Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૫૭૩
સમનાનાં... ૧-૨-૧ થી +મ = ગા, પ્રશ્નો+સ્ત – નામનો... ૪-૩૧ થી ૩ નો ગુણ મો, પ્રાપ્ત – નિર્મિ... -૩-૧૫ થી ૬ નો ૬, પ્રષ્ટિ - તવણ્ય. ૧-૩-૬૦ થી તું નો ટુ અહીં આત્મપદનો પ્રત્યય હોવાથી આ સૂત્રથી ર્ આગમ થયો નથી. એજ પ્રમાણે – प्रस्नोता, प्रस्नोतासे, प्रस्नोषीष्ट. નુ-પ્રસ્ત્રવને (૧૦૮૩) ધાતુને ટૂ આગમ સિદ્ધ જ હતો કોઈપણ સૂત્રથી નિષેધ થતો ન હતો. આત્મપદમાં રૂ ની નિવૃત્તિ કરવા માટે જ આ સૂત્રની રચના છે. આ પ્રમાણે ઉત્તરસૂત્રોમાં પણ જાણવું.
મઃ | ૪-૪-૩ અર્થ- ન્ ધાતુથી પરમાં રહેલાં અશિત સકારાદિ - તકારાદિ પ્રત્યયની.
આદિમાં રૂ આગમ થાય છે પણ આત્મપદમાં રૂ આગમ થતો નથી. વિવેચન - (૧) ઋમિતિ = તે ચાલશે. સાધનિક સ્વર. ૩-૪-૬૯ માં
જણાવેલ નિષતે પ્રમાણે થશે. (૨) અમિતુમ્ = આરંભ કરવા માટે. પ્રમ+તુમ્ - ક્રિયાયાં... પ-૩-૧૩
થી તુમ્ પ્રત્યય, પ્રશ્નમતુમ - આ સૂત્રથી રૂ આગમ. એજ પ્રમાણે – क्रमितासि, चिक्रमिषति, चिक्रमिषिता, प्रक्रमितव्यम्. અનાત્મા રૂર્વ - પ્રસ્થ = તે આરંભ કરશે. પ્ર ચતે -
તિ.. ૩-૩-૧૫ થી તે પ્રત્યય, પ્રસંતે – શિ. ૧-૩-૪૦ થી - જૂનો અનુસ્વાર. અહીં પ્રોપાહા... ૩-૩-૫૧ થી આત્મપદ થયું છે. - આત્મપદનો પ્રત્યય હોવાથી આ સૂત્રથી રૂદ્ આગમ થયો નથી.
એજ પ્રમાણે – પ્રજ્ઞા, પ્રજ્ઞાણે, ૩પસીટ પ્રવિતે, પ્રવિસિષ્યતે - આ સન્ત ભવિષ્યન્તીનો પ્રયોગ છે તેથી તે ની પૂર્વે રસ્તા.. ૪-૪-૩૨ થી રૂદ્ આગમ થયો પણ સન્ ની પૂર્વે મ્ ધાતુને આ સૂત્રથી રૂદ્ આગમ ન થયો.
તુઃ | ૪-૪-૧૪ અર્થ - ન્ ધાતુથી પરમાં રહેલાં અશિત સકારાદિ - તકારાદિ પ્રત્યય સંબંધી
તકારાદિ તૃન કે નૃત્ પ્રત્યયની આદિમાં રૂદ્ આગમ થાય છે પણ આત્મપદનાં વિષયમાં રૂદ્ ગમ થતો નથી.
