________________
૪૩૭
વિવેચન - (૧) સ્પ્રન્ગ્વા = જઈને, સુકાવીને. તૢ-તિશોષળયો: (૩૧૯)
स्कन्द्+त्वा પ્રાક્રાન્તે ૫-૪-૪૭ થી ત્વા પ્રત્યય.
જ્+ાઁ - આ સૂત્રથી અનિટ્ વા ને કિદ્ભાવનો નિષેધ. स्कन्त्वा યે... ૧-૩-૪૮ થી ધાતુનાં વ્ નો લોપ. અનિટ્ વા પ્રત્યયને આ સૂત્રથી કિવદ્ભાવનો નિષેધ થતો હોવાથી નોવ્યન... ૪-૨-૪૫ થી પ્રાપ્ત ઉપાત્ત્વ ગ્ નો લોપ થયો નથી. એજ પ્રમાણે (૨) યા ઝરીને, ટપકીને. સ્વની-અવળે (૯૫૬) સ્વ ્ ધાતુ સૌ ઈત્વાળો હોવાથી ધૂૌવિત: ૪-૪-૩૮ થી વિકલ્પે ટ્ થાય છે. એટલે જ્યારે અનિટ્ વા પ્રત્યય હશે ત્યારે આ સૂત્રથી કિદ્ભાવનો નિષેધ થશે. અને સેટ્ વક્ત્વા પ્રત્યય હશે ત્યારે જ્વા ૪-૩-૨૯ સૂત્રથી કિદ્ભાવનો નિષેધ થશે. તેથી ૪-૨-૪૫ થી બંને પ્રયોગમાં ઉપાન્ય 7 નો લોપ નહીં થાય. જેમ કે - ચન્દ્રિા, યન્ત્યા. ઉપરનાં સૂત્રમાં સેટ્ વા પ્રત્યયને કદ્ભાવનો નિષેધ થતો હોવાથી આ સૂત્રમાં અનિટ્ જ્વા પ્રત્યયનું જ ગ્રહણ થશે. શુક્ષ્મ-વિજ્ઞશ-ષ- દુધ-મૃર્ત્ત-મૃદ્-વ-વસ: । ૪-૩-૩૨ અર્થ:- ક્ષુ, ત્ત્તિણ્, ભુંજ્, શુ, મૃડ્, મૃદ્, વર્ અને વસ્ ધાતુથી પરમાં રહેલ સેટ્ ર્સ્થા પ્રત્યય કિત્ થાય છે.
વિવેચન - (૧) ક્ષુધિત્વા = ભૂખ્યા થઈને. ક્ષુધર્-વુમુક્ષાવામ્ (૧૧૮૨) શુધ્ધત્તા - પ્રાાતે ૫-૪-૪૭ થી ત્વા પ્રત્યય.
ક્ષુપ્તિા - સુધ... ૪-૪-૪૩ થી રૂ.
ક્ષુધિત્વા - આ સૂત્રથી સેટ્ વા ને કિદ્ભાવ. એજ પ્રમાણે (૨) વિતશિત્વા = દુઃખી થઈને. વિસ્તૌદ્-વિવાધને (૧૫૫૭) વિશિર્૩પતાપે (૧૨૭૬) અહીં પૂર્.. ૪-૪-૪૫ થી વિકલ્પે ટ્ થાય છે. જ્યારે રૂટ્ થશે ત્યારે સેટ્ વાને આ સૂત્રથી કિદ્ભાવ થશે. (૩) ષિત્વા બહાર કાઢીને. જીવ-નિર્વે (૧૫૬૫) અહીં સ્તા... ૪-૪-૩૨ થી રૂટ્ થશે.
(૪) શુધિત્વા = ક્રોધ કરીને, વીંટીને. શુક્-રોષ (૧૫૫૧), સુધર્
=
-
