Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 06
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
चरेराङस्त्वगुरौ ५ १ ३१ ॥
ઉપસર્ગરહિત વ ્ ધાતુને તેમજ ગુરુ અર્થ ન હોય તો બાફ્ ઉપસર્ગપૂર્વક પર્ ધાતુને હૈં પ્રત્યય થાય છે. વરૂ તેમજ ગ+વર્ ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય... વગેરે કાર્ય થવાથી પર્યઃ અને પર્યો રેશઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ચાલવા યોગ્ય. ભ્રમણ કરવા યોગ્ય દેશ. અનુરાવિતિ વિમૂ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ‘ગુરુ' અર્થ ન હોય તો જ બા+વર્ ધાતુને ય પ્રત્યય થાય છે. તેથી ગવાર્ય: અહીં ગુરુ અર્થ હોવાથી બા+ઘ ્ ધાતુને આ સૂત્રથી વૅ પ્રત્યય ન થવાથી ‘ઝવń૦ ૧-૧-૧૭’ થી છ” પ્રત્યય... વગેરે કાર્ય થાય છે... અર્થ આચાર્ય ભગવાન્ ગુરુ.||રૂ૧||
वर्योपसर्याऽवद्यपण्यमुपेयर्तुमती गर्ह्य विक्रेये ५।१।३२ ॥
પેય ઋતુમતી હર્ષ અને વિદ્રય અર્થમાં અનુક્રમે ય પ્રત્યયાન્ત - વર્ણ ઉપસર્યા ઝવઘ અને વન્ય નામનું નિપાતન કરાય છે. વૃ ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય. ‘નામિનો॰ ૪-રૂ-૧’ થી ને ગુણ ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વર્યા ન્યા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વરવા યોગ્ય કન્યા. ૩૫+૬ ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી ઉપસર્યા નૌઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. नञ् पूर्वऽ વવું ધાતુને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વઘું ર્ધમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે પણ્ ધાતુને આ સૂત્રથી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વળ્યા નો આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - ૠતુમતી ગાય. નિંદાયોગ્ય. વેચવા યોગ્ય ગાય. રૂા.
૨૧
