Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
પ્રમાણે થશે. અહીં શ્ ને બદલે થવ્ પ્રત્યય થશે.
સમ્+વિશે+થ
સમ્+વિવ્યે+3+થ
વ્યાવ્યું... ૪-૧-૭૧ થી પૂર્વનાં રૂ નો રૂ. આ સૂત્રથી રૂર્ નો આગમ. તૌમુ-મૌ... ૧-૩-૧૪ થી મ્ નો અનુસ્વાર. દ્વૈતો... ૧-૨-૨૩ થી ૫ નો અમ્.
(૪) આર્થિ
તેં ખાધું. સાધુનિકા ૪-૨-૬૮ માં જણાવેલ આવુ પ્રમાણે થશે. પણ અહીં થવ્ પ્રત્યય હોવાથી આ સૂત્રથી થત્ ની પૂર્વે ટ્ આગમ થયો છે.
संविव्ये+इथ
संविव्ययिथ
=
22h
ૠ ધાતુને ૠત: ૪-૪-૭૯ થી થવ્ પૂર્વે રૂટ્ નો નિષેધ થતો હતો, વૃ ધાતુને રૃ... ૪-૪-૮૧ થી થવ્ ની પૂર્વે ર્ નો નિષેધ થતો હતો તથા જ્યે અને અદ્ ધાતુ એકસ્વરી અનુસ્વાર ઇવાળા હોવાથી તૃપ્ પ્રત્યય પર છતાં નિત્ય અનિદ્ સ્વરાન્ત અને અકારવાળો ધાતુ છે તેથી રૂટ્ નો આગમ વિકલ્પે થતો હતો તે બધાને આ સૂત્રથી નિત્ય પ્ આગમ થયો.
સૂત્રમાં પુનઃ ર્ ગ્રહણ કરવાથી 7 નો અધિકાર નિવૃત્ત થયો. -પૃ-વૃ-મૃ-તુ-દ્રુ-શ્રુ-સ્ત્રોવ્વજ્ઞનાવે: પરોક્ષાયાઃ । ૪-૪-૮૨ અર્થ:- રૃ, રૃ, રૃ,સ્તુ, ૬, શ્રુ અને સુ ધાતુને વર્જીને તથા અન્ય સર્વ ધાતુઓથી પર રહેલાં પ્રોક્ષાનાં વ્યંજનાદિ પ્રત્યયોની આદિમાં ટ્ આગમ થાય છે.
વિવેચન - (૧) સંવવિ = અમે બે જણાએ સંસ્કાર કર્યો. સ+પ+વ સુધી ... ૪-૩-૮ માં જણાવ્યા પ્રમાણે થશે. સંઘ+વ તૌમુમૌ... ૧-૩-૧૪ થી મ્ નો અનુસ્વાર, સંવĐ+થ આ સૂત્રથી ટ્ આગમ, સંવવિ નમિનો... ૪-૩-૧ થી ૠ નો ગુણ અર્ (૨) - દ્વિવ = અમે બે જણાએ આપ્યું.
દ્વા+વ
વ્... ૩-૩-૧૨ થી વ પ્રત્યય.
-
દ્રા+3+વ આ સૂત્રથી રૂર્ આગમ.
વાવા+3+વ
-
દિર્ધાતુ.... ૪-૧-૧ થી ધાતુ દ્વિત્વ.
