Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૫૭૮
ીય-વ્યતિ: જ્યો: । ૪-૪-૬૬
क्त
અર્થ:- ડી, ખ્રિ અને છે જેમાં ઇત્ છે એવા ધાતુઓથી પરમાં રહેલાં અને જીવતુ પ્રત્યયની આદિમાં ર્ આગમ થતો નથી.
વિવેચન - (૧) ડીનઃ = ઊડાયું, ડીનવાન્ = ઊડ્યો. સાધુનિકા સૂત્યા... ૪-૨-૭૦ માં જણાવેલ સૂનઃ, જૂનવાન્ પ્રમાણે થશે.
(૨) શૂન: = જવાયું, शूनवान् ગયો.
=
ખ્રિ+ત d... ૫-૧-૧૭૪ થી ૢ પ્રત્યય.
મૈં.
જીત - યજ્ઞાદ્રિ... ૪-૧-૭૯ થી વિ નું વૃંત્ ૩. शूत વર્ષ... ૪-૧-૧૦૩ થી અન્ય વૃત્ દીર્ઘ. જૂન - સૂયત્યા... ૪-૨-૭૦ થી 7 નાં ત્ નો સિ પ્રત્યય, સોરું:, પવાસ્તે... થી જૂન: થશે. એજ પ્રમાણે જૂનવત્ પછીની સાનિકા ૪-૨-૬૭ માં જણાવેલ વાન્ પ્રમાણે થશે. (૩) ત્રસ્ત = ત્રાસ પમાયો, त्रस्तवान् = ત્રાસ પામ્યો.
त्रस्+त, तवत् હ... ૫-૧-૧૭૪ થી -òવતુ પ્રત્યય, ત્રસ્ત, ત્રસ્તવત્ - ત્તિ પ્રત્યય, સોરુ:, :પવાસ્તે... થી ત્રસ્ત: થશે અને ત્રસ્તવાનું ૪-૨-૬૭ માં જણાવેલ નવાન્ પ્રમાણે થશે. એજ પ્રમાણે ओलस्नैति - लग्नः, लग्नवान्, ओविजैति उद्विग्नः, उद्विग्नवान्, यतैङ्
યત્ત:, યત્તવાન, વીષિ - રીસ:, રીસવાન વિગેરે પ્રયોગો થશે. હ્રયોિિત વ્હિમ્ ? યિતા, યિતા, નૈષ્નિતા, દ્રિષ્નિતા અહીં શ્વસ્તનીનો તા અથવા તૃૌ થી તૃપ્ પ્રત્યય થયેલો છે ત્ત-જીવતુ નથી તેથી આ સૂત્રથી રૂર્ નો નિષેધ થયો નથી.
-
-
સૂત્રમાં કીય એ પ્રમાણે શ્ય નિર્દેશ કરેલો હોવાથી ચોથા ગણનો ધાતુ ગ્રહણ થશે પણ જ્ (૫૮૮) સ્વાદ્દિ ગણનો ગ્રહણ નહીં થાય તેથી તેનાં યિત:, યિતવાન પ્રયોગ થશે.
તે, ઘૃત, નૃતૈ ધાતુને તવૃત... ૪-૪-૫૦ સૂત્રથી વિકલ્પે ટ્ આગમ થતો હોવાથી વેટલેઽપત: ૪-૪-૬૨ થી ર્ આગમનો નિષેધ સિદ્ધ હોવા છતાં આ સૂત્રમાં વિત્ કરીને ગ્રહણ કર્યા છે તેથી ય′′વન્ત માં સ્ નો નિષેધ થશે જેમકે - વીજ઼ત્ત:, પીત્તવાન્, નીવૃત્ત:,
