Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
स्वामि-वैश्येऽर्यः ५।१।३३॥
* ધાતુને સ્વામી અને વૈશ્ય અર્થમાં ય પ્રત્યય થાય છે. શ્ર ધાતુને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય. »ને ગુણ આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી સર્વ સ્વામી વૈો વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- સ્વામી અથવા વૈશ્ય. સ્વામી અને વૈશ્ય અર્થને છોડીને અન્ય અર્થ હોય ત્યારે આ સૂત્રથી ય પ્રત્યપ ન થવાથી વર્ષ ૧-૧-૧૭ થી ધ્યનું પ્રત્યય. ને વૃદ્ધિ ૩૬ આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી સાડ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ આર્ય પુરુષ. //રૂરી
વયં ને પાછારૂકા
વત્ ધાતુને કરણમાં પ્રત્યય થાય છે. વતિ વેન આ અર્થમાં વત્ ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જેનાથી વહન કરાય તે ગાડું વગેરે. ૩૪
नाम्नो वदः क्यप् च ५।१।३५॥
આ સૂત્રમાં “મ-મહિ૦ -૧-૨૦’ માંનું અનુપસતુ - આ પદ વિદ્યમાન છે. ઉપસર્ગને છોડીને અન્ય નામથી પરમાં રહેલા વત્ ધાતુને વ૬ (ર) અને ૨ પ્રત્યય થાય છે. વ્રH + વેત્ ધાતુને આ સૂત્રથી વચ અને ૧ પ્રત્યય. વયપુ ની પૂર્વેના વત્ ધાતુના વ ને ‘નારિવ:૦ ૪-૧-૭૯૮ થી ૩ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વ્રમોદ્યમ્ અને વ્રર્મવેદ્યમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ (બંન્નેનો)-વેદ બોલવા યોગ્ય છે. નાના તિ વિકી= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉપસર્ગભિન્ન નામથી જ પરમાં રહેલા વત્ ધાતુને (માત્ર વત્ ધાતુને નહિ) વચ; અને પ્રત્યય થાય છે. તેથી કેવલ વત્ ધાતુને આ સૂત્રથી વધુ કે ર પ્રત્યય ન થવાથી
૨૨
