________________
૨૦૯
चराचर-चलाचल-पतापत-वदावद-घनाघन-
પાકૂપર્ટ વા ! ૪-૨-૧૩ અર્થ:- દ્ધિત્વ કરાએલાં મર્ પ્રત્યાયાન્ત જીવર, વત્ની વત, તાત, વદ્દીવર,
ધનાધન અને પાર્ટ શબ્દો વિકલ્પ નિપાતન કરાય છે. ' વિવેચન - વર-ક્ષણે અતી (૪૧૦) ધાતુ પરથી વરવર , વદ = ચાલનારો.
વર્ગ – અર્ ૫-૧-૪૯ થી મદ્ પ્રત્યય. વર - આ સૂત્રથી હિન્દુ અને પૂર્વનાં મ નો આ નિપાતન. શિ પ્રત્યય, સો:, પાન્ત... થી વેરી થશે. આ સૂત્રથી ધિત્વ
વિગેરે નિપાતન ન થાય ત્યારે – વ: એજ પ્રમાણે - (૨) વેતૃ-વત્તને (૪૪૪) ધાતુ પરથી વિતાવત:, વત્ત: = ચાલનારો. (૩) પતૃ-તી (૯૬૨) ધાતુ પરથી પતાવત:, પત: = પડનારો. (૪) વર-વાયાં વાવ (૯૯૮) ધાતુ પરથી વાવ, વડ = બોલનારો. (૫) દુનં-હિંસા-ત્યોઃ (૧૧૦૦) ધાતુ પરથી બનાવના, હનઃ = મારનારો.
આ પ્રયોગમાં પૂર્વનાં ન નાં. હું નો ઘુ નિપાતન અને નાં ન નો આ નિપાતન થયો છે. દ્વિતીય હત્ નાં નો ૬ ૪-૧-૩૪ થી થશે. જ્યારે ગર્ પ્રત્યય લાગીને નિપાતન ન થાય ત્યારે હેન:
રૂપ થશે. (૬) પટ–ાતી (૧૯૫) ધાતુ પરથી પટ્રિપટ:, પાટ: = જનારો.
પ - પ્રયોછે. ૩-૪-૨૧ થી | પ્રત્યય. પાટિ - તિ ૪-૩-૫૦ થી ની વૃદ્ધિ માં. પાટિમ – મર્ પ-૧-૪૯ થી મદ્ પ્રત્યય. પટ - જેનિટિ ૪-૩-૮૩ થી | નો લોપ. પાર્ટ - આ સૂત્રથી કિત્વ. પ્રથમ પાટ નાં મ નો ક નિપાતન. પટૂિર - આ સૂત્રથી દ્વિતીય પાટ નાં મા નો આ નિપાતન. પછીની સાધનિક પૂર્વવત થશે. આ સૂત્રથી દ્ધિત્વ, પ્રકાર અને હૂર્વ ત્રણ નિપાતન થયાં છે.
