________________
૫૦૫
શ્રયસૂવદ્ય-પત: શ્વાસ્થ-વો-પપ્તમ્ ૪--૨૦૩ અર્થ- અ પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે 18 નો શ્વ, મમ્ નો ગળુ, વત્ નો વોર્
અને ત્ નો પત્ આદેશ થાય છે. વિવેચન - (૧) અશ્વત્ = ગયો. સાધનિકા ૩-૪-૫૯ માં કરેલી છે. (૨) બાસ્થત્ = ફેંક્યું. સાધનિકા ૩-૪-૬૦ માં કરેલી છે. (૩) મોવત્ = કહ્યું. સાધનિકા ૩-૪-૬૦ માં કરેલી છે. (૪) તત્ = તે પડ્યો. પ+મ્ - કિતા. ૩-૩-૧૧ થી ત્ પ્રત્યય,
પત્++- વૃત્તિ. ૩-૪-૬૪ થી પ પ્રત્યય, પતર્ - આ સૂત્રથી પત્નો પત્ આદેશ, મામ્ - . ૪-૪-૨૯ થી મદ્ આગમ,
મતત્ - વિરામે વી... ૧-૩-૫૧ થી ૬ નો તું. (૧) શ્રિ ધાતુ - સૂત્રમાં યતિ એ પ્રમાણે તિલ્ નિર્દેશ હોવાથી વસ્તુવન્ત
માં %િ નો % આદેશ થતો નથી જેમકે - અશ્વિય, મશીશુ. અહીં ૩-૪-૬૫ થી મ. વિકલ્પપક્ષે ૩-૪-૫૯ થી ૩ અને ૪-૧-૯૦ થી
વૃત વિકલ્પ થશે. (૨) કમ્ ધાતુ સ્વરાદિ હોવાથી ય પ્રત્યયની જ પ્રાપ્તિ નથી. (૩) વત્ ધાતુ - ૩-૪-૬૦ માં વ્ય$િ એ પ્રમાણે તિવું નિર્દેશ હોવાથી - પ્રત્યય વસ્તુવન્ત માં નહીં થાય તેથી તુરંત અઘતની પ્રયોગમાં
આ સૂત્રથી વત્ નો વોર્ આ શ પણ નહીં થાય. જેમકે - અવાવવી. (૪) પત્ ધાતુ - ૩-૪-૬૪ સૂત્રમાં – અનુબંધથી એ પ્રત્યય થતો હોવાથી
થતુવન્ત અદ્યતની પ્રયોગમાં ન પ્રત્યય નહીં થાય તેથી આ સૂત્રથી . . પત્ નો પત્ આદેશ પણ નહીં થાય. જેમકે – માનીપતી.
શી : શિતિ ! ૪-રૂ-૨૦૪ અર્થ - શિત પ્રત્યય પરમાં હોતે છતે શી ધાતુનાં અન્ય ર્ નો થાય છે. વિવેચન - તે = તે ઊંધે છે. સાધનિકા ૩-૩-૨૨ માં કરેલી છે.
શિતીતિ વિમ્ ? શિશ્ય - અહીં પ્રત્યય પરીક્ષાનો છે શિતું નથી તેથી આ સૂત્રથી શી નાં ડું નો પ થયો નથી. તેમજ સંશતિઃ અહીં f$ પ્રત્યય થયેલો છે તે કૃદન્તનો છે શિત નથી તેથી આ સૂત્રથી શી નાં ડું નો થયો નથી.
