________________
૩૫૫ તે પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વાયતે પ્રયોગ થશે. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી નો મા ન થાય ત્યારે તે થશે. સાધનિકા ૪-૨-૬૦ માં જણાવેલ ક્રુિતિ પ્રમાણે થશે. પણ વહુનં. ૩-૪-૧૪ સૂત્રથી હું નો લોપ નહીં થાય. અહીં ય પ્રત્યય કિન્તુ હોવાથી આ સૂત્રથી ઉન ધાતુનાં ન નો ના વિકલ્પ થયો છે. એજ પ્રમાણે સાસાયત, સંય તે
- નાગાયતે, ન્યતે. (૩) નાય, પ્રાચ = ઉત્પન્ન થઈને.
પ્ર+ન+ત્વી - પ્ર#િાને પ-૪-૪૭ થી સ્વી પ્રત્યય. પ્રઝન - નિ:... ૩-૨-૧૫૪ થી ત્વી નો ય. પ્રનગાય - આ સૂત્રથી નો મા. પ્રજ્ઞા - સમાનાનાં... ૧-ર-૧ થી ૪+મ = મા. વિકલ્પપક્ષે આ સૂત્રથી ધાતુનાં નો આ ન થાય ત્યારે પ્રાચે થશે. એજ પ્રમાણે પ્રવીય, પ્રહ - પ્રતીય, પ્રત્ય. અહીં પ ૪-૨-૫૬ થી સન ધાતુનાં નો લોપ થયો છે. પૂયિ આઠમાં ગણનો સન્ ધાતુ હોય ત્યારે જ પ્રત્યે પ્રયોગ થશે. જો ન પહેલાં ગણનો સન્ ધાતુ હશે. ત્યારે વિકલ્પપક્ષે પ્રસર્ચ પ્રયોગ થશે. અહીં વત્તા પ્રત્યય કિત્ હોવાથી તેનો પૂ આદેશ પણ કિન્તુ કહેવાય છે તેથી આ સૂત્રથી ધાતુનાં ન નો ના આદેશ વિકલ્પ થયો છે. વિડતીચેવ - સાચ’, નીમ્ - અહીં સન અને નન ધાતુને ઋવળ. પ-૧-૧૭ થી [ પ્રત્યય લાગ્યો છે તે ય સ્વરૂપ છે પણ કિન્તુ કે ડિતું ન હોવાથી ધાતુનાં નો મા થયો નથી. સામ્ માં સ્થિતિ :૩-૫૦ થી વૃદ્ધિ થઈ છે અને નીમ્ માં નનન.... ૪-૩-૫૪ થી વૃદ્ધિનો નિષેધ થયો છે. યકાર રૂપ ચ પ્રત્યયનો નિર્દેશ કરેલો હોવાથી રચાતુ, સન્યાત્ આશીર્વાદનો વેચાત્ પ્રત્યય પર છતાં આ સૂત્રથી ધાતુનાં ૬ નો ના આદેશ વિકલ્પ થયો નથી કારણ કે વેચાત્ પ્રત્યય કિન્તુ હોવા છતાં આકાર રૂપ થાત્ પ્રત્યય છે. જો અહીં પણ ધાતુનાં ૬ નો ના વિકલ્પ કરવો જ હોત તો સૂત્રમાં યે ને બદલે યિ એ પ્રમાણે કરત. કોઈક
નો આદેશ માને પણ છે. જેમ કે - રવીયા, સોયા.
