Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
દo
વિસતે – સુચિ... ર-૧-૧૧૩ થી પૂર્વનાં ઝ નો લોપ.
અહીં અર્થવિશેષ વડે આત્મપદ થયેલું હતું તેથી સન્નન્ત એવા ધાતુથી પણ આ સૂત્રથી આત્મપદ થયું.
મામ: #T: I રૂ-રૂ-૭ અર્થ- મામ્ થી પર અનુપ્રયોગ કરાતાં 5 ધાતુથી ગામ્ ની જ પૂર્વમાં ધાતુ
જેવો હોય તેની જેમ કર્તામાં આત્મને પદ થાય છે. થાય અથવા ન
થાય એ પ્રમાણે વિધિ અને નિષેધનો અતિદેશ (કથન) કરે છે. વિવેચનઃ પરોક્ષાના સ્થાને થતાં મામ્ આદેશની પરમાં અનુપ્રયોગ કરાતાં કૃ
ધાતુથી જો મામ્ ની પૂર્વે રહેલો ધાતુ આત્મપદી હોય તો આત્મપદનાં પ્રત્યય લાગે છે અને જો ધાતુ પરમૈપદી હોય તો પરસ્મપદનાં પ્રત્યય લાગે છે. ટૂંકમાં મામ્ ની પૂર્વે જેવો ધાતુ હોય
તેવો કૃ ધાતુ સમજવો. • છે આ સૂત્રથી વિધિ અને નિષેધ બંનેનું અતિદેશ (કથન) કરેલું હોવાથી
મામ્ ની પૂર્વે રહેલો ધાતુ જો પરસ્મપદી હોય તો તિઃ ૩-૩-૯૫
થી પ્રાપ્ત એવું આત્મપદ 9 ધાતુથી થતું નથી. (૧) વિધિ - ડુ-શરણે (૮૮૮)
ઢાઝ = ચેષ્ટા કરી. હિ - વેછયામ્ (૮૫૭) હૃ+ગામ્ - નાગાવે.. ૩-૪-૪૮ થી મામ્ આદેશ. ફુદ્દામ્++U - પદ્માસ્, ૩-૩-૧૨ થી પ્રત્યય. રામ++U - દ્રિર્ધાતુ:. ૪-૧-૧ થી ધાતુ ધિત્વ. દ્વાન+ +U - 2હતોગત્ ૪-૧-૩૮ થી શ્રુ નો . હા+ +U - પડશન્ ૪-૧-૪૬ થી 4 નો . + +U - રૂ . ૧-૨-૨૧ થી 28 નો રૂ.
- તૌમુ-ની... ૧-૩-૧૪ થી મેં નો ગુ. (૨) નિષેધ
વિજયાશ્ચર = ભય પામ્યો. વિપક (૧૧૩૨)
+મમ્ - પી-થ્રી... ૩-૪-૫૦ થી સામ્ આદેશ.
