Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૫૩૭. *" : પરક્ષાયામ્ ! ૪-૪-ર૬ અર્થ - પરોક્ષાનાં વિષયમાં રૂઃ ધાતુનો | આદેશ થાય છે. વિવેચન - ધન = તે ભણ્યો. રૂ-અધ્યયને (૧૧૦૪)
ધરૂં - ધI - આ સૂત્રથી રૂ નો જ આદેશ.
TI+V- ... ૩-૩-૧૨ થી , પ્રત્યય. . ધાTI+- દિર્ધાતુ:.. ૪-૧-૧ થી ધાતુ કિત્વ. બધાT+- ટૂર્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર હૃસ્વ. ધનપI+- reો: ૪-૧-૪૦ થી પૂર્વનાં | નો ગુ.
ધન - રૂત્... ૪-૩-૯૪ થી નાં નો લોપ. સૂત્રમાં પરોક્ષવિષયે એ પ્રમાણે વિષય નિર્દેશ કરેલો હોવાથી ધરૂ ધાતુને પરોક્ષાનાં પ્રત્યય લાગે તે પહેલાં જ આ સૂત્રથી રૂ નો આ આદેશ થઈ જાય છે તેથી આ આદેશનું જ ધિત્વ થયું. આ તું રે વરવધે એ પંક્તિ હવે નહીં લાગી શકે. એટલે સ્વરાદિ પ્રત્યય પર છતાં પહેલાં ધાતુ ધિત્વ થાય અને પછી સ્વરવિધિ થાય એવું જે ૪૧-૧સૂત્રમાં કહ્યું છે તે હવે પરોક્ષાનાં વિષયમાં ના આદેશ થવાથી પણ નું જ કિવ થશે. પણ રૂ ધાતુનું દ્વિત્વ નહીં થાય.
ૌ સ-ડે ! ૪-૪-ર૭ અર્થ- સત્ અને ૩ પ્રત્યય પરમાં છે જેને એવો જ પ્રત્યય પર છતાં
ધાતુનો | આદેશ વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - (૧) ધનપથિષતિ, મધ્યપિયિષતિ = ભણાવવાની ઈચ્છા કરે છે.
ધ+{+રૂ – પ્રયો... ૩-૪-૨૦ થી fપ્રત્યય.
ધરૂડું+સ - તુમ.. ૩-૪-૨૧ થી સન પ્રત્યય. aધ I+3+સ - આ સૂત્રથી રૂ ધાતુનો T આદેશ. ધાપ+1 - .. ૪-૨-૨૧ થી આગમ. ધાT Ifપ+1 - સન. ૪-૧-૩ થી આદ્ય એકસ્વરાંશ કિત્વ. ધfપ+સ - દુર્વ: ૪-૧-૩૯ થી પૂર્વનો સ્વર હૃસ્વ.
