoya to jema khUjalIvALA bALakane hAthe kothaLIo * bAMdhIne tene khaNato rokavAmAM Ave che tema, dharmaratnanAM ajavALAM ja 47 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niMdA karanArAoe potAne moDhe kothaLIo bAMdhavI joIe. doSa to mANasamAM hoya che paNa bIjAnA doSonI niMdA karavI e pApa che. koInI niMdA ApaNAthI thAya nahi. emAM paNa jeo viziSTa guNothI samRddha che tenI to niMdA na ja thAya. mANasamAM dekhAtA moTA durguNa akSamya che, paNa nAnA durguNo mATe enA jIvananI pratikULatA, saMjogo vicAravA jarUrI che. e vicAra vagaranI ApaNI TIkAthI ApaNe sAmAne mAtra anyAya ja karIe chIe. amuka mANasamAM koI bhUla hoya e svAbhAvika che; to ene sudhAravAnI jarUra che; ane utArI pADavo e khoTuM che. koIne dharmanI kriyA barAbara na AvaDatI hoya to jene AvaDe che teNe, enI TIkA na karavI joIe. jo evAnuM e TIkhaLa kare to e eka jAtanuM bhayaMkara pApa che. jene nathI AvaDatuM tene samajaNa ApI sudhAravo, e tamAruM kAma che; eno upahAsa karavo e yogya nathI. AnI sAthe bIjI vAta paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke je mANasane ghaNA loko niMdatA hoya tevAnI sobata na rAkhatA, nahitara tame paNa enI sAthe niMdAne pAtra banazo. duniyAmAM lokapriya thanAre Avo tyAga karavAnI jarUra rahe che. duniyAmAM saune lokapriya thavuM to game che paNa A lokapriyatA eTalA mATe prApta karavAnI che ke jethI mAnavInA vacananI kiMmata thAya, e bIjAne sahAyaka bane. je loko deza, samAja ane dharmanA netA hoya che temaNe lokapriyatA meLavavI atyaMta jarUrI che. tamArA sArA AcaraNathI sArA mANasamAM parivartana jAge che. jo samAja tamane utsukatAthI sAMbhaLavA taiyAra thAya to samajajo ke tame lokapriya netA cho. paNa loko tamane na sAMbhaLe to tame lokapriyatA gumAvI che. ane te kema gumAvI tenAM kAraNo jo zodhI kADhazo to ja gayeluM sthAna tame pAchuM meLavI zakazo. lokapriyatA ema ne ema nathI AvI jatI. ene mATe manuSya prathama lAyakAta keLavavAnI che. jenAmAM lAyakAta che te sarvatra lokapriya thaI zakaze. mANasa jo samAjamAMthI pheMkAI jAya to eNe enuM kAraNa zodhI kADhavuM joIe. loko jo tamArA pagale cAlavA taiyAra nahi hoya to tamArI badhI vAto tamArI pAse ja rahevAnI. tyAga ane balidAnane lIdhe ja vyakti ane saMsthA lokapriya banI zake che. vyaktione lIdhe ja saMsthAo jIvatI bane che. dharma sajjanothI cAle che. mATe dharmanA kSetramAM kAma karatA puruSonA jIvanamAM lokapriyatA anivArya guNa gaNAya che. tyAga ane saujanyane lIdhe ja AvI vyakti AdaraNIya bane che. 48 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje ApaNe janagaNa-janasamudAyanI vAto karIe chIe, paNa emAM sarvajanono sAtha che kharo ? saMdhamAM sarvAnumatinuM baMdhAraNa jarUrI che, bahumatInuM ja mAtra nahi. jiMdagImAM vijaya mATe ApaNe lokapriyatAnuM sUtra bhUlavAnuM nathI. ApaNe to darekane ApaNe pakSe levAno che. saMsAramAM mANasa ekalo nathI rahI zakato. mAnavIne mAtra mAnavInI ja nahi paNa pazunIye jarUra paDe che. mATe ajJAnI ne garvamAM AMdhaLo banelo mAnavI ja evuM bole ke mAre koInI garaja nathI.' A garvane sArA manuSye haTAvI devAno che. A 'dharmaratna prakaraNa' graMthamAM A mATenI jIvaMta preraNA paDelI che; jIvananA aneka koyaDA enAthI UkalI zake evI zakyatA che. Aje ApaNA jIvanamAM aneka aMtarAyo paDyA che ne te ApaNI AMtarika pragatine rokI rahyA che. ApaNe tene dUra karavAnA che. puNya, takadIra, karma e badhuM zuM che ? karma kAMI koInA vArasAmAM maLatuM nathI. gaI kAle ApaNe je karyuM enuM pariNAma te Aja. Aje karI rahyA chIe te AvatI kAla banI rahela che. tamAruM takadIra e tamArAM ja bhUtakarmonuM phaLa mAtra che. yAda rAkhajo ke tamAruM ja karma tamArI sAme Ave che. koI mANasane lokapriyatA maLe to tenI niMdA na karo. emAMya, viziSTatAvALA mANasanI niMdA to kadI na karo. IrSA ane adekhAIthI moTAnI niMdA kare to e potAnI ja jAtane halako pADe che; enAthI enuM puNya baLI jAya che. koI mANasanI kriyAmAM aNaAvaData jaNAya to enI TIkA karavA karatAM ene premathI sudhAro sUcavavo. kAraNa Aje je ADAavaLA lITA karI rahyo che, te AvatI kAle ekaDo ghUMTato thaI jaze; paNa je mANasa lITA ja nathI karato, zarUAta ja nathI karato tene sudharavAno, zIkhavAno avakAza cAMthI maLavAno che ? ApaNe jANIe chIe ke jagatamAM koI mANasane apamAna sahana karavuM gamatuM nathI, kAraNa ke dareka mANasamAM ahamnuM tattva paDeluM che. AthI apamAna sarvane asahya lAge che; svamAna saune priya lAge che. mATe nAnA mANasanuM paNa apamAna ke niMdA na thAya, to mATA mANasanI niMdA kema ja karAya ? tA. 12-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 49 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. lokapriyatAnI keLavaNI ane prApti 1 . dezamAM ApaNe rahetA hoIe te che dezanA AcAronuM ApaNe pAlana karavuM joIe. "deza tevo veza' e kahevatanI jema badhAMnI vacce ApaNe rahevuM hoya to badhAMnA jevA thavuM joIe. teonA AcAra pALIe to enI mazkarIne pAtra na banIe; emanAmAMnA eka thaI zakIe. kahyuM che ke"ati ubhaTa veza na paherIe, nava dharIe malinatA veza jo.' kyAreya ubhaTa veza na pahero; ema ja malina vastro paNa na pahero. ubhaTa che vezavALo mANasa niMdAnuM madhyabiMdu banI jAya che. mANasa enA bAhya vezathI nahi, paNa enI aMdaranA vyaktitvathI ja AgaLa * AvI zake che. mAtra lokonuM manoraMjana karavA khAtara, game tevAM vastro paNa na zuM pahero, temaja kaMjUsa thaI melAMghelAM vastro che. paNa na pahero. mANasa kharI rIte kAMI kapaDAM ane 50 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAgInAthI nathI zobhato, paNa potAnA vyaktitvathI zobhe che. AmAM karakasara ane kaMjUsAIno bheda paNa ApaNe samajavo joIe. sAdAM ne cokhkhAM kapaDAMthI mANasanI pratibhA bahAra Ave che; sAdAM ne svaccha vastro paherIne sabhya samAjamAM tame tamAruM sthAna meLavI zako cho. lokapriya banavA mATe bIjI vAta e che ke dareka mANase potAnA kuTuMbanI sthitine anukULa kAMIka dAna karavuM joIe. tamArI AvatI kAla kevI Ugaze enuM tamane jJAna nathI; e tamArA hAthamAM nathI. tamArA hAthamAM je che, te mAtra AjanI paLa. mATe ja 'Aja Aja bhAI, atyAre'no maMtra yAda rAkho. ApaNe to vartamAnane oLakhIne suyogya jIvana jIvavAnuM che. ene mATe koIne bharose besI rahevAya nahi. jIvanamAM pAchaLathI pazcAttApa karavo paDe evuM icchatA na ho to AjanuM kArya Aje ja karI lo. dharmanA kAmamAM AjanA samayano sadupayoga karI nAkho. jIvanane aMte laI javAnuM bhAtuM ApaNe atyArathI ja taiyAra karavAnuM che. marAThImAM dAnane 'deva' kahe che, eTale ke jenA aMtaramAM deva vasyo hoya ene ja dAnano vicAra Ave che. jenAmAM levAnI ane lUMTavAnI icchA che tenAmAM devatvano aMza nathI thato. anAdikALathI levAnuM kAma to mAnavI karato ja Avyo che; Aje have devAno samaya Avyo che, eno upayoga karo. chatI zaktie dAna na devuM e aparAdha che. tamArI pAchaLa koI tamAre mATe ema na kahe ke 'bApaDo ApI zakyo nahi.' jIvanamAM bahAdura banavuM ke bApaDA, e Ama tamArA hAthamAM atyAre che. lokapriyatA keLavavA mATe eka bIjo guNa paNa jarUrI che ke sAdhunAM vacano para kadI krodha na karavo, paNa enAthI prasanna thavuM, emanI zikhAmaNa sAMbhaLatAM rIsa na karavI. tamArA jIvananA utthAna mATe ja mahApuruSo tamane upadezathI zikhAmaNa Ape che. e tamArA hitasvI che. emane tamArI pAsethI kAMI meLavavAnI icchA nathI hotI. Agama ane darzana to tamArA jIvanano arIso che. mANasanI kharI jAta jema arIsAmAM dekhAya che, tema teo tamArA AtmAnI sAcI oLakhANa tamane karAve che. AgamanA arIsAmAM jonArane potAnA sadguNo ane durguNo spaSTapaNe dekhAI Ave che. sAdAI ane saMyamathI zobhatI vyakti guru che. ADaMbarI pote ja DUbI rahyo che e kema tAre ? emanAM vacano Adara ane sadbhAvathI sAMbhaLo to emAMthI tamane tamAro sAce paMtha dekhAze. guru AdaraNIya che. sadguNamAM ApaNAthI je vadhAre ucca koTie hoya e sarva ApaNA AdaraNIya che. dharmaratnanAM ajavALAM 51 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdAInuM saundarya gurucAvI che, ane mAnavIe te hAthamAM levI e atyaMta jarUrI lokapriya thavA mAgatA mANase kevA prakArano tyAga karavAno ane zAno svIkAra karavAno che te ApaNe joI rahyA chIe. jyAM sudhI mANasa kharAbane choDe nahi tyAM sudhI enA jIvanamAM sArI vastu AvI zakatI nathI. kharAba vastu sArIne paNa kharAba karI nAkhe che. jo durguNo aMdarathI jAya nahi to sadguNo svabhAvamAM Take nahi. saddaguNone lAvavA mATe ApaNe prathama to durguNone haTAvavAnA che. ApaNuM jIvana Aje bheLavALuM sonuM thaI gayuM che. te sadaguNa ane durguNanuM mizraNa che. saguNo ApaNA jIvanamAM che ja, paNa durguNanAM AvaraNone lIdhe Aje tenuM darzana thaI zakatuM nathI. zakti hovA chatAM kArya na karavuM, te zakti gopavavAnuM pApa che, dAna, jJAna, vastRtva, ityAdi zakti jenI pAse hoya teno teNe upayoga karavo jarUrI che. zakti to jema vaparAya che tema teno vadhAro thAya che. kAryamAMthI ja mANasane navuM jJAna ne bodha maLe che. Ama, kAma mANasanA jIvanamAM agatyano bhAga bhajave che. ApaNI A zaktiono vikAsa karavo jarUrI che. jIvanamAM gurutAgraMthi ke laghutAgraMthi beu lAvavI e khoTuM che. kAma karatAM pahelAM tenI asaphaLatAno bhaya mANasane ghaNIvAra enA kAryamAM avarodha kare che. paNa ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke dareka mANasamAM ochAvattA pramANamAM mULabhUta zaktio to paDI ja che. bhagavAna ane manuSyano AtmA to eka ja sarakho che, eTale mANasa AvaraNa dUra kare to bhagavAna banI zake; paNa A mATe eNe bhagavAnanA guNo keLavavAnI jarUra rahe che. Aje manuSyane potAnI zaktio kyAM daTAIne paDelI che tenI khabara nathI. mANase have ene zodhIne jIvananA upayogamAM levAnI che. zaktione Ama jo vaparAtI rAkhIe to ja e jIvatI raheze; dabAvavAthI to e kuMThita thaI jaze. mANasa jyAre koI paNa navuM kAma zarU kare tyAre enI niMdA thAya che; paNa vakhata jatAM pachI loko ene mAna Ape che. kavi nAnAlAle jyAre emanI apadyAgadya zailI sauthI pahelI sAhityakSetre rajU karI tyAre badhAMe eno virodha karyo hato, ene vakhoDI kADhI hatI; paNa Aje emanI e DolanazailI upara loko vAhavAha pokAre che. mANase e paNa yAda rAkhavAnuM che ke e AkhI duniyAne chetarI zake che, paNa potAnA AtmAne e chetarI zakavAno nathI. potAnI zaktione para eka dharmaratnanAM ajavALAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gopavavI e to AtmA pratyeno moTAmAM moTo aparAdha che. kALa cAlyo jAya che ane mANasa paNa eka divasa cAlyo jaze, paNa samaya pramANe e ja kArya nahi kare to jagatamAMthI e sadAne mATe bhUMsAI jaze. mAnavamAtramAM A zaktio paDelI che. bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che ke, "mArI badhI zaktio tamArAmAM paDelI che; tamAro AtmA sarvazaktimAna che." jo mAnavI, bhagavAna mahAvIre batAvelA satyanA rAha upara cAle to A zaktio ene jarUra dekhAze. ApaNe to ene oLakhIne mAtra bahAra ja lAvavAnI che. zaktionuM A darzana thatAM mANasanA jIvanamAM navuM cetana Ave che. eTale jIvanamAM niSphaLatA maLe; loko niMdA kare, chatAM tamane satya lAge to tamArA paMtha upara AgaLa cAlyA ja jAo ane tamane maLeluM satya duniyAnI sAme mUkatA jAo. sadAya tamArA AtmAnI zaktine ane tenA avAjane anusaro. potAnI zakti anusAra mANase manane keLavavA mATe kAma karavAnuM atyaMta jarUrI che. hathiyAra na vAparavAthI jema ene kATa caDhI jAya che tevuM ja aNavaparAyelI zaktionuM che. eTale maLelI zaktiono upayoga karo ane vikasAvo. je loko janasamudAyamAM pUjAtA hoya temanI kyAreya mazkarI na karo. evA mANasonI mazkarImAM ApaNe ApaNI jAtanI mazkarI karI rahyA chIe. A ja pramANe baheno ane vRddhonI paNa kadI mazkarI na karo. mAnajo ke bUDhApAnI mazkarI karanAra mANasa potAnI yuvAnInI mazkarI karI rahyo che. yuvAno to zaktinA pratIka che, AzA samAna che. yuvAno mATe bahenone ema lAgavuM joIe ke teo amArA rakhevALa che, AvatI kAlanA AdhArastaMbha che. jUnA kALamAM mANasa paisAne Thokara mArI potAnI jAtane sAcavatA; Aje mANasa paisA khAtara vecAI rahyo che. zrIpALanI mAtA kamaLaprabhA rAtane vakhate dikarAne laIne jaI rahI che. yuvAna rANI che. zarIra para rAjateja che. evAmAM prabhAtane pahore yuvAnonuM eka ToLuM enI sAme Ave che. kamaLaprabhA kSaNabhara dhrujI UThe che. tyAM to yuvAnono AgevAna AgaLa Ave che ane "bahena" kahIne saMbodhe che. kamaLaprabhAne e kahe che, "bahena ! mUMjhAzo mA. jene eka bhAI paDakhe hoya teneya kazuM karavAnuM rahetuM nathI, to ame to ahIM tArA sAtaso bhAIo chIe; tAre vaLI DaravAnuM zA mATe ?" yuvAnomAM zakti sAthe Avo saMyama ane samajaNa AvavI jarUrI che. lokapriyatA meLavavA mATe traNa vastuono svIkAra karavo joIe : dAna, vinaya ane zIyaLa. je mANasa vinayazIla che, je manano udAra che, te duniyAmAM dharmaratnanAM ajavALAM - 53 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priya thaI zake che. je aMtarathI Avo udAra che e potAnI pyArAmAM pyArI cIja paNa bIjAnuM kalyANa thatuM hoya to ApI detAM acakAto nathI. duniyAmAM ghaNA mANaso to maLeluM bhogavavAne badale jANe ke mAtra bheguM karavA ja AvyA hoya evA dekhAya che, paNa chevaTe "kIDInuM tetara khAya' evI dazA emanI thAya che. mANasa Ama kaMjUsa banIne bhAvanAne khoI nAkhe che. ghaNA mANaso dAna karyA pachI pazcAttApa kare che. evA loko vAvyA pachI enA puNyanA dANAne bALI nAkhe che. dAna ApyA pachI ene Ama bALI na nAkho. dAnanuM kAma to ullAsathI, AnaMdathI karo. mananA nisAsA sAthe dIdheluM dAna e dAna zabdane yogya nathI. ApaNe kahIe chIe ke "anna tevuM mana" ane "anna tevo oDakAra' e sAcI vAta che. prANanuM sarjana annane lIdhe thAya che. mATe anna zuddha hovuM joIe. maMdiramAM arpelA nirmAlya upara jo ApaNe najara nAkhIe to ApaNI jiMdagI nirmAlya thaI jAya che, nirbaLatA AvI jAya che ane jIvanamAMthI asmitA cAlI jAya che. prabhunAM caraNomAM arpita thayelI vastu pAchI levI e to AtmA ane paramAtmAne chetaravAnI dRSTi che. mAgelI bhikSAnA paisA maLyA pachI mAnavInA jIvanamAM AMtarika sattva rahI zakatuM nathI, e yAda rAkhajo. je vastuo nirmAlya thaI gaI ene vAparo nahi, ene kADhI nAkho. maphatanuM meLavavAnI icchA nahi, spRhA nahi, e ja sAco maMtra che. pArakA baLa upara jIvanAra jevo kAyara, jagatamAM bIjo koI nathI. svayaMbaLa upara jIvanAra ja kharo bahAdura che. jyAM sudhI AvuM nirmAlya jIvana jIvazo tyAM sudhI sAcA jIvanano artha tamane nahi samajAya. dAnanI pAchaLa to samasta AtmAno AnaMda vahevo joIe. dilanI AvI udAratA enuM ja nAma sAcuM dAna. tA. 13-7-1960 pa4 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. vicAra-audArya - paNe hamaNAM lokapriyatAnA cA sadagaNano vicAra karI rahyA chIe. jo mANasanA vacanamAM prema ane AcaraNamAM vizvAsajanaka sadAcAra na hoya che to loko ene sAtha Apaze nahi. kAma karavAmAM, sevAmAM A sadguNathI saphaLatA zakya bane che. je mANase A jAtanI huM lokapriyatA meLavI ke meLavI nathI hotI, tenAM vacano upara samAjane ke lokone mAna bU ke Adara nathI hotAM. che Ama ja dharmabhAvanAnA vistAra mATe je paNa A lokapriyatA Avazyaka che. jenuM 4 jIvana kalaMkita che, e lokapriya thaI zakaze 8 nahi. AdhyAtmika jIvanamAM, AcAramAM paNa A lokapriyatAno guNa eTalo ja sahAyaka | bane che. je mANase bIjAnA paisA khAdhA hoya, koIne chetaryA hoya, e mANasa bIjAne dharmanI vAta karaze to enuM koI sAMbhaLaze nahi. samAja to ene kaheze ke, tuM ja pote pahelAM dharma Acara. samAjanI dharmaratnanAM ajavALAM 4 papa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAomAM kAma karanAra mANase potAnI Atmazuddhi mATe prayAsa karI, pachI saMsthAmAM AvavuM joIe. Ama na thAya to evI vyakti badhAMne nukasAnakartA bane che. je mANasa pote vizuddha che te ja samAjamAM lokapriya thaI zake che, Ane mATe ApaNe jovAnuM che ke lokapriyatA meLavavA mATe kevA sadguNo levA ane kayA durguNo tajavA ! Avo eka Avazyaka saguNa te cittanA audAryano - udAratAno che. mANasamAM mana, vacana ane kAyA - traNeyanI udAratA jaIe, jenuM mana kaMjUsa che, jenuM haiyuM baLiyela che, je bIjAnuM paDAvI le che, te bIjAne kAMI nahi ApI zake. keTalAka loko paisAthI udAra hoya che, paNa teo bIjAnA vicAro pratye udAratA nathI keLavI zakatA. "huM badhuM samajuM chuM; emAM bIjAo zuM samaje !" ema ja emane lAge che. paNa kharI vAta to e che ke bIjAnuMya sAMbhaLavA prayatna karavo joIe. tamArI mAphaka sAmAneya enA vicAro jaNAvavAnI svataMtratA Apo. vicAranI A udAratA eTale ? pote jevI svataMtratA icche che evI ja bIjAne paNa ApavI. kuTuMbomAM Aje kyAMya A jAtanuM vicAra-svAtaMtrya dekhAtuM nathI. pitA ane putranI vacce, sAsu ane vahunI vacce, rAjya ane prajAnI vacce A keLavAvuM joIe. A jagatamAM koInA upara johukamI cAlI zakatI nathI. chatAMya be ja jaNA A sahe che - eka to nirmAlya hoya te, ane bIjA kSamAvAna dharmI loko. paNa AvA dharmI loko jagatamAM ghaNA ochA hoya che. vicAro ke pAMca-pAMca dIkarAe paNa mAbApane raDavAnI dazA zAthI Ave che ? kAraNa e ke sau samAdhAnathI, samajIne AnaMdathI sAthe rahI zakatA nathI. kuTuMbamAM darekane vicAra pragaTa karavAnI taka maLavI joIe. baLajabarIthI nahi, paNa dhIme dhIme samajAvaTathI pheraphAro lAvI zakAya. jyAM sudhI sAmI vyaktinA mananuM samAdhAna tame karAvI na zako tyAM sudhI bahAranI baLajabarI nakAmI che. Ama vicAranI udAratA atyaMta Avazyaka che. AnuM nAma ja syAdvAda. jIvananA dareka aMgamAM A syAdvAdanI samIkSA che. e kAMI mAtra zAstranI vAta nathI; ene to jIvananA pratyeka AcAra sAthe saMbaMdha che. bAkI to je zAstra mANasane preraNA na Ape, je enA jIvanamAM vaNAI jAya nahi e zAstra, jIvaMta jIvana mATe nakAmuM che. eTale jJAnIoe zAstramAM je kahyuM che ene AcAramAM utArI ApaNe eno pUro lAbha levAno che. arasaparasanA vicAromAM pa6 dharmaratnanAM ajavALAM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM samAdhAna lAve enuM nAma syAdvAda. eka dRSTAMta joIe. bApa ane dIkaro roja to sAthe jamatA, paNa eka divasa emanAmAM aNabanAva thayo, dIkarAe kahyuM, "bApA, huM tamArI sAthe jamavA nahi besuM.' bApA samaju hatA, syAdvAdanA upAsaka hatA. eNe upAya zodhI kADhyo. dIkaro na khAya to mArAthI kema khavAya ? bApe udAratA dAkhavI. thALI, vATako ane pATalo laI e dIkarA pAse gayA ane sAmethI kahyuM : "tuM mArA bhego na bese to kAMI nahi; cAla, huM tArI bhego besuM." dIkarAno aham AthI saMtoSAyo. "huM nahi, bApA mArA bhegA beThA ema mAnIe AnaMdamAM rAo. bApe jIvanane saraLa banAvyuM to putranuM samAdhAna thaI gayuM. AnuM nAma syAdvAdano AcAra. jJAnIonI AvI vAtone samajo. ene saraLa, sAdI karIne jIvanamAM utAro. emaNe ATalA zAstro racyAM che, sarjana karyuM che tenuM pariNAma ApaNA dainika jIvanamAM UtaravuM joIe. Aje muzkelI e che ke ApaNe bolavA taiyAra chIe, paNa koInI pAsethI sAMbhaLavA taiyAra nathI. "tuM mAruM sAMbhaLa; mane tuM navuM zuM kahevAno che ? tuM mane sAMbhaLa." ema na kaho. je kahevuM hoya te sAmAne kahI levA do. e khAlI thaze to pachI tame tamArA suMdara vicAro enAmAM bharI zakazo. enA prazno, zaMkAo sAMbhaLo; enuM premathI, AnaMdathI samAdhAna karavA matho. Ama karazo to saphaLatA sahajasAdhya banaze. ghaNA loko A badhuM buddhithI to samaje che kharA, paNa jIvanamAM e lAvavA mathatA nathI. paNa yAda rAkhajo ke AcAra ja bIjAmAM AcArane prerI zakaze; sAmAnA jIvanamAM AcAra pragaTAvI zakaze. eka karoDapati zeTha hatA, paNa bhAre kaMjUsa. enAmAM udAratAnuM nAma nahi. je hatuM tene kema sAcavavuM e vicAramAM ene kAyamanI ciMtA. eka vAra mananI zAnti mATe e rAtre dariyAkAMThe gayA. gADI dUra UbhI rAkhI ane kAMThe jaI beThA; paNa enA moM upara ciMtA ne viSAda dekhAtAM hatAM. thoDI vAre bIjA zeTha tyAM AvyA. teNe AnuM moM joyuM to moM upara ene udAsInatA dekhAI AvI. vAta sAcI che ke je kaMjUsa hoya che tenA mukha upara lAlI, prakAza kyAMthI hoya ! e to je dAtA banIne Ape che tenA moM upara ja lAlI ne prasannatA dekhAya che. A bIjA zeThane lAgyuM ke e bicAro du:khI du:khI lAge che; kadAca kaMTALIne AtmahatyA karavA Avyo haze. Ama mAnIne A zeTha pelAnI pAse dharmaratnanAM ajavALAM ja pa7 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA ane tene potAnA nAmanuM kArDa ane dasa DaoNlara bheTa ApyA; vadhu sahAya joIe to enI peDhIe AvavA jaNAvyuM. enA haiyAmAM tyAre sAcI dayA hatI ane enA aMtaramAMthI karuNAno srota vahI rahyo hato. bIjAnI muzIbata joIne mAnavInuM haiyuM AvI rIte dravavA lAge tyAre jANavuM ke have enAmAM mAnavatA pAMgarI rahI che. pelA dAnavIra zeTha to Ama bheTa ApI cAlI gayA, paNa hAthamAM DaoNlara laIne pelo karoDapati vicAre che ke, vAha ! mAnavAmAM AvI udAratA, lAgaNI hoya che kharI ! meM mAgyuM na hatuM chatAM e mane sahAya karI gayo ! pelA zeThanI mAnavatAe have tenAmAM paNa mAnavatA jagavI; dIvAmAMthI dIvo pragaTyo; pahelI ja vAra AvI suMdara rAtrie, sAgaranAM darzane enA haiyAmAM navuM spaMdana jAgyuM. ene thayuM, bIjAnAM du:khe, vinA svArthe raDanArAya jagatamAM hoya che kharA. ane vAta paNa sAcI che ke mAnavI jo bIjA mAnavIne madada na kare to zuM pazu mAnavIne madada karavAnuM che ? pelA zeThanA vicAro have AnAmAM navA vicAro jagavI gayA. ene thayuM ke mane A navo prakAza pelA zeTha ApI gayA che. enI suSupta zraddhA have jAgI ke jagatamAM mAnavInA rUpamAM AvA phirastAo hajI paNa vase che kharA. Aje pahelI ja vAra enA dilamAM A dIvo pragaTyo. enAmAM tyArathI udAratAnAM, sahAyatAnAM bI vavAI gayAM. pachI to A vAtane dazeka varSa vItI gayAM. eka vAra eNe chApAmAM vAMcyuM ke jenA nAmanuM kArDa hatuM ane jeNe ene eka vAra dasa DaoNlaranI madada - vinA mAge karelI e zeTha muzkelImAM AvI paDyA che; ane ene tyAM leNadArano daroDo paDyo che. have A mANasa kAMI kaMjUsa nathI rahyo. atyAre enA cittanuM dvAra UghaDI gayuM che. udAratAnI ene laganI lAgI che. pelA zeThanA nimittathI enA AtmAnAM bAraNAM UghaDI gayAM che. jarUra na hoya to pAInuMya peTrola na bALe evo A karoDapati, Aje have enAmAM haiyAno prema jAgatAM, 70 mAIla dUra beThelA pelA mANasane madada karavA UpaDyo. tyAM jaIne eNe joyuM to zeTha gamagIna beThA che. enI pratiSThA bhUMsAI javAno samaya AvI lAgyo che. jeNe Aja sudhI bIjAne chUTe hAthe ApyuM che ene, Aje musIbate jakaDI lIdho che. koI mArga na jaDatAM thAkIne e jhera pIne marI javAnI taiyArI karI rahyo che, tyAM karoDapati AvI pahoMcyo. A karoDapatine joI pelo zeTha camakI UThe pa8 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. e Ane oLakhI zakato nathI, eTale A karoDapati kahe che : "bhAI, A mArI pAse je dhana che e tAruM ja che, ane te vAparavA mATe ja che. le A nANAM. teM ja pelI aMdhArI rAtre mArAmAM dAnano cirAga pragaTAvelo. mane tyArathI jJAna thaI gayuM che ke mATInI kAyAmAM paNa daivI mAnavI beTho che. tArI e jyotie mArAmAM dIvo pragaTAvyo che. have to ApavAmAM ja mane AnaMda jAgyo che." Ama bolIne eNe dhanano Dhagalo karI dIdho; pelA zeThane bacAvI lIdho. ApaNe A dRSTAMtathI joyuM ke avasare mANasanI udAratA kevAM suMdara kAma kare che ! ApaNe jo bhalA hoIe to duSTa paNa sudharI jAya. duSTamAMya sAruM jotAM zIkhavuM, enuM nAma ja samyakdRSTi. nAlAyakane lAyaka banAvavo, kaMjUsane dAnI banAvavo emAM ja ApaNA mAnavajIvananI kharI mahattA rahelI che. bIjAo khAlI hoya to ene tame bharo; tamAro dIvo enA aMdhakAramAM prakAza lAvaze. ApaNe mana, vacana ane kAyAthI udAratA keLavI, lokapriyatAne chAyAnI jema ApaNI pAchaLa doDatI karavAnI che. tA. 14-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM * 59 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >>>&***+*** cI lokapriyatA e che ke je dvArA A mANasanuM potAnuM ane bIjAnuM ema beunuM kalyANa thAya. dharmI mANase A lokapriyatA keLavavI joIe. e kAMI bahAranI vAtothI, bhASaNothI nahi Ave. duniyA ema khoTAne mAnI le evI mUrkha nathI hotI. jyAre mANasanA jIvanamAM e UtarI hoya che tyAre ja ene duniyA mAne che; tyAre ja e lokapriya thaI zake che. A lokapriyatA ane dharmIno zo saMbaMdha ? jeNe lokapriyatA nathI keLavI, tenAmAM dUSaNo hovAno saMbhava che. potAnAM dUSaNo jANe to ja e dharmI tarIke khapI zake. 15. vinaya-darzana duniyAno sAgara evo caMcaLa che ke jenAmAM A nahi hoya evo mANasa, duniyAmAM lokapriyatAnA kadAca pATha bhajavaze toya thoDI vAramAM UthalAI javAno che. lokapravAhamAM kAma karavuM e to agninI sAthe bAtha bhIDavA jevuM che. tamAre e agni pAse javuM hoya to tamAre pANI banIne javuM joIe. 60 dharmaratnanAM ajavALAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka sevako phariyAda kare che ke samAja bedarakAra che : vAta khoTI che. kharI rIte to AvA mANaso pAse lokapriyatAnI ke bIjI rIte koI kadara kare evI kazI mUDI ja hotI nathI, ane sevA karavA nIkaLI paDe che. hA, samAjamAM mANasa sevArthe jAya to tenI parIkSA thavAnI; agnimAM enI cakAsaNI thavAnI; paNa sAthe sAthe tyAre ja enuM suvarNa paNa parakhAI Avaze. ADaMbarathI, khuzAmatathI kAMI lokapriyatA AvI zakatI nathI; e to jIvananA sadguNomAMthI janmavI joIe, AcAramAMthI pragaTavI joIe. Avo lokapriya mANasa vicAromAM paNa udAratAbharyo hovo joIe. A mATe bIjAne prathama sAMbhaLo; enA vicArone pacAvo. Aje jagatamAM vadhumAM vadhu dUSaNa, vicAronI anudAratAnuM che, mananI saMkucitatAnuM che. loka mAtra Aje pUrvagraMthithI bharelA dekhAya che. AthI ja Aje dezamAM ATalA vADA, vAda, jhaghaDA, mArAmArI ane bhAgalAo thaI rahyA che. eka bAju jo ke bhaNatara vadhyuM che ane chatAM ene pariNAme prAMto, bhASA, vyakti ane tenA vartuLo racAyAM che. AnuM kAraNa vicAronI anudAratA. ApaNA vicAro vizALa hovA joIe, suMdara hovA joIe. game tyAMthI paNa sAruM levuM joIe. Ama karatAM anudAratAnI graMthio tUTaze ane vizALatA Avaze. AthI ja chevaTe jIvanamAM saMvAda pragaTaze. Avo mANasa baMne rIte lAbha meLave che : eka to e potAne mATe sAruM meLave che ane kharAbane e choDe che. eTale lokapriya dharma mATeno prathama saguNa te eNe syAdvAda keLavavo. darekane sAMbhaLo, samajo ane sau saMge ekatA, samabhAva keLavo. gaNadharone bhagavAna mahAvIre sAMbhaLyA, emanA prazno ane AzaMkAonA javAba ApyA, emanA mananuM samAdhAna karyuM to e badhA pachI emanA ziSyo banyA. samAjanI aMdara kArya karanAre jIvananA pravAhane samajI, jhIlI, enI sAthe jIvavAnuM hoya che. emAM eNe kAMI jUnA satyane choDavAnuM nathI paNa samaya-saMjogano pravAha jANI, ene anurUpa AcaraNane AkAra ApavAno che. Ama vicAronI udAratA eTale syAdvAda. ene tame iccho to sApekSatAda ke Theory of Relativity kahI zako. AgaLa ApaNe dAnano -- udAratAno guNa joyo. bIjo guNa che te vinaya. mora enAM pIMchAMthI raLiyAmaNo lAge che. e bIjI rIte game tevo sAro hoya chatAM, pIMchAM vagara bAMDo lAge che. ema samAjamAM kAma karanAranI pAse jJAna, sattA ane sthaLa kadAca hoya chatAM vinaya vagara e sau adhUrAM rahevAnAM che. dharmaratnanAM ajavALAM 61 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ netAe to bIjAne doravAnA che, paNa sAthe sAthe je pAchaLa Ave che emanI gati ane zakti paNa eNe jANavAnI che. netA doDe ane samAja pAchaLa rahe, e na cAle. eMjina ane DabbAnA saMdhANanI mAphaka netA ane samAjano saMbaMdha che. eNe to samAjane, enI nasane, enA mAnasane ane enA vicArone jANI, potAnI sAthe doravAno che. Ama samajIne dore te ja sAco netA. paNa Ane badale jo ene ema thaI jAya ke huM to samAjathI UMco chuM, loko samAja to gADariyo pravAha che; to enAmAM garva-aham pravezatAM enuM patana thAya che. mATe bhagavAna mahAvIre kahyuM ke saMyogothI mukta thayelA he bhikhkhuo ! tamane sadguNonI ane dharmanI zarUAtamAM, vinaya aMge kahIza; pachI anukrame bIjuM jaNAvIza. loko tamane vaMdana karaze, tamArA paganI dhULa leze, e veLA jAgrata nahi raho to garvarUpI sarpa tamane mArI nAMkhaze. mATe ja bhagavAne sauthI prathama vinaya zIkhavyo. vinaya vinA to bhalabhalAnAM patana thaI gayAM che, e hakIkata che. sAdhu-saMtonA jIvanamAMya, vinaya vinA Avo garva aMdarathI kyAre chaMcheDAI jaI pragaTa thaI jAya che, e jANavuM muzkela thaI jAya che. bhagavAna sthUlibhadra jemanuM nAma letAM maMgaLatA jAge, jeo zIyaLanA avatArarUpa hatA, temanAmAMya eka vAra A aham chaMcheDAI gayo. emane khUba jJAna lAdhyuM hatuM. eka vAra enI baheno seNA, veNA, reNA vagere emanAM darzane AvI. gurue kahyuM : 'sthUlibhadra upara che.' sthUlibhadra A vAta jANI gayA. emane thayuM ke mArI jJAna-zaktino prabhAva bahenone dekhADuM, eTale emaNe siMhanuM rUpa dhAraNa karyuM. baheno to A rUpa joIne DarI gaI. nIce jaIne gurune A vAta karI. guru samajI gayA ke sthUlibhadramAM vidyAnA pradarzananA garvano sarpa jAgyo che; eno jJAna-ahaMkAra hajI gayo lAgato nathI. ghaNI vAra ApaNe mAnIe chIe ke camatkAra batAvIe to loko anuyAyI thaze. paNa ApaNe bhUlI jaIe chIe ke ApaNA batAvelA camatkAra karatAM navo ane moTo camatkAra loko joze tyAre e tyAM jaze, ane jUnA pAse pachI UbhA paNa nahi rahe. camatkAramAM kAMI kharo dharma nathI. e to comAsAnAM aLaziyAM jevo alpajIvI che. je dharma AtmAnA UMDANathI, samajaNathI nathI Avyo te dharma to eno camatkAra jatAM, e vyakti jatAM, baMdha thaI jAya che. mATe ja avadhAna jevA prayogo karIneya lokone mAtra AMjI nAkhavAnI ja dRSTi hoya to te pradarzana paNa pApa che. camatkArathI anuyAyI 62 : dharmaratnanAM ajavALAM - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI dRSTine jJAnIoe ayogya gaNI che. dharma e kAMI camatkArano viSaya nathI; e to jIvanano eka AviSkAra che. A aham-garva kyAre jIvanamAM pragaTI UThaze te ApaNe jANatA nathI. ghaNI vAra mANasathI dhana, kuTuMba, putra, patnI, rAga, mAyA chUTI zake che, paNa ahaMkArane e nathI kADhI zakato. bhagavAna bAhubalie sarvasva choDI dIdheluM; paNa eka ahaMkAra enAmAM rahelo ke huM mArA bhAIone jaIne na namuM. eno A garva tyAre hajI haNAyo na hato. e to apAra jJAnI hatA. dehanI AsapAsa paMkhIo mALA bAMdhI jAya - TADha, taDakA ane varSA AvI jAya, paNa jenI sAdhanA akhaMDa ane aDola rahela, jeNe dehane kaMpavA sarakhoya nahoto dIdho, eneya garva rahyo, ke huM namuM ? A garvanuM darzana mANasane bahu moDuM thAya che. aMdarathI jJAnanAM ajavALAM pragaTe tyAre ja mANasa enuM kharuM darzana pAme che. jagatuguru RSabhadevane eno A garva joI karuNA jAgI. emaNe brAhmI ane suMdarIne mokalI. emaNe AvIne kahyuM : "vIrA ! hAthI uparathI nIce Avo'. zabdo to sAdA hatA paNa enI aMdara bhAva adabhuta hato. eNe namavA mATe DagaluM upADyuM ane e ja paLe kevaLajJAna ane pragaTI UThyuM ! A kevaLajJAna ApaNA badhAmAM che, paNa vRttionAM AvaraNathI AvRtta che; eTale pavitra sAdhuonAM darzane, zravaNe ApaNuM e aMtara UghaDI jAya che. sAdhuo to A mATe mAtra nimitta che. ApaNe je samajI levuM joIe ke AvuM AMtarajJAna bahAra nahi, paNa aMdara paDyuM che. mAtra ApaNe ene ughADavAnI cAvI zodhavAnI che, hAtha karavAnI che. ghaNI vAra baLathI nathI thatuM te kaLathI, saraLatAthI thaI jAya che. ApaNane jo satyanI AvI gurucAvI hAtha lAgI jAya to aMtaranAM dvAra pachI paLavAramAM UghaDI javAnAM che. sthUlibhadra ane bAhubalinAM A dRSTAMtono pATha AkhA jagata mATe che. ApaNe badhAe AvA garvathI para thavAnuM che. jema gharamAM sarpa pharato hoya ane mANasane zAntithI UMgha na Ave tema, bhagavAne kahyuM ke ApaNe aMdaranA garvarUpI sarpathI sadAya sAvaceta rahevAnuM che. ATalA mATe vinayano saddaguNa Avazyaka gaNAyo che. jyAre ApaNe A samajIzuM tyAre sAcI keLavaNI Avaze. keLavaNI e vinaya che. kaNekane jema gUMdo, keLavo tema roTalI suMdara thAya che, te ja rIte mANasa vinayathI keLavAya to suMdaranuM sarjana e karI zake che. dharmaratnanAM ajavALAM 4 63 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA zikSaNamAM A vinaya atyaMta Avazyaka che. prophesa2 babaDyA kare ane chAtro mazkarI karatAM karatAM sAMbhaLe, evI vidyA AzIrvAdarUpa nathI banatI; e to abhizAparUpa banI jAya che. caMDAla pAsethI jJAna meLavavA biMbisAra rAjAe ghaNA prayAsa karyA paNa ene e jJAna na lAdhyuM, tyAre emaNe abhayakumArane AnuM kAraNa pUchyuM. abhiprAya ApatAM abhayakumAre jaNAvyuM ke mahArAja, vAsaNane pANIthI bharavuM hoya to kUvAmAM nAkhavuM paDe che; tyAM jaI vAsaNe vAkAM vaLI namavuM paDe che, tyAre ja pANI aMdara bharAya che, ema ne ema nahi. Ama ja palAMThI vALI, akkaDa thaIne bese to ghaDo bharAya ? jJAnathI bharAvA icchanAre pote vinayathI vAMkA vaLavuM joIe. mATe Apa sthaLAntara karo. ApanI jagyAe caMDAlane besADo ane Apa enI jagyAe beso. jyAM sudhI ApaNe vinayathI nAnA nathI banatA tyAM sudhI kadAca ApaNane vastunI mAhitI maLaze paNa aMtaranuM jJAna nahi lAdhe. mAhitI e bahAranI vastu che; jJAna e aMtarano AviSkAra che.' AthI ja jJAnIoe ApaNane kahyuM che ke je mANasa akSaramAM rahelA akSarane samaje che te jAte a-kSara bane che. kAgaLa uparanA akSaromAM kAMI nathI; paNa e akSaromAMnA akSarane rahasyane, jJAnane samaje che te ja mANasa enA jIvanathI chevaTe a-kSara amara bane che. A vastu vinaya vagara na lAde. mATe magadhanA mahAna samrATa hovA chatAM chevaTe rAjA biMbisAra caMDAlane sthAne beThA. emane to jJAna ane vidyA meLavavI hatI. ApaNe AthI yAda rAkhavAnuM che ke jyAre ApaNe kUvA sudhI nIce jaIne namIzuM, vinayathI vAMkA vaLIzuM tyAre ja jJAna pragaTavAnuM che, AvavAnuM che, bharAvAnuM che. - AvI rIte je mANasa namra bane che, mINanI mAphaka ogaLI jaI zake che tenuM sthAna samAjamAM amara banI jAya che. enA jIvananA UMDANamAMthI, A namratA jAgelI hoya che. loko koInA nathI rahetA paNa AvA jIvonA sadguNothI, emanI namratAthI samAja Akho emano banI jAya che; bhaktibhAve baMdhAya che. Ama ApaNe cittanI udAratA, jIvananI namratA, e be guNo lokapriyatA aMge joyA. tA. 15-7-1970 64 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. zAzvata zuM ? che. paNe chellA thoDA divasothI ja lokapriyatAnA guNano vicAra karI $ rahyA chIe; ane ene aMgenA traNa guNodAna, vinaya ane zIyaLanI carcA cAle che. loko bahArathI kadAca mAna ke sthAna Ape to tevI lokapriyatA ke pramANapatro lAMbuM TakI zakavAnAM nathI. samAjanI AjanI vAto, prazaMsA, khuzAmata ane vizeSaNothI bharamAIne AvatI kAlano minAro ApaNAthI na bAMdhI zakAya. sAcI lokapriyatA tamArI potAnI zaktimAMthI AvavI joIe. e zakti ja kaI ? paisAnI ? nA, kAraNa lakSmI e to capalA che; sarakI jaze. ene bAMdhI zakAtI nathI. gata janmanAM sukRtya haze tyAM sudhI ja e raheze; paNa puNya paravAratAM e rokAze je nahi. A lakSmI to pANInI upara cAlatI che naukA jevI caMcaLa che. ApaNA jIvanasaMsAra - sarovaramAM lakSmI eka tarApo che. tame bU sthira rAkhavA mathazo toya e caMcaLa ja * rahevAnI, dharmaratnanAM ajavALAM ke kRpa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to bIjI zakti kaI ? sattA ? e dhAre tene UMce caDAve che ane dhAre tene nIce phagAve che; paNa e na bhUlazo ke kartA ane akartA mANasa pote nathI; enuM puNya che. musolinI ane hiTalara jevAnI sattA paNa paLa vAramAM emanA hAthamAMthI sarakI gaI ane temane bhUMDA mote maravuM paDyuM, e ApaNI sAmeno itihAsa che. trIjI zakti dehabaLanI che. vyAdhi dehamAM nathI Avyo tyAM sudhI mANasa jora karI zake che, paNa roga AvatAM e nirmAlya banI jAya che. sazakta hoya chatAM hRdayavyAdhimAM e UDI jAya che; savAre hato te sAMje nathI dekhAto; tyAre evA dehane jore paNa kUdavuM zuM ? tyAre A traNa karatAM je vadhu zaktizALI che te ApaNA sadguNo che. saMpatti, sattA ane zarIrabaLa kadAca cAlyAM jaze, paNa sadguNono khajAno haze to enA para tame kadAca mustAka rahI zakazo. mATe A traNeya capaLa zaktione sthAne, ApaNane traNa saddaguNonI zakti khIlavavAno Adeza maLyo che. e traNa eTale dAna, vinaya ane zIyaLa. je lokapriya dharmImAM A traNa guNa hoya che te kAyamane mATe lokapriya rahe che. e mRtyu pAmavA chatAM, samAjamAM amara rahI jAya che. kahyuM che ke : "maranA bhalA hai usakA jo apane liye jiye, jite haiM ve jo mara cUke insAna ke liye." jeo bIjAne khAtara sevA karatAM mare che te sAcA lokapriya sevako che. emanI smRti rahe che - emanAM kAmothI, emanA saguNothI. - tamArI saMpatti, sattA ane zarIrane kALa vApare te pahelAM tame e vastuone sanmArge vAparI do. tame jo vaparAI jazo to ja tamArI udAratA amara raheze. pachI loko kaheze ke e to haiyAnI udAratAmAM dilano bAdazAha hato. ApaNAM tana, mana ane dhana ApaNe Ama udAratAthI vAparavAnAM che. cittanI udAratA jenAmAM che te A karavAno; kaMjUsa ene sAcavI rAkhavAno. AvA udAra lokonI pAchaLa ja samAjanAM sAcAM AMsuo vahe che. mATe ApaNuM jIvana evuM banavuM joIe ke jethI ApaNI smRti pAchaLa be jaNa AMsu sAre. tamArA jIvananI suvAsa tame ema ja pAchaLa mUkI jaI zakazo. je mANase jIvanabhara bIjAnuM lUMTyuM che, te hasato nathI jaI zakato; jeNe jIvanamAM ApyuM che e ja hasato javAno che; ane evAnI pAchaLa ja jagata 66 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ De che. mATe taka maLe tyAre ApavA mAMDo, rAkhI na mUko. cittanI udAratA pachI ApaNe bIjo guNa namratAno carcI rahyA chIe. vijaya maLe to garva na AvavA do. kaho ke kudaratano sAtha maLatAM, mitronI sahAya maLatAM, vijaya maLyo che. paNa jagatano nyAya kevo che ? sAruM hoya to 'e huM karuM chuM;' kharAba hoya to 'teM karyuM che,' ema kahe che. A huM tuM ApaNA jIvanamAM sarvatra dekhAya che. AnuM kAraNa e ke ApaNane darekane prazaMsA game che. e ApaNI AMtarika vRtti che. mANasa sArAnuM mAna levA taiyAra thAya che, paNa kharAba mATe TheTha bhagavAna upara doSa DhoLe che. IzvaranuM sarjana Ama eka rIte mANase ja karyuM che; emAMthI ja IzvaravAda Avyo. ApaNe saue bhUlono Topalo nAkhavA mATe Aje to Ama Izvarane Ubho karyo che. vyavahAramAM ja juone ! lagnanI kaMkotarImAM 'amArA ci. bhAInAM lagna ame nakkI karyAM che.' lakhIne tame mAna meLavo cho; moTA bhA banIne pharo cho; paNa maraNano kAgaLa lakhavo hoya to ! to e Topalo Izvara upara nAkhI jaNAvo cho ke 'Izvarane gamyuM te kharuM.' Ama maMgaLa vakhate mANasa potAnA ahamane poSe che; dukha, muzkelIne vakhate e Topalo prabhune zire nAkhe che. ahIM eka vAta yAda Ave che. eka mALIe suMdara bagIco banAvyo hato. varasAda varasyo ane bAga khIlI UThyo. koI ciMtaka tyAM Avyo ne pUchyuM ke A latA, vATikA, phaLa, phUla atyaMta suMdara che; A koNe banAvyAM ? turata ja mALIe kahyuM, 'meM.' eNe ema na kahyuM ke meghanI kRpAthI, varSAnI maherathI A bAga thayo che. evAmAM eka gAya tyAM AvI caDI. mALIe jorathI ene lAkaDI mArI ane gAya marI gaI. mALIne rAjA sAme Ubho karyo ane rAjAe pUchyuM, "are ! teM gAyane mArI nAkhI ?' mALIe javAba Apyo, "nA, re ! lAkaDIthI kAMI gAya mare ? lAkaDI e to nimitta mAtra che; bAkI bhagavAna eno mAranAra che, huM nahi.' ApaNA AkhA jIvanamAM A huM samAja, moTo huM, aham paDelo che. dharma, rASTrasevA badhAmAM A aham ja moTo thaI rahyo che, ane pariNAme aMdarano mAnavI pratidina nAno ne nAno thaI rahyo che. paNa ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke e ahamu vadhI paDatAM, mANasa eka divasa phuggAnI mAphaka phUTI javAno che. -- dharmaratnanAM ajavALAM * 67 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre A ahamune gALavo kema ? Ane mATe vinamratAno guNa ApaNane apAyo che. sAruM karyAno yaza maLe to lokone, mitrone, kudaratane ApI do. jyAM jyAMthI sAruM maLe te badhuM meLavIne bIjAne vaheMcI do, to tame lokapriya thaI zakazo. cauda varasa pahelAMnI vAta che. eka vepArI hatA. emaNe vrata lIdheluM ke kamANIno amuka bhAga rAkhI, bIjo badho bhAga potAnA mANasone vaheMcI devo. pachI jyAre enuM mRtyu thayuM tyAre enA dIkarA karatAMya vadhu raDanAra, AghAta pAmanAra koNa hato ? kalpo cho ? daravAje besI raheto paThANa, cokIdAra. eNe kahyuM ke, "mArA sagA bApanA mRtyuthI mane je AghAta nathI thayo te Aje thayo che." A bolatAM enI AMkhethI AMsunI dhArA vahevA mAMDI. AnuM kAraNa ? e vepArI pAse je hatuM e eNe udAratAthI vahecyuM hatuM, e che. A vepA2InI AbarU sArI. saunA jhaghaDA e patAvatA. samAjamAM ane nAtamAM e AgevAna; khUba lokapriya. rAga ke dveSa vagara e sauno nyAya karatA. emanI A samabhAvAtmaka dRSTi svAbhAvika thaI gayelI. evAmAM eka prasaMga banyo. enA gharanAM chokarAe ja, thayeluM sagapaNa toDI nAkhyuM. ane tame jANo cho, gAmaDAmAM sagapaNa toDavuM eTale zuM ? hAhAkAra macI gayo. bIjAno nyAya toLanArane tyAM ja have nyAya toLavAno prasaMga Avyo. zeThe gAmanA lokone nyAya karavA kahyuM; paNa badhAMe enI upara ja nyAya ka2vAnuM choDyuM. have A zeTha nyAyanI gAdI upara beThA, ane AvI bAbata veLA eNe ApelA bhUtakALanA nyAyane pote yAda karI gayA. ene lAgyuM ke AvI bAbatamAM eNe hajAra rUpiyAno daMDa ane traNa mAsa sudhI vahevAra baMdha e zikSA potAnA putrano nyAya toLatAM kahyuM ke mAro pAMca hajAra rUpiyAno daMDa ane bAra mAsa mArI sAthe vahevAra baMdha. ApelI. eNe potAno loko camakI UThyA : 'zeTha ! ATalI badhI zikSA !' zeThe javAba Apyo ke huM gAmano, nyAtano AgevAna chuM; mArI bhUla mATe to vadhAre ja zikSA joIe. Aje to have e zeTha gujarI gayA che, paNa tyAMnA loko hajI yAda kare che ke 'nyAya to pAnAcaMda zeThano.' -- -- AnuM nAma lokapriyatAnI aMdarathI janmelI nyAyabharI namratA, vinaya. A vinayathI ja manuSya zobhe che. surabhi ane zItaLatAthI jema caMdana zobhe che, 68 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhAnI saumyatAthI jema caMdra zobhe che, mAdhuryathI jema amRta zobhe che ema vinayathI, namratAthI mAnavInuM jIvana zobhI UThe che. A vinayathI ApaNe bIjAnAM haiyAMne jItI zakIe chIe, paisAthI nahi. sAcI sabhyatA A vinayamAMthI AvI zake che. lokapriyatAno trIjo sadguNa te zIyaLanI surabhi. tame dareka jaNa brahmacArI thaI jAo ema ame icchIe, paNa tame tema na karI zako toya saMyamI to jarUra bano. eka jJAnIne ekavAra prazna pUchavAmAM Avyo ke jIvanamAM ochAmAM ochuM zuM joIe ? emaNe javAba Apyo ke a-parigraha ane zIyaLa. AvI vyakti ja samAjamAM, dharmamAM AgaLa vadhe che. AvA saMyamathI enAmAM naitika hiMmata Ave che. Aje lokonA jIvanamAM A zIyaLanI bhAvanA jaNAtI nathI. samAja keTalo nIce jaI rahyo che e jovuM hoya to naTa-naTInAM citrovALAM mAsikonI Aje vecAtI nakalonI saMkhyA tapAso. AvA samAjane badalavA mATe ApaNe AjanuM AkhuM vAtAvaraNa badalavuM paDaze. AnI zarUAta mATe dharamULathI saMyama Avavo joIe. vAtAvaraNanA aNuaNune zIyaLanI saurabha aDaze to ja A durgaMdha dUra thaze. ApaNe je lokapriyatAnI carcA karI rahyA chIe enA sadguNonA jIvanathI ApaNe jIvavuM joIe ke jethI duniyA ApaNane maryA pachI paNa yAda kare; nahi to A janmano artha zo ? mahApuruSo kahe che ke saLagatA A saMsAramAM sadguNanI zItaLatA sivAya bIjuM badhuM ja vyartha che. mANasa udAra hoya, namra hoya paNa zIyaLavAna na hoya to enI badhI ja chApa UDI jAya. ane tethI ja lokapriya mANasa, evo zIyaLavAna hoya ke strImAtra enAthI abhaya hoya ane samAjamAM enI evI ujjvaLa pratiSThA hoya ke ene mATe koI paNa zaMkA na seve; loko enA saMyama ane zIyaLa mATe pUrepUro vizvAsa dharAvatA hoya. Ama dAna, vinaya ane zIyaLa sadguNonI A triveNIno jyAM saMgama thAya te lokapriya nAmanuM tIrtha banI jAya che. tA. 16-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 69 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UM cA zikhara upara caDavA mATe jema pagathiyAMnI jarUra rahe che, tema dharmane zikhare pahoMcavA mATe paNa amuka pagathiyAM jarUrI bane che. dhIme dhIme ane eka eka karatAM caDanAro, kyAreka paNa AvA zikharane hastagata karI zake che. 17. adhUra jIvananAM badhAM zikharomAM, moTAmAM moTuM ane UMcAmAM UMcuM zikhara te dharmazikhara. himagirinuM uttuMga zikhara sara karI jema tenasiMge parAkramanI parAkASThA dAkhavI, tema A dharma-zikhare je pahoMce te ApaNA jIvananA adhyAtmanI parAkASThA dAkhave che. ApaNe sau A zikharanA pravAsI chIe. e na hota to ApaNe ahIM bhegAM na thAta. darekamAM A dharma-zikharanA pravAsanI jhaMkhanA, icchA, kAmanA che, ema jaNAya che. ApaNe jIvanamAM je pALavAnuM, sAdhavAnuM che te A dharma-zikhara. paNa A dharma-zikhare pahoMcavAnAM pagathiyAM sArAM, vizALa joIe ke jethI saraLatAthI caDI 70 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya. saraLa mATe dharmapravAsa saraLa che. kuTila mATe kaThaNa che. jeo dharmane kliSTa kahe che e dharma nathI; e to emanA mananI vAto che. je loko ema kahe ke dharma badhAMne na samajAya, dharmasya tattvam nihitam guhAyAm vayam praviSTA bhRSameva tatra / to evA mANaso dharmane nAme kAMI bIjuM vecavA nIkaLyA che ema samajajo. dharma to gAmaDAno garIba paNa samaje ne AcarI zake eTalo saraLa che. dharmanAM A pagathiyAM UMcAM paNa nathI, sAMkaDAMya nathI; eTale tame hAMpha vagara caDI zako. A pagathiyuM eTale eka eka saguNa. je mANasanA jIvanamAM hetu, dhyeya, saguNa nathI te kyAMya pahoMcI zakavAno nathI. ApaNe A pahelAM kSudratAno tyAga, saMpUrNa aMgopAMga, prakRti-saumyatva ane lokapriyatA - ema cAra pagathiyAM joI gayAM, have ApaNe pAMcame pagathiye AvyA chIe. paNa A vakhateya pAchalAM pagathiyAM bhUlI na jatA. bhaNIne punarAvartana karatAM karatAM jIvanamAM keTalI zAnti, keTalo AkAra Avyo, teno anubhava karo. jeTaluM jIvanamAM Utaraze eTalo vijaya maLaze; mAtra sAMbhaLavAthI kAMI na maLe. DaoNkTare ApelI davA joIne besI rahevAthI roga na jAya; enuM sevana, amala joIe. to ja jIvanamAM parivartana Ave. A pAMcamuM pagathiyuM eTale krUratAno tyAga. je Tharelo che te ja bIjAne ThArI zake, zAnti ApI zake. je baraphanI pATa pAse jaIne bese tene zItaLatA maLe; je bhaThThI pAse jaIne bese tene tApa maLe. vastuno A svabhAva che. enI asara sAmAne thAya che. baLelo bIjAne bALe che, Tharelo bIjAne ThAre che. AthI jJAnIoe kahyuM che ke je mANasa bodha pAmelo che te ja bodha pamADI zake. kharo dharmI kevo hoya ? enAmAM caMdananI zItaLatA hoya, jethI e bIjAne ThArI zake. enAmAM zAnti, zItaLatA ane saumyatA hoya. Avo dharmI jyAM jAya tyAM saumyatAnI havA sarjI zake che. krUratA nahi, eTale zuM ? eTale e ke jIvanamAM koI jAtanI kliSTatA na joIe; komaLatA joIe. jenuM hRdaya komaLa hoya, bIjAnuM sukha ane saphaLatA joI rAce, e dharmI. ghaNA jaNa bIjAnuM sukha joI nirAza thAya che. Avo mANasa kliSTatAvALo che. ane te dharma mATe yogya nathI. jyAre mANasa hRdayathI naThora, dharmaratnanAM ajavALAM 5 71 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krUra thAya che tyAre e hiMsaka pazu karatAM vadhu krUra bane che, ane enI A krUratAmAM sAmAne hato na hato karI de che. ema kahevAya che ke siMha ane sarpa sAme AvatA hoya to sAvadhAnatA rAkhavAthI bacI zakAya, paNa je mANasa bahArathI saumyatA dAkhavI krUratA Acare che tenAthI bacavuM mANasa mATe muzkela hoya che. sAdhutAnA svAMgamAM je thAya eno to koI Aro nathI. e nukasAnano zuM upAya ? ATalA mATe jJAnIo kahe che ke evA loko to madhu titi nihyA hRdaye tu | moDhe mIThAbolA ane haiyAmAM haLAhaLa jhera rAkhanArA hoya che. je mANasa dUra hoya enAmAM dayAno prakaMpa paNa nathI hoto. paNa jenuM hRdaya mINanA jevuM, mAkhaNa jevuM komaLa hoya, dravI zakatuM hoya te ja sAco dhamI banI zake. A samajavA, jenuM hRdaya dravatuM hoya evAno eka dAkhalo joIe. carotaranA eka paTela che. Aje teo AphrikAmAM che; khUba paisAdAra che. emanA kapALamAM eka moTo ghA che. ghaNA mitroe emane kahyuM ke plAsTika sarjarIthI e DAgha kaDhAvI, suMdara bano ne ! tyAre emaNe kaheluM ke, "A ghA to mAro guru che. e jo na hota to huM mAnava na hota. mArA haiyAmAM dayAnA jharaNAno je srota vahe che te vaheto na hota." eka mitre A ghAnI vAta pUchI tyAre emaNe kahyuM ke bALapaNamAM e garIba hatA. mA-dIkaro jhUMpaDAmAM rahetAM. mA daLaNAM daLI ghara calAvatI. bAjumAM eka moTI havelI hatI. enA cokamAM sau bALako roja ramavA bhegAM thatAM. bALakone to bhedabhAva hoto nathI; emane mana to bhedano cheda UDI gayo che, eTale sau sAthe ramatAM. je chokarAMo tyAM AvatAM, emAM paisAdAranAMya bALako hatAM. eka dhanika mAe potAnA dIkarAnA khIsAmAM kAju, badAma bharIne ene ema zIkhaveluM ke AmAMthI kAMI ApavuM nahi, ane koI mAge to DiMgo batAvavo." joI lo mAnuM zikSaNa ! moTo thAya pachI e ja bALaka mAbApane aMgUTho batAve to emAM navAI zI ? khUNAmAM besIne to zvAna paNa Ama ekalo khAya che, paNa mANase to vaheMcIne khAvuM joIe. tame ghaNAMne jamADo cho, AmaMtraNo Apo cho - paNa te tamArA ja lAbha sAru. koI guNavAna, nyAyI, pramANikane kyAreya AmaMtro cho kharA ? 72 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke je ApIe chIe te ja ApaNane pAchuM maLe che. A kudaratano siddhAMta che; Law of Nature. sAruM ApIzuM to sAruM maLaze; kharAba ApIzuM to kharAba ja maLavAnuM. ApeluM kAMI nakAmuM nathI jatuM. hA ! kadAca e phaLatAM, kudaratamAM vilaMba dekhAya che, paNa tyAM avyavasthA nathI eTalI zraddhA rAkhajo. have pelA garIba bALake eka vAra pelA dhanika chokarAne badAma-kAju khAto joyo ane eNe e mAgyAM. pelAe ene aMgUTho batAvyo. A garIba chokaro raDato raDato ghera Avyo ane raDatAM raDatAM badhI vAta mAne karI ane mA pAsethI badAma-kAju mAgyAM. mAnI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. bALakanuM darda mAtA kema joI zake ? mAnuM hRdaya dravI UThyuM. e havelI tarapha gaI. pelI dhanika zeThANI pAse jaIne eNe kahyuM ke "bahena, tamane kudarate tamArA puNyathI ApyuM che, tethI mane AnaMda che; huM e vakhANuM chuM, paNa dayA karI zerImAM chokarAne mokalo tyAre khIsAmAM badAma-kAju ApIne na mokalo to ThIka.'' hiMDoLA para jhUlatI zeThANI khijAI gaI ane bolI, "jA re jA, tuM mane kahenArI koNa ? mAro dIkaro khIsAmAM badAma-kAju lAvaze ne aDhAra vAra khAze.' A sAMbhaLI garIba bAIne bahu AghAta thayo. A AghAtamAM e bahAra AvI; tyAM to eno dIkaro kahe, "mA, badAma !" mAe krodhamAM pAse paDelo patharo laI ApavA jatAM dIkarAnA kapALamAM vAgyo. mAthuM phUTyuM. lohInI dhArA cAlI. pachI to mA khUba pastAI, pATo baMdhAyo ane ghA rUjhAyo paNa ghAno DAgha rahI gayo. : varSo vItyAM ne e chokaro moTo thaI Aje paisAdAra thayo che, paNa Aja sudhI roja savAre e arIsAmAM moM jue che tyAre pelo ghA ene kahe che bIjAnI lakSmIe tArA kapALamAM ghA karyo; have tArI lakSmI bIjAnA kapALamAM ghA na karI jAya e joje.' Ama mANase, maLelA du:khamAMthI suMdara bodhapATha lIdho che. Ama du:kha ghaNI vAra sukharUpa banI jAya che. A A dRSTi te pAMcamo sadguNa. AmAM be bhAva rahyA che. potAnI pratye kaThoratA, anya pratye komaLatA; AvA satpuruSanuM hRdaya nIcenA subhASitamAM che : vajrAdapi kaThorANi, mRduni kusumAdapi / pArakAMnA AMsu, duHkha jotAM e dravI jAya; paNa potAnA jIvananA saMyama, niyama, jIvananA aMtarAyo veLA, sAmano karavA mATe vajratA dAkhave. ApaNuM kArya e che ke anya pratye mRdutA keLavavI, sva pratye vajratA rAkhavI. dharmaratnanAM ajavALAM * 73 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA kavi nirALAjIne rU. 125 puraskAranA maLelA; te laIne te ghera jatA hatA. rastAmAM eka bhikhArI bAInuM duHkha jotAM emanuM haiyuM dravyuM ane temaNe bAIne A rakamamAMthI aMbara carakho apAvyo ane svataMtra banAvI dIdhI. patnIe pagAra mATe pUchyuM tyAre emaNe javAba Apyo ke "eka bahenane AvI dazAmAM joIne meM madada na karI hota to evo hevAna pati tane gamata kharo ?" ane patnI paNa enI A bhAvanAne samajI gaI, khuza thaI. A pAMcamA saguNanI be bAju che; hakArAtmaka ane nakArAtmaka. sabaLa bano - tamArI pratye; mRdu bano - anya pratye. sabaLatA potAne mATe, komaLatA bIjA mATe. Ama A beu aMgo ekIsAthe jIvanamAM AcaravAnAM che. mANasa game te paristhiti sAme kyAre rahI zake che ? jyAre pote saMyamI hoya, potA pratye kaThora bane ane duniyA pratye komaLa bane. ApaNuM kArya e che ke bIjAne mATe AMsu pADavAM, ApaNe mATe nahi. Life is mostly froth and bubble, Two things stand like stone, Kindness in another's trouble, Courage in our own. phINa ane parapoTA jevI A jiMdagImAM, A be vastu khaDakanI jema amara bane che : bIjA pratye komaLatAbharI karuNA ane potA pratye hiMmatabharyuM aurya. tA. 17-7-1960 - - - - - 74 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. pApabhIrutA-1 1 dha maratna prakaraNanuM chaThThuM sopAna te 1 pApabhIrutA. nirbhaya bano ane bIka huM paNa rAkho - evA be virodhAtmaka bhAva AmAM dekhAya che; paNa e jarUrI che. jema mANase baLavaMta potAnA saMyama pratye rAkhavAnI che paNa jagata pratye to komaLatA ja dAkhavavAnI che, tema AmAM che. nirbhaya bano, Daro nahi paNa emAM che naphaTAI na Ave e jojo. nyAya mArgano tyAga, sadAcArano tyAga e to nirbhayatAne nAme chevaTe dharmano tyAga banI jAya che. ApaNane je bhIrutA keLavavAnuM kahyuM zuM che te pApabhIrutA che. pApanuM kAma karatAM DaravuM. aMdarathI mANasanA mane - AtmAe evA AMcakA jagAvavA joIe ke jethI koI kharAba kAma enAthI thaI zake ja nahi; mana karavA de ja nahi. kharAba kAmanA pralobhananA saMjogo to kadAca Avaze chatAM "e mArAthI nahi thAya" ema >> AtmA tyAre bolI UThaze. ApaNe to khoTuM * karavuM nahi ane sAruM karyA vagara rahevuM dharmaratnanAM ajavALAM ja 75 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi; e vRtti keLavavI joIe. A eka anivArya ane Avazyaka sadgaNa che. AvI pApabhIrutA jIvanamAM svAbhAvika thavI joIe; to ja goLa ane khoLano bheda mANasa joI zakaze. AvA pApabhIru mANasano eka dAkhalo joIe. eka vakhata eka mANasa rastAmAM bhIkha mAgato, bhUkhyo pharato hato. sAmethI eka bIjo mANasa tyAM ene maLyo. pelAne bhUkhyo jANI, bIjA mANase ene khIsAmAMthI mUThIo bharIne caNA-mamarA ApyA ane te cAlyo gayo. pelo jyAM caNA-mamarA khAvA jAya che tyAM to aMdarathI eka sonAmahora nIkaLI ! e to garIbAIthI pIDAto hato eTale thayuM ke hAza ! sAruM thayuM. paNa bIjI ja paLe eno AtmA pokArI UThyo; kAraNa ke e pApabhIru hato. eno AtmA bolyo, "alyA, tane to caNA-mamarA bheTa ApelA che; sonAmahora nahi. e sonAmahora tArI nathI." eka bAjuthI ene e levAnuM mana thAya che; bIjA bAju pApabhIrutAthI ene e ayogya lAge che. mANasa mAtrane AvAM be jAtanAM mana hoya che - eka jAgrata mana ane bIjuM ajAgrata mana. samajaNa bhareluM mana sUcave, kharAba kAma sAme baLavo kare; bIjuM mana levAnuM kahe. e jaNAve ke tane sonAmahora ApI dIdhI emAM vAMka ne pramAda pelAno. Ama sthaLa mana levAnuM kahe; sUkSma ane jAgrata mana ApI devAnuM kahe. Ama mANasanA aMtaramAM yuddha zarU thAya che. AkhI rAta pelAnA aMtaramAM A ThaMdra cAlyuM. ene cena na paDyuM. savAre e pharavA nIkaLyo tyAM pelo mANasa ene sAme maLyo. eNe pUchyuM, "kema bhAI ! Ajeya tAre caNA-mamarA joIe che ?" pelAe kahyuM, "nA, Aje to A tamArI sonAmahora huM tamane pAchI ApavA Avyo chuM." "kema, tane rAkhavAnuM mana na thayuM ?" pelAe prazna pUchyo. hA, thayuM hatuM paNa enI vAta javA do. kAle to e mATe mArA gharamAM bhAre jhaghaDo thaI gayo." konI sAthe ? tuM to kaheto hato ne ke - tuM ekalo ja che." gharanI koI vyakti sAthe nahi, paNa mArA aMtaranA oraDAmAM jhaghaDo thaI gayo. aMdarathI AtmA jAgyo ane A kajiyo paNa jAgyo. mane kahe ke rAkha ane AtmA kahe ke ApI de. mAre Aje A sonAmahora tamane pAchI ApI daIne mArI aMdarano e jhaghaDo patAvavo che." pelo A sAMbhaLI khuza thaI gayo. e kahe che ke, tuM Avo garIba chatAM 76 dharmaratnanAM ajavALAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtarano kevo jAgrata che ! tuM have mArI sAthe cAla. jeno AtmadIpa jAgelo hoya evo mAre mitra joIto hato ne evo tuM Aje mane maLI gayo. Aje ApaNA jIvanamAM ApaNane Ama cetavanAra ane sUcavanAra koI nathI; AMtaramananeya ApaNe Aje mUMguM karI dIdhuM che; A dazA che. Aje ApaNe AtmAno e avAja sAMbhaLavA ja taiyAra nathI hotA; bAkI prakAza dharato avAja to maLe che ja. ene mATenuM suMdara dRSTAMta 'parvata upara pravacana' (Sermon on the Mount)mAM Izue batAvyuM che. eka bAIthI kAMI anAcAra thaI gayelo. tyAre tyAM niyama hato ke evI vyaktine loko bhegA thaI paththare paththare mAre. A bAIne e ja pramANe mAravA sau taiyAra thayA. bAI mUThIo vALIne nAThI. doDatAM doDatAM e eka TekarI pAse AvI. tyAM eka sAdhu jhUMpaDImAM 2he. bAI tyAM AvI ane jhUMpaDImAM bharAI gaI ane loko ene mAravA Ave che, enI vAta eNe pelA sAdhune kahI, ane karagaratI ne azru pADatI jIvanadAna ne rakSaNa mAgavA lAgI. sAdhu joI gayA ke enAthI anAcAra thaI gayo haze, paNa have e hRdayathI UMDo pazcAttApa kare che. loka kadAca lapaTAIne paDI jAya jema keLAMnI chAlathI; emAM keTalIka vAra paDanArAnI icchA nathI hotI; mAtra saMjogo ene lapasAvI nAkhe che. jJAnIo A bheda jue che ne tethI bhUla karanAra pratye karuNA vahAve che. emanA aMtaramAM khUnI pratye paNa karuNA, dayA, kSamA hoya che. kAraNa, mAnava Akhare mAnava che; nabaLAImAM paDelo che. kyAMka cIkAza maLatAM lapasyo haze. mahAtmAo-sAdhuo e jue che ne ene kSamA Ape che. bAkI to bahu ochA loko vAtAva2Na, saMjogo upara paga mUkIne cAlI zake evA baLavAna hoya che. Ama jIvavuM e kharekhara adhUruM paNa che. sAdhue joyuM ke Ane sudharavuM to che ja. enA aMtaramAM sAco pazcAttApa jAgyo hato. udAtta bhAvanAmAMthI, daivI bhUmikAmAMthI AveluM jharaNuM vahe to mANasa Ama puNyazALI thaI zake. - A bAInuM moM paDI gayuM hatuM. ene aMtare duHkha hatuM. saMjogonA dabANathI ja eNe anAcAra karelo, paNa have ene viSAda jAgyo che, e pelA sAdhue joI lIdhuM. sAdhue bAIne kahyuM ke tuM abhaya 2he; tuM ciMtA na karatI. DhephAM, paththaro ane lAkaDIo laIne loko jyAre jhUMpaDI pAse AvyA tyAre sAdhue emane zAntithI sAMbhaLyA; pachI emane kahyuM ke tamane lAgatuM hoya ke A bAI bhraSTa che to bhale tame ene mArajo, paNa te pahelAM eka zarata dharmaratnanAM ajavALAM * 77 -- Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che; ane te e ke jeNe Aja sudhImAM eka paNa strI pratye kudaSTi na karI hoya, kharAba zabdo nA bolyA hoya, jeNe koI strIne joI manamAM vikAra na anubhavyo hoya ane jene pArakI strInA rUpanI lAlasA na jAgI hoya te AgaLa Ave ane mAre. tame sau zAntithI UbhA rahI tamArA manane pUcho, tamArA ISTadevane pUcho, ane pachI jo tamane lAge ke AvA nirmaLa ane vizuddha cho, to ja ghA karo. sAdhu saMge sI dhyAnamAM UbhA. dareke potAnA aMtarane zAntithI pUchavA mAMDyuM. aMdarano AtmA to je hatuM te kahI devA mAMDyo. ApaNe dareka paNa A karI zakIe paNa Aje ApaNe mananI sAthe vAta karavAno samaya ja rAkhatA nathI, ApatA nathI. maunanuM A ekAMta eTale mananI sAthe vAta. ApaNe Aje A karIe chIe kharA ? ApaNe to ekAMta manathI DarIe chIe. jarAka navarA paDyA ke reDiyo calAvavA beso cho, paNa kyAreya zAMta besI mana saMge vAta karI che ? to keTalAya vicAro tamane Avaze. ApaNe anubhavyuM che ke maMdiramAM jaIne besavA chatAMya ApaNA manamAM ThekaDA cAle che. bahAra na jaNAya eTalA vicAro ekAMtanI zAntimAM phUTI UThe che. ApaNe maunanI zAnti zIkhavAnI che; to ja ApaNane AtmAno avAja saMbhaLAze. eTalA ja mATe ghaNI vAra ApaNe vyavahAramAM kahIe chIe ke "tArA AtmAne, tArA aMtarane pUchI jo'....mAMgIe to aMtarano A avAja jarU2 Ave. dhyAnanI AvI zAntimAM pelA mAravA AvelA badhAe joI lIdhuM ke strInI mazkarI na karI hoya, enI ceSTA na karI hoya, enI pratye kadaSTi na karI hoya evo koI na hato. dareka jaNa zaramAI gayo ane dhIre dhIre eka pachI eka tyAMthI sarI gayo. sAdhue AMkha kholI tyAre tyAM pelI strI sivAya bIjuM koI na hatuM. - sAdhue bAIne tyAMthI rajA ApI ane kahyuM ke have tuM tArA jIvanane navasarjana Apa, je mANasa aMdhakAramAMthI, khINamAMthI bahAra AvavA mAge che tene navaprabhAtanAM suMdara darzana Ama jarUra maLe che. "AtmA so paramAtmA" ema je kahyuM che teno artha ja e ke ApaNo AtmA e karma ane vAsanAthI DhaMkAyelo paramAtmA ja che. pApabhIru mana, dhIre dhIre karma ane pApathI mukta thAya che ane AtmA paranI vAsanA dUra thatAM, e paramAtmAno pUrNa prakAza pAme che. pelA bhikhArIne sonAmahora mATe aMtaramAM je kajiyo jAgyo tenuM nAma 78 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja zreyasu ane preyasuno viveka. jeo potAnA manane dhoIne sApha rAkhe che teo zreyasane pahelAM vadhAve che; paNa jagatano moTo bhAga to preyasuno ja rasiyo hoya che. Ane mATe roja mauna, vAcana, zravaNa, manana jarUrI che. cokIdAra jema AkhI rAta jAgI Alabela pokAryA kare che ema ApaNe jIvanamAM satata sAvadhAna rahevAnuM che. kAraNa, jhokuM kyAre Avaze enI zI khabara ? A mATe jIvanamAM pratipaLanI jAgRti Avazyaka che. eTale A pApabhIrutAno artha e che ke ApaNAthI pApa thavuM na joIe, ane thayuM hoya to kheMcyA karavuM joIe. evuM jIvanamAM rahe tyAM sudhI cena na paDavuM joIe. jema pathArImAM kAMkaro ke pIna rahe tyAM becena banI jAo cho, ema ApaNane pApa karatI vakhate thavuM joIe. ApaNane e khaTakavuM joIe; Ama na ja thAya' evo avAja svAbhAvika rIte aMtaramAMthI jAgavo joIe. A kyAre Ave ? A ApaNe ApaNI aMdarathI zodhavAnuM che. jo ke bahArathI dharmI kahevaDAvanArA ghaNA hoya che, paNa aMtarane zodhavuM ghaNuM muzkela DUbakI mArI manane zodhavuM e kAMI be-pAMca vyAkhyAno sAMbhaLyuM nahi bane; ene mATe to sAdhanA joIze. ApaNe sAMbhaLIe chIe ke "jevI karaNI tevI pAra UtaraNI'. A kudaratano niyama che. khuda bhagavAna mahAvIraneya sahana karavuM paDyuM che. tyAM koInI lAgavaga cAlatI nathI. tyAM je sahAyaka bane che ke, ApaNA AtmAnuM puNya. ApaNe jIvananA saMjogomAMthI lapasI na paDIe e mATe A chaThTho sopAnamaMtra ApaNane apAyo che. jagatamAM baLavAna lAgatA mANase paNa aMtaramAM A pApabhIrutA sadA jAgrata rAkhavAnI che. Avo pApabhIru mANasa A lokamAM kema varte, vicAre ane paralokamAM kema zAnti pAme e have pachI joIzuM. - tA. 19-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM * 09 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. pApabhIrutA-2 - Daa pabhIrunuM hRdaya evuM taiyAra hoya che paNa che e bIjI rIte abhaya hoya. huM koInI paravA na kare paNa pApanuM kAma je karatAM to ene kaMpArI jAge. ApaNAmAMno moTo bhAga pApano vicAra ja karato nathI. che. je loko AvA che te vadhu bIkaNa hoya che. 10 pApa karyA pachI emanuM zuM thaze, pakaDAI jaze to ! vagerethI DaratA hoya che. jyAre mANasa pApabhIru hoya, pApathI Dare e che bIjAthI nirbhaya rahI zake che. ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke eka pApa, pachI aneka bhayane jagADe che, UbhA kare che. sAco pApabhIru to samAja, deza ane rAjyane paNa sahAyarUpa hoya che. Avo mANasa rAjyanA, sarakAranA niyamone mana, vacana, kAyAthI pALato hoya che; eno bhaMga na thAya enuM dhyAna rAkhe che. kara na e bharavo, dANacorI chupAvavI, AyAta nikAsanA pratibaMdhano mAla meLavavo ke baI mokalavo - A badhuM enAthI na ja thAya. A saguNanA abhAve Aje to Akho 80 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja Avo cora thavA lAgyo che; tyAM mAtra rAjya ane pradhAnano doSa devAno zo artha ? rAjya ane pradhAna eTale koNa ? ApaNe pote. pradhAno kaMI uparathI nathI AvatA. e cUMTANI dvArA Ave che. paNa Ave che to samAjamAMthI ja ne ? mANasanI potAnI aMdara jo nyAya, kAyadAno Adara nahi hoya, jIvanamAM siddhAMta nahi hoya to rAjya game teTalA kAyadA karaze paNa tene samAja toDaze. A mATe prajAnA jIvananuM nyAyadhoraNa balavavuM joIe, emane UMcI dRSTi ApavI joIe. eka nyAyAdhIza hatA. atyaMta jarUrI kAme emane eka ThekANe jaladI pahoMcavuM paDe tema hatuM. gatimaryAdAnA niyamano bhaMga karI, polIsanI cokI vaTAvI e jhaDapathI moTara haMkArI gayA. polIse paNa sAhebanI moTara hatI eTale na rokI. paNa kAma pUruM karIne sAheba polIsacokIe pAchA AvyA ane niyamabhaMga mATe jAte nAma noMdhAvyuM. teo mAnatA hatA ke samAjanI pratyeka vyaktie khuda prajAjana, polIsa ane nyAyAdhIza banavuM joIe; to ja samAja UMco Ave. emaNe ema karyuM. Ama ApaNe jAte rAjyanA kAyadA pApabhIrutAthI pALavA joIe. Aje to vepArI, kAyadAmAMthI phAyadA zodhavA pAchaLa paDyo che. jyAM sudhI prajAjananA hRdayamAM Avo palaTo nahi Ave tyAM sudhI bahAranA kAyadAthI zo hetu saravAno che ! pApabhIrue jema rAjyanA kAyadAne mAna ApI jIvavAnuM che ema ja samAjanI aMdaranA keTalAMka kAryone dhRNAmaya, tyAjya gaNavAM joIe. A mATenI havA pedA thavI joIe. Aje to ApaNe tyAM samAjanuM kAMI baMdhAraNa ja nathI. vyakti phAve tema varte che, svachaMdatAthI jIve che. paNa eka kALa evo hato ke jyAre mANasa potAnI jAtathI ane sabhya samAjathI tema ja pavitra lokothI Darato. amuka kAma sabhya puruSathI na ja thAya, ema mAnato. Aje e maryAdA rahI nathI. Aje to svataMtratAne nAme mANase svacchaMdatAne jIvanamAM prasarAvI dIdhI che. pApabhIru mANase samAjanA sarva niyamanuM pUrI rIte ne bhavyatAthI pAlana karIne jIvavuM joIe. pApabhIrunI trIjI dRSTi e dharma pratyenI enI samajaNa che. dharmano pradIpa badhI bAju prakAza pAthare che. e mAne che ke dharmI thaIne jIve tene pApa karavuM na ja paDe. kahyuM che ke, "va rakSata kSati: mANasa jo dharmathI jIve, dharmanuM jIvanamAM rakSaNa kare to dharma enuM jarUra rakSaNa karavAno. paNa Aje to loko dharmaratnanAM ajavALAM ka 81 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmane niSphaLa karI rahyA che; to pachI jIvanane zAno AdhAra, konuM zaraNa raheze ? dharmavRkSane toDIne mANasa kyAMthI zAnti pAmI zakavAno che ? mATe ja kahyuM che ke dharmo nti inta:'dharmano nAza karazo to tame ja tamArA jIvanane nukasAna karazo. tA. 20-7-1960 -- 82 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. azaTha eTale sUrIlI saMvAditA 3++>&> NA mANaso mokSa, svarga ke OnirvANanI icchA kare che; paNa mAre A joIe che' ema mAtra kahevAthI ja e prApta na thaI zake; e mATe sopAna caDavAM joIe. sopAnonuM chelluM sopAna icchAmukti. AthI, A pustakanI viziSTatA e che ke AmAM AvAM sopAna batAvavAmAM AvyAM che. A sopAna eTale sadguNo. e sadguNo upara caDavA mAMDo eTale uttarottara AnaMda jaDaze ane chevaTe karmamAMthI mukti meLavatAM mokSa lAdhaze. sAdhana vagara koI sAdhya zakya nathI banatuM; eTale A sadguNorUpI sAdhanono amala karIe to ja ApaNe mokSarUpI sAdhya pAmI zakIe. zaThatAvALo mANasa je kare tenI pAchaLa tenI melI ramata rahelI hoya che. tenI AMkha, ceSTA, hAvabhAvamAM mAyA ramatI hoya. jenA hRdayamAM krUratA ramatI hoya tenuM hAsya ane rudana beu mAyAvI hoya che. pAchaLathI ghA kare evA A dharmaratnanAM ajavALAM * 83 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvI mANaso, aMdara paDado rAkhIne varte che. emanI ceSTA, emanuM hAsya badhuM ja bhayaMkara hoya che. e raDe che toya samAjano lAbha levAne lobhe; bIjAnA hRdayane pigaLAvI lAbha mATe ja e AMsu sAre che. Avo mAyAvI mANasa eTale koNa ? je pote jevo che te na batAve, ane enAmAM je nathI te batAve che. ane duniyA evAne ja mutsaddI kahI zAbAzI Ape che. e kadAca duniyAmAM jItI gayo lAge che, paNa enA jIvanamAM e hArI gayelo hoya che. eTale pratyeka mANase AvI zaThatAno tyAga karavo joIe. mAyA vagaranI azaThatAbharI ArAdhanA je kare che tene ja mahAnatA vare che. pUjya upAdhyAyajI zrI yazovijyajI mahArAje AthI jaNAvyuM ke je kapaDAM na pahere, digaMbara rahe, sukAI gayeluM anna khAya, tapazcaryA vagere kare, chatAM jo enuM mana mAyAmAM raMgAyelu hoya to ene asaMkhya janmo levA paDaze. mAyAthI bhareluM mana e khoTuM che. mATe je kAMI pravRtti, kriyA, ArAdhanA karo te mAyA vagaranI karo. azaTha mANasa bIjAne chetare nahi; e mAyAnI jALa racato nathI; jyAre zaTha mANasa enI AsapAsa mAyAnI jALa UbhI karI eka havA UbhI kare che. paNa Ama chatAM enAmAM koI vizvAsa rAkhatuM nathI. A duniyAmAM mANasa mATe moTAmAM moTI jIvananI bheTa hoya to te lokono vizvAsa meLavavo te che. je mAnavI Ama bIjAno vizvasanIya nathI banI zakato, te mAnavIe bIjuM badhuM meLavyuM haze chatAM e kAMI ja na meLavyA barAbara che. mAyAvI mANasa dhIme dhIme guru, mitra, deva, mAbApa badhAne chetarato thAya che. enI e mAyA vadhatI ja jAya che. Avo mANasa ArAdhanAmAMya pachI daMbha karato thAya che. enI ArAdhanA, enA tapa pAchaLa mAyA ramatI hoya che. AtmakalyANanA A dekhAva pAchaLeya enI mAyA ja hoya che. Ama chaLa-kapaTa ane prapaMca karanAra mANasa enA AvA jIvanane pariNAme nIce paDe che. azaThatAbharyuM jIvana eTale zuM ? jevuM manamAM tevuM vacanamAM; ane jevuM vacanamAM tevuM kriyAmAM. traNeya vacce susaMvAda joIe. kahyuM che ke, yathA cittaM tathA vAco yathA vAco tathA kriyAH / dhanyArate tritayaM yeSAM visaMvAdo na vidyate / / bALakane mAyA karatAM AvaDatuM nathI tethI tenA aMtaramAM lAge tema ja e varte che. mANasa jo bALaka pAsethI ATalI paNa zikhAmaNa le toya ghaNuM che. vicAra, vANI ane vartana traNemAM AvI saMvAditA AvavI joIe. 84 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgItamAM jo gItanA sUra, vAdya ane tAlano sumeLa na hoya to suMdara saMgIta kema pragaTI zake ? e traNeya vastuno samanvaya thavo joIe. paNa ApaNo to Atmadeva juduM gAya che. vANInuM tabaluM juduM vAge che ane kriyAnI peTI jude sUre bajI rahI che. eTale mana, vacana ane kriyAnI A visaMvAditA na jAya ane saMvAdita na racAya tyAM sudhI sAcI zAnti maLavI zakya nathI. je kALamAM gharanI vyaktiomAM AvI saMvAditA hatI tethI kuTuMbo sukhI hatAM. Aje to gharanAM sagAM pAse paNa, ApaNI vAto sAcI che e batAvavA sogana khAvA paDe che; ane ema sogana khAo toya sAmI vyakti e vAtane ATha AnA ja sAcI mAne che. AnuM kAraNa e che ke jagatamAM mAyA ane jUTha khUba vadhI gayAM che. abhayA rANIe sudarzana zeThane phasAvyo ane zeThe potAno saMyama sAcavyo, akAryamAM na gayA tyAre rANIe zeTha para baLAtkArano AkSepa karyo, bUmo pADI. AkhuM gAma satya jANyA vagara strInA, abhayAnA pakSamAM AvI gayuM. zeThanI patnI manoramAne kAne A vAta AvI. ane to zraddhA hatI ke zeTha mana-vANIkAyAthI pavitra che. koI paNa nArInA rUpa para paNa e daSTi na kare. eNe prArthanA karI ke, "he zAsanamAtA ! daivI tattva, amAruM zIyaLa ane dAmpatyajIvana zuddha ane pavitra hoya to prasanna thAo, nahitara atyArathI ja huM annajaLano tyAga karuM chuM." eNe AvI pratijJA karI, kAraNa ke zeThanI pavitratA mATe enI patnIne zraddhA hatI. enA mana-vacana-kAyAnA saMvAdamaya saMgItane eNe jIvanabhara sAMbhaLyuM hatuM, eTale ja gAma game te kahetuM, paNa pati upara ene pUro vizvAsa hato. enA dilamAM zraddhAnI jyota jalatI hatI. jevuM enuM citta evI enI vANI, ane jevI enI vANI evuM enuM vartana. eTale zAsanadeva padhAryA. enI apUrva zraddhAthI zULI paNa siMhAsanamAM pheravAI gaI. Ama mANasa dhAre to enA gRhasthAzramane paNa pavitratA dvArA svarga banAvI zake che. paNa aMdaranI vRtti na badalAya tyAM sudhI jIvanamAM Avo palaTo na Ave. A mATe prathama to mana badalAvuM joIe, ane e kAMI ekadama na AvI zake. ene mATe pUrvataiyArI joIe. jeNe sAdhu banavuM che eNe kapaDAM nahi, vRttine badalavAnI che. jyAM sudhI vRttio saheje virakta na bane tyAM sudhI bIjuM badhuM nakAmuM che. jo mana virakta nahi hoya to evo mANasa, sAdhu thaIne jyAM jaze tyAM vastuo ne vyaktiono saMgraha vadhavAno; kAraNa ke enI e vRtti gaI nathI hotI. vRttionI nirmaLatAmAM ja dharma che. e nirmaLa thAya eTale saMgrahanuM mana ja na thAya. pachI to ene parigraha bhArarUpa lAge. mAthA para vALa vadhatAM dharmaratnanAM ajavALAM - 85 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa becena thAya, tema Avo zuddha vRttivALo mANasa paNa parigraha vadhatAM becena thaI jAya che. vALano vadhAro thatAM mANasa paisA kharcIne paNa vALa kapAvIne bhAra haLavo kare che, tema e paNa bhAra ocho karavA dAnanI jhaMkhanA kare che. Aje to dhanikone ema lAge che ke sAdhune paNa amArA vagara kayAM cAlavAnuM che ! ethI dharmanI nahIM, dhananI pratiSThA vadhI che. A dRSTi badalAvAnI jarUra che. AjathI soLa varSa uparanI eka vAta che. eka sthaLe eka saMta rahetA hatA, ane teo eka saMsthAnuM saMcAlana karatA hatA. emanI pAse eka zeTha AvyA ane kahyuM ke A traNa lAkha rUpiyA lo. saMte mAtra eka lAkha lIdhA ane be lAkha pAchA ApyA. bIjA varSe pharI e zeTha dAna ApavA AvyA. saMte bemAMthI eka lAkha laI eka lAkha pAchA ApyA. trIje varSe eNe trIjA lAkha svIkAryA. pelA dhanike kahyuM ke traNa varSe traNa lAkha lIdhA to eka vakhate kema nahi ? saMte javAba Apyo ke ekI sAthe e rakama lIdhI hoya to tArAmAM garva AvI jAta, ane tAruM dAna namratAne badale ahaMkAramAM palaTAI jAta. mAre tane samajAvavuM hatuM ke paisAnI levaDa-devaDa karatAM mAnavIno dAnabhAva vadhAre moTo che. ATalA mATe ja kahevAyuM che ke, dAnanI rakama karatAM enI pAchaLa dila, ApyAnI AnaMda-bhAvanA e vadhu mUlyavAna che. dAnamAM arpaNabhAva hoya tyAM ja AnaMda Ave; e bhAva na hoya to amaratAnI pagadaMDI hAtha lAgavAnI nathI. A pagadaMDInAM darzana mATe dAna Avazyaka che. vAdaLI jema varasIne haLavI thatI jAya che ema mAnavIe dAna daIne haLavA thaI A AnaMda meLavavo joIe. ApaNA jIvananI pratyeka kSaNe A udAratA ane dAnanI bhAvanA jAgrata rahevI joIe. cittanI udAratA vagara khAlI ArAdhanAno zo artha ? ApaNuM prathama kArya cittane keLavavAnuM che. A cittanI keLavaNI e bahu moTI vAta che. A mATe ApaNe sAtamo saguNa batAvyo che. azaThatA - zaThatAno tyAga. Avo mANasa nirmaLa hRdayavALo hoya che. enuM jIvana AMtara-bAhya pAradarzaka hoya che. citta, vANI ane kriyA paNa pAradarzaka hoya che, enA jIvanamAM traNeyano susaMvAda hoya che. Avo mANasa vizvasanIya che ane pariNAme prazaMsanIya che. e unnata buddhivALo hoya che; enI buddhi sarANe caDelI talavAranI dhAra jevI tINa vidyutamathI hoya che. tA. 21-7-1960 86 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21. dharmI jIvananuM sAphalya mANasa mAyA vagarano hoya che te O potAnA AtmAnuM tema ja AsapAsanuM huM bhaluM karI zake. dharmI kahevarAvanAranuM mana svaccha ane pAradarzaka hovuM joIe. sphaTikapaNuM e enI khAsa vizeSatA che. jenuM mana malina hoya, je kapaTI hoya, je chaLakapaTa kare te kadAca duniyAmAM dharmI gaNAI jAya to paNa e vizvasanIya nathI hoto. mana kaheze ke enuM mana cokhuM nathI, mATe enAthI cetajo. dharmI mANasa vizvasanIya hovo joIe. lucco ke mutsaddI nahi. mutsaddI evo hoya che ke enuM mana koIne e pAmavA deto nathI, ane bIjAnuM mana jANyA vagara e raheto nathI. luccAno sudhArelo paryAyavAcaka zabda eTale A "mutsaddI'. dharmI mANasa strI, bALaka, vRddha game ja tenI pAse jAya paNa enA cAritrya, enI je saraLatA ane kriyA mATe koIne bhaya na cha rahe. jene koI mAyA nathI te sAco azaTha. dharmaratnanAM ajavALAM 87 WWW.jainelibrary.org Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre dharmane mATe sAco ucita koNa ? je azaTha che, je mAyA vagarano che, je hRdayano saraLa che te ja lokomAM vizvasanIya ane prazaMsanIya bane che. Ama azaTha mANasa ucita, vizvasanIya ane prazaMsanIya hoya che ane tethI enI prazaMsA dIrghakALa TakI rahe che. ucitatA vagaranI prazaMsA lAMbI TakatI nathI. A eno bheda che. mANasa jema ucita, vizvasanIya ane prazaMsanIya hoya che tema te bhAvasAra hoya che. dharmInuM jIvana bhAvathI taraboLa joIe. mAyA vagaranAmAM ja Avo bhAva Take. A saraLa bhAvanA lAvavA mATe aMdaranI kuTilatA javI joIe, nahitara phUlanA jevA suMdara vicAro emAM rahe kyAMthI ? jyAM suMdara jamIna hoya, ene barobara pANI maLe to tyAM choDa vikase ane puSpa khIle. e ja pramANe jyAM hRdayanI saraLatAnuM khAtara che, bhAva che tyAM ja dharmanI AvI bhAvanA rahevAnI; chaLakapaTa haze tyAM e baLI javAnI. jagatamAM paisA, pratiSThA, kIrti, mAna ane sthAnavALA ghaNA maLaze, paNa je mANasa manane sadA prasanna rAkhI zake te sAco dharmI che. evA loko ochA maLaze. bAkI to kRtrima ADaMbaravALo, kAmanAthI taraboLa kAmI paNa ema bole che. "saMsAra asAra che." mATe kahyuM che ke e loko to "vairAgyaraMga: paravaMcanAya dharmopadezo janaraMjanAya / vAdAya vidyA'dhyayanaM ca me'bhUta kiyabruve hAsyakaraM svamIza // " lokone raMjana karavAmAM e sahAyaka bane che. emane mATe kRtrimatA, ADaMbara ane pArakAnI sahAya; A traNathI prasiddhi sahelI bane che. AvA mANasonAM nAnAM kAma paisAne lIdhe moTAM thaI jAya che. evA loko bahArathI tyAgI lAge che, moM upara khoTA bhAva batAve che. e badhI emanI bAhya ceSTA hoya che. enAthI lokonA mananuM raMjana thAya, paNa eno AtmA to aMdarathI kuTila ane malina thato jAya che. AvA loko ADaMbara rAkhe che; ToLAbaMdha ziSyo, bhakto rAkhe che, je emanI prazaMsA kare che ane paisA kharcIne paNa chApAmAM potAno pracAra kare che. kRtrimatA, ADaMbara ane paisA kharacIne jAherAta - A emanAM pracAralakSaNo hoya che. jagatamAM AvAnI vAha, vAha thaI jAya che. lokonuM mana e raMjana kare che, paNa enuM mUlyAMkana karavAnI zakti AtmAmAM hoya che. AtmA AvA ADaMbarathI nahi, paNa sAcI karaNIthI ja khuza thAya che. 88 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je AtmA dharmI thavA mAgato hoya te to bhAvathI sAravALuM hRdaya rAkhe che. mana jyAre saraLa hoya tyAre A banI zake. ghaNA loko kAma karIne potAnI prazaMsA karAve che, jyAre bhAva-sAravALA lokone paNa prazaMsA to maLe che paNa emane enI spRhA nathI hotI. nAmanA thAya to tene ApaNAthI rokI zakAtI nathI, paNa nAmanA meLavavAnI spRhA to jarUra rokI zakAya che. - phUlanI pAse AvI bhramara guMjArava kare temAM vAMdho nathI. emAM phUlano doSa nathI. e guMjArava svAbhAvika che. Ama mANasanI lAyakAtane kAraNe ene prazaMsA maLe to bhale; e anicchanIya nathI. AtmA jyAre vAstavikatAnuM darzana kare che tyAre e khuza thAya che. jyAM sudhI bhramarane madhapAna nathI maLatuM tyAM sudhI tenuM guMjana baMdha thatuM nathI. AvI rIte AtmAne jyAM sudhI vAstavika guNanuM darzana na thAya tyAM sudhI ene prasannatA lAgatI nathI. ApaNe svajanane joIe tyAre e AphlAda, e romAMca tyAre ja zakya bane - jo emAM snehanI vAstavikatA hoya. Aje ApaNuM mana avAstavikatA tarapha jaI rahyuM che. ApaNe Akho vakhata bIjAno vicAra karI enuM dhyAna karIe chIe, paNa ApaNuM potAnuM dhyAna dharatA nathI. tame bhale badhI karaNI karo, pravRtti karo, paNa pachI dareka veLA manane pUcho ke enAthI mAruM mana, mAro AtmA prasanna thAya che ? na thayo hoya to kaye kAraNe nathI thayo ? tapAso. bhUla zodhI bhAvi mATe kALajI rAkho. vyAkhyAna sAMbhaLyA bAda enA upara vicAra karo. zuM maLyuM ? kayo vicAra, kaI navI dRSTi maLI ? kayo doSa gayo ? kayA saguNane poSaNa maLyuM ? Ama karazo to ja citta emAM tallIna thatuM jaze, laya pAmaze ane vRttio AtmA tarapha DhaLaze. - stavana paNa evuM karo ke jethI bIjAne AnaMda Ave. stavanamAM ApaNe raMgAI javuM joIe. e to ApaNA AtmAne prasannatA arpe che. AvI prasannatA bIjAne paNa AnaMda ja Apaze. jyAM sudhI Avo laya lAge nahi tyAM sudhI satyanuM darzana nahi lAdhe. mANasa badhuM choDI zake che paNa e mAyAmAMthI nathI chUTI zakato. sAdhu thayelo mANasa kaMcana-kAminIne choDe che. paNa evAne paNa kIrtinI jhaMkhanA chUTatI nathI. paNa e loko bhUlI jAya che ke mAyAnuM vacana, e to ramatanuM vacana che. mANasa jyAre potAnI jAtane, potAnA kAryane oLakhI zake, tyAre te bhavasAgara tarI zake che. je mANasa khoTAne khoTA tarIke joI zakato nathI, potAnI dharmaratnanAM ajavALAM * 89 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUla joI zakato nathI, enA jevuM khoTuM jagatamAM bIjuM kAMI nathI. kusumapura nAmanuM eka nagara hatuM. tyAM eka makAna hatuM. tyAM be sAdhu rahevA AvyA. eka tyAgI paNa ADaMbarI; bIjo zithila paNa guNajJa. pelA saraLa sAdhu pAse jyAre gharadhaNI Avyo tyAre A saraLa sAdhue pelA ADaMbarI sAdhunI prazaMsA karI, guNagAna gAyAM. A sAdhu guNAnurAgI hato. jyAre zeThe upadeza mAgyo tyAre eNe kahyuM ke zeTha, upadeza to pelA tapasvI Apaze. zeTha pelA tapasvI ane ADaMbarI sAdhu pAse gayA. tyAM to ADaMbarI sAdhue guNAnugArI sAdhunI niMdA zarU karI. Ama karatAM enA potAnA bhavanI paraMparA vadhI gaI jyAre pelA saraLa sAdhune e ja bhavamAM kevaLajJAna prApta thayuM. mANasa eTalo vAmaNo thaI gayo che ke e bIjAnI vizALatA ke virATatA joI zakato nathI. potAnI kSudratAnA kAraNe ene bIjA mATe adekhAI Ave che. paNa mANasamAM jyAre virATatA jAge che, jyAre e mahAna bane che tyAre potAnA moTA sadguNa ene nAnA lAge che ane bIjAnA nAnA guNane e moTA jue che. je mANasa potAnI laghutA jue ane bIjAnI virATatA jue, te mANasa mATe ja vikAsano avakAza rahe che. mATe ja kahyuM che ke paraguNaparamANun parvatIkRtya nityam I nijahRdi vikasantaH santi santaH kiyantaH // ApaNuM kArya bIjAne anumodanA ApavAnuM che. enAM vakhANa karo, paNa ene vakhoDo nahi. vAstavikatAne jonAra mANasa bhUla joI zake che. AthI ja tene sudha2vAno avakAza rahe che. akabare eka vakhata birabalane kahyuM ke A mArI lITIne kApyAkUpyA vagara nAnI banAvI do. saune vicAra Avyo ke te zakya ja nathI. lITIne bhUMsyA vagara nAnI karAya ja kema ? paNa birabale nAnInI pAse ja bIjI navI, moTI lITI dorI ke jethI ApoApa akabaranI lITI nAnI dekhAvA lAgI. ApaNe jIvanamAM Ano bodhapATha levA jevo che. bIjAne nAnA banAvavAnuM choDI, ApaNe virATa, moTA banavA mathavuM joIe. jo tame bIjAne nAnA banAvavAmAM ja rahezo to tame moTA kyAre thaze ? durguNavALA mANasane durguNI na kaho, mAtra tame vadhu sadguNI bano. loko e durguNa ane sadguNano bheda barAbara samajI zakavAnA che; ene kAMI kahevA javAnI jarUra nathI. bIjAnI nAnama na juo; tamAruM jIvana virATa banAvo. 90 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka ThekANe be DosIo rahetI hatI. ekanuM nAma riddhi, bIjInuM nAma siddhi, siddhi IrSALa hatI; e bIjAnI mahAnatA joI zakatI na hatI. AmAM ne AmAM IrSAthI e pahelAM pensila jevI hatI te have soya jevI banI gaI. ene manamAM thayuM ke pelI riddhinI saMpattino nAza karuM to mane kharo AnaMda Ave, kAraNa ke enAthI bIjAno utkarSa joI zakAto na hato. A kAraNe eNe tapa karyuM, tapathI deva prasanna thayA. eNe pUchyuM ke Ama baLI kema rahI che ? eNe kahyuM ke riddhino utkarSa joI huM baLI rahuM chuM. mATe deva ! tame mane sukhI karo; eTaluM ja nahi paNa pelI riddhine du:khI karo. deve kahyuM ke e to na thAya. kAraNa ke enuM puNya prabaLa che. paNa ATaluM thaI zakaze. tuM je mAgIza tenAthI ene bamaNuM maLaze. siddhie kahyuM, ke "to ema to ema." - deve kahyuM, "tathAsta." - pelI siddhie eka ghara ane dareka oraDAmAM eka kUvo mAgyo. ene eka to riddhine be ghara ane dareka oraDAmAM be kUvA maLyA. pachI pote kahyuM ke mArI eka AMkha phUTe ke jethI pelInI be phUTe; e AMdhaLI thAya ane kUvAmAM paDe. Ama jozo ke bIjAnI adekhAI khAtara e potAnI eka AMkha phoDIne paNa bIjAnuM kharAba karavA jhaMkhatI hatI. mANasanI A baLatarA, tucchatA ane adekhAI Aje ApaNA gharamAM paNa jhaghaDA lAvI rahe che. Aje gharamAM ApaNane khAvA khorAka che, paheravA kapaDAM che ane chatAM derANI-jeThANI nAnI nAnI vAtomAM kalaha kare che. paNa jIvanane jo sukhI karavuM hoya to nAnI nAnI AvI tuccha vAto pratye ApaNe upekSA sevI udAratI keLavavI paDaze. ApaNe jIvanamAM birabalanI moTI lITI ane siddhinI IrSAne dhyAnamAM rAkhavAnI che. jeo dharmamAM AgaLa vadhavA mAge che temaNe bIjAnI lITI nAnI karavA karatAM, potAnI lITI ja moTI karavAnI che. A ja ApaNA jIvananI saphaLatAno sAco maMtra che. tA. 22-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM ja 91 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. sudAkSiNya Thamo guNa eTale sudAkSiNya. kAjenAmAM dAkSiNyabhAva hoya te huM mANasa bIjAne zubhamAM sahAyatA karavA che taiyAra thAya che. jIvanamAM AvuM dAkSiNya joIe. jyAM sudhI e na Ave tyAM sudhI mANasa mAtra svArtha khAtara ja jIve che, ane svArthanI sAdhutAmAM magna rahe che. evo mANasa to zvAna jevo gaNAya. mAtra svArtha A arthe ghelo evo zvAna, svArthanI khAtara lAkaDIno mAra paDe toye sahana kare che; kAraNa ke e mAne che ke tyAMthI ja roTalo maLavAno che. paNa mAnavIe to AnA ja karatAM vadhu viziSTatA batAvavAnI che. A A mATe mAnavImAM paramArthanuM tattva AvavuM joIe. che jenI AMkhamAM sudAkSiNyabhAva che, ne enI pAse jyAre koI mANasa du:kha raDatuM na Ave tyAre e ene sahAyatA kare che. jyAM jaIne duHkhI loko potAnAM haiyAM ThAlavI zake evAM sthAno Aje rahyA nathI; jagatamAM Aje AnI moTI khoTa che; 92 3 dharmaratnanAM ajavALAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe e khoTa pUrI karavAnI che. zaherIonAM jIvanamAM jozo to enuM dareka DagaluM ane pagaluM mAtra svArtha mATenuM ja hoya che. oTalAmAMthI mahela thaI jAya to paNa svArthanI evI vRtti jatI nathI. mANasa Ama jo potAno ja vicAra karyA kare tyAM sudhI mAnavatA kema pAMgare ? mAnavIe potAnuM jIvana lIluM rAkhavuM hoya to enA hRdayamAM bhInAza, ArdratA AvavI joIe. jenAmAM dAkSiNyabhAva hoya che, tenuM hRdaya AvuM bhInuM hoya che; e snehALa hoya che, ane te bIjAne sahAnubhUti batAvI sahAyaka bane che. AvA mANasane koI yAcanA kare to e kahe ke, tArA duHkhane dUra karavA huM mArAthI banatuM badhuM ja karIza. jUnA kALamAM AvA loko dareka sthaLe maLI rahetA, ane temanI pAse jaI loko potAnA aMtaranuM du:kha ThAlavatA. Aje to bIjAnuM duHkha sAMbhaLavAnI dhIraja paNa ApaNAmAM rahI nathI, to sahAyaka to kyAMthI ja thavAnA ? eka zaheranA nagarazeTha gujarI gayA tyAre emane aMjali ApatAM kavi zrI meghANIe kaheluM ke e mANasa moTA hatA paNa eno oTalo nAno hato. kahevAno Azaya e hato ke raste cAlato vRddha paNa zeTha pAse AvI phariyAda karI zakato. vagara takalIphe e nagarazeTha saunuM sAMbhaLatA. darekane mATe enAM dvAra sadAya khullAM hatAM. du:khI loko to AvAnI pAse jAya; mahelamAM besI rahenAra pAse koNa javAnuM hatuM ? jUnA kALamAM mANasa jema jema moTo thato jato tema tema enAmAM guNo vadhatA. nAnA loko sAthe paNa e saMbaMdha rAkhato, ane enuM du:kha sAMbhaLI e sahAnubhUti batAvato. kuTuMbamAM paNa jo AvI ekAda vyakti hoya to kuTuMbanAM bIjAM badhAMmAM paNa e bhAva dhIme dhIme Ave. 'majJAnano yena gata: sa: pancA:'nI jema moTAMoe nAnAMone yogya mArge lAvavA mATe prathama potAnuM jIvana dAkSiNyabharyuM, pavitra ane paropakArI banAvavuM joIe. nAnAMo e joIne emanuM anukaraNa karaze. mATe ApaNo dharma e che ke ApaNe pahelAM sudharavuM ane ApaNA jJAnane amalamAM mUkavuM. Aryo dAkSiNyabhAvavALo mANasa eTalo paropakArI hoya che ke e svakIya lAbha ane bIjAnA lAbha vacce tola kare che. bIjAnuM kAma vadhu jarUrI hoya to ene sahAya karavA e prathama taiyAra thAya che; potAnA pAMca rUpiyAnA bhoge paNa e bIjAnA pAMca hajAra bacatA hoya to tema karavAmAM sahAya kare che. Avo mANasa anekane sahAyaka banI zake. paNa Aje to mANasa, 'samaya nathI' kahIne koIne madada karyA vinA ja bhAgyo jAya che. AvA mANaso pahelA dharmaratnanAM ajavALAM * 93 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMbaranA navarA hoya che, paNa pramAdI ane ALasu hovAthI "mAre samaya nathI' ema kahI khoTo bacAva kare che. sAco ane udyamI mANasa to samayamAMthI paNa samaya kADhe che, jyAre pramAdIno samaya to enI ALasa ja khAI jAya che. paMDita neharu paNa hamaNAM ArAma harAma hai'no saMdeza ApI rahyA che. bhagavAna mahAvIre to AjathI pacIsaso varSa pahelAM kaheluM ke eka ghaDIno prasAda karazo to, UdhaI jema ghara ane jhADane korI khAya che, tema e pramAda tamArA guNone khAI jaze. - tamArAmAMnA ghaNA savAre ALoTavAmAM, taMdrAmAM kalAko nakAmA bagADo cho, nakAmA vicAromAM kalAko gALo cho, paNa A nakAmA vicAro ane ciMtA, tamArA aMtarane korI khAze; mATe evo samaya ja ene na Apo. AMkha UghaDatAM ja prasannatAthI UbhA thAo, bhagavAnanuM nAma lo, suMdara vicAra karo ane kAma zarU karo. yAda rAkhajo ke kAmathI koIno AtmA thAkato nathI; kAmathI e gharaDo thato nathI; kAma ja mANasane tAjo ane taMdurasta rAkhI zake che. dharma ApaNane kadIya nirmAlya banavAnI vAto nathI karato. dharmanuM kAma to "mRtyu mAro mitra che," ema kahIne AgaLa vadhAravAnuM che. dharmane mRtyuno Dara kadIye herAna kare ja nahi. sudAkSiNyavALo mANasa tenI pravRttiomAMthI paNa samaya kADhIne, svakIya vyavahAra bAjue mUkIne paNa dAkSiNyatAne lIdhe paropakAranuM kAma karavA taiyAra thaI jAya che. AvA mANasane "grAhya vAkya' kahevAmAM Ave che. enuM vacana paDyA pahelAM loko jhIlI le che. paNa AvuM kyAre bane ? jo tame lokone mATe kyAreka kAMIka paNa karyuM hoya to Ama thAya. Aje to ApaNe apekSA vadhu rAkhIe chIe ane upekSA vadhu karIe chIe, paNa lokonI upekSA karIne ApaNe apekSA kema rAkhI zakIe ? ghaNI vAra amuka mANase mAruM kAma karyuM nahi' ema tame phariyAda karo cho; paNa e vakhate jAtane jarA pUcho to kharA ke tame enuM Aja sudhI keTaluM karyuM che ? bALaka ane mAbApa, zeTha ane nokara, pradhAno ane prajA - Aje eka bIjAne A ja prazna pUche che ke tame amArA mATe zuM karyuM che ? cUMTaNIveLA mata laI gayA pachI, pradhAna moM batAve che kharA ? ane chatAM e apekSA to rAkhe ja che ke huM kahuM tema tame karo; mata mane ja Apo. paNa Ama mAtra bhASaNo jhIMkavAM, e kAMI sevA na kahevAya. pAlitANAmAM Agama-maMdiranuM kAma cAlatuM hatuM. te vakhatanI eka vAta 94 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. Agama-saMzodhana mATe pU. AcArya zrI AnaMdasAgarasUrijI mahArAja avirata kAma karI rahyA hatA. emanuM kAma joIe bIjAne thAka lAgI jAya eTala zrama e letA. meM pUchyuM, "pUjya gurudeva ! ATalI takalIpha zA mATe lo cho ?' emaNe kahyuM, "A kAMI takalIpha na kahevAya; jJAnAvaraNIya karmane kSaya karavAno utsava che. atyAre to pratyeka paLane jJAnathI bharavAnI che; vadhu samaya ja kyAM che ?" AnuM mUlya kadAca Aje ApaNane nahi samajAya. e vAto to jUnA goLanI jema varSo pachI vadhu mUlyavAna lAgaze. AvA samartha jJAnI guru paNa, jo koI sAdhu mAMdo paDe to enI zAtA mATe, AvA jJAnanI sevAne paNa thoDI vAra thaMbhAvI detA, ane mAMdA pAse pahoMcI jatA, jJAnanI AvI mahAna sAdhanA saMge zuzraSA ane zrama karatAM AvA sAcA jJAnI gurunAM darzana jIvanane preraNA Ape che. tame bIjAnI pAsethI kAma levA mAgatA ho to pahelAM tame enuM kAma karI Apo. AjanA ghara-gharanA ane samAjanA jhaghaDA, Ane lIdhe ja che : kAraNa ke mANasa upekSA karIne apekSA jhaMkhI rahyo che. - viTa2 hyugomAM eka prasaMga Ave che. eka sAmAnya pAdarI hato. eka vAra rastAmAM eNe koI gUmaDAMvALo mANasa joyo. vedanAno mAryo e ribAto hato. potAnuM kAma choDI e pAdarI tyAM rokAyo ane pelAne madada karI. te samaye bAjumAMthI asaMkhya loko pasAra thaI gayA. koIe tyAre to pelAne madada na karI, paNa dareka jaNanA aMtaramAM thayuM, "vAha ! A kevo sevAbhAvI !" ane pariNAme enuM A sevAkArya hajAronI AMkhamAM jaDAI gayuM, preraka banyuM ane enI sevA para vArtA lakhAI. A mANasane mahAna banAvanAra koNa ? pelA gUmaDAMvALA mAnavIno prasaMga, AvA paropakAranA nimittamAM ja kharo svaupakAra rahelo che. yAda rAkhajo ke bAjunA paDozIne tyAMnI Aga bujhAvazo to tamArI paNa salAmatI rahelI che; gulAbadAnIthI bIjA para gulAbajaLa chAMTavA jazo to tamane paNa enI sugaMdha jarUra maLavAnI ja che. AvA lokonuM vAkya grAhyavAkya bane che. evAno paDyo bola tarata jhilAya che. bAkI to Doso paDyo paDyo bole ke, "alyA, koI pANI to pAo' tyAre gharanAM mANasa saMbhaLAve : "tame kyAM koI divasa koIne pANI pAyuM hatuM ke tamane koI pAya !" A dazA mANasanI thavAnI. mATe atyArathI ja enAthI cetajo. dharmaratnanAM ajavALAM ja 95 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmI mANase enA jIvanathI, AcArathI evI havA UbhI karavI joIe ke eno bola tarata jhilAya. A kyAre Ave ? tame bIjAo mATe prathama evuM kAMI karIne jIvo to ! A tattva ApaNAmAM prathama AvavAnI jarUra che. kharI rIte jozo to samAja kadI kRtaghnI nathI banato. e to puSpa nahi to enI pAMkhaDI paNa pAchI Ape ja che. ApaNuM kareluM kArya kadI niSphaLa jatuM nathI. Aje kadAca e nahi pAke, to navI varSAe, bIje comAse paNa pragaTa thaze ja. bI vAvyAM hoya to phaLa AvyAM vagara rahe ja nahi. hA ! vaheluMmoDuM phaLe eTaluM ja. paNa phaLe emAM to zaMkA nathI. A zraddhA kadI na choDatA. tA. 23-7-1960 96 dharmaratnanAM ajavALAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23. dAkSiNyamayI dAnabhAvanA TA dAkSiNyavAna AtmA kevo hoya e R. ApaNe joI rahyA chIe. potAnA huM kuTuMbane mATe to pazupaMkhI paNa prayatna kare che che. Ane mATe sugarIno mALo juo : enI gUMthaNI joIne bhalabhalA kalAkAro che paNa stabdha thaI jAya che. pazu-paMkhI A je badhuM ja kare che ane keTalIka vAra to che mAnavI karatAM paNa sArI rIte kare che. pazupaMkhInI, enA kuTuMba pratyenI javAbadArI to juo. sArasanI joDI eka bIjA pratye kevI snehALa hoya che ! " mANasamAM AvI vaphAdArI che kharI ? potAnAM bALako strIne choDI puruSo Aje klabomAM rakhaDe che. paNa paMkhInI javAbadArI eTale pUrI javAbadArI. e bIjAne mATe : tApa, zrama, du:kha sahIne sAthe rahe che. 0 mAnavI Aje paMkhI jeTaluMya kare che kharo ? saMsAranA suMdara dAMpatya-jIvana mATe sugarInA mALA tarapha ke sArasanI joDalI che tarapha najara karavI joIe. e ekabIjA khAtara jhUrIne prANa daI de che. bhagavAnanA dharmaratnanAM ajavALAM - 97 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavananI aMdara paNa kavie paMkhInI upamA lIdhI che. e ja vAta kahI che ke, he prabhu ! huM tane cakravAka ane cakravAkInI jema cAhuM chuM. teo ekabIjA mATe jhUre che, tema huM tArA darzana mATe talasuM chuM. A suMdara upamA ApaNane paMkhI pAsethI maLe che. ApaNe e jovAnuM che ke tamAruM saMsAranuM dAmpatyajIvana Aje cakravAka-cakravAkI jevuM, paMkhI jevuMya rahyuM nathI. paMkhImAM dila ane bhAvanI ekatA hoya che. jhUratA sArasanI AMtaravyathA juo to A jaNAze. paNa amaratAno vAraso to mAtra mAnavIne ja maLelo che. mAnavIe paMkhInI jema sAthe rahIne mAtra maravAnuM ja nahi, paNa amara banavAnuM che. nahitara tame e mAnava nAmane zobhAvazo nahi. manuSya sAyujyabhAvathI sAthe UMce UDavAnuM che. jyArathI A janma-maraNathI gADImAM beThA, tyArathI e gADI enA aMtima dhyeya tarapha cAlyA ja kare che. vAtomAM ane pravRttimAM tamAruM jIvana vahI rahyuM che; kALano pravAha ene ghasaDI rahyo che. A mATe ApaNI AMkho kyAre UghaDaze ? A kALano pravAha kyAreka to be AtmAne chUTA pADI devAno ja che. ane tema thaze to tame kyAM bhegA thazo ? nema-rAjulanI joDI jevA udAtta, UrdhvagAmI banavAnI kalpanA kadI Ave che ? mokSamAM paNa bhegAM. AnuM nAma ja Adarza-jIvana. Adarza dAmpatyamAM eka vyakti bIjAnI pUraka bane che. paNa keTalAka ThekANe to dAmpatyajIvana pazutAno eka akhADo mAtra thaI gayo che ! jyAM maryAdA, saMyama joIe tyAM pazutAnuM pradarzana che. A mATe jJAnIne sAMbhaLI emanA vicAronuM ciMtana karIe ke jethI ApaNe UMce jaI zakIe. ApaNe carcA rahyA chIe te guNonuM jIvana ApaNane dhIme dhIme upara laI jAya che. mA jema bALakanI AMgaLI jhAlI dhImethI eka eka pagathiyuM ene caDAve che tema jJAnIo, dharmanA eka-eka pagathiye ApaNane UMce laI jAya che. AmAMnuM eka pagathiyuM te sudAkSiNyabhAva. evo mANasa paropakAranuM kAma maLatAM pAchI pAnI nahi bhare. lokanA sadUbhAvathI paNa kArya kare ja kare. eka gAmamAM eka phojhadAra; khUba dUra. enI eka AMkha kAcanI, banAvaTI hatI paNa koI oLakhI na zake evI suMdara. eka vAra enI pAse eka catura gunegAra Avyo. ene thayuM ke enI parIkSA to lauM. eNe gunegArane kahyuM ke jo tuM mArA praznano javAba sAco ApIza to tArI zikSA mApha karIza. bola joIe, mArI kaI AMkha banAvaTI che ? 98 1 dharmaratnanAM ajavALAM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gunegAra kahI dIdhuM ke "DAbI." phojhadAra sAcI vAtathI DaghAI gayo. eNe pUchyuM ke A teM kema jANyuM ? tyAre gunegAre kahyuM ke sAheba ! kAraNa e DAbImAM mane dayAno aMza dekhAyo. kahevAno Azaya e hato ke tArI sAcI AMkhamAM to krUratA ja che; kAcanI AMkha jeTalIya dayA enAmAM nathI, dAkSiNyabhAva nathI. pelAne Ano bhAre ghA lAgyo. ane tene tyArathI jIvanamAM navuM jJAna lAdhyuM. jyAM svArtha Ave che tyAMthI sudAkSiNyabhAva cAlI jAya che. duniyAmAM ApaNe AvyA chIe to duniyAnAM kAmo karavA paDaze. paNa divasamAM ekAda to evuM kAma karo ke je rAtre sUtI veLA tamane aMtarano sAttvika AnaMda Ape, ullAsa Ape. AnuM nAma dAkSiNya. evo mANasa sva tema ja parano vicAra ekasarakhA bhAvathI kare che. bIjI vyaktinAM duHkha ane dardanA paDaghA jenA aMtaramAM paDI zake che te dAkSiNyavAna. dharmanAM vacano sAMbhaLIne thoDuMka jIvana UMcuM Ave to yogya. paNa A saguNo kAMI ekadama AvatA nathI; e kAMI kharIdI zakAtA nathI. ApaNI aMdaranI, anAdi kALathI cAlI AvelI Tevo ekadama jatI nathI. e to mANasanA jIvanamAM ghara karIne beThelI che. chIMkaNI, bIDI vagere vyasanonI Teva mANasane pAchaLathI paDelI hoya che, chatAM te paNa kADhavI muzkela banI jAya che. to A durgaNonI Teva to anAdikALathI cAlI Ave che. ghAMcInAM gaMdA kapaDAMya khUba dhovAthI jarAka sApha thaI zake che; to ApaNe paNa ApaNA manane sApha karavA tapa, japa ane jJAnanI pUrNa ArAdhanA satata karIe to manano e mela ane durguNo paNa jarUra dUra thAya. Ama na thAya ne evo mANasa jo bhagavAnanA maMdiramAM jaze to tyAMya khoTo paiso nAkhI Avaze ane kaheze ke prabhu, khoTA mANasane sAro kare che to A paisAne sAco nahi banAvI de ? A kaMI dAna nathI. keTalAka to kahovAyeluM nakAmuM anAja hoya to te mANasa dAnamAM Ape che. gharamAM na saMgharI zakAya evuM kharAba hoya tyAre ja enI AMkhamAM dayA UbharAya che, paNa A kaMI dAna nathI. dAna to sArAmAM sArAnuM ja apAya. je tamane suMdara lAge, je tamane vadhumAM vadhu gamatuM hoya tenuM dAna thAya, ane te ja zobhe. naciketAe jyAre AvuM kharAba dAna detAM enA pitAne joyA tyAre eNe kahyuM ke pitAjI ! A dAMta vagaranI, vasUkI gayelI gAyo ja zA mATe Apo. cho ? e kAMI sAcuM dAna nathI. AvuM ja pelI mahAsatI draupadInA pUrvabhavanA jIvanamAM bane che. eNe kaDavI tuMbaDInuM zAka sAdhune dAnamAM dIdhuM paNa pariNAme enA bhAva vadhI paDyA. dharmaratnanAM ajavALAM ja 99 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna to suMdaranuM ja hoya, ane e paNa premathI apAyeluM hoya. dAna e to ApaNA dilanuM, bhAvanuM eka pratIka che. enAthI mANasanI cetanAno vikAsa thAya che. Avo bhAva na hoya to e dAna mAtra levaDa-devaDa bane che. paisA ApI jema vastu kharIdIe, ema dAna ApI pratiSThA, karti pAmavA kArya karIe, e kAMI kharuM dAna nathI. dAna e kAMI vyApAra nathI. evA vyApAra mATe to jIvanamAM bIjAM ghaNAM kSetro che. sAcuM dAna to mANasanA saMkucita manane vikasita karanAra eka suMdara sAdhana che. dAnano mahimA te cetanAnA vikAsane kAraNe che. aMdaranA saMgrahabhAvane, saMkucitatAne bahAra kADhavA mATe dAna che. vastunA pratIka dvArA dAna ApavAmAM navI cetanA pragaTa thAya che. mATe dAnamAM ApaNe AvI bhAvanA keLavavI joIe. AvuM dAna ApanArA thoDA haze to paNa, dAnano eka suMdara pravAha zarU thaze. bAkI to mAnavI lAbha, kIrti, khyAti ke prazaMsA mATe je dAna kare che e dAna mAtra zabdarUpe rahe che, eno bhAva UDI jAya che. AvA Adarza dAnane samajavA suratanA hamaNAM tAjA banelA be banAvo dhyAnamAM levA jevA che. suratamAM eka Agama-maMdira baMdhAvavAnI vicAraNA cAlI. pUjya sAgarajI mahArAja kahe ke ghera ghera mAgavA javuM nathI; jeno bhAva hoya te lAbha laI jAya. saMghe eka sthaLe peTI mUkI. ane tamane Azcarya thaze ke eka lAkha ne dasa hajAra rUpiyAnI rakama mAtra covIsa kalAkamAM bhegI thaI gaI. koNe zuM ApyuM che eya koIe jANyuM nahi. AnuM nAma dAna. bIjo prasaMga hamaNAM thoDA vakhata pahelAM Avela relasaMkaTa ne ativRSTinA samayano che. gAmanA loko eka jaNane tyAM gayA ane pelAne rU. 51/- ApavA vinavyo. pelAe to kahyuM ke mAre to ekavIsa ja bharavA che. sAMje sau bhegA thayA tyAre vAto cAlI. "e mANasa kevo kaMjUsa ke rU. ekAvana paNa na ApyA !" enI TIkA, niMdA cAlI. tyAM eka vRddha jaNAvyuM ke bhAIo ! mANasane pUrepUro samajyA vinA TIkA na karo. ene dAna ApIne nAma nahotuM joItuM; bAkI to savAre chApAmAM jenI vAta AvI che te anAmI rahIne rU. ekatrIsa hajAra denAra te A bhAI pote ja. Ama sAcuM dAna denArA enA aMtaranA AnaMda mATe Ape che; ene nAmanI jhaMkhanA nathI hotI. ApaNA zarIrane maLelAM nAmo - pachI e koIe pADela hoya ke mAbApe - paNa e bhADUtI che ane evAM nAmo pAchaLa, ApaNe AkhI jiMdagI kharacIe. paNa aMdara beThelo to anAmI che; enuM darzana, enI pratIti e dharmano hetu che. 100 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI jIvanayAtrA mAtra pANI valovavAnI pravRtti ja na bane e dhyAnamAM rAkho. vicAratA raho ke tamArI pravRttio nAma mATe che ke aMdaranA anAmI mATe che ? eTalA mATe kahevAyuM che ke tArAM kAryo "AtmaprItyartha" kara. aMdaranA AtmAne AnaMda Ave tema jIvo, kAraNa ke mana, indriyonI tRpti kSaNika che; AtmAnI tRpti e ja zAzvata che. AtmAne, sAcI tRpti to tame jyAre anAmIne nAme karo tyAre ja thAya. dAna e cetanAnA vikAsanuM nimitta che. koI na jANe ema dAna ApI, aMdarano Avo AnaMda mANatAM zIkho. pAlitANA to jagavikhyAta che. AvA UMcA girirAja para ATalAM badhAM maMdironI nagarI, tamane bIje kyAMya jovA ke sAMbhaLavA nahi maLe. paNa jANo cho, e maMdiro koNe baMdhAvyAM ? e to keTalAMya anAmI hRdayonI bhAvanAnuM arpaNa che; premano parizrama che. mahAmaMtrI bAhaDa maMdirono jINoddhAra karavA mAge che. ene eno lahAvo levo che, paNa gAma-loko paNa emAM madada karavAno lahAvo levA mAge che. darekane ema thAya che ke mArI pAse che te ApI dauM. darekane thAya che ke huM dAna ApyA vagara rahI jaIza to ! A bhAvanAmAMthI e maMdiranagarI UbhI thaI che. ApavuM to paDaze ja ahIM nahi Apo, to tamAre tyAM ApavuM paDaze. mANasa ApyA vagara kyAMthI bacI zakavAno che ! kALanI maryAdA ApaNI sAme UbhI che. mAnavInI pAmaratA e che ke mRtyu pachI e ahIMnuM kAMI laI jaI zakato nathI. A vAta e jANe che chatAM ahIM ApI zakato nathI. paNa AvI maryAdA sAthe mAnavImAM eka virATatAya rahelI che. mANasa jo ApI de to enI e virATatA pragaTe; rAkhIne bese to e vAmaNo rahe. mAnavI mATe bhAvanAnuM bhAtuM eTale dilanI vizALatA. Ama mAnavAmAM asIma ane sImAbaddha evI beu zakti che. AvI asIma zakti pelA bhImA kuMDaliyAe batAvI. jIrNoddhAranI vAta ene kAneya AvI. dAnano premakalaha jAgyo. bhImAne thaI gayuM ke huM mArI pAse che e badhAnuM dAna kAM na karuM ? e hato to eka sAmAnya mANasa; ghIno vepArI. e enI mUDI gaNavA beTho. badhuM, nAnuM moTuM paracUraNa kADhyuM to rUpiyo doDha thayo. phATeluM dhotiyuM. emAM ghInA DAgha, dhULathI ragadoLAyelo paNa Aje enAmAM dAnanI bhAvanA jAgI gaI che. A doDha rUpiyo e enI jIvAdorI hatI; paNa ene thaI gayuM che A badhuM ja ApI dharmaratnanAM ajavALAM ja 101 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dauM. Ama dAnanI bhAvanA e lAkhonI upara nahi, mananA AvA bhAvanI upara rahelI che. A vANiyAne mana dAna e have enI jIvAdorI banI gaI. vAdaLuM bharAya tyAre ene varasavAnI jhaMkhanA jAge che. enA vagara e becena bane che. mANasane paNa e pote khAlI na thaI jAya tyAM sudhI AvI becenI jAgavI joIe. ene to manamAM raTaNa cAle ke prasaMga Avyo che to ThAlavI dauM, ApI dauM. A vANiyo dUrane gAmathI nIkaLyo, dAna ApavA. doDha rUpiyo e enuM samasta jIvana, prANa, mUDI dhaMdhAno sarvasva AdhAra. sAta sAIla cAlIne bAhaDamaMtrInI havelIe e Avyo. paNa AvatAM eNe tyAM joyuM ke hajAro zrImaMta tyAM AvIne lAkho sonAmahoro dharI rahyA che. ene thayuM, Ama jyAM loko ratno dharI devA taiyAra hoya tyAM eno koNa bhAva pUchaze ? enuM mana nirAza thaI gayuM. chatAM e dUra daravAje Ubho che ne sau loko dAna devA mATe bAhaDamaMtrI sAthe mITho kalaha karI rahyA che, e jue che. manamAM vicAre che, "gaLAmAM nIlamanI kaMThIvALA tyAM beThA che emAM mArA doDha rUpiyAnI zI kiMmata thavAnI che ! ane Ave kapaDe, Ave page huM tyAM jAuM to mane Ubho paNa koNa rahevA deze !' bIjAno vaibhava joI enuM mana bharAI AvyuM. thaI gayuM ke huM kevo durbhAgI ! e pAcho vaLyo ane eka jhADa nIce jaIne beTho. enuM mana tyAre AlocanA mAgatuM hatuM. eNe vicAryuM ke huM gayo kharo meM paNa maMtrIne "lo mArI bheTa" ema kyAM kahyuM hatuM ? bheTa dharyA chatAM eNe nA pADI hoya to mAnavuM ke na lIdhuM. mATe lAva, pharI jAuM. ene levAnI nahi, atyAre devAnI tAlAvelI jAgI che. mANasane jema svajanane maLavAnI jhaMkhanA jAge che evI devane mATe, samAjane mATenA dAna mATe Aje AturatA jAge che kharI ? ApaNe A prazna vicAravAno che. A vANiyAne evI jhaMkhanA jAgelI. e pAcho havelI pAse Avyo. tyAM pelA maMtrInI najara enA upara paDI. saune tyAM ja choDI maMtrI daravAje AvyA. emane thayuM ke koI garIba mAnavIne paisAnI jarUra haze ne huM na ApuM ane mAtra maMdira bAMdhavA besuM to mAnavatA lAje. ane maMtrI sAme pagale tyAM gayA. AvI vicAraNA Aje ApaNAmAM che ? AvuM thaze tyAre ja upAsanA sAthe dAna paNa thaze. paNa Aje to kaMkotrImAM ApaNAM nAma chapAya, e mATe 102 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ApaNe jhaMkhIe chIe. pelA maMtrI UThyA ne tenI sAthe tArAmaMDaLa jevuM zrImaMta maMDaLa paNa UbhuM thayuM. maMtrIe jaIne bhImAne pUchyuM ke bhAI, bola, tAre zAnI jarUra che ? zeThe vANiyAne khabhe hAtha mUkyo tyAM enA hRdayamAM AhUlAda jAgyo. ene thayuM ke Avo moTo mANasa mArA jevAne snehathI paMpALe ! maMtrInA vahAlathI vANiyo aDadho aDadho thaI gayo. kahe ke mAre kaMI joItuM nathI. huM to ApanI pAse Aje ApavA Avyo chuM. ane eNe gAMThaDI choDI, rUpiyo doDha kADhyo. maMtrI eno hAtha pakaDI ene makhamalanA gAlIcA upara laI gayo. pelo kahe ke mArA paga melA che. paNa maMtrI have ene dAnabhAva jANI gayelA che. eNe kahyuM ke tamArA paganI 2ja e to amAre mana Aje kaMkunA thApA che. tame dilanA dariyAva cho ke sarvasva ApI devA Aje ahIM AvyA cho. ame to lAkhamAMthI hajAra ApyA che; tame sarvasva dharI do cho. Aje tame amArA pUjya cho. ane maMdirano jIrNoddhAramAM enuM nAma sauthI paheluM lakhavAmAM AvyuM; enuM dAna sauthI moTuM dAna banyuM. kAraNa ? ene mATe dAna e cetanAno vikAsa hato; aMtarano AhUlAda hato; svArthanA parityAganI aMdarathI jAgelI e bhAvanA hatI. jemanAmAM audAryabharI dAnabhAvanA jAgI zake che evo mANasa, dharmI banI lobha choDe ane dAnane vahAve tyAre mAnavajIvananI kharI dhanyatA gaNAya. AvuM ja bIjuM dRSTAMta ApaNI pAse rANakapuranuM che. e mahAmaMdiramAM 1444 thAMbhalA che. lAkha lAkha kharaco chatAM eka thAMbhalAya na bane evA thAMbhalA. e karAvanAra eka poravADa hato. jyAre vijJAnanAM ThekANAM na hatAM tyAre A maMdiranuM sarjana thayuM. arAvalI parvatamAM A maMdira, eka apUrva kaLA che. e evuM bhAvabharyuM suMdara sarjana che ke Aje paNa tyAM jUnI bhAvanAnAM paramANuo vAtAvaraNamAM patharAyelA anubhavI zakAya che. tyAM jatAM ja AtmAno AhvAda lAdhe che. AvAM pavitra sthaLonI dhULa mAthe caDAvIe toya dilamAM bhAva udAratA jAge. enA vAtAvaraNanI ApaNA para UMDI asara thAya che. AvuM suMdara kalAsarjana chatAM pelA poravADanuM nAmanizAna tyAM nathI. mAtra eka ja thAMbhalAmAM e hAtha joDIne Ubho che. e kALa evo hato ke jyAre denArA hatA ne sAme nA pADanArA paNa evA ja mahAna hatA. emane mATe dAna e to prema-bhaktinI mIThI ramata hatI. dharmaratnanAM ajavALAM ja 103 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje to bhagavAna karatAM, dAna ApanAra ane pratiSThA karanAra AcArya potAnuM nAma raMgabharyA moTA akSaromAM bhagavAnanI pAlakhI para kotarAve che. saMprati mahArAjAe lAkho pratimA bharAvI paNa kyAMya emanuM nAma na maLe. e samarpaNa hatuM. Aje prasiddhinI bhUkha che. e bhagavAnaneya na choDe. keTalAka ajJAnIo to potAnuM bAvaluM bharAve che. Avo vicitra kALa Avyo che. paNa yAda rAkhajo ke ApaNe jyAre ApaNI e purANI dAnabhAvanA pharI lAvazuM tyAre ja Ajano samAja UMce Avaze. A mATe A sudAkSiNyabhAva e eka Avazyaka saguNa tA. 25-7-1960 104 ja dharmaratnanAM ajavALAM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24. lALatA 3 5 paNe chellA saddaguNamAM joyuM ke dharmI AtmAmAM sudAkSiNyabhAva hoya, huM enI AMkhamAM naisargika karuNA hoya. e pachInuM sopAna eTale lajjALutA. dharmI mANasanI AMkha lajjAvALI hoya. ene ema thAya ke AvuM kAma to mArAthI thAya ja nahi. Avo vicAra, aMdara samaja hoya zuM to ja AvI zake. che. mATe jJAnIoe ApaNane kahyuM ke lajjALu AtmA hoya te akAryane dUra ja rAkhe. evo mANasa akAryamAM jAya nahi, ayogya evuM kare nahi ane kadAca nAnuM che paNa akAya enAthI thaI jAya to enuM ja du:kha ene khaTake. e ayogya pagaluM bhare ja nahi; ane kadAca enAthI bharAI jAya to eno pazcAttApa ene korI khAya. enuM nAma lajjALu. Avo mANasa A saguNane lIdhe, A sadAcAranuM ja AcaraNa kare che. e be akAryathI dUra rahe che, ane tethI sukAryamAM pravRtta rahe che. paNa jemane pahelethI kharAba dharmaratnanAM ajavALAM ja 105 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tevo paDI jAya che tene pachI sArI vAta gamatI nathI. DuMgaLI ane lasaNa khAnArAne lADu khAya tyAreya caTaNInI durvAsanA na hoya to game nahi; jyAre jene enI Teva nathI te to enI durgadha mAtrathI nAsaze. AnuM nAma Teva, svabhAva. Ama durAcArIne durAcAra vagara cena paDatuM nathI; sadAcArIne sadAcAra vagara zAnti thatI nathI. ATalA mATe ja roja jJAnInAM vacano sAMbhaLavAnI AvazyakatA che, jethI tame sadAcArane vAtAvaraNamAM rahI zako, jIvI zako. mAMsAhArIne mATe mAMsa e AnaMdadAyaka che; ene jotAM ene moMmAM pANI chUTe che; paNa bIjo ene jotAM cakarI khAI jAya che. Ama zAthI ? kAraNa e ke eka krUratAnA vAtAvaraNamAM rahelo che; bIjo dayA ane komaLatAnA saMskAramaya vAtAvaraNamAM jIvanAro che. ATalA mATe ja pelA cintake kaheluM ke mAruM kuLa ane saMjogo sArA hatA, tethI mArAthI kharAba kAmothI dUra rahI zakAyuM che. saMyogo zI asara kare che te mATe sulasanuM dRSTAMta lo. eno pitA kasAIno dhaMdho karato, eTale enI icchA nahotI chatAM, kasAIno dhaMdho karavA snehIo ane kuTuMbIjanoe ene Agraha karyo, paNa ene to abhayakumAranI maitrIno sahayoga malyo hato ane temAMthI enAmAM karuNAno strota vahyo tethI pitAnA mRtyu bAda kuTumbIjanonI salAha chatAM, bApadAdAno dhaMdho eNe na svIkAryo. ene thayuM ke huM abhaya saMge besanAro, jIvone abhaya ApanAro, pADAne mAruM e kema bane ! sArI sobatanI asara keTalI UMDI thAya che e juo. sArA vAtAvaraNamAM rahelo mANasa Ama kharAba kAma karatAM aTakI jAya che, badalAI jAya che. sulasa dhaMdho baMdha kare che ema khabara maLatAM, enA kuTuMbIo ene samajAvavA AvyA. kahe ke tane A dhaMdhAmAM pApa lAgatuM hoya to, kamANI sAthe pApano bhAga paNa ame vaheMcI laIzuM. paNa salasa jANato hato ke pApanA naphAmAM bhAgIdAra thavA sI Ave che, paNa pApano bhAgIdAra koI thatuM nathI. e jANato hato ke kahenAro to khasI jaze ane karanAro phasI jaze. mATe ja Ave prasaMge vivekano upayoga rahelo che. AthI ja pApa veLA ApaNane jAgrata rahevAnuM kahevAmAM Ave che. sulase ghaNI carcA karI paNa kuTuMbIo mAnyA nahi; eTale sulase eka yukti karI. eNe kasAIno kuhADo laI potAnA paga upara mAryo. lohInI dhArA chUTI. eNe kahyuM ke tame duHkhanA bhAgIdAra thavAnA cho to mAruM A du:kha, pIDA vaheMcI lo. badhA kahe ke ghA tane vAgyo, lohI tane nIkaLyuM, tethI pIDA tArI, 106 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ame bahu to pATo bAMdhIe, davA ApIe ane rAbaDI karIne pAIe paNa sahevuM to tAre ja paDe ne ! tyAre sulase emane kahyuM : "mArA du:khamAM bhAga na laI zako to mArA pApamAM bhAga kema karIne lezo ?' kuTuMbIone kharuM jJAna thayuM. sulase kuhADo potAnI upara mArI kuTuMbane bodha Apyo, "mArA AvA ghAmAM bhAgIdAra nathI thatA, e mArA pApamAM zuM bhAgIdAra thavAnA ?' sulasanI A tarkabharI dalIla sAMbhaLI saha maMgAM thaI gayAM. ApaNe joyuM ke sArA mitro, sArI sobata, sAruM vAtAvaraNa mANasane pApakarmamAMthI kema bacAve che; khare vakhate kema madadagAra bane che ! kharAba karmamAMthI bacavA mATe sArA kuLamAM janma ane sAro mitra e beu sahAyaka bane che. AnuM nAma karuNA. evo mANasa kadI kharAba kAma karato nathI. enA jIvanamAM evo ayogya prasaMga ke vicAra kadAca Ave che to e lajavAI jAya che. paNa Aje ApaNA jIvanamAM A lajjA rahI che kharI ? pacAsa varasa pahelAM loko rastAmAM bIDI pItAM zaramAtA. Aje to jANe badhe nAdirazAha pharI rahyA che ! moMmAM pAnano DUco, sigareTa ane rastAmAM picakArI mAratA loko phare che. emanAM AvAM vyasana mATe Aje emane AMcakoya Avato nathI ! paNa mAnavIe to nirvyasanI banavAnuM che. ApaNe janmyA tyAre ekeya vyasana lAvyA na hatA. A vyasano to aNasamaja, nirbaLatA, ajJAna ane durAcAra tarapha laI jAya che. pariNAme vyasano Aje mAlika banyAM che ane mANasa eno gulAma banyo che. thoDA vakhata pahelAM eka jaNa mArI pAse Avyo. kahe ke aThThama karavo che. khAdhA vagara calAvI zakuM ema chuM, paNa savAre dUdha-khAMDa vagaranI kALI cA jarA garama pI lauM to kAMI vAMdho kharo ? juo, A to pelo hAthI Akho nIkaLI gayo ane pUMchaDuM aTakyuM, enA jevI vAta che. khAvAnuM e choDavA taiyAra hato paNa ukALelA pANImAM cAra pAMdaDI nAkhIne pIvAnI enI icchA na gaI. Aje A rIte cA jevAM vyasano ApaNI upara caDI beThAM che. yAda rAkhajo ke vyasanone choDavAM e prathama puruSArtha che. keTalAka vyasanIo to vyAkhyAna cAlatuM hoya tyAre paNa chIMkaNInI dAbaDI ekabIjAne seravatA hoya che ! e kevuM kahevAya ! Aje ApaNA jIvananI A karuNatA che. paDelAM vyasanomAMthI je mANasa bahAra AvavA icche che eNe e vyasana kema vaLagyuM e jANI levuM joIe. jamyA tyAre to ApaNe e nahotA lAvyA, to e AvyuM kyAMthI ? ane jo tame ja e svIkAryuM che to tame eno tyAga karavAnI zakti paNa dharAvo cho. AvuM samajanAro mANasa sadAcAra tarapha prayANa dharmaratnanAM ajavALAM ja 107 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI zake. jJAnIonA AvA zravaNano mukhya hetu e ja che ke dhIme dhIme sAMbhaLIne ApaNAmAM parivartana jAge; ane to ja vikAsa zakya bane che. lajjALu mANasa ayogya kAma karato nathI; ane thaI jAya to e pazcAttApathI tarata zuddha thavA mathe che. e moTe bhAge yogya kAmamAM ja vaLagelo rahe che ane tethI ayogya kAmano ene avakAza ja raheto nathI. A mATe kAryano samayavibhAga pADI savAre jarA vAra prArthanAmAM beso. suMdara vicAra karo. savAranA jJAnanA e vicAro aMdara bharI rAkho, to covIsa kalAka enI tAjhagI raheze. Ama prArthanA e to pANI che. mananI bhUmine e sIMco to cittavRkSa suMdara raheze, ane pachI anya vyavasAyamAM hazo tyAreya e vicAro tamArI paDakhe raheze. banI zake to eka nAnI evI copaDI sAthe rAkho. avakAza maLe tyAre emAMthI vAMco. rAtre ghera Avo tyAre zAnti jALavo. gharano dareka jaNa jo Ama karavA mAMDe to dareka gharanuM jIvana kevuM sukhamaya banI jAya ? lajjALu mANasa sadAcAra Acare ane durAcArane dUra rAkhe. AthI manobhUmikA taiyAra thAya che, ane tethI mana ayogya bAbatomAM paDatuM baMdha thAya che. aMdaranI lajjA jIvanamAM kevI sahAyaka bane che enuM eka suMdara dRSTAMta che. eka vAra rAjA vikrama pAse cA2 gunegArone lAvavAmAM AvyA. badhAno guno eka ja jAtano hato. cAreya ekamAM saMkaLAyA hatA. paNa vikrame badhAne eka sarakhI zikSA na karI. eNe to darekanI sthiti, saMjogo, saMskAra, uchera vagere jANI lIdhuM ane pachI cAreyane yogya hatI te ja zikSA karI. pahelAne eNe zikSAmAM ATaluM ja kahyuM ke tArA jevo saMskArI, khAnadAna mANasa AvuM kare ? bIjAne kahyuM ke tuM nAlAyaka che, mATe tAro so rUpiyA daMDa ! trIjAne kahyuM ke tArA jevA to bIjAne bagADe, mATe tuM bAra mAsa mATe dezanikAla. cothAne kahyuM ke tuM to adhamatAnI parAkASThAthI bharelo che; mATe tene avaLe gadheDe besADI, tAruM moM kALuM karI gAmamAM phe2vI tane gAma bahAra tagaDI mUkavo paDaze. A sabhAmAM eka DAhyo mANasa beTho hato. eNe rAjAne pUchyuM ke guno eka ja jAtano ane chatAM zikSA Ama judI kema ? rAjAe kahyuM ke eno marma tamane pachI samajAze. juo, ApaNe A dUtane cAreyanI tapAsa karavA mokalIe ane e zI vAto lAve che te joIe. dUte AvIne cAreyanI, cAreya jaNAnI, joyelI vAta darabAramAM rajU karI. pahelAne kaheluM ke 'tArAthI AvuM thAya ?' ane e ghare jaI, bAraNuM baMdha karI raDyo. ene thayuM 'rAjAe mane AvA zabdo kahyA !'' AnA karatAM to 108 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ talavArano jhATako mane suMvALo lAgata". juo enI mAnasika bhUmikA ! eka ja vAkya ene evuM khaTakyuM ke bAra mAsa sudhI lokone moM na batAvavuM ema ene thaI gayuM. AnuM kAraNa e ke te lajjALu hato. - bIjAne 100 rU. daMDa karelo. e bahAra jaIne vAto karavA lAgyo ke "emAM zuM ? are ! hajAra daMDa karata ne toya huM ApI deta; rAjAne to Ama karI kamANI ja karavI che ne !" juo, enI lajjA cAlI javA mAMDI che. trIjAne dezanikAla karelo. e divase to gAmabahAra rahe, paNa rAtre chAnomAno gAmamAM Avato rahe. e kaheto ke "rAjAno evo dezanikAlano hukama koNa mAne che !" jozo ke enAmAM naphaTAI vadhI rahI hatI. cothAne UMdhA gadheDA upara besADI gAmamAM pheravyo; tyAre kahe ke "zo jiMdagIno lahAvo che ! Ama nagArAM vAge ne loko mane jue. Avo avasara pharI kyAM AvavAno che ?' enA ghara pAse e Avyo tyAre e kahe che ke have jorathI nagArAM vagADo" enI patnI ene jovA AvI tyAre kahe ke "jarA ThaMDuM pANI to lAva. gaLuM sukAyuM che. eTalI vAra bhale A loko nagArAM vagADatAM." joI enI naphATAI ! A uparathI jozo ke jJAnI ane lajjALu mANasa nAnI vAtamAMthI bodha laI UMce caDe che. eTale, ApaNe paNa koInI TIkAthI krodha na karavo. UlaTuM mAnavuM ke e mAro hitasvI che ke mArI bhUla batAve che. paDakhe AvIne tamane bhUla batAve to eno AbhAra mAno. jiMdagImAM AvI pratyeka kSaNa meLavavA mATe che; ene gumAvatA nahi. sadAya svAgata karajo. ApaNe je lajjALutAnI vAta karIe chIe evI lajjAvALA mANasane nAnI vAta, becAra zabdo paNa enA jIvanane badalAvI nAkhe. caMdanabALA mRgAvatIne mAtra ATaluM ja kahe che ke "AryAone upayoganI zUnyatA na zobhe' ATaluM ja vAkya mRgAvatIne vicAramAM nAkhI de che. evA sAdhanAvALA pAse lAMbI dalIla na hoya. mRgAvatI sAdhaka hatA. ene e vAkyamAMthI vicAraNA jAgI UThI ane aMtamAM e kevaLajJAna pAmyA. mANasamAM jyAre Avo lajjAno guNa AvI jAya che tyAre enAmAM mananI keLavaNI Ave che. eno mAnasika vikAsa vadhe che ane tene pachI ayogyanuM mana ja thatuM nathI. ane kadAca thaI jAya to e pazcAttApa karI pharI evA kAryamAM kadI pravRtta banato nathI. tA. 26-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM A 109 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. maMgaLa maMdirane paMthe dhana maMgaLamaMdira tarapha laI jevA mathe che. maMdire pahoMcavuM e pratyeka mAnavInuM dhyeya hovuM joIe. Aje ApaNuM jIvana mAtra eka vyathA, eka du:kha, eka taraphaDATa banI gayela che. jIva mAtrane ugAravA mATe, dharmInA hRdayamAM eka jhaMkAra jAge che. vizva mAtrane tA2vAno vicAra AvI karuNAvALo ja karI zake che. jo ApaNe dhIme dhIme paNa prayatna karIe to e maMgaLamaMdira pahoMcI zakIe. mokSanuM e maMdira ghaNuM UMcuM che. evA UMce sthAne javA mATe prayatna, sAdhanA karavAnI rahe che. mahApuruSanA hRdayamAM mAnavamAtra mATe apAra karuNA paDI hatI, tethI emaNe badhA graMtho lakhyA che ane ApaNane paMtha dAkhavyo che. lokonA hRdayanA nirNayo ane pratijJAo jotAM thAya che ke hajIya thoDI mAnavatA jAgrata che kharI. Aje eka jAtanuM parivartana thaI rahyuM che ane mANasa aMdhArA 110 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oraDAmAMthI bahAra AvI rahyo che; A eka sArI AzA che. kudaratano eka niyama e che ke 'zuddhi zuddhine lAve che, ane azuddhi azuddhine lAve che.' A pramANe prayatna karI tame AgaLa vadhazo to kharAba cIjo dhIme dhIme chUTatI jaze. mULa vAta e che ke A eka bhAvanA, eka vicAra che, eka prayatna che. A maMgaLamaMdira tarapha ApaNe daDha vicArathI prayANa karavAnuM che. mAnavajIvanano hetu zo che ? ApaNe je zodhavuM che te zravaNa, manana ane ciMtana karyAthI ja maLI zakaze. aMdhAruM gheruM che ane mArga maLavo muzkela che ane chatAM satata prayatnathI mANasa AgaLa vadhI zake che; enI zraddhA rAkhajo. hamaNAM ApaNe dharmaratna prakaraNanI pagadaMDI para cAlI rahyA chIe. pratyeka pagale ApaNe dhyeyanI najIka jaI rahyA chIe. A navamo guNa te lajjALupaNuM. Aje to Ane badale mANasonA jIvanamAM naphaTAI AvI rahI che. paNa lajjAthI jenI AMkha DhaLI jAya che, jenAmAM lajjA che tene koI vAra paNa lajjAne lIdhe taravAno vAro Ave che; paNa jyAre lajjAnI pALa tUTI jAya che tyAre jIvananAM pANI veravikhera thaI jAya che. mAnavInI dRSTi, vicAra, AcAra zuddha hovAM joIe. lajjAnI pALathI cAritrya, saMyama AdinAM pANI sacavAya che. koI paNa anucita kAma karatAM pAMpaNa upara bhAra Ave tyAre jANajo ke hajI lajjA rahI che ane tethI kyAreka paNa AgaLa vadhI zakavAnI AzA rahe che. tA. 27-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM * 111 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. dayAnuM jharaNuM 4 ba ma AtmAnuM mana dayAthI bhInuM hovuM yajoIe; dayAthI kUNuM ane dayAthI huM ArTa. eTale ApaNe pelI prArthanAmAM sAMbhaLyuM ke : dIna, kUra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda rahe." dharmI eTale jaDa nahIM. dharma to enuM je nAma che je jaDatAne kADhI nAkhe. jyAre mANasamAM dharma Ave, jJAna Ave tyAre mAnava pote dayAnuM jharaNuM banI jAya. pachI che to sphaTika ke nirmaLa pANImAM jema sUryanuM pratibimba paDe tema enA manamAM vizvanAM sukhadu:khanAM pratibiMba paDe. AvuM hRdaya jenuM na hoya e ja mANasa jJAnInA jJAnanAM kiraNone jhIlI zake. dayA to dharmanuM mULa che. game te dharma hoya paNa jyAM dayA nathI, tyAM dharma nathI. je dayA vinA dharma AvI zakato nathI. je AtmA dharmI hoya tenuM citta dayAthI bhInuM * hovuM joIe; du:kha joI dravI jAya tevuM 112 ka. dharmaratnanAM ajavALAM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovuM joIe. dharmI mANasa dUra, niSphara, naphphaTa hoI zake nahi. jenA aMtarane bIjAnAM dardanI asara thatI nathI, e dharmI banI zake nahi. paNa mANasamAM jo jJAna na hoya to A dayA jaNAya kema ? ajJAnI mANasa ahiMsA ane hiMsAno viveka kema kare ? dayAnuM kArya karavA jAo tyAre tamAre jJAna laIne javuM joIe. je loko dayA-adayAno bheda na samaje, be vacce viveka na karI zake, e dayAne nAme hiMsA kare ane chatAM kahevaDAve ke pote dayALu che. dayAnuM kArya karatI vakhate, jJAnano prakAza jo lAgaNI upara nahi hoya to kArya nAmanuM ja - arthahIna banaze. mATe kAM to jJAnI bano ane kAM to jJAnInI salAha laIne varto. jJAnIne caraNe besI, arpaNabhAve zIkho. Aje loko jarAka jANe tyAM ene jJAnano garva AvI jAya che, athavA to jJAnanI jaDatA AvI jAya che. aMdhArAmAM goLa to gaLyo ja lAge che, paNa eTaluM to jJAnathI juo ke enI upara garoLInI lALa to nathI paDIne ! je mANasa abhaNa hoya ane kabUla kare ke e pote samajato nathI to ene jaladIthI samajAvI zakAya che; paNa je jANato nathI ane chatAM jANyAno daMbha kare che ene samajAvavo muzkela hoya che. jJAnI mANasathI bhUla thaI jAya che to e tarata ja bhUlane joI zake che ane sudhAravA mathe che. vizeSajJanI A viziSTatA che. DAhyA mANasane bhUla kabUla karatAM vAra nahi lAge, paNa je ardhadagdha che, ardhajJAnI che ane chatAM potAne paMDita mAne che e to kaheze ke tame kahyuM e to huM jANato ja hato; huM ema ja karavAno hato. AvA mANasane to brahmA paNa na samajAvI zake. AvA mANasanA jIvanamAM kyAMya Aro nathI. mATe kAM to jAte jJAnI banavA matho athavA to jJAnI te nizrAmAM raho ane enI sUcanAnuM pAlana karo; to koIka dahADo paNa taravAnI AzA raheze. jyAM zaraNAgati na hoya, jyAM zraddhA na hoya tyAM mANasa kyAMyano nathI raheto. ApaNe bhavasAgaramAM nakAmA bhaTakIne bhava pUro karavAno nathI paNa AgaLa vadhIne vikAsa sAdhavAno che. eTale kAM to pUrNa jJAna keLavI jANo athavA jJAnI mArgadarzaka pAsethI e jANI lo. eka mANasane kUtaruM karaDyuM. sAta iMjekzana levAM paDyAM ane te bacI gayo. pachI ene thayuM ke koI bIjAne Ama kUtaruM karaDaze to ! ene dayA AvI ane teNe pacAsa hajAra rUpiyAnuM dAna karyuM ke badhAM kUtarAMne jhera ApI mArI nAkho, ke jethI e koIne karaDe nahi. eNe mANasane bacAvavA, Ama dayA dharmaratnanAM ajavALAM ke 113 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvI kharI, paNa jJAna vagaranI. e dayAmAM emaNe zvAnasaMhAranI krUratAno vicAra na karyo. mahApuruSoe AthI jaNAvyuM che ke dharma, dayA ane dAnanI sAthe jJAna-samajaNano prakAza joIe. jyAre mANasa prathamavAra hiMsAnuM dRzya jue che tyAre enAmAM prakaMpa jAge che ane ene cakkara Ave che. pachI vAraMvAra evuM ja dazya jue che, hiMsAnI vAto sAMbhaLe che ane pachI e TevAI jAya che. pachI enI karuNA buThThI ane kuMThita bane che. eka divasa evo hato ke hiMsAnI vAtathI ApaNAM hRdaya dravI jatAM. Aje have enI becenI ApaNane rahI nathI. Aje to A krUratA ane hiMsA ADakatarI rIte tamArA gharamAM paNa AvI rahI che. jo ke tame jAte hiMsA nathI karatA, paNa bIjAne karavAmAM sahAya to karo ja cho. ghaNA loko suMvALA cAmaDAnA bUTa, caMpala, pAkITa vagere vApare che. paNa tame jANatA hazo ke marI gayelA jAnavaranuM cAmaDuM kaThora thaI jAya che, paNa jo ene jIvatuM mArI enI khAla utAre to ja e komaLa rahe che. upalI vastuonI suMvALapa jonAra, A vAta yAda rAkhe che kharo ? ApaNe tyAM Aje ahiMsAnI bhAvanA vadhu ne vadhu sthaLa thaI rahI che tyAre laMDana jevAM zaheromAM zAkAhArI klabo zarU thaI rahI che. te loko ahiMsaka cAmaDAno ja vaparAza kare che. mana, vacana ane kAyAthI ahiMsA rAkhavAnI vAto karanAra ane caudazane dahADe lIlotarI na khAnAra mANasa divasabhara kaDavI vANI bole che, gharamAM kalaha kare che ne tenI strIne agnisnAna karavuM paDe che ! AvuM krUratAbharyuM ane dayAhIna jIvana mANasa jIve tyAM dharma kema zobhe ? dharma kema pAMgare ? AjanI vRddha sAsuo, evA cUMTI cUMTIne zabdo vahune saMbhaLAve che ke vahunA hRdayamAM bhAlAnI jema e bhoMkAya che, ane te AtmaghAta kare che. sAsuo evA ToNA mAre ke vahune pachI jIvana jIvavA jevuM lAgatuM nathI. ane e ja sAsuo pAchI AThama ne caudaza karavA bese che; dharmI hovAno DoLa kare che. mane ghaNI vAra prazna thAya che ke vahuo AvA trAsathI ApaghAta karatI saMbhaLAya che, paNa koI sAsue vahunA du:khathI agnisnAna karyuM sAMbhaLyuM che kharuM ? zabdomAM zakti hoya che. eTale zabdo vAparatAM vicAro ke e komaLa che, dayALu che ? Thapako Apo tyAre zabdanI pasaMdagI karo. gAMdhIjI jyAre bahu krodhamAM AvatA tyAre vadhumAM vadhu ATaluM bolatA, "duniyA pAgala aura pAjI 114 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho gaI hai' Ama zabdo evA cUMTavA joIe ke thoDA zabdamAM ghaNo bhAva kahevAI jAya. jUnA kALamAM mANasa guno karato tyAre hakkAra, makkAra ane dhikkAra AvA zabdo ene kahevAmAM AvatA. AjanI phAMsI jevuM tyAre mANasane A zabdo sAMbhaLatAM lAgI AvatuM. zabdono tyAre kevo mahimA hato ! Aje to kaThora zabdo sAMbhaLIne, ene ghoLIne pI janArA loko paDyA che ! ApaNe bhASAsamitinI vAta karIe chIe; vacanaguptinI vAta karIe chIe. A vacanapti eTale zuM ? vicAro. vacanane myAnamAM rAkhavuM, e eno artha che. tIra ne vacana chUTelAM pAchAM AvatAM nathI. mATe koI kharAba zabda moMe AvI jAya toya bolo nahi, gopavI rAkho. hoTha para Ave to pAcho laI jAva. - bolavAmAM ochAmAM ochA zabdo vAparo; to sukhI thazo. vadhu ane game tema bolazo to 'Ama na bolyo hota to ThIka thAta' ema pAchaLathI pastAvuM paDaze. koI ApaNAM jaDabAM pahoLAM karIne parANe ApaNane bolAvatuM nathI, mATe ApaNe jAte ja eno saMyama keLavavAno che. je dayAnI ApaNe vAta karIe chIe e dayALupaNuM zabdamAM paNa hovuM joIe. zabdo sukhada, AnaMdakara hovA joIe. ApaNAmAM ahiMsaka vicAra, ahiMsaka vANI ane ahiMsaka kAryanI jarU2 che. ghaNA jaNAne ahIM sabhAkhaMDamAM jagyA nathI maLatI ke bhagavAnanI mUrti pAse yogya jagyA nathI maLatI to e garama thaI jAya che. Ama ahIM upAzraya ne derAsaramAM ga2ma thanArA, gha2mAM kevI garamI lAvatA haze, e vicAro. jyAre ApaNAM vacano suMdara, ahiMsaka ane dayAthI bharelAM hoya tyAre ja e tapelAne zAnti ApI zake. mANasamAtre pravRtti to karavI ja paDe che, paNa e pravRtti kevI hovI joIe ? mahApuruSoe kahyuM che ke 'je jayaNA ane karuNAthI cAle che, bole che, khAya che evo mANasa badhI kriyA kare, chatAM pApane bAMdhato nathI.' keTalAka jaNa khAtI vakhateya zAnti rAkhI zakatA nathI. eDavarDanI vAta che ke e khAtI vakhate labalaba karyA karato, bolyA karato, paNa tyAre koI vacce bole to e tapI jato. eka vAra enA pAMu uparanA murabbAmAM nAno vAMdo Avyo. pAse beThelI ATha varasanI bALakI e joI gaI ane dAdAne nA kahevA gaI, paNa dAdA khijAI gayA. bALakI mUMgI rahI. bhojana pachI dAdAe pUchyuM ke jamatI vakhate tuM kema vacce bolavA jatI hatI ? bALakIe vAta karI ke dharmaratnanAM ajavALAM 115 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ murabbAmAM vAMdo hato te tame na khAo ema mAre kahevuM hatuM, paNa have to vAMdo tamArA peTamAM cAlyo gayo che eTale enI vAta zI karavI ! dAdA pastAyA. ene bhUla samajAI. jIvananAM badhAM kAryo pAchaLa upayoganI dRSTi jarUrI che. jenI pAse upayoganI dRSTi nathI, e kadI dayALu banI zake nahi. ApaNI vAcA, ApaNI pravRtti, dareka bAbatamAM jayaNA rAkhIe to phAyado thAya. upayoganI zunyatA mANasane herAna kare che. je mANasa upayoga rAkhIne jIve che tene pazcAttApanA prasaMgo bahu ochA Ave che. dayAno guNa jIvanamAM A rIte atyaMta upayogI che. eka zeTha hatA. ene putranI khUba jhaMkhanA. koIe kahyuM ke tame devIne bokaDo caDAvo to tamAre tyAM putrano janma thaze. zeTha kahe ke mArAthI kAMI evuM kAma thAya ! eka jaNe upAya batAvyo ke tame evuM kAma jAte na karatA. mane rU. 500 Apo. ane huM e kAma karIza. saMsAranI Asakti kevI che ? zeThe ema karyuM ane daivayoge zeThane tyAM bALaka janmyo. putra eka varasano thayo tyAM zeTha gujarI gayA. marIne e bokaDo thayA. A chokarAe dara varSe cAlyA AvatA krama pramANe devIne bokaDo caDhAvavAnuM TharAvyuM. gAmamAMthI bokaDo maMgAvyo. bokaDo jyAM dukAna pAse Avyo tyAM to ene jAtismaraNa thayuM. "A mArI dukAna; A mAro dIkaro !" bokaDo tyAM thaMbhI gayo. e cAlato nathI eTale chokArAe kahyuM ke ene mArIne laI jAo. ATalI vAramAM eka sAdhu tyAM AvI caDyA. emanA cittamAM karuNA UbharAtI hatI. dIkarAnA sAMbhaLatAM pelA bokaDAne sAdhue kahyuM ke "dIkarA mATe te bokaDo marAvyo, to Aje tAre bokaDo thaI kheMcAvuM paDyuM che. Asakti vakhate upayoga na rAkhyo, to have zA mATe kheMcatANa kare che ?" pachI to gurue ene ugAryo. paNa eka nAnI mamatA khAtara jIvane keTaluM bhogavavuM paDe che e AmAMthI tAravavAnuM che. mATe kahevAmAM AvyuM che ke AtmAnI adhogati karI koI kArya karazo nahi. jenA hRdayamAM dayAnuM jharaNuM vahetuM hoya tenAthI jemAM hiMsAne uttejana maLe evuM kAma thAya ja kema ? dharmI mANasa sAco dayALu hovo joIe ne eNe manasA, vAcA, karmaNA ahiMsaka bhAvanAthI jIvavA prayatnazIla rahevuM joIe. tA. 28-7-1960 116 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. dayAnA srota che , dharmI AtmA, dharmanI aMdara AgaLa vadhavA mAgato hoya, te potAnI hRdayabhUmikAmAM dayAnuM vRkSa vAve. jyAM A che dayAnuM vRkSa nathI, tyAM zAntinI chAyA nathI hotI; ane to pachI bIjo du:khI jIva ene che tyAM AvIne zAnti pAme kyAMthI ? ATalA ja mATe dharma mATe A guNa anivArya che. A dayA sva ane para, bane paratve che rAkhavAnI che. koIne vAgyuM hoya, koI garIba hoya, koI AMdhaLo hoya ane madada | mAge to ApaNe sahAya karIe chIe. A dravya-dayA sAthe, bhAva-dayAnI paNa jarUra che. jenI pAse AtmAnuM dhana, dharma nathI te vadhAre daridra che; ane tevAne dayA batAvanAra jagatamAM Aje bahu ochA loko che. dhana nathI te nirdhana; tema ja jene dharma nathI te nirdharma che ane te vadhu sahAyane pAtra che. nidhanane paisA nahi maLe to e . kadAca ochAM pApa karaze, paNa jo mANasa * nirdharmI haze ne ene jIvananI dRSTi nahi dharmaratnanAM ajavALAM * 117 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe to te vadhu pApa karaze. mANasa ghaNI vAra samRddhinAM sAdhanothI nIce jAya che. enAM sAdhano enAM pApane sagavaDa karI Ape che. paisAdAra jo anyAya ane anItinAM kAryo karaze to paNa ene rokanAra koI nathI, jyAre madhyama vargano mANasa AjubAjunA lokonI TIkAone lIdhe, enI bIke paNa maryAdAmAM rahe che. karoDAdhipati dArU pIe, sinemAmAM rakhaDe, naTanaTIono saMga rAkhe chatAM ene kahevAnI koI hiMmata nahi kare, kAraNa lokone eno vaibhava AMjI de che. Ama paisAne pApanI chUTa maLI rahe che. eTalA ja mATe du:khiyA karatAM sukhiyA lokonI jJAnIone vadhAre dayA Ave che, kAraNa evA lokone DUbavAnI vadhu zakyatA hoya che. Ane kAraNe ja jJAnIomAM AvA mATe vadhu bhAvadayA jAge che. dayAnA aneka prakAro che. tame lUlA-laMgaDAnI dayA khAo cho, enA karatAM jenA jIvana pApathI, kaluSitatAthI bharelAM che tene mATe vadhu dayA batAvo. du:khamAMthI mANasa UMce jaI zake che, paNa sukhInuM sukha ene nIcuM pADe che. dAdara caDavAmAM kadI nathI paDAtuM; paNa UtaratAM kyAreka lapasI paDAya che. musIbata, duHkha mANasane sAro banAve che; jyAre paiso ane pratiSThA Ave tyAre lapasavAno bhaya vadhu jAge che. pachI to enA mitro, nokaro sau enAM vakhANa ja mAtra kare che; enA doSo ene koI cIMdhatuM nathI, ane enI koI dayA paNa khAtuM nathI. paNa du:kha to mANasane svarga sudhI laI jaI zake che. devalokamAM vadhu saMkhyA kayA vargamAMthI Ave che, khabara che ? pazuomAMthI. mAnavIomAMthI jeTalA devo bane che enA karatAM pazuomAMthI deva banIne AvanArA vadhu saMkhyAmAM hoya che. devalokanA thALAne bharanAra Ama pazuo vadhAre che; mAnavI ochA. gADuM kheMcato baLada, mAra khAto khAto, bhUkhyo tarasyo akAma nirjarA karIne deva bane che; paNa mAnavI to Ane badale puNya pUruM karIne Aje nIce ne nIce jaI rahyo che. mAnavImAM nathI, te akAma nirjarAnI zakti pazuomAM rahI che. mATe huM ema kahuM chuM ke bhale tame deva na bano, paNa mAnavI to raho ! dUdhapAka ne pUrI bhale na pAmyuM, paNa maLe che te khIcaDIya zuM kAma khuo cho ? jenAmAM krodha, mAna, mAyA, lobha vagere pAtaLAM hoya te marIne pharIthI manuSyajanmamAM AvI zake che. vaLI dAnanI ruci e paNa mAnavIne mAnavajanma apAvavAmAM sahAyaka bane che. jJAnIo kahe che ke jagatamAM bIjAnuM khAIne AnaMda mAnanArA ghaNAM che, paNa khavarAvIne AnaMda lenArA ochA che. premALa 118 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patnI jema patinI vATa jue che tema bhaktanuM hRdaya dAnanA prasaMga mATe kAyama vATa jue che. bhagavAna Ave ke na Ave, paNa bhaktane taDapavuM paDe che. prabhune padharAvavAnI AvI dhUna pelA jIraNa zeThane lAgelI. AhA ! enuM dila bhakti ane dAnabhAvathI kevuM UbharAtuM hatuM ! bhAvamAM ne bhAvamAM eNe bAra devaloka sudhI Urdhvagamana karyuM; AnuM nAma kharI bhakti. Avo dharma, bahAranI vastu karatAM AMtara vastu sAthe vadhu saMbaMdha dharAve che. dAna vinA deva maLe nahi, paNa emAM dAna e to gauNa che; bhAvanA e ja mukhya vastu che. bhAvanA jAgyA pachI dAna ApyA vinA rahevAya ja nahi. AvuM dAna devA mATe aMtaramAM jhaMkhanA joIe; ullAsa joIe. jIraNa zeThane AvuM thayeluM. ene thAya che ke zerIe zerIe jaLa chaMTakAvuM. e enI bhAvanA batAve che. Aje to sAdhunA tyAga pratye je rAga joIe tene badale lokomAM tyAga pratye vairAgya vadhu jAgyo che ! AjanA loko tyAgane tyajatAM zIkhyA che ane rAgane bhajavA lAgyA che. tyAganI bhAvanA Aje jUnA vakhatanI jema mAnavImAM pUjyabhAva nathI jagAvatI. ApaNA hRdayamAM paNa Aje to rAga AvIne beTho che. eka sago Ave ke jamAI Ave to levA ne mUkavA jAo cho, paNa sAdhune mATe eTaloya bhAva Aje jaNAto nathI. jIraNa zeThamAM A bhAva hato, to ene lIdhe e bAra devaloka sudhI pahoMcI gayA. dAna ApatA pahelAM dAnanI ruci jAgavI joIe. e enAmAM jAgI gaI hatI. evI ruci hoya tyAre dAna devAmAM kAMIka judI ja majA Ave che. samAjamAM nAma thaze, pratiSThA vadhaze mATe tame phALAmAM paisA bharo evA dAnanI kAMI ja kimata nathI. kharI ruci hoya to aMdarathI dAnano ullAsa, umaLako jAge. A ruci hoya to manuSya sAco manuSya banI zake. sAcuM dAna manuSyane bIje janme paNa manuSya banAve che. A to dAnanI vAta thaI. paNa ApaNe to dayAnI vAta cAle che. garIbo pratye dayA ANavI te dravya-dayA; dharma vagaranA dhaniko pratye karuNA lAvavI te bhAva-dayA; paNa pote jyAre krodha, mAna, mAyA, lobhamAM sapaDAIne avaLe mArge jato hoya tyAre, vicArIne potAnI upara dayA lAvavI, te sva-dayA. tame bhikhArInI dayA khAo cho, paNa tame tamArI dayA khAo cho kharA ? zuM tamArAmAM kaSAya nathI ? che. to pachI te mATe kadI vicAra karyo che ke mArA AtmAnuM zuM thaze ? AvI dayA Ave che kharI ? tame krodha karo tyAre tamArI dayA khAo. e zIkhazo, pachI bIjAne dharmaratnanAM ajavALAM * 119 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ barAbara samajanI pALa bAMdhIne kAra para-dayA mATenI sAcI dayA, para-dayA tamArAmAM jAgaze. bhagavAnane DaMkhavA jyAre pelo caMDakozI gayo tyAre bhagavAne enA krodhanI dayA khAdhI. AnuM nAma para-dayA. Aje to mANasa potAnI AsapAsa pApanI pALa bAMdhIne jAte ja aMdara purAI rahyo che. jo A sva-dayA barAbara samajAze to bhAva-dayA samajatAM vAra nahi lAge. bhAva-dayA AvatAM mA-bApapaNuM Avaze. potAnA ja dIkarAne kAraNe mA duHkhI hoya, chatAM paDozI pUchavA Ave tyAre e putranuM uparANuM le che. ema ApaNe bIjAnA doSo, khAnagI vAto jANatA hoIe chatAM anyane kahIe nahi, ene badanAma na karIe. gunegArane sudhAravo hoya to enI vAto sAMbhaLIne cAre bAju caMdaravo na bAMdho; ethI to tameya nIcA Utaro cho. bIjAne sudhAravA mATe mA jevA bano; zokya jevA nahi. bIjAne sudhAravA mATe aMtaranI AvI udAratA atyaMta Avazyaka che. Aje loko dAnI ane dharmI banavA DoLa kare che, paNa kharI rIte jema marajIvo sAgarane taLiye DUbakI mArI motI zodhI lAve che, tema dharmI AtmAe jiMdagInA UMDA samudramAM UtarIne darzana, jJAna, cAritryarUpa dharmanI zodha karavAnI che. A muzkela che ane aneka janmo pachI e prApya bane che. ApaNe to Aje vagara sAdhanAe jarAka tapa karIne mokSanI ciThThI phaDAvavAnI icchA rAkhIe chIe. paNa kudaratano to kAnUna che : "jevI karaNI tevI pAra UtaraNI' kudaratane tyAM kAI lAMcaruzavata cAlatAM nathI. tyAM to akhaMDa ne amara evo kAyado ja kAma kare che. A darzana ApaNane ema samajAve che ke mukti tarapha janAre jIvanamAM UMDA UtaravuM paDaze. duniyA pratyenI bAhya dayA e to sAmAnya dayA che. paNa ApaNuM dila to mA ane guru jevuM joIe. ApaNe koInI niMdA na karIe. Aje somAMthI paMcANuM jaNa pAchaLathI bIjAnI TIkA karanArA hoya che. paNa vAtsalyathI, bhAvathI moDhe bhUla kahI sahAya karanAra mANasa nathI dekhAtA. jyAM sudhI A samajaNa nahi Ave tyAM sudhI ApaNAmAM bhAva-dayA nahi Ave. bIjAne sahAyaka thavA mATe ApaNAmAM samyagu darzana, pavitra samajaNa lAvavAnI jarUra che. A na jAge tyAM sudhInI dayA te bAhya dayA che, bhAvadayA nahi. ApaNe jIvanamAM dayAnAM beu pAsAM jovAnAM che; sva-dayA ane para-dayA. para AtmAnI adhogati upara tame dayA khAo cho, paNa AjanA tame karoDAdhipati kAle kyAM pheMkAI jazo enI, tamArI potAnI dayA khAo cho 120 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharA ? je mANasanI aMdara A sva-dayA ane bhAva-dayA beunI samaja che te ja dharmano sAco adhikArI che. AvI dayA ApaNAmAM AvI che ? na AvI hoya to vicAro ke zAthI nathI AvI ? dararoja zIkheluM pharI vicArI jAo. saguNono vicAra karo ane dravyadayA ane bhAvadayAnI bhAvanA keLavavA prayAsa karo. tA. 29-7-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 4 121 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. vizva-ekAtmabhAva che, paNe dayA viSenA be vicAra - " svayA ane paradayA joyA. hajI eka trIjo vicAra jovAno bAkI rahe che. ApaNe ghaNI vAra bolIe chIe ke "yA A dharmAM mUna hai " paNa Ano artha zo ? dharmanA aneka prakAro ane dRSTio haze, * paNa ema chatAM badhA dharmanA mULamAM dayA rahelI che. bIjI aneka bAbatomAM dharmInI dRSTi kadAca judI paDatI haze, paNa dayAnI bAbatamAM koI dharma judo paDato nathI. jagatamAM dareka mANasa dayAthI jIvavA cAhe che. tamane jema mRtyu, herAnagati, krUratA pasaMda nathI, ema jagataneya e gamatAM nathI. jema motInI mALAmAMnAM motI baMcha badhAM judAM hoya che, chatAM aMdarano doro eka ane saLaMga hoya che, ema vizvanA badhA dharmomAM dayAno dora ekasarakho samAna paDelo che. vizva mATe ekAtmabhAva e dayAnI be navya dRSTi che. mATe ApaNe pelo maMtra sAMbhaLIe chIe ke "Atmavata sarva bhUte, 122 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhaduHkhe priyApriye bIjAnAM du:khano paDagho ApaNA hRdayamAM paDe to eka vicArano udgama thAya ke mane nathI gamatuM te bIjAneya nathI gamatuM; mane game che te ja bIjAne game che. AmAMthI ja vizva-ekAtmabhAva dhIme dhIme pragaTe che. svadayA ane 52dayAnI sAthe A trIjI bhAvanA vizva-ekAtmabhAvanI paNa khAsa jarUra che. enAthI vizva sAtheno, jiMdagI sAtheno saMvAda jAge che. pachI to e mANasa badhAmAM zubhanI bhAvanA joto thAya che; e draSTA bane che. paNa AvuM darzana mAtra AMkhathI nahi, vicAra-AtmA dvArA Ave che. ApaNe to vizvamAM saMvedana jagavavAnuM che. jema eka dilarubA ke sitAranA ekAda tArane paNa tame sparzo to bIjA badhA tAra raNajhaNI UThe che, e rIte vizvanA mAnavIo saMge ApaNe sahAnubhUti rAkhI zakIzuM to AkhA vizva sAthe tAdAtmya sAdhI zakIzuM. mATe yAda rAkho ke mane game che te ja bIjAne game che; mane du:khakara che e bIjAneya du:khakara bane che. AthI dareka zabda bolatI vakhate vicAro ke A zabda sAmAne gamaze ? mAno ke tamane koIne 'nAlAyaka' kahevAnuM mana thayuM. to prathama e zabda tamane potAne lagADI juo ane tamane na game to bIjAneya nahi game ema mAnI e choDI do. mANasane moDhuM maLyuM che mATe bolI kADhavuM ema na cAle. aMdarathI zabda Ave ke jarI ene Ubho rAkho. tame vAparavA dhArela vizeSaNa tamane sAruM, vahAluM lAge che ? Ama vicAro. paNa Aja to dayAnI mAtra vAto rahI gaI che, ane vizva saMgenI anubhUti, saMvedananA tAra tUTI gayA che. eka vAra eka vaNajAro thoDuMka sonuM vecavA mATe eka cokasIne tyAM gayo. jaIne kahyuM ke zA bhAve sonuM kharIdazo ? cokasIe kahyuM ke rUpiye tolo. vaNajArAne to Azvarya thayuM. 'rUpiye tolo ?' ene thayuM ke tyAre to e ja bhAve huM ja sonuM kharIduM to kevuM ! eNe cokasIne kahyuM ke tyAre to huM ja e bhAve thoDuM sonuM kharIdavA mAguM chu; to e bhAve mane so tolA sonuM toLI Apo. tyAre cokasI kahe ke mArA sonAno bhAva to 100 rUpiye tolo che' juo ! levA mATeno bhAva rUpiye tolo ane vecavA mATeno bhAva so rUpiye tolo ! Aje ApaNA jIvananAM badhAM kSetromAM Ama cAle che. mAro prANa moMgho so rUpiye tolo paNa bIjAno prANa rUpiye tolo ! huM Aje ghasAvA taiyAra nathI, bhale AkhI duniyA mAre mATe ghasAya. Aje ApaNI ekanI sagavaDa khAtara, sukha mATe ApaNe na karavAnuM ka2vA taiyA2 thaIe chIe. eka mANasane roja pathArImAM phUla pAtharIne sUvAno - -- dharmaratnanAM ajavALAM * 123 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zokha hato. mALIne kAyama mATe eNe A hukama karI dIdhelo. potAne phUlanI zayyAno zokha. paNa eka rAtanI UMghane mATe hajAro phUlano kevo nAza ! Ama ja jIvahiMsA karI, zokhanAM sAdhano vAparatAM mANasane Aje AMcako lAgato nathI. kharI rIte to vizvanA nAnAmAM nAnA jaMtu sAthe samavedanA jAgavI joIe. jyAM sudhI ApaNe AvI AtmIyatA nahi sAdhIe tyAM sudhI sAco dayAbhAva jAgaze nahi, ane ahiMsAnI vAto mAtra UMce AkAzamAM ja raheze. ApaNe to sarva saMge AtmIyatA sAdhavAnI che. prANa ane jIvana jeTalAM ja bIjAnAM prANa ane jIvana kImatI che, e samajavAnuM che. paNa Aje to ApaNe ApaNI jAtane mahattva ApIe chIe. bIjAne mATe to Aje prakaMpa ja rahyo nathI. baMgALano duSkALa, jApAnamAM dharatIkaMpathI khAnAkharAbI, anekanAM mRtyunI sarakhAmaNImAM Aje to mANasane potAnuM nAnuM gUmaDuM vadhAre du:khada lAge che. ene khAtara e doDadoDa karI mUke che; jagatanA dharatIkaMpa karatAM eno potAno nAno dAMtano dukhAvo ene vadhAre pIDA Ape che. jyAM sudhI A rIte mANasa bIjAnA karatAM potAnA prANane, du:khane mahattva Ape che tyAM sudhI enAmAM ahiMsAnI bhAvanA Ave kyAMthI ? tame khAdI pahero cho ane e ahiMsAnuM pratIka che ema bolo cho, paNa tame vizva saMge ekAtmabhAva, samasaMvedana, prakaMpa anubhavo cho kharA ? khAdI paheranAra jo sAco ahiMsaka hoya to enI vANImAMthI matsya-udyoganI ane 'pazuone mAro' evI vANI nIkaLI zake kharI ? ahiMsA ane dayAne ghaNo nikaTano saMbaMdha che. jyAM dayAnAM jharaNAM vahetAM nathI, tyAM ahiMsAno aMza paNa nahi maLe. jIvanano A siddhAMta ApaNe barAbara samajavAno che. eka hatA zeTha. ene tyAM eka gharaghATI hato. zeThanI nAnI chokarIne eNe ucherelI. pachI e dezamAM gayo. pAchaLathI A chokarI mAMdI paDI ane marI gaI. zeThe ghATIne khabara ApI. ATha mahine e pAcho Avyo. gharamAM dAkhala thatAM ja enI AMkhamAMthI AMsu cAlyAM. zeThe pUchyuM : 'kema raDe che?' gadgad kaMThe mAMDa mAMDa ghATIe javAba Apyo 'mUlagI gelI' e vadhu bolI na zakyo. zeThane ema ke e ghATInI putrI marI gaI lAge che. eTale eNe AzvAsana ApatAM kahyuM : 'e to hoya; janme e to jAya ja ne ? emAM raDavAnuM zuM ?' rAmo vicArato hato ke zeTha keTalA jJAnI che ? eTalAmAM zeThe pUchyuM : 'keTalAM varSanI chokarI hatI ?' rAmAne lAgyuM ke zeTha UMdhuM samajyA 124 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAge che. eTale teNe spaSTa kahyuM ke 'ze tumI muktI' ane paLavAramAM zeThane e bhulAyelI putrI yAda AvatAM jorathI e raDavA beThA. pArakI dIkarI eTale kAMI nahi ane potAnI putrInI vAta AvI tyAM kevo moha ! Ave vakhate ja ApaNe vizva-ekAtmabhAvanA dorano vicAra karavAno che. sAcA dharmInA aMtaramAM AvuM dayAnuM jharaNuM nitya vahevuM joIe. eTale svadayA ne paradayAnI sAthe ApaNe trIjI bhAvanA vizvaekAtmabhAva keLavavAno che. jyAre mArA jevo ja AtmA sarvatra che, saune sukha priya che ane du:kha apriya che ema ApaNe samajatA thaIe tyAre vicAranA gaLaNAthI gALyA vagaranI, dareka agaLaNa pravRtti ApaNe karatAM aTakIzuM. pachI evo vicA2ka saheje joze ke hiMsaka davAo, hiMsaka cAmaDAnI vastuo e badhuM ayogya che. paNa Ane mATe sauthI prathama to ApaNuM mana vizvanI sAthe ekAtmabhAva anubhavatuM thavuM joIe; pachI dayA, ahiMsA vagere svAbhAvika banI jaze. eka moTA sAdhu saMge, eka nAno sAdhu zramaNa jaMgalamAM vihAra karI rahyo hato. Ama to e chokaro nAno hato chatAM eno AtmA jAgrata thayelo, chatAM uMmaranI asara paNa rahe ne ! eNe pANInuM bhareluM eka khAbociyuM joyuM. enI bAlyavRttine pANImAM chabachabiyAM karavAnuM mana thayuM. eNe tema karyuM, khAbociyAne sAgara kalpI, lAkaDAnA pAtrane hoDI mAnI, e tarAvI AnaMda mANato hato, tyAM pelA sAdhue A joyuM. eNe ene kahyuM ke pANImAM jIva hoya, vanaspati hoya, ne ApaNAthI AvuM thAya ! basa sAMbhaLatAM ja chokaro jAgrata thaI gayo. 'Atmavat sarva mUrtavu' samajanAra AvuM kare ? evo jJAnI utAvaLe koI pravRtti kare nahi ane kadAca thaI jAya to pazcAttApa-anutApa kare. Ane paNa anutApamAMthI, gadgadatI vicAraNAmAMthI kevaLajJAna jAgI gayuM. e muninuM nAma hatuM atimukta ! pazcAttApa dvArA e kevo jaladI mukta thaI gayo ! evo pazcAttApa e manobhUmikAnI vAta che. ApaNAM zravaNa, vAcanapravacanamAMtho AvuM mAnasika parivartana jAgavuM joIe. ene bAhya dekhAva sAthe kazo saMbaMdha nathI, ene koI jAtanA tharmomITarathI mApI zakAtuM nathI. AtmAnI aMdara AvI rIte je sUkSma spaMdano jAge che, tene mApI zakAtAM nathI, paNa enI anubhUti jarU2 thaI zake che. AvA mAnasika parivartanathI gaI kAlano kharAbamAM kharAba gaNAto mANasa, Aje sArAmAM sAro banI zake che. jene mananI samajaNa jAgI jAya dharmaratnanAM ajavALAM 125 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che enuM manaparivartana sUkSma hoya che. kayo mANasa kyAre manamAM anutApanAM AMsu pADI nirmaLa banaze te ApaNe jANatA nathI. A mATe ApaNe ApaNI mAnasika bhUmikAo vizuddha banAvavI joIe. AtmasaMvedanA anubhavatA thavuM joIe, to ja vizva-ekAtmabhAva AvI zakaze. dayA ane ahiMsA eka ja sikkAnAM be pAsAM che. eka vidheyAtmaka che; bIjo niSedhAtmaka che. ApaNane na game te bIjAne mATe na vicArIe, na bolIe, na karIe, to AvuM vizva-ekAtmabhAvanuM saMvedanamaya ane saMvAdamaya saMgIta pragaTe. tA. 30-7-1960 126 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. mAdhyastha , je ApaNe 11mA sadguNano vicAra karavAnA chIe. dharmano che sAcA svarUpamAM koNa vicAra karI zake ? jenAmAM mAdhyastha bhAva hoya ane saumyadRSTi * hoya. A be bhAvanAone saMyukta rIta mUkIne eka suMdara vicAra ApavAmAM Avyo ja che. mAdhyastha eTale ? jenA mananAM dvArA sadAya khullAM hoya, jene koI paNa dharma pratye pUrvagraha na hoya; jene durAgraha na bU hoya; navA satyano svIkAra karavA je taiyAra hoya. A mAdhyastha bhAva sAthe, prakRtithI zuM e saumya hovo joIe. mAdhyastha sAthe saumyatA na hoya to dveSa AvI jAya. 7 buddhinI aMdara mAdhyasthapaNuM ane prakRtimAM saumyatAno aMza hoya to te mANasa jIvananA koyaDAono zAntithI ukela ANI ja zake che. jenA manamAM pakSapAta che te zAntithI sAmAnya vicAra nahi karI zake, mULa to dharma jevI asAmAnya vAtano vicAra to * e kyAMthI karI zake ? dharmaratnanAM ajavALAM * 127 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM jene dharma Acaravo che, tenAmAM A beu bhAva joIe; mAdhyastha ane saumyatA. atirAga paNa nahi ane tiraskAra paNa nahi. sAmAnya rIte mAnavInuM mana caMcaLa che. mana zAntithI vicAra karI zakatuM nathI. jIvananI sAmAnya vAto mATe mana-buddhinI A svasthatA anivArya che. e vakhate, dRSTi dveSa vagaranI ane buddhi mAdhyastha bhAvavALI haze to ja te satyanuM darzana karI zakaze. eka guru pAse be ziSyo gayA. upadezamAM gurue beune ekasarakhI traNa vAto kahI : lokapriya banavuM, mIThuM khAvuM ane sukhethI sUvuM. emAMno eka ziSya prajJa hato ane eNe potAno mArga lIdho; bIjo mAdhyastha - saumyadRSTivihoNo hato. A bIjA ziSya to gurunA zabdone ja pakaDyA. eNe maMtrataMtra zarU karyA, vaiduM zarU karyuM ane lokapriya thavA mAMDyuM. bhikSAmAM roTalI-roTalAne badale, peMDA, maisUra, gulAbajAMbu levA mAMDyAM; ane rAtanA AThathI savAranA ATha sudhI sUvA mADyuM. eNe mAnI lIdhuM ke pote gurunA zabdone barAbara pALe che. A ziSya gurunA mAtra zabdo ja sAMbhaLyA. paNa e zabdono marma e pAmyo nahoto. AvA loko zabdonA arthanuM, bhAvanuM khUna kare che. Aje loko dharmaguruonA, mahApuruSonA zabdone ja mAtra vaLagyA che, paNa eno UMDo marma, artha bhUlyA che. AthI je mahApuruSo vizvamAM zAnti ane samAdhAna sarjavA AvyA hatA temanA ja zabdone nAme, enA bhaktoe Aje aneka prakAranA jhaghaDA, kajiyA, paMtha ane mArgo UbhA karyA che. mATe zabdane na vaLago; enI pAchaLanA arthane zodho, samajo. "bhASAne zuM vaLage bhUra, je raNamAM jIte te zUra" emAM e ja kahevA mAge che ke zabdane vaLago; bhASAno bhAva jANo. Ane mATe satata mAdhyasthanI jarUra che. A bhAvanA mATe zrama ane sAdhanA beu joIe. eka kAvyapaMkti lo. "rAma ! tArA rAjyamAM dIvAnathI aMdhAruM che. A paMktimAMthI eka mANasa ema samaje ke dIvAnathI rAjyamAM aMdhAruM che; to rAma ene kADhI mUke; paNa "rAma ! tArA rAjyamAM dIvA nathI, (tethI) aMdhAruM che' ema samaje to bIjo ja bhAva samajAya. ApaNe to Ama bhASAnA virAma ane vicArano khyAla karatA rahevAnuM che. A pramANe mANasa jo anekavAra dharmasutronuM vAcana karI jAya paNa eno artha na jANe to jIvanamAM ene majA nahi Ave. mATe ApaNane kahyuM che ke zabdone lo tyAre enI upAsanA karo; enuM darzana pAmo. enA bhAvamAM jyAre tame ekAkAra thazo tyAre emAMthI madhuratA 128 1 dharmaratnanAM ajavALAM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgaze. pelA ziSye traNa maMtrono khoTo upayoga karyo ane pariNAme eNe khoTI lokapriyatA meLavelI te Akhare gaI ne phajeta thayo. khAIne mAMdo paDyo ane UMghIne pramAdI banyo, kAraNa ? enAmAM mAdhyasthapUrNa sAcuM jJAna, vijJAna, cetanA nahotAM jAgyAM. ekavAra pharIthI ene eno prajJa gurubandhu maLyo. eNe joyuM ke eNe to mAtra gurunA zabdone paDyA che, paNa enA bhAvane e samajyo nathI. moDhe zabdo karyA che, gokhyA che, kaDakaDATa bolI jAya che paNa e bhAvane bhUlyo che. e prazna ziSye pachI pelAne batAvyuM ke gurunA traNa saMdezano bhAva to evo hato ke mIThuM khAvuM eTale ekAMtare khAvuM, tapa karIne khAvuM; kharI bhUkha lAge tyAre khAvuM. tapane pAraNe sUko roTalo paNa mITho banI jAya che. cInano eka tattvaciMtaka ekavAra amerikA gayo. tyAM e dAktaronI pariSadamAM gayo. dAktaroe ene pUchyuM ke tamArA tyAMnA dAktaro kevA che ? kAMI jAtaanubhava che ? tattvaciMtake kahyuM ke 'hA, ekvAra huM mAMdo paDyo. meM dAktarane bolAvyo. eNe ekanA be roga karyA. bIjAne bolAvyA; eNe trIjo roga umeryo. pachI meM trIjA dAktarane bolAvyo, paNa tyAre e gAmamAM na hato. e eka aThavADiye Avyo paNa tyAM to davA vagara ja mAro roga maTI gayelo.' AjanA ghaNA rogo viSe A zuM sAcuM nathI ? keTalAka rogo DaoNkTarothI nathI vadhyA ? hA, keTalAka jarUra maTyA haze paNa vadhyA che keTalA ? ApaNA rogonuM kAraNa e che ke ApaNuM anna Aje mIThuM nathI rahyuM. ApaNe to tIkhuM, caTAkedAra khAIne chIe. bAkI kharekhara kSudhA lAge tyAre to sAduM anna paNa mIThuM lAge. pelA gurue kaheluM ke 'mIThuM khAo' eTale tyAre khAA ke jyAre anna mIThuM lAge; bhUkha lAge tyAre; tapa ane titikSA pachI ja khAo. ane lokapriyatA eTale ? ni:spRhatA. je mANasane duniyAmAMthI kAMI paNa levAnI icchA nathI, te lokapriya thAya che. AvI lokapriyatA bhASaNomAMthI, mIThI vAto karavAthI ke jyotiSanA maMtrataMtrathI nathI AvatI. e to jene levAnI icchA nathI, paNa ApavAnI spRhA che tene ja vare che. jenA aMtaramAM mAtra apekSA ja paDelI hoya e kevI rIte lokapriya thaI zake ? e to garoLI jevo kahevAya. garoLI mAtra levAno ja sadA vicAra kare che; kAMIka meLavavAnI ja icchA rAkhe che. AvI rIte ghaNA mANaso apekSA dharmaratnanAM ajavALAM * 129 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhe che. e kyAreya ema nathI vicArato ke huM zuM karuM ke jethI bIjAne lAbha thAya. ApaNe ApaNAM badhAM kAma jAte ja karavAM joIe. koInI apekSA na rAkho. Ama karazo to thaze evuM ke nahi soMpo toya hajAra hAtha tamane sahAya karavA doDaze. AnuM nAma lokaprayitA, ni:spRhatA. mATe kahyuM che ke : sahaja milA so dUdha barAbara, mAMga liyA so pAnI; khiMca lIyA so khUna barAbara, yaha gorakhanI vANI." sahaja bhAve maLI jAya e ja sAruM; bAkI mAgIe to ApaNuM pANI UtarI gayuM. eTale jIvanamAM ApaNe ochAmAM ochI jarUriyAta rAkhavI. badhAya vagara calAvatAM zIkho. Avo bhAva jAge tyAre AtmAnI asmitA Ave. ApaNe saMpattinA, sAdhanonA dAsa thavAnuM nathI; ApaNe to dila-saMpattinI zrImaMtAI batAvavAnI che. ane to ja jIvanamAM kharI khumArI AvI zakaze. ApaNe ja UbhI karelI jarUriyAto ApaNane pachI enI pAchaLa kevI doDAve che te juo. jarUriyAto Ama mANasane nIcemAM nIce laI jAya che; paNa UMce javA mATe to mANase A jarUriyAto ochI karavAnI che. anna, vastra ane raheThANa jarUrI che; paNa e sivAyanAM bIjAM sAdhano Aje tamArI beDIo banI beThAM che. vastunA AvA gulAma na bano. AmAM gherAI na jAo. jiMdagImAM prathama icchA karIe ane e na maLe eTale ApaNane du:kha thAya che. kharI rIte du:kha che ja nahi, paNa icchAne lIdhe ApaNe dukha UbhuM karIe chIe; ApaNe lAvIe chIe. icchAne bolAvo eTale eno bhAI du:kha enI pAchaLa aTaLa cAlyo ja Ave che. Ama lokapriyatA eTale ni:spRhatA. A eka ja rIte Ave ke spRhA ja na karavI; saMtoSathI jIvavuM. A vastu khUba majA Apaze. mitro kahe ke lo ane ApaNe nA kahIe; e ni:spRhatAthI lokapriyatA Ave. guruno trIjo saMdeza eTale "sukhe sUvuM" eno artha e ke AtmAnA vicAramAM manane rokavuM. mAtra deha thAke tyAre zarIrane DhaLavA devuM. Avo mANasa UMdhe, paNa UThe eTale svastha. ene UMghamAM svapnAM, bakavATa, dhamapachADA mAravAnuM rahetuM nathI. sukhethI sUvuM eTale AtmAnI vicAraNAmAM masta rahevuM. jIvana evuM banAvavuM ke jemAM bhaya na hoya ane tethI e sukhethI sUI zake. jenuM mana abhaya che, evo mANasa bhUmi upara bAdazAhI ArAmathI sUze. 130 % dharmaratnanAM ajavALAM . 1 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phuTapAtha upara thAkIne UMghatA mANasane je AnaMda hoya che e AnaMda, havelImAM sUtelAne nathI maLato; kAraNa ? ekanuM mana bhayamukta ane zramanI sAdhanAvALuM che, bIjAnuM bhayavALuM ane zrama vagaranuM che. A traNe upadezano kharo artha, prajJa ziSya jenAmAM mAdhyasthabhAva hato ane jenAmAM saumyadRSTi hatI te e samajI zakyo. e ziSyane kazo pUrvagraha na hato. saumya dRSTi hovAthI enAmAM dveSa na hato; AthI e bIjA ziSya sAthe laDyo nahi; eNe to enA dayA khAdhI. pariNAme enA vicAro bIjA ziSya jhIlyA. ApaNe paNa Ama zabdonI pAchaLanI lakSaNA samajavI joIe. gaMgAmAM jhUMpaDuM' kahIe eTale gaMgAnA pANImAM jhUMpaDuM bAMdhavAnI vAta nathI, paNa gaMgAne tIre jhUMpaDuM ema bhAva-artha che. mahApuruSonAM vAkyomAM Avo lakSaNAbhAva hoya che; e arthagaMbhIra hoya che. jenAmAM mAdhyasthabhAva hoya, jenAmAM saumyatA hoya teo A samajI zake. vikAsa mATe buddhimAM mAdhyasthabhAva ane dRSTimAM saumyatA beu joIe. Avo mANasa dharmavicArane sAcA svarUpamAM jANI zake che, samajI zake che. tA. 1-8-1970 dharmaratnanAM ajavALAM * 131 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. mAdhyasthanuM mAdhurya , rmano yogya adhikArI mANasa buddhimAM mAdhyastha ane dRSTimAM saumyatA dAkhave. eno svabhAva jaDa na ja hoya. evA mANasane jyAM vALavo hoya tyAM vALI zakAya. jenAmAM rAgadveSanI tIvratA na hoya te mANasa saraLatAthI vastune - bhAvane grahaNa karI zake. Aje lokomAM mAdhyasthabhAva nathI eTale potAnI khoTI A vAtane nakAmA vaLagI rahe che ne choDavA taiyAra thatA nathI. UlaTuM teo ema mAne { che ke pote je kare che, e ja sAcuM che ane pote dharmamAM vizvAsavALo che. paNa Avo mANasa bhUle che ke koI A paNa vastune AkAra Apavo hoya to e - vastu narama hovI joIe. mATI sUkI hoya * ne AkAra Apo to temAM taraDa paDI jAya. che. jo mATI narama, bhInI, Adra, komaLa hoya ja to ene yogya AkAra ApI zakAya. A ja pramANe, jenA jIvanamAM mAdhyasthabhAva nathI, che tevo mANasa mithyAtvamAMthI UMce nathI AvI zakato; paNa jenA svabhAvamAM je saguNo 132 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te sArI vAtane grahaNa karavA taiyAra hoya che. jenAmAM mAdhyabhAva nathI te eka bAju namI paDe, DhaLI paDe che ne vAtane evI rIte pakaDe che ke pachI e bIjAne sAMbhaLavA tatpara nathI hoto; chevaTe satyathI vaMcita rahIne jiMdagI pasAra kare che. AvA mANasane kadI satya maLI zakatuM nathI. tame joyuM ke A mAdhyasthabhAva sAthe saumyatA jarUrI che. mAdhyastha sAthe saumyatAnI dRSTi haze to e jarA jarA vAtamAM ugra nahi bane. jo mANasa jarAka nimitta maLatAM ugra thaI jAya, to pachI dharmano artha zo ? nAnI vAtamAM AvezamAM AvI javuM ane nimitta na maLe tyAM sudhI huM gusso nathI karato evo ADaMbara karavo e to khoTuM che. ema juo to kUtaruMya nimitta na maLe tyAM sudhI to bhasatuM ja nathI ! e paNa ajANyAne jue che to ja bhase che. nimitta na maLe tyAM sudhI ja zAMta rahIe, e to kUtaruMya kare che; pachI enAmAM ne mANasamAM phera zo ? dareka pravRttimAM mAdhyasthabhAva ane saumya dRSTi keLavo. sAmo mANasa kadAca tapI jAya to paNa tame garama na thAo. tame jANo cho ke hathoDo pote jo ThaMDo rahe to ja e lokhaMDane TIpI zake. e pote garama thaI jAya to e potAnA hAthAne ja prathama bALI nAkhaze. yAda rAkhajo ke uzkerATa ane azAnti sAthenI aneka kriyAo karatAM, eka miniTanI zAntipUrNa kriyA vadhu mahattvanI che. azAnti to badhI kriyAone bharakhI jAya che. kahevAya che ke "miyAM core mUThe ane allA core UMTe." ema ApaNe khUba mahenata karI dharmakriyA karIe, pravRtti karIe, pUjA-sevA karIe, samatA keLavIe ane jarAka nimitta maLatAM jo eka ja miniTanI garamImAM e zAntino nAza karIe, to keTaluM nukasAna thAya ! eka nAno evo agnino taNakho karoDa maNa rUne bALI nAkhe che. ema ApaNI azAnti, ApaNA krodhanI eka ja cinagArI, samatArUpI rUne bALI nAkhaze. ApaNI A samatA jIvananA prasaMgomAM kema corAI jAya che e jotA raho. sArA ane kharAba prasaMga vakhate ApaNuM mAnasika samatolapaNuM jaLavAya che ke tUTe che, enuM dhyAna rAkho. eka TekarI upara eka sAdhu rahetA hatA. tyAM eka divasa eka bhakta Avyo ane sAdhune kahe ke mAre jAtrAe javuM che, mATe A so sonAmahora sAcavo. sAdhu kahe bhAI ! meM saMsAra choDyo che, te zuM tArI sonAmahora sAcavavA ? e kAMI mAruM kAma nathI. paNa pelAe bahu ja Agraha karyo, tyAre dharmaratnanAM ajavALAM 6 133 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhue kahyuM ke bhale, pelI bAju khADo khodIne mUkI jA. bhakta to ema karI, nirbhaya thaIne jAtrAe gayo. bAra mahine e pAcho Avyo. sAdhu pAsethI pelI kothaLI mAgI. sAdhue kIdhuM ke teM kothaLI jyAM mUkI haze tyAM ja e haze. khodIne sonAmahoranI kothaLI eNe kADhI ane pachI be moDhe sAdhunI prazaMsA karavA mAMDyo. ATalI stuti karavA chatAM pelA sAdhune enI kAMI ja asara na thaI. paNa ApaNe to jarAka anukULatAM maLatAM phulAI jaIe chIe ane pratikULatA maLatAM saMkocAI jaIe chIe. eTale ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke jIvanamAM to beu rahevAnAM. badhA dahADA kAMI sarakhA nathI hotA. jIvanamAM saMyoga ane viyoga AvyA ja kare che, ane AvyA ja karavAnA. ApaNe e vakhate samatA keLavavAnI che. eTale dhIme dhIme manane zAMta karavA maLe. mana jyAre AvegamAM ke AvezamAM AvI jAya tyAre aMdaranA AtmAe ene zAMta karavA mathavuM joIe; pragatinI zAnti jALavI rAkhavI joIe. ApaNe joyuM ke pelA sAdhunI stuti thaI tyAre e phulAyA nahi; ema ja prazaMsAthI ApaNe phulAvAnuM nathI; niMdAthI mUMjhAvAnuM nathI. kothaLI laIne pelo bhakta ghera Avyo. strIne kahyuM ke nAhIne AvuM chuM; pachI jamIe. pelI strIe to harakhamAM ne harakhamAM lADu banAvavAno vicAra karyo. pelI kothaLImAMthI eka sonAmahora kADhI cIjavastu laI AvI ane bhojana taiyAra karyuM, pelo nAhIne Avyo ane lakSmIvaMdana karavA beTho. paNa mahoro gaNI to eka ochI. ene thayuM ke pelo sAdhu ja cora lAge che. mArA beTAe dhIme rahIne eka kADhI lIdhI lAge che ane pAcho saMta thaIne beTho che ! huM jAuM ane ene khabara pADI dauM. AvezamAM ne AvezamAM e doDyo. juo ! AvezamAM have asthiratA AvatAM e koIne sAMbhaLavA taiyAra nathI. bairI pUchatI rahI ane e to bhAgyo sAdhu pAse. AvezamAM enuM magaja paNa enA kAbUmAM na rahyuM. sAdhu to celAo vacce zAntithI beThA che. tyAM to eNe AvIne 'cora pAkhaMDI ! Ubho re' ! tArI khabara lauM' kaheto game tema bolavA lAgyo. Aveza mANasamAM kevo dRSTibhrama ane matibhrama Ubho kare che ! e game te bolI nAkhe che. cUMTI cUMTIne halakAmAM halakA zabdo eNe sAdhune saMbhaLAvyA ane kahyuM ke sonAmahora corI che te Apa, nahitara AkhA gAmamAM badanAma karIza. sAdhu to zAMta rahyA. pelo thAkIne pAcho pharyo. rastAmAM jeTalA loko maLyA te badhAne kAne sAdhunuM kharAba bolI eNe ene badanAma karyA. ghera AvIne eNe strIne badhI vAta karI ke e sAdhue sonAmahora corI, 134 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa huM ene kevo phajeta karI Avyo ! tyAre strIe kahyuM : "tame A zuM karyuM ?' ane eNe vAparelI eka sonAmahoranI vAta karI. vAta sAMbhaLatAM ja e avAka thaI gayo. zaramAI gayo. jamyA vagara ja e sIdho sAdhu pAse doDyo ane pagamAM paDI emanI mAphI mAgI, "meM ApanI karela niMdAthI Apane duHkha to nathI thayuM ne ?' sAdhue jamIna parathI dhULanI capaTI laI, nIce nAkhatAM kahyuM ke ama sAdhuone mana niMdA ane stuti, beu A dhULa jevI che." sAdhu to caMdana jevA zItaLa hatA. teo e ja zAnti batAvI rahyA hatA. e to prazaMsAthI na phulAyA ke gALothI na dubhAyA. emaNe samatA rAkhI ane tethI e jItI gayA. A dRSTAMta ApaNane zIkhave che ke gharamAM ane bahAra ApaNe jIvanamAM zAnti ane samatA rAkhavI joIe. koInI bhUla thaI jAya to zAMta vAtAvaraNa vakhate ene samajAvo, vicAraNA Apo, paNa tame garama na bano. pelA sAdhune stuti ke niMdA kAMI sparzI zakI nahi. enAmAM mAdhyastha bhAva ane saumya dRSTi, baMne hatAM. jenAmAM A be guNa hoya tevo AtmA ja dharmanI ArAdhanA karI zake. AvA mAdhyastha bhAvavALo mANasa sArAno svIkAra kare ane dRSTinI saumyatA keLave. durguNane e dUrathI ja choDI de che. Ama jyAre mANasane saguNa sonA jevo, ane durguNa pelA vIjaLInA tAra jevo bhayaMkara lAgaze, tyAre e sAco dharmI thaI zakaze. evo mANasa sadgaNano sadA saMsarga kare che, ane durguNano sadA tyAga kare che. AvA mANasamAM ja mAdhyastha ane saumyatA AvI zake, TakI zake. tA. 2-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM ja 135 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +++++&*** \?+++8 31. guNAnurAga A vicAra karavAnA chIe. A guNa sadguNano ApaNe paNa eTale guNAnurAgIpaNuM. A duniyAmAM, kAganI dRSTi to saune varelI hoya che, haMsaSTi AvavI muzkela che. bIjAnA doSa jovAnuM kAma ApaNe anAdi anaMta kALathI karatA AvyA chIe. e ApaNe mATe saraLa banI gayuM che. Ane pariNAme, saMsAramAMthI Aja sudhI ApaNe mAtra doSa joyA karyA che; guNa nathI tAravyA. jema gaLaNImAMthI ghI gaLAI jAya ane kacaro gaLaNImAM rahI jAya che. tema saMsArane jovAnI ApaNI dRSTi doSavALI hoya to e gaLaNImAMthI sArA guNo gaLAIne cAlyA jaze ane mAtra durguNo ja ApaNA bhAgyamAM rahevAnA. guNAnurAgI mANasa guNavaMtanuM bahumAna kare. e potAnA karatAM bIjAmAM viziSTa tattva jovA mathe che, enI prazaMsA kare che. jema jhaverI game teTalAM motI ane 136 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA hatA hIrAmAMthI, sAcAM motI ane kharA hIrAne pArakhI kADhe che. ema guNAnurAgI AtmA, bIjAnI pAsethI guNa joI guNano bhaMDAra bane che. kAgaDA jevI dRSTi rAkhI jIvanane kharAba karavuM enA karatAM haMsadaSTi rAkhatAM kyAreka chetarAI javAmAM paNa phAyado che. eka vakhata indrasabhAmAM vAta cAlI ke guNAnurAgI hoya te guNavaMtanI kadara karanAro hoya, ane jagatamAM AvI vyakti zrIkRSNa mahArAjA che. A sAMbhaLI eka devathI na rahevAyuM. eNe emanI kasoTI karavA mATe zvAnanuM rUpa lIdhuM ane rastAmAM jaIne e Ubho rahyo. kahovAI gayeluM enuM zarIra, khasathI khavAI gayeluM pUMchaDuM, labaDI gayelA kAna ane durgadha mAratI kAyA. sau ene joI moM pheravI cAlyA jAya che. zrIkRSNa mahArAja tyAMthI nIkaLyA. e to guNAnurAgI hatA. emaNe joyuM ke AmAMya kAMIka to sAruM che ja : emaNe vicAryuM : "enA dAMta kevA majAnA dADamanI kaLI jevA che ! A sAMbhaLI zvAnanA rUpamAM Avelo deva emane namI paDyo. eNe kahyuM ke bhagavAna ! zvAnanA durguNane jonArA ghaNA hatA paNa durguNamAM saguNane jonAra, guNAnurAgI to Apa eka ja nIkaLyA, Apane huM vaMduM chuM. ApaNe A duniyAmAM thoDAM varSonuM jIvana jIvavAnuM hoya che ane emAMno cotho bhAga khAvAmAM ane cotho bhAga sUvAmAM jAya che, bAkIno samaya thoDoka dhaMdho karavAmAM ane bIjo badho samaya bIjAnA doSo jovAmAM ane potAnAM rodaNAM rovAmAM jAya che. AmAM ApaNA AtmA mATeno vicAra karavAno samaya kyAM ? - pArakAnI vAto karavAmAM, enI vAto yAda rAkhavAmAM ApaNe eTalI zakti kharacIe chIe ke sAcuM yAda rAkhavAnuM yAda rahetuM nathI. Ama tame jo bIjAnuM, bhaLatuM ja badhuM yAda rAkhI besI raho, to tamArA AtmAne kyAre yAda karavAnA ! Aje ApaNuM mana AvI vAtothI eTaluM badhuM bhareluM che ke kAlanI ya vAta ApaNane Aja yAda rahetI nathI. nakAmI vAtonI yAdathI ApaNAM mana Aje ThAMsoThAMsa bharelAM che, ane tethI navI, sArI vAtane manamAM rahevAno avakAza ja nathI rahyo. A batAve che ke ApaNA magajamAM nakAmuM ghaNuM bharyuM che. A dazAmAMthI sudharavAno eka mArga e ke guNAnurAgI banavuM. guNavaMta pAsethI je sAruM maLe te lyo; bAkInI badhI vAto bhUlI jAo. jema bhramara phUla upara besI, madha cUsI, bIjAne pIDA ApyA vagara vicare che, ema tame paNa guNanI gaucarI karo. loko pAsethI, game tyAMthI zIkho, jethI kharAba vAto magajamAM bharAI na jAya ane sAruM maLI rahe. ApanAra gujAna, dhananA pAnanA rasa dharmaratnanAM ajavALAM ja 137 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa Ane mATe ApaNe guNanA ekalA prazaMsaka ja nahi, paNa enA rAgI banavAnuM che. jenA para ApaNane rAga hoya tene mATe jema badhuM karavA ApaNe taiyAra thaIe chIe, tema guNAnurAgI banavA mATe paNa karo. jema potAnuM bALaka dADhI kheMce, dhakko mAre toya mIThuM lAge che tema. kAraNa ? enI pAchaLa pitAne bALaka mATeno rAga bharyo che. duniyAnA rAgI na banatAM ApaNe have guNanA rAgI banavAnuM che. jema vepArI mANasa enA vepAra pratyenA rAgane kAraNe bajAramAM doDe che, ema ApaNAmAM saguNa mATeno rAga jAgavo joIe; to tame guNavaMta tarapha doDI jazo, ane kAMIka meLavavA prayAsa karazo. evA guNavAna pAsethI lUMTAya eTaluM lUMTa; tamAro jIvanabhaMDAra saguNathI bharo, A guNa, guNIjana vyaktimAM potAnAmAM hoya che. hIrAnAM kiraNo hIrAnI aMdara rahelAM hoya che; motInuM pANI motImAM che. enA bhUkAmAM nahi. Ama, ApaNe AvA guNAnurAgI ne guNavaMta puruSonA pUjaka banIzuM tyAre ja ApaNAmAM mahAnatA Avaze. guNavaMtanuM sanmAna karo to e guNa tamArAmAM Ave; paNa Aje e mAnabhAva rahyo nathI; ApaNe e keLavavAno che. be brAhmaNo kAzImAM saMskRta bhaNIne pAchA AvyA. baMne eka dharmazALAmAM UtaryA hatA. gAmanA eka zeTha tyAM AvyA ane beune potAne tyAM jamavA notaryA. emAMno eka nyAya bhaNIne paMDita thayelo; bIjo vyAkaraNamAM paMDita banelo. nyAyazAstrI kahe ke vaiyAkaraNIo pizAca jevA hoya che; to vaiyAkaraNI kahe ke nyAya bhaNanArA rIMcha jevA hoya che. Ama beune, parasparanI vidyA mATe mAna nahotuM paNa dhikkAra hato. beu paMDita thayelA paNa emane ema na thayuM ke sAmAnI dRSTi paNa samajavA mathuM. jo ema karata to e beu jaNa eka bIjAnA pUraka, prazaMsaka banata ane pote guNa meLavata. samAjamAM judAM judAM kSetromAM judA judA loko kAma kare che. hajAma, dhobI, kApaDiyo - badhAnuM samAjamAM sarakhuM sthAna che. ema na cAle to dareka jaNa bIjAno virodhaka ane vighAtaka banI jAya. kharI rIte to samAja ApaNane upayogI che, tema A dareka dhaMdhAdArIe samAjane upayogI thavAnuM che. bIje divase beu paMDito pelA zeThane tyAM jamavA AvyAM. beune judA oraDAmAM besADyA. beunAmAM ekabIjA mATe pUrvagraha paDelo che. darekane ema lAge che ke zeThane tyAM mArA jeTaluM mAna, bIjAne na maLavuM joIe, kAraNa ke mAruM jJAna vadhAre UMcuM che. 138 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelo nyAyazAstravALo zeThane kahe ke zeTha ! pelo mANasa vyAkaraNa bhaNelo che paNa sAva gadheDA jevo che; nyAyanuM to ene jJAna ja nathI. Ama kahI eNe enA nyAyanuM pradarzana karyuM, pachI zeTha tyAMthI UThIne vaiyAkaraNI pAse gayo, to e kahe ke zeTha ! nyAyavALo to sAva baLada che; ene vyAkaraNanuM jarAya bhAna nathI. kyAM SaSThI ane kyAM saptamI vAparavI eTaluMya jJAna ene nathI ema kahIne eNe potAnI bhASAnuM pradarzana karyuM. zeTha samajI gayA ke A beu nyAya ane vyAkaraNa bhaNyA che paNa aMdarathI baLelA che. A to baMne sarakhA pothI-paMDito che, paNa emanA jIvanamAM zUnyatA che. ene thayuM ke paMDito AvA ! saMskArI mANasa Avo hoya ! vidyA, zAstra, cAritrya vagere jo jIvanamAM pace nahi to emanA zabdo kevA durgaMdha mAratA nIkaLe ! eNe nakkI karyuM ke DAhyAnuM kAma e ke bhUlelA paMDitoneya mArga batAvavo. mAre A kAma karavuM paDaze. zeThe pachI beune jamavA besADyA. pATalA ane thALI mUkyAM. cAMdInI thALI ane cAMdInA loTA. ekane bhUsuM pIrasyuM; bIjAnI thALImAM ghAsa pIrasyuM. pelA paMDitoe to thALImAM AvuM joI, raudra svarUpa dhAraNa karyuM, ane trADa nAkhI : "amAruM AvuM ghora apamAna !" zeThe kahyuM ke garama na thAo. juo ! huM to Apa jevA paMDitonuM kahevuM na pALuM, te kema cAle ! Ape kahyuM hatuM te pramANe, ApamAMnA gadheDA pAse meM bhUsuM mUkyuM che, ane baLada pAse meM ghAsa mUkyuM che, ane te yogya che. A sAMbhaLI paMDito potAnA zabdo yAda karIne zaramAI gayA. zeThe emane zIkhavyuM ke tame zAstro bhaNyA cho, paNa tamArI dRSTi khUlI nathI; tethI ja meM tamane Aje jIvananuM A jJAna ApyuM che, paNa have yAda rAkhajo ke bIjAne utArI pADanAra pote UMco nathI rahI zakato. ane A sAMbhaLI beue parasparanI mAphI mAgI. zeThe emane Ama satkArya ane sanmAnathI sudhAryA. saMsAramAM ne kuTuMbamAM tame paNa ekabIjAnI niMdA na karo. ekabIjAnA pUraka bano. to ja saMsAra mITho lAgaze. guNAnurAgInuM kAma, guNavaMtanuM mAna karavAnuM che. bAkI to jagatamAM doSa konAmAM nathI hotA ? paNa vahu ane sAsu, derANI ane jeThANI saumAM truTI na jotAM enA guNa jue. Aje vizvanI moTAmAM moTI khAmI e che ke saumAM doSadRSTi vadhI rahI che; guNadRSTi ghaTI rahI che. tA. 4-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM - 139 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. saguNanI upAsanA e padaSTi e mANasano anAdi * kALano eka kusvabhAva che, Teva che. che koI vastu DhALa tarapha vahI jAya to emAM je kAMI enI mahattA nathI. jiMdagImAM caDhavuM ja muzkela hoya che; UtaravuM to sAva saheluM che. duniyAmAM mANasane adhama banAvanAra te A doSadRSTi che; jyAre jIvanane AgaLa huM vadhAranAra to guNadRSTi che. tamane khabara che ke AkhA gAmano " kacaro bhego karanAra mANasa, pote kacaro saMgharIne gharamAM nathI rAkhato. kacarAne bhego karI e ukaraDAmAM nAkhe che. to pachI, OM ApaNe lokonA doSanI gaMdakI ApaNI sAthe A laIne zuM karavA pharavuM ? Ama karanAra mANasa to pelA karatAMya vadhu nIca che. e to badhAnA doSo joI, potAnAmAM saMgharI rAkhe che. Avo mANasa jyAM kharAba vAto ja thatI hoya tyAM doDI jAya che ane gharanuM divela bALI bIjAnA doSa zodhe che. mATe samAjane svaccha rAkhavA mATe 140 % dharmaratnanAM ajavALAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuruSo ApaNane guNAnurAgI thavAnuM kahe che. doSathI bharelI AjanI duniyAmAM guNanuM darzana durlabha che. dareka gharamAM bagIcAo nathI hotA; ema sarvatra saguNa paNa nathI hotA, eka sthaLe kahevAmAM AvyuM che ke 'niMdA na karajo pArakI, na rahevAya to karajo ApakI." jo niMdA karyA sivAya na rahI zako to mAtra tamArI potAnI ja niMdA karajo. dhobI paNa paisA laIne kapaDAM dhue che, paNa ApaNe to ApaNI jIbhathI manuSyanA melane maphata dhoIe chIe. mATe nakAmI vAto ochI karo ane kAmanI vAto tarapha vadhu dhyAna Apo. Ama karazuM to ja haMmezAM ApaNA moMmAMthI suvAkyo nIkaLaze. Aje ApaNe soLa satIonAM caritra saMbhAratAM nathI; ApaNA covIsa tIrthakaronAM caritra ApaNane yAda nathI. A ApaNuM sadbhAgya che ? A sthitimAM ApaNe temanI zI ArAdhanA karI zakIe ? jo samajaNapUrvakanI ArAdhanA hoya to ja te abhuta banI zake che. Aje ApaNA jJAnataMtuo zithila thaI rahyA che, kAraNa ke enI upara nabaLA zabdonA ghA satata cAlu ja che. zabdanI asara jambara thAya che e yAda rAkhavuM joIe. krodhabharyA eka zabdathI ApaNI AMkhanA khUNA lAla thaI jAya che, ane marmabharyA eka sArA zabdathI, ApaNe hAsyamAM masta thaIe chIe. zabdonI Ama kevI asara che ! jema eka suMdara taMtuvAdyanA tArane sparzatAM ja emAMthI sUra jhaNajhaNI UThe che, ema jJAnataMtuonuM paNa che. jo hathoDAthI ghA karavAno hoya to kAMDe bAMdheluM so rUpiyAnuM ghaDiyALa kADhI nAkho che ne ? kAraNa ke ene AMcakA lAge. paNa karoDa rUpiyAnuM magaja sAcavavA Aje koI dhyAna ApatA nathI. mANase potAnuM mana zveta vastra jevuM rAkhavuM joIe, ke jethI enI upara DAgha na paDe; ane kadAca paDe to e tAjo hoya tyAre ja tarata dhoI nAkho. yAda rAkho ke jo e sukAI jaze to pachI nIkaLavo bhAre paDaze. kapaDAMne sAbuthI svaccha karI zakAya che, tema manane sadguNanA saMparkathI sApha karI zakAya. dhya na rAkho ke tamArA mananI sleTa upara koI paNa nakAmI vAta lakhAI na jAya. jema zAhInA akSaro kADhatAM kAgaLa ghasAI jAya che tema mananI kharAba vAtone pAchaLathI bhUMsavAno prayatna karatAM mananI mulAyamatA ghasAI jAya che, ochI thaI jAya che. dharmaratnanAM ajavALAM che. 141 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale prathamathI ja manane suMdara, mulAyama rAkhavA mATe guNAnurAgI bano. tamArI beThaka tamArA karatAM caDhiyAtA hoya evA lokonI sAthe rAkho. emanI sobatathI, emanI koIka sArI asara tamArI upara kyAreka paNa thavAnI. mANasa amuka vyasanane adhIna kema thAya che ? enA vinA kema nathI rahI zakato ? e vyasanano prAraMbha to saMganA raMgathI ja thAya che, paNa aMte e Teva banI jAya che. vyasanIonI sAthe rahevAthI vyasanonI abhivRddhi thAya che ane nirbasanI sAthe rahevAthI vyasana maTI jAya che. jema lasaNa saMge rahevAthI durgadha maLe che ane sukhaDa-caMdana saMge rahevAthI sugaMdha maLe che. ema vyasanI ane nisanIno saMga che. ATalA mATe kahyuM che ke eka ghaDI nahi to aDadhI ghaDI paNa kADho ane sArAno saMga karo. tulasIdAsajIe tethI kahyuM che ke sArA vAtAvaraNa vinA, duniyAnA apazabdomAMthI tamane bIjuM koI nahIM bacAvI zake. sAco sAdhu to e ke jene ema thAya ke mane mArga maLyo che te vizvane paNa jaNAvuM. sArA raMgathI pANImAM palaTo Ave che. gaTaranAM pANI paNa jo gaMgAmAM vahe che to e paNa gaMgAnI saMge rahetAM, gaTarajaLa maTI gaMgAjaLa banI jAya che. keTalAka kahe che : "zatrunA guNa gAvA ane gurunA paNa doSa hoya to te jAhera karavA', paNa te barAbara nathI. nirguNI hoya tenI upekSA karo. enA doSo gAzo to e kadI baMdha nahi thAya. guNavAnanI kadara karo, paNa doSitanI niMdA karazo to tamAruM jJAna ane cAritrya paNa malina thaze. ApaNuM kArya e che ke guNa darekanA levA, paNa doSa koInA na levA. ApaNe bolavuM kharuM, paNa mIThuM ane hitakara tathA satya hoya te ja, je mANasa gurunI niMdA kare, tenAmAM guru pratyeno mAnabhAva kyAMthI jAge ! duniyAmAM bIjAnA doSonI jAherAta karavI, e DAhyA mANasanuM kAma nathI. jo mANasa jJAna, darzana ane cAritryane nirmaLa rAkhavA mAMgato hoya to teNe mAtra ATaluM ja karavAnuM che ke : mArga bhUlelA jIvanapathikane mArga cIMdhavA Ubho rahuM; kare upekSA e mAraganI toye samatA citta dharuM." bIjAne tAravAnuM kAma ApaNuM che. bIjAne mAravAnuM nahi. guNAnurAgI thavAno A sadguNa atyaMta sUkSma che. guNavaMtanI upAsanA karavI ane guNano Adara keLavavo. ekalavya zrI droNAcAryanI pratimA banAvI 14ra ja dharmaratnanAM ajavALAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurupade sthApI, potAnI zraddhA enAmAM reDI, ane emAMthI eNe preraNA meLavI zreSTha vidyA sAdhI. mATe tame guNAnurAgI banI, guNanA upAsaka bano. attaranA kAgaLane kapaDuM jarAka aDe ane jema attaranI savAsa ene lAgI jAya che, tema guNavAnano saMsarga rAkhazo to tamArAmAM paNa evA guNo jAgaze. ApaNe A bAramuM pagathiyuM caDaze eTale teramuM AvIne UbhuM ja raheze. tA. 7-8-1999) dharmaratnanAM ajavALAM * 143 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >&>4)&8* 33. sathA bA ramA pagathiyA upara caDela mANasa guNAnurAgI hoya che. Avo mANasa teramA guNamAM praveza karI zake che. e guNIno bhakta bane che; enA caraNamAM bese che. Avo mANasa pachI sahaja bhAve ja sakthA kare che. satkathA eTele sArI kathA kahenAro. tenA moMmAMthI strIkathA, dezakathA, rAjakathA, bhaktakathA (bhojananI kathA) na Ave, paNa sArI kathA ja Ave. Aje badhe dezakathA ane prAMtakathA vadhI rahI che. bhrAtRbhAvanA dorAthI baMdhAyelI ApaNI mAnavajAta, Aje prAMtavAdanA TukaDAthI vaheMcAI gaI che. gujarAta ne mahArASTra Aje vaheMcAyA che, eTaluM ja nahi paNa prAnte prAnte bhAgalAnI kathA che. loko mAtra potAnuM ja hita jotA thayA che. emAMthI daSTibheda, vicArabheda, matabheda ane manabheda zarU thayA che. dezakathA ane prAntakathAnI jema Aje strIkathA paNa vadhI gaI che. e kathAmAM mANasane bIjuM bhAna ja nathI rahetuM. 144 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI e ja vAto, ne enA e ja citro ! mAtra phera eTalo ke Aje strIkathA, sudharelA rUpamAM AvI che. Aje loko sudhAraka mavAlI banI rahyA che. kaI naTI kevAM kapaDAM, AbhUSaNo pahere che enI vAto ApaNAM gharomAM AvI rahI che. ArAmano samaya Aje AmAM lUMTAI rahyo che. jUnA vakhatamAM kahevata hatI ke 'cAra maLe coTalA to bhAMge gharanA oTalA.' paNa Aje jarAka pheravIne ema kahevuM joIe ke 'cAra maLe coTalI, to toDI nAkhe roTalI.' jema vAraMvA2 o2DAmAM thayelA dhumADAnI asara tyAM rahI jAya che ema Aje lokonA magajanI aMdara AvI badhI vAtonI asara rahI jAya che. magajanI dIvAlane e kALI karI nAkhe che. e paramANuo pachI jatA nathI, sArA vicArane enA upara UpasavA detA nathI. mATe ApaNe je guNa keLavavAno che te satkathAno. tame sArI ja vAta karo to bIjAne paNa eno cepa lAgaze. mANasa jo ekanI eka sArI vAta aneka vAra sAMbhaLe to dareka vakhate tenI upara amuka asara thAya. pachI evI vAtonuM raTaNa cAlaze to chevaTe jIvanamAM e palaTo lAvaze. ane jyAM AvA saMskArI loko hoya, tyAM tenAM chokarAM evA saMskArI ja banaze. zaMkarAcArya digvijaya ka2vA nIkaLelA che. e kumArila bhaTTane jItavA mAMge che. gAmane pAdara pANI bharatI strIone, kumArila bhaTTa kyAM rahe che te pUche che. strIo javAba Ape che ke jene bAraNe beThelAM menA-popaTa zAstranI vAta kare, tattvajJAnanI carcA kare, IzvaravAdanI carcA kare, e ghara jANajo ke kumArila bhaTTanuM che. jenA gharanA vAtAvaraNamAM rahelAM menA-popaTa jyAM zAstracarcA karatAM hoya to tyAM mAnavI to kevA haze ? AvA vAtAvaraNanI asara mAtra ApaNAM saMtAno upara ja nahi, paNa noko upara paNa thAya che, are ! pazu upara paNa thAya che. eka gAmamAM eka strIe eka vAcharaDI pALelI. bAI khAya pachI ja e vAcha2DI khAya. eka vAra A bAIe aThThama karyo. eTale vAcharaDIe paNa khAvAnuM baMdha karyuM. svAminI na khAya to e kema khAya ? vAcharaDIe paNa aThThama karyo. pachI strIe ane vAcharaDIe sAthe pAraNAM karyAM. AnuM nAma vAtAva2NanI asara. pazu upara vAtAvaraNanI keTalI UMDI asara thAya che eno bIjo suMdara dAkhalo te hijha mAsTarsa vaoNisa'nA grAmophona upara dekhAya che, te kUtaro che. eno mAlika roja vAgha laIne vagADavA besato, tyAre eno kUtaro paNa sAme besI raheto zeTha pote jamavA bese tyAre kUtaro paNa Tebala pAse bese ne Ape te breDa khAya. e to eTalo badho zeThathI TevAI gayo ke na pUcho vAta. kUtaruM dharmaratnanAM ajavALAM 145 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama mANasa mATe jeTaluM vaphAdAra hoya che eTale Aje mANasa bIjA mANasa mATe vaphAdAra che kharo ? thoDA samaya bAda zeThanuM mRtyu thayuM ane enuM peluM saMgIta paNa baMdha thayuM. have kUtarAne na saMgIta saMbhaLAya, na mAlika dekhAya. ene AghAta lAgyo. khAvuM, pIvuM choDIne e paravaza paDyuM rahetuM. gharanA mANasoe ghaNA upAyo karyA paNa eNe khAvAnuM na lIdhuM. chevaTe eka jaNane vicAra Avyo ke zeThanA saMgItanuM rekarDiga kareluM che, e ene saMbhaLAvIe. e lokoe tema karyuM, ane zeThano avAja sAMbhaLatAM kUtaruM harSamAM AvyuM, nAcavA lAgyuM ane AnaMdanAM azru sAravA lAgyuM. pachI to roja e rekarDa sAMbhaLe, to ja khAya, juo ! zvAnamAM paNa kevo bhAva ! vAtAvaraNane pariNAme kevI samajaNa AvI ! vAtAvaraNanI asara eNe kevI jhIlI ! hIjha mAsTarsa vaoNisanI rekarDa jojo ke mAlikanA avAjane e kutaruM kevI ekAgratAthI sAMbhaLe che. mATe haMmezAM sArI kathA karo. AthI ApoApa kharAba kathA baMdha thaI jaze. bAkI to je loko agAu kahI che tevI cAra kathAmAM paDyA rahe, temanAM mana kaluSita thAya che. pachI dhumADAne lIdhe cImanI upara meza vaLatAM dIvAno prakAza jema nathI dekhAto, ema A cAra kathAnA karanArAne, viveka rUpI ratnano prakAza dekhAto nathI; eno tejomaya jhaLahaLato prakAza ene jaNAto nathI ane jyAM Ama viveka naSTa thAya che pachI cAre bAju aMdhakAra sivAya zuM rahe ? koI paNa kArya mATe prathama A viveka jarUrI che. mANasane to Aloka ane paraloka beuno vicAra karavAno che. je mANasa satu ane asatuno vicAra karI varte che. tene pazcAttApa karavAno prasaMga ja nathI Avato. potAne, potAnA manane, zarIrane nukasAna kare tevuM kAMI ja nathI karato. dharma zuM che ? dharma eTale vivekano sAra. je pravRtti karo temAM viveka na hoya to e dharmakArya nathI. dharmamAM viveka prathama joIe. viveka vagaranuM kArya mANasane nukasAna kare che. eka vAra eka kAzmIrI ane eka madrAsI muMbaImAM bhegA thayA. bannene maitrI thaI paNa madrAsano mANasa cakora hato. jyAre kAzmIrI, lAgaNIvALo, udAra paNa vivekahIna hato. lAgaNI sAthe viveka paNa joIe. e enAmAM nahi. chUTA paDatI vakhate beue ekabIjAne saranAmAM ApyAM. ane potAne tyAM AvavA AmaMtraNa ApI rAkhyuM. pachI unALo Avyo tyAre kAzmIrI madrAsa gayo. madrAsIe bhAvathI eno satkAra karyo. khUba tApanA e divaso hatA, AthI madrAsIe bhojanamAM zrIkhaMDa 146 * dharmaratnAnAM ajavALAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apyo. nAhavA mATe ThaMDu pANI ApyuM; jhINAM kapaDAM ApyAM; jamavA besADyo ane pAse besIne pote paMkho nAMkhyo. A bhAvathI kAzmIrI to khuza khuza thaI gayo. pachI ziyALo Avyo ane madrAsI mitra kAzmIra gayo. kAzmIrI to vivekahIna hato eTale eNe madrAsInI jema ja badhuM karyuM. nAhavA ThaMDuM pANI, bhojanamAM ThaMDo zrIkhaMDa, pahe2vA jhINAM vastro ane upara paMkho ! pelo to dhrUjavA lAgyo. jamADatAM jamADatAM eNe pUchyuM ke ApanI kAMI sevA karuM ? tyAre pelo dhrUjatAM dhrUjatAM manamAM bolyo ke have lAkaDAM saLagAvavAnAM ja bAkI rahyAM che ! juo ! beunI sevA ekanI eka hatI paNa te kALa, deza, paristhitine dhyAnamAM laI karavI joIe; eTalo viveka pelAmAM nahoto. dharmane paNa deza, kALa anusAra vivekapUrvaka sAcavavo joIe; nahitara dharmanI paNa AvI mazkarI thaze. Aje ApaNe A viveka khoI beThA chIe. eka kALe varaghoDo e prabhAvanAnuM kAraNa manAtuM. Aje kALA bajAranA paisAnuM jae pradarzana hoya che ema bIjAo mAne che. paNa dharma eTale to vivekasAra. deza, kALanI paristhiti mujaba ja e Acaravo joIe. Aje to vagara viveke, eka jUnuM derAsara UbhuM hoya che ane mANasa enI pAse bIjuM navuM UbhuM kare che, paNa jUnAno jIrNoddhAra karavAnuM ene nathI sUjhatuM. rAjasthAnamAM Aje AvAM keTalAMya jUnAM maMdiro apUja paDyAM che. pAlitANAnAM nIcenAM derAsaroe ane dharmazALAonI peDhIoe, mukhya maMdirane keTaluM nukasAna karyuM che enI kalpanA kone che ! mATe kALa-samayano viveka karo. vicAra vagaranI pravRtti thAya to dharmane nAme adharma thaI javAno bahu bhaya rahe che. dharmanA bhramamAM taNAI na jAo. ApaNe A khAsa saMbhALavAnuM che, samagra jIvanano vicAra e kharo dharma. dharma eTale vivekano sAra. vivekavALo mANasa sArA ane kharAbane judAM pADI zake che. jUnuM che mATe sAruM che ema na mAno, paNa sAruM che tethI sAruM che ema svIkAro. A rIte pravRtti ane jIvanano vicAra e bene pariNAme je Ave te dharma, satkatha mANasa Avo vivekavALo hoya. game teTalI lAMbI kathA hoya, to paNa emAMthI sAra tA2vanAro hoya che. e khoTAne choDI, sArAne grahaNa kare che. paNa Aje to AMdhaLI doTa cAlI che. loko vivekane bhUlIne jIvI rahyA che. eTale jeNe dharmanA artho banavuM hoya eNe sArI kathA, sArA vicAro, sArA bhAvo ne sArA prasaMgo ja potAnI vANImAMthI pragaTa karavA e jarUrI che. tA. 8-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM * 147 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. akhaMDa jIvana 5. paNe 2 - paNe joI gayA ke dharma AtmA 0 mA sArI kathA karanAra hoya; mATe ene satkatha' kahyo che. enA mukhamAMthI evI ja vAta nIkaLe ke jethI sAMbhaLanArane preraNA maLe. enI vAtothI koIne nukasAna na thAya. A Teva jene paDe, te ekAMtamAMya [ sArI vAto ja kare. Aje lokonA jIvanamAM, khAnagI ane jAhera evA bhAgalA paDI gayA che. 1 aMdara kaMIka ane bahAra kahevAnI vAta 1 kaMIka judI. AthI chevaTe AvA lokonuM AMtarika jIvana kaluSita thaI jAya che. pachI ene A be vibhAga jIvanamAM kAyama jALavI rAkhavA paDe che. kharI rIte jiMdagImAM "egovA parisato vA' - ekalA ho ke pariSadasamUhamAM ho - vibhAga jevuM kAMI nathI. jIvana to saraLa hovuM joIe. tame ekalA che ho ke sabhAmAM ho, jevuM ekAMtamAM rAkho che evuM ja samAjamAM varto, bolo, vicAro. A vagara tamAro Aro nathI. jyAM sudhI 148 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM jIvana ApaNe nahi banAvIe tyAM sudhI mAnavasamAja UMco nahi Ave. ane samAja jo kharAba haze to, garama tavA para pANInAM TIpAM paDatAM jema chama bolI UDI jAya che ema, dharmanAM amRtabiMduo evA samAja upara paDatAM ja te baLI jaze. mATe ApaNuM kArya e che ke samAjane suMdara banAvavo jiMdagImAM AvI dIvAlonA aMtarAyo bahu kharAba che. e haMmezAM mANasane naDe che. e dIvAla tUTI jAya to ja badhuM barAbara dekhI zakAya. khAnagI ane jAhera evA vibhAgo ApaNA jIvanamAM ADI AvatI dIvAlo che. eTalA mATe jJAnIoe ApaNane kahyuM ke tame jIvana evuM banAvo ke ekAMtamAM ke bahAra jyAM ho tyAM koI jAtano vAMdho ja na Ave. jJAnIonA AvAM vAkyo TUMkAM hoya che paNa emAM ghaNo marma ane artha bharelo hoya che; enI upara ApaNe ciMtana karavuM joIe. jo tame barAbara jIvana gALatA hazo to ekAMtamAM ke jAheramAM, tame bolatA hazo tyAre bIjAne joI tamAre vAta badalavI nahi paDe. pachI to tamane thaze ke ene badale bhale be-cAra jaNa tamArI vArtA sAMbhaLe. ApaNe joIe chIe ke dIvAnI eka jyotamAM jyAre bIjI jyota joDAya che tyAre e be athaDAtI nathI. paNa ekabIjAmAM e maLI jAya che. A pramANe je jyoti tamArAmAM che emAM bIjI jyoti maLe to tamArI jyoti paNa vadhe che. paNa jo jIvanamAM AvI jyota na hoya to tamAre vAta karatAM bIjAne joI pATA badalavA paDe che. emAMthI pachI mananI kheMcatANa vadhe che. huM pUchuM chuM ke tame kyAM sudhI Ama parAyA lokonI TIkAnI bIkamAM jIvazo ? jIvananA AvA be kRtrima vibhAgone choDI tamArI jAtane dhyAnamAM lyo ane beu sthaLe eka ja rIte varto, to jIvanamAM kazI muzkelI nahi lAge. tamArA AtmA mATe vadhAre vicAra karavA mAMDo to jIvanano tamAro aMdhakAra TaLaze ane prakAza Avaze. jIvanane samagra rAkho; enA vibhAga na pADo. jema dorAmAM vacce gAMTha hoya to soya tyAM aTakI jAya che. tema, jIvanamAM dharmarUpI soya che te AvA vibhAgonI gAMTha AvatAM aTakI jAya che. pachI evI gAMTha khUle nahi tyAM sudhI mANasanuM jIvana AgaLa nahi vadhI zake. tamArI vAtamAM, jAhera-khAnagInA AvA be vibhAga na hoya. tame je ekane kaho te ja jagatane kaho; jagatane kaho te ekane kaho. AvuM thaze to tamane khUba majA Avaze e pachI game tyAre bIka vagara bolI zakazo. Aje to chachUMdaranA jevAM mANasonA jIvana banI gayAM che. evA loko to daramAM ja paDyA rahe che. paNa yAda rAkho ke ApaNe to manuSya chIe. jo - dharmaratnanAM ajavALAM 149 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyajIvanamAM AvIne paNa ApaNe chachUMdara tarIke jIvIzuM to mAnavajIvana kyAre jIvIzuM ? mATe jIvanano rasto nakkI karo. pachI jiMdagI jIvavAmAM ora AnaMda Avaze. Aje ApaNA jIvanamAM A AnaMda nathI rahyo tethI jIvana bhAre ane du:khada lAge che. paNa jIvanamAM Adarza nakkI thaze to pachI jiMdagIno kaMTALo, thAka nahi lAge. ApaNe vicAravAnuM che ke mANasa Aje Avo nAno kema thaI gayo che ? kaye kAraNe thaI gayo che ? khAvAnAM, paheravAnAM, rahevAnA sAdhano ApaNane maLyAM che chatAM ApaNe jIvanane bagADIe chIe. to pachI sudhAravAnI taka kyAM ? mANasane jo jiMdagI jIvavAno artha na AvaDe to mAnava-jIvanano artha zo ? ApaNe ATalAM badhAM varSo AvI rIte gALyAM che; zuM bAkInAM varSo paNa hajI Ama ja kADhavAM che ? mATe zAntithI vicAro ke ATaluM jIvyAM emAM tame kAMI sAruM meLavyuM ? ke prapaMca, bheda vageremAM ja varSo gALyAM ? have AMkha mIMcIne beso ane vicAro ke pacAsa varSamAM zo kasa kADhyo ? ane have bAkInAM varSomAM zo kasa kADhazo ? ApaNI sonA jevI jiMdagI to cAlI jAya che. bAlyakALa gayo; yauvana gayuM; vRddhAvasthA paNa javA beThI che. have to jarAka naciMta thaIne aMtarano AnaMda mANo. ghaDapaNa eTale to ArAma, bhAra utArIne have besavAnuM. to ja kharo AnaMda Avaze. ghaDapaNa e to visAmo che. yuvAnImAM hato te bhAra mUkI daIe, to ghaDapaNa majAnI vAta lAge. jo samajatAM AvaDe to enA jevI suMdara vastu bIjI koI nathI. buDhApo to sArAmAM sArI cIja che, kAraNa tyAre jIvananI kaluSitatA cAlI gaI hoya che. indriyonAM tophAna zamI gayAM hoya che ne anubhavono enA jIvanane prakAza maLyo hoya che. bAlyakALamAM ramakaDAMmAM dhULamAM ramavAmAM jIva hoya; yauvanakALamAM kAmamAM, bhAgamAM, rAgamAM jIva hoya; paNa ghaDapaNamAM jIvananAM e DahoLAM pANI osarI jAya che. pachI to zaradanA pANI jevA nirmaLAM nIra vahe che. AvI sthiti ghaDapaNamAM Ave che. pachI jIvanamAM ene indriyonI kAmanA na hoya. ghaDapaNamAM Ama, mANasane AvaDe to e prabhu saMge mana meLave. AtmAno vicAra kare. pAMca sArA lokonI vacce besI satkathA kare. ane kadAca ema karatAM, pavananI laharI Ave ane AMkho baMdha thaI jAya, toya e phUlanI mAphaka kharI paDe. ene pachI saMsArano kazo vaLagADa na hoya. paNa Aje to sthiti judI che. mANasane ghaDapaNamAM Aje to vadhAre 150 ja dharmaratnanAM ajavALAM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haDakavA jAge che. mAro A 'haDakavA' zabda ghaNAne Akaro lAge che. paNa emane pUchuM chuM ke tame zA mATe ghaDapaNamAM hAya hAya karo cho ? zAntino vakhata Avyo che tyAre upAdhio kema vadhAro cho ? zAstrono sAco saMdeza e che ke hAthamAM vastu, dravya AvI jAya to bhale lo, paNa enI pAchaLa na jAo. jIvana jIvavA mATe je sahajamAM maLI jAya teno bhale svIkAra karo, paNa enI jhaMkhanA na karo. nahitara aneka jiMdagInA pherAmAM pharyA karazo. pachI tamane Aro hAtha nahi lAge. ApaNe to jIvanano Aro-kinAro zodhavA nIkaLyA chIe, ane e ja jiMdagIno kharo hetu che. mAnava-jIvana kAMI gharamAM paDI rahIne jIvavA jevuM nathI. paNa mAnavI tarIke jIvavA mATe maLyuM che. rAphaDAmAM rahelA bhoriMganI jema bhayabharyuM ane krodhathI krUra baneluM jIvana ApaNe jIvavAnuM nathI paNa sadguNathI prakAzita jIvana jIvavAnuM che ane Ane mATe satkathanano guNa mANasamAM joIe. tA. 9-8-1970 C dharmaratnanAM ajavALAM 151 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tkathAthI mANasupakSavAna bane che. sa pakSanA be artha che. pakSa eTale paDakhuM ane pakSa eTale pAMkha. A paDakhuM eTale enA svajano, snehIo. AvA dharma mANasane paDakhuM sAruM hoya, eno pakSa sAro hoya, pote sArI kathAvALo hoya to eno pakSa sAro ja hoya ne halakAno pakSa paNa halako jema dArUDiyAno pakSa dArUDiyAno hoya che tema. ane evAno vizvAsa koI kare ? dasa dArUDiyA bhAIbaMdhonI sAthe besI zarAbanI pyAlIo ThAlave, paNa emAMnA ja eka mitrane muzkelImAM madada karavAnI vAta Ave tyAre to sau ema ja kaheze ke dArUDiyAno te koNa vizvAsa kare !' 35. supakSa kharAba pakSano mitra avasare kAmamAM nathI Avato; supakSavALo mitra hoya to te tamArI vAta sAMbhaLe, tamArI musIbata jue ane enAmAM anurAga jAge; musIbatamAM e tamane sahAya karavA taiyAra thAya. durguNIo to mAtra nukasAna karAvavAmAM sAthe haze, paNa khare avasare e paDakhe UbhA nahi 152 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahe. kharAbano vizvAsa, kharAba mANasa paNa karato nathI; jyAre sadaguNInA sau supakSI bane che; tenI prazaMsA enA zatruo paNa manamAM to kare ja. sadguNanI A mahattA che. supakSavALo mANasa Ama anukULa svajo pAme che. evA dharmI mANasa mATe saune mAna rahe che, ene sau sAtha ApavA taiyAra rahe che. AvA nirvyasanI mANasane gharamAM sau anukULa maLe che. enuM tapa, sAmA mANasamAM bhAvanA jagave che. pachI evA tapamAM enI AgaLa AvatI pratikULatA paNa ene anUkULatA banI jAya che. jIvananuM AkhuM vAtAvaraNa evAne anukULa thaI jAya che. eka kuTuMbamAM eka puruSa ghaNo ja sajjana ane sadAcArI hato. eka vAra pravAse jatAM sTezana upara e pANI bharavA gayo ane Trena AvI lAgatAM enA paga kapAI gayA. e paMgu banyo. tenI strI enA sarva sadguNane ane enA sadAcArane jANanArI hatI. eNe patine kahyuM ke tamArAM badhAM kAma have huM karIza; tame kazI ciMtA na karatA. A bAI savAre gharanuM kAma karI, rasoI karI khetaramAM jAya; tyAM dhyAna Ape ane sAMje ghera pAchI Ave. A joIne patine thayuM ke mArA paga nathI cAlatA tethI e mAruM kAma kare che, to mAre enuM thoDuMka gharakAma upADI levuM joIe. eNe eka jagyAe besI rasoI taiyAra karI ApavA mAMDI, evuM gharakAma karavAmAM ene kAMI zarama na hatI. eNe gAmanA lokone kahyuM ke mArA paga nathI cAlatA tethI mArAthI bIjI to zI sevA thAya, paNa gAmamAM je koI sAdhu-saMta Ave ene mAre bAraNe mokalavAnuM puNya lejo. pachI gAmamAM jeTalA sAdhu, bAvA, jaina ti je Ave te pazA paTelane tyAM Ave. eNe ghara cokhkhuM rAkheluM. AvanAranI e khUba bhakti kare. e kaheto ke huM gharamAM beTho beTho khAuM, e karatAM rasoI karI, abhyAgatonI sevA karI, ane mUThI dAna daIne, khAuM to zuM khoTuM ? AvuM dAna daIne ja huM mAruM jIvana dhanya banAvIza. AvA mANasane karoDapati saMge jarAka sarakhAvI juo ane tamane lAgaze ke karoDapati karatAM AvA mANasa AdhyAtmika dRSTie vadhu sukhI che. kAraNa, e zrama kare che., pasIno pADe che ane sAdhusaMtonI bhakti karIne khAya che ane zramane kAraNe AvatI UMghamAM zAntithI rAta pasAra kare che. jiMdagI zuM che enuM mApa paisA, dhana, sattA ane adhikArathI na mapAya. tethI to saravaiyuM khoTuM Avaze. paNa A vAta kyAre samajAya che ? e bahu moDI samajAya che. AvI sArI vAto Aje to ahIMthI sAMbhaLIne hajI tame dharmaratnanAM ajavALAM maiM 153 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAdaro Utaro, tyAM ja bhulAI jAya che. duniyAnI asara Aje mANasanI upara eTalI jabarI thaI rahI che ke ahIM mIThI, sArI lAgatI vAto paNa, enI sAthe lAMbo vakhata rahI zakatI nathI. A uparathI dhyAnamAM rAkhajo ke paisAmAM ne dhanamAM mahattA, moTAI nathI paNa ene mATe to dilamAM prabhutA jAgavI joIe. ApaNe joyuM ke pelA gharamAM pati-patnI beu parasparane anukULa hatAM. beu jaNAM dharmanI chAyA ane dAnanuM vRkSa thaIne beThAM hatAM. to AkhuM vAtAvaraNa emane supa-anukULa maLI gayuM hatuM. Ama supakSanA kuTuMbamAM dareka sabhya dharmazIla hoya. bemAMthI eka dharmI ane bIjI vyakti adharmI hoya to nukasAna thAya. dAkhalA tarIke gharamAM pati mAMsAhArI hoya to chevaTe enI patnIe evA thavuM paDe. Ama durAcAra jaladI Ave che. paNa sadAcAra ekadama jAgato nathI. so pAnanA DhagalAmAM eka ja pAna saDeluM hoya to e paNa bIjA somAM DAgha lagADe che. AvuM durAcAranuM che. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje kahyuM che tema - hIna taNo je saMga nA tyaje, tehano guNa navi rahe, jema jaladhijalamAM bhaLyuM gaMgAnIra luNapaNuM lahe." mANase hInano saMga choDavo joIe. ene kahI do ke tArAthI ame na zobhIe. ApaNe to ApaNA AtmAne anukULa ane sahAyaka hoya evuM ja vAtAvaraNa taiyAra karavAnuM che. eka ciMtake kahyuM che ke rAjakAraNI puruSo to Dhola jevA che. e banne bAjuthI vAge. evA rAjadvArI puruSonI vAtothI AghA raho. e lapa to kharAba gaMdakI UbhI kare che, aham UbhA kare che ane "dhaNInuM khAya ane ahIMnuM gAya' evA e loko banI jAya che. AvI dazA ApaNA AtmAnI na thAya te mATe sAvadhAna raho. A mATe ApaNI dRSTi, vicAra, siddhAMta, dhyeya vagere spaSTa hovA joIe. e na hoya to vyakti dhIme dhIme nIce sarakI jAya che. dharmazIlanuM vAtAvaraNa supakSavALuM joIe. 'A karavuM mane na zobhe" evo vicAra e sadAya karato rahe che. A agAuthI dhyeya nakkI kareluM hoya to thAya; eTale vAtAvaraNa dharmazIla rAkho, ke jethI e havAmAM supakSanuM ja sarjana thAya. supakSamAM Ama anukULatA, dharmazIlatA ane enI saMge sadAcAra A traNa guNo hoya che. supakSano bIjo artha eTale sArI pAMkhavALo. pAMkha sArI hoya to gaganamAM anaMta sudhI e UDI zake. ApaNA AtmapaMkhIne Ama anaMta sudhI 154 dharmaratnanAM ajavALAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UDavAnuM che. mATe enI pAMkho dharmathI majabUta hoya, sadAcArathI pUrNa hoya, khaMDita na hoya to tevo mAnavapaMkhI mokSa tarapha prayANa kare ane mokSanA mALAmAM pahoMcI zake. saMjogo ne svajano anukULa hoya, mana dharmazIla hoya ane sau sadAcArathI pUrNa hoya to AtmA anaMta prati sukhethI uccana karI zake. tA. 10-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM ja 15pa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. jIvanamAM supakSatA [ AtmAno pakSa jo anukULa hoya " e to dharma AcaravAmAM ane utsAha maLe che. pakSa eTale snehIo, svajano ane AsapAsanA loko. jIvananA dareka kSetramAM " mANasa prayatnazIla, pravRttizIla hoya to tenA protsAhanathI enAmAM utsAha vadhI 9 jAya che. duniyAnA dareka kSetramAM mAnavIne che preraNA, utsAha joIe che ane tene e 8 maLe paNa che. vizvamAM kahenArA ane pUchanArA { ghaNA maLe che paNa dharmane mATe utsAha ApanArA Aje nathI dekhAtA. pariNAme ja sinemA ane nATakanA sthAna karatAMya 8. dharmasthAnane ghaNA loko halakuM gaNe che. prazna thAya che ke mANasanA vicAro AvA kema thayA ? Aje manano rAga eTalo vadhI gayo che ke mANasa virAgane bhUlI gayo che. jyAM ja sudhI dharmanAM mUlyAMkano ApaNane barAbara hajDa samajAya nahIM, tyAM sudhI tenI kharI ruci paNa jAge nahIM. Ama dharmanI bAbatamAM 156 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satata preraNA ApavAnI Aje jarUra che, AvI dharmanI dRSTi mANasane Aphato, du:kho ane vyasanomAMthI UMce lAve che. paNa dharma samajavo e judI vAta che ane ene AcAramAM vaNavo, e judI vAta che. meghakumAre bhagavAna mahAvIranuM pravacana sAMbhaLyuM ane enA aMtaramAM e UtarI gayuM; eno upadeza paNa eNe aMtaramAM utAryo, tyAM sudhI to mAne vAMdho na hato, paNa pachI jyAre meghakumAre, sAMbhaLelA upadezane amalamAM utAravAnI vAta mAne karI tyAre mAne lAgyuM ke chokaro have hAthathI jAya che. AnuM kAraNa e hatuM ke mA enA chokarAne sAMbhaLavA devA taiyAra hatI, paNa e sAMbhaLIne sAdhu thaI jAya, e mATe e taiyAra nahotI. Ama dharmane uparathI AcaravAmAM sarva saMmata thavAnA, paNa AMtarika dharmanA darzanathI sau camake che. mATe dharmanAM mUlyAMkano samajI ene AcaravAM e vadhu jarUrI che. jyAre pakSanuM, gharanuM vAtAvaraNa nirutsAhI hoya che tyAre mANasanI pragati rUMdhAI jAya che. e to jenuM bhAgya sAruM hoya, jeNe puNyano prakAza meLavyo hoya tenuM svajana tene anukULa thAya che. e pote dharmazIla hoya che ane tethI pragatinI aMdara ekabIjAne teo pUraka banI zake che. ghaNI vAra spardhAne lIdhe paNa pragatimAM sahAya maLe che. AvI sArI, dhArmika jIvananI spardhA, mAnavIne UMcA sopAne laI jAya che. jyAre gharanA vAtAvaraNamAM anukULatA na hoya, badhAno ekarAga na hoya tyAre matabheda jAge che; chevaTe emAMthI manabheda thAya che ane ekatA tUTI jAya mATe, vicAro ke vastumAM AnaMda che ke manamAM AnaMda che ? gaLyuM khAvAnuM karyuM hoya paNa gharamAM jhaghaDo thAya to kalahanA vAtAvaraNane kAraNe, dUdhapAka paNa mITho nahi lAge. AnI sAme, vAtAvaraNanI prasannatA hoya to roTalo ane kaDhI paNa mIThAM lAge che. eTale, AnaMda azAntimAM nathI; AnaMda to aMdaranI tRptibharI zAntimAM rahelo che. Aje evA ghaNA sAmAjika kAryakaro dekhAya che ke jemanA gharamAM bhaDakA baLatA hoya che. ane bIjAne e jJAna devA nIkaLe che. gharanI Aga holavyA vinA, dezuM bhaluM karavA nIkaLI paDelA AvA kAryakaro Aja vadhI paDyA che. tame dharmI banavA mAgatA ho to supakSa taiyAra karo. evuM jIvo ke jethI tame kadAca cAlyA jAo, paNa tamArA vicAro, tamArAM saMtAno ane svajano dvArA jagatamAM jIvatA rahe. bALaka mATe saMskRtamAM Atmaja zabda vaparAyo che. je AtmAnA saMskArathI dharmaratnanAM ajavALAM 5 157 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmyo che te Atmaja; AvatI kAlanuM kArya karanAro. putra eTale icchAo ane manorathono vAraso; mANasanA lohI ane pyAranuM sarjana. enAmAM lAgaNI, bhAvanA ane anubhUti che. pitA putrane kahe che ke amArI Urmio ame tArAmAM reDI che. eTale amArAM apUrNa rahelAM kAryone tAre pUrAM karavAnAM che. mAtApitAnAM hRdayo emanAM bALakomAM reDAyelAM hoya che. AnuM eka suMdara dRSTAMta che. eka vRddhano dIkaro chAparAnAM naLiyAM samAM karI rahyo che. bapora thaI gaI. jamavAno samaya thaI gayo che. bApa ene nIce jamavA bolAve che paNa e Avato nathI. kAma karye ja jAya che. have bApe eka yukti karI. enA dIkarAnA nAnA bAbAne eNe lAvIne taDakAmAM mUkyo. potAnA putrane taDakAmAM jotAM ja upara beThelA dIkarAmAM, bApano bhAva jAgyo. e kUdako mArI nIce Avyo. potAnA bAbAne chAtIe cAMpatAM eNe pUchyuM : 'Ama kema karyuM ?' bApe kahyuM : 'mane tArA mATe kevo prema che te, tane A rIta vinA kema samajAta? tuM nathI jamyo te mATe mane zuM thAya che te tuM tArA putranA dAkhalAmAMthI have samajI zakIza. bApane bApa samaje.' vicAronuM taMtra bApa adhUruM mUkIne jAya che. bApanAM adhUrAM zubha kAma pUrAM karavAM e putranuM kArya che. AvuM na kare te putra kema kahevAya ? mAtApitAnI zubhecchAo pUrI karavI e bALakonuM kAma che. mAbApa bALako upara eTalI lAgaNIo varasAve che ke emanuM RNa kadI pUruM karI zakAtuM nathI. tame kahezo ke bhAgyane lIdhe amane A badhuM maLyuM che paNa bhAgya bhale tamAruM hoya, paNa nimitta e che. mA-bApanA upakArano badalo vALavAno eka upAya che. jo mAbApa dharmathI calita thayAM hoya, AdhyAtmika jIvanane jANatAM na hoya ane tame emane sAcA ane sArA mArga tarapha laI jAo, e mATe uttama sAdhano pUrAM pADo, to tame temano upakAra kAMIka aMze pUro karyo gaNAya. AvA prakAranA putro-svajano jene hoya te supakSavALA kahevAya. temanAM svajano temane anukULa hoya che ane tethI teo supakSathI sArI pAMkho maLatAM, UMce UDI zake che. tA. 10-8-1960 158 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37. dIrghadarzI ja maratnanA A sadgaNone ApaNe sopAna kahIe to vadhu yogya che. chuM guNa AgaLa vadhAre ane sopAna upara laI ja jAya. ApaNe A agAu AvAM cauda " sopAnano vicAra karI gayA. gaI kAle ApaNe "supa"no vicAra * karyo hato. A zabdamAM kevI kavitA che ! pakSa eTale kuTuMba ane pakSa eTale pAMkha. moralo hoya ne enI pAMkha kapAI jAya, pIMchAM kharI jAya to e suMdara nathI lAgato. || pIMchAMvALo, pAMkhavALo mora kaLA kare tyAre ja e suMdara lAge che. jIvanamAM paNa A ja pramANe suMdara pAMkha hoya to ApaNe sArA lAgIe, zobhIe, UDI zakIe. Ama, ApaNI AsapAsanAM svajano sArAM hoya to ja ApaNe suMdara lAgIe. dIkaro suMdara hoya to enAthI bApa oLakhAya, paNa devatAno dIkaro kolaso ja nIkaLe to e bApane lajave. mATe kahyuM che che ke kharAba putranAM mA-bApa thavA karatAM, * ni:saMtAna hovuM vadhu ThIka che. putra na hoya dharmaratnanAM ajavALAM ja 1pa9 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to aphasosa nahi. vastupALa, vagara putrano bApa hovA chatAM samAjano pitA thaI, AbunAM zilpabharyA bhavya maMdironuM sarjana karI amara banI gayo. jenAmAM bIjAne poSavAnAM tattva hoya te kharo pitA. A arthamAM vastupALane juo. eNe UbhAM karelAM, delavADAnAM daherAMe gaurava ApyuM, saMskRtine poSaNa ApyuM. Aje ethI ApaNe mAthuM UMcuM rAkhI zakIe chIe. thoDA vakhata pahelAM eka aMgreja daMpatI tyAMnA chatanI suMdara kArIgarI jovA mATe AvelAM. teo sUIne chatanI e suMdara zilpakalAnuM avalokana karatAM mugdha thaI gayAM. chatanI jhINI kArIgarI UbhAM UbhAM joyAM kare to Doka rahI jAya, eTale emaNe A rasto lIdho. e vakhate mane manamAM thayuM ke vastupALa kevo jabaro ke eNe aMgrejoneya enI kaLAnA sarjanamAM lAMbA karI dIdhA ! Ane lIdhe, e putra vagarano chatAM poSaka pitA banyo ane ATalAM saikAM thayAM chatAM ApaNe emane, emanAM saMtAna banavAnuM gaurava laI yAda karIe chIe. supakSa zabdanI AvI kavitA che. ApaNI pAMkha eTale ApaNAM svajano, putro, mitro, vAtAvaraNa vagere. Avo sapakSavALo mAnavI, dharmI AtmA banI zake che. enI pAMkho sArI tethI e dhAre tyAM UDI zake che. dIrghadarzI eTale zuM ? supakSatAnA sopAna uparathI ApaNe have paMdaramA sopAna "dIrdhadarzitA' upara AvIe chIe. dIrghadarzI mANasa je kAMI paNa kAma karavAnI taiyArI kare tyAre te enAM pariNAmanoya vicAra karIne kare. jenuM pariNAma sAruM nahi, e kAma paNa sAruM nahi. ApaNI pravRttimAM anAsakti ane dIrdhadarzitA beu joIe. kAma karo paNa evuM, ke jenuM pariNAma sAruM Ave ane jenA phaLamAM tamArI Asakti na hoya. vevAritte mA harnakvIna' A sApekSa vAkya che. karma karavuM e tAruM kAma che, paNa mANasa to Aje pariNAmanI AsaktithI pAchaLa paDyo che. kAma pahelAM pariNAmo mAge evA Aje loko thaI gayA che. je mANasa Ama Ano-pAI gaNyA kare e sAruM kAma nahi karI zake. mANasano dharma eTalo ke karma karavuM paNa te sAruM ne vicArIne karavuM, enI pAchaLa dIrghadarzIpaNuM ane pariNAmanI anAsakti joIe. A virodhI vAta nathI. A be guNo maLe tyAre kArya vadhAre suMdara thAya. beunuM saMkalana thAya tyAre ja vadhu saphaLatA maLe. paMcotera varasano eka Doso AMbo vAvato hato. ene joIne bIjA mANase pUchyuM ke "tame gharaDA thayA cho; have A AMbo vAvazo to Ugaze kyAre, phaLaze kyAre ane tame enAM phaLa khAzo kyAre ?' tyAre eNe, pelA gItAnA sUtrathI javAba Apyo ke "AMbo vAvavAnuM kAma mAruM che; phaLa bhale bIjAne 160 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe. kharI rIte to tame jyAre AMbo vAvo cho tyAre ja tamane phaLa maLI gayuM che, athavA maLavAnI zarUAta thaI jAya che. tame bIjAne chAyA mATe, bIjAne sukha ApavAno vicAra karyo tyAre ja tamane sUkSma phaLa to maLI ja gayuM. DosAe vicAreluM ke bIjAnAM vAvelAM vRkSonAM phaLa meM khAdhAM che to bIjAone mATe huM vRkSa vAvI jAuM jethI bIjAM phaLa cAkhI AnaMda mANe. eNe Ama, enI kRtajJatAno bhAva jIvato rAkhavA A kArya karyuM. AnuM nAma dIrghadarzApaNuM. evAnuM kArya ene tathA bIjAne, mAnavajAtanI peDhIne, samAjane lAbha kare. mATe kahyuM che "bahu lAbha ane alpa kleza.' kAma evAM karo ke jeno lAbha sAro hoya ane jemAM kleza ocho hoya. yAda rAkhajo ke zrama ane kleza, e be zabdonA arthamAM phera che. zrama deha sAthe saMbaMdha dharAve che; kleza mana sAthe saMbaMdha dharAve che. lAbha vadhu le ane kAma ochuM kare e mANasa kAmano cora bane che. A corI kahevAya. mATe zrama ane klezano artha barAbara samajo. dhyAna rAkhajo ke alpa klezano eTale alpa zrama nahi. zrama to karavo ja joIe. muninA varNanamAM kSamA ane zramaNa be zabdo vAparyA che, te A dRSTie. AtmAnI zuddhi mATe, mananI mukti mATe badhuM sahana kare che, zrama kare te kSamA-zramaNa gaNAya. A zramaNapaNe ApaNA jIvanamAM anivArya che. zrama nahi hoya tamane jIvanamAM mIThAza nahi Ave. rasoyAnI karelI rasoI karatAM, zrama karI hAthe rAMdhelA bhojanamAM koI judI ja mIThAza rahelI che. zrama pachI bhUkha, ane bhUkha pachI mIThAza Ave che. AthI to tame bhojanamAM jamavA beso cho tyAre bAra mAsanI bhUkha hoya evuM anubhavo cho, kAraNa ? tame e mATe pahelAM zrama karelo che, parasevo pADyo che, tema paisA mATe paNa samajavuM. prasveda DIne je kamAya che, te ja paisAnI kharI kiMmata samaje che. dharAyelAne bhUkhyAmAM khyAla nahi Ave. e bhASaNa karaze, kathana karaze paNa ene anubhUti nathI, tethI enuM kathana suMdara nahi bane. jeNe zramathI paisA pedA karyA che te kAmo kharca nahi kare, ane sArA kAmamAM kharcatAM aTakaze nahi. e to peTe bAdhA bAMdhIneya dharmamAM vApare che. garIbAI e mananI vastu che, nirdhanatA e duniyAnI vastu che. jenAmAM naitika himata nathI, e mANasa manano garIba che. mATe nirdhanatA bhale Ave, paNa mananI garIbI ne AvavA dezo. jagatamAM dhananAM sAdhano chatAM, UMce janArA bahu ochA hoya che. mATe kahevA mAge che ke dharmaratnanAM ajavALAM ja 161 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saMtoSathI jIvana gujAre eTaluM tuM mane Apaje; ghara ghara garIbI che, chatAM paNa dilamAM amIrI rAkhaje." mANasanA jIvanamAM A amIrI Ave, to sAdhano na maLavA chatAM e manathI unnata rahI zake che. Avo mANasa bhale dhana vagarano hoya, chatAM manathI. tavaMgara hoya che. eka bhikhArI hato. divasabharanI bhIkha bhegI karI e cAlyo jato hato, tyAM ene bIjo bhikhArI maLyo. e vadhu garIba bhikhArI hato. ene pelAnI mAphaka bhIkha mAgavAnI kaLA nahotI AvaDatI. AnuM du:kha joI, pelA bhikhArIe potAnA DabalAmAMnA paisA pelA garIbanA khoLAmAM ThAlavI dIdhA. eNe joyuM ke e garIbane, paisAnI vadhu jarUra hatI. eya bhikhArI to hato, paNa manano garIba nahoto; dilano amIra hato. A amIrI ane garIbI mANasanA dilamAM paDI che. dIrghadarzI mANasa je kAMI kAma kare tenI pAchaLa vicAra hoya, viveka hoya. e haMmezAM pariNAmane lakSamAM le. Ama na kare to pravRttinuM pariNAma zUnyamAM ja Ave. eTale graMthakAra kahe che ke pravRtti evI karo ke "bahu lAbham alpa phlezam' A kleza eTale udvega. vikalatA Ave evuM kAma na karo. pravRtti mANasanA manane svastha karavA mATe che. jo mana tUTI jatuM hoya, ene ArtadhyAna thatuM hoya, enI samAdhi tUTI jatI hoya to paccakhANa choDAvI pAraNuM karAvavAmAM paNa eTaluM pApa nathI; kAraNa kahyuM che ke "satvasamAhi-vattiyAgAreNaM' paccakhANamAM paNa A AgAra rAkhyo che. paccakhANa e to samAdhine mATe che, mAtra bAhya paccakhANa rahe ane aMdaranI cittasamAdhi tUTI jAya to eno artha zo ? pravRtti karo te klezahIna ane pariNAme suMdara hoya evI karo to tame te pravRtti dvArA vikAsa sAdhI zako. e karyA pachI mana vicAromAM, vaMToLamAM caDe to e pravRtti pANI valovavA jevI pravRtti banI jAya che. ApaNA jIvananuM pratyeka kAma dIrgha ciMtana mAge che. A ciMtana vagara zreSThatA na Ave. je mANasa kharo dIrghadarzI hoya che e Aloka tathA paraloka beune AvI rIte sudhAre che. tA. 11-8-1960 16ra ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ++++>& ***** 38. vastunA hArdanuM darzana dha AE AtmAnuM koI paNa pagaluM utAvaLiyuM na hoya. tenA kAryamAM chIcharApaNuM ane kSaNika Avega na hoya. e dIrgha ciMtana pachI kArya hAtha dhare che. Avegano jIvanamAM avakAza kharo, paNa dharmI mANasa ene vivekathI nAthe che. Avegane ema ne ema amalamAM mUkIe to pariNAma asuMdara Ave. mANasa mAtrane suMdara ja game che; meluM koIne gamatuM nathI. ghara paNa vyavasthita ane svaccha hoya to game. avyavasthA manane ane magajane khaTake che. koI mANasa DhaMgadhaDA vagaranuM bole to te sAMbhaLavuM ApaNane gamatuM nathI; paNa jo e racanApUrvaka zabdo vApare, enI pAchaLa vicAraNA hoya to enAthI sAmA mANasano palaTo thaI jAya. mANasano svabhAva che ke te sAruM pasaMda karyA vagara rahevAno nahi. duniyAne paNa sAruM ja game che. duniyAne sAro mANasa ja game che. 'A thing of beauty dharmaratnanAM ajavALAM 163 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ is a joy for ever' sArI vastuo sadAya AnaMda Ape che. jagata pAsethI ApaNe je jAtanI apekSA rAkhIe chIe evA ApaNe banatA nathI, e muzkelI che. ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke tamane je priya che e ja jagatane priya che; tamane je nathI gamatuM, te jagatane paNa nathI gamatuM. saMskAra ane sabhyatAvALo mANasa duniyA AkhIne game che. jagata paNa evuM bane ema tame icchatA ho to prathama tame evA bano, to tame jagatane vahAlA lAgazo. paNa e vahAla pAmatAM pahelAM, enuM mUlya ApavuM paDe che, thoDoka tyAga karavo paDe che. saguNone meLavatAM pahelAM mANase thoDuMka balidAna ApavAnuM rahe che. tame to evuM iccho cho ke sAdhuo saguNo keLave, mahenata kare, ane tamane e vagara zrame ema ne ema vaLI jAya; A kyAMthI bane ? koI tamArA vatI bhagavAnano jApa kare ane te tamane pahoMce, evI vAta kema bane ? Aje brAhmaNo jApa karI zeThiyAo pAsethI paisA meLave che. dharmamAM paNa A chetarapiMDI dAkhala thaI gaI che. "As you sow. so shall you reap' vAvo tevuM laNo, ane karo tevuM pAmo' evuM na karo to kyAMthI pAmo ? lobha, AsaktinA tyAga vagara sadguNa ema ne ema maLI jatA nathI. ema ne ema kAMI nathI maLI zakatuM; to zuM bhagavAna tamane maphatano mAla ApI devAnA che ? AtmAnA vikAsa mATe, saguNa meLavavA mATe, tyAga karavA taiyAra thavuM enuM nAma dIrdhadaSTi-AtmA, e ke je evAM kAryo kare ke jenAM pariNAma suMdara ja Ave. e mANasa A lokano ja nahi, paNa paralokanoya vicAra karIne jIve mAnavajIvanamAM je maLyuM che ene kharacI nAkhazo to nA koI nahi kahe, paNa enAthI AvatI kAla na bagaDe e jojo; nahitara pAchaLathI pastAvAno samaya Avaze. chevaTe jyAM javAnuM che tyAMne mATe jIvanamAM kAMI nahi rAkho ? badhuM maLyuM che te kAMI sarvabhoga mATe nathI, tyAga mATe che, Aje tyAga karo ane kAle tamane te maLaze. je paralokanuM dhyAna rAkhe che, tenuM A lokanuM jIvana paNa sudharI jAya che. jene paralokano bhaya nathI, je pariNAmanI suMdaratAno vicAra nathI karato te dharma, samAja ane potAnI jAtane nukasAna kare che. paralokano vicAra karanAra satyavAdI, aparigrahI hoya che. ocho parigraha rAkhanAra mANasa samAjane cUsato nathI. A dehane to chevaTe bALI nAkhavAno che ema samajI, e mANasa saMyamI 164 dharmaratnanAM ajavALAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana gALaze; samAjane saMyamanI suvAsa Apaze. jene paralokano bhaya che e AtmAne melo nahi thavA de. bAkI to jagatanI dRSTi judI che. jagata to kahe che : "A loka mIThA; paraloka koNe dIThA !" mATe meLavAya eTaluM meLavo ane bhogavAya eTaluM bhogavo. eTale tame jozo ke paralokanA vicArakane saMsArano tyAga che, pelAne rAga che. kAlano vicAra sau kare che, ane karavo joIe. vidyArthI kAlanA pATha taiyAra kare che. kumArAvasthAmAM yuvAnIno, ane yuvAnI jatAM buDhApAno vicAra mANasa kare che tema dIrghadRSTivALA mANasane AvatA janmano vicAra karavAno rAjagRhanA dhanA zeThane cAra dIkarA. e vRddha thayo, ane ene vicAra Avyo; karoDonAM sukhasAdhana mUkIne javAnuM che. eNe vicAryuM ke strI sArI to kuTuMba sAruM. puruSa eTale to bajAra, bAhya pravRttimAM magna; paNa strI eTale ghara. mATe ja kahyuM che ke "kRdim pRmukhyate' gRhiNI saMskArI, pavitra, vyavasthAvALI, saumya hoya to AkhuM ghara suMdara banavAnuM. zeThe dhAryuM ke vahuo sArI haze to dIkarA ThekANe AvI jaze. eNe parIkSA karavAno vicAra karyo. cAreya vahuone bolAvI kahyuM ke ame have pAkuM pAna thayAM chIe mATe jAtrA karavA jaIe chIe. lo, DAMgaranA A pAMca dANA sAcavajo, ene jIvananI mUDI gaNajo. Ama bolIne zeThe dareka vahune DAMgaranA A pAMca dANA ApyA. pahelI vahue vicAryuM ke zeThanI "sAThe buddhi nAThI' lAge che. A dANAne vaLI jIvananI mUDI zuM gaNavAnI ? eTale eNe dANA ukaraDAmAM pheMkI dIdhA. bIjI vahue vicAryuM ke vaDIlonI A kadAca dakSiNA-prasAdI haze; eTale eNe moMmAM nAkhyA. trIjIe vicAryuM ke DosA che to anubhavI; "sAcavajo" kaheluM che mATe enI pAchaLa kAMIka kAraNa haze; eTale eNe nAnI dAbaDImAM dANA mUkI tijorImAM sAcavI rAkhyA. paNa cothI bhAre buddhizALI hatI. eno bhAI ene maLavA Avelo eTale eNe ene dANA ApI dIdhA ne kahyuM ke Ane sArI jamInamAM vAvaje. emAMthI eka varase 500 dANA thayA, to bIje varase pacAsa hajAra dANA thayA ane dasa varase dANAthI koThAra bharAI gayo. jAtrAmAMthI Doso pAcho Avyo tyAre DosAe vahuone sAcavavA ApelA dANA pAchA mAgyA. pahelIe kahyuM : "meM to pheMkI dIdhA. emAM rAkhavA jevuM zuM hatuM ? kaho to koThAramAMthI navA lAvI ApuM." dharmaratnanAM ajavALAM . 16pa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhe kahyuM : "tamAruM nAma uksiko. tamAre gharano kacaro kADhavo. ghara sAphasUpha rAkhavuM." bIjIe kahyuM : "huM prasAda mAnIne khAI gaI." vRddhe kahyuM : "tame khAI gayAM eTale tamAruM nAma bhakSikA. tamAre rasoDuM sAcavavuM." trIjIe kahyuM : "meM to sAcavIne rAkhyA che." ema kahI tijorI kholI dAbaDI ughADI sasarAne dANA ApyA. vRddhe kahyuM : "tame AnuM rakSaNa karyuM che. tamAruM nAma rakSikA. tijorInI cAvIo tamAre rAkhavI. gharanuM badhuM jhaverAta tamAre sAcavavuM." cothIe kahyuM : "meM to mAre piyara mokalyA che. e ema nahi Ave. gADAM mokalo to bharAIne Ave." vRddhe prasanna thaI kahyuM : "tame vRddhi karI, vadhAro karyo. tamAruM nAma rohiNI. kuTumbanuM sarva saMcAlana tamAre saMbhALavuM." ema guNa pramANe vyavasthA goThavAI. zeThe joyuM ke cothI vahue dIrdhadaSTi vAparelI hatI. eNe evuM kAma karyuM ke jethI pariNAma suMdara Ave. kAma to badhAM kare paNa enI pAchaLa vicAra jAIe. hajAma paNa eTalo to viveka vApare ja ne ! be judA astrA rAkhe che; bALakane mUMDavAno ane pADA mUMDavAno. eka ja astro beu mATe na cAle. jyAre mANasamAM Avo viveka Ave che, tyAre jIvanamAM enAM mUlyo badalAya che. pachI e evAM kAmo kare che jethI kleza ochA thAya; lAbha vadhu thAya. zeThanI cAra vahuo - ukti kA, bhakSikA, rakSikA ane chelle rohiNI. darekanI viziSTatA jIvanamAM tarI AvI. paNa rohiNInI prajJAnI tIvratA judI ja hatI. eNe potAnA kAryathI potAnuM ja nahi, paNa kuLanuM gaurava vadhAryuM. e dIrghadRSTivALI hatI. ene dANA ApyA hatA hAthathI paNa eNe pAchA vALyA gADAMo bharIne. Ama jIvanamAM thoDuM maLe to paNa ene vikasAvIne jIvana bharo. kAma evuM karIe ke jethI saunuM sAruM ja thAya. guNo tathA vratonA vikAsa ane vRddhi mATe dIrghadRSTi ApaNA dharmajIvanamAM khUba ja Avazyaka che. tA. 12-8-1960 106 je dharmaratnanAM ajavALAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. vizeSajJa da2mo sadguNa dIrghadarzitAno ApaNe joyo. dIrghadarzI mANasa tatkSaNanA lAbhane nahi, paNa lAMbI vicAraNA pachInA sAcA pariNAmano vicAra karI kArya kare che. e AjanI khAtara, AvatI kAlane nahi bagADe. Aje mANasa zrama kare to kAle ene phaLa maLe. e AvatI kAla mATe, Aje jarAka sahana paNa karavuM paDe toya premathI sahana kare. sahana karyA vagara kAMI maLe nahi . Aje sahana karI, AtmAnA hita khAtara kAlane sudhAre tenuM nAma dIrghadarzI. : have soLamo sadguNa joIe e 'vizeSajJa'. vizeSajJa mANasa, enI sAme je vastu Ave tenA guNa ane doSa tAravI zake che. A kAma muzkela che kAraNa ApaNe to koInI ekAda vAta na game to te AkhI vyaktine ja pheMkI daIe chIe. vizeSajJa kadI samagra vyaktino virodha na kare. e to vicAre ke enA ekAda durguNa saMge bIjA ghaNA sadguNo enAmAM che. dharmaratnanAM ajavALAM 167 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cokasI jema sonAno Taca jue tema e to sAmAnI viziSTatA svIkAre. e vyaktino nahi, paNa enA durguNano virodha karaze. A vAta kyAre bane ? jyAre enAmAM guNadoSanI samIkSA karavAnI zakti hoya tyAre. koIvAra virodha thAya to e vAta pUrato ja virodha rahevA do; paNa je mANasa ekane khAtara sAmAnA navANu guNo sAme, AkhI vyakti sAme virodha kare che te kadI utkarSa sAdhI zakato nathI. Aje AvA matabhedone lIdhe manabheda vadhavA lAgyA che ane aneka gacchomAM, saMsthAomAM matonA jhaghaDA cAlyA che. ApaNe to e jovAnuM che ke navvANumAM jo ApaNe ekamata chIe to eTalI bAbatomAM to sAthe maLI kAma kema na karIe ! haMsanI pAse pANI ane dUdha bhegAM karI mUko to enI viziSTa zaktithI e dUdha pI jAya che ane pANI choDI de che. enA A kAryane mATe viveka zabda vaparAyo che. ApaNI pAse paNa haMsanA jevI cAMca hovI joIe. jethI ApaNe kharAbamAMthI sAruM laIe ane kharAbane choDI daIe. vizvamAM game tyAMthI sAruM maLe to e laI lo. jo mANasa Ama nahi kare to vizvanuM keTaluMya sAruM, enI pAsethI sarakI javAnuM che. sAruM lo ane sAruM na samajAya to namratApUrvaka samajavA prayatna karo. zrI haribhadra bhaTTa eTale mevADanA atyaMta samartha vidvAna, paNa emaNe eka niyama rAkhelo ke sAruM game tyAMthI levuM ane jyAre sAruM na samajAya tyAre sAmAne pUchavuM - enA celA thaI javuM. ekavAra emaNe eka sAdhvIe joI. e "cakI do' cakI' ema gAthA gokhI rahI hatI. haribhadrane e samajAyuM nahi eTale e pAse gayA ane artha pUchaLyo; ziSya banIne, guru banIne nahi, Aje to na AvaDe to loko daMbha kare che ane guru banIne zIkhavA mAMge che, ziSyabhAve nahi. guru banIne je vidyA zIkhavA jAya che to ene vidyA maLatI nathI. ane kadAca maLI jAya to ene kAma lAgatI nathI. namra, ziSya banIne vidyA lo to e saMjIvanI banI zake che. enA jevI bIjI koI cIja nathI. duniyAnI badhI vastu mANasane mAranArI che; mAtra vidyA eka ja ene tAranArI che. vidyA ja khare vakhate mANasane sadgatie laI jAya che. vidyA meLavavA ziSya banavuM paDe che; A vidyArUpI naukAthI ApaNe bhavasAgara tarI zakIe chIe. A mATe ApaNAmAM vinaya ane namratA joIe. dattAtraye jJAna khAtara kUtarAneya guru gaNelo. emanA covIsa guruomAMno eka te kUtara. enI pAsethI e vaphAdArIno guNa zIkhyA. haMsa paNa emano 168 dharmaratnanAM ajavALAM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo guru; enI pAsethI e viveka zIkhyA. bagalo paNa emano guru; enI pAsethI e dhyAnanI ekAgratA zIkhyA. hetunI prApti mATenI sAvadhAnatA, teo kAgaDA pAsethI zIkhyA. emaNe vizvanAM prANIone Ama guru banAvyAM ane zIkhyA; paNa ApaNe to Aje mAnavIneya guru nathI banAvI zakatA. ApaNe Aje guruone paNa guru nathI rahevA dIdhA, to zuM zIkhI zakavAnA chIe ! Aje to ApaNe sau na-gurA thaI rahyA chIe. sarpane mATe eka gAruDI maMtra Ave che. emAM 18 zabdo che. A maMtra bhaNavA chatAMya e jo jhera cUse nahi to gArUDI chelle tene "na-guro' kahe. A zabda sAMbhaLI e potAnuM mAthuM zilA para pachADe che ane marI jAya che. enAthI e sahana thaI zakatuM nathI. ApaNA nagurApaNA mATe ApaNane Aje AvuM lAge che kharuM ? paNa Aje guru jevuM tattva ja kyAM rahyuM che ! je mANasa potAne paMDita mAne e bIjA pAsethI zuM laI zakavAno ? AtmAnA utkarSa mATe janArAe to bALaka jevA nirdoSa banIne javuM joIe. haribhadra bALakane bhAve pelI sAdhvI pAse gayA ane artha pUchyo. sAdhvIe A vidvAnane potAnA guru pAse mokalyA. kAraNa ke e paDradarzananA jANakAra hatA. gurue haribhadra bhaTTane pratibodha karyo ane dIkSA ApI. pachI to e zAsanaprabhAvaka mahAna AcArya zrI haribhadra sUrIzvara thayA, paNa teo pelAM sAdhvIno upakAra na bhUlyA, kAraNa ke mArgadarzaka e banyAM hatAM tethI ja emaNe jeTalA graMtho lakhyA tene aMte potAnI jAtane yAkinIsUnu sAdhvIputra tarIke e potAne oLakhAve che. AvA samartha AcArya paNa sAdhvIne guru mAne che ! koIe AcArya haribhadrane pUcheluM ke tame kapilanA bhakta hatA ane mahAvIranA bhakta kema banyA ? tyAre temaNe javAba Apyo ke "mAre mahAvIrano pakSapAta nathI, kapila upara dveSa nathI. yutipUrNa jenuM vacana hatuM teno meM svIkAra karyo che. Aje to mANasane kAMI game to e mATe rAga jAge che ane na game to eno dveSa kare che. kharI rIte mANase A benI vacce rahevAnuM che. khINa ane parvata benI vaccethI rasto kADhavAno che. rAga e khINa che; Sa e Tekaro che. na rAgamAM raho, na SamAM. vacceno mAdhyasthabhAva ja ApaNe keLavavAno che. jenAM vacano zAstro, jIvana ane anubhava sAthe baMdhabesatAM thAya, je ApaNI buddhimAM bese ane ja jJAnathI sArAM lAge tenuM kArya svIkAravuM. dareka vAta samajavI joIe; pachI samajIe ane sArI lAge to jIvanamAM utArI zakIe chIe. Aje mANaso samajavA prayatna karatA nathI tethI jIvanamAM utAratAya nathI. dharmaratnanAM ajavALAM ke 169 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA, sAmAyika vagere badhAnAM sAcAM mUlya samajo. eno artha samajo, bhAva samajo, pachI e bolazo to jhokAM nahi Ave. bhagavAnanI vAto AvI rIte vicArazo to khUba saraLa ne sAdI che. Agama atyaMta saraLa che, suMdara che paNa ApaNe ene samajavA samaya ja kADhatA nathI. jIvananuM parama satya darekane maLI zake ema che kAraNa ke e saraLa che. mATe kahyuM che ke "je mane samajAya che, teno huM svIkAra karuM chuM." jeNe vizeSajJa banavuM che, eNe vastuno guNa-dharma jANavo joIe. A kArya pakSapAtanI bhAvanA vinA thavuM joIe. apakSapAtabhAve jo tame guNadoSano vicAra karo to dharmane mATenI lAyakAta Ave. mANasa vizeSajJa hoya to A Ave. jyAM sudhI e nahi Ave, tyAM sudhI dharmanI yogyatA nahi Ave. A yogyatA eTale pAtratA. A yogyatA na hoya to pAtramAM maLelI vastu TakI zake nahi. eTale jyAre vizeSajJatA Ave che tyAre mANasanA matAgraha, durAgraha, pakSapAta rahetA nathI. Aje to eka gAmamAM, eka ja dharmanA be gacchanA loko hoya tenI vacce paNa matabheda ne manabheda cAle che, aMdhatAnI paraMparA cAlI rahI che. mAro gaccha, mAro mArga, mAro paMtha calAvavAno moha jAgyo che. tyAM e loko samAjane zuM ApI zakaze ? mATe vizeSajJa banI AtmAne rUce, unnata banAve, je guNathI bharela hoya eno svIkAra karo. guNano svIkAra karazo eTale jIvanamAM ullAsa ane prakAza Avaze. dharmanA mahAzikhare pahoMcavA mATe, vizeSajJatA eka pagathiyuM che. e jIvanamAM Avaze eTale dRSTinI vizALatA ApoApa Avaze. IMDAnI aMdaranuM paMkhI duniyAne IMDA jevaDI jANe che. pachI bahAra nIkaLe che tyAre ene duniyA mALA jevaDI lAge che. chevaTe pAMkho ne AMkho maLatAM anaMta AkAzamAM UDe che ane apAra sAgarane jue che tyAre tene lAge che ke duniyA to vizALa che. enI uparanuM kocaluM tUTe che tyAre enI dRSTi vizALa bane che. ApaNA magaja, buddhi ane AMkhanI AsapAsa AvAM kocalAM jAmyAM che. e tUTe che tyAre ja jagatanA padArthonI anaMtatA samajAya che. tA. 13-8-1960 170 zarmaratnanAM ajavALAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40. vRddhAnugAmI 1 , paNe joyuM ke dharmarUpI ratna ( IL meLavanAra vizeSajJa hoya. sujJa mANasa vizeSajJa na bane tyAM sudhI sArAnarasAno viveka nahi karI zake; ane e sArAno svIkAra karI, kharAbano tyAga paNa nahi karI zake. vizeSajJa hoya to goLa ane khoLa; tathA sAcA ane khoTA vacce huM viveka karI zakaze. tame vizeSajJa ho to A viveka Ave. Ane mATe buddhine kasavAnI jarUra che. AMdhaLiyAM karI doTa mUkavAno kazo artha nathI. koI paNa vAtane sAMbhaLyA pachI * prajJAthI vicAra; AlocanA karI. dareka che vAtanuM zravaNa, manana, nididhyAsana rAkho. Avo AtmA vizeSajJa hoya. evo mANasa duniyAnA viziSTa tattvane game tyAMthI zodhI kADhaze. sAruM haze te laIne aMtaramAM bharaze. kacarA bhegI paDelI AnI pheMkI devAnI nathI hotI; Ama, kharAbanI vacce paDeluM paNa ba sAruM hoya to laI lyo. jyAre A prajJA, vizeSajJatA Avaze dharmaratnanAM ajavALAM - 171 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre sArA-khoTAno viveka saraLa banaze. jUnuM hoya chatAM khoTuM hoya to eno tyAga karo. sAruM, pachI e prAcIna hoya ke arvAcIna paNa grahaNa karo. je avicchinna che teno svIkAra karo. vRddhAnuga have pachIno saguNa che. te vizeSajJa hoya; te vRddhono anugAmI bane. tamane doranAra ane preraNA ApanAra koNa che ? vRddho. jeNe mArga joyo che ane tenI upara cAlela che, e bIjAne mArga batAvI zake. emanuM anukaraNa karo to emanuM TharelapaNuM, anubhava maLe ane mANasa ThokaramAMthI bacI zake. e mArganA e jANakAra hoya che tethI, mArgamAM AvatA bhaya ApaNane e batAvI zake che. khADA-khINamAMthI je pasAra thayelo hoya te rastAno bhomiyo thaI bIjAne mArga batAvI zake che. keTalAka loko kahe che ke vRddhano anubhava amane nathI joIto; amAre to jAte anubhava karavo che. paNa jhera ane aphINanA kAMI anubhava ane akhatarA hoya ? enA akhatarA karanAra Thokara khAya che ane emAM pote paNa pUrA thaI jAya che. eTalA mATe ApaNane kahevAmAM AvyuM che ke "mahAnano pena sa nyA: !' mahAjana eTale jenAmAM mahattA che, je viziSTa tattvavALA che, evAne pagale cAlIe to e ApaNane khADA-TekarAmAMthI bacAve. A vRddha eTale dhoLA vALavALo, dAMta vagarano nahi. A vRddhatvane deha sAthe saMbaMdha nathI, uMmara sAthe saMbaMdha nathI. eka rAjAnI sabhAmAM eka zeTha Avyo. rAjAe ene pUchyuM ke tamane keTalAM varasa thayAM che ? tamAre dIkarA keTalA che ? tamArI saMpatti keTalI che ? zeThe kahyuM ke mArI uMmara dasa varSanI che; dIkarA keTalA che enI mane khabara nathI; saMpatti cAlIseka hajAranI che. loko ene jANatA hatA tethI enI A traNe vAtothI rAjasabhAne Azcarya thayuM. kautuka thayuM. rAjAe spaSTatA karavAnI AjJA karI. zeThe je varSonI vAta karI e judA arthanI hatI. eTale jyAre vAvaNI zarU thaI, khetI zarU karI, jyArathI indriyone jItavAnI zarUAta karI, Atmabuddhi jAgI, te kALathI varSanI zarUAta karI, bAkI to jIvananAM je varSo AhAra, nidrA, bhaya, maithuna ane parigrahamAM gayAM tene koNa gaNe che ? jyArathI mANasanA jIvanamAM dharmabIja vavAya, Uge, dharmane e samaje, ciMtana, manana, tyAga ane saMyama keLave tyAre e dharmamArge vaLyo gaNAya. pachI Avo dharmI mANasa, AhAranI carcAmAM ke rasanI AsaktimAM samaya na gALe. UMghane citanathI jIte, bhayane samaye abhaya rahe; kAma jAge tyAre vicAre ke zuM huM 172 dharmaratnanAM ajavALAM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanoralA ja kalaye Ave che e batAve paNa bahArano paricaya pazuthIye adhama ? ane parigraha lobhAve tyAre vicAra kare ke jIvanabhara saMgraha karavAnuM ja karuM to mArAmAM viveka zo ? jeNe A pAMca upara vijaya meLavyo eNe samajavuM ke enAmAM dharmanuM bIja vavAyuM che. bahArano palaTo karo, te asthAyI che. bahAranuM caritra to ghaNA batAve paNa te mAtra dekhAvanuM. samyaktva hoya tyAre aMdarano palaTo Ave che pachI dareka kAmamAM sAvadhAnatA Avaze. huM karuM te keTalA jue che ? e bhAvanA Aje vadhu cAlI rahI che. paNa pradarzananI bhAvanAthI, svadarzana nathI AvatuM. ane kharuM sva-darzana karazo to bahAranA pradarzananI jarUra paNa nahi rahe. paNa A be darzano sAthe na rahI zake. kAM to pradarzana karo ane kAM to svadarzana tarapha vaLo. Avo vRddha mANasa, aMdaranA AtmA tarapha vaLelo hoya che. eTalA mATe ene "paripakva buddhi' kahyo che. eno artha e ke tevo vRddha paripakva buddhivALo hoya; enI vAtomAM mIThAza hoya; enAmAM kaTutA, khaTAza, saDelApaNuM na hoya. pAkelI kerIno svAda saune mITho lAge che ema, jenI vAto, vicAro sAMbhaLI AnaMda jAge te vRddha. jenAmAM AvuM na hoya te mANasa enA dehavRddhatvane lajave che. Aje vRddhonAM vANI, vicAra, vartanamAM A paripakvatA, mIThAza che kharI ? e na hoya to jIvanane ekaDe ekathI pharI ghaMTo. Aje to vRddhAvasthA AvatAM mANasamAM kaTutA Ave che. kharI rIte to Ave vakhate jiMdagInA anubhavo lIdhA pachI, eNe zAntinA samudra ane vAtsalyanA sAgara banavuM joIe. eNe to sArI havA relAvavI joIe. vRddhoe kaTutAthI bhArarUpa na banatAM, prasannatAthI vAtAvaraNa haLavuM banAvavuM joIe. Ane mATe paripakvatA jarUrI che. AvA vRddha tapa, upavAsa ja nahi paNa titikSA-sahanazakti keLavavAnI che. bhakti karavAnI che ane kAyA para kaSTa Ave to paNa sahevAnuM che. sahana karavA mATenuM sAmUhika nAma eTale tapa. mANasa jeTaluM tapa kare teTalo te ghaDAya che. A tapa game te avasthAmAM zakya che. kAcA ghaDAmAM pANI bharo to e phUTI jaze ane pANI paNa cAlyuM jaze. paNa ene taDako maLe, tApamAMthI e pasAra thAya tyAre TakorA sahana karavA e zaktizALI thAya che. tApa pachIthI ja yogyatA AvI zake che. ane dharmanuM jIvana saraLa bane che. mANasa thoDAka dAnathI, paisAthI, adhikArathI ja dharma AcaravA mATe lAyaka nathI thaI zakato. e badhAnuM phaLa to sAdhanA ane titikSAmAM pariNamavuM joIe. pachI e game tevAM du:khothI paNa phUTaze nahi ke phATaze nahi. jemAM amRta rahI zake, evuM pAtra banavA mATe A tapa-titikSAnI khAsa jarUra che. eNe to sahana dharmaratnanAM ajavALAM ka 173 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM che ane kaDavA ghUMTaDA pI javAnA che. mANasa jyAre AvI jAtanA che bAhya ane cha AMtara tApamAMthI pasAra thAya che tyAre enAmAM kharI pUrNatA AvI zake che. AMtarika tapa-prAyazcitta, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, bAna ane kAyotsarga tathA bAhya-anazana, uNodarI, vRttisaMkSepa, kAyakleza, rasatyAga ane sallInatA che. Ama tapanI upAsanA dvArA e tapovRddha hoya, jJAnanI upAsanA dvArA jJAnavRddha, saMyamanI upAsanA dvArA cAritravRddha hoya. janaka rAjAne ekavAra UMghamAM svapna Ave che. emAM e hAre che ne bhikhArI bane che. mAgI lAvelA anAjathI peTa bhare che. vadheluM thoDuMka sAMja mATe DhAMkI rAkhe che. tyAM laDatA laDatA AkhalA Ave che ane anAja dhULamAM maLatAM enAmAM bhaya jAgyo ne tyAM emanI AMkha UghaDI gaI. jue to e rAjamahelamAM palaMgamAM sUtelA che ane nokaro khamA khamA karI rahyA che. bIje divase rAjasabhAmAM e badhA vidvAnone pUche che ke tata satyaM vA tata satyama ? A sAcuM ke te sAcuM ? koI javAba nathI ApI zakatuM. je uttara na ApI zake tene e kedamAM nAkhe che. tyAM mahAvidvAna aSTAvakra sabhAmAM Ave che. enAM ATheya aMga vAMkAM joI sabhA hasI paDe che. Ama badhAne hasatA joI aSTAvakra paNa hasavA lAgyA. rAjAe emane pUchyuM ke ame sau tamArAM vAMkAM aMgo joIne hasyA paNa tame zA mATe hasyA ? emaNe javAba Apyo ke ahIM badhA camAro bhegA thayA che; tame camAronA rAjA hovA chatAM janakavidehI tarIke oLakhAo cho jANIne huM hasyo. rAjAe emane pUchyuM amane camAra kahenAra tame koNa ? emaNe javAba Apyo ke meM tamane camAra kahyA kAraNa ke tame saue mArI cAmaDI joI; mAruM cAmaDuM mAtra joyuM ane hasavA lAgyA; koIe enI aMdara rahela jJAnajyota, divya AtmAne jovA prayatna na karyo. cAmaDAne koNa jue ? camAra. tame paNa ahIM bhegA thaI ema cAmaDAM ja juo cho ne ? ApaNe paNa lokonA deha joIe chIe; bAhya rUpane joIe chIe. ApaNI AMkha pAse mAtra rUparaMgano AkAra ja Ave che. paNa jo ApaNe aMdaranA AtmAne jovAnI dRSTi nahi keLavIe to AtmajJAna Avaze kyAMthI ? nAnI evI kIDIne ja juone ! enAmAMya tamArA jevI sukhadu:khanI bhAvane paDI che. sukhane e cAhe che. gaLapaNa eneya game che. eneya taDako nathI gamato, eneya chAyAnI zAnti joIe che. AvI kIDIne jotAM ApaNA ja jevA AtmAnuM ApaNane jJAna jAge che kharuM ? enA jevA bIjA prANImAtra 174 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratye samabhAva jAge che kharo ? mATe bAhya rUpa, raMga, ane dehanA AkArane jovAnuM choDI, aMdara rahelA addabhuta AtmAne jotAM zIkho. mATe naranArInA rUpanI pAchaLa rahelA AtmAnuM darzana karo. bAkI to kavie gAyuM che tema-- nara nArInA rUpamAM hADa, cAma ne mAMsa, zuM ene suMdara kaho, jemAM durgadha khAsa." AvI kAyAnI mAyA zI ? ekasa-renA phoTAmAM jema bAhya kapaDAM vagere nahi, paNa aMdaranA bhAganuM pratibimba jhIlAya che tema ApaNe paNa dehanI pAchaLa rahelA parama tattvane jovAnuM che. e nahi thAya tyAM sudhI ApaNo Aro nathI. mATe vizvamAM pharo tyAre pelI camAradRSTi na rAkho, paNa saMtadaSTi rAkho, keLavo. janaka rAjA samajI gayA ke A chokaro kharo jJAna-vRddha che. enAM aMgo vAMkAM che, uMmara nAnI che paNa enAmAM jJAna kevuM suMdara che ! janake emane pelo prazna pUchyo ke tat satyam va tat satyam ? bemAMthI sAcuM zuM ? AvA praznono javAba ApavAnuM jJAna, saMskRta ke prAkRtanA copaDA bhaye nathI AvatuM. e to jenA aMtaranI dAbaDI khUlI jAya, tenAmAMthI khajAno maLe, suvAsa lAdhe, mATe kahevAmAM AvyuM che ke zAstro barAbara samajo. zAstro to nisaraNI che. amuka kakSA sudhI e pahoMcADe, paNa upara caDavAnuM kAma to anubhava ane abhyAsanI sAdhanAthI jAte karavAnuM che. aSTAvakra AvA samRddha hatA. eNe adhdhara prazna sAMbhaLyo chatAM enI pAchaLano artha e samajI gayA. emaNe javAba Apyo ke "tapa asatyam satyam' A paNa khoTuM che ane te svapna paNa khoTuM che. A AMkha baMdha thAya to khoTuM, ane peluM AMkha khUlI jAya to khoTuM; baMne svapna jevA che; asAra che. paNa Aje ApaNane A jJAna samajAtuM nathI. Aje to ahIMnI vastune vaLagIne beThA chIe. svapnamAM saguM marI jAya che toya bhaDako cho; ane jAgratimAM sAce ja saguM marI jAya che tyAreya raDo cho. jJAnadazAthI samajo to A jIvana paNa eka svapna ja che. svapnamAMthI jAgatAM e jema khoTuM lAge che tema AtmajAgRti Avaze to beu sarakhAM asatya lAgaze. Ama vRddha eTale jJAnavRddha ane cAritryavRddha. jenI pAse jJAnadRSTi hoya, jenI pAse tapanuM dhana ane jenI pAse cAritranI samRddhi hoya te vRddha kahevAya. ane tene ApaNe anusaravAnuM che. tA. 14-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM ja 15 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >>>L<+ 41. anubhavanI eraNa vR ddhone anusarIe to vipattimAMthI UgarI jaIe. paNa vRddhone anusaratAM pahelAM, vRddha koNa e samajIe. varSo kADhyAM tethI jJAna AvyuM che ema nahi. eTalA mATe barnArDa zoe kaheluM ke varSo sAthe jJAnano saMbaMdha hoya, to laMDananA patharA vadhu jJAnI gaNAvA joIe. paNa vRddhano e artha nathI. vRddha eTale ? zAstramAM enA cAra prakAra che. jJAna-vRddha, tapovRddha, cAritravRddha, vayovRddha. gharaDo athavA to yuvAna, paNa jenAmAMthI jJAnanI dhArA vahe che te jJAnavRddha. tapa ke titikSA vaDe suMdara jIvana gALe te tapovRddha. teno prabhAva AkhA samAja para paDe; e samAjamAM AvIne bese to saunuM dhyAna jAya, saune mAna thAya ane zAntinuM vAtAvaraNa prasare . cAritravRddhaH ArAdhanA, niSkaMlaka jIvana, sevAmAM taraboLa, bIjAnuM duHkha joI enI AMkhamAM samavedanAnAM AMsu Ave; pApa joI e vyathA pAme. puNya panotA cAritrI dIpe, 176 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayovRddha eTale jIvanaphaLanI paripakvatAthI madhura thayA hoya te AvA lokonA netRtvathI samAja sukhI thAya che. vRddhanI vyAkhyAmAM kaheluM che ke dhoLA vALavALo te ja vRddha nahi, paNa je tapovRddha ane zrutavRddha hoya, jeNe khUba sAMbhaLyuM hoya te bahuzruta. wellread--pustakapaMDita ane bahuzrutamAM phera che. e beu ekabIjAnA paryAyavAcaka zabdo nathI. pustakapaMDite ghaNuM vAMceluM hoya che. bahuzruta eTale jeNe ghaNuM sAMbhaLyuM che te. vAMcavA ane sAMbhaLavAmAM bhAvanAno phera che. vAMcanAro khurazImAM beTho beTho ghaNuM vAMcI nAkhe che, paNa bahuzrutane to zravaNa karavA tyAga karavo paDe che; ziSyabhAve upAsanA karavI paDe che. pothIpaMDito jagatamAM ghaNA maLe che, paNa emanI pAse mAtra smRtino saMcaya hoya che; zravaNa-sAdhanAnI mUDI nahi. zruta to zravaNa dvArA Ave che. Agamo e zruta che; e kAMI lakhAyelAM na hatAM. bhagavAna pAsethI zrI gautame, zrI sudharmAe, sudharmA pAsethI jambue; ema e zrutajJAna zravaNa dvArA jhilAyuM che. A zrutajJAna upAsanA, saMyama, tyAga ane tapa dvArA Ave che. jenAmAM e jJAna Ave tenuM jIvana palaTAI jAya. zruta sAMbhaLavAthI jIvanamAM tyAgano sUrya udaya pAme che ane amAsano aMdhakAra cAlyo jAya che. mANasa ahIM sAdhu pAse sAMbhaLavA Ave che. ahIM mANasa mAthuM namAve che ane teno ahaMkAra ocho thAya che. ATalA mATe haribhadrasUri mahArAje kahyuM che ke sAdhunI sevAthI traNa phAyadA thAya che. sAro upadeza sAMbhaLavAno maLe che. saMtanA hRdayamAMthI nItaratI vAto mANasanA manane asara karI jAya che. sAdhu vastune vaLagelo nathI, tethI te choDAvI zake che. tyAgamAMthI ja tyAga janmI zake. AthI emano upadeza manane pahoMce che, asara kare che ne jIvanamAM palaTo Ave che. bIjuM, evA dharmAcArI puruSonAM darzanano lAbha. dharmanI aMdara ja jemanuM jIvana, lekhana, vAcana ane manana hoya che, temanAM darzanathI paNa preraNA maLe che. Aje chApAMvALA, ane paisA mATe ja kathA vAMcatA loko paNa dharmanI vAto karatA thayA che. paNa e badhuM hajAma jhaverAtanI vAta kare, enA jevuM ja lAge. anadhikArInI vAto na zobhe; e mATe adhikAra joIe, yogyatA joIe. trIjo lAbha e ke sAdhunA yoge vinayano lAbha thAya che. AtmA jyAM name, vaLe evuM sthAna mANasane jagatamAM joIe. mAthuM jo garvanI aMdara akkaDa rahe to e nakAmuM thAya. mAthuM to maMdirane, gurune, vaDIlane namavuM joIe, dharmaratnanAM ajavALAM H 177 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAmAM jo namavAno vinaya Avaze to pAchaLanI prajA paNa ema karaze. zrata eTale zravaNa; ane te paNa bhakti ane vinayapUrvaka. Ama sAMbhaLanArA upadezane sAMbhaLIne pacAve che. pothI paMDito duniyAmAM ghaNA maLaze, paNa bahuzruta ochA maLaze. ekamAM zabdo che; bIjAmAM cAritra che. ziyALAnI ThaMDImAM agni vizenuM suMdara kAvya vAMcavA beso, tethI TADha jaze nahi, paNa tApaNIno saMparka sAdhazo to uSmA Avaze. ekaluM pothIvAcana e to agni viSenA kAvya-vAcana jevuM che. paNa jenAmAM cAritra che, enI pAse jAo to tamane enI hUMpha maLe, tamArA mana upara enI suMdara asara thAya. eTale, saMtonAM pustako karatAM, temano saMparka vadhu icchanIya che. A mATe jUnA kALamAM gurukuLa-gurUAzramo hatA. guru pAse besI, aMtevAsI thaI, abhyAsa karatA. emanA jJAnathI jIvanamAM pUrNatA ane paripakvatA AvatI. e kALanA guru jotAM ke ApeluM jJAna enAmAM keTaluM UtaryuM che; enI parIkSA letA ane A rIte vRddhA pAsethI vinayapUrvaka jIvananuM jJAna meLavatA. kAraNa ke vRddha vivekavaMta hoya. e vivekathI kAryo kare; jANavA lAyaka jANe ane choDavA jevuM lAge, tene choDavA taiyAra hoya. AvA mANasane yama hoya; potAnI indriyo para eno yama hoya. AMkha, kAna, nAka--badhAno svabhAva taNAI javAno che. paNa e saMyamathI sarvane kAbUmAM rAkhe che. vaLI teno saMyama paNa suMdara hoya che. enAmAM cAritryajIvananI madhura suMdaratA hoya che. A badhuM jyArathI AvavA mAMDe tyArathI enI umaranAM sAcAM varSo zarU thayAM gaNAya. pelA zeThe ATalA mATe kaheluM ke chellAM dasa varSathI ja mane A dRSTi AvI che; bAkInAM varSo to nakAmA gayAM. tapa, zrata, ekAgratA, viveka, jJAna ane cAritrya-A chamAMthI ekAdano paNa udaya thAya tyArathI umara gaNavI joIe. rAjAno bIjo prazna "keTalI mUDI che !' e hato. lAkhopati chatAM eNe 40 hajAranI mUDI kahI. kAraNa ? sAcA rUpiyA to e ke je sArAM kAmomAM vAparyA hoya. bhegA karIne mUkI janArA jagatamAM ghaNA hoya che, paNa premathI potAne hAthe, svecchAthI kharacI janArA virala hoya che. premathI vAveluM ja UgI nIkaLe che. mATe kahyuM ke "pAMca koDInAM phUlaDAM, pAmyA deza aDhAra.' eka vakhatano sAmAnya mAnavI. mahAna kumArapALa banI jAya che. te evI ja nirmaLa 178 dharmaratnanAM ajavALAM Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAthI. hRdayanI zuddhi ane ekAgratAthI bhakti karatAM, je kaMI karo te bhAvathI karo. phUlapUjA e hRdayano bhAva che; e kaMI DhagalA karavA jevI vastu nathI. bhale eka phUla caDhAvo paNa te bhAvathI, arpaNatAnA AhvAdathI caDhAvo. pAMca koDInAM phUla caDhAvatAM paNa pelAnI AMkhamAM harSanAM AMsu AvyAM ane te rAjA kumArapALa thayo. dIdhuM, paNa premathI dIdhuM to UgI nIkaLyuM. paiso sAco vAparelo e ke je vAparyA pachI AnaMda Ave. dANo-biyAraNa sAruM hoya to ja pAka sAro Ave. tame evI prasannatAthI Apo ke tamAruM vAveluM suMdara rIte bahAra Ave, mATe zeThe javAba Apyo ke AvA kAmamAM vAparelI rakama te cAlIsa hajAranI. enI pAchaLa mArI AvI bhAvanA hatI. Aja sudhInA janmomAM ApaNe kIDInI mAphaka daramAM bheguM ja karyuM che. pApa karI karI durgati pAmyA chIe ane bhegu kareluM ahIM paDyuM rahe che. to zuM ATalI samajaNa pachI paNa, haju pelI kIDIo jevuM ja jIvana rAkhavuM che ? zeThane trIjo prazna pUchavAmAM Avelo ke dIkarA keTalA ? mA-bApa maravA paDe ane ene je zAnti Ape. je sevA kare. chellI ghaDIe kAnamAM prabhunuM nAma saMbhaLAve - je zAntithI vidAya Ape e sAcA dIkarA. ghaNIye AtmakathAnAM AMsuomAM vAMcazo to jaNAze ke mRtyukALe mA-bApanI sevA karanAra dIkarA ja pAse na maLe. aMtima kALe pitAne samAdhi na karAve to e dIkarA zA kAmanA ? chellI paLe bhagavAnanuM nAma saMbhaLAve e ja sAcA dIkarA; bAkI dIpaDA to che ja ne ! zvAna paNa anna ane dUdha mATe pAchaLa pAchaLa bhame che. ema, pitAnI mUDI mATe bApa pAse bhamanArA evA matalabiyA ghaNA hoya che. dIkarAnI kharI mahattA to e che ke bApanI pAse bhale kAMI na hoya chatAM samaje ke jIvanabhara mA-bApanA enI upara upakAra che. samAdhipUrvaka mA-bApanuM mRtyu karAve, enI aMtima icchA ne bhAvanAo pUrI kare e kharA dIkarA. ApaNe tethI joyuM ke jenAmAM A cha vizeSaNo hoya te vRddha gaNAya. Avo vRddha pApAcAramAM pravRtta na hoya. jeomAM jIvanano anubhava che, jJAna, tapa, zIyaLa che tenuM anugAmitva e sAruM che. AvA vRddho jo samAjanA netA hoya to samAjane sAce raste dore ane emanuM zreya thAya. tA. 15-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM - 179 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42. vinaya A thA taramAM saguNa vRddhAnugAmitvamAM - ApaNe joyuM ke jenAmAM paripakva che buddhi che, Tharela buddhi che, je jJAnavRddha, cAritryavRddha ane tapovRddha che, AvA vRddhanuM P. je anukaraNa kare che te mANasa aneka vipattimAMthI tarI jAya che. AvA mANasamAM vinaya sahaja hoya. ekanA saddabhAvathI bIjAno sabhAva jAge che; jyAM sadbhAvano abhAva hoya tyAM 9 sabhAva na Ave. evA lokomAM, pUrvanA - saddaguNanA abhAvane lIdhe, sadguNano svabhAva hoto nathI. jema badhA dharmonuM mULa dayA che, ema badhAya guNonuM mULa vinaya che. vinaya na hoya to karyuM-karAvyuM badhuM nakAmuM jAya che. ATalA mATe ja ApaNe bALakone sarva je prathama vinaya zIkhavIe chIe. vinaya haze, che to bIjuM badhuM Avaze. jenAmAM guNIjana A mATe pUjyabhAva nathI, e emanI pAsethI zuM beDa meLavI zake ? A vinaya eTale sIdhuM pAtra; avinaya eTale UMdhuM pAtra. sIdhuM pAtra hoya 180 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to vastu emAM rahI zake; UMdhuM pAtra hoya to vastu DhoLAI jAya. A pramANe, je vinayazIla hoya che enAmAM kAMI paNa reDo tene te tarata ja jhIlI leze; jyAre avinayavALA mANasamAMthI e DhoLAI jaze. dhULamAM ghI reDI, goLa nAMkhI lADavA vALIe, to khAvAne mATe nahi cAle. lADavA loTanA thAya; dhULanA nahi. avinaya hoya to dhULa-goLanA lADavA jevI avasthA thAya. mATe vinaya keLavavo atyaMta jarUrI che. jyAre ApaNAmAM vicAra, vANI ane vartanamAM vinaya Avaze tyAre ja ApaNe bIjAne, ApaNAM bALakone eno vAraso ApI zakIzuM. tame jo tamArA vaDIlone ane gurujanone apamAnanI dRSTie, avinaya ane tiraskArathI jotAM hazo to jyAre tame vaDIla thazo tyAre tamArAM bALako paNa tamArI pratye ema ja vartaze. tame Ano vicAra karo cho kharA ? Aje ApaNe nAnA pAsethI apekSA rAkhIe chIe, paNa vaDIlonI to upekSA ja karIe chIe. mATe vaDIlo pratye Aje tame vinaya-bhakti batAvo to AvatIkAle tamArAM bALako paNa ema ja vartaze. eka bAIne evI Teva ke sAsu jyAre khAvAnuM mAge tyAre e pittaLa ke kAMsAnA vAsaNamAM DozIne khAvAnuM ApavAne badale ThIkarAnA vAsaNamAM Ape. pachI e bAIno dIkaro paraNyo ane gharamAM nAnI vahu AvI. eNe joyuM ke enI sAsu, DozImAne Ama ThIkarAmAM jamavAnuM Ape che. eNe roja e vAsaNo laI sApha karI upara mALiyAmAM mUkavA mAMDyAM. chaeka mAsa thayA ane sAsu ekavAra upalA mALiyAmAM najara nAkhe che, to DosInAM vAsaNono Dhagalo. sAsue putravadhUne pUchyuM ke ApaNA gharamAM to suMdara vAsaNo che ane teM AvAM ThIkarAnAM vAsaNa kema bhegAM karyA ? vahuno javAba suMdara hato; e vinaya ane avinayano sUcaka hato. eNe sAsajIne kahyuM ke bA, tame jema tamArI sAsune AvAM kobarAM Apo cho, ema tame paNa jyAre gharaDAM thazo ne mAMdAM paDazo tyAre huM kuMbhArane tyAM hobarAM kyAM zodhavA jaIza ? eTale, tyAre tamane ApavA mATe A badhAM saMgharI rAkhuM chuM. vahunA A zabdo sAsu samajI gaI. ApaNe jo bIjAne mAna, sanmAna, | vinaya na ApIe to e mAgavAno ApaNane zo adhikAra che ? dhyAnamAM rAkhajo ke Aje upekSA karo cho, tevuM sthAna kAle tamAruMya thaze. Aje ApaNe sanmAna mAgIe chIe, paNa koIne e ApavA taiyAra nathI. Aje ApaNA rASTramAM sau chokarAMonI zistano vicAra karI rahyA che. badhA kahe che ke keLavaNImAM khAmI che; tethI Ama bane che, paNa kaI khAmI dharmaratnanAM ajavALAM che. 181 WWW.jainelibrary.org Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che e koI zodhatuM nathI. kharI vAta e che ke vidyArthIomAM vinaya reDAyo nathI. vidyArthIonA aMtaramAMno guru pratyeno prema Aje poDhI gayo che. gharanI aMdara jyAM mA-bApo guru mATe "vediyo', "paMtujI' te "mAstara' zabda vApare tyAM dIkarAmAM vinaya Ave kyAMthI ? eka samaya evo hato jyAre mA-bApo gharamAMthI ja A mAna, potAnAM bALakomAM keLavatAM; Aje e rahyuM nathI. jUnA kALamAM ApaNe zIkhatA ke mAtAne, pitAne, gurune ane atithine deva gaNavA joIe. e kALamAM e cAre pratye ApaNe devanI dRSTie jotA hatA, emane e mujaba mAna ApatA hatA. AvA guruo pAsethI ekAda akSara paNa maMtrarUpa maLI jato to emAMthI jIvananuM suMdara vRkSa UgI nIkaLatuM, paNa Aje vinaya rahyo nathI; eTale suMdara UgI nIkaLatuM nathI ane jIvanane e zILI chAyA ApatuM nathI. eTale duniyAnA badhA guNonuM mULa A vinaya che. jema jema vinaya dAkhavazo tema tema vidyA jIvanamAM navo raMga lAvaze. sapheda kapaDAM upara game te raMga jaladI caDI jAya che. ema, jenuM mana vinayazIla che tenA mana upara vidyAno koI paNa raMga jaladIthI caDI zake che. phalazALa nAmano eka nAno chokaro hato. pitAnI pAsethI eNe traNa vAto zIkhI. mAna ApavuM, vinaya rAkhavo ane vaDIlanuM vacana na uthApavuM. eNe potAnA jIvananI aMdara A guNone utAravAnuM manamAM lIdhuM. eka vAra e bApa sAthe talATI pAse gayo. talATIne joI pitAe namana karyuM. phalazALane lAgyuM ke mArA pitA jene name che e mArA pitA karatAM paNa mahAna hovA joIe. ethI eNe paNa jaIne talATIne namana karyuM ane emanI pAse rahevAnI icchA jaNAvI. e kahe ke mAre pagAra nathI joIto; mane mAtra sevAnI taka Apo. talATI khuza thaI gayo ne eNe chokarAne potAne tyAM rAkhyo. emanI pAse rahIne pelA traNa maMtro pramANe e jIvavA lAgyo. emAM eka vAra A talATI rAjyanA mahAmaMtrIne tyAM mahesUla bharavA gayA. pelo phalazALa sAthe hato. maMtrIne joI talATI emane namyA. phalazALane thayuM ke talATI karatAM to A maMtrI vadhu mahAna lAge che; mATe cAlane, emanI sevA mAguM ! eNe to jaIne kahyuM ke maMtrIjI, mAre ApanI pAse rahI AjJAMkita, namra ane sevAbhAvI thavuM che; mATe mane Apane tyAM rAkho. ApanI sevA karavAnI mane taka Apo. mANasa karatAMya lokone to mANasanuM kAma ja kharI rIte suMdara lAge che ne ! je mANasa kAma na kare, sevA na kare ane mAtra rUDo-rUpALo hoya to 182 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ene koNa sanmAna Ape ! jeo duniyAmAM lokapriya banyA che, temaNe deza, gAma mATe kAMIka kAma karyuM hoya che; ethI ja emanuM sthAna lokonA hRdayamAM jAge che. je Ama bIjAne khAtara jIve che te haMmezAM lokapriya thavAno ja. caMdana jema ghasAya che ane tenI suvAsa vadhu Ape che, tema mANasa bIjAnI sevAmAM jo ghasAI jAya to ja samAjamAM enI suvAsa prasare. A chokaro kAmane lIdhe, vinayane lIdhe, maMtrIne vahAlo thaI gayo. ekavAra maMtrI rAjA pAse gayA tyAre e paNa sAthe gayo. enA jIvanamAM eka ja dhUna ke pelI traNa vAto jIvanamAM utAravI. maMtrI sAthe A phalazALa paNa zreNika rAjA pAse pahoMcyo. maMtrIe rAjAne namana karyuM, eTale A samajyo ke maMtrI karatAM A rAjA mahAna lAge che, mATe A rAjAnI sevA karavI vadhu ThIka che. mANasa jo phalazALanI mAphaka Ama eka ja vAtane vaLage toya kyAM sudhI e jaI zake che, e juo. pachI to ekamAMthI anaMta jAgaze. vaDalAnA eka bIjamAMthI jabaradasta vaDalo Ubho thAya che ne ? hajArone ArAma ane zAnti Ape che. ema jIvanamAM guNarUpI bIne bhUmi, pANI sArAM maLI jAya to ja e phUle-phAle che. mATe ApaNe paNa hajAra vAtane vaLagavA karatAM, eka saguNane vaLagavuM joIe. Aje loko dareka vastu jarA jarA jANe che. "Jack of all and master of none'mAM majA nathI. majA to eka viSayamAM pUrNatA meLavavAmAM che; ekanA svAmI banavAmAM che; anekamAM caMcupAta karI jIvana veDaphI na nAkho. ekAda vAta, ekAda sadUgaNane paNa evo keLavo enI sAthe tamAruM nAma joDAI jAya. jyAre ekamAM AvI kharI saMpUrNatA keLavazo, tyAre tamAro e saguNa tamArI sAthe ekAkAra banI jaze. abhayakumAranI buddhi, bAhubalinuM baLa, kevannAnuM saubhAgya - vagere, Aje aDhI hajAra varSa thavA chatAM tame tamArA copaDAmAM yAda karIne lakho cho. AnuM kAraNa e ke teo te te guNomAM pUrNa hatA. ApaNe paNa ekane vaLagI, emAM pUrNa banIne jIvavAnuM che; sadguNanI vyApakatA jIvanamAM kema Ave te mATe prayatna karavAno che. dara varSe ekAda guNanA paNa jo tame svAmI bano to, 25-30 varSamAM keTalA badhA guNa AvI jAya ! paNa Aje mANasa A vAta vicAre che ja kyAM ! ApaNA jIvananAM pANI Ama veravikhera na thaI jAya mATe ApaNe to nIka banavAnuM che. nIka haze to e dvArA kyArAmAM pANI pahoMcaze. tamArA jIvanamAM Aje AvI koI nIka che kharI ? Ano vicAra karyo che kharo ? dharmaratnanAM ajavALAM - 183 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI eka suMdara nIka bAMdho ke jethI jIvanano kyAro haryobharyo ane lIlochama banI jAya. moTAMonI sevA, sanmAna ane vacana na uthApavuM--eTaluM ja jIvanamAM laIne beThelo phalazALa, chevaTe zreNika pAse Avyo. pachI to rAjAne enA vagara cAle ja nahi evuM thaI gayuM. kevo AjJAMkita ! kevo sanmAna ApanAro ! kevo vacana pALanAro ! enAM vicAra, vANI ane vartanamAMthI vinayabhAva ja nItarato. kahevAya che ke : "koyala kisako deta hai, kauA kisakA leta ? eka vacana ke kAraNe, jaga apanA kara leta." kAgaDo koInuM kAMI laI leto nathI ane koyala koIne kAMI ApI detI nathI; chatAM koyala enA mukhanA vinaya ane madhuratAbharyA zabdane kAraNe jagatane potAnuM banAvI de che. Ama vacana sAthe jo vartana AvI jAya to samajajo ke jagata tamAruM che; jo vinaya haze to badhA tamArA che. guNa keLavo, paNa vinayane na bhUlo. phalazALane AthI ja zreNika pAse sthAna maLyuM. pachI ekavAra e ja rAjA zreNika, bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA gayA. jaIne emanA caraNamAM paDyA. mahArAja karatAMya A bhagavAna moTA lAge che, e phalazALe joI lIdhuM, ane te bhagavAna mahAvIra pAse doDI gayo ane DhAla tathA talavAra emanI pAse dharI dIdhAM. eNe bhagavAnane jaIne kahyuM ke mAro nirNaya che, saMkalpa che ke ApanI sevA karavI; mAro svIkAra karo. huM mArI A DhAla-talavAra sAthe ApanA rakSaka tarIke Ubho chuM. bhagavAne ene kahyuM ke A tArI talavAra ane DhAla kAMI khare vakhata rakSaNa nathI karI zakavAnAM. sAcuM rakSaNa to A rajoharaNa ka2ze; kAraNa ke emAM dayA bharelI che; e ja kharuM rakSaNa karI zakaze. lazALamAM vinaya sAthe sanmAnabhAva paNa hato. vinaya e bAhya pariNAma che; sanmAna e aMtarano bhAva che; ane AjJApAlana e AgaLa vadhavAno, taravAno mArga che. vinaya sAthe A sanmAnabhAvanA Avazyaka che. vinaya hoya paNa sanmAnanI bhAvanA na hoya to na cAle. jIvanamAM vinaya, sanmAna ne AjJApAlana traNeya guNo jarUrI che. AvA vinayavAna AtmA ja meghane joIne jema mora nAce ema, guNiyala mANasone joI nAcI UThe che. phalazALanI vinaya-bhAvanAmAM bhagavAna mATe sanmAna maLyuM, te amRta banI gayuM. phalazALe e ja samaye bhagavAnanI AjJA jhIlI, rajoharaNa lIdhuM ane te muni thaI gayo. 184 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalazALa ApaNane zIkhave che ke tamArA karatAM uMmaramAM, guNamAM, tapamAM, ArAdhanAmAM, jJAnamAM je uttama hoya tene sanmAna Apa. tame je Apazo te ja tamane pAchuM maLaze. moTo to e kahevAya che ke nAnAnuM sanmAna kare, nAnA mATe paNa je tuMkAro ke tochaDAI na vApare. mANasanI bhASAmAMthI enuM aMtara dekhAI Ave che. eka jaNa na dekhatAne mATe "AMdhaLo' zabda vApare, bIjo ene "prajJAcakSu' kahe che. vastu eka che paNa bIjo zabda keTalo suMdara che ! ApaNe bhASAsamitinI vAto karIe chIe. bhASAsamiti eTale zuM ? zabdo pasaMda karIne bolo. cUMTIne bolAyelo zabda tamArI lAyakAta ane yogyatA batAvaze. mANasa jo sAmAnya vastu mATe paNa pasaMdagI kare che to jIvanamAM vaparAtA zabdo mATe kema nahi karato hoya ! A vicAravA jevuM che. phalazALanI kathAmAMthI ApaNe joyuM ke je mANasa vinaya dAkhave che te AgaLa vadhI zake che. vinaya e to Ama mokSanuM eka sAdhana che. vinayamAMthI jJAna, jJAnamAMthI darzana, darzanamAMthI cAritrya ane cAritryamAMthI mokSa prApta thAya che. mokSano e adhikArI bane che. AthI vinayane atyaMta upayogI saguNa gaNavAmAM Avyo che. enAthI mANasano AtmA nirmaLa bane che. tA.16-8-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 185 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. kRtajJatA jA nuSyanuM jIvana, sadguNo pAmavAnuM ja eka suMdara dhAma che. agAu joyelA huM saguNono ApaNe vAraMvAra vicAra karavAno che. jema mANasane potAnuM sthaLa jIvana 2 TakAvavA khAvA-pIvAnI jarUra che tema, + AtmA ane mananI puSTi mATe, AvA saguNonI jarUra che. ApaNe joI zakIe to jIvanano che. pratyeka divasa, e suMdara parvano divasa che; ' jIvananI maMgaLatAno divasa che. paNa A mATe pratyeka divasa, ArAdhanamaya banavo 0 joIe. mane dararoja pavitra, nirmaLa, zAMta rahe to ja maLela jJAnanI dhArA, divasane X eka parvarUpa banAvI de che. ApaNe saue kRtanI nahi, kRtajJI banavAnuM che. koIe ApaNA mATe nAnuM paNa kArya karyuM hoya to ApaNe anekagaNuM ja karIne pAchuM vALavuM joIe. Ano pATha A dharatI ApaNane zIkhave che. eka dANAmAMthI e anaMtagaNuM karIne pAchuM Ape che. jagatamAM mAtra mANasa ja eka evo che 186 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene Apo eTale e khAI jAya che. jagatamAM jANe ke Aje e rIta ja thaI gaI che ke huM AkhA gAmanuM khAuM, ane mAruM khAya enuM nakhoda jAya. kudarate ApaNane pAMca iMdriyo bakSI che. e paMcabhUtonA ApaNe traNI chIe; paNa ApaNe emane mATe kAMI karIe chIe kharA ? kharo kRtajJI to e che ke je, sAmAe potAnI upara zA upakAra karyA che e dhyAnamAM rAkhe, ane teno badalo vALavA iMtajAra rahe. ApaNI upara guruno, mAtApitAno, ApaNane madada karanArano, samAjanI sahAya meLavI AgaLa AvyA teno ane paMcamahAbhUtono upakAra rahelo che. prathama upakAra mAtAno gaNavAmAM Avyo che. kAraNa du:kha sahana karIne ghora aMdhArA kUvAmAMthI e ApaNane prakAzapUrNa jagatamAM lAve che, ApaNI upara vAtsalya vahAve che. saMgAonA sneha sa-kAraNa, sahetuka hoya che. paNa mAno sneha akAraNa, niSkAma hoya che. e to kAMI mAgyA vagara paNa Ape ja jAya gurunuM jIvana vRkSa jevuM che, nadI jevuM che. vRkSa, ene tyAM je Ave tene chAMyo Ape che, phaLa Ape che. saritA koIne pUchatI nathI ke tuM kyAMno che, kevo che ? e to kAMThe AvelA sarvane pANI ApI tRSA chipAve che. A banne guNo jenAmAM hoya te ja guru che. AtmAne zAnti ApavAnuM kAma jJAnIonuM-guruonuM che. mATe svarUpanuM yazovijayajI mahArAje kahyuM che ke jeNe tane samyaktva ApyuM, jeNe tane viSAdanA kUvAmAMthI bahAra kADhyo, evA tAro gurunA UMDA upakArano badalo tuM zI rIte vALI zakavAno che ? guruno upakAra evo che ke aneka bhavomAM paNa e vALI na zakAya. jagatamAM mANasa ekalo Avyo che ane chevaTe to eNe ekalA ja javAnuM che. sAthamAM enAM satkAryo ane bhalAI sivAya koI AvavAnuM nathI. AtmAnI oLakha karAve te guru che. e RNa cUkavavA mATe to roja emanuM smaraNa karavuM ghaTe, divya AtmAnI vicAraNA karavI ghaTe. ghaNA pUche che ke mArAthI krodha, mAna, mAyA chUTatAM nathI ane upakArI guruo yAda AvatA nathI. to eka upAya e che ke krodha vagere kyAMthI, zA mATe AvyAM e tame zodho ane sadguNonuM baLa vadhAro. caDatAnAM dRSTAMta juo, paDatAnAM nahi : to kadAca vadhu jhaDape tame AgaLa AvI zakazo. guru pAse paNa dAktaranA jevI atyaMta sukSma dRSTi hoya che. ethI teo ApaNI aMdaranI vAtone, sthitine joI zake che. e prAjJa puruSo joI zake ke dharmaratnanAM ajavALAM ke 187 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArA hRdayamAM krodhanA kevA taNakhA paDyA che; kevI mAnanI TekarIo UbhI che; kevI mAyAnI jhADIo jAmI che; kevA lobhanA khADAo khodAyA che. A badhAne lIdhe ja mANasa satya dharmanuM darzana karI zakato nathI ane saddaguNamaya banI zakato nathI. mANasa jyAre Ama potAne barAbara jue tyAre tene jaNAya che ke "mo sama kona kuTila, khala, kAmI' - mArA jevo bIjo koI kuTila, lucyo ane kAmavAsanAthI bharapUra mANasa nathI. jaina darzane ApaNane A eka suMdara sAdhana ApyuM che. jaina darzana eTale AMtarika saMzodhananI saMskRtinuM darzana. paNa Aje to ApaNe chIcharI, nAnI vAtomAM purAI gayA chIe. AdhyAtmika ArohaNane badale, saMpradAyo ane prasiddhinI kriyAmAM paDI gayA chIe. ApaNo kharo mArga eTale AtmAno mArga. mATe bhagavAne kahyuM ke jIva ! teM bahAranuM badhuM karyuM, paNa aMtarane zodhavAnuM kAma te nathI karyuM eTale herAna che, parezAna che. have ApaNe enI pAchaLa lAgavAnuM che. have tame vItarAgI jevA sAdhu pAse jAo ane tamArI jAtane juo. sAthe sAthe sarakhAmaNI paNa karatA jAo ke prabhu AvA zAMta ane huM Avo krodhI ! tame jJAnanI jyota ne huM Avo ajJAnapUrNa, kALo kolaso ! tamane jagata pUje toya tame nirabhimAnI ane mane koI na pUche toya huM ATalo abhimAnI ! Ama zA mATe ? bhagavAna ! tamane kevaLajJAna lAdhyuM, to mane kema nahi? bhagavAnanI ane ApaNA AtmAnI Ama sarakhAmaNI karo to aMdaranuM tattva jAge, guNa pratye Adara pragaTe ane koI pAsethI thoDuM paNa kaMI maLyuM hoya to tenA pratye bhAva jAge, ane Ama kRtajJatA paNa vikase. tA. 30-8-1960 188 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. upakAra-catuSTaka Nasa bIjA badhA guNothI zobhato ma hoya chatAM jo enAmAM Avo kRtajJatAno guNa na hoya to bIjA badhA guNa upara pANI pharI vaLe. jeNe tamAruM nAnuM evuM paNa kArya karyuM hoya, vipattimAM sahAya karI hoya, ene yAda na rAkho to tamArAmAM rahelA guNo daTAI ja javAnA ne ? saMsAramAM Aje kRtajJatAno guNa ocho thaI rahyo che. bahAra AvIne mANasa dharmano dekhAva karI rahyo che, paNa potAnA jIvanamAM kyAre, koNe koNe sahAya karI hatI enI yAda rAkhato mANasa baMdha thayo che. jUnA kALamAM eka mANasa bIjAnI upara upakAra karato, to bIjo mANasa potAnuM e RNa pheDavA mATe jhaMkhyA karato. Aje A bhAva che kharo ? ApaNI upara guru, dharma, mAtApitA, samAja vagere aneka jaNanA upakAra rahelA che. gurune kAraNe ApaNe Ave sthaLe thayA; have kharAba kArya karatAM AvatA dharmaratnanAM ajavALAM 189 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNane kSobha thavA lAgyo che. ApaNane mAnavatAnuM je darzana thaI rahyuM che te AvA gurune lIdhe. Ama chatAM jIvanamAM kyAreka pazutAnuM prAbalya jAge tyAre AvA upadezanA prakAzane lIdhe ja "huM A ThIka karato nathI' ema ene lAge che, ane e khoTuM karatAM aTakI jAya che. Ama saguruno samAgama ane zAstronuM zravaNa, mANasane pApa karatAM AMcako Ape che. enAthI, pApa karyA bAda tarata ja pazcAttApa jAge che; sadgurunA zabdo evI veLAe kAnamAM guMjI UThe che. Ane lIdhe ja ApaNe badhI vAra kharAba kRtya karatAM bacI jaIe chIe. guru pachI ApaNA bIjA upakArI te mAtApitA. potAnAM bALako mATe e zubhecchA rAkhe che ane peTe pATA bAMdhIne paNa ene uchere che. jeo potAnA dIkarA mATe TADha ane taDako veThe che, potAnA karatAMya, e dIkarA mATe vadhu jIve che. e mAta-pitAno upakAra kevo apUrva che ? trIjo upakAra te samAjano. enA nimitte tame AgaLa AvyA tamArI AvaData kharI, paNa tamane AgaLa dhakelavAmAM samAjanI sahAya rahelI ja che. bAkI jo tame tamArA paisA, mAtra mojazokhamAM vAparo to samAja tamane mAna zA mATe Ape ? mUDIvAdanI sAme, Ajano sAmyavAda kAMI jAte Avyo nathI; ApaNe ene lAvyA chIe. pahelAMnA zrImaMto samAja mATe arpaNa karatA to samAja emane sanmAna ApI AgaLa besADato. Aje dhanavAna potAnA mojazokhamAM paisA kharce che, to pachI samAjane evA zrImaMtonI zI paDI hoya ? jyAre ApaNe jagatamAM AvIe chIe tyAre ApaNe raDIe chIe ane sagAMo hasatAM hoya che. have mANase karaNI--dharma evo AcaravAno che ke jethI e hasato hasato jAya ane enI pAchaLa gAma AkhuM 23. sArI vyaktinI ApaNane gerahAjarI sAle che; paNa te enA dehane mATe nahi, paNa tenI udAratA, mahAnubhAvatA vagere guNone lIdhe A kRtajJatA, ApaNane cAra vAta zIkhave che. koIe ApaNI upara upakAra karyo hoya to te kadI bhUlavo nahi; koIne mATe tame upakAra karyo hoya to ene yAda karavo nahi. koIe ApaNI upara apakAra karyo hoya to ene mAphI ApavI ! ane ApaNAthI koIno apakAra thaI jAya to sAmAnI mAphI mAgavI. dharmanuM bIja AmAM raheluM che. mRtyunI ghaDIe paNa kRtajJatAvALo mANasa vicAre ke mArI upara thayelA upakArano badalo have huM kyAM vALIza ? eka DozI hatI. e jAtrAe javA nIkaLI. rastAmAM eka kUtaro enuM 190 5 dharmaratnanAM ajavALAM. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAtuM khAI gayo. DozI bhUkhI thaI che, vicAre che tyAM eka vaNajAro Avyo ne khAvA beTho. eNe mAjIne paNa khAvA bolAvyAM. vaNajArAmAM mAnavatA hatI. eNe mAjIne bolAvyA ane beue sAthe besI prItathI bhojana karyuM. chUTAM paDatAM mAjIe kahyuM ke A annanuM RNa huM kyAre pheDIza ? kAraNa, khAIne rAjI thavuM, emAM mAruM gaurava nathI; gaurava to khavarAvavAmAM che. pelo vaNajAro kahe che ke tamArI sAthe jamavAmAM to mAruM anna saphaLa thayuM; tame jamIne mArI upara upakAra karyo che. huM phalANA gAmamAM rahuM chuM; mAruM nAma gajarA. kAma paDe ne yAda karazo to upakAra thaze.' ema kahIne DosIe vidAya lIdhI. e vAtane dasa varasa thaI gayAM. paNa DozI roja vicAra kare che ke pelA vaNajArAno upakAra huM kyAre vALIza ? e AvA vicAra karI rahI che; upakAranI vAtomAM ja enuM mana rokAyeluM che. Ane kALe mANasane jIvananA UMDANamAMthI sarasa ciMtana maLe che ane suMdara bhAvanA jAge che. e vicAromAM ja mANase AgaLa vadhavAnuM hoya che. paNa mANasamAM A zakyatA chatAM Aja e kevo banI gayo che! paradezano koI mANasa karoDapati thaI jAya to ene du:kha nathI, paNa eno bhAI karoDapati thaI jAya to ene IrSA jAge che. A dazA che. Aje jagatamAM ghaNAne IrSAno A kSaya (TI.bI.) lAgu paDyo che. sarvatra IrSA ja pragaTa thaI rahI che ane e mANasanA lohIne bALI rahI che. AvI ja rIte mANasa kIrti ane prazaMsA pAchaLa gAMDo banI rahyo che. paNa e kIrti to pANInI upara lakhelA akSara jevI che; e kAMI besI rahevAnI nathI. AtmasamAdhi mATe karelAM ujvaLa kAryo sivAya ahIM zuM rahevAnuM che ? mANasanuM jIvana to pANInA parapoTA jevuM che. kALabaLanA pravAhamAM enuM sthAna zuM ? mANasane Aje evI bhUkha lAgI che ke bIjAnuM nAma bhUMsI, huM tyAM mAruM nAma lakhuM, kIrti pAmuM ! e bhUlI jAya che ke jema tuM bIjAnuM nAma bhUsavA taiyAra thayo che ema, tArA pachI AvanAro, tAruM nAma zA mATe nahi bhUMse ? saMsAranuM A darzana che ! Aje sau Ama abhimAna, gaurava, ahaMkAramAM masta che. pachI vicAra koNa kare ? pachI to dasa varasa cAlyAM gayAM. ekavAra pelo vaNajhArI pakaDAyo. e nirdoSa hato. paNa ene A gAmamAM koI oLakhe nahi. rAjAe pUchyuM : 'tame nirdoSa cho eno purAvo cho ? tamane koI oLakhe che ?' vaNajArAne pelI dharmaratnanAM ajavALAM - 191 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DozI yAda AvI. eNe potAno smRtikhajAno tapAso. DozInuM nAma yAda karyuM, ane kahyuM : "mahArAja, mArI pAse je mAla che te mAro ja che, te Apa vizvAsathI mAno. huM paradezI chuM. mAre konI oLakhANa hoya ? paNa A gAmamAM gajarA nAme eka DozIne huM jANuM chuM paNa e kyAM rahe che te mane khabara nathI.' rAjAe tapAsa karAvI. DozI to vATa joIne beThI hatI. e doDIne gaI; enI jAmIna thaI. nirdoSa vaNajhArAne eNe choDAvyo ane pachI potAne tyAM mAnapUrvaka bolAvI jamADyo. DozIe kahyuM : "Ajano divasa dhanya che ke mArA upakArIne satkAravAnI dhanya paLa mane maLI che.' anna khAdheluM to ene khAtara DozI ATaluM badhuM jokhama kheDavA paNa taiyAra thaI gaI enuM nAma katajJatA. paNa Aje to loko koIne musIbatamAM paDelo jue che to tyAMthI moM pheravI bhAgI jAya che. jIvananI sudhAraNA mATe ApaNe A badhI vAtonI AlocanA karavAnI che. tA. 31-8-1970 192 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. kRtajJatAno saMdezo A NasamAM jema jema sadguNo jAge che je jA tema tema enI bhUmikA badalAtI huM jAya che. bALakane dhakko lAge to paDI jAya che che, paNa yuvAna enAthI paDI jato nathI. Ama jyAre mANasane jIvanamAM durgaNono dhakko vAge che tyAre saguNothI yauvanakALamAM Avelo mANasa paDI jato nathI. saddaguNonI sAthe mANasamAM aMdarathI zakti jAge che. AvA kRtajJI mANaso jagatamAM bahu ochA che. telanuM eka TIpuM jo pANImAM paDe che to pANInI AkhI sapATI jema telamaya zuM banAvI de che ema, sadguNothI bharelA manamAM ekAda vadhu saguNa paDe che tyAre te che mAnavInA AkhA jIvanamAM prasarI jAya che; A kudaratano niyama che. o sajjana mANaso AvA pANI jevA hoya che, jeo sadguNane vyApaka banAve che; ja durjana loko tapelA tela jevA hoya che. che. jemAM saguNa nAkho toya ene bALIne bhaDako karI de che. dharmaratnanAM ajavALAM che 193 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka hajAma hato. teNe evI vidyA meLavelI ke jethI e koI vastune havAmAM adhdhara rAkhI zakato. eka sAdhue A vAta jANI, eNe vinavaNI karIne hajAma pAsethI vidyA sAdhya karI, paNa jyAre e sAdhu bIjA pAse gayo tyAre eNe kahevA mAMDyuM ke meM jAte ja apUrva sAdhanA karI, himAlayamAM jaI A zakti meLavI che. hajAmane guru gaNAvatAM ene zarama lAgI. e Ama jUThuM bolyo ane pariNAme AkAzamAM adhdhara rahelI enI tuMbaDI enA mAthA upara ja paDI ane enuM mAthuM phUTI gayuM. Ama mANasa Aje kRtajJatAhIna thaI rahyo saguNa meLavyA vagaranuM manuSyanuM jIvana tuccha che. kALacakranA mApathI juo to manuSyanuM so varSanuM AyuSya, eka pUrA bindu samAna paNa nathI. AvuM ApaNuM kImatI jIvana, ene dugurSonI paMcAtamAM kADhI nAkhIe, to kevuM du:khada gaNAya ! saguNane apanAvatAM zIkhazo to tamArI dRSTi sadguNa banI javAnI. ATalo kALa to tame kharAba zodhyuM, have bAkI rahelA thoDA kALamAM to sAruM zodho ! jIvanamAM saMcaya karavA jevuM bIjuM kaMI nathI, mAtra saguNo ja che. koIno nAno paNa upakAra na bhUlavo enuM nAma kRtajJatA. katajJI banavA mATe bIjuM kArya e ke koInI upara ApaNe karelA ApaNA upakArane yAda ja na karAvavo. upakArane yAda karAvavAthI, karelA kAryanuM mahattva marI jAya che. ethI to sAmAne dInatAno anubhava thAya ane ApaNA manamAM abhimAna janme, kAraNa ke krodha jItavo sahela che. paNa mAna pacAvavuM muzkela che. A jIvanamAM mANase kRtajJI ane vizvaRNI banavAnuM che. caMdana ghasAI suvAsa Ape che. pANI bIjAnI tRSA chipAve che. jhADa sarvane zItaLa chAyA Ape che. mANase paNa koIne kaMI kahyA vinA, Avo upakAra karatAM zIkhavAnuM che. jamaNo hAtha de ane DAbo hAtha na jANe, enuM nAma sAcuM dAna. jema jamInanI aMdara raheluM bI chUpI rIte UgI nIkaLe che ema gupta rIte ApeluM dAna ja sAcuM phaLadAyI bane che. paNa Aje to AvAM dAna, puNyanAM kAmo maTI, mAtra levaDadevaDanA vyavahAra banatA jAya che. dAna daIne to mANase haLavA thavAnI jarUra che. paiso sArA kAmamAM kharacAya tyAre haLavApaNuM lAgavuM joIe. dAnanI rakama dIdhA pachI, tijorImAM paDelA khADAne pharI pUravA pAchaLa na paDo. dAnano je khADo paDe che, te mAnavInI uparano bhAra ocho karAvavA. e bhAra pharI Ubho na karo. koIne karelI sahAya bhUlI jAo, mAtra eTalI zraddhA sevo ke vAveluM 194 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAreka jarUra UgI nIkaLavAnuM che ane te paNa jevI bhAvanAthI vAvyuM haze evI ja bhAvanA sAthe e UgI nIkaLavAnuM che. pArakAno apakAra yAda na rAkho; tema tame karelo upakAra paNa yAda na rAkho. beu vastu bhUlavA jevI che. kharo dharma to e che ke apakArInA apakArane yAda karyA vagara enI upara upakAra karavo. ApaNe to caMdana jevA banavAnuM che. kuhADI caMdananA jhADane kApI nAkhe che, chatAM caMdana to kapAtAM kapAtAMya ene kApanAra, kuhADInA phaLAne-mukhane suvAsita karatuM jAya che. kRtajJI banavA mATe A cAre vAta puna: puna: vicAravI ja rahI. ApaNA para koIe karelA upakArane bhUlavo nahi; ane koIe paNa karelA apakArane saMbhAravo nahi. ApaNe karelo upakAra saMbhArI Apavo nahi ane ApaNAthI bhUlathI paNa thaI gayelA apakAranI sAcA dilathI kSamA mAgavI. tA. 1-9-1960 dharmaratnanAM ajavALAM - 15 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. parahitanirataH : 6) rahitanirata" e vIsamo sagaNa che 5 ane te atyaMta upayogI che. paheluM sukha te jAte naryA; bIjuM sukha te dhane A bharyA." AvuM to pazuo paNa mAge che. eTale jo manuSya paNa ATalI ja icchA rAkhato hoya to e mANasa zAno ? je manuSyanA jIvanamAM to paropakArano che. prema jAgavo joIe; pArakAnA hitamAM magna thavAnI enAmAM tamannA jAgavI joIe. jeNe dharmanA vijJAnanuM darzana karyuM hoya te ja parahitanirata: thaI zake. paropakAra karavAmAM ja svaupakAra mAnI AnaMda mAno. Atmabhoga ApI, eno che badalo meLavavA jhaMkhatA lokone samAja jyAre satkArato nathI tyAre emane samAja bekadara lAge che. paNa mA jema dIkarAnI sevA kare che tema mANase samAjanI sevA karavAnI che. dharmane ane tenA vijJAnane je samajyo che te, bane tyAM sudhI bIjAnI sevA je levA icchA rAkhato nathI; e potAnuM kaSTa che bIjA upara nAkhavA icchato nathI. AjanA kahevAto dharmI mANasa 196 dharmaratnanAM ajavALAM Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArakI sevA levAmAM masta che. ochAM kaSTe e vadhu dharma karavA tatpara banyo che. 'meM to ghaNI pUjA karI che ane ghaNo dharma karyo che' kahIne, mANasa Aje svakArya karato baMdha thayo che. mANasa potAnI javAbadArI bIjA upara lAdI mukta thavA icche che. potAnuM kAma bIjA upara nAkhI nIkaLI javuM, e AjanA samAjamAM eka vyApaka banato mAnasika roga che. paNa jyAM sudhI mANasa vizleSaNa karato nathI tyAM sudhI vijJAna ene hAtha AvatuM nathI. aNunuM vizleSaNa thayuM to navI zakti maLI. Aje have, e ja pramANe ApaNAM dharma ane karmanuM vizleSaNa karavAnI jarUra che. A jagatamAM bIjAnuM RNa ochuM lo. badhAM vyAja karatAM karmarAjanuM vyAja bahu jabaruM che. AthI DAhyA mANaso, vahelAmAM vahelI take RNamukta thavAno prayAsa kare che. enAthI navI daSTi maLe che. maphata koInuM nathI levuM, e dRSTi ApaNe rAkhavI joIe. yAda rAkhajo ke koInI pAsethI paDAvIne lIdhuM haze to e kyAreka paNa tamArA hAthamAMthI paDI ja javAnuM che. dharma vijJAna jyAre prApta thAya che tyAre enI dRSTimAM phera Ave che. e jANe che ke lIdhuM haze to vyAja sahita pAchuM ApyA vagara chUTako nathI. AMkaDA gaNavAnuM yaMtra jaDa che, paNa AMkaDA gaNavAmAM bhUla nathI karatuM; jyAre mANasa bhUla karI nAkhe che. karma paNa AvuM jaDa che chatAM e gaNatarImAM koI divasa bhUla nathI karatuM; yogya pariNAma e Ape ja che. jaDanI paddhatimAM AvI vyavasthAbharI cokasAI che. mANasa pAse dhana Ave che tyAre jANe ke enAthI Agho cAlyo jAya che. paNa dharma to aMtaranuM sAcuM dhana che. e nahi hoya to AtmA dIna banI jaze. jagatanAM kaMcana, kAyA, kuTuMba ane kAMtA dharmane bhulAvI de che. sonuM vadhatuM jAya che tema tema ene vadhA2vAnI bhAvanA vadhe che; kAyAnI tevaDamAM mANasa eno samaya veDaphI nAkhe che; pote so sagAMno, vizALa samudAyano sago thAya e ene game che; paNa pote janmakALe ekalo Avyo che ne mRtyukALe ekalo javAno che e vAta ja bhUlI jAya che. mANasane jIvanamAM sUvA mATe eka khUNo, khAvA mATe mUThI anna ane 5he2vA mATe be joDI kapaDAMnI jarUra che. Ama chatAM mANasa Aje kapaDAM ane alaMkAronI pAchaLa kevo gAMDo banyo che ! sadguNI mANasanA mananI aMdara AvAM pralobhano ane mAnavatA vacce yuddha cAle che; paNa tyAre e pralobhano upara vijaya meLavI jIvanane AgaLa vahAve che. eTale Avo pahitanirata: mANasa, AsapAsanAM badhAMno vicAra kare, tene sudhAre ane samAjane AgaLa lAvavAmAM sahAyaka thAya. tA. 3-9-1960 dharmaratnanAM ajavALAM * 197 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +>&> 47. samaSTinI bhaktimAM mukti galo pATha barAbara samajAya e A mATe pAchalA pAThanuM jJAna jema jarUrI che, tema eka guNa barAbara pacAvyA pachI ja navo guNa pIrasAya che. koInuM bhaluM kareluM saMbhAravuM nahi ane koIe ApaNuM bhaluM karyuM hoya to bhUlavuM nahi. AthI kRtajJatAno guNa AvI zakaze. jyAre mANasa kRtajJI bane che tyAre te parahitamAM magna banI jAya che. pachI to parahitanirataHno guNa enI prakRtirUpa banI jAya che. khAvuM, pIvuM, sUvuM e jema prakRti gaNAya che tema sadguNo ApaNI prakRti banI javA joIe. parahitamAM nirata mANasathI bhaluM karyA vagara rahI zakAya nahi. jo koInuM bhaluM tenAthI na thaI zake, to enA moM 52 zUnyatA chavAI jAya ane e divasa ene niSphaLa lAge. paNa Aje to sthiti judI che. loko kAma kare thoDuM ane e thoDuM paNa ghaNuM kema dekhAya enI dhamAla eTalI kare ke eTalI dhamAla jo kAma mATe kare to keTalAnuM bhaluM thaI jAya ! 198 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parahitamAM hakArAtmaka ke nakArAtmaka, beu bhAvo samAyelA che. saunuM bhaluM karavuM, e hakArAtmaka; koIno upakAra na levo, e nakArAtmaka. pArakAnuM letAM mANasane dukha thavuM joIe; kAraNa ke lIdheluM vyAja sAthe pAchuM ApyA vagara chUTako thavAno nathI. Aje badhA lokomAM eka ja manovRtti dekhAya che ke vadhAremAM vadhAre levuM ane ochAmAM ochuM ApavuM. paNa kharo dharma to e che ke khAIne rAjI thavAne badale khavaDAvIne, levAne badale daIne rAjI thAo. lUTeluM ke paDAveluM kyAM sudhI Takaze ? je kArya karavAthI mANasane nIcuM jovuM paDe e eNe zA mATe karavuM joIe ? AtmA nA pADe, pachI koI paNa vastu zA mATe svIkAro cho ? Ane badale AtmAnuM evuM teja keLavo jethI tame zaramajanaka evuM kAMI ja na karo. mahApuruSo AthI ApaNane samajaNa Ape che ke jIvanamAM jarUriyAta ochAmAM ochI rAkho, to AvI sthiti nahi Ave. jarUriyAto ja mANasane muzkelImAM mUkI de che ne chevaTe mANasane vastuono gulAma banAve che. jarUriyAto ochI, to du:kha paNa ochuM Apaze. svataMtra mAnavI tarIke jIvo. koI mATe tiraskAra na rAkho ane koInI gulAmI na svIkAro. to tame mRtyunI zacyA upara paNa pUrI zAnti anubhavI zakazo. ziyALAmAM garamI game che, paNa unALAnA divasomAM e ja garamI dukhada lAge che. ema ja, AjanI vastu je sukha ApI rahI che te kAle duHkhada banaze. mATe vastu pratyenuM mamatva choDo. jiMdagImAM evI karaNI karo ke zAntinI paLomAM e tamane zAMta rAkhe, kAraNa ke nAnI sarakhI azAnti naukAmAM paDelA kANA jevI che. e kANuM nAnuM chatAM AkhI naukAne DubADavA pUratuM thAya che. parahita karo', ema kahevuM sulabha che paNa e pramANe karavAmAM tyAganI AvazyakatA rahe che. e tyAga karI, kAryarata bano to tame amara thaI jAo cho. tyAganI vAMsaLI vAge che ane satyavrata pitAnI abhilASA pUrNa karavA mahAtyAga karI cAlI nIkaLe che. je loko IMTa ke khAtara banIne pAyAmAM purAya che, te ja duniyAnAM phaLanA poSaka banI zake che. mATe upakAra karo paNa te loko khAtara nahi, tamArA AtmAnA AnaMda khAtara. mukti to bhaktinI dAsI che. bhakti keLavo to mukti pAchaLa doDatI Avaze. vyakti karatAM samaSTinA hita mATe jIvavuM emAM ja jIvananI kRtajJatA, sArthakatA rahelI che. tA. 4-9-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 4 199 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ++88&8* A mahAtejanI taranA timiranAM thara toDavA mATe jarUra paDe che. A tejanI jhAMkhI karavI e ja mAnavajIvanano mukhya hetu che. AnuM nAma labdhalakSa. mANasane jIvanamAM aneka vastu meLavavA abhilASA jAge che, paNa jIvananuM pUrNa dhyeya zuM che tenI ene khabara nathI.' je mahAtejathI ApaNe dUra AvI paDyA chIe e viyoganuM paNa Aja ApaNane du:kha thatuM nathI. Aje sthiti evI che ke je choDIne cAlyA javAnuM che, enI pAchaLa mANasa magna banyo che, ane je sAthe AvavAnuM che enuM lakSa ene rahyuM nathI. 48. labdhalakSa duniyA AkhImAM Aje evuM gAMDapaNa cAlyuM che ke mAnavI sAdhanone ja sAdhya mAnI beTho che. pariNAme sAdhano, sAdhano nathI rahyAM paNa sAdhya banI beThAM che. mANasa savArathI sAMja sudhI saMgrahanI pAchaLa paDyo che, paNa e bhUlI jAya che ke e ApaNuM jIvanalakSya nathI. 200 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirarthaka vAto pAchaLa samagra samaya kharcavAnuM ene posAya che paNa 'Agama' vAMcavA besatAM ene ALasa Ave che. mANasanuM jIvana Aje arthahIna banyuM che. jIvavA khAtara e jIvI le che ane AyuSya pUruM thavA Ave tyAre dAktara pAse doDe che. jo ApaNuM jIvana AvuM yaMtramaya ne jaDa hoya to evuM yAMtrika jIvana jIvavA karatAM haMmeza mATe sUI javuM, e vadhAre sAruM nathI ? loko bIjAnI nakAmI vAto sAMbhaLavA pAchaLa jiMdagI vitAvI nAkhe che. eka eka mANasanI eka eka vAta, eka eka miniTa paNa sAMbhaLavAmAM samaya kharaco to jIvana emAM ja khatama thaI javAnuM. duniyAmAM keTalA abaja mANasa che te jANo cho ? saunI vAto sAMbhaLazo to kyAre eno pAra Avaze ? mATe bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke bIjAne jANavA pahelAM tuM tArA AtmAne oLakhavA matha. jo tuM tane jANIza to ja tuM bIjAne jANI zakIza. je mATIne jANe che, te mATInAM dareka jAtanAM vAsaNone jANI zakaze; je loTane jANe che te roTalIne ane loTanI bIjI vAnagIone jANI zakaze. dravyanAM rUpa badalAya che. nAma badalAya che, paNa vastu to enI e ja rahe che. je Aje ekane samaje che, e kAle vizvane samajI zakaze; je potAnA AtmAne oLakhe che te sarvanA AtmAne oLakhI zakaze. vicArazreNI badalAya che paNa satya badalAtuM nathI; ApaNe to mAtra jUnA ane navAno samanvaya ka2vAno che. to jaNAze ke kALano pravAha vahevA chatAM, mULa satya jhAMkhuM paDatuM nathI, ene kALano kATa caDI zakato nathI; koI divasa caDI zakyo nathI. jagatanI sarva cIjo parivartanazIla che. bahAranAM paDa judAM lAge che, paNa enI aMdara rahelo AtmA to eno e ja che. ApaNe enuM darzana karavuM e ApaNuM lakSa che. tA. 5-9-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 201 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. dhyeyadaSTi che. dharmarUpI ratnane meLavavA mATe A ekavIsa guNa keLavavA paDe che. che anadhikArI pAse jo vastu Ave to te vastu ane tene meLavanAra-beu niMdAya che. dharmaratnane pAmanAra dharmI, guNazIla hovo _jarUrI che. yogyatA vagarano mANasa potAne na dharma kahevaDAve to e dharma zabdane lajave chuM che. labdhalakSa-yogyatAnI parAkASThA eTale dharma AtmA. lAyakAta hoya to dharmI banI zakAya; prathama dharmI kahevaDAvI, pachI lAyakAta keLavavI muzkela che. prathama mANasa Avazyaka guNothI saMpanna hovo joIe. je AtmA AgaLanA vIsa guNo samajI gayo che ane jIvanamAM Acare che e labdhalakSa che. mAnavajIvanano hetu zo ? ApaNuM jIvanalakSya zuM ? hoya, zeya ane upAdeya; choDavA lAyaka, vicAravA lAyaka ane AcaravA lAyaka hoya che. gamatuM hoya chatAM je choDavA lAyaka hoya te choDatAM zIkhavuM joIe. mA samaje che ke dIkarInuM sthAna 202 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene sAsare che, eTale cAhavA chatAM ene vidAya Ape che. mANasanA AtmAne eka divasa khAlI hAthe acAnaka cAlyA javAnuM che. jyAre mANasa labdhalakSa na hoya tyAre e dunyavI vastuomAM magna thaI phare che. paNa huM pUchuM chuM ke jyAre pApano udaya thaze tyAre zuM jagatamAM e kAryo tamane sahAya karaze ? kuTuMbane poSavA arthadaMDa karavo paDe paNa Ajano mAnavI to anartha daMDa paNa Acare che. arthadaMDa eTale nItinI maryAdAmAM rahI, kuTumbanA poSaNa mATe arthaprApti karavI te; jyAre anarthadaMDa eTale nyAyanItine bAju para mUkI, game tema karI paisA bhegA karavA ane kevaLa artha pAchaLa ja jIvanane vitAvavuM te che. AjanA jamAnAmAM pApabhIrutAnI vRtti ja rahI nathI; adRzya thaI gaI che. kasAIkhAnAmAM roja janAro jema TevAI jAya che tema, mAnavI Aje enAM pApothI TevAI gayo che. AtmA, dharma ane nItino nAza thAya evo vyavasAya na karAya, e vAta ja mAnavI Aje bhUlI gayo che. loko Aje paisA AgaLa bhagavAnane paNa nAno gaNe che, kAraNa ene jIvananuM sAcuM lakSya batAvanAra koI rahyuM nathI. dharma, artha, kAma ane mokSa--AmAMthI mANasa Aje artha ane kAma pAchaLa paDyo che. emAM eTalo badho e raMgAyelo che ke bheguM kareluM bhogavavAnoya ene samaya nathI. Aje manuSya bhoga nathI bhogavato, paNa bhoga manuSyane bhogavI rahyo che. divasa pachI divasa karatAM, AkhuM AyuSya cAlyuM jAya che ane chatAM mANasa enI varSagAMTha UjavavA bese che. e zuM AnaMdano divasa che ke mANasa mahephila mANe che ! maLelo vAraso cAlyo jAya ane aMtaramAM jevI phALa paDe, ema A kharcAI jatA AyuSya mATe mANasane lAgavuM joIe. rUpiyAnuM paDeluM gAbaDuM pUrI zakAya che, paNa AyuSyanuM gAbaDuM pharI pUrI zakAtuM nathI. A yAda rahe che kharuM ? tela khUTaze eTale dIvo bujhAI javAno. aMtima paLe dIpa nirvANa pAme che tema, AyuSya pUruM thatAM mAnavIe cAlyA javAnuM che. AyuSyanAM gAbaDAM to paDavAnAM, paNa satkArya karatAM paDe to gAbaDAMya saphaLa thaI jAya che. jatI jiMdagIne koI aTakAvI zakatuM nathI. paNa je pANI raNabhUmimAM bhasma thAya che e ja pANIne phaLadrupa jamIna upara vALavAmAM Ave to e molane lIlochama karI daI zake che. ApaNA AyuSyanuM paNa AvuM che. ApaNA mRtyue loko ema kahetA thavA joIe ke kAma karatAM e maryo ane eNe motane saphaLa banAvyuM. to ja mAnavajIvanano kharo artha che. dharmaratnanAM ajavALAM : 203 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labdhalakSa eTale dhyeya tarapha ja dRSTi, jIvanamAM AvuM lakSa jo majabUta, nizcita na hoya to bIjA badhA guNo nakAmA bane che. jIvanamAM labdhalakSanuM AvuM uttama sthAna che. tA. 6-9-1960 204 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. dhyeyayAtrA - paNe jANIe chIe ke jeTalA - Saa mANaso ratno pahere che te dareka che kAMI sAgarane taLiye jaI DUbakI mArIne je laI AvelA hotA nathI, paNa koIka DUbakI mArIne laI Ave che, jyAre eno lAbha ke koIka bIjAne maLI jAya che. A pramANe, A dharmaratno che mahApuruSoe zrutasAgaramAM DUbakI mArI, zrama veThIne ApaNe mATe meLavI ApyAM che. mAkhaNa taiyAra karanArane zrama veThavo paDe che T paNa khAnArane saraLatA ja rahe che. Ama, ApaNI upara, AvAM ratno meLavIne che mahApuruSoe kevo asIma upakAra karyo che ja e vicAro. je kArya ApaNAM mA-bApa ApaNane nathI karI ApI zakatAM, te mahApuruSoe ApaNe mATe kareluM che. teoe zAstrono ja abhyAsa karI ApaNe mATe A suMdara ratno ja zodhI ApyAM che. saMsAranAM sagAMo kadAca che tamane paisAno vAraso ApI jaze paNa dharmaratnanAM ajavALAM - 205 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuruSo to tamAruM zreya icchI, tamArA AtmAnA uddhAra mATe amUluM evuM dAna ApI jAya che. mATe jJAnIo kahI gayA che ke ApaNane sAdhana Ape che mATe mAtapitAno upakAra che ane tethI emane namaskAra ghaTe che. paNa sadguru to A bhava mATe ja nahi, bhavobhavane mATe ApaNI AMkhomAM jIvananuM amUluM aMjana-sUramo e AMjI Ape che ane ApaNane navuM darzana karAve che. AthI, vizvanA ApaNA sarva snehIjano ane svajano karatAM A guruo ApaNA vadhu upakArI che. paccIsaso varSa pahelAM, zramaNa bhagavAna mahAvIra ApaNane A badhuM zA mATe ApI gayA haze, eno vicAra karo. emane aMtare to eka ja hita hatuM ke mAnavajAtanuM kalyANa karavuM. A nirmaLa bhAvanAthI emaNe A sarjana karyuM. eTale tame jozo ke ApaNA sAcA snehIo to AvA puruSo ja che, jeo ApaNane saMsAranA kIcaDamAMthI bahAra kADhavA mathe che. bALaka nAnuM hoya ane e sAcA sarpane ramakaDuM mAnI jhAlavA mATe hAtha laMbAve, to mA enA bALakane pAcho kheMcI le che ane tema karatAM kadAca aNasamaju bALaka mAne hAthe bacakuM bharI le che toya mA ene choDatI nathI. bALakane tyAre to AkaruM lAge che paNa emAM ja enuM hita che e mA jANe che. A pramANe, ApaNA guruo paNa mA jevA hoya che. viSayo rUpI sarpa sAthe ApaNe jyAre ramavA mATe lalacAIe chIe tyAre guruo ApaNane aTakAve che. e tyAre to AkarA lAge che paNa chatAM e ja ApaNA jIvanuM hita kare che. zrotAomAM paNa judA judA vargo hoya che. keTalAka kAntAsamita hoya che. emane, nAnI nAnI vAto kahIne bALaka ane strInI jema samajaNa ApavAnI hoya che; bIjA mitrasamita. emanI sAthe dalIlo, tarka vagerethI carcA thAya; ane trIjo varga te prabhusamita. Avo mANasa prathamanI be bhUmikA oLaMgI gayo hoya che ane tethI enA dilamAM guruAjJA mATe zaMkA ja janmatI nathI; e to guru AjJA mujaba ja jIve che. ane je ziSya Ama gurunI AjJAmAM rahe che, teno vicAra gurune karavo paDe che. paNa A sthiti ekadama nathI AvatI. e mATe to labdhalakSa thaI aneka janmo sudhI sAdhanA karavI paDe che. A jJAna e mAtra carcAno viSaya nathI; e to AcaraNanI vAta che. ATalA mATe jJAnIoe kahyuM ke gaLapaNa viSe so graMtha vAMcavA karatAM, sAkarano 206 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka gAMgaDo moMmAM nAkhI anubhava karazo to emAM vadhu jJAna ane AnaMda maLaze. ApaNe e samajavAnuM che ke kAyA kRza haze to cAlI zakaze paNa AtmAne kRza karazo to nahi cAle. tejasvI puruSonI kAyA keTalIka vAra kRza hoya che paNa aMdarano emano AtmA jhagamagato hoya che. Aja sudhI ApaNe kAyAne puSTa karavAmAM jIvatara vitAvyuM che; have AtmAne puSTa karavA matho. A mATe jJAnanI vAto sAMbhaLo, labdhalakSa bano. eka vakhata eka mANasane be kuMbha ApavAmAM AvyA. ene kahevAmAM AveluM ke DAbA hAthamAM saMpattino kuMbha rAkhaje ane jamaNA hAthamAM zAntino kuMbha. ene AjJA ApavAmAM AvelI ke jagatamAM tuM saMpatti vaheMcaje, ane zAntine jALavaje; to tuM pUrNa sukhI thaIza. kuMbha laIne e mANasa raste cAlyo jAya che tyAM ene pagamAM kAMTo vAgyo. kAMTo kADhavA mATe eNe hAthamAMnA beu kuMbha nIce mUkyA. paNa DAbAjamaNI badalAI gayA. e lakSyamAM cUkyo. have e be kuMbha laIne saMsAramAM gayo ane samajaNa vagara zAnti vaheMcavA mAMDI ane saMpatti jALavavA mAMDI. basa tyArathI AkhI mAnavasamAja bhulabhulAmaNImAM paDyo che. zAnti vecIne e saMpatti meLavavA phAMphAM mAre che. A bhulabhulAmaNImAMthI bahAra nIkaLavA mATe ApaNA jIvanamAM lakSyabiMdu AvavuM joIe. ApaNe labdhalaza thavuM joIe. tA. 8-9-1960 dharmaratnanAM ajavALAM 207 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51. lakSyabiMdu ja vananuM dareka kArya labdhalakSavALo ja che. mANasa lakSa rAkhIne ja kare, huM vyavasthita ne vicAraNApUrvaka ja kare. vahANa jyAre enuM laMgara uThAve che tyAre enuM pahoMcavAnuM baMdara nakkI thaI gayuM hoya che. jIvananA koI paNa kSetra mATe lakSya nakkI karavuM jarUrI che. A pramANe, ApaNe zA mATe janmyA chIe, zA mATe jIvavuM che, eno vicAra karavo joIe. jenA jIvanamAM lakSya nathI tenI dazA, baMdara vagaranA nAvika jevI thAya che. evAne koI kinAro, koI * baMdara hAtha AvavAnuM nathI. muMbaImAM bahAragAmathI koI AvI caDe ane raste cAlyo jato hoya, ene tame baMDa pUcho ke kyAM cAlyA ? to kaheze : "khabara nathI." "kyAMthI AvyA ?' to kaheze : khabara nathI." "kyAM javuM che ? to kaheze : khabara nathI.' AvAne tame DAhyo kaho kharA ? ApaNI badhAnI dazA paNa AvI ja * nathI ? badhA utAvaLamAM jIve che; koIne 208 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya nathI; badhA dhamAlamAM pravRtta che; kAmanA bhArathI ladAyelA che. e badhAne pUchIe ke A badhuM zA mATe karo cho ? jIvanano hetu zo ? zA mATe jIvavA mAgo cho ? kyAM pahoMcavuM che ? kyAMthI AvyA cho ? to koIne kalpanA nathI. Aje A dazA che. pelA rastA pa2 janArane ApaNe pAgala mAnIe chIe; paNa ApaNe kevA chIe ? jJAnIo ApaNI sAme joIne vicAra phare che ke A badhAne kAMI ja khabara nathI ane chatAM dhamAlano pAra nathI. covIseya kalAka parasevo pADIne pravRttio karye jAya che paNa baMdarano vicAra ja nathI. mATe teo ApaNane jaNAve che ke zAMta paLomAM Ano vicAra karo. ApaNe makAna caNavA, ghara levA, vastu karAvavA badhAno vicAra karIe chIe paNa jIvana zA mATe che, eka eno ja vicAra karatA nathI. jagata choDIne javAnI vAta koIne gamatI nathI. evI vAta apazukaniyALa lAge che. paNa ApaNe bhUlI jaIe ke e banyA vagara rahetuM nathI; eka divasa gayA vagara chUTako nathI. ApaNe e na game toya, kyAM sudhI mRtyune ApaNe ThelI zakavAnA chIe ? dUra rAkhI zakavAnA chIe ? aMte ekavAra e sAmosAma AvIne UbhuM rahevAnuM ja che. zikArI pAchaLa hoya tyAre sasaluM jorathI nAsI javA doDe che, paNa pachI thAkI jAya che tyAre AMkha baMdha karIne rastAmAM besI jAya che. e ema mAne che ke mArI AMkho baMdha che tethI huM kAMI nathI joI zakatuM, ema zikArIneya kAMI nahi dekhAtuM hoya. paNa A enI mUrkhatA che. mANasajAtanI pAchaLa paNa Avo kALano zikAra AvI rahyo che ane chatAM maraNano vicAra ja ApaNe nathI karatA; nathI karavA mAgatA. ghaNA maryA ane ghaNAne vaLAvyA chatAM ApaNane hajI jJAna thatuM nathI. mATe upA. vinayavijaya mahArAje kahyuM ke jenI sAthe tame bALagoThiyA thaIne ramelA, e gayA; jene murabbI gaNI mAthuM namAvatA, te gayA; jenI saMge prIta lAgelI, jenI pAse besI premabhInI vAto karatA, prema anaMta yuga sudhI cAlaze ema mAnI premagoSThimAM magna hatA, e svajanoya bhasmIbhUta thaI rAkhanI DhagalI banI gayA ane chatAM, ApaNA mATeno vicAra nathI Avato. A kevo pramAda ! yAda rAkho ke saune vaLAvyA ema tamAreya eka divasa javAnuM che. daDAmAM bharelo pavana nIkaLI jatAM jema saMkocAI jAya che tema, AtmA nIkaLI jatAM A deha ema ja khAlI thaIne paDI rahevAno che. cetana jaze, eTale covIsa dharmaratnanAM ajavALAM * 209 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAkamAM e deha durgadha mArato thaI jaze. je dehane AkhI jiMdagI tame paMpALyo che, ene paLavAramAM bALI devAmAM Avaze. A jJAna mATe, lakSyabiMdu Avazyaka bane che. parvatamAMthI nIkaLatI nadIne potAnuM lakSya nakkI che. AthI vaccenA khaDako, paththaro, jaMgala-jhADImAMthI rasto karIne e sAgara tarapha dhasatI jAya che; kyAM aTakatI nathI. game tyAMthI e eno mArga karI le che ne AgaLa vadhe che. Ama, je mANasa zarUAtathI jIvananuM lakSya nakkI kare che e jIvanamAM pravRtti kare che chatAM, vacce kyAMya baMdhAto nathI, aTakato nathI. - bilADI ekavAra enA baccAne moMmAM le che ane bIjI vAra uMdarane moMmAM le che. bilADI to ekanI eka hoya che, chatAM beune pakaDavAmAM phera che. uMdarane enA dAMta bhoMkAI jAya che paNa enA baccAne enAthI kAMI thatuM nathI. AnuM kAraNa e che ke beunI pAchaLa dRSTibindu juduM juduM che. ekamAM rakSaNano bhAva che; bIjAmAM bhakSaNano bhAva che. A pramANe mANasa jyAre saMsAramAM potAnuM lakSya nakkI kare che tyAre, e badhAM karma karato rahe che chatAM emAM enAM dAMta kyAMya besatA nathI, khUMcatA nathI. mATe dareka pravRtti karatAM vicAro ke lakSya to barAbara che ne ? Ama vicAranAro mANasa pApa karatAM aTakI jAya che. e asatya karato nathI; anAcAra karato nathI. mANase A dRSTi keLavavAnI che ane samaya Avye, avasara Avye sarva choDavA mATenI taiyArI rAkhavAnI che. jJAnIo jIvanamAM A lakSyabiMdu kadI bhUlatA nathI ane tethI alipta rahI zake che. sAkara ane madha beumAM gaLapaNa che, paNa sAkara upara beThelI mAkhI, gaLapaNa cUsIne icchA hoya tyAre UDI jaI zake che, jyAre madhanI mAkhI, madhanI aMdara ja enI pAMkho kheMcI jatAM coMTI jAya che. mANasanuM jIvana Aje madhamAkhI jevuM thaI rahyuM che. vastumAtramAM e khUMcato jAya che. eTale jIvanamAM lakSya atyaMta jarUrI che. e nakkI thaze tyAre saMsAramAM rahevA chatAM, saMsAranI vastuo tamane bAMdhI zakaze nahi. anna, vastra na hoya to paNa ApaNe jIvI zakIzuM. A mATe arUpI AtmAnuM arUpI svarUpa samajavAnI jarUra che. e maLe to jIvananA mArga upara mANasa sIdho jaI zake; eno saMskArapatha jaladI kapAI jAya. A bahu ja Avazyaka che. aMgrejImAM kahevata che ke No man can hit the mark, if his eye moves froin it. g fell-40418-1 2424 A21L4 042 210 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hoya, tyAMthI sarakI jAya e kadI nizAnane vIMdhI zake nahi. ApaNe jIvanamAM A nizAna para najara sthira karavAnI che. to pravRttimAM rahevA chatAM ApaNe AgaLa vadhI zakIzuM, krodha, mAna, lobha, badhAne palaTatA jaIzuM, emAMthI mukta thaI zakIzuM. mANasane Aje bhavano bhaya rahyo nathI. e hoya to janmamaraNanA pherA pharavA karatAM, ene rAgadveSa jItI sAdhanA karavAmAM AnaMda Ave. sAdhu paNa jo lakSya cUke to sAdhu jevo sAdhu paNa nIce UtarI jAya. ghaNI vAra to saMsArI loko karatAM sAdhunI sAme vadhAre pralobhano Ave che. muMbaImAM lokone nAnI kholIya maLatI nathI; amane traNa mALa maLe che ! tame sAdI rasoI jamo cho; sAdhune miSTAna maLe che ! tame kadAca phATelAM kapaDAMthI calAvatA hazo; sAdhune kadI phATeluM paheravA maLatuM nathI ! Ama sAdhu chatAM, e lakSya bhUle to e paNa ahIM beTho kApaDa, vastu, makAna ane bIjA saMgrahamAM coMTI jAya. eTale sAdhu ke saMsArI, beune Avazyaka che, te jIvananuM lakSyabiMdu. ekavAra A nakkI thaze eTale lAgaze ke karavAnuM ghaNuM che ane samaya ocho che. pachI eka paLa paNa tamArI pramAdamAM nahIM jAya. ghaNA jaNa AvIne kahe che ke prayatna chatAMya krodha AvI jAya che; jato nathI, zuM karavuM ? huM emane pUchuM chuM ke tamArI dukAne beThA ho, koI gharAka Ave ane hajAra be hajArano napho karAve tema hoya, to tame enI sAthe kema varto cho ? e kadAca tamane 'pAgala' jevA zabdo kahe toya tame kevA gaLI jAo cho ! tyAM tamAre svArthanuM lakSya che ke enuM khIsuM khAlI karAvI, tamAro lAbha tamAre levo che. paNa AvuM lakSa ApaNane AtmA rahe che kharuM ? jo AtmA vize Ama vicArIe to saMyama svAbhAvika banI jAya. pachI jIvanamAM navo vega Avaze. lakSyabiMdu vagara, guNo daMbha banI jAya che. lakSyabiMdu hoya to ja mANasa zikhara upara caDI zake. pachI nIti vagere jIvanamAM evAM vaNAI jAya ke enA vagara tame jIvI zako ja nahi. lakSya nakkI thatAM, guNo mANasane AgaLa laI jAya che. pachI kyAM javAnuM che. eno javAba tamAro AtmA ja tamane Apaze. zuM banavuM che, eno prathama vicAra karo. A manuSyajanma bahu kImatI che paNa enAthI tame pazuya banI zako; svargamAMya jaI zako ane narakamAM paNa jaI zako. beu hAra mANasa mATe khullA che. ApaNI pAse mULa prazna che : "he AtmA-vaNajArA ! tuM kayuM nagara dharmaratnanAM ajavALAM ja 211 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodhIza ?" narabhavanagara sohAmaNuM che; muMbaI nagarI javuM, emAM paDavAnI taka che; raLavAnI taka che. mATe jJAnIo kahe che ke AtmAne lAyaka kAma karaje. ApaNI sAme traNa prazno che: "tuM kyAMthI Avyo che ?" "zuM sAthe lAvyo che ?" "tuM kyAM javAno che ? A prazno tamArA AtmAne, aMtarane pUcho. enA para vicAra karo to dhIre dhIre tamAruM dhyeya spaSTa thaze. mokSa e ApaNuM lakSya che. darzana, jJAna ane cAritrya e enAM sAdhano che. e sAdhano meLavavA mATe ApaNe lAyaka banavAnuM che. e lAyakAta A ekavIsa guNathI prApta thAya che. mATe ApaNe ApaNA jIvanamAM A guNone keLavI, lAyakAta meLavI mokSamArgamAM pragatipUrvaka prayANa karIe. tA. 9-9-1960 212 % dharmaratnanAM ajavALAM Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SC cAra sAdhana ____ _____ ____ __ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2. lakSmInAM bhAgya dAnathI khIle che ! dAnAya lakSmI sukRtAya vidyA ciMtA parabrahma viniyA paropakArAya vacAMsi yasya vaMdyaH trilokItilakaH sa eva / / pravacanamALAmAM, manuSyane maLelAM aa sAdhanono vicAra karavAno che. A sAdhanono sadupayoga thAya, to e mAnavajAta mATe AzIrvAdarUpa banI jAya ja che; eno durupayoga thAya to e abhizApa A banI jAya che. mAnavIe sAdhanono sadupayoga na karyo, tethI e bhUlo paDI bhaTakato Avyo che che. ene sAdhana maLyAM, paNa e sAdhaka na ja banyo. jenAthI taravuM joIe, zakti meLavavI joIe, tene badale tenAthI eNe che vinAza saryo. je sAdhanothI eNe taravAnuM 2 hatuM, tenAthI ja e DUbI rahyo che. zuM A sAdhanono upayoga kema karavo, che tenuM A cintana che. khetaranI surakSA mATe cotarapha vADa hoya ane emAM jo kapaDuM cAra sAdhana = 215 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharAI jAya ne tame kheMco to kAM to kapaDuM phATe, kAM to vADa tUTI paDe; paNa saMbhALIne kADhazo to kapaDuM paNa nahIM phATe ne vADa paNa raheze. tema jiMdagIjIvana kAMTAmAM phasAya nahIM ne surakSita sthAne pahoMce, e mATe A sAdhanono sadupayoga batAvavAmAM Avyo che. A zlokamAM mAnavanI cAra zaktionI sAdhanA che. e zaktionosAdhanono je sadupayoga kare che e mAnavI traNe lokamAM, jagatarUpI kapALamAM tilaka samAna zobhe che. e cAra zaktio che : lakSmI, vidyA, mana ane vacana. Aje ApaNe lakSmIno vicAra karIe. saMsAramAM paisAnI ghaNI jarUriyAta che. mAnavI pAse paisA na hoya, to tenI samAjamAM kiMmata nathI. jyAre sAdhusaMto pAse paisA hoya to enI kiMmata kaMI nathI ! sAdhupaNAmAM arthanA tyAganI bhAvanA mukhya bhAga bhajave che. A lakSmI bhoga mATe, vilAsa mATe, vinAza mATe ke vyabhicAra mATe nathI. AvA durupayogathI to mAnava, mAnava maTI pazu jevo bane che. paNa eno jo sadupayoga thAya, to e AzIrvAdarUpa thaI jAya. jene lakSmI maLI che, te puNyazALI che - paNa koNa ? je pavitra mArge potAnI pravRtti calAve che te. jo e pravRtti cAlu na rahe, to lakSmI sthagita bane che ane lobhanA khAbociyAmAM gaMdhAya che. jIvanamAM lakSmInI ghaNI upayogitA che, e satya che. divALInA zubha divasomAM terasane divase konI pUjA thAya che ? lakSmInI, dhananI; caudasane dahADe zaktinI ane divALInA divase vidyAdevInI pUjA thAya che ne ? Ama traNe varadA che; dhanadA, zaktidA ne vidyAdA che. ahIM paNa badhI zaktimAM paheluM sthAna "lakSmI'ne maLyuM che. tene sanmAnavAmAM AvI che. zAstramAM parigraha-parimANavrata batAvavAmAM AvyuM che, temAM zobhA chupAI che. mAnavI pAse maryAdita dhana hoya, to tene koI herAna na kare. tenAM saMtAno paNa kusaMskArI na thAya. jema vadhAre paDato khorAka maLe, to zarIramAM rogo utpanna thAya te pramANasara maLe, to tenuM jIvana taMdurasta ane svastha thAya. tema dhana mATe paNa samajavuM. mAthA uparanA vALanI ja vAta yAda karo ne ! vadhAre rAkho to garamI kare, tela vadhAre khAya ne AMkhanI ADA paNa Ave. eTalA mATe ja to tame paisA ApIne paNa vALane kapAvo cho. dhana paNa vALa jevuM che. te tamArI pAse vALanI jema pramANa pUratuM hoya to ja sAruM, nahitara nukasAna karavAnuM. 216 = dharmaratnanAM ajavALAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSmI AvyA pachI, mANasa traNa jAtanA banI jAya che. lakSmIdAsa, lakSmInaMdana ane lakSmIpati. keTalAka, dhana AvatAM tenA dAsa banI jAya che; tenA tAbedAra tarIke rahe che. jIvana sudhI tenI sevA ja karyA kare. bIjA, lakSmInA dIkarA hoya che. lakSmI jema AjJA kare, tema te Acare. nandana eTale putra. e AjJA bahAra kema jAya ? paNa trIjo, je lakSmIno svAmI hoya che, e jIvanabhara ene chUTe hAthe vAparyA ja kare che. aMta samaye ene ema na thAya ke huM badhuM ja vAparyA vinA mUkIne jAuM chuM, eno AtmA to sAkSI pUre ke meM jIvanane jIvI jANyuM che, lakSmIne vAparI jANI che, pati banI lakSmIne sadupayogamAM kharacI lahAvo lIdho che. tame lakSmIne vAparo nahIM, sArA mArge kharco nahIM, tamArA gharamAM prasaMgo Ave tyAre paNa dilanA udAra bano nahi, to chevaTe jatAM jatAM hAtha ghasavA paDaze. vizvano e aphara niyama che ke mAnavI badhuM ja bheguM kare che, paNa aMte e badhuM ahIM ja mUkIne jAya che. jo badhuM sAthe laI javAtuM hota to mANasa potAnAM prANapyArAM putra-putrIone ane prANapriyAone mUkIne jAta ? saMsAramAM arthanI jarUra che, e vAta satya che. paNa tenI maryAdA to joIe. bUTanI ja vAta vicArone ! bUTa paganA mApathI moTA hoya to gabaDI javAya; nAno hoya to paNa cholAI jAya; barAbara hoya to ja musApharI thAya. tema lakSmI paNa vadhAre hoya to mANasane gabaDAvI mUke che, ane sAva alpa hoya to kaMgAla karI mUke che. e maryAdita ja joIe. ghaNA mANasone to chellI ghaDI sudhI vIlanI vyavasthA kema karavI, teno ja vicAra cAlato hoya che. A zuM batAve che ? dhananI pakaDa mANasanA mana 52 kevI tIvra che ! jene vasuMdharAnA tilaka samAna banavuM che, te to lakSmIne deto jAya che; e jema jema deto jAya che tema tema e saMpatti paNa vadhatI jAya che. dhana sanmArge vA52vAthI kadI khUTatuM nathI. lakSmIne chUTe hAthe vAparo, to lakSmInI vRddhi thAya che, ane jo na vAparo to e kSINa thAya che. loko vastupALa-tejapALane yAda kare che. itihAsa paNa A nAmone jatanathI jALavI rAkhe che. e kayA dezanA hatA te sAthe kAMI saMbaMdha nathI, paNa tenI audAryabharI dAnavRtti sAthe, te saMbaMdha che. e puNyazALI gharamAM anupamAdevI eka Adarza nArI hatI. tene lIdhe ja A vastupALatejapALane ApaNe yAda karIe chIe. takadIra-bhAgya eka judI ja vastu che. eka divasa vastupAla dhana dATavA cAra sAdhana 217 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe jamInamAM khADo khode che. tyAMthI paNa puNyayoge caru maLe che. tyAre anupamAdevIe kahyuM : 'jene nIce javuM hoya te dhanane nIce dATe ane jene UMce javuM hoya te UMce sthaLe-sanmArgamAM vApare !' A TUMkuM paNa marmALuM vacana vastupALane gamyuM, ane eNe AbunA zikhara para UMce bhavya maMdiro baMdhAvyAM. Aje vastupALa ke tejapALa nathI, paNa teonAM nAmane zobhAvanAra sthApatyo UbhAM che. saMpattine koI yAda karatuM nathI, paNa tenAM sukRtyone sau yAda kare che. jinamaMdironI kArIgarI joI, prekSakonAM mana ane mastaka namI paDe che. jonAranuM mana sthApatyanA sarjanahArane abhinaMdana ApavA doDI jAya che. A che, sukRtamAM vaparAyelI lakSmIno pratApa. jema varSo pahelAMnuM emanuM sarjana, Aje ApaNane yAda Ave che, tema ApaNe paNa kAMIka evuM sarjana karI javuM joIe, ke jethI ApaNA gayA pachI paNa loko yAda kare. dIkarAo nAma rAkhe ke DubADe, tenA karatAM AvuM sarjana karI, tamAruM kAma ja nAma rAkhe evuM karI javuM zuM khoTuM che ? lakSmInA traNa prakAra che : dAna, bhoga ane nAza. eka ghIno Dabbo hoya te koIne khavaDAvazo to khAnAra badhA rAjI thaze. dharamAM roTalA upara copaDo, to tame rAjI thAva paNa e AgamAM baLI jAya to du:kha thAya. pahelAmAM AtmAnI prIti che; bIjAmAM dehatRpti che; trIjAmAM vyathA che. lakSmI gharamAM AvyA pachI ene niyamita vahetI rAkhavA sAru, gaMgAnAM pANI juo. e satata vahe che ne kinArAone lIlA rAkhe che. eka jagyAe ja e 2he athavA eno saMgraha thAya to e baMdhAya ane gaMdhAya. lakSmI paNa baMdhAya ane saMgrahita thAya to ciMtA-bhaya, vaimanasya UbhAM karyAM vinA rahe ja nahi. jema lakSmI maLI nathI, evAo enI sevA kare. jyAre lakSmIvAna vicAre ke mAre zuM karavuM ? kharI rIte to evA mANasoe chUTA hAthe dAna ja ApavuM joIe. lakSmI kema maLe che teno vicAra karyo che ? mahenatathI ja maLe che ke puNyathI ? tamArA gharamAM ghATI-nokara che. 24 kalAka majUrI kare che. tame rAjI thaI keTalA paisA ApavAnA ? pAMca ke paccIsa. te bicAro jIvanabhara zrama kare toya zrImanna na thAya, ane tame gAdI para paDyA ho toya lakSmI cAlI Ave che, kAraNa ke tyAM tamAruM puNya raLe che. puNyanA divaso jyAM sudhI hoya tyAM sudhI sukha; pachI to du:kha ja 218 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavAnuM. e na Ave enA mATe lakSmIne cirasthAyI banAvavA dAna Apo. beTarIno pAvara vAparyA pachI khalAsa thAya to tame zuM karo cho ? bIjo nAkho cho. tema navuM zreya, dAna ApI upArjana karavuM joIe. dAna ApavAnAM sAta kSetro che. jinamUrti, jinamaMdira, jinAgama, sAdhusAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA. A sAta kSetramAM mAnavIthI mAMDI deva sudhIno, sauno samAveza thaI jAya che. AmAM samAjane bhulAto nathI, ne prabhubhakti cUkAtI nathI. AvAM A sAta kSetro bIje kyAMya nahIM maLe. khetaramAM kheDUta eka dANo rope che, to cAra mahine tenA so dANA thAya che, bIjA varSe hajAro thAya. Ama eka bImAMthI anekagaNuM thAya. yogya bhUmimAM vAvavAthI ekanuM anekagaNuM phaLa maLe che. mATe A sarvottama kSetramAMthI, je kALe jenI AvazyakatA hoya temAM lakSmI vAparavI. eka bagIco hoya, temAM sAta kyArA hoya; koImAM gulAba hoya, koImAM mogaro hoya; koImAM jAsuda hoya; vaLI koImAM sArAM zAkabhAjI paNa hoya; paNa bagIcAno kuzaLa mALI sAta kyArAmAMthI je kyArAnuM pANI sukAI gayuM hoya tyAM te reDe. tenA manamAM koI kyArA pratye bhedabhAva nathI, paNa jarUriyAta jyAM hoya tyAM reDavAnI bhAvanA che. prabhunA zAsanamAM sAta kSetro che. je kyArAmAM pANI na hoya, e kyAro pANI vagara baLIne bhasma thAya che. tema je kSetra zoSAI jatuM hoya, sukAI gayuM hoya tyAM dAnanAM pANI reDavAM joIe. to ja sAte kSetro lIlAMchama raheze, ane prabhunA zAsananI vADI hariyALI banIne zobhaze. yAda rAkhajo; sAte kSetro kAmanAM che; mAtra vivekadRSTinI ja AvazyakatA che. je kyArAmAM pANI nAkhavAnI jarUriyAta che temAM pANI na reDo ane jyAM jarUriyAta nathI tyAM reDo, to baMne baLe : eka sUkA duSkALathI ane bIjuM ativRSTithI. mATe dAnamAM paNa dRSTinI AvazyakatA che. dAna pachI Ave che, bhoga. saMsAramAM raho to gRhasthAIthI, sAdAIthI raho. jANItAne zarabata ApavuM ane ajANyAne pANI paNa nahIM, evo tucchatAbharyo bhedabhAva manuSyane na zobhe. Aje tamAre tyAM sukhanA divasa AvyA che tethI tame bIjAnI paravA na karo, e tamArI kamanasIbI che. tame koIne bolAvatA nathI, tamAruM puNya bolAve che. tamArA puNyano prabhAva joI, loko tamAre tyAM levA Ave che. puNya paravArI jaze tyAre sau kaheze ke tyAM javuM ThIka nathI; tyAM kaMI nathI. je mANasa tamArA bAraNe AvIne Ubho che, tene tamArA jevI ja AMkho cAra sAdhana che 219 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tamArA jevAM ja svapno ane bhAvanAnI Urmio che. AvelAne tarachoDo nahi. bhoga eTale tame ekalA ja khAo ema nahi, paNa AvelAne ApI, vaheMcIne khAo. - jyAM dila che. diladArapaNuM che. tyAM saMpatti vadhyA ja kare che. koI atithi thaI tamAre dvAre Ave tyAre tame tene premathI sUko roTalo khavaDAvazo, toya ene e mITho lAgaze. paNa kamanathI zrIkhaMDa-pUrI khavaDAvazo, to e jhera rUpe pariNamaze. mATe dAna Apo, lakSmI vAparo to manathI vAparajo. Ama, premathI vAvelI lakSmI, jyAM jazo tyAM e tamArI AgaLa haze. eka garIba mANasa roja coLA ane tela khAI kaMTALI gayo hato. ene thayuM, lAva banevIne tyAM jAuM. kAraNa ke enA banevI moTA zrImaMta hatA. te zaheramAM rahetA hatA, eTale banevIne tyAM e Avyo. e divase banevIne thayuM : roja badAmanI katarI ane mIThAI khAI thAkI gayA chIe ! Aje pharasANa banAvIe ane khetarathI tAjA coLA maMgAvI, tela ne coLA khAvAno progrAma goThavyo. bahenane tyAM bhAI A ja samaye pahoMcyo. bahenane khabara nahIM ke bhAI mIThAI khAvA Avyo che. bahene to khUba premathI AgrahapUrvaka bhAIne jamavA besADyo. bhANAmAM coLA AvelA joI, bhAIe pUchyuM : "are, tame ahIM kyAMthI ?" paDakhe eka DAhyo mANasa beTho hato, e samajI gayo. teNe dhIrethI kahyuM : bhAI ! mANasa TrenamAM Ave che. paNa takadIra tArathI Ave che. mUMjhAyA vinA, je che te cUpacApa khAI le..." sAmA mANasanA takadIra evA hoya che tyAre roja mIThAI khAnArA paNa e divase coLA khAvAnuM vicAre che. jyAre bhAgyahIna mIThAI khAvAne icche che, tyAre tene tyAM paNa coLA ja khAvA maLe che. tamAro sAro divasa che, to dAna vaDe hAthane zuddha karatAM zIkho. levuM khUba ane devAmAM kAMI nahIM; jamavuM badhAnuM ane jamADavuM koIne nahIM; to evo vyavahAra kyAM sudhI cAlaze ? khetaramAMthI kheDUta mAla utAre che. jarUra hoya teTalo potAnA mATe rAkhe che, paNa khetaramAM hoya tyAre enuM dhAnya Dhora khAya, mora khAya ane thoDuM cora khAya, vadhe te samAjane caraNe dharI de. e anAja zrama- parasevAvALuM che, chatAM enAmAM dAnanI bhAvanA UMDe UMDe paDI che. jo dAna na kare, bhoga na kare, to e nAza thavA mATe beThuM ja che. 220 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa vApare nahi ane sadupayoga na kare to enAM saMtAno uDAve. bApane rUpiyAnI paNa kiMmata hoya che, jyAre dIkarAne mana dasa rUpiyA paNa kaMI nathI. eka zrImaMtanA chokarAne meM kahyuM : 'tuM mAsika traNaso rUpiyAno hAthakharca kema rAkhe che ?' te kahe : 'traNaso to mane ochA paDe che. zuM karuM, vadhAre mane maLatA nathI !' mane thayuM, have Ane samajAvavAnuM vyartha che. ene zrama zuM che te ja khabara nathI. pachI paisAnI kiMmata ene kema samajAya ? A rIte 'nAza'no savAla naja2 sanmukha AvavAno ja che. to sukhI thavA mATe yogya kSetromAM lakSmIne vAparI jIvanane saphaLa karavuM zuM khoTuM che ? Aja sudhI to gharanI ciMtA svArthI banI sahue karI che, paNa samAjanI koNe karI che ? samAja haze to tame ke dharma Takaze, eTaluM khAsa yAda rAkhajo. A prasaMge mane nadI ne taLAvanI vAta yAda Ave che. eka divasa taLAve nadIne kahyuM : haiM nadI, tuM unALAnA divasomAM sAva sukAI jAya che, kAraNa ke tuM ATha mahinA vahIne tAruM jaLa vaheMcI nAkhe che ! pachI tArI pAse te vakhate ko2I dhagadhagatI retI ja dekhAya che. jyAre huM pANI kevuM saMgraha karIne rAkhuM chuM ! tuM to khaLakhaLa karatI pUramAM vahI jAya che; huM to ahIM ja chuM.' nadIe kahyuM : 'tArI vAta sAcI. tuM game teTaluM saMgrahe paNa unALAmAM to tAruM pANI paNa sukAI ja jAya cheH rahe che, to nAnAM nAnAM khAbociyAM bharAI rahe che. jemAM jIvajaMtuo ja utpanna thAya che. vadhArAmAM temAM paga mUkanArA bicArA tArA kAdavamAM khUMcI jAya che ! jyAre grISmamAM paNa mArI pAse AvanA2ne huM kaMI nahIM to chevaTe nirAza to nathI karatI. jo thoDo khADo khode to huM vIraDInuM mIThuM pANI ApIne tene tRpta karuM chuM !' nadI ne taLAvanI A vAta yAda rAkhavA jevI che. tamAruM puNya na hoya to te tame bhogavI nahIM zako. kudarate ghaNuM ApyuM hoya paNa dAnamAM vAparo nahIM, pote bhogavo nahIM to te zA kAmanuM ? dAna karavAmAM paNa puNya joIe. mATe sarovara nahi, saritA bano. 5 e divasa hemacaMdrAcArya mahArAja pATaNa padhAryA. rAjA kumArapALe khUba zraddhA ane bhaktithI guruvaryanuM sAmaiyuM karyuM. AcAryazrInA zarIra para thIgaDAvALuM khAI.nuM vastra hatuM. upAzrayamAM prasaMgopAtta vinamrabhAve kumArapALe guruvaryane kahyuM. Apane mArA jevA anekAneka bhakto che. samAjanA upara Apano ananya upakAra che chatAM ApanA zarIra upara AvuM jADuM thIgaDAMvALuM vastra joI amane zarama Ave che. mane AjJA Apo, huM ApanI sevAno lAbha uThAvuM.' AcArya mahArAje javAba Apyo...he rAjana, huM thIgaDAMvALA kapaDAM cAra sAdhana : 221 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paheruM e tane khaTake che, paNa tArA samAjanA keTalAka sAdharmika baMdhu, anna ane vastra vagara TaLavaLe che, teno te vicAra karyo ?' jema zarIramAM AtmA beTho che, ne AtmA zarIranI saMbhALa rAkhe che, tema samAjamAM AvA AtmavAna mANaso joIe, je dAna ne dharmathI samAjane sukhI rAkhe. Aje samAja ane mANaso vacce asamAnatAnI dIvAla UbhI thaI che, jene dUra karavAnI jarUra che. Aje muMbaI jevAM zaheromAM pacAsa rUpiyA laI sukha-sagavaDa sAthe khAvAnuM ApanArI hoTalo maLaze, paNa tamane prema-bhakti ke sAdharmika baMdhunuM sagapaNa jovAnuM nahi maLe. eka roTalAmAMthI aDadho roTalo bIjAne khavaDAvavAnI bhAvanAvALAne ja, svAbhAvika sukha-zAMti ne AnaMdano anubhava thaze. zAlibhadrajIe pUrvanA rabArInA bhavamAM zuM zuM karyuM hatuM, e vAta tamane khabara ja haze. divALIno divasa che. gAmamAM sarvatra AnaMda che. chokarAMo AnaMdathI ramI rahyAM che. sau khAdhelI mIThAI gaNAvI jAya che. tyAre pelo rabArIno putra khIra mATe raDI rahyo che. enI mA bicArI putranAM AMsu joIne bebAkaLI thaI jAya che. AMsu to paththarane paNa pigaLAve. eTale mAtAnuM hRdaya dravI jAya temAM navAI zuM ? ADozI-pADozIo mAtAne sIdhuM ApI, raDatA bALakane zAMta karavA ane khIra banAvI ApavAnuM kahe che. paDosamAMthI AvelA A cokhA ane dUdhanI khIra banAvI, mATInA vAsaNamAM pIrasI, mA pANI bharavA jAya che. mATInuM vAsaNa che, temAM cokhA-sAkarathI banelI khIra ThaMDI thAya che. garama khIra jaladI ThaMDI thAya to peTamAM jAya, e ja vicAra bALakanA manamAM ghoLAyA ja kare che tyAM ene eka dRzya yAda Ave che. enA eka bhAIbaMdhe eka divasa guru mahArAjane ghare Agraha karI laI jaI, supAtramAM dAna ApI, Akho divasa anumodanAnA AnaMdamAM vitAvelo. te prasaMga ene sAMbharI Ave che. ene thAya che : "mane paNa Aje evA muni maLe to ! paNa mAruM evuM bhAgya kyAM che ?" enA dilamAM Ama dAnano jharo khaLabhaLI UThe che, te ja kSaNe eka tyAgI tapasvI munirAja mArga uparathI pasAra thAya che. bhAvanAnI kevI prabaLa asara ! e rabArI bALaka khIrane paDatI mUkI, bhAvanAnA AvegamAM Ubho thaI emanI pAse jAya che ane e tyAgI munivaryane ghare bolAvI lAve che. ucca 222 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAthI muninA pAtramAM khIra reDI de che, ane AnaMdathI enuM mana bharAI jAya che. tenuM mana Aje divALI saphaLa karyAnuM madhura gIta gAtuM thaI jAya che. tyAM to kAma pUrNa karI mA pAchI ghare Ave che. khIra badhI khalAsa thayelI joI ene navAI lAge che. bALaka paNa kevuM gaMbhIra ! enA dAnanI baDAI na mArI. A rabArI marIne zAlibhadra thAya che ! dAna jeTaluM gupta thayeluM haze, jeTaluM suyogya pAtra paDeluM haze, jeTaluM zuddha haze, eTale e cetanAne UrdhvagAmI banAvavAmAM madadarUpa thaze. - attaranI bATalInuM vicAro. bATalInuM DhAkaNuM baMdha hoya tyAM sudhI enI suvAsa dIrghajIvI rahe che, tema ja A dAnanuM jharaNuM jeTaluM gupta haze teTaluM ja e dIrgha phaLa ApanAruM banaze. Aje tame zAlibhadrajInI riddhi mAgo cho, abhayakumAranI buddhi iccho cho paNa zAlibhadranA dAnanI bhAvanAne mAgatA nathI. dAna ApyA vagara riddhi kyAMthI maLavAnI ? sTImanA jorathI seMkaDo Tana vajananI gADI kheMcI javAya che ne ? bhAvanAmAM AvI zakti nathI ema koNa kahe che ? paNa te bhAvanA, baLavAna, saMkalpamaya hovI joIe. - lakSmI tamArA ghare AvI che. te dAnane mATe che. dAnanI sAthe avAMtara rIte bhoga paNa AvI jAya che; ane jo tame e beumAM nahIM vAparo to e lakSmIno trIjo mArga - nAza to thavAno ja che. rabArI pAse jevI dAna ApavAnI bhAvanA hatI tevI bhAvanA mAnava pAse Ave, to bIjA aneka zAlibhadro A dharatI upara avazya utpanna thAya ja ane te potAnA kuLane ane zAnane ujALanArA bane. [] cAra sAdhana - 223 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53. vidhA sukRtathI dhanya bane kA I kAle ApaNe "dAnAya lakSmI' ga e viSaya upara vicAra karyo. Aje sukRtAya vidyA" upara vicAra karavAno che. > keLavaNI zA mATe, bhaNavAno hetu zo che, teno mukhyatve Aje vicAra karIzuM. vidyA sukRta mATe hovI joIe. arthAtuM, - jIvana kema jIvavuM e enA dvArA jANavAnuM maLe. keLavaNI eTale pAThazALA ke skUlamAM jaI zikSaNa levuM eTaluM ja nahIM, paNa [ AtmA ane zarIrano viveka - tenuM nAma keLavaNI. sAmAnyata: Aje vyAvahArika keLavaNIno pracAra eTalo thayo che ke bI.e. to kaMI hisAbamAM ja nathI. mane be yAda che ke 20-25 varSa pUrve, meTrika pAsa thayelAonuM paNa sthAna hatuM ane bI.e. 1 thaelo to samAjamAM bahu vidvAna kahevAto. te jyAre Aje to ema.e.vALAneya nokarI $ zodhavI paDe che ane dhaMdhAmAM koI sthAna nathI. AmAM meTrikavALAnI to gaNatarI ja zI ? 224 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA-pitAne eka amara AzA hoya che ke mAro putra vidyA saMpAdana karaze, to tenuM jIvana suMdara banaze; e saMskArI ane sukhI banaze, ane kuLa ajavALaze. eka pitAe enA putrane iMgleMDa baeNrisTara thavA mokalyo tyAre tenA bIjA mitre kahyuM : 'kamAIne e bahu paisA lAvaze.' tenA pitA lakSmInA pUjArI na hatA; saMskArI jIvanamAM mAnatA hatA. temaNe mitrane kahyuM : 'mAro putra hindusthAnanA eka ja nirdoSa mANasane ya paNa choDAvaze to mArA vIza hajAranA kharcane huM saphaLa mAnIza. paisA to vezyA paNa meLavI zake. mAro putra e mATe nahi, paNa vidyA mATe jAya che. vidyA dhanasaMcaya mATe nahi, paNa mukti mATe hovI joIe.' je sukRtane mArge laI jAya, tenuM nAma vidyA. je vidyA vicAromAM zuddhi UbhI na kare, vicArone zuddha ane nirmaLa na banAve te vidyA nahIM, paNa mAnavInA magaja upara ladAelI DigrIo che. jema dAna vagaranI lakSmI AnaMda ApatI nathI, tema mAnavIne sukRta vagaranI vidyA, sukha-AnaMda ke zAMti ApatAM nathI. tame jANo cho ne ke dUdhanI aMdara ekAda tejAbanuM TIpuM paDI jAya to te dUdha phATI javAnuM. paraMtu gulAbanA esensanuM eka TIpuM nAkhavAthI te kolDrIMka banI javAnuM. evA dUdhanuM nAma paNa palaTAI jAya che ! vadhu suMdara banI jAya che. keLavaNI pAmyA pachI mAnavInA manamAM A rIte jo vicAronI suvAsa na Ave, to tenI mahattA kaMI nathI. bhaNelo to e ke jenA manamAM kharAba vAta na Ave. zikSita e ke jenA mukhamAMthI asabhya, asaMskArI zabda na nIkaLe. jema jema vidyA saMpAdana kare tema tema sArA vicArono jIvanamAM saMgraha thato jAya. jenI pAse satya ne svAzrayI jIvana hoya, zuci bhAvanA hoya, tenI pAse bhaNatara che ema kahevAya. dareka mAbApa icche che ke amAro putra keLavAyelo hoya. tethI AgaLa vadhIne ciMtako kahe che ke saMtAnone avazya zikSaNa ApavuM, paraMtu te dhyAna rAkhavAnuM che ke bhaNatara sAthe tene bIjuM paNa kaMIka ApavAnuM hoya che 1: tenAmAM saMyama, sadAcAra, ziyaLa na hoya to keLavaNI kaMI kAmanI nathI. sukRtanI keLavaNI pAmela vidyArthI, potAnA guNo vaDe mAbApanI gerahAjarImAM, tene yAda karAve tevAM kAma kare che. bhagavAna mahAvIra svAmIne yAra sAdhana che 225 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre ApaNe yAda karIe chIe tyAre, temanAM mAtA-pitA koNa hatAM, e paNa saheje yAda AvI jAya che. mA-bApo saMtAnane dhanano vAraso Ape che, paraMtu paisAno vAraso Apavo ke na Apavo tenI bahu mahattA nathI. mahattA che - saMskArano vAraso ApavAmAM. kAraNa keLavaNI vinAno ke adhyAtmajJAna vinAno mAnavI kyAM jaI aTakaze e kalpI zakAtuM nathI. pahelAMnA jamAnAnA mANaso thoDuM khapa pUratuM bhaNelA hatA, chatAM emanAmAM chala-prapaMca jevA durguNo alpa hatA. zAMtithI jIvanarAjya cAlatuM. paNa Aje jyAre zikSaNa vadhyuM che, tyAre sukRtono, zAMtino temAM abhAva che. eTalA mATe ja kahuM chuM ke AjanA zikSaNathI, ghaNuM maLavA chatAM duniyAne ochuM maLyuM che. gAMdhIjI yuropa jatA hatA. jatAM pahelAM teo mA pAse AzIrvAda levA gayA. pUtaLI bA eka saMskArI mAtA hatI. putrane AzIrvAda ApatAM kahyuM : tuM paradeza bhaNavA jAya temAM huM rAjI chuM. paraMtu paradezamAM dharmane kema pALIza e mane samajAva." A saMskArI mAtA bAjumAM rahelA upAzrayamAM gAMdhIjIne gurumahArAja pAse laI gaI. e jANatI hatI ke vratadhArI tyAgI guruo je hitazikSA Apaze, te ghaNI upayogI ane preraNAdAyI thaze. vratadhArI pAse lIdhelI pratijJA, dhruvatArakanI jema enA jIvanamAM mArgadarzaka banI raheze. guru mahArAje dArU na pIvo, mAMsa na khAvuM ane paradArAgamana na karavuM - A traNa pratijJA ApI, moTA manathI zubhAzIrvAda ApyA. gAMdhIjIe A vAta potAnI AtmakathAmAM paNa lakhI che. jaina muni pAse lIdhelI A pratijJA gAMdhIjIne vAraMvAra yAda AvatI, eTaluM ja nahIM paNa ghaNI vAra evAM pralobhano paNa jIvanamAM AvyAM hatAM. enAthI jo e calita thaI gayA hota to huM dhAruM chuM ke e mahAtmA gAMdhI na hota, mAtra mohanadAsa ja hota. A badho pratApa mAtAe ApelA saMskArano che. dhananI dhamAlamAM ne dhamAlamAM mA-bApo Aje saMtAna mATe saMskRtino vicAra karatA aTakI gayA che, paraMtu tethI nukasAna tamArA ja gharamAM che. je mahApuruSo thAya che, je suprasiddhi thayA che, te badhA vidyAnA pratApe thayA che. vidyA meLavyA bAda teoe jIvanamAM ene utArI che, pacAvI jANI che. 226 * dharmaratnanAM ajavALAM WWW.jainelibrary.org Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkha rUpiyA maLavA jeTalA saraLa che, teTalA e pacAvavA ke vAparavA sahela nathI. tame meLavelA rUpiyAno paNa tamAre sarakArane javAba Apavo paDe che ne ? tame ene game tema vAparI na zako. vidyAnuM paNa ema ja che. jeTaluM bhaNyA ho teTaluM sArA mArge kAma lAge, to samajo ke e sukRtanuM che. hAthamAM pena letA tamAro AtmA jo sAkSIpUrvaka kahI zake ke huM A pena vaDe evo akSara nahIM lakhuM ke jethI mArI sarasvatI lAje; akSara lakhatAM lakhatAM to mArA jIvanane a-kSara eTale ke zAzvata banAvIza, to e vidyA suMdara che. baMgALamAM IzvaracaMdra vidyAsAgara nAme eka vidvAna thaI gayA. kAraNavazAt sTezana upara koInI rAha jotA e UbhA hatA. e ja vakhate gADImAMthI eka yuvAna banArasathI bhaNIne ghare pAcho javA Utaryo. pAse eka baeNga hatI. pelAe khAdInAM jADAM vastradhArI IzvaracaMdrajIne pUchyuM : "tame majUra cho ?' javAba ApyA vagara temaNe mUMgA moDhe baeNga upADI lIdhI. mArgo ane galIo vaTAvatAM, e yuvAnanuM ghara AvyuM. yuvAne gharamAM baeNga mukAvI pUchyuM : "bhAI, keTalA paisA ApuM ?' javAbamAM vidyAsAgare kahyuM : huM ApanAM mAtA-pitAnAM darzana karavA icchuM chuM." eTalAmAM to enA moTAbhAI aMdarathI doDI AvyA. emaNe emane oLakhI lIdhA ane vinamrabhAve vidyAsAgarane page paDI kSamA mAgI; padhAravAnuM kAraNa pUchyuM. marmamAM hasIne vidyAsAgare kahyuM, "tamArA nAnA bhAI eTaluM badhuM bhaNIne AvyA che ke tenA bhAranA lIdhe A baeNga paNa te upADI na zakyA. jyAre mArI pAse kaMI nahIM eTale huM eno bhAra upADuM to emane madadarUpa bane ne ?' yuvAna A vAkya sAMbhaLI khUba zaramAI gayo ! e tarata samajI gayo ke A vyakti bIjI koI nahi paNa baMgALane keLavaNIthI bharanAra IzvaracaMdra vidyAsAgara che. zaramAyela yuvAnanI pITha upara hAtha thAbaDatAM vidyAsAgare kahyuM : "tAre zaramAvAnI jarUra nathI. mAruM mahenatANuM e ja ke AjathI tuM svAzrayI banIza to huM mAnIza ke mane mArI majUrI maLI gaI che." Aje jagatamAM sArA vicAro ochA thayA che; vijJAna vadhyuM che; eroplena ne jeTa vimAno zodhAyAM che; paNa mANasamAM mANasAI ochI thatI jAya che. Aje amerikAnA pramukha keneDIne eka jhanUnI mAnavIe, paLavAramAM hatA na hatA karI dIdhA. jo e mAnavImAM sukRtapUrNa vidyA hota to AvuM aghaTita kAma e kadI karatA ? cAra sAdhana = 227 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keneDI haMmezAM kahetA hatA ke huM namra chuM, paraMtu satyanI laData mATe to huM aDola ane aphara chuM. emanI pAse vidyA hatI, sattA hatI, sAthosAtha mAnavatA paNa hatI. emaNe AkhI duniyA upara advitIya asara UbhI karI hatI. Ama dezanuM bhaluM karavA jatAM Aje e khapI gayA. e gayA paNa mAnavatAno amara pamarATa pAchaLa mUkatA gayA ! Aje saMzodhana ane zodhakhoLamAM jagata ghaNuM AgaLa vadhI gayuM che. paNa mAnavI savicAromAM keTalo AgaLa vadhyo che ? daza varSa pUrve e jyAM hato, tyAMthI e pAchaLa che; AgaLa nahIM. eTalA ja mATe kahevA do ke Ajano mAnavI sArA mANasone jagatamAM rahevA devA mAgato nathI. vicAromAM jyAM sudhI pazutA che tyAM sudhI tame yAda rAkhajo, ke duniyAnA saMzodhakoe mahenata karI sarjeluM kArya, eka gAMDo mAnavI eka kSaNamAM dhULa bheguM karI nAkhaze. Aje duniyAmAM sArA mANasane pedA karavA karatAM, tevA mANasane khoI nAkhavA ramata rUpa banI gayuM che. bhaNIne azAMti UbhI karavI, kalaha Ubho karavo e vighA nathI. zrI jhINA jevA keTalAka baeNrisTaro buddhinA khAM hatA, paNa teNe hiMdanA be bhAga karyA. Ama e ja buddhi mAnavajAtane abhizApa rUpa banI gaI, ane eka bhUminAM saMtAno be bhAgamAM vaheMcAIne Aje laDI rahyAM che ! vidyAvALo AtmA namra hoya, guNavAna hoya. tene thAya ke mane vidyA maLI to tenA prakAza vaDe huM mAro rasto kema zodhI lauM ! A prakAzanA puMjathI, lokone aMdhakAramAMthI prakAza tarapha kema doruM ? nAnakaDuM kiraNa banI mAruM jIvana dhanya kema banAvuM ? jyAM sudhI sau sArA nahIM thAya, tyAM sudhI jagata sAruM nahIM thAya. jyAM sudhI ApaNI bhAvanAo-vRttio-icchAo kharAba haze, tyAM sudhI sArAne jIvavA devAnuM ApaNane nahIM game. vighAnI prApti pAchaLa sukRtanI bhAvanA hoya, to ApoApa adhyAtmanI bhAvanA jIvanamAM AvatI jAya. mArAmAM AvI bhAvanA che. huM Ama icchuM chuM, Ama jIvavA mAguM chuM, e rItanI prArthanA ane kAmanA karo. jyAM sudhI AvA ucca koTinA saMvicAra jIvanamAM na Ave tyAM sudhI paththara upara pANI ja samajajo. eka moTuM bilDiMga hoya; emAM tame bAju bAjumAM rahetA ho. tame zAkAhArI bhojana karo, pelo pADozI mAMsAhArI hoya to gALo dIdhe kaMI nahi vaLe. te mATe tamAre tenAmAM sAro vicArapravAha reDavo paDaze, premathI samajAvavo 228 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze, yuktiothI ene gaLe e vAta utAravA prayatna karavo paDaze ane dhIraja rAkhI, tamAre A kAryamAM AgaLa vadhavuM paDaze. to eka divasa enA para tamArI asara jarUra thaze. paNa tame kaho ke mAre zI paDI che, maraze. to enI durgaMdha roja tamane maLaze ane jate divase tame nahi to tamArA chokarAo 52, enA AhAranI asara paDaze ane tamArA gharamAM e pApa pravezaze; mATe AMkhamiMcAmaNAM karyo nahi cAle. tamAre jagatamAM rahevuM che to A paristhiti samajavI paDaze. sAro vicAraka ne sAro lekhaka, duniyAnA pravAhane palaTAvI zake che; samAjane e sArA vicAro ApI magajane bharI nAkhe che. huM to vicArane sahI (hastAkSara) sAthe sarakhAvuM chuM. lAkha rUpiyAno ceka lakhelo hoya, paNa temAM sahI karI na hoya to ? e kAgaLanI kiMmata kaMI ja nathI. je penathI e akSaro lakhyA, e penanI paNa kiMmata kaMI nathI. kiMmata to e cekamAM je sahI kare che, tenI che. e sahI na hoya to baeNnkavALo UbhA paNa rahevA na de. Aje vicAronI jarUra che. vicAro sArA thAya to mAnavI sAruM kAma karyA vagara raheto nathI. eka sAro vicAra, hajAro mANasonuM maMthana kare che, ane aneka zubha bhAvanAo UbhI kare che. zrI TiLaka vakIlAta karatA hatA tyAranI A vAta che. eka navayauvanA temanI pAse arajI lakhAvavA AvI. arajI lakhAI gaI ne yauvanAne ApI paNa dIdhI. paraMtu emaNe na joyuM e navayauvanAnuM rUpa ke sauMdarya. pAse beThelA AsisTanTe pUchyuM : 'Ape e navayauvanAnI sAme UMcuM sarakhuM paNa kema na joyuM ? zuM zarama AvI ?' TiLake javAba Apyo : 'e mArI putrI samAna hatI. huM tenuM rUpa jovA mATe A nathI bhaNyo.' AnuM nAma te sukRtavidyA. Aje saDaka upara mANaso gAMDAnI jema jatA hoya che. e mAne che ke sArAM kapaDAM pahe2vAthI samAja amane susaMskArI kaheze. paraMtu zarTa, pATalUna ke nekaTAImAM kAMI paDyuM nathI. sadguNa-sadvicAra ane susaMskAra ja mAnavInAM kharAM bhUSaNa che. bahAranA dekhAva uparathI mANasanuM mApa na nIkaLe. eka vAra huM cAlyo jato hato. eka mANasa pakSIone dANA nAkhato hato ane sAthesAthe vaTemArguone zAMtithI javA vinaMtI paNa karato hato. mane thayuM ke kevo bhalo mANasa che ! paNa pachI khabara paDI ke e pAradhI hato. e mAnavI kharI rIte cAra sAdhana : 229 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSIone dANA nAkhavAnI sAthe, potAnI jALamAM phasAvavAnI paNa bhAvanA sevato hato. tame dukAnamAM koI gharAka maLavA Ave, tame teno bhAvathI Adara-satkAra karo; paraMtu A badhuM gharAkanA ja mAthe ne ? paropakAra mATe to nahi ne ? mANasa samAjanI lokakalyANanI pravRtti kare che tyAre eka miniTa paNa sarva prathama potAnA AtmAne ekAMtamAM laI jaIne pUche che ke mArI pravRtti pAchaLa kaI bhAvanA che ? kAraNa, ApaNe ja ApaNA nyAyAdhIza banavAnuM che; te pachI bIjAnA. ApaNe ApaNA vicAranA saMzodhaka thavAnuM che, kriyAnA cokIdAra banavAnuM che. ema karazuM to ja jAgRti AvavAnI. vyAkhyAna ke saddavicAra tamane palaTAvatAM nathI paNa palaTAvavAnA vicAra Ape che. jJAna ke vidyA tamane tAratAM nathI, paNa taravAnI kaLA zikhavADe che. taravAnuM to chevaTa tamAre ja che. buddhi dvArA, samajaNa dvArA jIvamAtra sAthe maitrI karavAnI che. ApaNI AMkha, mitranI AMkha jevI hovI joIe. mitranA doSa, mitra na kADhe to koNa kADhaze ? mitra to mA jevo hoya; tene mAro toya madhura lAge. mitra bhUla kare to ApaNuM haiyuM baLe. e sukhI thAya to ApaNe sukhI thaIe. AvI vizALa dRSTi keLavavA mATe ja sukRta vidyAnuM mahattva che. prabhu vIra pAse evI adbhuta AMkha hatI. eTale ja to prabhue indrane kahIne, potAnA para AvatA upasargane dUra karAvyA nahIM ke potAne parezAna karanArane zikSA apAvI nahIM. AvI karuNAdaSTi hatI, eTale ja caMDakauzika jevo sarSa sudharyo. arjunamALI sAta mAnavInI hatyA karanAro duSTa hato; chatAM bhagavaMta pAse jyAre e gayo tyAre prabhue e ja kahyuM : "arjuna ! teM tArI indriyone bahekAvI mUkI che. tenuM A pariNAma che ! indriyono ati vyApAra, vinAza sivAya bIjuM zuM sarje ? mATe indriyone gopavI. AtmavidyA prApta kara.' vidyA Ama AvAM suMdara kAryo arthe ja che. 230 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. cittana e parama tattvanA vinizcaya mATe che yA be divasamAM ApaNe dAna ane ga vidyAno vicAra karyo. Ajano vicAra ciMtana-mananano che. mahApuruSo kahe che ke manana kare e manuSya; paNa manana zAnuM karavuM ? Aje e zodhavAnuM che. mANasa dareka vastune indriyothI jUe che, vivekanI AMkhavALA manathI nahIM paNa vastune cintananA cIpiyAthI jo pakaDavAmAM Ave to ja e ne barAbara pakaDAya. indriyo keTaluM alpa jue che ? pANInA pyAlAmAM AMkhathI jUo to zuM ja dekhAya ? eke jIva dekhAya ? paNa megniphAiMga glAsathI jozo to hajAro jIva dekhAze. je AMkha sAdhana vinA joI zakatI nathI, e sAdhanathI ene dekhAya; 0 ane sAdhanathI paNa je na dekhAya, te jJAnIne jJAnathI dekhAya. mahApuruSo kahe che : indriyothI mana sUkSma che; paNa manathIya gUM sUkSma jJAna che. cAra sAdhana - 231 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje manuSyane parama tattva prApta karavAno avasara prApta thayo che. Avo suavasara bIje kyAMya nathI. pazugatimAM ajJAnatA che, narkagatimAM jIvone du:kha sahevAnuM che, devagatimAM vaibhava-vilAsa che, jyAre manuSyagatimAM ja sAcI samajaNa dvArA vikAsa karavAno che. A cAra gatimAM manuSyane vicAra karavAnI taka che. eNe parabrahmanI ciMtA karavAnI che, ene badale manuSya Aje paramanimnanI ja ciMtA karavAmAM paDI gayo che. je liphaTa UMce mahelamAM laI jAya che, tenA dvArA e nIce khADAmAM javA prayatna kare che, je parabrahma che te AkhA vizvanA aNue aNumAM che. AtmA gayo. eTale zarIra maDaduM che. mATe ja zarIramAM je caitanyanuM tattva chupAyeluM che, tenI ciMtA karo. Ajano manuSya cAra vastunI ciMtA kare che : (1) paiso, (2) pyAra, (3) putra-putrIo ane (4) prasiddhi - A cAramAM ja tenuM mana rokAyeluM che. bIjuM koI udAtta tattva enI pAse na hovAthI e vadhu duHkhI thAya che; ciMtAnA bojathI e vadhu ne vadhu dabAto jAya che. bhagavAna pAse, guru pAse, jyAM e jaze tyAM e enI ja ciMtA karaze. A mananI TAMkImAM jyAM sudhI sArA vicAro nahIM pahoMce, tyAM sudhI AvI khoTI ciMtA karavAnuMya nahIM maTe. sAtamA narka ahIMthI sIdhI rIte janArA jo koI jIva hoya, to te eka manuSya ane bIjo taMdulikamaccha. arthAt manuSya jema Urdhvagati pAmavA bhAgyazALI che, tema adhogati pAmavA paNa kamanasIba che. jevI mati tevI gati. jJAnI puruSo kahe che ke tame tamArI jAtane ekAMtamAM besI traNa prazna pUcho. huM koNa ? huM kyAMthI Avyo ? huM ahIMthI kyAM javAno ? A traNa praznonA vicAra-maMthanathI tamane navuM ja mAkhaNa maLaze. manamAM cittanano ravaiyo cAlaze to jIvananuM navanIta maLyuM samajo. Aje koI potAne pUchatuM nathI ke huM zuM karavA A pravRtti karuM chuM ? zA mATe prabhunI pUjA karuM chuM ? huM zA mATe prema karuM chuM ? kone prema karuM chuM ? zA mATe atithi jamADuM chuM ? vastupAlane sAdharmiko mATe keTalo bhAva hato ! mATe ja tene tyAM aneka pavitra AtmAo AvatA. jenI pAse pavitra bhAvanA che, ucca vicAraNA che, jenA romeromamAM ullAsa che, tenI kriyAo ane kAryo jIvaMta ane phaLavaMta bane che. 232 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA karyA pachI, tamane koI divasa ema thayuM che ke he prabhu ! ApanI dRSTi kevI samAna che ! phUla jema DAbA ke jamaNA hAthano bheda rAkhyA vinA, baMnene suvAsita kare che, tevI samAna dRSTi amArAmAM kyAre jAgaze ? pUjA pAchaLa AvuM koI manana che ? tame koIne maLavA jAo. ene maLavAnuM na bane to tame kaho : "phera niSphaLa gayo." ema sAmAyika karyA pachI, thoDI paNa jIvanamAM samatAnI jhAMkhI na thAya to tamane lAge che ke samaya gumAvyo ? sAmAyikamAM ApaNe rAgadveSane samatulAmAM mUkavAnA che. sAmAyika parabrahmanI zodha mATe che; UMDANamAM UtaravA mATe che. tame kahezo : ekanI vAta vAraMvAra vicAravAthI zuM maLe ? paNa e na bhUlatA ke meMdInAM pAna jarAka pIsavAthI teno raMga na Ave. ene to zrama laI jema pIso tema raMga Ave che. dUdhamAM hAtha nAkho to tamArA hAthamAM mAkhaNa na Ave. e meLavavA khUba valoNuM karavuM paDe che. pIparane paNa 64 pahora sudhI pIsavAmAM Ave to ja temAM rahela guNadharma bahAra Ave che. to ja e mAtrA ane rasauSadhi bane. raMga lAvavA mATe meMdI pIsavI paDe; pIparamAMthI sattva kADhavA 64 pahora sudhI ghUMTavI paDe; chAzamAMthI mAkhaNa kADhavA e valovavI paDe; to amara AtmAnI zodha mATe kaMI nahIM ? e mATe ciMtana, manana kaMI ja nahIM ? zaMkaranA liMga upara satata jaLadhArA paDe che, tema mANasanA magaja para jJAnarUpI jaLadhArA na paDe, to agnizikhA prajvalita rahe. pachI e jvALA AMkha ne vacana, badhAM sAdhanone nukasAna pahoMcADe. mAnavImAM pazutA lAvanAra, kaSAya ane ajJAna che; eTale jema jema sAruM sAMbhaLIe, tema tema jIvananuM ajJAna ane azubha vRttio dUra thAya che. sAdhanA vinA khAI-pIne jo mokSa maLato hoya to badhAMne AnaMda thAya. na sAdhanA, na mauna, na svAdhyAya, na ekAMtamAM dhyAna, na tapa, na tyAga; Avo sasto dharma maLe to kone na game ? bhogI jIvoe to dharmane paNa bhogapradhAna banAvavA prayatna Adaryo che. tamane thatuM haze ke Teliphona upara vAto karatAM lAkho rUpiyA kyAM nathI maLatA ? to zuM mokSa paNa ema na maLe ? paNa lakSmI pUrvakRta puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI maLe che, jyAre mokSa meLavavA tamAre sarva karmano kSaya karavo paDaze. A karmakSaya mATe dhyAna ane ciMtananI jarUra che. Aje vistAra vadhyo che, paNa UMDANa nathI. dharmakriyAno vistAra che, paNa cAra sAdhana ja 233 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtananuM UMDANa nathI. pravRttinI pAchaLa kharI rIte vicArasaraNI ja bhAga bhajave che. meMdInAM pAna pahelAM lIlAM hoya che. pIso pachI lAla bane che. dUdhamAM Ama juo to kaMI na dekhAya, paNa valoNA pachI mAkhaNa hAthe evuM coMTe ke sAbuthI paNa jAya nahIM. pIpara khAo to tamane kAMI na thAya. paNa cosaTha prahara ghUMTelI khAo, to garamI garamI thaI jAya che. A che ciMtana ane mananano mahimA. sAmAyika eka Asana che; eka Asane besIne ja thAya. e samaya daramiyAna, sAmAyikamAM zAMtapaNe vicAravAnuM che ke huM mukta, baMdhanamAM kema paDyo ? huM muktino pravAsI, ahIMno vAsI kema thayo ? huM kyAM chuM ? ahIM huM zuM karavA Avyo hato ane zuM karI rahyo chuM ? A rIte ekAMtamAM parabrahmano vicAra karavAno che. saMkucitatAmAMthI vizALatAmAM javuM, enuM ja nAma parabrahma. 'mArI patnI' ne 'mArA putra'ne badale vizva AkhuM mAruM che. A vicAra vizALatA vinA kyAMthI Ave ? je mANasa baMdhanathI baMdhAyo che, te chUTo thavA mATe sarva prathama baMdhanane DhIlAM ka2ze. pachI teno tyAga karI, toDIne mukta thaze. tema mANasa, viSayakaSAyanAM baMdhanamAM baMdhAyo che. tene zithila ka2vAne badale, e tene vadhAre dRDha banAve che ! game te baMdhano, ane vAto mukta thavAnI karIe, te kema cAle ? mATe vicAro ke mukta kema thaIzuM ? eka mANase eka popaTane pAMjarAmAM pUrI rAkhyo hato. meM tenA mAlikane pUchyuM : 'tame zA mATe Ane pUrI rAkhyo che ?' teNe javAba na ApatAM bAraNuM kholyuM. popaTa mukta thayo. e UDyo, paNa baMdhanamAM ja sukha mAnanAro e, gaganamAM cakkara mArI, pharI pAcho pAMjarAmAM AvI bharAI beTho. mane thayuM : ApaNe paNa emAMnA ja chIe. ApaNane paNa baMdhanamAM pAMjarAM game che. e popaTa janmathI evo TevAyo hato ke uDADo to paNa pAcho pAMjarAmAM ja bese. anaMtano svAbhAvika AnaMda mANavAno e bhUlI gayo che. ahIM ja eNe potAnuM sukha mAnyuM che. Aje ApaNA AtmAnI dazA paNa AvI ja che. jAtrAmAM jAya to paNa gharanAM baMdhana vagara e rahI na zake. upadhAna kare, pauSadha kare athavA sAmAyika kare, to paNa gharanuM vAtAvaraNa enAthI na chUTe. je sthaLe chUTavAnuM che, chUTavA mATe jaIe chIe, tyAM paNa baMdhana ! to pachI chUTazo kyAM ? chUTazo kema ? anukULa putra hoya, anukULa patnI hoya, anukULa zarIra hoya, anukULa makAna hoya ane anukULa saMpatti hoya to e tamAro mokSa. paNa jJAnIo kahe 234 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che; "e mokSa nathI, paNa sukhano bhrama che. sAdhanano Teko che. sAdhana khasatAM, jyAM sukha dekhAya che, tyAM ja du:kha dekhAze. UMDANathI vicArazo to jaNAze ke A bahAranuM sukha ja du:khano janaka che." pANIthI TAMkI jeTalI UMcI hoya, eTaluM UMce pANI caDhe che, e tame anubhavyuM che. tema manane, UMcA vicAro vaDe UMcuM banAvIe to magaja sudhI savicAra pahoMce. tana mATe naLanAM pANI che, jyAre mana mATe jJAnanAM pANI che. vANI ane pANI vinA koI divasa pavitra thavAtuM nathI. dareka gAmamAM javA mATe rAjamArga-saDako hoya che. tema mokSanI saDaka kaI ? mokSanI saDaka che-samyaga-darzana,-jJAna ne cAritra. darzana eTale tattvano prathama dRSTie sparza. sparzanI sAthe AtmAmAM divya jhaNajhaNATI thAya che. evA AnaMdano anubhava thAya. e pachI jJAna. jJAna eTale tattvanuM Attaradarzana. vastunAM badhAM pAsAMonuM jJAna. e jJAnanA, AnaMdano anubhava pachI, e tattvanuM AnaMda-svarUpe vyaktimAM saMkramaNa thavuM, tenuM nAma cAritra. nayasAranI vAta khUba prasiddha che. e jaMgalamAM lAkaDAM kApavAne gayo hato. bAra vAgyAnA samaye khAvA mATe roTalo kADhe che. bhUkha to evI lAgI che ke paththara paNa pacI jAya. * khAvAnI vAta karo to badhAne khAtAM AvaDe che. paNa e jamAnAnA mANaso khAtAM pahelA kaMIka vicAratA hatA. zuM vicAratA hatA te juo. navasAre vicAryuM - "A jaMgalamAM mane koI atithi maLe to kevuM sAruM ? ekalo khAuM, tenA karatAM A roTalAne bhAMgavAmAM bIjo koI bhAgIdAra hoya to ?' pahelAMnA mANaso mAnatA ke khAvuM kharuM paNa thoDuM bIjAne ApIne, bhAga pADIne khAvuM. nayasAra e avasthAmAM jaina nathI, paNa mAnava che. mAnavane chAje evo e vicAra kare che. badhI imArato A mAnavatAnA pAyA upara UbhI thAya che. bhale pachI ene koI dharma ke saguNa na kahe ! AvA mAnavamAM pachI ApoApa zraddhA, zravaNa ne saMyama Ave che. kone ApavuM ? e vakhate nayasArane jAti-deza ke dharmanuM baMdhana nahotuM. enI najara eka munivara upara paDI. muni sArthavAthI chUTA-bhUlA paDI gayA che. e saMtane jotAM ja, enI cetanAmAM AnaMdanI jhaNajhaNATI thaI. Ama tene e prathama kSaNe ja darzanano sparza thayo. jANo cho, sabhyatA zuM che ? namana. munine e jue che ne cAra sAdhana = 23pa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktibhAvathI namana kare che. gurujanone namanAro, bhaviSyamAM AkhA jagatane potAne caraNe namAvI zake che. juone, vRkSo name che eTale e khIle che. zuM ekendriya evA vRkSonA guNa paNa mANasamAM nahi rahe ? sanmukha jaI teNe kahyuM, "mahArAja, mane lAbha Apo.' AhAra, pANI patAvI zAMta thayA pachI pUchyuM : "mahArAja, tame A aTavImAM kyAMthI ? mahArAje javAba Apyo : "huM sAthIothI chUTo bhUlo paDyo chuM." navasAre kahyuM : "mahArAja, A aTavI bhayaMkara che. AmAM je bhUlyA, te jIvanA gayA. A jaMgala vAgha-siMha-hAthIothI bhareluM che. cAlo, huM Apane ApanA sAthI sAthe meLavI ApuM." nayasAra ne muni jaMgala vaTAvatA jAya che. munie jaMgalanA aMte, parvatanI dhAre eka nAnakaDI keDI upara UbhA rahI pUchyuM - "A jaMgalamAM bhUlA paDelAnuM zuM thAya ? bhUlA paDelAno bhoga vAgha ane varu le ne ? tema jIvanarUpI jaMgalamAM bhUlA paDelAone paNa krodha-mAna-mAyA-lobharUpI pazuo cIrI khAya che.' jaMgalamAM paDelAne to paMtha maLI paNa jAya, paNa je jIvanamAM bhUlA paDyA che, temanuM to pUchavuM ja zuM ? emane koNa satya paMtha samajAve ? jIvanamAM bhUlA paDelAne tAravAnI-ugAravAnI Aje khUba jarUra che. dhana ne madanI sattA pAchaLa je bhUlA paDyA che, teone satya keDI batAvavAnI jarUra che. dharmanI kone jarUra che ? te vAta paNa A uparanA saMvAdathI samajAze. kAraNa garIba to du:khathI paNa kahevAno : "he bhagavAna, have mane choDAva." paNa zrImaMta ? mahArAje kahyuM : "he nayasAra ! teM mane jaMgalamAMthI rasto batAvyo, paNa tane jIvanano rasto koNa batAvaze ? bhAI, jIvanano mArga darzana, jJAna ane cAritra che.' eka sAro vicAra manamAM Ave to emAMthI aneka sArA vicAra janme. paNa Aje sAcA vicArano ja dukALa che. tethI vicArazUnya pravRttio vadhatI jAya che. A bhAratadeza, je ahiMsA-dharmano pUjArI che. tyAM Aje katalakhAnAM ne masyaudyoga vadhI rahyA che. Aje evo samaya Avato jAya che ke mAnavI deDakAMonI paradeza nikAsa karI hUMDiyAmaNa UbhuM karavAnI dhamAlamAM paDyo che. jyAM magharatha ane zibirAja jevA rAjA hatA, jemaNe pArevAM mATe potAnA prANa ApavAnI taiyArI batAvI hatI, kumArapALa jevo jIvadayApAlaka rAjA hato, je makoDA mATe potAnI suMvALI cAmaDI kApI devA taiyAra thayo 236 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. AvA aneka Adarza rAjA jyAM vasyA hatA, tenI prajA to kevI Adarza hovI joIe ! paNa Aje zI dazA che ! esembalImAM Aje adyatana katalakhAnAM kholavAnI vicAraNA thAya che. khAdI paherelAo evI sabhAmAM jaIne tALIo vagADe che; paNa yAda rAkhajo, temAMye ahiMsAnuM khUna thAya che. je siddhAMta upara deza AjhAda thayo tenI emAM mazkarI che, upahAsa che. pazcimanA dezomAM vejITeriyana sosAyaTIo sthapAya che. vanaspatiAhAra e zuddha-svaccha ne zAMtidA che, ema teo mAne che. jyAre ahIM ucca vicArasaraNI dhovAtI-bhUMsAtI jAya che. Aje anyAya ane bhautikavAdano pavana phUMkAya che. te vAdamAM pravezelo mAnavI, eka sthaLe besI mana ke ciMtana karavA taiyAra nathI. ciMtana vinAnA netAonA netRtvamAM rahelI AvatI kAlanI peDhIne, bhayaMkara nukasAna che. sasaluM khUba suMdara, capaLa ne nAjuka prANI che. e khUba doDe che, paNa jyAre e nirbhaya thavAnI kakSAe pahoMce che. tyAre ja e AMkha baMdha karIne besI jAya che. e mAne che ke mane have koI jotuM nathI. pachI evAne chevaTe zikArI pakaDI le che. mANasane paNa e rIte mohanIya karma jhaDapI le che. enA paMjAmAMthI chUTavA mATe satata ciMtana-manananI AMkha khullI rAkhavI joIe. ciMtana karavAthI ekanI asara bIjA upara thAya che. relavenA eka DabbAne jo dhakko lAgaze, to badhA DabbAne lAgyA vagara nahIM rahe. manane dhakko lAgyo eTale samajajo pAMca indriyo upara enI asara thavAnI ja. eTalA mATe munie nayasArane kahyuM : "tame zAMtithI vicAro. jIvananI aTavImAM bhUlA paDelAnuM zuM thAya ?" pachI muni tene "namo arihaMtANa' padanuM mahattva samajAve che. Ama e jIvane, tattvanA sparza sAthe anubhavano parama AnaMda thAya che. te vadhAre kAMI jANato nathI, paNa kAMIka sAruM che, teTaluM to jANe ja che. sUryodaya pahelAM aruNodaya thAya, tema jJAna pahelAM darzana thAya che. divya jIvananI AvI jhAMkhI thayA pachI AtmAne bIjuM jIvana ja nahIM game. mAje samAjamAM koIne blaDaprezara che; koIne hAIprezara, to koIne lo prezara AvyAM che. rahevA mATe jagyA ne paheravA mATe vastra joIe. te mATe mANasa ATalo herAna thAya che. A badhuM zA mATe, teno sAco khyAla koIne nathI. thoDIka vAra zAMta thaIne vicAra karo to tamane jIvananuM sAcuM mUlyAMkana cAra sAdhana = 237 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAze. manamAM maMthana karo, to sAdhanA vinA, tana paNa tattvahIna lAgaze. mana ghaNuM caMcaLa che. e phAve tema vicAryA kare che. eka rAjA pharavA mATe bagIcAmAM gayo. tyAM jaI eNe ArAma karyo, paraMtu sAmethI koI rAjA sainya laI AvI rahyo che, tema tene jaNAyuM, ane enA manamAM tarata evo vicAra udbhavyo : 'e mArA para caDhAI kare to pahelAM huM ja tene mArI nAMkhuM !' ane pachI to pUchavuM ja zuM ! enuM mana mAravA ane kApavAnA kAme lAgI gayuM. eNe manathI yuddha AdaryuM. Ama manamAM ne manamAM eNe badhI pApanI ghaTamALa ghaDI kADhI. jenuM mana hAthamAM che, tenA hAthamAM AkhuM jagata che. mahAvI2 prabhu manane jItavA nIkaLyA. sADAbAra varSa sudhI tapasyA karI temaNe manane sAdhyuM. sAmethI AvI rahelA rAjAe joyuM to gAmano rAjA bagIcAmAM beTho che, eTale teNe vinayathI praNAma karI kahyuM : 'huM dUranI jAtrAe nIkaLyo chuM. Apa ahIM ja maLyA e sAruM thayuM. 'huM Apane vinaMtI karavA ja Avato hato. Apa paNa mArI sAthe jAtrA karavA padhArI mane lAbha Apo.' A rAjAne thayuM : hAza ! A zatru nathI, jAtrALu che. paNa jovAnI khUbI to e che ke eka jAtrA karavA jAya che, to bIjo ene mAravAno vicAra kare che ! jagatamAM mANaso Ama vagara vicAre ja, magajamAM zAMti lAvavAne badale azAMti sthApe che. ciMtako kahe che : he mAnavI ! zatru che te paNa tuM ja che; mitra che te paNa tuM ja che. jevAM cazmAM paherazo tevuM tamane dekhAze. dRSTi tevI sRSTi. 'tattvasi' mane A prasaMge kavi dalapatarAma ne nATyakAra DAhyAbhAIno prasaMga yAda Ave che. eka kavi che, to bIjA nATyakAra. banne svataMtra chApAmAM lakhatA. mANasajAta ghaNI IrSALu. IrSAthI DAhyAbhAI potAnA chApAmAM lakhe che : dalapatarAma to 'ekalI strIo gAya tevAM joDakaNAM ja lakhe che. temAM zuM tattva che ?' jyAre kavi dalapate e lakhyuM 'DAhyAbhAI to Akho divasa bhavanI bhavAI ja lakhe che ! e nATaka nahi, bhavAI che !' eka divasanI vAta che. amadAvAdamAM paryuSaNanA divaso hatA. sthaLe sthaLe sAdhumahArAje pravacano ApatA hatA. acAnaka eka tyAgI munirAjanuM pravacana sAMbhaLavA, DAhyAbhAI jaI caDayA. tyAgIo pAse zuM hoya ? tyAganI vAto. e divase 'iitta me sarvo bhUlDsa' e viSaya upara vyAkhyAna ApatAM munivarye kahyuM : 'mananA vastra upara 238 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIno raMga na lAge to A jIvana gaMduM-meluM-apavitra banI rahe. pachI bhale e mAnava, mahA vidvAna paNa kema na hoya ! nATyakAra DAhyAbhAI, e jamAnAmAM eka zreSTha gaNAtA snAtaka ne nATyakAra. temane thayuM, huM nATaka lakhuM chuM, saMskArI vAto karuM chuM, paNa mArA patramAM sarasvatIne zarama Ave tevAM lakhANa, kavi dalapatabhAI mATe lakhAya che ! mArA mananA paDadA upara enA mATe keTalAM verajhera bharyA che ? mAre mAruM mana dhovuM joIe. vyAkhyAna pUruM thayuM, paNa pelo vicAra na aTakyo. e gayA sIdhA kavinA ghara tarapha. kavi hIMcakA para beThA beThA sopArI khAtA hatA. temaNe dUrathI joyuM to DAhyAbhAI galImAM AvI rahyA che ! thoDI vAramAM to DAhyAbhAI, kavi dalapatabhAInA gharanAM pagathiyAM caDhatA thayA. kavine kSaNabhara to bhrama thayo. mAro zatru mAre bAraNe ! dIvAthI dIvo pragaTe ema, mAnavatAnA beunA aMtaramAM dIpaka pragaTa thayA. ghaNAM varSe zatruonI AMkho, mitra thavA mATe bhegI thaI. baMne hIMcakA upara beThA. DAhyAbhAIe vAta mUkI - "bhAI, huM tamane eka vAta karavA Avyo chuM. raNakSetra para jyAre yuddha baMdha thavAnuM hoya tyAre samarAMgaNamAM eka jhaMDI UbhI karAya che, te jhaMDI sapheda hoya che. A vAta sAcI che ?' kavine, A vAta kevuM rUpAMtara leze enI kalpanA na AvI. TUMkamAM temaNe kahyuM "hA, vAta sAcI che.' DAhyAbhAIe pAghaDI utArIne sapheda jhaMDI "coTI batAvatAM kahyuM : "kavirAja, A jhaMDI ApaNA mAthe kudarate UbhI karI. haju ApaNe vAyuddha, karyA karIzuM ?' A TUMkA vAkya kavinA dilane halAvI nAkhyuM. kavine khyAla AvI gayo. e UbhA thayA. DAhyAbhAIne bheTI paDyA. AMkha bhInI thaI. tenA moDhAmAMthI zabdo sarI paDyA : "tame keTalA mahAna ! kSamA mAgavA mATe mArA dvAre AvyA ? kharekhara, tame jIvananA sAcA nATyakAra cho !' zatra maTI kSaNamAM beu mitra banyA. e ja kalama je varSo sudhI viruddha lakhatI hatI, te have sAruM lakhavA lAgI. pachI to jIvyA tyAM sudhI ekabIjA, ekabIjA mATe sAruM ja lakhatA gayA. AnuM kAraNa - jita parabrA vinizcayAya / dRSTi palaTAI jAya to jIvana palaTAyuM samajo. samAjamAM paNa daSTi cAra sAdhana = 239 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ palaTAI jAya to navya dRSTi Ave. eTale vastunuM hArda samajavA mATe sAcuM jJAna joIe. Ama pahelo vicAra darzana, bIjo jJAna ane trIjo cAritra. kALacakrano vicAra karo to A jIvana, bindu samAna lAgaze. mokSasukhano vicAra karo to daivI sukho paNa tRNa samAna lAgaze. mananapUrNa savicA2, mAnavInA AcArane sudhAre che. AcAra jIvanamAM rahelA anAcArane dUra kare che. mATe ja ciMtana karo to parabrahmanuM karo. kAraNa, A AtmAne parabrahmanuM pada prApta karyA vinA kyAMya sukha maLanAra nathI ! 240 dharmaratnanAM ajavALAM ' 12 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. vANI paropakAra mATe ho ! je ApaNe bhASAno vicAra karIe A hIe. bhASA, e mAnavInI apUrva siddhi che. mANasanA mananA bhAvonuM e vAhana che. bhakti ane bhAva; sneha ane sauhArdUbhASAnA mAdhyama dvArA vyakta thAya + che, aMdara ghUMTAtuM tattva, A bhASA dvArA ja bahAra pragaTa thAya che. A bhASA mANasa ane pazu bannene maLI che, paNa mANasanI bhASAno anuvAda bU bIjI bhASAmAM thaI zake che. aMgreja aMgrejImAM bole che, to teno anuvAda gujarAtImAM thaI zake; bhAratavAsI hindImAM huM bole to eno anuvAda aMgrejImAM thaI zake. paNa kUtarAnI bhASAno anavAda - bilADAnI bhASAmAM thAya ? A rIte mANasanI bhASA, pazunI bhASAthI viziSTa ne che. paNa ethIya vadhAre mahattA to e che je ke mANasanI bhASA, koIkanA vikAsa ane je preraNAnuM prabaLa sAdhana banI zake che, ane A ja bhASAno viveka vinA upayoga thAya cAra sAdhana - ra41 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kaMIkanA udvega, patana ane vinAzanuM nimitta paNa banI bese che. mATe ApaNe vicAra karavAno che ke bhASA kema vAparavI ? tame jANo cho ke sArI ane kImatI vastu upara cokI hoya, pahero hoya; A bhASA para paNa tema ja che. batrIza to dAMta rUpI jenA cokiyAta che ane be hoTha rUpa jenI AsapAsa killA che, evI jIbhamAM bhASA che. bhASA kevA rakSaNa nIce che ! kAMTo, vIMchI ke sarpa je na karI zake te A bhASA karI zake che. sarpanuM jhera utArI zakAya, paNa jIbhanA DaMkhanuM jhera kAtila che. A jhera to bhavobhava cAle. eTale mahApuruSo kahe che ke paropakAra mATe vacanano vyavahAra karajo ! vivekI karatAM, avivekI mANaso ghaNA che. te evuM bole ke ApaNane sAMbhaLatAM paNa zarama Ave. e paNa mANasa che, chatAM emanA magajamAM AvI kharAba vAto kema AvI ? emanI vANImAMthI AvA kharAba zabdo kema jharyA ? te jarA vicAro. jIbha to pavitra vastu che. enA para prabhunuM nAma rame. mA sarasvatI enA para vAsa kare, ane brAhmInuM jyAMthI avataraNa thAya che e ja jIbha, Aje kevI rIte loko vAparI rahyA che, teno zAMtithI vicAra karIe to lAge, ke mANaso ja vANInA vyavahAra vakhate, vivekane ane vicArane vIsarI jAya che. tamArI jIbhathI tame tamAruM ne pArakAnuM ghaNuM bhaluM karI zako cho. A jIbha vaDe sAruM khAI zakAya che, sAruM pI zakAya che ne sAruM bolI paNa zakAya che. jevA mANasanA saMskAra ! eka divasanI vAta che. iMglenDathI khAsa hoziyAra eka elacIne hindustAna mokalavAmAM Avyo hato. ahIM AvI teNe e ja kAma karavAnuM hatuM, ke hindustAnanA rAjAo kevA che ? rAjanIti kevI che ? teomAM samajaNa keTalI che ? A badhuM jANIne eNe tyAM jaI hevAla rajU karavo. ahIM AvIne e sIdho lakhanaunA darabAramAM beTho. enI aMgrejI bhASA rAjavI jANato na hato. rAjavInI bhASA, aMgreja jANato na hato; eTale vacce dubhASiyo rAkhavAmAM Avyo. te aMgrejInuM urdU kahe, ne urdUnuM aMgrejI kahe. e jamAnAnA navAbo nAcamAM, mujarAmAM, nRtya ne mahephilomAM masta hatA. teone potAnA rAjyanI ke prajAnI ciMtA na hatI. badhuMya kAmakAja rAjyanA maMtrIo karI letA. navAbe iMglenDanA elacIne prazna karyo : "tamArA rAjAne begamo keTalI che ?" dubhASiyo rAjanItimAM nipuNa hato. teNe vicAryuM ke jo A pramANe 242 ja dharmaratnanAM ajavALAM Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM aMgrejane prazna pUchIza to tene lAgaze ke A navAbo ekalI bhoganI ja vAto kare che. eTale dubhASiyAe phe2vIne pUchyuM : "ApanI kaeNbineTamAM keTalA sabhyo bese che ?'' 212 elacIe javAba Apyo 212. dubhASiyAe navAbane kahyuM : baeNgamo che. pachI navAbe puchAvyuM ke tenA zAhajAdA keTalA che ? enuM bhASAMtara karIne dubhASiyAe pUchyuM : "tamArI kebineTamAM membarone keTaluM bhaththuM maLe che ? cUMTaNI tame kevI rIte karo cho ?'' navAbe Ama elacIne vAtomAM baMgalA keTalA, kUtarA keTalA ane mahephila karavAnAM sthAno keTalAM ? A ja vAto pUchI. tenA jIvanamAM bhArobhAra vikAra ane vilAsa hato. jyAre teno anuvAda karI rAjanItijJa dubhASiyAe rAjyanuM vyavasthAtaMtra kevuM che ? kara tame keTalo lo cho ? Ama AkhI vAta pheravIne elacIne pUchI. A vArtAlApathI elacIne thayuM ke hindustAnanA rAjAo bhale kaMI na jANe, paNa rAjanItimAM ApaNAthI Utare evA nabaLA nathI. Avo prabhAva je paDyo, te viziSTa vANIthI paDyo. gharamAM ghI barAbara vAparo to tenI rasoI sArI bane, paNa ghIne 108 vAra dhuo to e jhera bane. tamArA vacanamAM kaTAkSa hoya, kaTutA hoya, baDAI mAravAnI ne bIjAne utArI pADavAnI bhAvanA hoya to te DaMkha rUpa ja nIvaDe ne ? ApaNe sAmA mANasanuM mAna jaLavAya tevuM, ochuM paNa gau2vatAbharyuM vacana bolavuM joIe. ahaMkArathI mANasa zobhato nathI, alaMkArathI zobhe che. mAnavInA A alaMkAra eTale paropakArI vacano. mANasamAM rahelA AtmAne mAna ApatAM zIkhavuM joIe. zI khabara ke ahIM nIce beThelo AtmA paNa AvatI kAle ucca gatie janAro hoya ! ziSyA hovA chatAM mRgAvatI, caMdanabALA karatAM pahelAM kevaLajJAna pAme che. tApaso, gautamasvAmI karatAM prathama kevaLI bane che. jema moTaramAM sArI breka hoya, to akasmAta thato bace che, tema vANI para breka hovI joIe. bolavAnuM ghaNuM mana thaI jAya, tyAre ene kahevuM : 'thoDA samaya mATe tuM cUpa thaI jA.' AtmAnI zakti, AMkaDAthI nathI mApI zakAtI. ApaNe chadmastha chIe. mANasa-bhUlane pAtra che, e bhUlane sudhAravA mATe vANIne pavitra rAkho. enA cAra sAdhana : 243 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ApaNe tyAM mAphI, kSamA ne micchAmi dukkaDaM vaparAya che. itihAsanA pAnAM vAMcatAM ke sAMbhaLatAM tame evuM kyAMya jAyuM che ke maunathI kyAMya jhaghaDo thayo hoya ? loko kahe che ke mahAbhAratanuM yuddha jugAramAMthI UbhuM thayuM, paNa huM tamane yAda ApavA mAguM chuM ke bolatAM AvaDyuM nahIM, eTale e UbhuM thayuM ! - duryodhana utAvaLathI mahelamAM praveza kare che. sAme bAraNuM che ema kalpI, e aMdara javA jAya che, tyAM e kAca sAthe athaDAI paDe che. je daravAjo kapyo, e kAca hato. temAM bAraNAnuM pratibiMba hatuM. Ama e bhramathI athaDAI paDe che. te pAcho phare che. draupadI, sAme jharUkhAmAM UbhI che. te A banAva joIne hasI paDe che, ane vyaMgamAM kahe che : "AMdhaLAnA dIkarA paNa AMdhaLA ja hoya ne ?' duryodhanane thAya che, A to draupadI dvArA mAruM ane mArA vaDIlonuM apamAna thayuM ! mANasa jIvanabhara potAnA apamAnane yAda rAkhe che. mANasa mare che, tyAre paNa e apamAnane yAda karato karato mare che. Ama tenuM vera paraMparAe paNa baMdhAya che. I. sa. 1918mAM jarmanIne jo gulAma na banAvyuM hota, to hiTalara na pAkata. hiTalara e apamAnanI khetIno pAka che, veranuM pariNAma che. sAmAne namAvIne samAdhAna na karatA. temAM tame jItyA ema mAno cho, paNa yAda rAkhajo ke, koIne pADIne tame UbhA nahIM rahI zako. tamArAthI bIjo koI baLavAna nIkaLaze, ne e tamane pADaze. eTale prabhu mahAvIra kahe che : premanA vArithI krodhane dhuo - 3pasana Dhoram ! dropadInA zabdathI veranAM bIja vavAya che ne temAMthI mahAbhArata nIpaje che. apamAna e DaMkha che. te sahelAIthI pigaLato nathI. vera laIne ja e zAMta thaze. e to AtmAne, kaThora paththara jevo banAve che. duryodhananA kapALamAM coTa lAgI che. e eNe sahI lIdhI, paNa dilamAM lAgelA vANInAM tIra e sahI na zakyo. eNe tyAM ja manamAM saMkalpa karyo - "mane AMdhaLAne dIkaro kahe che, tene nirvastra na karuM to huM duryodhana nahIM ! bhagavAnane caMDakauzika DaMkha mAre che. zarIramAMthI dhArA vahe che. javAbamAM prabhu ugra banatA nathI. vANInA prahAro karatAM nathI. zAMtithI "bujha bujha" kahe che. bhagavAna sarpane pratibodhavA, zAMta karavA amRtavANI varasAve che. tyAre te mAthuM namAvI, zaraNuM svIkArI, jIvana mATe aNasaNa le che. 244 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArA jevA ja e avasare hoya, to kaheze : "dIkarA, kyAM gayuM have tAruM baLa ? joyuM ne, lohIne badale ahIM dUdha vahe che !" zabdomAM jAdu che : e jhera paNa che, ane amRta paNa che. zatrune paNa mitra banAvI zakAya che. zrAvakanuM lakSaNa karyuM ? je roja sAMbhaLe te zrAvaka. te samajaNa ne zraddhApUrvaka sAMbhaLe che. kAraNa - sAMbhaLanArane samajaNa Ave che; sAcuM bhAna thAya che. AtmA bhUkhyo che. tene khorAkanI jarUra che. te khorAka maLe kyAMthI ? vANImAMthI. vANI to AtmA sAro. mANasanI mANasAIne samRddhithI mApavAmAM AvatI nathI; mapAya to te dilathI ja mapAze. koIne halako na pADo. apamAna koInuM koI divasa na karo. nahi to mANasanI rAkhamAMthI Aga bhabhUkI UThaze; emAMthI avAja nIkaLaze : ANe mAruM apamAna karyuM che ! pAMDavo vanamAM gayA. zrIkRSNa duryodhanane samajAvavA gayA; "tuM vadhu nahIM to pAMca gAma pAMDavone Apa. huM tane dharma samajAvavA Avyo chuM." emaNe ghaNI suMdara vAto kahI, paNa teNe e na sAMbhaLI. duryodhane kahyuM : "ApanuM badhuM tattvajJAna huM sAMbhaLIza, paNa A take nahIM. ApanI vAta suMdara che. paNa dharmano upadeza sAMbhaLavAno A avasara nathI.' Apa dharmanI vAta karo cho. huM mUrkha chuM, evuM paNa kAMI mAnazo nahIM, A badhuM sArI rIte jANuM chuM, paNa tene huM svIkArI zakato nathI; tenA mArge jaI zakato nathI. eka strInI lAja levI e bhayaMkara adharma che, e huM jANato nathI, evuM paNa kAMI nathI. paNa mane du:kha che ke evA adharmanA mArgathI huM pAcho vALI zakato nathI." tenA hRdayamAM devatva nahotuM paNa verabhAva hato. devatva hota to kSamAne mArge dorAta, paNa tenA hRdayamAM devane badale daitya che. nahIM to AvuM thAya? duryodhana kahe : "huM Apano dharma sAMbhaLuM chuM, paNa mAruM aMtara sAMbhaLatuM nathI. kharI rIte to, huM A mArge javA paNa mAgato nathI. paNa mAruM tanamana-e mArge mane ghasaDI jAya che' A uparathI vicAro ke A badhuM koNa karAve che ? pelA kaTu zabdo ! zabda uccAratI vakhate kAMI vicAra na karyo, eTale Akho raNasaMgrAma Ubho thayo. vANImAM jeTalI tAkAta che eTalI aNubombamAM nathI. maMtra e zuM che ? maMtrathI devatAne ahIM pRthvI para bolAvAya che. te devatAo kaI zaktithI ahIM Ave che ? te maMtrazaktithI Ave che. maMtra eTale zabda. zabdamAM adazya tAkAta paDelI che. cAra sAdhana che 245 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUtaro najIka Avato hoya to haDa haDa karo to tarata e bhAgI jaze. ema mANasane kaho : 'padhAro zeTha' to te jarUra AvavAno. paNa jamADyA pachI kaho ke tamArA jevA bekAro ahIM ghaNA Ave che; jamADavA paDe eTale jamADIe chIe; ATalAM aziSTa vacanothI sArAmAM sAruM khAdheluM paNa baLIne bhasma thaI jAya che. jyAre eka garIba, sUko roTalo ApIne kahe 'tamArA jevA mahApuruSanAM pagalAM amArA jevA garIbanA gha2mAM kyAMthI ?' to jamanAra para kevI asara thAya ? zabdono kevo jAduI prabhAva che ! mane eka dRzya yAda Ave che. eka bhikhArI bahu ja vRddha avasthAe bhIkha mAgato hato, te rastAmAM lAMbo hAtha karI Ubho hato. tene mAgatAM AvaDatuM hatuM, paNa e bolyA vinA je maLe tethI e saMtoSa mAnato. mArga parathI aneka jatA. koI joyA karatA, koI hAMsI karatA. koI paiso be paisA ApatA. koI TIkA paNa karatA. mANasanI jAta ghaNI vicitra che. mANasa kaMI na karI zake, to TIkA to karI zake. je loko kaMI nathI karatA, te beThA beThA A kAma sarasa rIte karatA hoya che ! A vRddha bhikSuka pAse thaIne, eka sajjana pasAra thayo. tene kaMIka ApavAnI bhAvanA thaI. khissAmAM hAtha nAkhyo. kAMI na maLyuM. badhAM khissAmAM joI lIdhAM. kAMI na maLyuM. pAkITa ghera rahI gayuM hatuM. te sajjanane ApavuM hatuM, paNa ApI na zakyo. manamAM duHkha thayuM. teNe bhikhArIne sahAnubhUtibharyA mIThA zabdomAM kahyuM : "dAdA, Aja khissuM khAlI che. dila che, paNa dravya nathI, zuM karuM ? mArA ghare Avazo ? vRddhe javAba Apyo : 'bhAI, ghaNA ghaNuM Ape che. paNa enA karatAM tame to ghaNuM ghaNuM mane ApyuM che. tame je snehabharI sahAnubhUti batAvI te mAre mana ghaNuM che. dhana ghaNA Ape che, paNa mana koI ApatuM nathI. snehano zabda koInA moMethI sAMbhaLyo nathI. Aje tame mane e sAcA snehabhInA zabdo ApyA che !'' ane e vRddhanI AMkhanA khUNe eka AMsu jhUlI rahyuM. mANasa mANasane maLe tyAre vAto dvArA vicArano vinimaya thavo joIe. tene badale ekabIjAnI niMdA ane kApavAnuM zarU kare te zuM yogya che ? mAnavI pAse zabdanuM zastra che paNa teno sadupayoga nathI. jo eno sadupayoga thAya to A saMsAra svarga bane; A ujjaDa jIvana naMdanavana bane. ke vANIthI paropakAra thAya to bolo, anyathA mauna jJAnIo kahe che 246 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raho. na bolatAM AvaDe to mauna rahevuM e sujJanuM kartavya che. mATe ja traNe lokarUpI bhAlamAM, tilaka samAna thavA cothuM sAdhana vANI kahyuM che. vANI e mANasanuM bhUSaNa che. A AbhUSaNathI mANasa zobhe che. AnA dvArA e ghaNAne sahAyaka banI zake che; ghaNAne zAtA ApI zake che; ghaNAne preraNA ApI zake che. vANI dvArA e UMcAmAM UMcA sthAne pahoMcI zake che. mATe vANIne vicArIne vivekanA vastrathI gALIne vAparavI. tamArI pAse vidyA ochI haze to cAlaze, paNa viveka ocho haze te nahi cAle. dhana ochuM haze to cAlaze paNa vANI ochI haze te nahi cAle. ApaNA mATe A zlokamAM e ja kahyuM che : mAnavI pAse dAna mATenI lakSmI ho; sukRta mATe vidyA ho; parabrahma mATe ciMtA ho; ane paropakAra mATe vANI ho. A cAra bheTa je mAnavI pAse che - haze e mANasa traNe bhuvanamAM tilaka samAna gaNAze.* * (marIna DrAiva para ra -11- 63 thI 27-11-3.3 sudhI Apela mananIya pravacana.) cAra sAdhana * 247 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtinagara jekaba sarkala para vasatAM bhAIbahenoe, dazerAnA tA. 29-9-63nA divase pUjya munizrI candraprabhasAgarajI (citrabhAnu) mahArAjanuM eka pravacana 'mAnavadharma'' para goThavyuM hatuM. e vizALa maMDapamAM hajAronI mAnavamedanI samakSa Apela pravacananI preraNAthI ghaNAya mahArASTriyana bhAI-bahenoe dArU, mAMsanI pratijJA lIdhI hatI. pravacanano sAra ahIM rajU karIe chIe. 56. mAnavadharma du niyAmAM dharmo ghaNA che paNa mAnavadharma eka che. jaina ho ke bauddha ho, hindu ho ke musalamAna ho, zIkha ho ke khristI ho, paNa hakIkatamAM sau mAnava che. mAnava e mukhya nAma che; bAkI badhAM ahIM vizeSaNa che. Aje vizeSaNo eTalAM mahattvanAM banI gayAM che, ke mULa nAma gauNa banyuM che, are ! bhulAtuM jAya che. mAnava, e badhAM vizeSaNothI mukta 248 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIne potAno vicAra kare, to ene khyAla Ave ke potAno dharma zo che ? tame kudaratamAM jozo to jaNAze ke dareka cetana vastune ke jaDa vastune, potAno dharma che; potAno svabhAva che. agni uSmA Ape che. phUla sugaMdha Ape che. zeraDI mITho rasa Ape che. dhUpa vAtAvaraNa svastha kare che. Ama prakRti potAno dharma bajAve che. viSama ane vikaTa paristhitimAM paNa e potAno dharma nahI choDe ! caMdanane bALo to paNa suvAsa ja Ape che ne ? zeraDIne kolumAM pIso toya mITho rasa ja Ape che ne ? e potAnA suMdara svabhAvane kevAM anurUpa hoya che ? potAno dharma choDavo, eTale to potAnA astitvane gumAvavuM. Aje mAnava potAno A dharma bhUlI gayo che. eka kavie AjanA mAnavatA-bhUlelA mAnava mATe ThIka ja lakhyuM che : khIlIne phUla bIjAne suvAsa Ape che, dIpaka baLIne bIjAne ujAsa Ape che; phakata che mAnavI evo - A AkhI duniyAmAM; je pote jIvavA, bIjAne trAsa Ape che." mAnava pote mahAna che, paNa e potAne jyAre bhUlI jAya che tyAre yuddha, kalaha, kaMkAsa ane kajiyA karI, jIvanane eka yAtanA banAvI mUke che. AvA mAnavIne enI mULa yAda tAjI karAvavA, mahApuruSoe tahevAra ane parva nakkI karyA che. jemake, Aje dazerA che. loko rAma-rAvaNanI kathA Aje yAda karavAnA. sItAnA satanI kathA saMbhArI, preraNA meLavavAnAM. satya dvArA thayelA rAmanA vijayanI gauravagAthA saMbhArI, satyanA ane ziyaLanA mArge AgaLa vadhavAnI pratijJA levAnA. navapadanA A divasomAM, zrIpAlacaritra mANasane sajjana ane durjanano bheda batAve che. dhavaLazeThanI durjanatA para zrIpAlanI sajjanatAno apUrva vijaya thayo, te prAguM aitihAsika prasaMga yAda karAvI, mANasane e sajjanatAnA mArge dore che. parva e mANasane jagADanAra eka elArma che. ghaNA kahe che : prakRti to jaDa che. tame jaDanI upamA kema Apo cho ? paNa prakRtimAM kevI vyavasthA ane karAmata che, te vicAryuM che ? sUrya kevo niyamita Uge che ? e kAMI tamArI prArthanAnI pratIkSA nathI karato. samaya thatAM e AkAzamAM dekhAyo ja hoya, sAgaramAM bharatI ane oTa paNa kevAM niyamita Ave che ! are, A ghaDiyALa paNa kevuM samayasara elArma vagADe che. cAra sAdhana e 249 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa UMghI jAya che paNa e na cUke. cetanavaMta mANasane, A jaDa elArma UMghamAMthI jagADe che ! AvI rIte, parva paNa elArmanI jema, mANasane yAda apAve che ke tAro dharma zo che ? mANasa jo potAno dharma samaje, to e mitra che; na samaje to e duzmana che; vahemano paDachAyo che. eka dharmazALAmAM be mANasa sAthe rAtavAso rahyA, baMne bAjubAjumAM gAdalAM nAkhIne sUtA, baMnenA khissAmAM paisA che. ekane thAya che. : 'A kaDako che.' bIjAne thAya che 'pelo kaDako che.' e to sarva sAmAnya che ke jenI pAse dhana hoya, te sAmAne nirdhana paNa mAne ne kadIka cora paNa mAne. baMne sAthe sUtA paNa avizvAsane lIdhe ekeyane UMgha na AvI. savAra paDI. koke pUchyuM tyAre emaNe kahyuM : 'ame baMne sAthe rahyA, sAthe UMghyA,' tattvaciMtaka to pUchaze ke sAthe UMghyA ke sAthe jAgyA ? sAthe sAthe rahyA ke dUra dUra rahyA ? emanI vacce to avizvAsanI totiMga dIvAla hatI; tyAM sAthe kyAM rahyA ? Aje mANasanI sthiti A che. uparathI e mANasa che, paNa aMdara to anAdikALathI cAlI AvatI pazutA ja haju enAmAM beThI che. krodha kare che, tyAre mANasa kevo dekhAya che ? lAla lAla DoLA kADhato, AvezanA phUMphADA mArato ane vANImAMthI viSa varSAvato mANasa sarpanA saMskAra nathI sUcavato ? A vaLagelI pazutAne mANase TALavAnI che ane te mATe potAno dharma vicAravAno che. potAnA svarUpanA vicAra vinA, svatva Ave tema nathI, ane paratva TaLe tema nathI. vicAra karatAM, svadharma samajAya. mANasano dharma zo ? pahelo niyama te maitrI, agara niHsvArtha prema. mANasamAM ane pazumAM ahIM bheda tarata jaNAI Ave. uttama mANasa ni:svArtha prema karI zake che, pazu te nahi karI zake. kUtaruM mAlikane cAhe che. mAlika Ave tyAre nAce, kUde, peTa batAve, paga cATe, kAraNa ke mAlika tene roTalo Ape che. paNa te ja kUtaruM bIjA ajANyA mANasane joI bhasavAnuM. jyAre mANasa ni:svArtha bhAve, premane mATe ja prema kare che. tamAre muMbaIthI beMglora javAnuM hoya, tamArI pAse bhAtuM hoya, bhUkha lAge tyAre sukhaDIno Dabo kholI khAvA beso tyAre pATiyA para je sahapravAsIo hoya tene AmaMtraNa ApIne, dharIne kaho cho ne ke bhAI, kaMIka lezo ? Ama bolavA, pAchaLa tamAro mAnavaprema chupAyelo che. prema to hAtha laMbAve che. potAnA mATe banAvelI sukhaDI bIjAne dharavAnI e udAratA batAve che. ApyA vinA khAya to mANasanuM dila DaMkhe. Ama prema-maitrI AgaLa vadhatAM, 250 dharmaratnanAM ajavALAM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre nirmaLa ane zuddha bane che. saMtono prema joyo ? emane mANasa game tema saMbhaLAve toya te anukaMpAthI kahe che : "barAbara che. tuM haju nAnuM bALaka che. bALakane viveka na hoya; e to dhULa paNa moMmAM nAkhe. paNa mA ene dhULa khAto bacAve che. e ene jhUMTavIne laI le che. tuM bALaka che eTale A dhULa jevA zabdo tuM moMmAM bhare che. tene bacAvavo joIe." Ama saMto sahana karIne paNa jagatane zAMti ane zItaLatA Ape che. mANasa jema potAnI jAtane joto thAya tema te vadhAre ane vadhAre udAra ane UMco thato jAya. paisAdAra, paisA kamAya che tyAre kevo kaThora hoya che ! paNa enI mAnavatA jAge che tyAre e hajAronI ane lAkhonI sakhAvata kare che ne ? sAmAnya mANaso, je pAyadhunIthI ahIM sudhI pagapALA cAlIne Ave che, te paNa bhUkhyAne joI pAvalI ApI devAnA. je potAnI sagavaDa mATe nathI kharcatA, te bIjAne Ape che. mAnavatA jAge tyAre AvA saguNo Ave ane thayelI bhUlo para pazcAttApa thAya. AMkhamAMthI AMsu Tapake ane sudharavAnI vRtti jAge. kalakattAmAM svarUpa nAme eka sukhI mANasa hato. te saMganA kAraNe madirAnA vyasanamAM lapeTAI gayo. pachI to dArU vinA ene cAle ja nahi. dArU enA jIvananuM mukhya aMga thaI gayuM. eka divasa varSomAM enA baMgalAnA kaMpAunDanI dIvAlamAM moTuM gAbaDuM paDyuM. eNe kaDiyAne bolAvyA ane kahyuM : "tamAre Aje ja A gAbaDuM pUravAnuM che." kaDiyo kahe : "Aja to huM vacanathI bIje baMdhAyelo chuM. kAle AvIza." svarUpa kahe "kharekhara, tuM kAle AvIza ? pharI nahi jAya ?" kaDiyAe saraLa paNa sacoTa uttara vALyo : sAheba, zuM Apa mane dArUDiyo dhAro cho ? huM dArU nathI pIto ke bolIne pharI jAuM ke bhUlI jAuM..." kaDiyo to gayo paNa svarUpa evA zabdo sAMbhaLI vicAra karato thaI gayo. are, dArUDiyAnI ATalI halakI chApa ! eka kaDiyAthI paNa huM halako ? zuM vyasanane kAraNe mANasa ATalo nIco UtarI jAya che ? - ane e aMdara gayo. dArUnI UMcAmAM UMcI kImatI bATalIo hatI te lAvIne gaTaramAM pheMkI dIdhI ! e ja kSaNe enA manamAM prasannatAnI eka laherakhI AvI. e haLavo haLavo thaI gayo. vyasanamuktino A AnaMda che. mANasa pApathI jyAre pAcho vaLe che tyAre je sukha e anubhave che, te apUrva che, kAraNa ke te potAnA sahaja svabhAva tarapha vaLe che; maLa ane melathI mukta thAya che. cAra sAdhana - 251 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAmAM sArI vastu paNa AsapAsanA vAtAvaraNane lIdhe kharAbamAM kharAba paNa dekhAya. pAradarzaka sphaTikanI pAchaLa kALI vastu paDI hoya to e sphaTika, zveta zubhra hovA chatAM kALuM dekhAya. mANasa paNa vAtAvaraNa ane saMyogonA lIdhe Avo bane che. bIDI ke dArU pInArane pUcho. A Teva janmathI sAthe laIne AvyA cho ke ? kharAba vastu ekadama nathI karI zakAtI. e mATe dhIre dhIre Teva pADavI paDe che. mArA dUranA eka kAkA hatA. huM nAno hato tyAre emanI pAse besato, ramato. eka divasa kahe : "beTA, ahIM Ava. cAla jorathI eka dama lagAva joIe.' ema kahI eNe mArA moMmAM bIDI mUkI. meM dama mAryo. zuM kahuM ? guMgaLAI gayo, gaLuM ane magaja bharAI gayAM; dama nIkaLI gayo, AMkhamAM pANI AvyAM. khAMsI ja khAMsI. kAkA gabharAyA. meM kahyuM : "kAkA, biskiTa ke cokaleTa ApavAne badale A dama mAravAnuM tame zuM kahyuM ? Aje ghaNAne huM vyasanamAM magna jouM chuM tyAre mane mArA e kAkA yAda Ave che. jeNe paNa bIDI ke sigAreTa pIvAnI zarUAta karI haze tenI dazA pahelAM to mArA jevI ja haze ne ! dhIme dhIme mANasa e kharAba vastuothI TevAI jAya che. pachI tene te vastu vagara cAlatuM nathI. AvI kuTevanI Teva pADyA vinA ekadama kAMI kharAba na thavAya. gALathI TevAyelA mANaso, alpavirAma ane pUrNavirAmanI jema halakA zabdo vAparatA hoya che. paNa sArA mANasane evo zabda svapne paNa momAM nahi Ave, ene tame paisA Apazo to paNa e evA zabdane nahi uccAre. ene evo zabda uccAratAM lajjA Avaze. kaLiyuga, dharmarAja pAse Avyo ane pUchyuM : "huM kyAM jAuM ? mAre mATe jagyA kyAMya nahIM ?'' dharmarAjAe kahyuM : "tuM tyAM jaIne rahe jyAM jugAra hoya, corI hoya, atyAcAra hoya, dArU hoya.' kaLiyuga kahe : "dArU, jugAra, corI ane atyAcAra badhAM ja eka ThekANe bhegAM thAya te kema khabara paDe ?'' dharmarAjA kahe : "jyAM tane paiso dekhAya, dhanano Dhagalo dekhAya, tyAM A cAre vastu haze.'' kaLiyuga kahe : "badhA paisAdArone tyAM A cAre hoya ?" dharmarAjA "Ubho rahe. jarA samaja, nahIM to bhUla karIza. je gharamAM dharma hoya, sAdhu ane saMtanuM nAma hoya, sadAcAranI pUjA hoya tyAM paiso hoya toya A cAramAMnuM eke nahIM hoya.'' paiso kharAba che, paNa dharma ane nItithI e zuddha bane che. paiso Ave sAthe durjana Ave; dhImedhIme durjananA saMganI TevathI mANasa kharAba thato jAya. A kharAbIne rokavAno eka ja mArga che. sajjana saMge kahe : 252 dharmaratnanAM ajavALAM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMga vadhArI AtmanirIkSaNa tarapha vaLo. tame tamane, ane tamArA kAmane jotA thAo, pUchatA raho ke, huM mAnava chuM to Aje meM mAnavane zobhe tevuM zuM karyuM ? tamAre khudane A prazna pUchavAno che. khuda eTale khudA - A khuda tenuM ja nAma khudA. khudane samaje te AtmA khudA che. khuda potAne jonAro, bIjAnI sArI vastu joI rAjI rAjI thavAno. enuM mana maitrIthI chalochala bhareluM rahevAnuM. enI AMkhamAMthI amI TapakavAnuM. Aje loko kevA mAnasanA thatA jAya che. sukhIne joIne baLyA kare. kahe : "kAle ahIM rakhaDato hato, nokarI karato hato, Aje moTaramAM jAya che.' A baLatarA zA mATe ? Ama du:khI thavAthI kAMI vaLatuM nathI. sukhIne joI Ama thAya ane du:khInA pratye tiraskAra kare. A jamAnAnuM e mAnasa che. Aje niMdA keTalI vadhI gaI che ? koI AgevAna thAya ke jarA moTo thAya to bIjA tenI niMdA karIne tene nIce pADavA prayatna karaze. paNa AmAMthI e zIkho ke koInoya utkarSa thAya to tenI niMdA na karo. AMkhamAM amI bharo, kAraNa bAjumAM taLAva haze to koI vAra pavAluM pANI bharIne pIvA kAma lAgaze. sabhAmAM akabara kahe : "huM pATiyA para eka lITI doruM chuM, tene bhUsyA vinA, tene aDakyA vinA, nAnI banAvo." badhA kahe "nAnI banAvavI hoya to pote pheravavuM paDe, tene jarA bhUMsavI paDe." badhA ja bheMsanArA che ! IrSAno svabhAva che koI doDe to teno paga pakaDavo ane pADavo. pachI birabala Ubho thayo. pATiyA pAse gayo. akabara kahe : "mArI lITIne saMbhALaje." birabale coka lIdho ne kahyuM : "mArA para vizvAsa rAkho. huM tamArI lITIne aDIza paNa nahI." birabale te lITInI bAjumAM evaDI moTI lITI dorI ke tenI sarakhAmaNImAM akabaranI lITI nAnI thaI gaI. sAva nAnI, jANe virATa pAse baTuka ! siddhAMta A che. tamArI lITI moTI banAvo. tame koIneya gALa daIne ene nAno na banAvo. tema karatAM to mANasa pote ja nAno bane che. jena haiyAmAM maitrI hoya te bIjAno vikAsa ane pragati joIne rAjI thAya che ane du:khIne joI enA haiyAmAM karuNAno srota vahe che. e bhojana karato hoya tyAreya ene bhUkhyA jIvono vicAra Ave. ziyALAmAM e suMdara pathArImAM oDhIne sUto hoya tyAre, ene mArga para TADhamAM dhrUjato, TUMTiyuM vALIne paDelA AtmAo sAMbharI Ave ane ArAmathI chAyAmAM beThela hoya tyAre, tApamAM zrama karatAM garIbo ene yAda AvyA vinA na rahe. kAraNa ? e mANasa che. mANasane dila che, enuM citta drave che ane ene kaMIka karavAnuM cAra sAdhana ra53 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana thAya che. ene potAnAmAMthI kaMIka ApavAno, tyAga karavAno vicAra jAge che. AvA vicArone sateja karavA, jAgrata karavA mATe A parvo che. parvo mAnavanA AtmAne DhaMDhoLavAmAM nimitta bane che. A parvanA utsAhamaya vAtAvaraNa dvArA mANasamAM paNa ullAsa jAge che ane zuddha svarUpa tarapha vALavA preraNA maLe che. vizALa gagananA maMDapa nIce jema prANI mAtra che, tema tame Aje A maMDapamAM jAtanA, bhASAnA, prAMtanA ane vADAnA bhedabhAva bhUlI je premathI ane maitrIthI maLyA cho, te joI saune AnaMda thAya che. paNa mane to vadhAre AnaMda tyAre thaze ke tame je premabharyo vyavahAra mANaso sAthe Aje dAkhavyo che, evo prANI mAtra pratye sadAya dAkhavo. A divasomAM thatI hiMsA aTakAvavAmAM tana, mana ane dhanathI sAtha ane sahakAra Apo ane pratijJA karo; to Ajano A samaya dhanya ane amara thaI jAya... 254 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7. bhaktinuM mAdhurya vaiSNava-maMdira dariyAsthAnamAM Apela pravacano bA nuSyajanmanuM phaLa, te mokSa che. "aa janma zA mATe maLyo ? mokSanI prApti mATe. badhe badhuM ja prApta thAya che, paNa mokSa to phakta manuSyajanma dvArA ja thAya che ! te prApta karavAnAM sAdhano zAM, oche ane kayA mArge jaIe to mokSa maLe, te vicAravAnuM che. mokSano upAya ane yogya sAdhana na maLe, to ahIM ja bhaTakavuM paDe, janma vyartha jAya. mahApuruSoe enA upAya ane sAdhanone jJAna, ekAMtanuM ciMtana ane dhyAna dvArA zodhI kADhyAM che. jevI prakRti tevAM sAdhana. dharma eka chatAM upAsanA judI judI hoya, gAma eka chatAM rastA judA judA hoya. paNa aMte eka ThekANe bhegA thAya che. karma, bhakti ane jJAna. A traNe paMtha Ama cAra sAdhana = 255 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judA dekhAya che, paNa e mokSanAM ja sAdhana che. jIvana eTale jJAna, bhakti ane karma. triveNIno saMgama. A traNanA milanathI saMgamanuM tIrtha bane che. gaMgAyamunA ane sarasvatI judI nadI kahevAya, paNa saMgama thAya tyAM triveNI tIrtha bane che. eka ja sAdhanane vaLagelA mANaso, Aje ekabIjAnI vastune vakhoDe che. sAdhanA karavAne badale, kalaha ane kaMkAsamAM emanuM jIvana cAlyuM jAya che. jJAnavALo, bhaNelo jo komaLa-bhIno-Ardra na hoya to enA haiyAmAM dharmavRkSa UgatuM nathI. jJAnI to bhakti ane bhAvathI bharelo hovo ghaTe. bhakta potAno samaya rAgamAM na kADhatAM, tyAgamAM vitAve che. ahIM beThelAM bhAI-baheno ahIM bhakti mATe bhegAM thayAM che. nahi to sinemAmAM jAta ane tyAM pApa bAMdhata. jyAre ahIM prabhunA bhajanamAM cittane AnaMda ApI, bhAva dvArA ene unnata banAve che. bhaktinI zakti mANasanA hRdayane bhInuM ane komaLa banAve che. suradAsanuM dRSTAMta to sau koI jANo ja cho ! te kahe che : "AMkha vinAnA mane, to dhaNI AMkhavALo dorI rahyo che.' Aje to aMdhanA akasmAta ochA thayAM che, paNa dekhatA lapasI lapasIne paDI rahyA che ! mAnavInA jIvanamAM keTalA akasmAta che ? rastA para paDe to tene koI Ubhoya kare, paNa jIvanamAMthI paDe to ene koNa Ubho kare ? A mATe vizvAsa-zraddhAnI AMkhanI jarUra che. vizvAsa bahu moTI vAta che. vizvAse dariyAmAM vahANa cAle che. zraddhA vinA kyAMya cAlatuM nathI. mArI pAse eka sudhAraka bhAI AvyA. te kahe : "mahArAjazrI ame zraddhAmAM mAnatA nathI. amAre to (phIgara ane pheMsa) AMkaDA ane dAkhalA joIe." meM temane kahyuM : "saMsAramAM meM ekeya evo mANasa joyo nathI ke je zraddhA rAkhyA vinA jIvI zake. tame jyAre basamAM beso cho tyAre tame DrAivarane oLakho cho ?" to kahe, 'nA'. tyAre baso rUpiyAnA pagAradAra DrAivara para tamArI jiMdagIno vizvAsa tamAre mUkavo paDe che ne ! te DrAivara para vizvAsa na hoya to tame basamAM na besI zako. te ja rIte vizvAsa rAkhI tamArA rUpiyA beMkamAM mUko cho. vizvAsa rAkhI rasoiyAnI rasoI khAo cho. vizvAsa rAkhyA vinA kyAMya cAlI zakatuM nathI. tame vimAnamAM jAo cho tyAre tamArI AkhI jiMdagI vimAnIne soMpo cho; to pachI dharmaguru ane bhagavAna para zraddhA na rAkho to kema cAle ?'' parama-tattvanA darzaka, evA guru to dIvo che. guru devatA che. dIpakanA AdhAre ja aMdhakAranI pele pAra javAya che. suradAsamAM zraddhAno e dIvaDo hato. 26 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te bhagavAnanuM smaraNa, ciMtana karato, prabhuguNa gAto, cAlyo jAya che. enuM mana bhaktinA pAnathI tRpta bane che. viSayothI koI tRpta thayo hoya tevuM nahi maLe. atRpti e sUkI tarasa che. e jAge tenAmAM, ciMtana-smaraNa na maLe; tenA cittamAM na madhuratA ke suMdaratA maLe. badhuM ja lUkhuM lUkhuM jANe dhagadhagato tavo. je maLe tene e bALIne bhasma kare. suradAsa cAlyo jAya che. mArgamAM khADo Ave che. paNa e bhaktithI taraboLa che. vizvAsa ene dorI rahyo che. tevAmAM koI divya hAtha AvIne tene pakaDIne dore che. e hAthano sparza ja divya ane nAjuka che. e hAtha, mAyAthI kaThora ane raMgarAgathI zithila nathI. e hAtha judo che. kadAca te sarakI jaze. tema dhArI suradAse tene khUba majabUta pakaDI rAkhyo. aMtaryAmI jANe che ke A mane pakaDavA mAge che. paNa e pakaDAya ? khADAmAMthI pele pAra utArI, e hAtha sarakAvI le che, chUTI jAya che, kA2Na ke te baLavAna che. suradAsa khAlI hAthe rahyA. hRdaya bharAI AvyuM. ghaNI sAdhanA pachI A hAtha maLyo hato, te paNa cAlyo gayo. jyAre maLeluM paramatattva cAlyuM jAya che, tyAre bhaktonI dazA AvI ja hoya che. bhakta raDato hoya to, tene duniyA pAgala kahe che. paNa evA pAgalo ja A paramatattva pAme che. rUpiyAnAM kAgaLiyAM godarejanI tijorImAM hoya che; bhakti haiyAnA aMtaramAM che. duniyAmAM ghI-dUdha badhuM madhura che, paNa mana jemAM lAge tenA jevuM madhura ekeya nathI. hAtha chUTatAM suradAsa kahe che : "kyAM jAuM ? kyAM pokAra karuM ? badhA pUche che : 'zuM khovAyuM ? te kahe che : '52matattvano sparza gayo.' tyAre paisA gaNanAra kahe che : "gayo to gayo. emAM zuM khoyuM ? paisA ke patnI to nathI gayAM ne ?' paisAnA AvA pUjArIone pelA premanI pAgala rIta kema samajAya ? bhakta viSayone jhera mAne che. emane mana e tuccha vastu che. ene to game che paramatattva. emAM ja e rame che. tenA sivAya koI vastumAM enuM mana lAgatuM nathI. eka dRSTAMta kahuM ? eka strI hatI. teno pati bAra varSe paradezathI Ave che. tenAM sAsu-sasarA dIkarAne levA jAya che, paNa bAIne ghera rAkhI jAya che. paNa te bAI jaladI jaladI kAma patAvI eka pagadaMDIe te patine nihALavA doDI jAya che. rastAmAM bAdazAha akabara eka suMdara gAlIco pAdharI, namAjano cAra sAdhana 257 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya thavAthI namAja paDhato hoya che. bAI to tenI dhUnamAM che. te mastAnI banI che. tene khabara nathI ke bAdazAha zuM karI rahyA che ? e to dhUnamAM gAlIcA para paga mUkIne cAlI jAya che. tenAM dhULavALAM pagalAM gAlIcA para paDyAM, eTale akabare namAja paDhatAM magaja gumAvyuM. teNe cokIdArone hukama karyo ke te pAchI phare tyAre pakaDIne, mArI pAse ene hAjara karajo. patinA darzana karI e pAchI phare che. enuM mana prasanna thayuM che. hukama pramANe mANasoe kahyuM : 'bAI, tane bAdazAha akabara bolAve che.' te bAdazAhanI sanmukha AvI UbhI rahI. bAdazAhe pUchyuM : 'A gAlIcA para paga mUkI janAra tuM hatI ?' teNe kahyuM : 'jahAMpanAha ! mane khabara nathI. kadAca huM paNa hoIza. huM premadIvAnI hatI. te samaye meM Apane na joyA. mArA manano kabajo tyAre mArA dilanA bAdazAhe laI lIdho hato. mArA samagra caitanyanuM astitva mArA priyatama evA mA2A patimAM hatuM. mane mApha karo.' paNa huM Apane eka vAta pUchuM : "te samaye Apa zuM karatA hatA ?' bAdazAha kahe : 'namAjha paDhato hato.'' "namAjha konI ? bhagavAnanIM ? allAhanI ? ane tema chatAM tame mane joI ? are, eka mATInA mAnavImAM mastAnI banelI huM, ApanA jevA bAdazAhane paNa nA joI zakI, ane tame bhagavAnamAM magna hovA chatAM, mArA jevI eka sAmAnya strIne joI ! to pachI huM kema mAnuM ke Apa tyAre namAjha paDhatA hatA ?'' A sAMbhaLI bAdazAha vicAravA lAgyA : 'khare ja mAruM aMtara, hajI bhaktithI dhovAyuM nathI.' sAbu-pANI cokhkhAM hoya to jema kapaDAmAM mela rahe nahi, tema bhaktinI ArAdhanA Aje bahu ochI dekhAya che. sAcI bhakti hoya to prasAda vecAya nahi, paNa vaheMcAya ! bhakti e to hRdayane dhoI, manane zuddha karavAne mATe che. AvI bhakti Ave to jJAna, bhakti ane karmano meLa maLe. to jIvana A triveNInA saMgamathI prayAga banI jAya che. akabara bAdazAhe bAIne sonAno hAra ApatAM kahyuM : bAI, tArAmAM jevI patibhakti che tevI mArAmAM prabhubhaktiya nathI' suradAsa raDI rahyA che. hAthamAM AveluM gayuM, paNa raDatAM raDatAM ane eka vicAra Avyo : gayuM : paNa kyAM gayuM ? hAtha maraDIne gayuM ? suradAsa bhagavAnane kahe che : 'hAtha maroDa ke jAta ho, durbala jAne moya; aMtara meM se jo khaso, to marda baku meM toya.' bhagavAna ! tame baLavaMta cho; huM nabaLo chuM. Apa parvatane aMgUThAthI 258 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DolAvI zako tema cho. tame mane durbaLa jANI hAtha maroDI cAlyA jAo paNa tame jo mArA aMtaramAMthI khaso to huM tamane marda kahuM ! bhale tame khasI jAo paNa tamArI tejomaya mUrti to mArA haiyAmAM che. aMtaranA aNue aNumAM che. aMtara jo potAnA hAthamAM che, to bhakti aMtarane bhInuM bhInuM kare che. bhInA hRdayamAM bhagavAnanA bhAvo UbharAya che. evA hRdayamAM zuSkatA ke kaThoratA AvatI nathI. bhagavAnane yAda karIne e bhAvathI raDI paDe che. bhaktane ayogya kArya karatAM AMcako lAge che. kharAba kArya thaI jatAM, bhagavAna mArI pAsethI khasI jAya che, evo ene anubhava thAya che. duniyAmAM koI na jANe, paNa aMtaryAmI to badhuM ja jANI rahyo che. duniyAno suprIma jaja te tamAro AtmA che, ane te bhaktahRdayanA siMhAsana para beTho che. bhaktanuM hadaya nItimaya hoya che. eka bAju karma ane bIjI bAju jJAna hoya che. jJAnathI prakAza ane karmathI gati maLe che. bhakti vacamAM zobhe che, ne avalokana kare che, eTale bhaktine vacamAM rAkhI che. Ama jJAna ane karma sAthe bhakti to hovI ja joIe. eka sAmAjika kAryakara bhAI hatA. kAma bahu kare, paNa kaDavI badAma khAdhI hoya tevuM sAMje temanuM moM hoya. eka vakhata e pasAra thatA hatA. rastAmAM eka vaNajAraNa bAI, ghaMTI daLatAM bhajana gAI rahI hatI. pelA bhAI UbhA rahyA ane pUchyuM : "bahena, tamane eka vAta pUchuM ? tame kAma karatAM gAo cho zuM karavA ? daLatAM gAvuM ane gAtAM daLavuM A be kAmathI thAka na lAge ? mUgAM mUMgAM daLo to thAka ocho lAge ne !'' vaNajhAraNe kahyuM : "bhAI ! gIta vagaranuM kArya e to vaitaruM kahevAya. zramamAM saMgIta hoya to e kAryamAM bhAva Ave. saMgItamAM zrama hoya to mana ujvala thAya. gIta vaga2no zramano roTalo to kUtarAne nAkhIe to e paNa khAIne bhasavA lAge, baTakAM bhare. gIta vinAnuM kAma e te kaMI kAma che ?'' A sAMbhaLatAM pelA bhAIne tattva samajAI gayuM. Aje mAnava bacakAM bharatone bhasato saMbhaLAya che, kAraNa ke enI pravRtti pAchaLa koI saMgIta nathI. e mAtra sattA ane zrImaMtAInI pAchaLa ja doDI rahyo che. jJAna ane karma sAthe bhaktinuM mAdhurya AvI jAya tyAre ja emAMthI kAryano saMvAda pragaTe che. jIvana kAMI vaitaruM nathI, saMvAda che. sAco dharma saMvAdamAM che. jema taMbUrAno tAra saMvAdamAM hoya che tema jIvanano tAra paNa saMvAdamAM joIe . cAra sAdhana : 259 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhane eka bhakta pUchyuM : "bhatte ! jIvana kevuM hovuM joIe ? emaNe kahyuM : "sAraMgInA tAra jevuM. zithila paNa nahi, kaThaNa paNa nahi." tAra zithila hoya to saMgIta nIkaLe ? nA; tema tAra kaThaNa hoya to sUra AkarA nIkaLe. tAra madhyama joIe. tema jIvana paNa na bhogamAM hoya, na nirasatAmAM hoya. e bhaktimAM sahaja prasanna hoya. bhagavAna mahAvIre kahyuM che: "jIvana AMbA jevuM hovuM joIe." AMbo mITho madhura che. madhuratA varSAvI cAlyo jAya che. duniyAnI kaTutA, kajiyAne e pacAvI le che. tema mANase jIvananI kaTutA samatAmAM ogALI madhuratA sarjavAnI che; caMDakauzikanA jherane pacAvI dUdhanI dhArA vahAvavAnI che. ahIM AvavA mATe prAraMbhamAM tame mAro AbhAra mAnyo. paNa e to mAruM kartavya che. megha jema dharatInA pratyeka khUNe varSe che, tema sAdhue paNa sthaLe sthaLe jaI dharmavarSA karavAnI che. megha vinA bolAve Ave che, jyAre tame to UlaTA mane bolAvavA AvyA hatA. emAM AbhAra zo ? koI paNa jAtanA bhedabhAva vinA, megha jaLa varSa che. sUrya prakAza Ape che, ane vAyu havA Ape che. jJAnIonAM vacana duniyAnA kalyANa mATe ja che. vinA mulya ja jJAnanI dhArA vahAvavAnI che. bIjA dezomAM jJAna vecAya che. Dela kArnegI to vyAkhyAnanI TikiTa rAkhato, ane emAM lAkho kamAto. paNa A dezamAM jJAna amUlya che. sUryanA prakAzanuM bila mahino thAya ane Ave to zuM thAya ? garIbo to marI ja jAya ne ? paNa yAda rAkhajo. amUlya vastuo, vinA mUlya ja maLe che. aMtarane dhoI ujvaLa karanAra bhakti, e paNa amUlya vastu che. te ahIM vinA mUlya maLe che. A bhaktirUpI nyAyAdhIza, jIvananAM badhAM ja kAryone nyAya Ape che. A amUlya bhaktinAM nIrathI ApaNA aMtara dhoI, cittane kuMdana jevuM ujvaLa karIe to Ajano prasaMga dhanya thAya. ApaNA saunA hRdayamAM bhaktinuM AvuM mAdhurya Ave to ApaNo janmAro saphaLa thaI jAya. 260 : dharmaratnanAM ajavALAM WWW.jainelibrary.org Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58. yogaprApti mATe je ApaNe 'yoga'nA mahimA viSe vicArIe. yoga zuM che ne zuM kare che e vastu samajIe. yoganI tAkAta keTalI che ! agni jema kacarAne bALI nAkhe che ema, aMtaramAM rahela karmanA kacarAne yoga bALI nAkhe che. manamAM saMgrahAyelA kaSAyonA gaMjane e rAkha karI nAkhe che. yoganI tAkAta vAsanAne bALI bhasma karavAnI che. bALavAmAM paNa cokkasa vastune bALe che je rIte tejAba sonAnI aMdara rahelA kacarAne bALe che, sonAne nathI bALato, sonAne to e vizuddha banAve che, te rIte yoga kacarAne-kaSAyone bALe che ane AtmAne tejomaya banAve che. bhagavAnanAM darzanano AnaMdayoga A zabdo barAbara samajo. darzana thAya to AnaMda thAya; paNa darzana pAmavA mana, vacana ane kAyAnA samAdhimaya yoganI AvazyakatA che. zrI AnaMdaghanajI mahArAje kahyuM che ke, darzananA amRtano pyAlo maLe to cAra sAdhana 261 -- -- Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmamaraNanI tRSA zAnta thaI jAya. zAMti thaI jAya. AnaMda-AnaMda chavAI jAya. darzanarUpI amRtapyAlo maLatAM jIvananI tarasa chIpI jAya saMtoSa thaI jAya. A tarasa kaI ? aMgrejImAM kahe che evI Dry thirst nathI ke jemAM pIo pIo to paNa azAMti ne asaMtoSa rahyA kare. jANe pIdhuM ja nathI evuM lAgyA kare. paNa A darzanaamRta pIo ne TADhaka vaLI jAya, saMtRpti thaI jAya. pachI bIjuM kaMI ja pIvAnI jarUra na rahe. A darzanano amRtapyAlo AnaMdaAnaMda chalakAvI jAya. tRSA lAgI che. zenI ? amRtapAnanI. paNa chatAM tuM to jheranuM ja pAna kare che. AkhuM jagata amRtapAna mUkIne jheranuM pAna karyA kare che. khUbI to e che ke, ajJAnanA aMge e jheranA pAnamAM sukha mAnyA kare che. paNa e to vinAzakArI che. jheramAM te sukha hoya ? amaratA to amRtapAnathI ja maLe ne ? mATe, amRtapAna zodho. AnaMdaghanajI mahArAja kahe che : 'darzana-darzana karato huM bahAranA jagatamAM pharuM chuM tyAre jJAnIone raNamAM jhAMjhavAnAM jaLa mATe doDatA-rakhaDatA rojha jevo huM lAguM chuM', rojha pANI pANI karatAM raNamAM ghUmatAM hoya che. A darzanarUpI amRta kyAre maLe ? cittanA UMDANamAM Utare tyAre. sarovaranA jaLanA taraMgo jyAre zAMta thaI jAya che tyAre ja taLiye paDela vastunuM spaSTa darzana thAya che. ema ja cittanA taraMgo zAMta paDe, ochA thaI jAya tyAre darzana thAya. ane to ja AMtaradazA sudhare ane AMtaradazA sudharatAM yoga lAdhe. yoga lAdhavo sahelo nathI, ene mATe cittanI vRttionA nirodhanI AvazyakatA che. cokkasa vastuomAMthI mukti meLavavAnI rahe che. kaI vastumAMthI ? to kahe ke-~ khAnA, pInA, sovanA, milanA, vacanavilAsajyoM jyoM pAMca ghaTAIe tyoM tyoM dhyAnaprakAza. uparanI pAMce cIjo ochI karavAnI jarUra che. paheluM che 'khAnA'. khAvAnI lapa keTalI badhI karI mUkI che ! Agale divase sAMje manabhAvatAM bhojana peTa bharIne are, bhAvatAM bhojana hoya to bhUkha karatAMya vadhu jamIne karelAM hoya che. to paNa savAra paDatAM ja pUche : 'cAnI sAthe zuM banAvyuM che ? khAkharA che ? kaMI garama garama pharasANa banAvo ne ! caTaNI-athaNAM to Apo ! biskiTa ke senDavIca haze to cAlaze ! -- 262 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A che savAranA pahoramAM ja khAvAnI dhamAdhama. savAranI khAvAnI dhamAla pUrI thAya ne jyAM bAra vAge tyAM pharI bhojananI dhamAla. aneka vAnagIo joIe. emAM koI vAnagI na banI hoya to magaja gumAvI nAkhe. krodha kare. 'Sa paNa kare. koI mitrane tyAM jamavA gayo hoya ne anukULa padArtha na maLe to kahe : "phalANAne ghera jamavA gayo hato, paNa jamavAmAM kaMI mAla ja maLe nahi. miSThAnna hatuM, paNa pharasANamAM kaMI ja nahi." Ama peTa bharIne jamIne Ave, bhAvyuM paNa hoya, chatAMya doSa kADhe. bhojanamAMthI keTalA rAgadveSa jAge ? bAreka vAgye jamyo hoya, pachI ArAma kare, UMdhIne UThe tyAM cA dUdhakophI-koko ke evuM ja kaMIka joIe. e patI jAya ne pAMceka vAge pharI nAstA mATe kaMIka joIe. ane sAMje agara rAtre pharI aneka vAnagIothI bharapUra Full dish joIe. keTaluM khAya ! bhUkha hoya eTaluM ja nahi - are pace nahi toya parANe khAya. kAraNa ke svAdiSTa che ne ! eTale khAya. jANe khAvA mATe ja na jIvato hoya ! AvI lapa che khAvAnI. A ochI karavAnI jarUra che. AmAM ghaNo samaya jato rahe che. mahattvanAM kAmo ghaNAM bAkI che. paNa e samajAtuM ja nathI. jJAnIo eTale ja bhojanakathAne pApakathA kahe che ! yoga meLavavAnA mArge jatA pahelAM A "khAnAnI lapa ochI karavAnI khAsa jarUra che. pachI Ave che "pInA.' AmAM paNa evuM ja. cA-kophI-koko-soDA-lemanA ane badhAthI caDe evo dArU. jAtajAtanuM ne bhAtabhAtanuM pIvAnuM. enI pasaMdagI, ane puravaTho, ane svAda ane eno upayoga. AmAM paNa sAro evo samaya vyartha vItI jAya che. A pachI Ave che "sovanA". mANasanI jiMdagIno ghaNo samaya A UMgha laI le che. UMgha ALasane lAve che ane ALasa manuSyane UdhaInI jema kotarI khAya che. vadhu UMgha pramAdane lAve che ane pramAda ane ALasa jyAM hoya tyAM koI zubha kAma thAya nahi. ALasu mANasa eTale kAMTA vinAnI ghaDiyALa. cAle paNa samaya na Ape. sAmAnya rIte taMdurasta mANasa mATe cha kalAkanI UMdha pUratI gaNAya. vadhumAM vadhu sAta kalAkanI. AthI vadhu UMgha manuSyanA utkarSa mATe avarodharUpa che. have Ave che 'milanA'-- vyartha maLavAnI Teva. kaMI paNa hetu vagara vAto karavAthI mana zithila thAya che. eka bhAI bIjA bhAIne maLe tyAre pUche ke, "kAM zuM samAcAra ? sAMbhaLyuM, maganabhAIe devALuM kADhayuM.' kAM to, "phalANAne nokarImAMthI rukhasada cAra sAdhana - 263 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLI ke phalANo cUMTaNImAM UDI gayo." tyAre bIjo paNa ema ja pUcheH kAM, chellA samAcAra (latest news) zuM che ? Ama, jenI sAthe tene aMgata saMbaMdha nathI evuM koI bhAgI gayuM ke koIe devALuM kADhyuM e sAMbhaLIneya tane zuM phAyado ! paNa A to Teva paDI. AvuM badhuM sAMbhaLyA ane saMbhALAvyA vagara cena ja na paDe ne ! pArakI vAtamAM to UMDA UtarI jAya. ghaNAne lapa karavAnI Teva hoya che. "kAM, hAla zuM kAma karo cho ? zuM pagAra maLe che ? sAmAne game ke na game toya potAnI pIMjaNa cAlu rAkhe ne vyartha samaya gumAve. A pIMjaNa karatI vakhate sAmAne madada karavAnI bhAvanA na hoya, zakti paNa na hoya ane chatAM jene kahevAya che ne ke "jhINuM kAMte' ema nAnI bAbatomAM paNa rasa lIdhA kare. AkhA gAmanI phikara karyA kare. kAjajI, kyoM dUbale ?' to kahe, ke "sAre gAMva kI phikara." e kahevata mujaba potAnuM bhaluM karavuM bAju mUkI, gAmanI kuthalI karyA kare. magaja AvI ja vAtothI ane khoTI ciMtAothI bhareluM rAkhe. pachI A magajamAM sArI vAta Ave kyAMthI ? jagyAmAM badho kacaro bharI rAkhe, pachI sArI vastu rAkhe kyAM ! kabATamAM raddI kAgaLa-pastI bharI mUko ne pachI ke kapaDAM mATe jagA nathI. kyAM mUkuM ! jagA nathI paNa bhalA mANasa, pahelAM pelI pastI kADhI nAkhane ! pastI gaI ke sArI cIjavastu mUkavA sAru ApameLe jagA thaze. kapaDAM sacavAze ne tuM sukhI thaIza. ema magajamAMthI paNa upAdhirUpa pastI kADhI nAkha, ne mana sApha-cokhuM-nirmaLa rAkha, to AtmakalyANanI vAta kaMIka gaLe Utaraze. vagara phogaTanuM haLavuMmaLavuM baMdha karI ekAMta sevatA thAo. ekAMtamAM bhagavAnanuM smaraNa-ciMtana karo. sArAM pustako vAMco. bhUtakALanAM sukhada smaraNo, jIvanayAtrA, sArI ghaDIo, bhakti, prasaMgo ityAdi yAda karo. e prasaMgo sAthe vAta karo. emAM ramo, masta banI jAo. to tamane jarUra AnaMda Avaze, sukha maLaze. paNa yAda rAkhajo. yAda karo tyAre bhUtakALanI sArI ja vAto yAda karajo. kaTu prasaMgo yAda na karatA. e to bhUlI ja javA. AtmakalyANanA sArA divasomAM sukRtyanA ja vicAro karavA, nahitara sukhane badale du:kha maLe. manane udvega thAya ne cittataMtra asvastha thaI jAya. ghaNAne evI kuTeva hoya ke sArA prasaMge ja kharAba vAta yAda kare. ghera lagnano prasaMga hoya, bhAvatAM bhAjana taiyAra thatAM hoya, jAna AvavAnI hoya, gharanAM badhAM suMdara vastra-AbhUSaNo paherI haratAMpharatAM hoya, maMgaLa gIto 264 5 dharmaratnanAM ajavALAM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavAtAM hoya tyAre ja gharanI amuka vyakti, koI marI gayuM hoya tene yAda karI rovA bese, AMsu pADe, ochu ANe ne raMgamAM bhaMga paDe evuM vartana kare. kAM to bhUtakALamAM koIe vahevAramAM ochuM-vadhu karyuM hoya e yAda karI enI sAthe laDe, becAra saMbhaLAve, vAtAvaraNa kaluSita kare ane kaTutAbharyuM vAtAvaraNa sarje. bhUtakALanI sArI vAto yAda karavAthI mana zAMta thAya che. ethI AnaMda Ave che. ApaNuM hRdaya paNa udAra bane. koInI bhUlone ApaNe kSamA ApatAM zIkhIe. eNe bhUla karI to enA ajJAnanA kAraNe, emAM ApaNe zuM ! ApaNe to kSamA ja ApIe. enA pratye nahi krodha, nahi vera. A prakAranA ja vicAro AvavA joIe, na Ave to keLavavA mahenata karavI joIe paNa e kyAre bane ? nakAmI vAtomAM samaya na veDaphIe ane ekAMtamAM zAMta citte suMdara vicAro karIe tyAre. chelle Ave che "vacanavilAsa arthahIna ane sattvahIna vAtomAM samaya gumAve. jeno kaMI artha nahi, jeno kaMI upayoga nahi, jenuM kAMI sAruM phaLa nahi evuM bola bola karavAthI zuM ! A prakAranA vANIvilAsathI koInuM bUruM thAya. vacananuM jora to ghaNuM che. kasamaye ane kasthaLe bolAyeluM vacana vinAza notare che. bahu bolavAmAM kyAMka evuM "baphAI jAya ke jenuM pariNAma narasuM Ave. gharamAM jhaghaDA thaI jAya, gAmamAM kajiyA thAya ane vizALa jagatamAM bolavAmAMthI ja vizvayuddha sudhI vAta vadhe. vANInA saMyamanI to khAsa jarUra che. maunanI bhASA joradAra che. vANI karatAM maunanuM baLa vadhAre che. yoga meLavavAnA mArga mATe mahApuruSoe A pAMce vAto kama karavAnI kahI che. A pAMca cIja ochI karo eTale aMdaranA dhyAnano prakAza lAdhe. samaya maLe tyAre ekAMte dhyAna dharo. mauna keLavo. vastune sahajabhAve jotAM zIkho. ene vaLagI na raho. ene choDatAM zIkho to du:kha, dveSa ke krodha na thAya. AtmA nijAnaMdamAM masta rahe. e bahAranA kaSAyonAM vAvAjhoDAMthI calita na thAya ane calita na thAya to ja nijAnaMdamAM masta thatAM zIkhe ane AnaMdayogano yoga thAya. yoga zuM che ? vItarAganA darzananAM AnaMdano yoga. darzanathI AnaMda thavo joIe. gamatI vastunAM darzanathI AnaMda thAya, dIkaro paradeza gayo hoya, bhaNIgaNIne lAMbe gALe Avato hoya, ene jotAM mAne keTalo umaMga hoya ! enuM darzana mAtAne keTalo AnaMda Ape ! e cAra sAdhana - 265 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdane varNavavA mATe zabdonI jarUra na hoya. e to enA mukha para, sArAya deha para dekhAya. tyAM to AnaMdano odha UchaLato hoya ! ema ja mahApuruSanI vItarAgatAnAM darzanathI romAMca khaDAM thaI jAya. enA mukha para ane samagra dehamAM AnaMda AnaMda chavAI jAya. e vakhate bIjuM badhuM bhUlI javAya. vastu sAthenA rasAnubhavathI dehavismaraNa thaI jAya. maMdiramAM prabhudarzanArthe jAva tyAre badhuM bhUlIne emAM ja lIna thavAno AnaMda mANo. sarva kAMI bhUlI jAva. tame ane prabhunI e 2khya mUrti : basa emAM ja ekAkAra thaI jAva. bAhya jagatane bhUlI jAva. enI paravA na hoya. e vakhate to prabhubhakti e ja sarvasva. loko joze to gAMDo kaheze e vicAra ja na zobhe. khabara che, rAvaNa jevo vikramI puruSa paNa prabhu pAse vINA vagADavAmAM lIna thaI jato hato. maMdodarI jevI mahAdevI prabhu pAse nRtya karatAM badhuM ja bhUlI jatI. A che ekatAnatA, lIna thaI javAnI tanmayatA. mana matta ne masta thaI jAya, sthaLa, deza ane kALa bhUlI jAya. darzanano AnaMda ane teno yoga citta sAthe thAya. ekAgratA Ave, laya thaI jAya, vizvane bhUlI jAya. A prakArano je yoga thAya te ja kevaLajJAnano pAyo. marudevI mAtAne A yoga thaI gayo. emane bIjAM sAdhanonI jarUra na paDI. sAdhanonA upayogathI je vastu siddha karavAnI hatI te thaI gaI. pachI sAdhanonI zI jarUra ? eka kavie kahyuM che ke likhI likhAvana kucha nahi, nahi paDhane kI bAta, dulhA-dulhana mila gaye, phIkI paDI barAta. lagna mATe jAna nIkaLI hoya, khAvApIvAnuM hoya, raMgarAga hoya, AnaMdagIta gavAtAM hoya, ekabIjAne hoMzehoMze koLiyA devAtA hoya, paNa e badhuM kyAM sudhI ! phakta hastameLApa sudhI. hastameLApa thaI gayo, jAnane zIkha apAI cUkI eTale tame tamAre ghera ane e emane ghera. sAdhya sadhAI cUkyuM. sAdhanonI jarUra na rahI. vItarAga darzananA AnaMdano yoga marudevI mAtAne thaI gayo. sAdhananI jarUra na paDI. - lAkaDAM be jAtanAM hoya - okanuM ane bAvaLanuM. okane raMdho mAravAnI eTalI jarUra na paDe. sahejasAja ThIka karyuM ke suMvALuM thaI jAya. bAvaLane to raMdho mArI mArIne thAkI jAva. gAMThAgaDabA kADhI nAkho toya suMvALapa na Ave. 266 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke enuM ghaDatara evuM che. okanuM ghaDatara judA prakAranuM hatuM. temanA cittanI keLavaNI ja evI hatI ke emane vAra na lAgI. jenA aMtaranuM ghaDatara evuM na hoya tene sAdhanonI jarUra paDe. mahenata karavI paDe. manane keLavavuM paDe. ziSya pUche che ke, 'paNa A to tame marudevI jevA yogya AtmAnI vAta karI. evo koI dAkhalo che ke jeNe khUba pApa karyAM hoya, kaSAyothI bharapUra hoya chatAMya yogabaLanA pariNAme kevaLajJAna prApta karyuM hoya. narkano adhikArI hoya tene paNa yogabaLe A vastu (kevaLajJAna) prApta thAya kharI ke ?' tyAre kahe che ke, hA, evo paNa dAkhalo che. dRDhaprahArImAM AvI badhI vastu hatI, teNe brahmahatyA, strIhatyA, gauhatyA, tathA bALahatyA ema cAra hatyA eka sAthe karela. lokone A cAre pratye dayA-mAyA ane lAgaNI hoya che. evA A cAre jaNane mArI narkano adhikArI banela. A dRDhaprahArI eka brAhmaNano putra hato. nAnapaNathI ja tophAnI ane upadravI. mAtApitAe tenAthI trAsI jaIne kADhI mUkyo. zarIrano jabaro tAkAtavALo. UMco majabUta evo dRDhaprahArI jaMgalamAM cAlyo jAya che. tyAM coronA sa2dAra evA eka pallIpatie ene joyo. ene pUchyuM : 'tuM kyAM jAya che ? tAre zuM joIe che ?' dRDhaprahArIe kahyuM : 'mAre koI mukAma nakkI nathI, mAtra AdhAra zodhuM chuM. AdhAra maLaze tyAM rahI jaIza.' pallIpatie enA dehano bAMdho, zarIranI majabUtI ane khamIra joI ene potAnI sAthe rAkhI lIdho. ene to enA dhaMdhAmAM evA ja krUra ane majabUta mANasanI jarUra hatI. lUMTaphATa-corImArAmArI A ja jeno dhaMdho ene to Avo mANasa khUba khapamAM Ave. jene jevo joIto hato tevo maLI gayo. saune potAne anukULa maLI jAya che. aphINIne corA para aphINIo maLI rahe, bhakto potAnA jevAne maMdiramAM zodhI le, jJAnIo jJAnadarabAre ane dArUDiyA pIThAmAM potAnA saMgAthI zodhI le. sau ekabIjAne anukULa vAto kare. anukULatA UbhI thaI jAya. na thAya to ThokI besADI, dalIlo karI, anukULatA UbhI kare. eka bhAI mane vaMdana karavA Avela. vaMdanA karI beThA. paNa emanA moDhAmAMthI bIDInI ugra vAsa AvatI hatI. meM kahyuM : 'bhAI, tame nIce jaIne moDhuM sApha karI Avo.' to kahe che : 'mahArAja, meM to bIDI pIdhI che. enI kAMI kharAba vAsa nathI. ane bIDI to svarganI sIDI che. enA dhumADAthI jaMtuno nAza thAya che. dhUmrapAnam mahAdAnam, goTe goTe gaudAnam.' AvI bAliza dalIlo karavA lAgyA. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja ke, je loko bUrA cAra sAdhana : 267 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasanamAM phasAyelA hoya che te vyasana vAjabI che ema pAchA dalIlo karIne samajAvavAnA prayatno karatA hoya che. haM...to pallIpatine jarUra hatI tevo mANasa dRDhaprahArI maLI gayo. prakRti pramANe mANasane mANasa maLI jAya che. evAno meLa paNa jaladI thaI jAya che. evA saMjogo UbhA thAya che. prakRti saMjogo UbhA kare che. jJAnIo kahe che ke prakRtine badalo, saMjogo ApoApa badalAI jaze. prakRti vikRta haze to saMjogo paNa evA ja UbhA thaze. tANAvANA badalo to kApaDa sAruM thaze. mULamAMthI ja khAmIone dUra karazo to emAMthI utpanna thatI vastuo khAmIrahita thaze. have A dRDhaprahArI pallIpati sAthe rahe che. corI karavI, mArAmArI karavI, lUMTaphATa karavI e eno dhaMdho. jabarI tAkAta ne majabUta bAMdho. prahAra kare ke sAmano kare eno bhukko. eno prahAra niSphaLa na jAya eTale loko ene dRDhaprahArI kahe. divaso jatAM pallIpatinuM avasAna thayuM ane AkhI ToLIno saradAra dRDhaprahArI banyo. eka vakhata eka gAmamAM e corI karavA gayA. saMjogavazAt kaMI maLyuM nahi. mahenata karIne thAkyA eTale bhUkha lAgI. daDhaprahArIe enA mANasone kaMI khAvAnuM zodhI lAvavA kahyuM. have tyAM eka garIba brAhmaNa rahe. pAMca-sAta bALako, gharamAM kaMI sAdhana nahi. anAja paNa maLe nahi. jema tema divaso vitAve, mAgIbhIkhI pUruM kare. te divase brAhmaNe judA judA cAra gherathI dUdhasAkara-cokhA ane elacI lAvI khIra karela. bALako joyA kare : kyAre taiyAra thAya ane khAvA maMDIe. bhUkhyAM bALako, taiyAra thatI sugaMdhI khIra. bALako kuMDALuM karI khIranI vATa jotAM beThAM che. brAhmaNe khIra taiyAra karIne kahyuM ke, 'huM nAhI AvuM, pachI tamane khAvA ApuM.' ema kahI brAhmaNa nahAvA gayo ane dRDhaprahArI tenA mANasonA kahevAthI mANaso sAthe aMdara dAkhala thayo hato. e bhUkhyo hato. khI2nA vAsaNane upADI lIdhuM. bALako to A joIne raDAroLa karavA lAgyAM ane bahAra jaIne bApAne kahyuM. brAhmaNa daravAjA parano saLiyo laIne aMdara Avyo. daDhaprahArIe brAhmaNane Avato joyo. mAro virodha karanAra A magataro koNa ! ema krodhanA AvezamAM eka taravArane jhATake brAhmaNane mAryo, ane brAhmaNanI sagarbhA patnI vacce AvI. tene paNa taravArano prahAra karyo. bAI mRtyu pAmI ane garbhamAMnuM baccuM paNa maraNa pAmyuM. krodhanA AvezamAM 268 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daDhaprahArI daravAjA bahAra nIkaLyo. AMgaNAmAM gAya UbhI hatI. gAyane saMjJA AvI ke mArA mAlikano A duzmana che. te ziMgaDAM ugAmI daDhaprahArIne mAravA dhasI. daDhaprahArIe tene paNa taravArathI mArI nAkhI. Ama krodhanA AvezamAM teNe cAra-cAra hatyA karI. krodha Ave che tyAre bhAnasAna rahetuM nathI. buddhi bahera mArI jAya che. na karavAnAM kAmo thAya che. jJAnIoe kahyuM che ke tuM krodha kara, paNa konA upara ! krodha upara krodha. tuM krodhane haThAva. ene jIta. A hatyAkAMDa joIne badhAM bALako karuNa AkraMda karavA lAgyAM. bA...bA !' kahIne raDAroLa karI mUkI. bhoMya para paDI taraphaDavA lAgyAM. vAtAvaraNa karuNatAthI bharAI gayuM. raktanA khAbociyAM, cAra-cAra mRtadeha ane bALakonuM AkraMda : A dRzya joIne pallIpati daDhaprahArInA hAthamAMthI talavAra paDI gaI. pazcAttApa thavA lAgyo. jIva baLavA mAMDyo. hAya, A meM zuM karyuM? mArAthI A zuM thaI gayuM ? mana taraphaDavA lAgyuM. samagra dehamAM ajaMpo vyApI rahyo. baLuM baLuM thatA dehe dRDhaprahArI doDyo. doDatAM doDatAM gAma bahAra eka vRkSa nIce teNe eka munine joyA. muni pAse gayo. AMsunI dhArA vahAvato e emanAM caraNamAM DhaLI paDyo. kahevA lAgyo : "prabhu, mane bacAvo. A pApIne ugAro. meM pApIe mahApApa karyuM che. cAra-cAra hatyA karI che. pazcAttApathI baLI rahyo chuM. mArA romaromamAM Aga lAgI che. anutApathI saLagI rahyo chuM. mane tAro. koI rasto batAvo. nahitara huM AtmahatyA karIza. mArAthI sahana nathI thatuM. mane cena nathI.' ema kahI daDhaprahArI muni mahArAjanAM caraNomAM taraphaDavA lAgyo. mahArAje joyuM ke pazcAttApano agni ene bALI rahyo che. enA pApano ene sAco pazcAttApa thAya che. ene jhADa nIce besADI, AzvAsana ApIne kahyuM : "tuM paMcamahAvratane dhAraNa kara. prAyazcitta kara. tAruM pApa dUra thaze ne kALaje TADhaka vaLaze.' have daDhaprahArIe pratijJA karI ke mane mArI vAta - karelI jIvahatyAnI vAta - yAda Ave tyAM sudhI mAre AhAra na karavo. A pratijJA laIne pAtra laI gAmamAM bhikSA mAgavA jAya. gAmanA loko ene jue eTale kahe ke, A khUnI Avyo. cAra-cAra jIvono hatyAro Avyo. koI paththara pheMke, koI lAkaDI mAre, koI gaDadA mAre, koI gALo de, koI tamAco mAre. A badhuMya sahana kara. enAmAM sAmo ghA karavAnI tAkAta hatI, paNa ghA na kare. ghA sahI le. pArakA para ghA nathI karato. mana para ghA kare che, manomana kahe che : tuM ene ja lAyaka che. ThIka thayuM, bhale mAra paDyo bhale patharA vAgyA. Ama manane cAra sAdhana * 269 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI rahyo che. potAne khUba khUba damI rahyo che. je potAne dame che te A loka-paralokamAM sukhI thAya che. Ama damadamIne enuM mana yogamAM lAgyuM. AtmAmAM lAgyuM. mana AtmA sAthe AMtaradazAmAM ramavA lAgyuM. bahira dazA bhulAI gaI. e ghA khAya che, paNa aMdara masta che. AnaMda thavA lAgyo. AtmapratItino AnaMda thayo. AnaMdano yoga lAdhyo ne kevaLajJAnano prakAza chavAI gayo. 270 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9. prabhu mahAvIra . A mAlayamAMthI vahI nIkaLelI gaMgA AsapAsanA pradezo ane kinArAone hariyALA ane zItaLa karatI jema sAgare pahoMce che, tema saMto ane vibhUtio paNa mAnavAnuM ane prANIonuM kalyANa karatA mokSa prati prayANa kare che. bhAratane AMgaNe AvI je aneka vibhUtiono, saMta-saritAono prAdurbhAva che thayelo che temAM vizvavanda zramaNa bhagavAna mahAvIra chellA che. emanA jIvanaprasaMgo nihALIzuM, ane jIvana-siddhAMtonuM hArda samajavAno prayatna karIzuM to ApaNI pAmaratAmAM paNa prabhutAmAM parama teja pragaTaze. IzunI pahelAM 589 varSe magadhanI dharatI para siddhArtha rAjA ane trizalArANIne tyAM A vibhUtino janma thayo. te pUrve A dharatI para hiMsA ane ja surApAnanuM sAmrAjya vyApyuM hatuM. jAtivAda be yuddhe caDyo hato. dharma kheMcAkheMcImAM paDyo cAra sAdhana * 271 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hato. cotarapha aMdhakAra ja hato. eve TANe e aMdhakArane bhedanAra A parama tejano prAdurbhAva thayo. bhagavAna mahAvIra e janma janmanI sAdhanAnuM pariNAma che. emanI sAdhanA emanA A janma pahelAMnI che. tethI ja e jyAre mAtAnA garbhamAM hatA tyAre emane vicAra Avyo ke, mArA aMganAM halanacalana ane vikAsane lIdhe mAtAne vedanA thatI haze. eTale temaNe aMgo saMkocavA mAMDyAM. A banAvathI mAtA trizalAne ciMtA thaI ke mArA udarano garbha gAyaba thaI gayo ke zuM ? kazuM nakkI thaI zakyuM nahi, eTale mAtAe viSAdabharyA karuNa svare vilApa Adaryo. mAtAno Avo apUrva prema joI temaNe pagano aMgUTho halAvI potAnA astitvano khyAla Apyo; ane mAtAjI rAjIrAjI thaI gayAM. mAtAnI AvI mamatA joI e mahApuruSe garbhamAM ja saMkalpa karyo ke A duniyA para huM ahiMsA ane tyAgano mArga pravartAvavA Avyo hovA chatAM jyAM sudhI mArAM mAtA-pitA A duniyA para jIvatAM haze tyAM sudhI saMyamanI dizA nahi lauM. A prasaMga mAtApitA pratyeno bhaktibhAva ane vinaya sUcave che. emanA Agamana sAthe ja emanA kuLamAM badhI ja rIte vRddhi thavA lAgI. dhanadhAnya, ijjata, AbarU, sukhazAMti vadhavA lAgyAM. siddhArtha rAjA ane trizalArANIe potAnAM svajanone kahyuM : "A bALakanA Agamana sAthe amArA gharamAM lakSmI ane zAnti paNa vadhavA lAgI che eTale ame AnuM nAma vardhamAna' rAkhIzuM." A bALaka vardhamAnanA janmanI khuzAlImAM rAjAe badhA kedIone mukta karyA, prajAjanone bhojana ApyAM, garIbone dAna dIdhAM. vardhamAna ATha varSanA hatA tyAre te potAnA bALasakhA sAthe ramavA upavanamAM gayA. te vakhate indrasabhAno eka deva emanI parIkSA karavA Avyo, ane ramatAM bALakonI vacce sarpa thaI pragaTa thayo. bALako cIsa nAkhI nAThAM. vardhamAne kahyuM : "Daro nahi. Dare te mare. ApaNe enuM kaMI bagADyuM nathI to e ApaNane zA mATe karaDe ?" ema kahI pUMchaDIthI pakaDI sarpane dUra phagAvyo. vardhamAnano A abhaya joI indrasabhAno A deva cakita thaI gayo. pharI eka vadhu kasoTI karavA e bALaka banI A bALako sAthe ramavA lAgyo. eno dAva AvatAM e hAryo ane vardhamAna jI tyA eTale ramatanA dAva pramANe eNe ra72 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vardhamAnane khabhe besADyA. ane pachI to deva tADanI jema vadhavA ja lAgyo. vardhamAnane thayuM : A koI DarAvavA Avyo lAge che. - vardhamAne mUThI vALIne enA mAthe evo prahAra karyo ke e bevaDa vaLI gayo. AthI eNe namana karI kahyuM : "vardhamAna, tame mahAna cho, mahAvIra cho. huM "deva' tamArA caraNomAM namana karuM chuM." tyArathI vardhamAna "mahAvIra' kahevAyA. e yauvanamAM AvyA. mAtApitAnA AgrahathI emanAM lagna yazodA sAthe thayAM. emanI putrInuM nAma priyadarzanA hatuM. e saMsAramAM hatA paNa jalakamaLanI jema jaLamAM rahevA chatAM adhdhara ane alipta hatA. bhagavAna mahAvIra aThThAvIsa varSanA thayA tyAre mA-bApa devaloka pAmyAM. eTale pote karelI pratijJA mujaba tyAganA mArge javA mATe teo mukta thayA. A mATenI temaNe taiyArI karI eTale moTAbhAI naMdivardhane kahyuM : "kyAM cAlyA ?" tyAre vardhamAne kahyuM : "bhAI, huM saMsArano jIva nathI. huM bhoga mATe nahi, tyAga mATe Avyo chuM. mane mAro paMtha bolAvI rahyo che. janma, jarA ane mRtyuthI ribAtAM prANIonI cIso mane saMbhaLAya che. mane javA do, muktine mArge javA do." tyAre naMdIvardhane du:kha sAthe kahyuM: "pitA jAya, mAtA jAya ane nAno bhAI paNa jAya tyAre mArA hRdayane zuM thAya tenI kalpanA to karo. tame saMsArI jIva bhale na ho, ame to saMsArI jIva chIe ne ? saunI dayA karanAra tame tamArA moTA bhAI para dayA nahi karo ? mArI khAtara be varSa ahIM vadhu raho." mahAvIrano AtmA nehathI nItarato hato. teo moTA bhAInA snehane avagaNI na zakyA ane be varSa saMsAramAM rahyA - paNa sAdhunI jema. trIsame varSe emaNe saMsAra choDI saMyama lIdho ane AtmasaMzodhananI sAdhanAmAM lAgyA. sADAbAra varSa lagI emaNe apramatta rahI sAdhanA karI. A sAdhanAkALa ghaNo ja kaparo hato. A sAdhanA daramyAna teo eka vAra jhADa nIce UbhA hatA, tyAM eka govALa Avyo ane "A mArA baLadane sAcavajo" ema kahI te cAlyo gayo. bhagavAna mahAvIra to dhyAnamAM hatA eTale govALanA gayA pachI baLada rakhaDavA cAlyA gayA. pelA govALe pAchA AvIne joyuM to baLada nahotA. teNe cAra sAdhana 9 273 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrane te vize pUchyuM, paNa teo to dhyAnamAM hatA, maunamAM hatA. eTale govALa baLada zodhavA cAlyo. paNa baLada kyAMya na maLyA tyAre e pAcho Avyo ane joyuM to baLada mahAvIra bhagavAna AgaLa AvI UbhA hatA. govALane khUba gusso caDyo. ene thayuM ke A mANase ja baLada saMtADyA hatA. eTale te gALo devA mAMDyo. paNa bhagavAna to dhyAnamAM hatA eTale enI sAmuM paNa na jue. AthI govALe zULa ane khIlI lAvI mahAvIranA banne kAnomAM khosI dIdhAM. dhaDadhaDATa lohI vahI rahyuM. vedanA asahya hatI; chatAM mahAvIra dhyAnamAM masta ja rahyA. vedanAno UMhakAra paNa na karyo, kAraNa ke te dhyAnanI samAdhi hatI. bIjo prasaMga evo che ke eka vakhate indra mahAvIra prabhune vinati karI : "bhagavAna, A bAra varSa Apane bahu ja kaSTa paDavAnuM che; eTale Apa mane anujJA Apo to A bAra varSa Apano cokIdAra banI rahyuM." ApaNA jevA sAmAnya mANaso to Avo cokIdAra maLato hoya to harakhAI jAya... jyAre bhagavAne kahyuM, "indra, mokSano mArga to kaMTakavALo ja hoya...e mArge janArAthI cokIdAra na rakhAya. cokIdArathI bIjuM badhuM maLe, paNa mokSa na maLe." A hatuM bhagavAna mahAvIranuM mahAvIratva. trIjo prasaMga evo che ke eka divasa unALAnA baLabaLatA bapore vanavagaDAnA mArge teo jatA hatA. tyAM eka govALe rokyA ane kahyuM, "A raste na jazo, kAraNa ke A rasto bahu bhayaMkara che. AgaLa jatAM eka caMDakauzika nAmano sarpa Ave che. enI najara tamArA para paDatAM ja tamAro deha baLIne khAka thaI jaze. eTale A raste javAnuM mAMDI vALo." phUlano mArga to sau svIkAre paNa A to mahAvIra ! kAMTA para cAle, jherane pacAve chatAM emanI prasannatA na jAya. e to cAlyA ujjaDa mArge. mArgamAM eka rAphaDo Avyo ane e tyAM thaMbhyA. mAnavagaMdha AvatAM caMDakauzika rAphaDAmAMthI bahAra Avyo. enI dRSTi jherI hatI. najara paDe tyAM mAnava hoya ke vRkSa, paNa te baLIne bhasma thaI jAya. potAnA rAphaDA pAse ja Asana jamAvanAra mahAvIranI hiMmata sAme ene khUba gusso Avyo ane e gusso jherI AMkha vaDe ulecAI rahyo. 274 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgaranAM pANImAM saLagato phaTAkaDo nAkhIe to sAgarane kazuMya na thAya... paraMtu phaTAkaDo ja bujhAI jAya tevuM banyuM. mahAvIra to premanA sAgara hatA.. caMDakauzikanA krodhAgninuM jhera emane kazuM karI zakyuM nahi. moTA moTA DoLA kADhyA toya kazuM na vaLyuM eTale te khUba khijAyo ane doDIne mahAvIra bhagavAnane jorathI daMza mAryo. daMza mAratI vakhate ene ema hatuM ke deza lAgatAM ja bhagavAna sUrNA khAIne enA para DhaLI paDaze ane e DhaLI paDe tyAre pote cagadAI na jAya eTalA mATe e deza mArIne dUra hasyo. paraMtu daMza mAryo tyAM to bhagavAnanA zarIramAMthI dUdhanI sera chUTI.. jIvamAtra paratvenA parama premanuM A jAjvalyamAna udAharaNa hatuM. AjanA vijJAnanA jamAnAmAM ghaNAMne A vAta judI hoya tevuM lAge che. huM bhAvanagaramAM hato tyAre DaoN. hemaMtakumAre AvI zaMkA uThAvelI. emaNe kahyuM hatuM : "mahArAja, A vAta kalpanAbharI nathI lAgatI ? meM amerikA, iMglenDa vagere keTalAMya sthaLoe aneka jAtanAM oNparezana karyA che, ane joyAM che, paraMtu meM kyAMya mAnavazarIramAMthI dUdha nIkaLatuM joyuM nathI." tyAre meM kahyuM : "bhAI, tame aneka oNparezana karavA chatAM lohIne badale dUdha nIkaLatuM nathI joyuM; jyAre meM to vinA oNparezane ja lohIne badale dUdha nIkaLatuM joyuM che. strIne jyAre mAtRtva prApta thAya che tyAre enAM stana dUdhathI lacI paDe che ke nahi ? kaho, A vakhate lohIne badale dUdha kyAMthI AvatuM haze ?" tyAre DaoNkTara kahe, "te vakhate lohInuM rIphAIna thaI jAya che." meM pUchyuM, "kema thaI jAya che ?" to kahe, "e vakhate mAtAmAM vAtsalya pragaTe che. bALaka prati prema jAge che." tyAre meM kahyuM hatuM : "eka bALaka pratye jAgelA vAtsalyane lIdhe ja stanamAM dUdha chalakAI jatuM hoya to pachI prANImAtra paratve jenA aMtaramAM asIma prema chalakAto hoya enAM aMgeaMgamAM dUdha vahe to tamane navAI lAge ?" DaoNkTare hasIne kabUla karyuM : "ApanI vAta tadana sAcI che." deza denAra pratye paNa dayA dAkhavIne enuM dezIluM moM dUdhathI bharI denAra mahApuruSe sarpane karuNAmaya rIte kahyuM : "bujha-bUjha - jarAka bodha pAma. tuM Aja sudhI bahu saLagyo, have to jarA zAMta thA. tAro krodha tane ja saLagAve cAra sAdhana - 275 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. teM tArA krodhAgnithI jagatane nahi, tArA aMtarane ujjaDa karyuM che. have to zAMtinA vArithI tene haryuMbharyuM banavA de !'' sarpanI AMkhono agni bhagavAnane na saLagAvI zakyo; jyAre emanI karuNAmayI vANIe to sarpanA aMtarane ThArI dIdhuM ane sarpa bhagavAna mahAvIrane namI paDyo. eNe daMzamAMthI jhera kADhI nAkhyuM. pachI pote vicAravA lAgyo H mAruM moM have duniyAne dekhADavA lAyaka rahyuM nathI. tethI have huM rAphaDAmAM ja rahIza... bahAra nIkaLIza ja nahi. ane tyAM ne tyAM rahIne ja mArAM potAnAM pAponuM bane eTaluM vadhu ne vadhu prAyazcitta karIza. basa, tyArathI caMDakauzike rAphaDAmAM ja rahevA mAMDyuM... te AhAra-bhakSaNa mATe bahAra na nIkaLyo. A vAta jANIne govALiyAoe rAphaDAmAM dUdha-ghI reDavA mAMDyuM, nAgapUjA AdarI. sApanuM halanacalana baMdha thayuM eTale rAphaDAmAM kIDIo jAmI. e kIDIo caMDakauzikanA zarIrane pholI khAvA mAMDI, chatAM eNe UMhakAra na karyo... pote karelAM pAponuM prAyazcitta A rIte ja bhogavI zakAze e bhAvanAne lIdhe, e potAnI sAdhanAmAM aDola rahyo. enA manamAM eka ja vAta hatI : bIjAne du:kha ApavAnuM kareluM pApa huM du:kha sahIza to ja dhovAze. basa A bhAvanAne jIvanadhyeya banAvIne eNe duHkha sahevA mAMDyuM. pachI to kIDIo enA dehamAMthI ArapAra nIkaLavA mAMDI. ane eka divasa sarpanuM mRtyu thayuM. e svarge gayo. jIva ane jagatanA kalyANa mATe jIvanArI vibhUtio AvI hoya che ! enI nirbhayatA ane karuNAe duniyAnA du:khane paNa vidAryAM, ane pApInAM pApane paNa nivAryAM. saMsArane zAMti arpI, ane pApIne mokSa maLyo. bhagavAna mahAvIranI sAdhanA hajIye AgaLa dhapatI hatI...e sAdhanAnI aDagatAnI prazaMsA eka vAra indre potAnI sabhAmAM karI. eTale saMgama nAmanA eka devatAne bhagavAna mahAvIranI parIkSA karavAnuM mana thayuM. enA manamAM eka vAtanI gAMTha hatI ke mAnavI eTale nirbaLatAno avatAra ! to pachI mahAvIranI sAdhanA aNanama zenI hoya ? eNe mohaka suMdarInuM rUpa dharyuM ane dhyAnastha mahAvIranA cittane caLAvavAno prayatna karI joyo, paNa te niSphaLa gayo. pachI eNe anekavidha upadravo zarU karyA ane cha mahinA sudhI aneka prakAranI pIDAo ApI toya bhagavAna mahAvIra to aDaga rahyA. 206 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -eTaluM ja nahi paraMtu A prakriyAmAM e devatAnI adhamatA ogaLI gaI...garva ogaLI gayo ane te prabhune caraNe paDyo. - tyAre bhagavAna mahAvIranI AMkhamAMthI vedanAnAM AMsu sarI paDyAM. e AMsu emanAM du:khanAM hatAM ? nA, emanI vedanA to e hatI ke emanA samAgamamAM AvavA chatAM, saMgama nAmanA devatAe cha-cha mahinA sudhI pApanA ja dhaMdhA karyA ! AvAM pApa karIne ene devagatimAMthI nIce gatimAM javuM paDaze e khyAle bhagavAna mahAvIranA hRdayamAM karuNA UpajI. karuNAne lIdhe emanI AMkhamAM AMsu AvyAM. A rIte sAdhanA dvArA karUNAno chaMTakAva karatA bhagavAna mahAvIre sADAbAra varSa sudhI aneka prakAranA upasargo sahana karyA ane aMte sAdhanA ane ArAdhanAthI sADAbAra varSane aMte emanAM karmo nAza pAmyAM ane teo kevaLajJAna pAmyA. e jJAnabhAnue emanA aMtarane ja nahi, sArIya AlamanA aMtarane ajavALyuM che.... enAM prakAzakiraNo Aje paNa aneka AgamonA rUpamAM mAnavahaiyAnA aMdhArA khUNAone ajavALI rahyAM che. botera varSanuM AyuSya pUrNa karI bhagavAna mahAvIra pAvApurImAM nirvANa pAmyA. e gayA paNa emaNe dIdhelA jJAnanuM amRta Aje paNa mAnavajAtane divyatA ApI rahyuM che. teo kahI gayA che ke, "AcAramAM ahiMsA lAvo, vicAramAM anekAMta." emanI A vAta prajA jIvanamAM utAraze to ja yuddho aTakaze ane zAMti prasaraze. emano A prakAza ApaNA aMtaramAM prasaro e ja prArthanA * copATInA sAgarakinAre tA. 6-4-63nI sAMje vizALa mAnavasAgara samakSa vahela prabhunI jIvanajharamaranI smRtinoMdha. cAra sAMdhana - 277 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60. siddhAMto bhUlIne mAtra pUjA ja karatA rahIzuM ? paNe e jANavuM joIe ke bhagavAna mahAvIra koNa hatA, emano janma kayA saMjogomAM thayo hato, che. ane prANImAtrane tethI zo lAbha thayo ? koI paNa mANasa jo mahattAvALo nathI hoto to tenA dIkarAo paNa tene yAda karatA nathI; to jagata to yAda kare rAjAo jyAre sattA ane laDAImAM paDyA hatA, vaizyo jyAre zoSaNa ane bhogamAM paDyA hatA, brAhmaNo jyAre jAtivAda ane yajJamAM paDyA hatA ane zUdro jyAre phUTabaoNlanI jema Thokare caDI rahyA hatA; jyAre mAnavajAta du:khI hatI, temane koI AzvAsananI, sahRdayatAthI ke temano hAtha pakaDe tevA mAnavInI jarUra hatI - tevA samaye, aMdhArAmAM jema sUrya prakAze tema, bhagavAna mahAvIrano janma eka rAja kuLamAM thayo. AvA rAjakuLamAM kheM janmavA chatAM, garIbonAM ane vyathita 278 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAonAM du:khadardo temanAthI ajANyAM na hatAM. 30 varSanI bharayuvAna vaye bhagavAna mahAvIre saMsArano tyAga karyo. mahattAne pAmavAne mATe koIka jAtanI sAdhanA ane saMzodhana jarUrI che. bhagavAna mahAvIre sADAbAra varSa sudhI ekAgra banIne evI sAdhanA karI ke jemAM khAvApIvAnuM, paheravA-oDhavAnuM bhulAI gayuM hatuM. saMpUrNa maunavALI e ugra sAdhanA hatI. e sAdhanA ane AtmasaMzodhanamAMthI bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna prApta thayuM. te samaye brAhmaNo ema kahetA ke ame zreSTha chIe ane bIjAM badhAM amArA aMgaupAMga che; tyAre bhagavAne jaNAvyuM ke, "tamArAmAM je AtmA che tevo ja AtmA eka zUdramAM che; kIDI-maMkoDImAM che; sarva jIvamAM che; tamane jema sukha priya ane du:kha apriya che, tema temane paNa sukha priya ane duHkha apriya che. kIDIne paNa taDako gamato nathI. nAnAmAM nAnuM jaMtu jIvavAne cAhe che." bhagavAna mahAvIrano A pahelo vicAra hato. tame bIjAne sukha Apazo to te pharIne aMte tamArI pAse ja Avaze, ane tame jo bIjAne du:kha Apazo to te paNa pharIne aMte tamArI pAse ja Avaze. duniyA goLa che sukha yA duHkharUpI tame choDeluM bANa, aMte duniyAnuM goLa cakkara lagAvIne chevaTe tamArI tarapha ja pAchuM pharaze e bhUlavuM na ghaTe. kAnamAM khIlA mAravA AvelA mAnavIne mATe paNa bhagavAna mahAvIre premanI lAgaNI batAvI hatI. gAMdhIjIne goDasee goLI mArI tyAre gAMdhIjI paNa moDhAmAMthI kaTu vacana na bolatAM 'he rAma' bolelA. jenA moDhAmAMthI gALa nIkaLe che e mahAvIrano ziSya banavAne lAyaka nathI. bhagavAna mahAvIranA upadezanI asara Aje paNa jagata upara che. gAMdhIjIe paNa e ja vAta kahI che ke harijana paNa eka mAnavI che. jo tame tene tarachoDazo to duzmana banIne e eka divasa tamAruM gaLuM kApaze. zrI keneDI Flower of humanity mAnavatAnuM puSpa hatA. temaNe kaheluM : "kALI prajA hoya ke dhoLI prajA; e to cAmaDIno bheda che. bAkI badhAMnI aMdara ekasarakho AtmA beTho che.'' --- = Ajano jamAno jarAka koIne UMco jue to tene pADI de che, ane pachI glAsa bharIne pANI pAya che. pahelAM mAre che, pachI enAM pUtaLAM banAvIne enI pUjA kare che. eka vAra eka bhAI dilhI gayA. e eka mitranI sAthe samAdhighATa para gayA. tyAM e mitranI nAnI chokarIe jaNAvyuM ke A sAdhi nIce zuM cAra sAdhana : 279 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dADhyuM che te tame jANo cho ? traNa vastu : satya, sAdAI ane ahiMsA. tenA para ApaNe bApujInI samAdhi banAvI che. ahIM AvI loko page paDIne kahe che : "bApu, tamane ame pUjazuM, paNa maherabAnI karIne A traNamAMthI koIne bahAra nIkaLavA dezo nahi." Ama Aje siddhAMtone bhUlIne mahApuruSone AgaLa karavAmAM Ave che; aparigrahane badale Aje vadhAremAM vadhAre parigraha bhego karavAmAM Ave che. ahiMsaka dezamAM Aje vadhAremAM vadhAre hiMsA thavA lAgI che. ApaNe mahApuruSonA vicArone bhUlI jaIe chIe. ThekaThekANe maMdiro maLaze, pUjA vadhatI jAya che, paNa vicAro bhulAtA jAya che. bhagavAna mahAvIra mAnava hatA. AtmA hatA temAMthI e paramAtmA banyA. kaMkara paNa ema ghasAI ghasAIne chevaTe goLa bane, to zaMkara bane che. sAdhanA karatAM karatAM mAnava keTalo UMco jaI zake che tenuM jIvaMta dRSTAMta bhagavAna mahAvIra che. ahiMsA pachI, jagatakartA viSe prabhue kahyuM : "A duniyA mANase ja banAvI che. mAnavI jo sAro bane to duniyA svarga jevI bane, ane mAnavI kharAba bane to duniyA naraka bane. AjanI lokazAhImAM jema dareka mAnavI, prayatna karIne, lAyakAta hoya to vaDA pradhAna banI zake che, tema adhyAtma kSetranI aMdara, dareka AtmAne AgaLa vadhavAno sarakho ja hakka che. tame paNa dhAro to mahAvIra banI zako cho. dareka AtmAnI aMdara e bhagavAna beThelo ja che; e aMdara rahelA bhagavAnane zodhavAnuM kAma manuSya karI zake che.' Ubho thaI jA, pramAda choDa ane AtmAnI zodha kara;' A temano bIjo vicAra. karmavAda upara ja jagata UbheluM che. mANasa je banavA cAhe te banI zake che. trIjo vicAra te anekAMtavAda - bhagavAna mahAvIranI e saMdaramAM suMdara zodha. dareka vastune judI judI dRSTithI juo. ene aneka pAsAM hoya che. teno eka pratyakSa dAkhalo laIe. pahelA mALe caDIne ApaNe joIe to baMgalA ne mANaso amuka ja dekhAya. bIjA mALa parathI, baMgalAnI pAchaLa zuM che te paNa dekhAya. trIjA mALa parathI, dUranA nadInA pravAho paNa dekhAya, cothA mALa parathI AkhuM zahera dekhAya; paNa aspaSTa. Ama jema upara juo, tema darzana badalAtuM jAya che paNa dareka dazya satya che. AnuM nAma anekAntavAda. ApaNe ekabIjAne vakhoDIe te nahi cAle. darekamAM vakhANavA jevuM paNa kaMIka hoya che ja. ApaNe e jotAM zIkhavAnuM che. koI ghauM vINatuM hoya ane tene ApaNe pUchIe to kahe: 'ghauM vINIe 280 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe." paNa nA, teo ghauM nahi paNa kAMkarA vINatA hoya che. A sApekSa bhASA ApaNe samajI levI ghaTe. tame TreinamAM beThA ho ane kaho ke carcageTa AvyuM - paNa carcageTa AvatuM nathI; mANaso carcageTa Ave che. tamo kaho cho ? A roDa narImAna poInTa jAya che. roDa narImAna poinTa nathI jato, paNa te roDa paranA mANaso narImAna poinTa tarapha jAya che. ApaNe ekabIjAnI A sApekSa bhASA jema samajIe chIe tema, dareka prasaMge samajavA prayatna karIe to duniyAmAMthI ghaNA jhaghaDA ochA thaI jAya. jevI dRSTi hoya, tevI bhASA bane che. pUchavAmAM AvyuM : "pANIno glAsa kevo che ?' to eka kahe ke glAsa aradho khAlI che; bIjo kahe ke aradho bharelo che. khAlI magajavALAne e glAsa aradho khAlI lAge che; bharelA magajavALAne e glAsa aradho bharelo lAge che. je tame kahevA mAgo cho, te ja ghaNI vAra sAmo mANasa paNa kahevA mAgato hoya che. mATe sAmAnuM sAMbhaLo. AvI samajaNamAMthI prema pedA thAya che. paNa Aje sau vAda para UbhelA che. samAjavAda, sAmyavAda, mUDIvAda, sattAvAda - Ama badhA alaga thaI rahyA che; bIjAne samajavA mAgatA nathI. paNa A badhuM tamAro takavAda ane bakavAda che. mAnava jo anya mAnavInA bhAvo ane dharmo na samajI zake, to bIjuM badhuM nakAmuM che. sAmAne samajavAnI koziza AjanA ApaNA mAMdhAtAo kare to taMga vAtAvaraNa ghaNuM ochuM thaI jAya. eTale Aje duniyAne AvA anekAMtavAdanI bahu jarUra che. AvI samajaNa Avaze to ja yuddha aTakaze; zAMti sthapAze. eka vAra bApa-dIkaro laDI paDyA. dIkaro kahe : "huM Aje tamArI sAthe nahi jazuM.' eTale pachI bApa pATalo ne thALI laIne tenI pAse gayo. kahyuM : tuM mArI sAthe nahi jame to kaMI nahi, huM tArI sAthe jamIza" - ane jhaghaDo zamI gayo. jagatanA vyavahAramAM ApaNe A lAvavAnuM che. Aje A loko bIjAne mAravA zastro bhegAM karI rAkhe che, paNa e samajatA nathI ke huM bIjAne mAravA zastro bhegAM karIza to bIjo paNa mane mAravA zastro bhegAM karaze. eTale, beu zastrono tyAga kare to ? nyUyorkamAM eka vAra traNa mitro rAtre sinemA joIne AvyA. upara javuM hatuM. liphTa bagaDelI hatI. 60me mALe rahetA hatA, eTale rasto kADhyo. nakkI karyuM ke vArtA karatAM karatAM caDhIe. pahelA mitre eka vArtA kahI; 3) mALa gayA. bIjA mitre vArtA kahI ane 60me mALe AvyA. trIjA mitre potAnI vArtA eka ja vAkyamAM kahI dIdhI ke ApaNe upara to AvyA paNa blokanI cAra sAdhana : 281 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAvI ja nIce kAramAM rahI gaI che ! Ama Aje bomba ane eNTamanI zodhamAM mAnavI 60 mALa caDhI gayo che. have tene lAgyuM, ke ahiMsArUpI cAvI to huM nIce bhUlI gayo chuM. A cAvI meLavavA mATe duniyAnI najara Aje bhArata tarapha maMDAI rahI che. sau bhArata tarapha AvI rahyA che. e loko ahIM AvI pahoMce te pahelAM, ahiMsArUpI ApaNI cAvI bhAratamAMthI guma na thAya to sAruM ! jagatanI najara Aje jyAre bhAratanA ucca siddhAMto bhaNI vaLI rahI che, tyAre bhArata pote Aje bhautika vilAsanI pAchaLa jaI rahyuM che. koMgresanAM adhivezana bharAya che ane mAMsAhAranAM rasoDAM thavA lAgyAM che. jarAka to vicAra karo ke bhArata jevA dezamAM A zobhe ? gAMdhIjInI koMgresa mATe A kalaMka nathI ? ApaNe bhautika rIte vicArIe to emAM kaMI nathI, ane AdhyAtmika rIte vicArIe to emAM ghaNuMbadhuM che. Aje tamArAmAM kaLA, vijJAna - sAyansa badhuM ja haze, paNa jo mAnavatA nahi hoya, to e retI para UbhelA mahela jevuM banI raheze e yAda rAkhajo. Aje mahAvIra jayaMtIno maMgaLa dina che. te divase ApaNe pratijJA karIe ke mAre have mAnava banavuM che, tenA guNo gAvA che. bAhya nahi, AMtarasamRddhithI samRddha thavuM che. eka sutAre lAkaDAno siha banAvyo. penTare raMga pUryo. vaijJAnika tene jIvato karavA gayo. tyAM philosophare kahyuM : "UbhA raho. tamArI A kaLA kevI rIte kAma kare che te jovA mATe to ko'ka jIvato rahevo joIe ne ! mATe mane jhADa para caDI javA do." te upara caDI gayo. pachI te jIvatA banelA siMhe, pelA traNene mArI nAkhyA. philosophara pAse to amI hatuM; teNe te chAMTIne traNene pharI jIvatA karyA. Aje mAnavIe vijJAnanuM sarjana karyuM che, A sarjana ja Aje jANe mAnavInuM bhakSaNa karavA taiyAra thayuM che. ApaNe A na bhUlIe e jarUrI che. mAnavIe navI sarjana karelI zakti mAnavInA ja visarjananA kAryamAM na lAgI jAya te jovAnuM che ! pote taiyAra karelo siMha, potAne ja khAI na bese enuM dhyAna rAkhavAnuM che. bhagavAna mahAvIranA A vicAro mAtra jaino ke hiMdustAnane ja upayogI che ema na mAnazo; sArAye vizvane tenI jarUra che. e vicArone prathama to jainoe AcAramAM mUkIne dAkhalo besADavo paDaze. duniyAmAM ekalA zabdo kAma 282 parmaratnanAM ajavALAM Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI lAgatA. e zabdonI pAchaLa arpaNanI, AcAranI bhAvanA joIe; to ja te asarakAraka nIvaDe che. Aje duniyAmAM dareka mANasa ema vicArato thayo che ke jagatanuM game te thAya, mAruM kalyANa thAya to basa. paNa e mANasa ema nathI vicArato ke duniyA ja jo nahi hoya to enuM astitva kaI rIte raheze ? mahApuruSonA AvA vicAro ane emaNe ApelI preraNA ApaNane kAma lAge che; eTale bhagavAna mahAvIranI jayaMtI paNa, AMtararASTrIya stara para UjavAya tema thavuM joIe. temanA vicAro sArIye duniyAne, AjanA kaTokaTInA kALamAM khapa lAge tevA che. e sAMbhaLIne mANasane jo dhyAnamAM Avaze ke pote khoTe raste che, to temAMthI pachI pAchA vaLatAM ene vAra nahi lAge. A mahattvanI vAto para ApaNe sau vicAra karIe. aparigraha-ahiMsA-anekAMtavAda vagere bhagavAna mahAvIranA siddhAMtone AcaraNamAM mUkavA ApaNe koziza karIe. paiso hoya to te paNa yogya mArga vAparatAM zIkho. jIvananI aMdara tyAga karatAM zIkho. nakkI karo ke vadhAre kapaDAM nahi kharI; rezama ke motI nahi pahere; koDalIvaranA bATalA nahi vAparuM ane jIvanane sAduM banAvIza ane pachI, sAdAIthI bacAvelA e paisA, tamArA baMdhu mATe vAparatAM zIkho. nadIne kinAre besIne eka kAMkaro pANImAM nAkho cho to tenuM kuMDALuM thatAM TheTha sAmA kAMThe pahoMce che. Aje ApaNe sau copATInA A sAgarakinAre besI je saMkalpa karIzuM tenA taraMgo duniyAnA sAmA kinArA sudhI pahoMcI jaze; mATe ApaNe ApaNA ja jIvanathI sArI vastuonI zarUAta karIe. dhIme dhIme teno paDagho sArAye vizvamAM paDI zakaze. bhagavAna mahAvIranA nirvANane 2500 varSa thavAne have mAtra daza varSa ja bAkI rahyAM che. duniyAbharamAM e dina UjavAya te mATe ApaNe sau tana, mana dhanathI prayatna karIe; ApaNe mAnavajAtane UMcI lAvavA kaMIka balidAna ApIe; bhagavAna mahAvIranA vicAro mujaba, ApaNA jIvanane ghaDavA koziza karIe; tema ja AvA zubha vicAro ane kartavyathI, ApaNuM ane anya saunuM jIvana divya banAvIe. (24-4 '64nI sAMje muMbaI nagarInA lAkha lAkha bhaktibharyA naranArIoe prabhu mahAvIranuM janmakalyANaka sAgarakinAre UjavyuM, te samaye Apela pravacananI TUMkI smRtinoMdha.) cAra sAdhana * 283 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. AjanA yugamAM mAnavInuM sthAna +>&> janA ApaNA pravacanano viSaya A che. AjanA yugamAM mAnavInuM sthAna'. vizvamAM pratyeka vastunuM AgavuM sthAna hoya che, to mAnavInuM sthAna kema na hoya ? dareka jamAnAmAM mAnavInuM e sthAna hoya che ja. kAraNa ke mAnavIne sarvazreSTha ne udAtta gaNavAmAM Avyo che. koI paNa evo yuga na hoI zake ke jemAM mAnavInuM sthAna na hoya. paNa jo dareka sthAna eka sarakhuM ja Avo viSaya zA mATe rAkhavo paDe ? AjanA yugamAM mAnavInuM sthAna eTale zuM ? eTale ema lAge che ke tenuM mUlyAMkana badalAya che; badalAyuM che; enuM sthAna badalAyuM che. ane jyAre vastunuM Ama mUlyAMkana badalAI jAya che, tyAre enI e ja vastu, koIka vAra sastI banI jAya che ane koIka vAra moMghI paNa banI jAya che. to AjanA yugamAM mAnavI kyAM che, mAnavInuM mUlyAMkana zuM che, teno vicAra 284 * dharmaratnanAM ajavALAM yugamAM mAnavInuM hoya to ApaNe Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe Aje ka2vAno che. ApaNe khUba zAMtithI vicAra karIzuM tyAre ja ApaNane khyAla Avaze ke Aje mAnavI kyAM, mAnavInuM sthAna zuM, ane mAnavInAM sAcAM mUlya zAM hoI zake ane atyAre zAM che ? Aje vijJAna eka bAju che, jJAna bIjI bAju che. vijJAna ane jJAnanI vacce mAnavI beTho che. vijJAna bhautikavAdano AviSkAra karI rahyuM che; jJAna AtmavAdano AviSkAra karI rahyuM che. e bannemAMthI mAnavIe potAne kaI bAju javuM che te pasaMda ka2vAnuM che. sAmAnya rIte pravAhI padArthano eka niyama che ke e DhALa bAju ja vahI jatuM hoya che ! vijJAnanA AviSkAroe, vijJAnanAM pralobhanoe ane vijJAne ApelI vividha AkarSaka siddhioe mANasane eTalo to kheMcyo che ke jyAre enI AgaLa AtmajJAnanI vAta karavAno prasaMga Ave che tyAre tene te nirasa lAge che; lAMbA gALAnI yojanA lAge che; kAraNa ke jJAnano mArga caDhANano che, ane vijJAnano mArga upabhogano che, DhALano che. eTale thayuM zuM ? vijJAnanA padArtho, enI zodha ane enAM sAdhano ApaNane vipulatAmAM maLavA lAgyAM. AthI ApaNe ema samajavA lAgyA ke ApaNe ApaNA bApadAdA karatAM AgaLa chIe, sukhI chIe. vaLI ApaNe ApaNA vaDavAo para dayA paNa khAtA thaI gayA ke emaNe bicArAoe jagata kaMI joyuM nahi ! emanA ema cAlyA gayA ! e loko cUlo phUMkI phUMkIne herAna thaI gayA. ApaNo jamAno kevo ke svIca dAbIe ane rasoDuM cAlu thAya ! keTalI sarasa sagavaDa ! e loko bApaDA pANI mATe kUve jaI, taLAve jaI, pANI mAthe upADI lAvatAM. have to pANInI cakalI pheravo eTale pANI ja pANI ! have kUve ane taLAve to maravA ke ta2vA sAru ja mANasa jAya. are, e jamAno kevo hato ? vAsIduM vALI vALIne, gAra karI karIne, lIMpaNa karI karIne e DosA-DosIo thAkI jatAM. Aja to kevI cakacakATa lAdIo che ? eka jhADu pheravo ke badhuM sApha ! ane have to jhADu paNa ilekTronikanAM ! a. badhAthI Aje ApaNane ema lAge che ke ApaNe AgaLa chIe. koIka vAra ema paNa thAya ke arere, e lokoe A yuga joyo hota to ! Avo sarasa reDiyo ! Teliphona ! AvI sarasa lAdI ane AvAM sarasa adyatana prakAranA sAdhano ! bicArAM joyA vinA ja gayAM ? keTalAkane to emanI trIjI peDhInAM vaDIlo prAcIna yuganAM lAge che ! e ajJAna yuganA mANaso bApaDAM kaMI na jANe. Ama Aje mANasanuM mana, mANasanI buddhi, mANasanA vicAro AkAra laI rahyA che ! mANasanA cittanI AsapAsa evA prakAranI AkRti cAra sAdhana ! 285 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarjAI rahI che. mANasa hRdayathI ema mAnato thayo che ke jema jema vijJAnanAM sAdhano vadhaze, AviSkAro thaze tema tema te AgaLa vadhelo gaNAze. koI paNa mANasa AvIne kahe: 'vijJAna ApaNane AgaLa nathI lAvyuM ?' to "hA" ja kahevI paDaze ane emAM sUra purAvavo paDaze ke AjanAM jevAM bhavya sarjano kayA yugamAM hatAM ? jo mANase pragati karI na hota to ApaNe ATalA badhA AgaLa Avata kyAMthI ? hajAro mAIlano paMtha, Aje plena dvArA kalAkomAM kapAya che. vAta vAtamAM to kyAMnA kyAM pahoMcI javAya che ! AnA karatAM vadhu bIjI pragati duniyAmAM kaI hoI zake ? ghaNI vAra A dalIlo sAme ApaNe mona sevavuM paDe che kAraNa ke e vAta sAcI che. gADAmAM besI vIsa mAIla javAnuM hoya to baLadiyA thAke, vacce gADuM choDavuM paDe, baLadane ghAsa ApavuM paDe; keTakeTalo prayatna kare tyAre vIsa mAIla javAya. paNa Aje have laMDana javuM hoya ke amerikA javuM hoya to paNa bahu vicAra karavo paDato nathI. sau hasatAM hasatAM vidAya Ape che. A uparathI joI zakAya che ke ApaNI pragati, ApaNI gati, ApaNI jhaDapa khUba ja vadhI che ane hajI vadhI rahI che. ApaNuM mana e rIte taiyAra thaI rahyuM che. ApaNane sAce ja lAge che ke ApaNe AgaLa vadhelA mANasa chIe. paNa A badhAmAM mAnavInuM sthAna zuM che te zAMtithI vicAravuM paDaze. Aje yaMtra AgaLa vadhe che, paNa mANasa kyAM che ? yaMtranAM mUlyo che tenA pramANamAM, mANasanAM mUlyo ghaTyAM che ke vadhyAM che ? kharuM kahuM ? Aje mANasa sasto banyo che, mazIna moMghuM banyuM che. mazInanI mahattA jeTalI paNa mANasanI mahattA rahI nathI. eTale ja Aje mANasa, mANasone sAdhanothI mApe che. mANasanuM mApa sadgaNanI sAmagrIthI nathI thatuM paNa bAhya sAdhanonI sAmagrIthI thAya che. AjanI jhaDapa ane veganI asara mANasanA jJAnataMtuo para ane vicAra para akalpanIya rIte thaI rahI che. svasthatAthI mANasa Aje jIvana ane jagata aMge vicArI ja zakato nathI. mANasanuM mUlya enA cAritrathI, enI sevAthI, enI udAratAthI, enA paropakArI svabhAvathI thavuM joIe tene badale enA bAhya saMgrahathI ane sAdhanothI ja thavA lAgyuM che. eTale mANasa kevo pavitra che te nahi, paNa e keTaluM raLe che, kamAya che, te ja mAtra jovAya che. 286 dharmaratnanAM ajavALAM Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAdhana, ekanI pAsethI laI lyo ane bIjAne Apo, eTale pahelo mANasa gauNa banI gayo, ane jenI pAse sAdhana AvyuM te mukhya banI gayo. Ama sAdhano badalAtAM mANasa badalAya che. eTale ke jenI pAse vadhAre sAdhana te vadhAre AgaLa. A zarata-doDamAM sAdhanovALo phAvI jAya che. Ama jiMdagI ja eka zarata banI gaI che ! haveno mANasa kahe che: mANasanI sAme nahi, enA sAdhana sAme juo. mANasanuM cAritra, to kaheze, "bhale hoya." saMyama pALe che. to kaheze "ThIka che: bhale, AdhyAtmika che bIjuM zuM ? e badhuM hovA chatAM enI pAse bIjuM zuM che ?' bIjuM eTale samajyA ne ? paiso, ane sAdhanono Dhagalo ! e hoya to kaheze : "barAbara, eNe kharI kamANI karI che !" A sAdhano gayAM to mANasa Akho ja gayo. mANasa pote jANe kaMI ja nathI. Aje manamAM dAsatva AvyuM che. Aja sudhI mANasane AdhIna sAdhana hatA; have mANasa sAdhanone AdhIna thayo che. ghoDA upara mANasa hato tene badale mANasa upara ghoDo jato hoya enA jevI Aje dazA che. jagatanI evI paristhiti che. eTale kharI rIte jozo to jaNAze ke mANasa Aje sAdhano nIce dabAyelo che; je svAmI hato te Aje anucara banyo che. A anucara kadAca bahAranI dRSTie nahi dekhAya, paNa mAnasika dRSTie anubhavI zakazo. A rIte mANasanuM mana dAsatva anubhave che, ane te cetananuM nahi paNa jaDa sAdhanonuM. dAkhalA tarIke, tame gADI vasAvI. tame gADImAM beThA. e tamAruM sAdhana thayuM. eka ThekANethI bIje ThekANe javAmAM e madada kare che. dhAro ke e gADImAM besIne tame vyAkhyAna sAMbhaLavA Avo cho, agara tame jaMgalamAM dhyAna dharavA jAo cho, ke kyAMka svAdhyAya karavA jAo cho, paNa mAno ke koI divasa tamArI gADI bagaDI gaI; to tame zuM karo cho ? kahezo ke Aje have vyAkhyAnamAM nathI javuM, kAraNa ke Aje gADI bagaDelI che. huM kahuM chuM ke bhAI, gADI bagaDI gaI che, paNa tuM ethI kema cAlato baMdha thaI gayo ? A thaI jaDa sAdhananI cetanA uparanI asara. ghaNA kahe che : "have amArAthI calAya-balAya nahi. ame to jarAya na cAlIe. gADI vinA bahAra javAvALA e ApaNe nahi." pachI e dhyAna, vyAkhyAna je kaMI karatAM hoya te bAjumAM rahe, gADI jyAre pAchI Ave, tyAre pravRtti cAlu thAya; tyAM sudhI badhuM baMdha. eTale mANasa kaMI nathI, gADI mukhya cAra sAdhana = 287 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanI manobhUmikA upara, mANasanI mAnasika sthiti upara sAdhananI kevI gherI asara che ! jo mANasa ema mAnato hoya ke e svAdhIna che to te barobara nathI: e to sAdhanano anucara che. A anucarapaNuM paNa dhIme dhIme enA lohImAM eTaluM badhuM UtaratuM jAya che ke bApa eno vAraso dIkarAne deto jAya, ne dIkaro enA dIkarAne deto jAya. ema karatAM kadAca eka divasa evo paNa Ave ke, mANasane thAya ke badhuM ja kAma sAdhano dvArA thAya che. to pachI mANasanI kismata zI ? gAya, bheMza ane bakarI dUdha Ape tyAM sudhI kAmanA, pachI e katalakhAne jAya. mANasanI sevA karanArane chelle Ama kapAI maravuM paDe che ! A rIte mANasanI svArthavRttie katalakhAnAM vadhAryA che. mANasane dUdhathI kAma che, gAyathI nahi. pahelAnA jamAnAmAM gAyane "mAtA" kahetA; dUdha e sAdhana hatuM. pazunI karuNA mukhya hatI. tyAre enA prANano vicAra hato. paNa Aje ? Aje eno vicAra koNa kare che ? mANasa kahe che: "amane dUdha maLI gayuM. pachI e gAyo gharaDI thAya, nakAmI thAya, kasAIkhAne jAya, khADAmAM paDe ke game tyAM jAya, emAM emane zuM ? AmAMthI chello vicAra evo kema na Ave ke bApa kAma kare, raLIne Ape ane mAtA gharanAM chokarAM ramADe tyAM sudhI DosADosI kAmanA, pachI e jAya vRddhagharomAM.' vadhumAM Ajano adyatana yuvaka kahe che: "vRddho nirarthaka che. e loko kamAtA nathI. samAjane, dezane koIneya lAbha ApatA nathI. evAono saMgraha zA mATe ? emane ThekANe pADo. jagyAnI taMgI che. AvAone khaseDI jagyA karo." Aja yuropamAM "gharaDAMnAM gharo" vadhatAM jAya che. tyAMnA gharaDA-buDhA mANaso jyAre pravAse-TUra upara Ave che, tyAre te kahe che: "vRddhAvasthA e bhAre mUMjhavaNano prazna che. e zA mATe ? gharaDAM thayAM eTale karavuM zuM ?' - gharaDAMone jotAM ApaNane dayA Ave. dhoLo vALa dekhAya tyArathI temanAmAM ciMtA UbhI thAya. pachI bApaDA davA lagADIne kALA vALa kare; karacalIo paDI gaI hoya to ene masAja karI sarakhI karAve ne haMmezA yuvAna dekhAvA prayatna kare. paNa kALano pravAha, dehano dharma ane iMdriyomAM AvatuM parivartana kema rokAya ? mANasa game eTalo sAvadhAna rahIne prayatna kare to paNa dehanA upara kALanI asara thavAnI ja. prakRtino dharma prakRti choDI de to pachI emAM prakRtipaNuM rahetuM nathI. prakRtino dharma e che ke dareka vastumAM palaTo lAvavo. lokhaMDa jevuM lokhaMDa ane sTIla jevuM sTIla paNa ghasAI jAya che. sTIlanAM yaMtrone paNa ghasAro lAge ja 288 - dharmaratnanAM ajavALAM Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ne ! pacIsa varasa pachI e yaMtra paNa jUnuM banI jAya che. AvuM joradAra lokhaMDa paNa jo ghasAI jAya to mANasanA A dehane ghasAro na lAge ? AvA ghasArA lAgelA gharaDA mANasane kyAM javuM ? e have Aje kAma Apato nathI eTale ATalAM varSa kareluM enuM kAma paNa nakAmuM gayuM ? enuM mUlya kaMI nahi ? mAtra utpAdananuM ja mUlya ? utpAdakanuM sthAna kaMI ja nahi ? mANasa prApta kare tenuM ja sthAna; mANasanuM kaMI ja sthAna nahi ? have, prAcIna kALamAM zuM hatuM te juo : caitanya ane raghunAtha baMne mitro. maitrI evI ke jANe puSya ane parAga. baMne samartha vidvAna. nyAyazAstranA pracaMDa jJAtA gaNAya. baMne kaMInuM kaMI sarjana karatA ja hoya. maLe tyAre jJAnagoSThi kare. ekane Teka, bIjAne upara caDhavAnI taka maLe. ekamAM rahelI bhUla bIjo dUra kare ane pANInA saMge jema vastra svaccha thAya, tema mitranA saMge mitra zuddha thAya. mitra esA kIjIe, jo DhAla sarIkhA hoya, sukhameM piche paDa rahe, ora du:khameM Age hoya." kSatriyo DhAlane pAchaLa khabhe bAMdhe che. e sukhanA divasomAM pAchaLa paDI rahe che, paNa saMgrAmamAM ghA jhIlavA e AgaLa Ave che. talavAranA jhATakA e jhIle che. mitro paNa evA hoya je sukhamAM pAchaLa hoya, paNa du:khamAM AgaLa thAya. vipatti sahIne paNa mitrane madada kare. mitrane adhomArge jatAM bacAve. AvA mitra maLavA Aje muzkela che. ene to zodhavA paDe che - jema ghara zodho cho, tema mitra paNa hajAro mANasomAMthI zodhIne, cUMTIne meLavavo paDe che. samaya thoDo che. kAma ghaNuM che. mATe samayano sadupayoga thAya evA ja mitro tamArI AsapAsa hovA joIe. khAlI vAto kare, gAmanI niMdA kare, pattAM phUTyA kare ane jyAMtyAM tamAro samaya bagADyA kare, evA mitro zA kAmanA ? mANase A janma dvArA sAdhanA karavAnI che; abhyAsathI cittane keLavavAnuM che; yogathI mana, vacana ane kAyAne saMvAdamaya karavAnAM che; tattvajJAnathI A vizvanI pelI pAra zuM che te jANavAnuM che, evo saMketa meLavavAno che. AvuM badhuM karavAne badale, mAtra khAvA-pIvA-sUvA ane pharavAnI ja vAtomAM samaya jAya, te zuM ucita che ? ghaNAMya varSa A badhuM tame karyuM. cAra sAdhana 289 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kaMTALoya nathI Avato ? je karyuM te pacAsa varSa karo ke so varSa karo, emAM navAI ane navInatA zI che ? jIvanamAM Aje A punarAvartana sivAya bIjuM che paNa zuM ? eka mANasa pAse hajAranI noTa hoya te vadhArIne pAMca hajAranI kare. pachI pAMca lAkhanI kare, pAMca karoDanI kare, e kAgaLanI thappIo karato jAya, goThavato jAya, malakAto jAya ane saMgrahIne rAjI rAjI thato jAya, paNa ethI enA AtmAmAM kayA guNano vadhAro thayo ? A noTanI thappIo koI bIjA pAse jAya to e pUjAya; pahelo paDyo rahe. te vaLI trIjA pAse jAya to te pUjAya, bIjAno koI bhAva paNa na pUche. Ama mANasa A yugamAM phUTabolanI jema kevo grAunDa para AvI gayo che ! eka vA2 tamArA svajano ane mitrone khabara paDe ke tamArI pAse kaMI rahyuM nathI, pachI juo ke keTalA tamArI khabara levA Ave che, keTalA tamArI paDakhe bese che ane keTalA tamane cA pAya che. tyAre ja tamane lAgaze ke je mUlya ane mAna hatuM te tamAruM nahi paNa tamArI pAse je pelI jaDa vastuono Dhagalo hato saMgraha hato tenuM hatuM. paNa AdhyAtmikatAmAM AvuM nathI. tyAM vastunI nahi, paNa AtmAnI ane AtmAnA guNonI kiMmata hoya che. tyAM vastu gauNa che, ane tethI ja caitanya ane raghunI maitrI jovA jevI che. caitanye eka apUrva graMthanuM sarjana karyuM. raghue paNa ati zrama laI eka mahAgraMthanuM sarjana karyuM hatuM. caitanyano graMtha, raghue joyo ane ene manamAM ne manamAM thayuM : AvA suMdara graMtha AgaLa mAro graMtha kema TakavAno ? mArA pustakane to koI have sparza paNa nahi kare. mAro zrama pANImAM gayo. raghuno cahero have phikko paDI gayo che. caitanye ene pUchyuM : 'mitra, zuM che ? mukha upara viSAdanI chAyA kema ?' raghue kahyuM : 'mitra, tAruM sarjana joI mAruM mastaka namI jAya che, paNa mane thAya che ke mAro zrama vyartha gayo. ApaNe baMnee eka ja viSaya para lakhyuM che, paNa tArI maulikatA adbhuta che.' Ama eNe caitanyanI pUrepUrI prazaMsA karI. eka vAra pUnamanI rAtre baMne mitro naukAvihAra karI rahyA che. naukA saritAnA jaLa para ramatI ramatI jaLanI madhyamAM AvI. caitanya be hAthathI kaMI lIdhuM ane jaLamAM padharAvI dIdhuM. raghue pUchyuM : 'mitra, mitra A zuM karyuM ?' caitanye caMdrikA jevuM smita karI kahyuM : 'e to mArA mitranA graMtharUpI 290 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candrane mAro graMtharUpI rAhu gaLI jato hato, tene meM jaLamAM padharAvyo." raghune tammara AvI gayAM : "mitra, teM A zuM karyuM ? AvuM apUrva sarjana teM A jaLamAM padharAvyuM ? je pustaka tArI kIrtine amara banAvata, tene te Ama sahajatAthI jaLazaraNa karyuM ?' caitanya kahe: "raghu ! mANasanI kiMmata che; kIrti enI AgaLa gauNa che. mArA mitranI prasannatA AgaLa badhuM ja nahIMvat che. mANasanA mUlya AgaLa kIrti ne nAmanAnuM mUlya zuM che ? tAruM sarjana e mAruM sarjana che ne ? tArI bAra-bAra varSanI mahenatane mAruM mana AdarathI jue che." vicAro, tamAreya mitra to che ne ? paNa tamAre mATe evo koI tyAga ke bhoga ApavA taiyAra che ? tamArI muzkelInA samaye tamArI paDakhe UbhAM rahenArA keTalA ? tamArA mitro to evA ke sAthe besIne tamArA guNa gAya ane pAchaLathI niMdA kare, kAraNa ke emanA manamAM tamArA vyaktitvanI chApa karatAM tamArA dhananI chApa vadhAre che. eTale dhanane salAma kare ane tamArI niMdA kare. mATe evA mitrothI so jojana dUra ja rahejo. vastune ApaNe kaI rIte joIe chIe e para ghaNI vAra vastanI oLakhano AdhAra rahe che. e ja rIte vastune kayA sAdhanathI joIe chIe te para paNa vastunI kiMmata samajavAno AdhAra rahe che. kALAM camAM caDhAvIne jozo to pILI ane dhoLI vastu paNa zyAma dekhAze, kAraNa ke kAcano kALo raMga vastu upara raMgano Aropa kare che, eTale vastune jovAmAM yogya sAdhana joIe. vastune enA mULa rUpe oLakha Ape evuM e sAdhana hoya to vastunI viziSTatAno ApaNane khyAla Ave. e ja rIte, AtmAne oLakhavA mATe paNa A AMkha kAma lAge te karatAM divya AMkha anekagaNI vadhAre kAma lAge. zarIranI AMkha eTale bhautikatAne jonArI AMkha. e sthUla vastune jovAnI. jIvananI parama sUkSma evI cetanAnuM darzana e kema karI zake ? ane mAnavajIvana e kaMI mAtra hAlatuM cAlatuM pUtaLuM ke yaMtra nathI. e to che cetanAno dhabakAra, AtmAno ane karmasattAno AviSkAra ! ApaNA dehanA kendramAM cetanA che, AtmA che. ene oLakhavA divya nayana joIe. e divya nayananI prApti sAthe ja vizvanuM darzana palaTAI jaze. pachI tamane dareka vastunI pAchaLa rahela zreSTha vastunuM darzana thaze. pachI strI eTale vilAsa ane vikAranuM sAdhana nahi, paNa komaLa ane bhaktibharyA samarpaNanA vicArone jIvanamAM saMkrAnta karanAra preraNAmUrti dekhAze; puruSa eTale paiso pedA karI upabhoganAM sAdhano pUrAM pADanAra eka mAtra yaMtra cAra sAdhana 291 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi, paNa puruSArtha, bairya ane jIvana-saMgrAmamAM himmata ApI AgaLa vadhAranAra jIvanasAthI dekhAze, pachI saMsAra, mAtra artha ane kAmano akhADo na banatAM, jIvana-sopAna caDhavA mATe dharmamaya saMsAranA artha ane kAma e nisaraNInAM pagathiyAM jevAM lAgaze. tame sau ema to nathI mAnatA ne ke taravAnuM kAma to sAdhuonuM, amAre to game tema jIvavAnuM, kAraNa ke ame to saMsAramAM beThA chIe. A dRSTi barAbara nathI. saMsArane tame ATalI nIcI kakSAe na mUko. A to karmabhUmi che; re, dharmabhUmi che. emAM tamAre prayatna karI AgaLa AvavAnuM che. jema kIcaDamAMthI kamaLa Ave che tema, tamAre Asakti ane rAgadveSamAMthI upara AvI, paMkajanI jema adhdhara rahevAnuM che. A saMsAramAMthI tame UMcAmAM UMcI vastu pAmavAnA cho. ahIM prApta na thaI zake evI vastu ekeya nathI, kAraNa ke mokSa jevI parama durlabha vastu paNa A jIvana dvArA ja siddha thaI zake che. tame roja pAMca miniTa paNa besIne vicAra karo cho ke ApaNe kyAMthI AvyA chIe, kyAM javAnA chIe ane jatI vakhate zuM laI javAnA chIe ? pati ane patnI, pitA ne putra, mAtA ane dIkarI, mitra ane sAthI - bhegA thaI kadI evo vicAra kare che ke ApaNe ahIM kema bhegAM thaI gayAM ane ahIMthI chUTA paDyA pachI kyAM bhegAM thaIzuM ? bahAragAma, AgaLa-pAchaLa javAnA ho to kyAM maLaze tenI goThavaNa karo cho ne ? kalakattA javAnA ho to nakkI karo cho ne ke huM kenIMga sTrITamAM UtarIza; tame herisana roDa upara Utarazo, paNa ApaNe amuka ThekANe, amuka divase jarUra maLIzuM. AvI koI goThavaNa, ahIM pachInA janma mATe karI che. kharI ? tame pUchazo ke te zakya che ? huM kahuM chuM ke hA, te zakya che ja. sArI karaNI karIe, samAnabhAva keLavIe to bhagavAna mahAvIra ane zrI gautamanI jema, nema ane rAjulanI jema, keTalAya bhavo sudhI ekabIjAnA saMparkamAM rahI aMte mukti pAmI zakAya. karmanA kacarAne dUra karI nirmaLa banIne zAzvata maitrImAM goThavAI javAya che. A to amaratAno mArga che. ahIM daTAI javAnuM nathI; enAthI upara javAnuM che. keTalAka dharmo ema mAne che ke kayAmatanA divasa sudhI kabaramAM daTAI rahevuM paDe che. A kevo ajJAnabharyo vicAra che ! caitanya jevA caitanyane, lAkho varSa sudhI kabaramAM daTAI rahevAnI vAta kare che ! ApaNe tyAM to deha paDe ane DaoNkTara AvIne zarIra tapAse te pahelAM to caitanyano pravAsa cAlu thaI gayo hoya che. ahIM caitanya nitya navIna pravAsI che. ApaNe kahIe chIe ke AtmA marato nathI; mare che te deha che. kabaramAM zarIra daTAya, AtmAne koNa dATI zake ? dhULanI zI 292 : dharmaratnanAM ajavALAM Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAkAta che ke AtmAne dATI zake ? mATImAMthI banelo ane dhULamAM maLI javAno te AtmA nahi paNa deha che. dehane AtmA mAnI besavuM e kevI bhUla che ! deha to nIce rahenAra vastu che; jyAre AtmA to upara janAra caitanya che. ekano mArga adhogAmI che; bIjAno mArga UrdhvagAmI che. Ten Commandments e tattvajJAna nahi paNa mAtra nItisUtro che. tyAM AtmAne paramAtmA banAvavAnI ke caitanyatA UrtIkaraNanI koI vAta nathI. ApaNe A be vaccenuM aMtara samajavA jevuM che. tattvajJAna ane nIti-sUtra vacce ghaNuM aMtara che. tattvajJAnamAM AtmA ane mokSa badhuM Ave, jyAre nItimAM mAtra A loka ane teno vyavahAra ja Ave. hA, A vyavahAra zuddha banAvavAnI jarUra che ja; paNa tyAM ApaNe aTakavAnuM nathI, AgaLa vadhavAnuM che. jIva ane jagatanA sUkSma saMbaMdhane jANavAno che ane jagatamAM rahevA chatAM, jIvanane alipta rAkhavAnuM che. naukA to tame joI che ne ? e pANI vacce ane pANInI aMdara rahevA chatAM potAnI aMdara pANIne AvavA nathI detI. saritA ane sAgarane e tarI jAya che; aMdara besanArane sAme pAra utArI jAya che. tema, jo tattvajJAnanAM divya nayana maLe to saMsAramAM rahevA chatAM tame tarI jAo ane saMsArane saMsAranA mULa svarUpe joI, emAMthI choDavA lAyaka, jANavA lAyaka ane AcaravA lAyaka - A traNe vAtanuM rahasya samajIne jIvana jIvI zako. A divya nayanano prakAza maLatAM, pachI maraNa paNa bhayajanaka ke zokajanaka nahi lAge. tamane ema ja lAgaze ke A to mAtra eka pravAsa che - cirapravAsa che. mRtyu mATe ravIndranAthe eka suMdara ane madhura kalpanA ApI che. eka mA potAnA bALakane dhavarAvatI hoya che. jamaNA thAnamAM dUdha ochuM thatAM, tene e tyAMthI upADI le che ane bALaka raDavA maMDI paDe che. hAtha-paga pachADe che. tyAM to mA ene potAnA DAbA thAna para mUkI de che. dUdha maLatAM bALaka cUpa thaI jAya che, rAjI rAjI thaI jAya che, vadhAre dUdha prApta kare che. tevI ja rIte, mANasa paNa ajJAna che. mRtyu vakhate e raDe che. jo enI pAse sukRta hoya to e tyAMthI ucca gatie ja javAno. kALa kahe che ke tuM kyAM marI jAya che ! tAruM zarIra have kAma karatuM nathI eTale ene badalavAnI mAtra jarUra che. tArA kAna sAMbhaLatA nathI eTale tAre sAMbhaLavA mATe yaMtranI madada levI paDe che. tArI AMkha jotI nathI eTale jovA mATe tAre kAca caDhAvavA paDe che. dAMta paDI gayA che eTale tAre cAvavA mATe cokaThAM caDhAvIne cAvavuM paDe che. tuM Ubho thaI zakato nathI eTale tAre Teko levo paDe che to cAla, tAruM cAra sAdhana 293 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIra jIrNa thayuM che, te ene badalI nAMkhIe. kALanI A vAta, mANasa samajato nathI ane rovA bese che. kharI rIte to mRtyu eTale eka nIrasa sthAnane choDI, sarasa sthAnamAM javAnuM. eka evuM gharaDuM mANasa hoya ke jenI sAme koI na jue, paNa marIne e bALaka thaI avatare eTale sau ene ramADavA doDe, upADI upADIne bacIo kare. AmAM zuM AtmA badalAyo che ? - nA, mAtra zarIra badalAyuM che. eTale to ApaNA jJAnIo mANasa maratAM e pAcho' thayo ema kahe che. maryo nahi paNa pAcho" thayo. eTale ke, pAcho thaI gayo, pAcho janmI gayo. A vAta jo samajAI jAya to pachI maraNanI bhIti rahe ? Aje maraNathI loko ATalA phaphaDe che te pachI phaphaDe ? A vicAra ane nirbhayatA, daza lAkha rUpiyA kharco toya nahi maLe. maLe mAtra divya nayanathI. A vAta aMdarathI AvavI joIe - kaLI khIlIne kamaLa bane tema tamArA aMtaramAM ja A vicAra pUrNa rIte khIlavo joIe. pachI tamane tamAruM jIvana koI juduM ja, rasabharapUra banI gayeluM jaNAze. A vicArane sthAyI ane daDha banAvavA mATe mANase samaye samaye vicAratA rahevuM joIe ke, huM koNa chuM ? mAruM ahIM zuM sthAna che ? ane huM kyAM javAno chuM ? A vicAronI satata dhArAthI ApaNe A baddha vartulathI para jaI zakIzuM - rUpa ane raMgamAM, nAma ane AkAramAM aTavAI na jatAM, tenI pelI pAra jaI zakIzuM. mANasa jema bagIcAmAM jaI havAphera karI Ave tema, ApaNe paNa caitanyanA sAmrAjyamAM viharI, ApaNAM mana ane magajane havAphera karAvI zakIzuM. mANasa e mAtra A zarIra ja nahi. paNa bIjuM paNa "kaMIka' che. je A "kaMIka" che. je A "kaMIka' che te A tanamAM chupAyeluM che. te bahAra kyAre Ave ? enA paranuM DhAMkaNa khase to ne ? zIzImAM attara bharyuM hoya paNa upara sakhata bUca hoya to aMdaranI suvAsa bahAra kema prasare ? e DhAMkaNa UghaDatAM ja jema havAmAM saurabhanI mAdakatA chavAI jAya che, tema cetana paNa A AkAronI duniyAmAMthI bahAra nIkaLI nirAkAramAM vihare, to eneya ghaDIbhara apUrvanI anubhUti thAya. mANasane A apUrvanI anubhUti na thAya ane mAtra yaMtravAdanA vAtAvaraNamAM ja e jIvyA kare to te divase evuM paNa bane ke mANasa yaMtrano upayoga kare che tene badale yaMtra, mANasano upayoga karatuM thaI jAya. buniyAdI vicAradhArA paNa have A ja kahe che ne ke sAdhanane tame AdhIna na bano paNa sAdhanane tamAre AdhIna rAkho. eTale ke, sAdhanathI kAma lo, paNa sAdhananI gerahAjarImAM tame paravaza ke nirmAlya na bano. 294 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana, mANasa mATe hoya. mANasa, sAdhana mATe na hoya. vastuo mANasanI AsapAsa cakkara lagAve tene badale mANasa vastuonI AsapAsa cakkara lagAve to vastunuM mUlya vadhI jAya ane mANasanI kiMmata kaMI ja na rahe. A rIte sAdhana ane sAdhakano viveka jIvanamAM AvatAM, sAdhana mATe Aje gharagharamAM je jhaghaDA thAya che, je manadu:kha thAya che te nahi thAya, kAraNa ke sAdhakano viveka, sAdhana mATe bAjhatAM ene aTakAvaze. A vivekabhAva gharamAM jAgaze to gharamAM kalahane badale zAnti prasaraze, dezamAM A bhAva prasaraze to dezamAM AntaradveSa ane jhaghaDAne badale prema ane zAnti phelAze, vizvamAM A vicAradhArA vahetI thaze to A vizvayuddha ane aNubombane badale, vizvamaitrI ane vizvazAnti AvIne vasaze. tamane kadAca thaze ke A medAnamAM beThelA daza-bAra hajAra mANasonA zravaNathI kAMI thoDI ja vizvazAnti AvI javAnI che ? ane jagatanA pravAho palaTAvAnA che ? paNa mAro namra abhiprAya e che ke ahIM beThelAM bhAIbaheno A vicArane pUrA cintanathI samajI jIvanamAM utAraze to enI asara AkhA ghara para thaze tamArA gharanuM vAtAvaraNa AthI sAruM thaze to AvatI kAle enuM anukaraNa tamArA paDozI karaze. paDozInI asara AkhA samAja para thaze. pachI samAjanI asara deza ane dezanI asara AkhA vizva para thaze. alabatta, Ama sArA vicArone prasaratAM samaya jarUra lAge che, paNa e vicArano prAraMbha karanAramAM zraddhA hoya to e prasaryA vinA raheto ja nathI. Aje jagata para je sArA vicAro che tenI zarUAta paNa ekAda vyaktithI ja thaI haze ne ? pachI e vyaktinA vicAro samaSTimAM saMkrAnta thayA ane te Aje jagatanI mUDI banIne rahyA. tema ApaNe paNa, A vicArane amalamAM mUkavAno ane AtmasAtuM karavAno pUrNa zraddhAthI prayatna karIzuM to enuM zubha pariNAma paNa jarUra Avaze ja. A pravacanamAM vyakta thayelA vicAro, jIvanamAM UtaryA pachI mANasa sAdhanano anucara nahi hoya paNa svAmI haze. tyAre mANasa dehane ja sarvasva nahi mAnato hoya paNa AtmasattAno anubhava karato haze. e maraNathI Darato pharato nahi hoya paNa mRtyune ekamAtra dIrgha pravAsa mAnato haze ane e pravAsamAM kAma lAge tevA bhavanA bhAtAne sAthe levAnI taiyArI A janmamAM karato haze. AvA mAnavInuM sthAna koI paNa yugamAM apUrva ja haze. evuM sthAna mAnavIne maLo e zubhecchA. cAra sAdhana : 25 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62. vezane vaphAdAra rahe te ja sAco sAdhu -9***** tmAne jagADanAra guru kevA hovA joIe ? je gurune samagra jIvana samarpaNa ka2vAnuM che AtmasamarpaNa karavAnuM che, te guru kevA hovA joIe ? naukAne sAme pAra laI javAmAM jema nAvika mukhya kAraNa che, tema saMsArasAgara pAra karavAmAM guru mukhya AdhAra che. guruo jagatamAM be prakAranA hoya : guravo bahavaH santi ziSyadravyApahArakAH / guravo viralAH santi ziSyacittopakArakAH / / keTalAka guruo evA hoya che ke je potAnA mATe, potAnA nAma mATe, potAnI jarUriyAto mATe ziSyo pAse, bhaktavarga pAse dhana kharcAvatA hoya che. AvA guruo to jagatamAM ghaNA maLaze, paNa ziSyanA aMtarAtmAne upakAra karanArA, ziSyavarganA Atmahitane lakSamAM rAkhI vartanArA guruo ghaNA ochA maLaze. 296 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama guru vacce jabaruM aMtara che. eka, ziSyanA vittane haraNa kare che, bIjo, ziSyanA cittane upakAra kare che. ziSyanA cittane upakAra koNa kare ? jene parigrahanuM baMdhana na hoya, parigrahano mAthe bhAra na hoya te. nAva tare | kyAre ? jyAre temAM vadhAre paDato bhAra na hoya tyAre. eroplenamAM paNa vadhAre paDato bhAra hoya to jiMdagI salAmata rahetI nathI. AthI tola vagere badhuM jovuM paDe che. vadhAre paDato bhAra hoya to na le, kAraNa ke adhdhara AkAzamAM javAnuM che te eroplena calAvanAra sArI rIte jANe che. eroplena calAvavuM haju saheluM che, paNa saMsAra-sAgarane pele pAra laI javA mATenI nAva calAvavI agharI che. emAM to ochAmAM ocho bhAra joIe. nAva calAvanAra kaptAna paNa kuzaLa hovo joIe. kaptAna asAvadhAna hoya ane bhAra vadhu paDato hoya to naukA salAmata rahetI nathI, mATe guru evA hovA joIe, je ziSyonA cittanA bhalAnI kAmanA karatA hoya. evA guruthI ziSya kadI paNa adharma na pAme. ziSya levA mATe vAraMvAra agraha kare paNa guru nA kahe. lAkho rUpiyA gurunA caraNe dharI de paNa gurune tenI paDI na hoya. paNa AjanI paristhiti kaMIka judI che. eka zaheramAM eka bahurUpI Avela. eka divasa teNe sAdhuno veza lIdho, ne eka karoDapatine tyAM gayo. zeThe besavA vinaMti karI. e caTAI upara beTho. saMsAranI asAratAno ane dehanI kSaNabhaMguratAno eNe sacoTa upadeza Apyo ane pachI kahyuM ke tame vRddha thayA cho. khAnAra koI nathI. maLelI lakSmIno sadupayoga karo. upadeza sAMbhaLI tyAM hatA te badhAnAM dila pIgaLI gayAM ane kahevA lAgyA ke, Ape upadeza ApI amArA para mahAna upakAra karyo. zeThANIe aMdara jaI, kabATa kholI, sonAmahorathI bharelo thALa sAdhu sAme dharyo, ane kahyuM : "Ape amArA upara mahAna upakAra karI amane lakSmInI caMcaLatA samajAvI. Apa A grahaNa karI amane AzIrvAda Apo." paNa A sAdhuvezadhArI bahurUpI tene Thokare mArI cAlato thayo. zeThane sAdhu pratye mAna utpanna thayuM. A rIte gAmamAM eka mahino rahIne judA judA veza eNe bhajavyA. ane mahinA bAda zeTha pAse AvIne bhIkha mAgI. zeThe kahyuM tamAruM moTuM ane amAre tyAM Avela sAdhunuM moTuM sarakhuM lAge che. bahurUpIe kahyuM : ApanI vAta sAcI che. te sAdhu te huM ja hato. zeThe kahyuM : te vakhate sonAmahorathI bharelo thALa lIdho hota to A bhIkha na mAgavI paData. cAra sAdhana * 297 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahurUpIe kahyuM : huM bahurUpI chuM. meM te vakhate sAdhuno veza lIdho hato. je veza lIdho tenuM gaurava sAcavavuM e vivekInuM kartavya che. bahurUpI paNa samaje che ke, sAdhu eTale taddana ni:spRhI. te potAnA vezane vaphAdAra rahe che. upara Apela zlokamAM paNa guru kevA hovA joIe te samajAvyuM che. gurupadanuM varNana karatAM kahyuM che ke : tRNapa2e paDakhaMDa chaMDIne, cakravartI paNa variyo; e cAritra akSaya sukha kAraNa, e meM cittamAM dhariyo. tyAgI evA bhAvathI raMgAyela hoya to ja tamArA para amArA tyAganI asara paDe, paNa amane jo tamArA vaibhavano, tamArI saMpattino rAga hoya, to temane tyAgamArga kevI rIte samajAvI zakAya ? tyAga upara rAga karAvavA mATe sAdhunA jIvanamAM pUrNa tyAga hovo joIe. - sAdhu eTale jagatano tAraNahAra. tame ema mAno ke amArA parigrahane amArA vadhI gayelA parigrahanA vALane utAranAra te sAdhu ? vALa vadhI jAya to kaDhAvo cho, nakha vadhI jAya to paNa kaDhAvo cho, na kaDhAvo to temAM mela bharAya, melamAM jaMtuo paNa hoya te jamatI vakhate peTamAM jAya ane mAMdA paDAya. AthI nakha utarAvavA ja joIe. tevI rIte parigraha bhego thAya ane tene na utAro to eka divasa AkhA ne AkhA cAlyA javAno prasaMga Ave. sAdhunA upAsaka evA gRhastha pAse ahiMsAne AkAra ApavA ochAmAM ochA A be niyama to hovA joIe: (1) svadA2AsaMtoSa ane (2) parigraha parimANa. jagatanI jeTalI strIo che, tene mAtA tathA bahenanI dRSTithI juo. jenAmAM A STi nathI tenuM jagatamAM koI sthAna nathI. tevI ja rIte parigrahanuM parimANa na karo to jevI rIte rabbaranA phuggAmAM bahu pavana bharavAmAM Ave ene moTo thatAM thatAM chevaTe phUTI jAya, tevI ja dazA parigraha parimANa na karanAranI thAya che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke jahA lAho tahA loho lAhA loho pavaDhDhaD ! jema jema lAbha thato jAya, tema tema lobha vadhe che. lAbhathI lobhanI abhivRddhi thAya che. kapila be mAsA sonuM levA rAjA pAse gayo, rAjAe tene icchA mujaba mAgavA kahyuM. kapila vicAra karavA lAgyo. AkhuMya rAjya mAgatAM 298 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ene tRpti na thatI dekhAI. Akhare tRSNAno aMta nathI ema samajI vairAgya pAmyo. parigraha e nava graho karatAM judI koTino dazamo graha che. e saune duHkha Ape. zanIzvaranI panotImAMthI to sADAsAta varase paNa chuTAya, paNa A parigrahanI panotImAMthI to AkhI jiMdagIne aMte paNa na chuTAya. ahIM AvanAra dareke parigraha parimANa karavuM joIe. e karavAno nirNaya kare to jIvana haLavuM banI jAya. parigraha vadhe to AtmAmAM kacaro vadhe che. mahAparuSoe jIvana zAMtithI pasAra karavA mATe A badhA mArgo batAvyA che. parigrahanI mUrchA keTaluM nukasAna kare che te mATe eka tAjo ja dAkhalo ApuM. kALAM bajAranI kamANI karIne eka zeThe rUpiyA bhegA karyA. bApa dIkarAthI chAnA bhegA kare ane dIkaro bApathI chAnA bhegA kare, AvI rIte bannee judI judI ramata AdarI. paiso mana judA pADe che ja.. parigrahanI mUccha na UtarI hoya to A sAdhuonI tyAga-avasthAmAM paNa mana bagaDe. jJAnIo eka prazna pUche che: narakanAM baMdhano baMdhAvanAra koNa ? to ke' mana. prasannacaMdra rAjarSi tapasvI che, tyAgI che, paNa be rAjasevakonI vAta sAMbhaLI mana bagaDyuM. manathI yuddhe caDyA ane sAtamI narakanA daLiyA bAMdhyAM. paNa e to jJAnI hatA, jarIvAramAM samajI gayA. manane ThekANe lAvyA, ane phUMka mAratAM loTa UDI jAya, tema karmanA daLiyAne uDADI mUkIne jJAnanI prApti karI. A bAju dIkarAe kALAM bajAranuM dhana sAcavavA nAnI tijorI rAkhI, bApe moTI tijorI rAkhI. dIkaro na hoya tyAre pelI noTo kADhI bApa ekalo gaNe ane manamAM malakAya. dravya evI vastu che ke je sAthe AvavAnuM nathI, AvyA tyAre lAvyA nathI, chatAM vacagALAmAM mANasane nacAvI mAre che. anAdikALanI mUccha AtmAne rakhaDAvI mAre che, te mUrchAne toDavA mATe vastutattva sAMbhaLI, vicArI hRdayamAM utAravAnuM che. dIkarAthI bApe pAMca lAkha rUpiyA khAnagImAM bhegA karela. tijorI moTI hatI. temAM besI e gaNato hato. teTalAmAM dIkarAne Avato joyo. eTale bApa tijorImAM pesI gayo, aMdara saMtAI gayo. tijorInuM bAraNuM baMdha thaI gayuM. tijorIne kholavAno hAtho bahAra hoya che. dIkaro oraDAmAM AvI bApa nathI cAra sAdhana * 299 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema mAnIne cAlyo jAya che. bApa aMdara mUMjhAya che, havA AvatI nathI, ghaNI lAto mAre che paNa tijorI UghaDatI nathI. aMdara noTo ghaNI paDI che, paNa AvI dazA thAya tyAre noTo zuM kAma Ave ? aMdara beTho beTho ribAya che, tenI khabara kADhanAruM tyAM koI nathI. mahApuruSo kahe che : "dhana koIka vAra tanane mAre.' bApa tijorImAM beTho che, bahAra nIkaLavuM che, paNa bAraNuM baMdha thaI gayuM che. havA maLatI nathI eTale TaLavaLI-TaLavaLIne marI jAya che. traNa divasa sudhI putra ane svajanoe tapAsa karI paNa patto na lAgyo. pachI tijorImAM keTaluM dhana che te jovA mATe kholI to aMdarathI kohavAI gayelo bApa nIkaLyo ! lakSmI kevI dazA kare che te juo ! ghaNA to lakSmI mATe janmyA ane lakSmI mATe maravAnA ! rUpiyA khAtara janma ane rUpiyA khAtara mare evA to ghaNAya maLavAnA. paNa AtmA khAtara janma ane AtmA khAtara kare tevA to virala ja hoya che. guru evA joIe je ziSyanA hitano upadeza Ape. parigraha AdinA saMgathI choDAve. paNa guruo ja jo vratone potAnA jIvanamAM AcaratA na hoya, ane pote parigrahamAM DUbelA hoya to temanA upadezanI dhArI asara thatI thatI. ratnAkarapacIzInA kartA ratnAkarasUrijI mahArAja suMdara upadezaka hatA. temaNe eka caMdaravo rAkhelo, caMdaravAmAM motI maDhelAM. zrAvakone vyAkhyAnamAM parigrahanA anartho samajAve ane pUche ke : "samajyA ? te vakhate eka rU nAmano zrAvaka hato, te hoziyAra ane gaMbhIra hato. te kahe, "sAheba nathI samajyA !" A vAkya dviarthI che. jema sAmAna upADanAra kahe: "zeTha majUra ! zeTha majUra !" ratnAkarasUri mahArAja judI judI rIte parigraha aMgenuM varNana kare che. paNa pelA kahe che ke "sAheba hajI nathI samajyA.' ratnAkarasUri mahArAja vicAra kare che. vicAra karatAM temane samajAya che ke, jyAM sudhI mane A motInI mamatA che tyAM sudhI game teTalo upadeza ApuM tenI asara thavAnI ja nahi. eTale temaNe motIne vATIne pheMkI dIdhAM. bIje divase hRdayanI vizuddhithI suMdara upadeza Apyo tyAre zrAvaka kahe ke, "sAheba have samajyA." amArA manamAMthI parigraha nIkaLyo, saMsAranI vastune vAmI nAkhI, have manamAM ane tanamAM parigrahanI mamatA zI ! AvatI kAlano vicAra amAre zA mATe karavAno hoya ? aDhAra pApasthAnaka khamAvI "egohe nalthi me koI, nAhamanassa kassaI'nuM ciMtana karanArA teo haMmeza ema vicAre ke, jagatanA 300 % dharmaratnanAM ajavALAM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhA pIgalika saMbaMdho paranA che, AtmAnA nathI. te mATe ja kahyuM cheH kukSIsaMbala munivara bhAkhyA ! sikaMdara hiMda upara vijaya meLavI pAchA pharatAM potAnA mANasone sAcA sAdhunI zodha mATe mokale che. sikaMdaranA mANaso eka sAdhu pAse Ave che ane kahe che ke, Apane sikaMdara bolAve che. sAdhu kahe che : sikaMdara koNa ? sipAhI : amAro bAdazAha. sAdhu : jo teNe iMdriyone jItI hoya to e sAco rAjA, nahitara e gulAma. sikaMdara pote sAdhu pAse Ave che ane vicAre che ke mArI pAse AvavA mATe loko taraphaDe che, jyAre A sAdhu AvavA nA pADe che. sikaMdara sAdhune kahe che : "Apa amAre tyAM Avo. ghaNo upakAra thaze." sAdhu kahe che : "upakAra to jyAM haze tyAM thaze. AMbo jyAM haze tyAM upakAra karaze, phUla jyAM haze tyAM suvAsa phelAvaze." sAdhunuM AvuM kahevuM sAMbhaLI sikaMdara talavAra kADhe che. sAdhu te joI hasI paDe che ane kahe che : "AtmA amara che. jenI cAmaDI utArI nAkhavAmAM AvI chatAM jarAya skUlita na thAya tevA gurunA ame vArasadAra chIe." A pairya ane teja joI sikaMdara namI paDe che. , eTale guru koNa ? hitopadezaka. tamAruM bhaluM kema thAya, tamArA durguNo kema nIkaLI jAya, tamAro AtmA pavitra kema bane tenuM aharniza ciMtana tenA manamAM hoya. pArasamaNine lokhaMDa aDe ane te sonuM na thAya to kAM e sAco pArasamaNi nathI, kAM e sAcuM lokhaMDa nathI; agara to sAco sparza thayo nathI. tema guru pAse jaIe ane pApa mATe pazcAttApa na thAya, AtmanirIkSaNa na thAya to samajavuM ke ApaNe kharI rIte guru pAse gayA nathI, gayA chatAM temano barAbara sparza AtmAe karyo nathI, temane barAbara samajyA nathI. ziSya evA hoya ke gurunuM ekeeka vAkya laIne ghUMTyA kare. paNa Aje upadeza soMgho thaI gayo che. zrotA evA hovA joIe, jANe korI bhUmi. varasAda paDe.. ane jamIna eka biMdune paNa bahAra javA na de, biMdue biMdune barAbara rAsI le, tevI ja rIte ApaNe paNa bloTiMgapepara thaIne AvIe ane upadezane barAbara cUsIne hRdayamAM utArI laIe to ghaNA durguNo ochA thaI jAya ane AtmA pavitra bane. gautamasvAmI ane AnaMda jevA zrAvako prabhunA ekeeka vAkyane laIne hRdayamAM ghUMTatA. sAco ziSya koNa, ke je guruno bhakta hoya. guru ziSyanA kalyANanI AzA rAkhe. ziSya guru pAse kalyANanI AzAthI Ave. guru pAse saMsAranAM cAra sAdhana 301 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukho meLavavA mATe AvavAnuM nathI. saTTAnA bhAvo ApanArA ke paisA mATe hAtha joI ApavAnuM kahenArA guruonuM moTuM jovAmAM paNa pApa che. guru pAse to AtmazAMti mATe ja AvavAnuM che. ziSya pUchyuM : moTAmAM moTo roga kayo ? tenA uttaramAM gurue kahyuM : "A bhava." saMsAra e ja moTo roga che. saMsAramAM rakhaDavuM e ja moTo roga che. TI.bI no roga thayo hoya ane tarata ja DaoNkTara pAse jAya. e DaoNkTaranA vacana upara keTalo vizvAsa ? eTalo vizvAsa guru upara kharo ? DaoNkTara kahe te pramANe TriTamenTa karo, ane ame kahIe to ? kadAca ema paNa mAno ke evA roga to thoDAka joIe ! A badhI saMsAranA padArthonI Asakti e roga che tema tame jANo cho, paNa te dUra karavA mATe prayatna karatA nathI. muMbaI zaheramAM eka ToLAmAMthI koInI rUpiyA 100nI noTa paDI gaI te eka gurakhAnA jovAmAM AvI. eNe ekadama upADI khIsAmAM mUkI dIdhI ane TrenamAM beTho. paNa rastAmAM joyuM to khIsuM kapAI gayeluM. tenuM moDhuM ekadama phikyuM paDI gayuM. musApharoe pUchyuM : "zuM thayuM ?' gurakhAe kahyuM : "100 rUpiyAnI noTa gaI." musApharoe kahyuM : "AvI rIte bahAranA khissAmAM rakhAya ?' gurakho kahe : "mane rastAmAMthI maLelI. utAvaLamAM bahAranA khIsAmAM mUkI dIdhelI." e vakhate peseMjaromAMnA eka ciMtake kahyuM : "tame ema mAnI lo ke tamane rUpiyA 100 maLyA ja nathI. te rUpiyA tamArA hatA ja nahi. amane maLyA nathI tethI amane zoka nathI, tamane maLyA eTale thayuM ke mArA gayA. paNa vAstavika rIte rUpiyA tamArA hatA ja nahi.' pelAne paNa vAta gaLe UtarI gaI. ahIM tamAre paNa e vicAra karavAno che ke tamAruM zuM che ? AvyA tyAre kAMI hatuM nahi, ane jAva tyAre paNa kAMI sAthe AvanAra nathI. pelI 100 rUpiyAnI bAbata karatAM paNa ApaNI dazA bUrI che. A pramANe mANasa vicAra kare to koI paNa saMyogomAM aphasosa na thAya. pelAe rUpiyA 100nI noTa potAnI mAnI ane gaI eTale aphasosa thayo. A badhuM potAnuM mAnyAnuM ja du:kha che. potAnuM na mAno to choDavAnuM jarAya du:kha nahi thAya. A samajavA mATe mahApuruSo kahe che ke bhavaroga evo che ke jethI cAre bAjuthI bheguM bheguM karavAnuM ja mana thAya. mATe moTAmAM moTo roga bhavasaMsAra ja che. sAdhaka pUche che : A roganI davA zI ? vimoSagha tasya ? 302 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavarUpI roganuM auSadha zuM, ke jenA vaDe e rogathI chUTI zakAya ? teno uttara ApatAM kahe che ke vicAra e ja sauthI moTAmAM moTuM auSadha che. vicAro. tame vyAkhyAna sAMbhaLo tyAre A badhI vastuono vicAra Ave paNa ghare gayA pachI zuM ? tame to paudgalika sukhonI prAptino vicAra karo cho, paNa vicAravA yogya to Atmika vicAraNA che. haMmezA savAre UThatAM vicAra karavo joIe ke huM koNa ? kyAMthI Avyo ? kyAM javAno ? mAruM svarUpa zuM ? A vastuono haMmezAM vicAra karavAno che: pelA tIrthanuM nAma zuM ? siddhAcala. A nAma game tevuM che. e nAma garbhita rIte jaNAve che ke siddhA cala; eTale ke sIdhe raste cAlo. ADAavaLA gayA to marI javAnA. ahIM AvanArA dareka sIdhA cAle, vicAra karIne AgaLa vadhe. huM koNa ? mAruM svarUpa zuM ? atyAre kevI dazAmAM chuM ? huM pUrNasvarUpI chuM, AnaMdaghana chuM. svabhAvadazAmAM rahenArA mATe A paudgalika padArtho sAthe kAMI lAgevaLage nahi. lUgaDAne ghImAM jaboLI ene dIvAsaLI cAMpavAmAM Ave to ghI ane lUgaDuM badhuM baLI javAnuM ane jyota jyotamAM maLavAnI. bhoga ane zarI2 banne ema ja baLI javAnAM. eka caitanya ja traNe kALamAM akhaMDa rahevAnuM. dareka bhavamAM bhoganI vastuo to maLavAnI che, paNa caitanyasvarUpI evo huM A dehamAM ghaDIe ghaDIe kema 2mI rahyo chuM ? A vicAra AvyA pachI vicAra Avaze ke huM kyAM javAno chuM ? jevI karaNI karI haze te pramANe javAnuM che. jIvananuM saravaiyuM kADho to khabara paDe ke tame kevAM kevAM pApo karyAM che, kevA sArAM kAmo karyAM che. jamA-udhArano saravALo karI pachI juo ke kayuM palluM namatuM che ? e pramANe gatino paNa vicAra karo. huM koNa ? kyAMthI Avyo ? kyAM javAno ? A traNa vicAra savAre UThIne pAMca miniTa paNa karo. ApaNe ApaNo 'vicAra' ka2vAno che. dharatIkaMpa thAya ane jIvana nAza pAme evA jIvana mATe kAMI taiyA2I na hoya to ApaNA jevuM gamAra koNa ? ethI roja 'vicAra' karavo ke huM koNa ? huM to zarIrathI ane indriyathI para evo AtmA. huM koNa e vicAra karo to talavAra ane myAna jema judAM che tevuM bhedajJAna zarIra ane AtmA mATe thaze. huM AtmA chuM evuM jJAna jene thaI gayuM te samajaze ke jema talavAra myAnamAM rahe che tema AtmA zarIramAM rahe che ane chatAM zarIrathI te judo che. ajJAnI bhogo mATe valakhAM mAre, talase. te ja bhogo jJAnI sAdhu pAse Ave to te tenI sAmuM paNa na jue. sthUlabhadra sAme koNa hatuM ? chatAM tenA cAra sAdhana * 303 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manano doro hAlyo nahi. tame oraDAmAM jamavA beThA ho, dUdhapAka Ave, temAM kastUrI kesara badhuM nAkheluM hoya paNa khabara paDe ke dUdhapAkamAM koI jherI vastu paDelI che to tevA dUdhapAkane tame aDakazo ? nahi ja aDako. bhogo mATe paNa tevuM ja che. jyAre khabara paDe ke A bhogo mane mArI nAkhanAra che, saMsAramAM rakhaDAvanAra che tyAre e bhogonI lAlasA dUra thaze. paNa e mATe dRSTi keLavavI joIe. rathanemi guphAmAM dhyAnamAM beThA che. rAjImatIne tyAM Avela joIne dhyAnathI bhraSTa thAya che. rAjImatI pAse bhoganI prArthanA kare che. rathanemine rAjImatI samajAve cheH azuci kAyA, maLamUtranI kyArI, evaDI tamane kema lAgI pyArI ? e rIte rAjImatIe rathanemine bhedajJAna samajAvyuM. dRSTi pharI gaI. upadezano aMkuza lAgyo. rathanemi badalAI gayA ane Atmasiddhi sAdhI gayA. ApaNane paNa bhedajJAna thAya te mATe saMsAra-roganuM A auSadha batAvatAM te kahe che ke "vicAra." evA vicAravAna bano, ke A ja jIvanamAM potAnuM kalyANa karavAnuM che. vicAra vinA gheTAnI jema doDAdoDa karo to kapAI maravAnI dazA prApta thAya. AjanA vyAkhyAnamAM cAra prazno ane cAra uttara eka zlokamAM samajAvyA che. pra : guru koNa ? u. : hitopadeza Ape che. pra : ziSya koNa ? u) : upadezane jIvanamAM utAre te. pra : roga kayA ? u. : bhavacakra, saMsAracakra. pra : roganI muktino upAya zo ? u. : vicAronI satata jAgRti. A cAra prazno ane tenA uttarone je satata vicAre te A bhavacakramAMthI pAra UtarI AtmAnuM kalyANa sAdhI zake che. Apa sarve A cAra vastu samajI AtmAnuM kalyANa sAdho. 304 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63. siMhaNanA putra cho, siMha banajo bhagavAna sAramAM jIvana jIvavA mATe paNa zikSA ane dIkSAnI jarUra hoya che. kalikAlasarvajJa hemacandrAcAryajI mahArAje rAjA kumArapALane jIvana jIvavA mATenI tema ja nyAyathI rAjya calAvavA mATenI jIvanazikSA ApI . hatI. emaNe zikSAnI dIkSA ane dIkSAnI zikSA ApatI vakhate eka subhASita kahyuM hatuM. A subhASita ApaNe mATe khUba upayogI che. ekenApi suputreNa, siMhI svata nirbhayaM sahaiva dazabhiH putraiH bhAraM vahati gardabhI: siMhaNane eka ja saMtAna hovA chatAM e nirbhaya hoya che, kAraNa ke ene khAtarI hoya che ke vanamAM paryaTana karato eno dIkaro vakhata Ave rakSaNa karavAno ja che. A vAtane lIdhe enA jIvanamAM zAMti hoya che. jyAre bIjI bAju, daza-daza baccAM cAra sAdhana : 305 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsapAsa pharatAM hovA chatAM paNa, bicArI gadheDIne zAMti nathI. ene retInA thelA upADavA paDe che ane DaphaNAM khAvAM paDe che. Ama, daza-daza dIkarA hovA chatAM gadheDIne zAMti nathI, jyAre siMhaNane eka ja saMtAna hovA chatAM zAMti che, nirbhayatA che. e ja vAta huM tamane kahuM chuM. kaho, tame kevA banazo ? tame ekalA hovA chatAM paNa tamAre lIdhe tamArI mAtAne, tamArA pitAne, tamArA bAMdhavone ane tamArA zikSakone zAMti ane sukha hoya ema kema bane ? tamArA vicAra, tamArI vANI ane tamAruM vartana joIne tamArA zikSako ane tamArA svajano manamAM prasanna thAya evuM kaMIka karo to ja. tamane joIne emanuM aMtara AnaMdanA uchALA mAre, ane 'kevA sarasa sadguNo che, kevuM zreSTha vAcana ane kevI satya madhura vANI che, kevuM nirdoSa ane niSkalaMka vartana che, kevuM ekAgra adhyayana che, ane kevI suMdara jIvana-vyavasthA che !' AvI ahobhAvanA emanA manamAM jAge to ja tamAruM jIvyuM sArthaka ! tame ochuM bhaNyA ho to cAlaze, paNa jIvana jIvavAnI kalAhInatA haze to nahi cAle. tamArI jIvanakalA joIne to gAmanA loko ane vaDIlonI AMkha sneha ane sadbhAvathI chalakAI jAya ke, 'vAha, A chokarAnuM bolavuMcAlavuM, haravuM-pharavuM, ramavuM-jamavuM ane besavuM-UThavuM kevuM kalAmaya che !' tame AvA banI zako to ja tame siMhabAla kahevAo. ane, jo tamArA jIvananI avyavasthA joIne tamArA vaDIlonA dilamAM gamagInI pedA thAya, tamArI kaTu vANI sAMbhaLIne, tamAruM asa vartana nihALIne, tamAro durvyavahAra joIne potAnA dIkarA tarIke tamane oLakhAvatAM tamArAM mAbApa zaramAya, tamane potAnA ziSya tarIke oLakhAvatAM tamArA gurujanoya gabharAya ane tamane potAnA mitra tarIke oLakhAvatAM tamAro sAco mitra akaLAya to tamAruM jIvyuM nirarthaka ! to, tamArAmAM ane pelI gardabhInA baccAmAM kAMI pharaka nahi ! tamAre kevA banavuM ane kevA nahi e to tamAre vicAravAnI vAta che. ane A sAMbhaLyA pachI kevA banavuM e tamAre nakkI karavAnuM che. tame evuM vartana keLavo ke tamane joIne tamArA zikSaka, bhale tame temanI pAse eka ja varSa bhaNyA ho, chatAM e gaurava le ane kahe ke A mAro vidyArthI che. tamArAM mAbApane ema thAya ke A amAro kuLadIpaka che. A kuLadIpaka ja amArI pAchaLa amArA vicAranI, amArA AcAranI ane 306 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA saMskAranI jyotane jalatI rAkhavAno che. tamArA mitrane paNa thAya ke A to mAro sAthIdAra che. jIvananI mUMjhavaNabharI khINamAMthI sAMgopAMga bahAra nIkaLavA mATe A ja mAro sahAro che. kaho, tamane AvA banavuM game ne ? AvA banavuM hoya to jIvana jIvavAnI sAcI dizA AjathI ja nakkI karo ane te mujaba jIvanane AkAra Apo. tamane thaze : A rItano nirNaya zI rIte laI zakAya ? Avo, huM tamane rasto batAvuM. tamAre jo jIvana jIvavAnI sArthakatA mANavI hoya to tamArI sobata sArI rAkho. dila nIDara rAkho ane manane keLavaNI Apo. satsaMga, nirbhayatA ane mananI keLavaNI jo jIvanamAM haze to ja jIvana UrdhvagAmI banI raheze. jIvanane UrdhvagAmI banAvanArI A ja zikSA ane dIkSA che. cAra sAdhana * 307 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64. gaNeza-utsavanuM rahasya Neza-utsava UjavatAM pahelAM tamAre ga gaNezanuM rahasya samajavuM joIe. paraMparAnI pUjAthI kaMI nahi vaLe. dareka je vAta pAchaLa rahela rahasyanuM darzana thAya to ja emAMthI sattva ane zakti jaDe. Aje lokonAM gRhajIvana tUTyAM che, ekatAne badale jyAMtyAM chinnabhinnatA dekhAya che, kAraNa ke prAcIna vastuo che pAchaLa rahela bhAvanA bhulANI che ne vastunuM sthUla svarUpa ja loko sAme UbhuM rahyuM che. gaNeza pAchaLa paNa evuM ja kaMIka jovA maLe che. gaNeza zabdano artha samajo. enI vyutpatti zI che ? gaNa eTale samudAya, bU gaNa eTale maMDaLI, gaNa eTale jUtha. eno : Iza eTale svAmI. Iza eTale netA. Iza eTale pati ke uparI. samudAyano je uparI 4 hoya te gaNeza, samAjanA netAnAM lakSaNa che. AmAM paDyAM che. enI AkRti ane cheprakRtinuM A pratIka che. gRhasvAmI, 308 dharmaratnanAM ajavALAM Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezasvAmI ane samAjasvAmI evo A pratIkano artha samajavAno che. sArA kAryano prAraMbha karatAM pahelAM gaNezane eTale ke vaDIlane vaMdana karAya che. gaNezAya namaH kahI sAmAnya samUha sAme netRtvanuM bhAvapratIka mUkavAmAM AvyuM. gaNezanI pratimA juo. enuM udara moTuM che. eka bhAI mane kahe: e to lADavA bharavA mATe che ! meM kahyuM : nA, bhAI nA. e AkhI duniyAnI vAto pacAvavA mATe che. jene dariyA jevuM peTa che te ja gharano vaDIla ke samAjano netA banavAne yogya gaNAya. je chIcharA peTavALo che te na to gharano ke na to samAjano, na to dezano ke na duniyAno agraNI banI zake. jene AgaLa AvavuM che teNe peTa moTuM rAkhavuM e A pratIkanI bhASA che. Aje mANasanuM peTa kevuM chIcharuM banyuM che ! koInI jarAka vAta jANato hoya to kaheto phare : 'huM enuM badhuM jANuM chuM.' ane jenI vAta jANato hoya ene DarAvato phare ke 'kahI daIza'. ane avasara maLe to corAmAM besI vAtane lAMbI karI kahe paNa kharo. mANasa pAse paiso Avyo che paNa enI pAsethI gaMbhIratA sarakatI jAya che. gaNezapUjA karanAre gaNezane sAgaramAM padharAvatA pahelAM sAgaranI gaMbhIratAno guNa levo joIe. sAgarane taLiye asaMkhya hIrA-motI che, chatAM e kevo gaMbhIra ane maryAdAvALo che ! gaNezanI AMkho jhINI che. peTa moTuM paNa AMkha jhINI. jhINI AMkha e sUkSma dRSTinuM pratIka che. netA sthUla dRSTi ke skUla buddhivALo na hoya. sthUla dRSTi vastunA hRdayane pArakhI ke pAmI zakatI nathI. mANasa jhINI najarathI jue to ja ene vastunuM hRdaya jaDe ane vAtanuM darzana thAya. sUkSma dRSTivALo mANasa Ajano, kAlano ane 52madivasano paNa vicAra karato hoya che. A dRSTinA abhAve yoganA badale bhoganI havA vadhatI jAya che. loko paNa eka ja vicAra karatA thaI gayA che, ke game tema karI bhoganAM sAdhana bhegAM karo. sukhanI laMpaTatA vadhI che. prAmANikatA, AtmA ane paramAtmAnI vAto bhUtakALanI bhulAtI smRti jevI banI rahI che. sthUla buddhinA kAraNe mANasa bhoga, kaMcana ane kAmanI resamAM Utaryo che ane tethI ja nAnAmAM nAnA mANasathI mAMDI moTA moTA pradhAno sudhI luccAI, laMpaTapaNuM, saMgraha ane mArAmArI jovA maLe che. eka divasa evo hato ke sattAnuM mastaka saMtonA caraNomAM ramatuM ane cAra sAdhana * 309 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namatuM. vinaya ane namratAthI nRpatio paNa tyAgIonI anujJA ane AjJA letA. tyAre Aje sAdhusamAjanA pramukha gRhasthI mANaso banI beThA che. jenA pramukha gRhasthI mANaso banI beThA che, jenA pramukha gRhasthI netA hoya e sAdhusamAjamAM paNa zuM mAla hoya te samajI zakAya tema che. jhINI najara sUkSma dRSTi keLavavAnI khUba jarUra che. A dRSTi AvatAM mAtra zarIra ane saMpattino vicAra nahi rahe paNa AtmA ane paramAtmAno paNa raheze. trIjI vAta : gaNezanA kAna moTA che. samAjanA agraNInA kAna vizALa ane khullA hoya to te saunuM sAMbhaLI zake. e pUrvagranthithI baMdhAI na jAya to vAtanA pUrNa satyane e pAmI zake. agraNI ema kahe ke huM koInuMya sAMbhaLavA taiyAra nathI. mArI pAse samaya nathI. huM kahuM te sAMbhaLo. to bIjA loko paNa enuM zA mATe sAMbhaLe ? je bIjAnuM sAMbhaLavA tatpara nathI tene sAMbhaLavA bIjA paNa tatpara nathI. AvA eka kAnanA mANasothI ja samAja nAnA nAnA jUthamAM vaheMcAI jAya che. AvA mANaso madadarUpa ane upakAraka thavAne badale nukasAnakAraka ane apakAraka banI bese che. mATe kAna moTA rAkhI yogya mANasanI yogya ane ucita vAta sAMbhaLavI joIe ane pachI sAra-asArano viveka karavo joIe. 1 gaNezanuM nAka lAMbuM che. eno artha e ke dUra dUra rahelI vAtane paNa sUMdhI sUMghIne levI joIe, gha2mAM zuM bane che te vaDIle dhyAnamAM rAkhavuM joIe, samAjanI zI avasthA che te netAe lakSyamAM rAkhavuM joIe. meM eka gAmaDAmAM eka AgevAnane joyelA. te jJAtimAM sau jamyA pachI ja jame. gAmamAM kyAMya koI musIbata hoya to te pahelAM hAjara thAya. koI kAma karavAnuM hoya to pote enI pahela kare. koI bhUkhyuM sUtuM hoya to enI khabara rAkhe ne bIje divase ene tyAM anAja pahoMcatuM kare. Avo puruSa gAmano gaNapati ja kahevAya ne ? hAthIne sUMDha hoya che te phaLa paNa le ane paththara paNa le; paNa phaLane moMmAM mUke, paththarane pheMkI de. tema AgevAna pAse paNa baMne prakAranI vAta ane vyakti Ave. temAM sArAno svIkAra kare ane kharAbane dUra kare. nAkanuM kAma sugaMdha levAnuM che ane durgandhane dUra karavAnuM che. gaNezanuM vAhana zuM che ? UMdara, gaNezadAdA AvaDA moTA ane UMdara Avo nAno ! zuM te vAhanane yogya che ? tamane navAI nathI lAgatI ? uMdara para gaNapati bese to eno bApaDAno to pApaDa ja thaI jAya ne ? nA, 310 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa A pratIkanA saMketano artha tamAre samajavAno che. mANasa bhale moTo hoya paNa enuM sainya nAnA mANasonuM baneluM hoya - nAnA mANaso moTAnA vicAronuM vAhana hoya. khUNAmAM ane galIomAM rahelI vyathA ane kathAne paNa e lAvI zake ane netAnA vicArone e nIcalA thara sudhI paNa pahoMcADI zake. A kAma nAnA mANaso vinA koNa kare ? eTale agraNI nAnAmAM nAnI vyaktine paNa mAna Ape. nAnA mANasonI bahumatIthI cUMTAIne upara gayA pachI e prajAne bhUlI na jAya, nAnA mANase karelAM tyAga ane arpaNane e vIsarI na jAya. nAnAne nAno na samajatAM nAnAmAM rahelI moTAIne paNa e jotAM zIkhe. e bhUlI na javAya ke nAnA ane sAmAnya dekhAtA nayasAramAM paNa bhagavAna mahAvIrano AtmA chupAyo che ane bhikSukamAM samrATa saMpratino AtmA vaselo che. mATe nAnI vyaktine paNa Adara ane mAna ApavAnI bhAvanA keLavavAnI A rIte vicAra ane vivekathI vicArazo to jaNAze ke gaNeza eTale samAja-netRtvanuM pratIka. A saguNo tamane jaDe to ja tamAro zrama saphaLa thAya. tA. 18-9-64nA roja sikkAnagara sadAziva sTrITanA gaNezotsava samitinA Azraye ApeluM pravacana. cAra sAdhana 311 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. maitrInI maMgaLa bhAvanA bha NAkharA dharmo dharmanA phaLanuM ja varNana kare che, paNa jainadarzananI viziSTatA e che ke, dharmanA svarUpanuM darzana che karAvyA pachI dharmanA phaLanuM varNana kare che. dharmathI sukha maLe che, zAMti maLe che. A thayuM dharmanuM phaLa. A phaLanI bAbatamAM duniyAnA badhA ja dharmo ane darzanakAro OM ekamata che, paNa dharmanA svarUpamAM matabheda che. dharma kahevo kone ? A prazna AvatAM ja kokaDuM gUMcavAya che. eka tolA sonAnA 140 rUpiyA maLe e to thayuM sonAnuM phaLa, paNa sonuM kahevuM kone ? e thayo sonAnA svarUpano prazna. kasoTI para pAra Utare, agniparIkSAmAM uttIrNa thAya, tejAbamAM zyAma na paDe ane chedamAM dago na jaNAya, che tenuM nAma sonuM. A thayuM svarUpa. tema ja jainadharma kahe che ke, jemAM maitrIno AnaMda Da hoya, pramodane prasannatA hoya, kAruNyanI 312 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRdutA hoya ane mAdhyasthano saumya samabhAva hoya tenuM nAma dharma. eTale je dharmanA anuSThAnamAM jIvono vadha hoya, pazuono saMhAra hoya, hiMsAnI Aga hoya, veranI jvALA hoya, te dharma svarUpamAM khoTo che, bhale e potAne dharma kahe, paNa te pittaLa che. eTale ja to dharmano saMpUrNa upasaMhAra karatAM eka sthaLe kahyuM che ke - mitraca pakSanA prazya " ApaNe ApaNI cAlu AMkhothI jagatane joIe chIe enA karatAM mitranI AMkhathI joIe to jagata koI juduM ja jaNAya. Aja ApaNane kyAMka doSa dekhAya che, to kyAMka roSa dekhAya che, kyAMka vera dekhAya che, to kyAMka jhera dekhAya che, paNa mitranI AMkhathI jotAM doSa gauNa jaNAze ane guNanI prazaMsA vadhaze. mitranuM haiyuM mitrane doSa mATe ekAMtamAM premathI Thapako ApI guNanI suvAsa prasarAvaze. mitranuM pratyeka kAma potAnuM kAma mAnI abhinnatAthI e kAryane suMdara rIte pUrNa karavA prayatna karaze. maitrIpUrNa manane bIjo paNa eka sahaja lAbha che. koInuM paNa koI kArya karavA chatAM ene kadI garva nahi Ave. koI enI prazaMsA karaze ke, "tame to khUba karyuM to e namrabhAve eTaluM ja kaheze: "AmAM meM zuM karyuM che ? A to mAruM kartavya hatuM." maitrI vinA AvI kartavyabhAvanA jAgatI nathI. ane suMdara kArya na karyAno anutApa paNa maitrI vinA saMbhavita nathI. re, kevA mArA saMyoga ke AvuM suMdara kArya karavAno samaya hato; chatAM huM mArA pramAda ke azaktine kAraNe A kArya na karI zakyo." vizvanA saMvAdamaya astitvano pAyo e maitrI che. ahiMsAnAM karuNAmaya tattvone A maitrIbhAva vinA koNa jIvaMta rAkhI zake tema che ? vera e to kAMTo che. e jyAM vAgyo hoya tyAM svasthatA na hoya. verathI bharelA cittavALo dharmasAdhanA karI na zake, ane kadAca koI saMjogomAM kare to e anuSThAna, e kriyAmAM maitrI na hovAthI emAM ene svasthatA na lAdhe, samAdhino lAbha na thAya, prasannatAno anubhava na thAya. surabhi vinAnA phUlanI jema e prasannatAno pamarATa na prasarAvI zake. mATe ja kahyuM che ke "maicAmiAvasaMpu tadudha vicaite ' maitrI aMge paMDita omkAranAthajIe pUchelo eka prazna mane yAda Ave cAra sAdhana ja 313 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. omkAranAthajI eka namatI sAMje mane maLavA AvyA, sAthe emanA zAgirda hatA. meM emane kahyuM : paMDitajI ! mAlakozamAM kaMIka na saMbhaLAvo ?' ane emaNe eka bhajana lalakAryuM. e padane emaNe aDadho kalAka ghUsyuM. khaMDanuM vAtAvaraNa mAlakozanA sUramaya banI gayuM. saMgIta thaMbhya, paNa vAtAvaraNamAM mAlakozanI koI ajaba chAyA prasarI gaI. paMDitajI kahe: "mahArAjazrI, mArI sAthe beThelA A gavaiyAmAMthI koI A khaMDamAM durgA gAya to huM pAMca hajAra rUpiyA hArI jAuM.' meM pUchyuM, "ema kema ?' emaNe kahyuM : "rAganI eka gherI asara hoya che. saMpUrNa Aroha-avaroha sAthe pUrNa karelA sUramAM evuM eka viziSTa vAtAvaraNa jAmI gayuM hoya che ke jemAM koI bIjo rAga gAI zakAya ja nahi, ane koI gavaiyo gAvA jAya to pharI e mAlakoza para ja AvIne Ubho rahe. rAganI A eka asara che. tyAre meM kahyuM paMDitajI ! rAganI jema asara che, tema vairAgyanI paNa eka asara che. bhagavAna mahAvIranI vairAgyamaya maitrInI evI eka asara hoya che ke emAM janmajAta vairI Ave to paNa e veranI asarane bhUlI jAya. sApa ane noLiyo, gAya ane vAgha, uMdara ane bilADI sAmasAmA bese paNa verabhAva saMbhArI ja na zake. e vAtAvaraNamAM maitrInI eka evI karuNApUrNa madhura asara hoya che ke tyAM vera TakI ja na zake. eka dIvAmAMthI hajAra dIvA pragaTe che, tema hRdayamaitrImAMthI vizvamaitrI pragaTe che. eka dANo vAvIe to emAMthI hajAro dANA Uge, tema ApaNA haiyAmAM maitrIno eka dANo hoya to emAMthI ja vizvamaitrInA aneka bhAva prasare. maitrI vinA kSamA nathI, ane kSamA vinA mukti nathI. to maitrI Adi bhAvono maMgaLamaya prakAza ApaNAM anuSThAnonA aNuaNumAMthI pragaTo evI zubhecchA. 314 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanonuM sauMdarya __ __ _ ____ ___, . Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66. mahAvIra janmakalyANaka che, je ApaNe sau prabhu mahAvIranuM 0 janmakalyANaka UjavavA huM sAgarakinAre bhegA maLyA chIe. A A pahelAM jaina mahAvIra jayaMtI mAtra potAnAM bai dharmasthAnakonI paridhimAM UjavatA hatA. "A divya vibhUtino saMdeza mAtra jaino pUrato maryAdita rAkhI ApaNe mAnavajAtane 4 A mahAmUlA dhanathI vaMcita rAkhIe ja chIe." e vAta meM mArA mitro samakSa mUkI; jene pariNAme saunA sahakArathI ATha 4 divasa mATe katalakhAnA baMdha rahevA sAthe che A virATa sabhAnAM ApaNane darzana thAya che. sAthe besI prANImaitrI dina UjavavAnI je taka maLI che. Aje bhagavAna mahAvIranuM janmakalyANaka mAtra jeno ja nahi paraMtu samasta prajA UjavI rahI che. bhagavAna mahAvIre prabodhelAM che ahiMsA, anekAntavAda, karmavAda ane che aparigrahavAda mAnavamAtrane to zuM paNa AgaLa vadhIne kahuM to prANImAtrane " Avazyaka che. je je mahApuruSoe ahiMsA sAdhanonuM sauMdarya ke 317 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane karuNAno prakAza Apyo che, ahiMsAnA tattvanuM saMzodhana karyuM che, evA sau mahApuruSonI jayaMtI badhA sAthe maLIne Ujave ema ApaNe prArthIe. AvA puNya-pavitra divase e mahApuruSanA tattvajJAnanuM ciMtana ane UMDANathI manana karI ene AcaraNamAM mUkIe. himAlayamAMthI vahetI gaMgA AsapAsanA pradezo ane kinArAone hariyALA ane zItaLa karatI jema sAgaramAM bhaLe che, tema saMto ane vibhUtio paNa mAnavonuM ane prANIonuM kalyANagAna karatAM karatAM mokSa prati prayANa kare che. hakIkatamAM mahAvIra jayaMtI UjavavAno bIjo koI Azaya nathI. paNa ApaNe jayaMtI UjavIe chIe tyAre ApaNane avalokana ane Atma-nirIkSaNa karavAno eka zubha avasara sAMpaDe che, puNya ghaDI Ave che. A puNya ghaDImAM ApaNA AtmAnuM avalokana karIe, ane bhagavAnanI vibhUtino, A emanA ujvaLa jIvananA ane prANImAtranA kalyANa mATe je upayogI siddhAMta che teno svAdhyAya karIe, tame jANo che ke saMsAra parivartanazIla che. keTalIya vastu Ave che ane jAya che, paNa je satya che te zAzvata rahe che. bhagavAna mahAvIra satya hatA, eTale aDhI hajAra varSa pachI paNa zAzvata rahyA che. ApaNe AMkha baMdha karIzuM to ema lAgaze ke bhagavAna hamaNAM ja thaI gayA, jANe kAle ja thaI gayA. teozrInI smRti satata manobhUmi para tAjI ne svastha ane najIka hovAnI ApaNane kema pratIti thAya che ? kAraNa ke e satya ApaNA hRdayanI pyAsa che, ane satya sadeva zAzvata hoya che. vastuo badalAya, paNa satya badalAtuM nathI. Aje nahi, karoDo varSo pachI paNa bhagavAna mahAvIranAM prabodhelAM parama satyo badalAvAnA nathI. bhagavAna mahAvIrano AtmA paNa ApaNA AtmA jevo ja eka AtmA. hato. teo uparathI nathI AvyA ke AkAzamAMthI nathI avataryA. paNa dharatI parathI UbhA thayA. dharatInI mATImAMthI bhagavAna kevI rIte banI zakAya te emaNe potAnA jIvanamAM jIvI batAvyuM. mAnavane mahAvIra banavAnI preraNA ApI. tIrthaMkaromAM vardhamAna mahAvIra aMtima tIrthaMkara che. emanA jIvanaprasaMgo nihALI ane jIvana siddhAMtonA hArdamAM jIvIzuM to ApaNAmAM paNa prabhutAnAM parama teja pragaTaze. emano janma jANe prArthanAnA uttararUpa hato. saMkrAntino e samaya hato. zrI pArzvanAtha ane zrI neminAthe prabodhelo mArga bhulAyo hato. te samaye magadhanI dharatI para siddhArtha rAjA ane trizalArANIne tyAM A bALakano janma thayo, tyAre A dharatI para hiMsA ane surApAnanuM sAmrAjya 318 * dharmaratnanAM ajavALAM WWW.jainelibrary.org Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApeluM hatuM. jAtivAda yuddhe caDyo hato. dharma kheMcAkheMcImAM paDyo hato. cotarapha aMdhakAra vadhato hato. e samaye e aMdhakArane prakAzathI ujjavaLa karatA A parama tejano prAdurbhAva thayo. vardhamAna e janma-janmathI sAdhanAnuM pariNAma che. sarva jIvone maitrI, karuNA ane ahiMsAthI suvAsita karI devAnI bhAvanAnuM phaLa che. e mAtAnA garbhamAM paNa vicAravA lAgyA ke mArA halanacalanathI mAtAne vedanA thatI haze, tethI temaNe aMgone saMkocI halanacalananI kriyA baMdha karI, paNa AthI to mAtA trizalAne ciMtA thaI ke mArA udaramAM rahelo garbha gaLI gayo ke zuM ? A vicArathI mAtAe viSAdabharyA svare vilApa Adaryo. mAtAno ajoDa prema joI temaNe potAnA pagano aMgUTho halAvI potAnA astitvano saMketa karyo tyAre mAtAjI AnaMdamAM AvI gayAM. mAtAnI mamatAne joI ane e mahApuruSe garbhamAM ja saMkalpa karyo; bhale A mAro chello janma prANImatrI, anekAnta ane ahiMsAnI pUrNa sAdhanA mATe che, paNa jyAM sudhI mAtA-pitA jIvaMta che, tyAM sudhI temanI sevA ane zAtAdanIya karmajanya lagnanI javAbadArI pAra pADyA vinA dIkSA nahi lauM. prabhuno A prasaMga mAtApitA pratyeno bhaktibhAva ane vinaya sUcave che. A AtmAnA Agamana sAthe ja rAjyamAM dhanadhAnya, prema, maitrI, sukhazAMtinI vRddhi thavA lAgI. gharamAM prIti, lakSmInI vRddhithI mAtApitAe "vardhamAna' nAma ApI nAmanI sArthakatA karI batAvI. bALaka vardhamAnanA janmanI khuzAlImAM rAjAe kedIone mukta karyA, prajAjanone prItibhojana ApyAM, prajAne--lokone RNamukta karyA. vardhamAna ATha varSanA hatA, tyAre potAno mitro sAthe ramavA upavanamAM gayA. te vakhate eka deva parIkSA karavA Avyo. te ramatA bALakonI vacce sarpa thaI pragaTa thayo. bALako bhayabhIta thaI nAThA. vardhamAne kahyuM : "Daro nahi, Dare te mare. ApaNe enuM kaMI bagADyuM nathI to e ApaNane zA mATe karaDe ?" ema kahI nirbhayatAthI pUMchaDI pakaDI sarpane dUra karyo. vardhamAnano abhaya joIne deva Azcaryacakita thaI gayo. vadhu eka kasoTI karavA te bALaka banI bALako sAthe ramavA lAgyo. eno dAva AvatAM e hAryo ane vardhamAna jItyA. ramatanA niyama pramANe deve vardhamAnane khabhe besADyA, ane deva tADanI jema vadhavA lAgyo. vardhamAnane thayuM ke A koI DarAvavA Avyo lAge che. tethI vardhamAne evI nasa dabAvI ke e bevaDa vaLI gayo ! garva gaLI jatAM eNe namana karI kahyuM : "vardhamAna, Apa mahAna cho, mahAvIra cho. huM deva ApanA caraNomAM namana karuM chuM." sAdhanonuM saudarya 319 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArathI vardhamAna mahAvIra" kahevAyA. e yauvanamAM AvyA. mAtApitAnA Agraha ane potAne bhogavavAnA karmanA udayathI emaNe yodA sAthe lagna karyAM. puSpa ane parimala jevuM emanuM milana hatuM. premanI suvAsa emAM mahekatI hatI. emanA premanA pratIkarUpa putrI janmI. e putrInuM nAma paNa priyadarzanA pADavuM. vardhamAnanI premauSmAmAM priyadarzanA ane yazodA khIlI rahyAM, ane prakAzathI prasanna hatAM. bhagavAna mahAvIra aThThAvIsa varSanA thayA tyAre mAtApitA banne devaloka sidhAvI gayAM. have potAnI aMtarapreraNA pramANe sAdhanAmArge javA mATe teo mukta hatA. zrI vardhamAna tyAganA mArge javAnI taiyArI karI moTA bhAI naMdivardhananI AjJA mAgatAM temaNe kahyuM : "bhAI, mane mAre mArge javAnI rajA Apo. dUradUrathI agamano sAda mane bolAvI rahyo che. mAruM rAjya jyAM mRtyu thAya evI dharatI para nahi, paNa amRtanI AtmabhomamAM che. paMtha bolAvI rahyo che. janma, ja2A ane mRtyuthI ribAtAM praNIonI cIso mane saMbhaLAya che. mane javA do, muktine mArge javA do.' naMdivardhane vedanAbharyA kaMThe kahyuM : "pitA ane mAtA jAya ane nAno bhAI paNa jAya tyAre mArA hRdayane zuM thAya tenI kalpanA to karo, vardhamAna ! dUrano sAda sAMbhaLanAro bhAI, mAro dardabharyo sAda nahi sAMbhaLe ? saunI upara dayA karanAra potAnA moTA bhAI para dayA nahi kare ? mAre khAtara be varSa ahIM tamArA A baMdhu sAthe raho.'' mahAvIrano AtmA snehathI nItarato hato. teo moTA bhAInA snehane avagaNI na zakyA ane be varSa saMsAramAM rahyA paNa alipta paMkajanI jema. trIsame varSe mahAbhiniSkramaNa karI saMyama laI teo AtmasaMzodhananI sAdhanAmAM lAgI gayA. sADAbAra varSa sudhI apramatta rahI mauna, saMyama, tapa ane dhyAnamAM teo sthira thaI rahyA hatA. A sAdhanAkALa ghaNo kaparo hato. A sAdhanA daramiyAna teo jhADa nIce dhyAnastha hatA. tyAM eka govALa Avyo ane "A mArA baLadane sAcavajo' ema kahI te jamavA gayo. bhagavAna mahAvIra to dhyAnamAM hatA. eTale govALanA gayA pachI baLada rakhaDavA cAlyA gayA. pelA govALe pAchA AvI joyuM to baLada nahotA. teNe mahAvIrane te viSe pUchyuM, paNa teo dhyAnamAM hatA, maunamAM hatA. uttara na maLatAM govALa baLada zodhavA cAlyo. paNa kyAMya na maLyA, tyAre e pAcho Avyo ane joyuM to baLada mahAvIra bhagavAna AgaLa AvIne UbhA hatA. 320 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govALane khUba gusso caDyo. ene thayuM ke A mANase ja baLada saMtADyA hatA. eTale te gALo devA mAMDyo paNa bhagavAna to dhyAnamAM hatA eTale enI sAme paNa na joyuM. AthI govALe zULanI khIlI karI mahAvIranA banne kAnomAM khosI dIdhI. vedanA asahya hatI, chatAM mahAvIra dhyAnamagna ja rahyA. deha para thatI pIDAne draSTAbhAve joI rahyA. dhyAnanI samAdhi na chUTI. bIjo prasaMga evo che ke eka vakhata indra mahAvIra prabhune vinaMtI karI. "bhagavAna, A bAra varSa Apane bahu ja kaSTa paDavAnuM che, eTale Apa mane anujJA Apo, ApanI rakSA ane sevA mATe eka devane mUkuM." bhagavAne kahyuM : "indra ! mokSano mArga to kaMTakathI bharelo ja hoya, e mArge janArAthI cokIdAra na rakhAya. madadathI bIjuM badhuM maLe paNa mokSa na maLe.' AvuM hatuM mahAvIranuM mahAvIratva. trIjo prasaMga e hato ke eka divasa unALAnA baLabaLatA bapore vanavagaDAnA mArge teo jatA hatA. tyAM eka govALe temane rokIne kahyuM : A raste na jazo. A mArgamAM aMka bahu bhayaMkara nAga che. enI najara tamArA para paDatAM ja kAyA karamAIne DhaLI paDaze." saraLa mArga to sau svIkAre. paNa A to mahAvIra ! parvata ArohaNa karanArA. jherane pacAve chatAM emanI prasannatA na jAya. e to cAlyA ujjaDa mArga. mArgamAM eka rAphaDo Avyo ane e tyAM thaMbhyA. mAnavagaMdha AvatAM nAgarAja rAphaDAmAMthI bahAra Avyo. enI dRSTi jherI hatI. najara paDe tyAM mAnava hoya ke vRkSa, paNa te DhaLI paDe. potAnA rAphaDA pAse ja Asana jamAvanAra mahAvIranI hiMmata sAme ene gusso caDyo ane gusso jherI AMkha vATe ulecAI rahyo. sAgaranA pANImAM saLagato phaTAkaDo nAkhIe to sAgarane kazuMya na thAya.... paraMtu phaTAkaDo ja bujhAI jAya tevuM banyuM. mahAvIra to premanA sAgara hatA. caMDauzikanA krodhAgninuM jhera emane kazuM karI zakyuM nahi. enI AMkhanuM trATaka niSphaLa nIvaDyuM. khijAIne eNe mahAvIranA caraNe jorathI DaMkha mAryo. daMza mAratI vakhate ene ema hatuM ke deza lAgatAM ja A mANasa mUcha khAIne enA para DhaLI paDaze. eTale pote cagadAI na jAya tethI e dUra rahyo. paraMtu e dezamAMthI to dUdhanI sera chUTI ! jIvamAtra pratyenA premanI dhArA hatI. AjanA vijJAnanA yugamAM A atizayokti lAge che. huM bhAvanagaramAM hato tyAre DaoN. hemaMtakumAre AvI zaMkA uThAvelI. emaNe pUchyuM hatuM : "zuM A sAdhanonuM saudarya na 321 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta upajAvI kADhelI nathI lAgatI ? meM amerikA, iMglenDa vagere keTalAya dezomAM aneka jAtanAM oparezana karyA che ane joyAM che, paraMtu meM kyAMya, mAnavazarIramAMthI dUdha nIkaLatuM joyuM nathI." meM kahyuM : "DokTara ! tame aneka oNparezana karavA chatAM nathI joyuM; jyAre meM to vinA oNparezane lohIne badale dUdha nIkaLatuM joyuM che. strIne mAtRtva prApta thAya che tyAre enAM stana dUdhathI sabhara bane che ne ! e dUdha kyAMthI AvatuM haze ?" DaoNkTare kahyuM : "te vakhate lohInuM parivartana thaI jAya che." meM pUchayuM "kevI rIte thaI jAya che ? to kahe : "mAtAmAM vAtsalya pragaTe che, bALaka prati prema jAge che.' meM kahyuM hatuM : "eka bALaka pratye jAgelA vAtsalyane lIdhe stanamAM dUdha chalakAI jatuM hoya to prANImAtra paratve jenA aMtaramAM asIma prema chalakAto hoya, enA aMgeaMgamAM dUdha vahe to navAI lAge ?" DaoNkTare hasIne kabUla karyuM : "A vAta gaLe Utare che." daMza denAra pratye paNa dayA dAkhavIne enuM dezIluM ma dUdhathI bharI denAra mahApuruSe sarpane karuNAmaya svare kahyuM : "bujha-bUjha bodha pAma. pUrvajanmamAM tuM caMDakauzika nAmano sAdhu hato. krodhamAM akALa mRtyu pAmI tuM sarpa banyo. te Aja sudhI bahu saLagyo, have zAMta thA. krodha ja tane saLagAve che. teM tArA krodhAgnithI jagatane ja nahi, tArA aMtarane paNa ujjaDa karyuM che. have zAMtinA vArithI tene haryuMbharyuM banAva." sarpanI AMkhono agni bhagavAnane na saLagAvI zakyo; jyAre emanI karuNAmayI vANIe to sarpanA aMtarane ThArI dIdhuM, ane sarpa bhagavAna mahAvIranAM caraNomAM namI paDyo. basa, tyArathI ja nAga rAphaDAmAM raheto.... te AhAra mATe paNa bahAra na nIkaLato. e vAta jANIne govALiyAo rAphaDAmAM dUdha-ghI reDavA lAgyA, temaNe nAgapUjA AdarI. sApanuM halanacalana baMdha thayuM eTale rAphaDAmAM kIDIo jAmI. e kIDIo caMDakauzikanA zarIrane pholI khAvA lAgI. pote karelA DekhonuM prAyazcitta A rIte ja bhogavI zakAze, e bhAvanAne lIdhe, e potAnI sAdhanAmAM lIna rahyo. enA manamAM eka ja vAta hatI. kIDIonA DaMkhathI mane duHkha thAya che paNa mArA DaMkhathI keTalAnA prANa gayA ? saune pahoMcADelI vedanAmAMthI jAgelI saMvedanAmAM eNe potAne maitrIthI ujjavaLa karyo. A maitrIpUrNa karuNAbhAvamAM sarpanuM rUpAntara devamAM thayuM. prema narane nArAyaNa banAve che. 322 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIranI sAdhanA zikharo para zikharo sara karatI hatI. e sAdhanAnI prazaMsA devarAje potAnI sabhAmAM karI. eTale saMgama nAmanA devane mahAvIranI parIkSA karavAnuM mana thayuM. enA manamAM eka vAtanI gAMTha hatI ke mAnavI eTale nirbaLatA. duHkha AvatAM e game tene mAnavA ke game te karavA taiyAra ja hoya. saMgame pahelAM to khUba pratikULa upasarga karyA. aneka kaSTo ApyAM. emAM niSphaLa thatAM evAM pralobhanabharyAM aneka anukULa AkarSaNo sajya paNa e badhAmAM e niSphaLa jatAM e pote ja thAkyo. cha mahinA sudhI aneka prakAranI pIDAo ApI toya bhagavAna mahAvIra aDaga rahyA. mahAvIrane svastha joIne eno garva ogaLI gayo ane e prabhunA caraNamAM namI paDyo. bhagavAna mahAvIranI AMkha vedanAthI bhInI thaI. AMsu sarI paDyAM. e AMsu emanA du:khanAM hatAM ? nA, emanI vedanA to e hatI ke emanA samAgamamAM AvavA chatAM saMgame cha-cha mahinA sudhI malina vicAra karyA ! AvA pApa karavAthI ene devagatimAMthI nIca gatimAM javuM paDaze, e khyAlathI bhagavAna mahAvIranA hRdayamAM karuNA UpajI. vizvamaitrI eTale zatru pratye paNa karuNA. A rIte sAdhanA dvArA karuNAno chaMTakAva karatA bhagavAna mahAvIre sADAbAra varSa sudhI aneka prakAranA upasargo sahana karyA ane Akhare sAdhanA ane ArAdhanAthI sADAbAra varSane aMte emanAM karmo nAza pAmyAM ane teo kevaLajJAna pAmyA. A sAdhanAno prakAza duniyAne khUNekhUNe prasaryo. e kiraNa huM jyAM bhaNato hato, evA dUranA pradezamAM ke jyAMnI bhASA kannaDa che, emAM paNa prasaryo che. huM bhagavAna mahAvIra prati kevI rIte AkarSita thayo, e mArA jIvananI eka nAnI kahANI che. huM je prAMtamAM moTo thayo, tyAMnI bhASA gujarAtI nathI paNa kannaDa che; ane AjathI batrIsa varSa pahelAM huM jaina dharmathI paricita paNa nahoto. tyAM eka divasa kannaDa bhASAmAM bhagavAna mahAvIranA upadezano eka suMdara anuvAda vAMcyo. e vAkya hatuM : "je rIte AMbAnuM jhADa goTalImAM chupAyeluM che e rIte he mAnava ! tArA dehamAM paramAtmA-bhagavAna chupAyelo che, ene tuM zodhI le." basa, A eka nAnuM vAkya mane sparzI gayuM. je rIte AMbAnI goTalImAM eka moTuM vRkSa che ane cakamakamAM Aga che, te prakAre ApaNA zarIramAM, ApaNI kAyAmAM ja paramAtmA che, Izvara che. A ja vAta bhagavAna mahAvIre sAdhanonuM sauMdarya 4 323 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA jIvanamAM jIvIne pragaTa karI. nayasAranA jIvanathI prAraMbha thayelo vikAsa bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM pUrNatAnA zikhare pahoMcyo. e mAnavamAMthI mahAmAnava banyA. bIjano caMdra pUrNa caMdra banyo. bhagavAna mahAvIranI karuNA jIvamAtra pratye vahetI hatI. e mahAbhiniSkramaNa pAchaLa prANInI asahAyatAnuM darzana hatuM. emaNe joyuM ke duniyAnA jIvo atrANa che, nirAdhAra che. lobhI ane laMpaTa puruSo, strIne gulAma tarIke rAkhatA hatA. eka eka puruSa nava strI, paMdara ane batrIsa strIo sudhI rAkhato. jema Aje manuSya pazuone rAkhe che tema te rAkhato. strIonI A avadazA ? koIe kahyuM ke nA rastrI svAtaMtryama umaTTIti - strI svAtaMtryane lAyaka nathI. strI svAtaMtratAno avAja uThAve, puruSo ATalI ATalI strIone kema paraNI zake ? puruSo potAnI kAmavAsanAne kAbUmAM-saMyamamAM rAkhavAne badale strIone kAma ane narakanI khANa kahI vakhoDatA hatA. are, strIonuM moM na jovAmAM dharma mAnI pavitratAno dekhAva karatA hatA. bIjI vAta : dharmanA ja nAma para pazuonA balidAna thatAM hatAM, adhvaryu snAna karI, pavitra thaI phUlo caDAvI devonI mUrti sAme ja yajJamAM abola pazuonI hiMsA karato. dazAzvamedha karato. A joIne dilamAM karuNA UpajI. trIjI vAta : jAtivAdano bheda. ujaLiyAta loko zUdra manuSyane tucchatA ane tiraskAranI dRSTithI jotA. tene eTalo anyAya thato ke tenI sAthe eka pazu jevo vyavahAra rAkhatA. kadAca pazune paNa sArI rIte rAkhatA haze. ene DheDha kahI, camAra kahI, zUdra kahI kADhI mUkatA. te lokono acAnaka sparza thaI jato to DhoramAra mAratA. A mAnavajAtanI bhayaMkara avahelanA hatI. manuSya jevA manuSyane zUdra kahI apamAna kare ! mAnavatA zuM marI paravArI ! prabhunA dilamAM A vastunuM du:kha hatuM, darda hatuM. (1) strInI parataMtratA (2) pazuono saMhAra (3) mAnavane zUdra gaNI pheMkI devA - aMdhazraddhA vagere... darda ghaNAM hoya paNa enuM nidAna eka ja hoya. bhagavAne tenuM mULa pakaDyuM. asamAnatAnuM mULa viSamatA hatuM. emaNe vicAryuM ke viSamatA dUra thaze, to ja samAnatA Avaze. samAnatA Avaze to ja strI sanmAnanI bhAvanA jAgaze, ane strI puruSathI sanmAna pAmaze. potAnAthI koI baLavAna zaktithI DarI ene rAjI rAkhavA pazuono saMhAra karavAmAM Ave che. te baMdha thavuM joIe. zUdramAM paNa AtmA che, enuM darzana thatAM UMca-nIcanI bhAvanA dhIre dhIre lupta thaze. ane je karma saMsArI AtmAonAM samagra duHkhonuM mULa kAraNa che, te nAbUda thatAM AtmA pUrNa samAnatA pAmaze. 324 ka dharmaratnanAM ajavALAM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mahetAraja ane harikezIbalane loko zUdra kahetA hatA e macchIkumAra ane mahetara kuLamAM janmelA hatA. bhagavAne temane paNa dIkSA ApIne potAnA sAdhu banAvyA ane samAnatA ApI. Aje ApaNe harijana uddhAranI vAta karIe chIe, samAnatAnAM bhASaNa karIe chIe, paNa jIvanamAM ane vyavahAramAM kevI bhayaMkara viSamatA che ? A man of words, and not of deeds is like a garden full of weeds. bhagavAna mahAvIra mAtra zabdo bolI besI rahe evA nahotA. bhagavAna mahAvIre vicAryuM ke huM pUrNatA lAvavA mATe, samAnatA lAvavA mATe, viSamatA dUra karavA mATe, pahelAM huM mArA jIvanamAM pUrNa samAnatA lAvuM. pahelAM potAnA para prayoga karyo, pachI upadeza devAno prAraMbha karyo. pahelAM to emaNe asamAnatAnuM mULa evo vaibhava choDyo. potAnA priyajananAM AMsuthI paNa na thaMbhyA, mahAbhiniSkramaNa karyuM. manuSyanA jIvanamAM samAnatAnuM saMgIta Ave che. vicAra, uccAra ane AcAranA saMvAdathI. A traNenA saMvAdamAM ja saMgIta che. A saMgIta jenAmAM guMje che e PERFECT MAN - pUrNa manuSya che. bhagavAna eTale pUrNa manuSya. jema vaijJAniko prayogazALAmAM jaI prayoga kare che tema mahAvIre sADAbAra varSa jIvananI prayogazALAmAM, A traNene sudhAravA ane ahiMsaka banAvavA prayoga karyo. vicAra dhyAnathI ahiMsaka bane, uccAra maunathI ahiMsaka bane ane AcAra tapazcaryAthI ahiMsaka bane. vicAra, uccAra ane AcAra : A traNene ahiMsaka banAvavA mATe emane dhyAna, mauna ane AcAra tapazcaryAthI sAdhana jaDyAM. emaNe dhIre dhIre dhyAna dharatAM vicAromAM je ahaM che, tene dhyAnathI nAha karI sohano anubhava karyo. paNa te karatAM pahelAM prabhue ahamane ogALavAno prayatna karyo. kavivara ravIndranAthe eka nAno prasaMga lakhyo che : "pUnamanI rAta hatI, huM oraDAmAM beTho hato ane kAMIka lakhI rahyo hato. lakhatAM lakhatAM AMkhane ArAma ApavA meM battI baMdha karI. jevI battI karI tevI tyAM ja mArA Azcarya vacce AkAzamAMthI pUrNimAnI cAMdanIe bArImAMthI ekadama aMdara pravezI mArA oraDAne prakAzathI bharI dIdho. kevo madhura, kevo zItaLa, kevo suMdara e prakAza !" prakAzane joI kavihRdaya dravI jAya che, emanuM dila bharAI Ave che. e vicAre che ke huM cha vAgyAthI beTho chuM, atyAre sADAnava thayA che, paNa sADAtraNa kalAka sudhI meM cAMdanIne kema na joI ? emane samajAyuM ke A nAnI battI pUrNa caMdramAno prakAza je enA khaMDamAM AvI rahyo hato teno avarodha sAdhanonuM sauMdarya 325 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatI hatI. nAnI battI baMdha karI to pUrNimAnI jyotsnA AvatI dekhAI. A vicArathI e aMdara UtarI gayA, dhyAnamAM UtarI gayA. emaNe vicAryuM ke paramAtmAnI jyotsnA paNa AvI rahI che, paNa mArA ahaMno nAno dIvo 52mAtmAnI jyotsnA joI zakato nathI tyAre sohano prakAza Avato dekhAya che, ane dilane, manane ane prANane bharI de che. mahAvIre potAnA ahaMne dUra karavA dhyAnane pakaDyuM. dhyAnanA prayogathI vicArane ahiMsaka banAvyo. bIjI vAta vAcA. ApaNA uccAramAM eka prakAranI dvidhA bharelI che. ApaNe sabhA samakSa kAMI bolIe, ane ekAMtamAM kaMI bIjuM ja bolIe. loko samakSa prazaMsA karIe ane lokothI dUra thatAM ekabIjAne kApavAnuM, ekabIjAnuM bagADavAnuM, ekabIjAnuM bUruM bolavAnuM zarU karIe chIe. ApaNI vANImAM madhuratA-mIThAza AvavI joIe tene badale vANI kAtila ane karkaza banI gaI che. te kAtila ane karkaza bolI pahelAM ApaNane ja nukasAna kare che. pahelAM to ApaNe mitabhASI banavAnuM che. bhagavAne ene mATe mauna batAvyuM. maunathI uccAranuM saMzodhana karI, zuddha karI, syAdvAdi ahiMsaka vANI banAvavI. have Ave che AcAra, jIvanamAM jyAM sudhI tyAga-tapazcaryA nahi Ave tyAM sudhI jIvanavilAsI rahe che ane vilAsI jIvana koI prakAranA kAmamAM AvatuM nathI. loko kahe che ke mahAvIra moTA tapasvI hatA. temaNe mAtra tapazcaryAnI ja vAta karI che. huM kahuM chuM ke mahAvIre tapazcaryAno virodha karyo che. emaNe kahyuM ke je ajJAnathI tapazcaryA kare che te mAnavane nIce laI jAya che. ajJAnatapa e kaSTa che. nirjarAnuM kAraNa nathI. emaNe kahyuM ke tamAro AcAra zuddha ane suMdara banAvavA mATe tapa karo, paNa tapa daMbha na thaI jAya ane atizaya thaIne tamane parezAna na kare e vicAratA raho. vicAra, uccAra ane AcAra e traNa sAdhanone ahiMsAnuM rUpa ApavA mATe emaNe dhyAna, mauna ane tapazcaryAnAM sAdhanothI potAnA jIvanane ahiMsAmaya banAvI lIdhuM. A sAdhanAne aMte emane je prApta thayuM enuM nAma kevaLajJAna che. kevaLajJAna eTale PERFECT KNOWLEDGE saMpUrNa jJAna. e kevaLajJAnanA prakAzamAM emaNe je meLavyuM e ja emaNe duniyAne ApyuM. prabhue mAnavaAtmA mATe, prANImAtra mATe ane vizva mATe traNa vAta batAvI. prANI traNa vastuno icchuka che : sukha, maitrI ane AjhAdI. A traNa vAtane bhagavAne suMdara vaLAMka Apyo. emaNe kahyuM ke mANasane sukha ja nahi, paNa zAMti suddha joIe che. A sukha indriyonA sukhamAM nahi - 326 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe. indriyonA sukhathI aMte thAkI javAya che. zAMtidA sukha saMtoSathI maLe che. A mATe emaNe pahelI vAta aparigrahanI batAvI. saMgraha karavAnI jhaMkhanA mANasane azAMtinI khINa tarapha laI jAya che. je saMcaya kare che, jemanI pAse ghaNuM dhana che, emane rAtre sUvA mATe davA levI paDe che. tame to davA vagara sUI jAo cho to sukhI koNa ? bhagavAne batAvyuM ke zAMti ApanAruM sukha e ja sAcuM sukha ane e sukha saMtoSathI ja maLe. bIjI vAta batAvI mitranI. tame mitra zodho paNa ghaNI vAra mitro ja tamAro nAza kare che. klabamAM laI jaI rAtre moDe sudhI jagADI, tamane vyasanane raste caDAvI tamAro vinAza tamArA ja mitra kare che. eTale bhagavAne kahyuM ke mitra e che je tamArA jIvanamAM AnaMda lAve. tamArA prANane AnaMdathI bharI de. naisargika AnaMdathI tamArA dilamAM mAnasika svasthatAnuM sukha utpanna kare, to mitra koNa ? maM zatru mitra 4 bhagavAne kahyuM, tuM tAro mitra che ane te ja tAro zatra paNa che. tArA AtmAne ja tuM tAro mitra banAva. je AtmAne mitra gaNato nathI, jenAmAM anuprekSA ke avalokana zakti nathI, aMdara UtarI je potAne zodhato nathI, svayaM potAnI jAta sAthe saMbaMdha icchato nathI, potAnI sAthe besI thoDI kSaNo paNa pote vAta karato nathI e bahAranA mitrone zuM ApI zakavAno che ? bhagavAne kahyuM ke tame bIjAne zuM kAma mitra banAvo cho ? tame pote ja tamArA mitra bano. tamAro mitra tamAro AtmA che, je sAco AnaMda ApanAro mitra che. - trIjI vAta bhagavAne batAvI ke loko AjhAdI icche che. paNa AjhAdIno hetu zo che te bhUlI jAya che. AjhAdI maLavA chatAM dilamAM ane mukha para barabAdI dekhAya to ene samajavA mATe AjhAdInA rahasyane samajavAnI jarUra che. ApaNI AjhAdImAM Aje zuM sukha che te juo. jIvanamAM anIti che. rastA para juo to pazuono saMhAra thaI rahyo che. mArgamAM mAchalIo verAI rahI che. pazuo para krUratA AcarAya che ane nirbaLonuM zoSaNa thAya che. ApaNI mAnavatA ja jANe marI gaI hoya evI pratIti thAya che. ApaNA khAvAmAM, ApaNAM vastromAM, ApaNA sAbumAM, cAre bAju hiMsAnuM pradarzana thaI rahyuM che. ApaNI AjhAdI zuM lAvI ? hiMsA ja lAvI ke bIjuM kAMI ? mitro, vicAra karavA jevI vAta che. huM jANuM chuM ke A vAta darda utpanna kare che. kriyAkAMDanI mUrchAnAmAM ApaNe satyane bhUlavA icchIe chIe, paNa bhUlavAthI te vAta dUra nahi jAya, sAme Avaze. sAdhanonuM sauMdarya 327 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bihArano dukALa, gujarAtano dukALa ane cAre bAju kudaratano prakopa mAnavanI mAnavatAnA abhAvanuM pradarzana nathI ? traNa divasa pahelAM bihAranA mukhya pradhAna zrI mahAmAyA prasAda bihAramAM ApaNAM je rAhatakendro zarU karyo, te mATe potAnI prajA ane sarakAra taraphathI dhanyavAda pAThavavA AvyA hatA. tyAre meM temane kahyuM hatuM ke bihArano duSkALa mAtra anna ApavAthI, vastra ApavAthI dUra thavAno nathI. e to ame ApIzuM. ame nahi ApIe to amArI mAnavatA marI paravArelI gaNAze. paNa prajA UThaze, jAgaze, UbhI thaze to ja teno uddhAra thavAno che. have prajAne jagADavAnuM kAma karo. prajAmAM jAgRti Ave evI racanAtmaka pravRtti karavAkarAvavAmAM madada karo. ApelA vacanone satya puravAra karo to ja A bihAranI prajA prabhu mahAvIranA samayamAM jeTalI samRddha hatI, eTalI nahi paNa keTaleka aMze to jarUra beThI thaze. A vAta sAMbhaLI emaNe kahyuM ke, bhagavAna amane saddabuddhi Ape. meM kahyuM ke bhagavAne to karma pramANe ApI che. bhaMDAro to bharelA ja che paNa Aja sudhI ene daravAje tALuM hatuM, have ApaNe tALuM kholI e daravAjA ughADavAnA che. bhagavAna mahAvIre kahyuM ke ApaNane je samRddha banAve, ApaNane je uThAve ane ApaNAmAM chupAyelI ApaNI divyatAne bahAra lAve evI AjhAdI lAvo. sukha icchazo to sukha maLaze paNa zAMti Ape evuM sukha iccho. mitra joIze to mitro maLaze paNa AnaMda Ape evA AtmAne ja mitra banAvo. ane AjhAdI joIe to te maLaze paNa ApaNane AdhyAtmika rIte samRddha banAve evI AjhAdI meLavo. Aje bhagavAna mahAvIranA janmakalyANakano divasa hovAthI ApaNA hRdayamAM khUbakhUba bhAva ane ullAsa che. sI maLyA, paNa maLIne chUTA paDI A prasaMgane bhUlI jaIe to ApaNane sAco lAbha zo maLe ? Aje ApaNe A pAvana prasaMganuM ciMtana karIe. A ciMtanamAMthI saMkalpazakti pragaTAvIe jethI ApaNA jIvanamAM vardhamAnano janma thAya. prabhu mahAvIranuM jIvana ane emanI sAdhanA sAgara samI vizALa che. e viSe zuM kahI zakAya ? enI to upAsanA ja hoya. ApaNe to bhAvapUrvaka namana karI eTalI ja prArthanA karIe ke pANI, prakAza ane pavana jevA prabhue prabodhelAM dhyAna, mauna ane tapa prANImAtranA AdhyAtmika svAthya mATe ho ane sarva jIvo eno pUrNa lAbha pAmo. 0 0 0 328 * dharmaratnanAM ajavALAM Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAva maitrIbhAvanuM pavitra jhaNuM, muja haiyAmAM vahyA ke; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya he. pramodabhAva guNathI bhelA guNI jana dekhI, haiyuM mAM nRtya ke; e saMtonA caNakamalamAM, muja jIvananuM arthya che. karuNAbhAva dIna, kU ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda he; kuNA-bhInI AMkhomAMthI, azruno zubha srota vahe. | madhyasthabhAvA mArga bhUlelA jIvana-pathikane, mArga cIMdhavA Ubho huM; ke upekSA e mAganI, toye samatA citta dhuM; citrabhAnunI dharmabhAvanA, haiye sau mAnava lAve; ve-jhe nAM pApa tyajIne maMgaLa gIto sau gAve. ISBN : 978-81-8440-064-9