________________
૧૭૩
નૂ+હિ - તુ-તાર્... ૩-૩-૮ થી હિઁ પ્રત્યય. નૂ+ના+ત્તિ - જ્યારે: ૩-૪-૭૯ થી ના પ્રત્યય.
~
તુનાહિ - ખારે... ૪-૨-૧૦૫ થી लू નો તુ હ્રસ્વ.
સુનીહિ - ૫ામી... ૪-૨-૯૭ થી ના નાં તૂ ધાતુ સ્વરાન્ત છે વ્યંજનાન્ત નથી તેથી નો આન થયો નથી.
આ
આ નો ફ્ આદેશ.
સૂત્રથી ના સહિત હિ.
ww
`श्नाहेरित्येव - अश्नाति તે ખાય છે. અશશુ - ભોખને (૧૫૫૮) સાધનિકા ૩-૪-૭૮માં બતાવેલ સ્વપ્નાતિ પ્રમાણે થશે. નો વ્યાન... ૪-૨-૪૫ સૂત્ર નહીં લાગે. અહીં વ્યંજનાન્ત ધાતુ છે પણ ત્તિ પ્રત્યય નથી તેથી આ સૂત્રથી આન આદેશ થયો નથી. ના ની સાથે હિ પ્રત્યય હોય તો જ આ સૂત્રથી મન આદેશ થાય.
♦ સત્તમુહિ = તું રોક, વિન્મુત્તિ = તું રોક. અહીં પણ ના પ્રત્યયની
w
સાથે ફ્રિ પ્રત્યય નથી. નુ પ્રત્યયની સાથે ફ્રિ પ્રત્યય છે તેથી આ સૂત્રથી આન થયો નથી. સત્તવ્રુત્તિ માં ૩૬... ૧-૩-૪૪ થી સ્તમ્ ધાતુના સ્નો લોપ થયો છે.
તુવારે: જ્ઞ: । રૂ-૪-૮૨
અર્થ:- કર્તરિ પ્રયોગમાં વિધાન કરાએલાં શત્ કાળનાં પ્રત્યયો પરમાં હોતે છતે તુતિ ધાતુથી જ્ઞ પ્રત્યય થાય છે.
વિવેચન :- તુતિ, તુતે = તે દુઃખી કરે છે. તુરી-વ્યથને (૧૩૧૫) તુ+તિ,. તે - તિવ્ તમ્....૩-૩-૬થી ત્તિ અને તે પ્રત્યય. तुद्+अ+ति, આ સૂત્રથી શ પ્રત્યય.
તુતિ, તુતે અહીં શિવિત્ ૪-૩-૨૦ થી શત્ એવો શ પ્રત્યય હિત્ મનાતો હોવાથી તુર્ ના ઉપાન્ય ૩ નો ગુણ થતો નથી. ધાતુપાઠમાં ૧૩૩૫ થી ૧૪૭૨ સુધીનાં ધાતુઓ તુતિ ગણનાં છે.
रुधां स्वराच्छनो नलुक् च । ३-४-८२
અર્થ:- કર્તરિ પ્રયોગમાં વિધાન કરાએલાં શત્ કાળનાં પ્રત્યયો પ૨માં હોતે છતે હાદ્રિ ધાતુઓનાં સ્વરથી પરમાં ના પ્રત્યય થાય છે. અને તે ન
