Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૬૧૨
ગમ્યમાન હોવાથી આ સૂત્રથી સ્વર્ આગમ થયો છે. પ્રતિતિ+Q - Üવ્... ૩-૩-૧૨ થી ૫ પ્રત્યય. પ્રતિ+૫ - વિર્ધાતુ:... ૪-૧-૧ થી ધાતુ ત્વ. પ્રતિ+ - અધો... ૪-૧-૪૫ થી પૂર્વનાં સ્ નો લોપ. હ્રસ્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર હ્રસ્વ.
૬... ૪-૧-૪૬ થી પૂર્વનાં
નો ર્.
प्रतिकृस्कृ+ए પ્રતિતિ+Q - ૠતોઽત્ ૪-૧-૩૮ થી પૂર્વનાં ૠ નો . प्रतिचस्कृ+ए પ્રતિવરે - ... ૪-૩-૮ થી ऋ વથ કૃતિ વિમ્ ? પ્રતિીઽસ્ ત્રીનમ્ = બીજ નાંખ્યું. અહીં વધ અર્થ ગમ્યમાન નથી તેથી આ સૂત્રથી સ્વર્ આગમ થયો નથી. સાનિકા પ્રતિીર્ણમ્ પ્રમાણે થશે.
નો ગુણ ગર્
-
-
અપાતુષ્પાત્-પક્ષિ-શનિ ષ્ટાન્નાડઽશ્રયાર્થે । ૪-૪-૧૯ અર્થ:- હૃષ્ટ અર્થમાં ચતુષ્પાદ કર્તા હોય, અન્નનો અર્થી અર્થમાં પક્ષિ કર્તા હોય અને આશ્રયનો અર્થ અર્થમાં કૂતરો કર્તા હોય તો અવ ઉપસર્ગથી પર રહેલાં જ્ર ધાતુની પૂર્વે સ્વર્ આગમ થાય છે.
વિવેચન -(૧) અપóિરતે ૌ ટઃ = હર્ષિત થયેલો બળદ માટી ખોદીને ઉછાળે છે.
(૨) અપરિતે હ્રદયે મથ્યાર્થી = કુકડો અન્ન માટે માટી વિખેરે છે. (૩) અપóિતે શ્રા આશ્રયાર્થી = કૂતરો આશ્રય માટે માટી ઉડાડે છે. સાધનિકા અÓિર: ૩-૩-૩૦ માં કરેલી છે.
अपादिति किम् ? विकिरति वृभभो हृष्टः હર્ષિત થયેલો બળદ માટી ખોદે છે. અહીં હૃષ્ટ અર્થ છે પણ વિ ઉપસર્ગથી ૫૨માં હ્ર ધાતુ છે. અપ ઉપસર્ગથી ૫૨માં નથી તેથી આ સૂત્રથી સ્મર્ આગમ થયો નથી. સાધુનિકા ૩-૩-૩૦ માં જણાવેલ અપરિતિ પ્રમાણે થશે.
एष्विति किम् ? अपकिरति बालः धूलिं हृष्टः = હર્ષિત થયેલો બાળક ધૂળ ઉડાડે છે. અહીં હર્ષિત થયેલો ચતુષ્પાદ નથી બાળક છે તેથી આ સૂત્રથી સ્ક્રૂટ્ આગમ થયો નથી. સાનિકા ૩-૩-૩૦ માં જણાવેલ
