Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
પર૬ તેથી આ સૂત્રથી મા ને રૂ થયો નથી. વિતાવ - માતા, માતા, માતા, શાતા - અહીં શ્વસ્વનીનો તા પ્રત્યય અથવા તૃત્ પ્રત્યય છે તે પ્રત્યય કિત નથી તેથી આ સૂત્રથી
અન્ય મા નો રૂ થયો નથી. છે આ સૂત્ર હૃર્ચનેવ્યપ ૪-૩-૯૭ સૂત્રનું અપવાદ સૂત્ર છે.
છી-શર્વા ! ૪-૪-૨૨ અર્થ તકારાદિ કિત પ્રત્યય પર છતાં છો અને જો ધાતુનાં અન્ય સ્વરનો રૂ.
વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - (૧) અછત:, મચ્છીત: = કાપેલ, ક્ષીણ થયેલો. છોd -
p. ૫-૧-૧૭૪ થી છે પ્રત્યય, વિછીત - મા. ૪-૨-૧ થી મો નો મા, અવછંછીત - સ્વરેણ્ય. ૧-૩-૩૦ થી છું કિત્વ, મચ્છીત – મોપે... ૧-૩-૫૦ થી છું નો , મવચ્છિત - આ સૂત્રથી અન્ય ના નો રૂ વિકલ્પ, સ પ્રત્યય, સોરી, પદ્દાને... થી અછત:,
અછત: પ્રયોગ થશે. એજ પ્રમાણે - મચ્છતવાન, કચ્છતિવી. (૨) નિશિત:, નિશાતઃ = તીર્ણ કર્યું. સાધનિકા ઉપર પ્રમાણે થશે. એજ
પ્રમાણે નિશિતવાન, નિશાતવાન, શત્ ધાતુનાં ગો નો આ થવાથી શાત અને ઉર્દૂ ધાતુનો શિત એ પ્રમાણે જે પ્રત્યયાત્ત પ્રયોગો સિદ્ધ હોવા છતાં અહીં ધાતુનાં જ અન્ય મ નો વિકલ્પ રૂ કર્યો તેથી છે. ૩-૧-૧૦૫ થી શાતાશિતમ્ સમાસ થઈ શક્યો. જો બંને રૂપો જુદાં જુદાં ધાતુનાં હોય તો માત્ર નમ્ થી જ ભિન્ન એવા છેપ્રત્યયાત્ત સાત-શત નો સમાસ ન થઈ શકે.
શો વ્રતે . ૪-૪-શરૂ અર્થ - $ પ્રત્યય પર છતાં વ્રત વિષયક પ્રયોગ હોતે છતે શો ધાતુનાં અન્ય
સ્વરનો રૂ નિત્ય થાય છે. વિવેચન - (૧) સંશતં વ્રતમ્ = કઠોર વ્રત, તલવારની ધાર જેવું તીક્ષ્ણ વ્રત.
સમ્+શો+ત – p. ૫-૧-૧૭૪ થી છે પ્રત્યય, સમાત - ... ૪-૨-૧ થી મો નો વા, સંશાત - તમુમી... ૧-૩-૧૪ થી ૬ નો અનુસ્વાર, સશિત - આ સૂત્રથી અન્ય મા નો રૂ, રિ પ્રત્યય, સિ
