Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૪૮
બાપૂછતે - પ્રઢ-વ4... ૪-૧-૮૪ થી ૨ નો ઋ વૃત. "प्रच्छि धातोः अपि संबन्धिनः गुरोः एव प्रश्ने सति आत्मनेपदविधि:
પ્રવાહતઃ સર્વત્ર" = પ્રજી ધાતુથી પણ ગુરુસંબંધી જ પ્રશ્ન હોતે જીતે આત્મપદ થાય છે. સર્વત્ર નહીં.
અને ક્ષાત ! રૂ-રૂ-૧ અર્થ- મા ઉપસર્ગથી પર રહેલાં કાલહરણ (કાળ પસાર કરવો) એ અર્થમાં
વર્તતાં ગાત અમ્ ધાતુથી કર્તામાં આત્મપદ થાય છે...' વિવેચન : સામયતે ગુરુ ગ્રત્ શતં પ્રતીક્ષતે = કેટલોક કાળ ગુરુની
પ્રતીક્ષા કરે છે. (રાહ જુએ છે.) ગા+T+f - પ્રયો$... ૩-૪-૨૦ થી fr[ પ્રત્યય. મામતે – તિર્ તમ્.... ૩-૩-૬ થી તે પ્રત્યય. ગામ++તે - ઈ... ૩-૪-૭૧ થી શત્ પ્રત્યય. ગામે+મમતે - નામનો... ૪-૩-૧ થી રૂ નો ગુણ . કામયતે – તો... ૧-૨-૨૩ થી ૪ નો . ક્ષત્તિ અર્થમાં સ્વભાવથી જ મ્ ધાતુ ના પૂર્વક થા વર્તે છે. ક્ષાન્તાવિતિ વિમ્ ? વિદ્યામ્ મામતિ = વિદ્યાને ગ્રહણ કરે છે. ના પૂર્વક મામ્ ધાતુ પિત્ત છે પણ ક્ષતિ અર્થમાં નથી તેથી આ સૂત્રથી આત્મપદ ન થતાં શેષા.... ૩-૩-૧૦૦ થી પરસૈયદ થયું છે. Tખ્યું–તી (૩૯૬) ધાતુપાઠમાં છે. પણ ક્ષત્તિ અર્થમાં સ્વભાવથી જ fr[ પ્રત્યયાન્ત પમ્ ધાતુનો પ્રયોગ થતો હોવાથી અમે ધાતુ ત્ હોવાથી ત: ૩-૩-૯૫ થી આત્મપદ સિદ્ધ હોવા છતાં ક્ષતિ સિવાયના અર્થમાં મામિ ધાતુને ૩-૩-૯૫ થી આત્મપદ ન કરવા માટે આ સૂત્રની રચના છે.
હૈ અર્થે . ૩-૩-૧૬ અર્થ- સ્પર્ધા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો મા ઉપસર્ગથી પર રહેલાં હૈ ધાતુથી
કર્તામાં આત્મપદ થાય છે. વિવેચન : મો મમ્ હસ્તે = એક મલ્લ બીજા મલ્લને આહ્વાન કરે છે.
