Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
૪૬૩
વીતિ લિમ્ ? -શ્રમ:, ઇ-શ્રમ:, ત્રિ-મિ. સાધનિકા ૪-૩૫૫ માં જણાવ્યા પ્રમાણે થશે. અહીં વિ પૂર્વક શ્રમ્ ધાતુ ન હોવાથી ૪-૩-૫૫ સૂત્રથી વૃદ્ધિનો નિષેધ થયો છે.
મ્બવિયેવ - વિશ્રામ, વિશ્રામતિ. અહીં પરોક્ષાનો ગર્ અને Tળાન્ત નો [ પ્રત્યય છે તેથી આ સૂત્રથી વિકલ્પ વૃદ્ધિ ન થતાં Fતિ ૪-૩-૫૦ થી નિત્ય વૃદ્ધિ થઈ છે. વં પૂર્વક પ્રમ્ ધાતુમાં વૃદ્ધિ થતી નથી એવું કેટલાંક માને છે. જ્યારે કેટલાંક એમ માને છે કે નિત્ય વૃદ્ધિ થાય છે અને કેટલાંક એમ માને છે કે પર્ પ્રત્યય પર છતાં જ વિકલ્પ વૃદ્ધિ થાય છે.
उद्यमोपरमौ । ४-३-५७ અર્થ:- ધર્ પ્રત્યય પર છતાં સત્ પૂર્વક ચમ્ ધાતુનાં ઉપન્ય સ્વરની અને ૩૫
પૂર્વક રમ્ ધાતુનાં ઉપાજ્ય સ્વરની વૃદ્ધિનો અભાવ નિપાતન થાય છે. વિવેચન - (૧) ૩: = મહેનત, પ્રયત્ન, ૩૫રમ: = વિરામ, શાન્તિ.
સાધનિકા ૪-૩-૫૪ માં જણાવેલ પ્રનનઃ પ્રમાણે થશે. અહીં સ્થિતિ ૪-૩-૫૦ થી વૃદ્ધિની પ્રાપ્તિ હતી. તેનો આ સૂત્રથી નિષેધ થયો. ગચત્ર પૂર્વા વૃદ્ધિોવ - યામ:, સંથામ:, રામ:, વિરામ: - સાધનિકા ૪-૩-૫૫ માં જણાવેલ ક્રમ પ્રમાણે થશે. અહીં સત્ પૂર્વક ચમ્ ન હોવાથી અને ૩૫ પૂર્વક રમ્ ન હોવાથી આ સૂત્રથી વૃદ્ધિનો અભાવ
નિપાતન ન થતાં ૪-૩-૫૦ થી નિત્ય વૃદ્ધિ થઈ છે. - બિન્યો ત્ ા ૪-૨-૧૮ અર્થ પરોક્ષાનો અન્ય (પ્રથમ પુરુષ એકવચનનો) છત્ પ્રત્યય ઉત્
" વિકલ્પ થાય છે. વિવેચન - (૧) મદં વિવય, વિવાય = મેં ભેગું કર્યું.
વિ+ગ - ... ૩-૩-૧૨ થી નવું પ્રત્યય. વિ+ગ - આ સૂત્રથી નવું પ્રત્યય fuત્ વિકલ્પ. વિવિંગ - દિર્ધાતુ.... ૪-૧-૧ થી ધાતુ કિત્વ. વિવે+- નામનો... ૪-૩-૧ થી રૂ નો ગુણ .
